DMS_GL_en_ta/translate/translate-names/01.md

ဖော်ပြချက်

သမ္မာကျမ်းစာတွင် လူအများအပြား၊ လူအစုအဝေးများ နှင့် နေရာများ၏ နာမည်များ ပါဝင်သည်။ ယင်းနာမည်များအချို့သည် ထူးဆန်းနေပြီး ပြောရန် ခက်ခဲနေနိုင်သည်။ တစ်ခါတစ်ရံတွင် စာဖတ်သူများသည် နာမည်သည် မည်သည်ကို ရည်ညွှန်းသည်ကို မသိနိုင်ပြီး တစ်ခါတစ်ရံတွင် သူတို့သည် နာမည်သူ ဘာကိုဆိုလိုသည်ကို နားလည်ရန် လိုအပ်သည်။ ဤစာမျက်နှာသည် ယင်းနာမည်များအား သင် မည်ကဲ့သို့ ဘာသာပြန်နိုင်ပုံ နှင့် ယင်းတို့နှင့် ပတ်သတ်၍ လူတို့သိသင့်သည်တို့ကို သူတို့ နားလည်စေရန် ကူညီနိုင်ပုံကို သင်မြင်ရန် ကူညီပေးလိမ့်မည်။

နာမည်များ၏အဓိပ္ပါယ်

သမ္မာကျမ်းစာထဲရှိ နာမည်အများစုတွင် အဓိပ္ပါယ်များရှိကြသည်။ များသောအားဖြင့်၊ သမ္မာကျမ်းစာထဲရှိ နာမည်များသည် ယင်းတို့ ရည်ညွှန်းထားသော လူများနှင့် နေရာများကို ခွဲခြားရန် ရိုးရှင်းစွာ အသုံးပြုထားသည်။

ရှာလင်မင်းကြီးတည်းဟူသော အမြင့် ဆုံးသော ဘုရားသခင်၏ ယဇ်ပုရောဟိတ် မေလခိဇေဒက်သည်၊ မင်းကြီးများကို လုပ်ကြံရာမှ ပြန်လာသောအာဗြဟံကို ခရီးဦးကြိုပြု၍ကောင်းကြီးပေး၏။(ဟေဗြဲ၇:၁ULT)

ဤတွင် စာရေးသူသည် “မေလခိဇေဒက်” ဟူသော နာမည်အား နာမည်ရှိပြီးသော ယောက်ျားအား ပထမဦးစွာ ရည်ညွှန်းထားပြီး “ရှာလင်မင်းကြီး” ဟူသော ခေါင်းစဥ်သည် သူသည် နိုင်ငံတစ်ခုအား အုပ်ချုပ်ကြောင်းပြောပြသည်။

မေလခိဇေဒက်ဟူသော  နာမည်သည် အနက်အားဖြင့် "တရားမင်း၊” “ရှာလင်မင်းကြီး” လည်းဖြစ်၍ “ငြိမ်သက်ခြင်းမင်း”ဟု ဆိုလိုသည်။(Hebrews ၇:၂b ULT)

ဤတွင် စာရေးသူသည် ​မေလိခိဇေဒက်ဟူသော နာမည်နှင့် ခေါင်းစဥ်၏ အဓိပ္ပါယ်အား ရှင်းပြထားပြီး ထိုအရာအားလုံးသည် လူနှင့်ပတ်သတ်သောအကြောင်းများကို ကျွန်ုပ်တို့အား ပြောပြသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ အခြားအချိန်များတွင်၊ စာရေးသူသည် စာဖတ်သူများကို နာမည်၏ အဓိပ္ပါယ်အား သိမည်ဟု မျှော်မှန်းသောကြောင့် သူသည် နာမည်၏ အဓိပ္ပါယ်အား ရှင်းပြလေ့မရှိချေ။ အကယ်၍ နာမည်၏ အဓိပ္ပါယ်သည် စာပိုဒ်အား နားလည်ရန် အရေးမကြီးပါက၊ သင်သည် ထိုအဓိပ္ပါယ်ကို စာထဲတွင် သို့မဟုတ် စာမျက်နှာအောက်ခြေရှိ ရှင်းလင်းချက်တွင် ထည့်သွင်းနိုင်သည်။

ဘာသာပြန်ခြင်းကိစ္စဖြစ်ရသည့်အကြောင်းပြချက်

• စာဖတ်သူတို့သည် သမ္မာကျမ်းစာထဲရှိ နာမည်အချို့အား မသိနိုင်ပေ။ သူတို့က နာမည်သည် လူ သို့မဟုတ် နေရာသို့မဟုတ် အခြား တစ်ခု သို့ရည်ညွှန်းသည်ကိုလည်း မသိနိုင်ပေ။

• စာဖတ်သူတို့သည် စာပိုဒ်အား နားလည်ရန် နာမည်၏ အဓိပ္ပါယ်အား နားလည်ရန် လိုအပ်သည်။ 

• အချို့နာမည်များတွင် အသံထွက်အမျိုးမျိုး သို့မဟုတ် ပေါင်းစပ်ထားသော အသံထွက်များ ရှိနိုင်ပြီး ထိုအရာများအား သင်၏ ဘာသာစကားတွင် အသုံးမပြုကြခြင်း သို့မဟုတ် သင်၏ဘာသာစကားတွင် ပြောဆိုရန်မှာ သာယာမှု မရှိခြင်းတို့ဖြစ်သည်။ ယင်းပြသနာများအား ဖြေရှင်းရန် နည်းစနစ်များအတွက် Borrow Words တွင်ကြည့်ပါ။

• သမ္မာကျမ်းစာထဲရှိ အချို့လူများနှင့် နေရာများတွင် နာမည်နှစ်ခုရှိသည်။ စာဖတ်သူများက ထိုနာမည်နှစ်ခုသည် တူညီသော လူ သို့မဟုတ် နေရာအား ရည်ညွှန်းသည်ကို သဘောမပေါက်ပဲနေတတ်သည်။

သမ္မာကျမ်းစာမှဥပမာများ

သင်တို့သည် ယော်ဒန်မြစ် ကို ကူး၍ ယေရိခေါမြို့သို့ ရောက်ကြသောအခါ၊ ယေရိခေါ၏ ခေါင်းဆောင်များသည် အာမောရိ လူတို့နှင့် အတူ သင့်အား တိုက်ခိုက်လိမ့်မည်။ (ယောရှု ၂၄:၁၁ ULT)

စာဖတ်သူတို့သည် “ယောဒန်” သည် မြစ်၏ နာမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ “ယေရိခေါ”သည် မြို့၏ နာမည်ဖြစ် ကြောင်း၊ နှင့် “အာမောရိ” သည် လူစု၏နာမည်ဖြစ်ကြောင်း သိမည်မဟုတ်ပေ။

သူမက ငါ့ကိုမြင်တော်မူသော သူကို ဤအရပ်၌ပင် ငါဖူးမြင်ရသည်တကားဟု ဟာဂရဆိုလေ၏။ ထိုအကြောင်းကိုအစွဲပြု၍၊ ထိုရေတွင်းကို ဗေရလဟဲရောဟု သမုတ်ကြ၏။ (ကမ္ဘာဦး ၁၆:၁၃-၁၄ ULT)

စာဖတ်သူတို့သည် အကယ်၍ “ဗေရလဟဲရော” သည် “ငါ့ကိုမြင်သောသူသည် ကောင်းစွာနေရခြင်း” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရကြောင်းမသိလျှင် ဒုတိယဝါကျအား နားလည်မည်မဟုတ်ချေ။

သူမသည် သူ့အား မောရှ အမည်ဖြင့် မှည့်၏။ အကြောင်းမူကား၊ "ရေထဲက ငါနှုတ်ယူသည်" ဟု ဆိုသတည်း။ ( ထွက်မြောက်ရာ ၂:၁၁ ULT)

စာဖတ်သူတို့သည် အကယ်၍  မောရှ ဟူသည့် နာမည်သည် ဟေဗြဲ စကားလုံး “နှုတ်ယူသည်” ကဲ့သို့ အသံထွက်သည်ကို မသိပါက သူမ အဘယ်ကြောင့် ဤကဲ့သို့ ပြောသည်ကို နားလည်မည်မဟုတ်ချေ။

ဆောလု သည် သူ၏ သေခြင်းတရားနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည်။ (တမန်တော် ၈:၁ ULT)

တမန်တော်ဗာနဗနှင့် ပေါလုတို့ကြားသိသောအခါ သူတို့သည် သူတို့၏အဝတ်အစားများကို ဆုတ်ဖြဲကြသည်။ ( တမန်တော် ၁၄:၁ ULT)*

        စာဖတ်သူတို့သည် ဆောလုနှင့် ပေါလုနာမည်များသည် တူညီသော လူအား ရည်ညွှန်းသည်ကို သိကြမည် မဟုတ်ချေ။

ဘာသာပြန်ခြင်းနည်းစနစ်များ

(၁) အကယ်၍ စာဖတ်သူများသည် နာမည်သည် မည်သည့်အရာအား ရည်ညွှန်းသည်ကို လွယ်ကူစွာ နားမလည်နိုင်ပါက၊ သင်သည် ယင်းအား ရှင်းလင်းစေရန် စကားလုံးအား ပေါင်းထည့်နိုင်သည်။

(၂) အကယ်၍ စာဖတ်သူများသည် နာမည်၏ အဓိပ္ပါယ်နှင့်ပတ်သတ်၍ မည်သည်ကို ပြောထားကြောင်း နားလည်ရန် ယင်း၏ အဓိပ္ပါယ်ကိုသိရန် လိုအပ်ပါက၊ နာမည်အား ကူးယူ၍ ယင်း၏ အဓိပ္ပါယ်အကြောင်းအား စာထဲတွင် သို့မဟုတ် စာမျက်နှာအောက်ခြေရှိ မှတ်စုထဲတွင် ပြောပြပါ။

(၃) သို့မဟုတ် အကယ်၍ စာဖတ်သူများသည် နာမည်၏ အဓိပ္ပါယ်နှင့်ပတ်သတ်၍ မည်သည်ကို ပြောထားကြောင်း နားလည်ရန် ယင်း၏ အဓိပ္ပါယ်ကိုသိရန် လိုအပ်ပြီး နာမည်အား တစ်ကြိမ်သာ အသုံးပြုထားပါက၊ နာမည်အား ကူးယူမည့်အစား နာမည်၏အဓိပ္ပါယ်အား ဘာသာပြန်ပါ။

(၄) အကယ်၍ လူ သို့မဟုတ် နေရာ တွင် ကွဲပြားသောနာမည်နှစ်ခုရှိပြီး နာမည်တစ်ခုအား အချိန်အများစုတွင် အသုံးပြု၍ အခြားနာမည်တစ်ခုအား စာသည် လူ သို့မဟုတ်​ နေရာသည် နာမည် တစ်ခုထက်ပို၍ ရှိကြောင်းပြောသောအခါ သို့မဟုတ် လူ သို့မဟုတ် နေရာအား ထိုနာမာ် အဘယ်ကြောင့်ပေးထားသည်နှင့် ပတ်သတ်၍ တစ်စုံတစ်ခုအား ပြောသောအခါတွင်သာ အသုံးပြုသည်။ မူလစာသည် နာမည်အား အကြိမ်အရေအတွက်နည်းစွာ အသုံးပြုသောအခါ စာမျက်နှာအောက်ခြေတွင် မှတ်စုရေးပါ။

(၅) သို့မဟုတ် အကယ်၍ လူ သို့မဟုတ် နေရာ တွင် ကွဲပြားသောနာမည် နှစ်ခုရှိပြီး မူလစာထဲတွင် ပေးထားသော မည်သည့်နာမည်ကိုမဆို အသုံးပြုထားပါက၊ ထို့နောက် အခြားနာမည်အားဖော်ပြသော စာမျက်နှာအောက်ခြေရှိမှတ်စုအား ပေါင်းထည့်ပါ။

ဘာသာပြန်ခြင်းနည်းစနစ်များအားအသုံးပြုထားသည့် ဥပမာများ

(၁) အကယ်၍ စာဖတ်သူများသည် နာမည်သည် မည်သည့်အရာအား ရည်ညွှန်းသည်ကို လွယ်ကူစွာ နားမလည်နိုင်ပါက၊ သင်သည် ယင်းအား ရှင်းလင်းစေရန် စကားလုံးအား ပေါင်းထည့်နိုင်သည်။

သင်တို့သည် ယော်ဒန် ကို ကူး၍ ယေရိခေါသို့ ရောက်ကြသောအခါ၊ ယေရိခေါ၏ ခေါင်းဆောင်များသည် အာမောရိတို့နှင့် အတူ သင့်အား တိုက်ခိုက်လိမ့်မည်။ (ယောရှု ၂၄:၁၁ ULT)

You went over the Jordan River and came to the city of Jericho. The men of Jericho fought against you, along with the tribe of the Amorites.

At that hour, certain Pharisees approached, saying to him, “Leave and go away from here, because Herod wants to kill you.” (Luke 13:31 ULT)

At that hour, certain Pharisees approached, saying to him, “Go and leave here, because King Herod wants to kill you.”

(2) If readers need to understand the meaning of a name in order to understand what is said about it, copy the name and tell about its meaning either in the text or in a footnote.

And she called his name Moses and she said, “For out of the water I drew him.” (Exodus 2:10b ULT)

She called his name Moses (which sounds like ‘drawn out’), and she said, “For out of the water I drew him.”

(3) Or if readers need to understand the meaning of a name in order to understand what is said about it, and that name is used only once, translate the meaning of the name instead of copying the name.

She said, “Do I really continue to see, even after he has seen me?” Therefore, the well was called Beer Lahai Roi. (Genesis 16:13b-14a ULT)

She said, “Do I really continue to see, even after he has seen me?” Therefore, the well was called Well of the Living One who sees me.

(4) If a person or place has two different names, use one name most of the time and the other name only when the text tells about the person or place having more than one name or when it says something about why the person or place was given that name. Write a footnote when the source text uses the name that is used less frequently. For example, Paul is called “Saul” before Acts 13 and “Paul” after Acts 13. You could translate his name as “Paul” all of the time, except in Acts 13:9 where it talks about him having both names.

… a young man named Saul. (Acts 7:58b ULT)

… a young man named Paul 1

The footnote would look like:

^[1] Most versions say “Saul” here, but most of the time in the Bible he is called “Paul.”

Then later in the story, you could translate this way:

But Saul, who is also called Paul, was filled with the Holy Spirit; (Acts 13:9)

But Saul, who is also called Paul, was filled with the Holy Spirit;

(5) Or if a person or place has two names, use whatever name is given in the source text, and add a footnote that gives the other name. For example, you could write “Saul” where the source text has “Saul” and “Paul” where the source text has “Paul.”

a young man named Saul (Acts 7:58 ULT)

a young man named Saul

The footnote would look like:

^[1] This is the same man who is called Paul beginning in Acts 13.

Then later in the story, you could translate this way:

But Saul, who is also called Paul, was filled with the Holy Spirit; (Acts 13:9)

But Saul, who is also called Paul, was filled with the Holy Spirit;

Then after the story has explained the name change, you could translate this way.

It came about in Iconium that Paul and Barnabas entered together into the synagogue (Acts 14:1 ULT)

It came about in Iconium that Paul¹ and Barnabas entered together into the synagogue

The footnote would look like:

^[1] This is the same man who was called Saul before Acts 13.