DMS_GL_en_ta/translate/translate-alphabet2/01.md

အဓိပ္ပာယ်များ

၎င်းစာလုံး အဓိပ္ပာယ်များသည် ကျွန်ုပ်တို့က အသံတစ်ခုကို စာလုံးပုံစံပြောင်းလဲအသုံးပြုခြင်းနှင့် ၎င်းစကားလုံး၏တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကို ရည်ညွှန်းသည့် စာလုံးစစ် အဓိပ္ပာယ်စသည်ဖြင့် ကျွန်ုပ်တို့ ပြောဆိုရာတွင် အသုံးပြုသည့် အရာများဖြစ်ကြပါသည်။

ဗျည်း

အဆုတ်မှထွက်လာသောလေကို လျှာ၊ သွား၊ နှုတ်ခမ်း စသည်တို့၏ဖြတ်တောက်ခြင်း၊ တားဆီးခြင်းကို ခံရပြီးထွက်လာသော လူလုပ်သံများကို ဗျည်းဟုခေါ်သည်။ အက္ခရာထဲတွင်ရှိသော စာလုံးများသောအားဖြင့်သည် ဗျည်းအက္ခရာများဖြစ်ကြပါသည်။ ဗျည်းအက္ခရာအများစုတွင် အသံတစ်အသံထဲသာရှိကြပါသည်။

သရ

အဆုတ်ထဲမှလေသည်လေပြွန်ထဲမှတစ်ဆင့် လျှာ၊သွား၊ နှုတ်ခမ်းတို့၏ ပိတ်ဆို့ခြင်းမခံရဘဲ ပါးစပ်ထဲမှထွက်လာ၍ဖြစ်ပေါ်သော အသံများကို သရများဟုခေါ်ဆိုပါသည်။ (မြန်မာစာ၏ သာဓကများမှာ (အ၊အိ၊အု၊အေ၊အန်၊အော) တို့ဖြစ်ကြပါသည်။

အသံကွဲ

ဗျာများ၀န်ရံထားခြင်းရှိသည်ဖြစ်စေ မရှိသည်ဖြစ်စေ သရသံ တစ်သံထဲသာရှိသော စာလုံးတစ်လုံး၏ အပိုင်းဖြစ်ပါသည်။ အချို့စာလုံးများ၌ အသံကွဲတစ်မျိုးသာရှိကြပါသည်။

ထပ်ပေါင်းစာလုံး

စာလုံးတစ်လုံး၏ အဓိပ္ပာယ်ကိုပြောင်းလဲသွားစေနိုင်သော ထက်ပေါင်းထည့်သောစာလုံး။ ဤစာလုံးများသည် စကားလုံးများ၏ အရှေ့ သို့မဟုတ် အနောက် သို့မဟုတ် အလည်တွင် တည်ရှိနေနိုင်ပါသည်။

အရင်းအမြစ်

စာလုံးတစ်လုံး၏အခြေခံအကျဆုံးအပိုင်းဖြစ်ပါသည်။ ထပ်ပေါင်းစာလုံးများကိုဖယ်ရှားလိုက်လျှင် အရင်းအမြစ်စကားလုံး ကျန်ခဲ့မည်ဖြစ်ပါသည်။

Morpheme

အဓိပ္ပာယ်ရှိသော သေးငယ်သည့် စကားလုံးအစိတ်အပိုင်းမပါ၀င်ဘဲ အဓိပ္ပာယ်ရှိနေသောစာလုံး သို့မဟုတ် စားလုံး အစိတ်အပိုင်း။ (သာဓကအနေဖြင့် “ကြိယာ” ဆိုသောစာလုံးတွင် အသံထွက်(သုံး) သံရှိသောလည်း Morpheme တစ်ခုဘဲရှိသည်။ သို့သော “ကြိယာများ” ဟုဆိုလျှင် အသံထွက်လေးသံဖြစ်သွားပြီး Morpheme နှစ်ခုဖြစ်သွားပါသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် “များ” သည် အများကိုရည်ညွန်းဖော်ပြသောကြောင့် ဖြစ်ပါသည်။

အသံထွက်များမှစာလုံးများဖြစ်စေပုံ

ဘာသာစကားတိုင်းတွင် အသံထွက်များဖြစ်စေသော အသံများရှိကြပါသည်။ ထက်ပေါင်းစာလုံး သို့မဟုတ် အရင်းအဖြစ်စာလုံးများတွင် အသံထွက်တစ်ခု သို့မဟုတ် တစ်ခုမကရှိပါသည်။ အသံများသည် အသံထွက်များဖြစ်စေရန် ပေါင်းစပ်ကြပြီး ပို၍အတူတကွပေါင်းစပ်ကာ Marphene များလည်း ဖြေစေနိုင်ပါသည်။ Marphene များသည် အဓိပ္ပာယ်ရှိသော စာလုံးများဖြစ်စေရန် အတူတစ်ကွ ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ကြပါသည်။သင်တို့၏ ဘာသာစကားကို ဖတ်ရူရန်သင်ကြားရာ၌ ပိုမိုလွယ်ကူပြီး စာလုံးပေါင်းသက်ပုံများရေးသားနိုင်ရန် သင်တို့ဘာသာစကားတွင် အသံထွက်များ မည်သို့ဖြစ်ပေါ်ပုံနှင့် ထိုအသံထွက်များက တစ်ခုပေါ် တစ်ခုမည်ကဲ့သို့ လွှမ်းမိုးခြင်းရှိကြပုံကို နားလည်ရန်အလွန်အရေးကြီးပါသည်။

သရသံများသည် အသံထွက်များ၏အခြားအသံများဖြစ်ကြပါသည်။ အင်္ဂလိပ်စာတွင် “a e I o u” ဟူ၍ သရသံ အက္ခရာ (၅) လုံးသာရှိသည်။ သို့သော အင်္ဂလိပ်စာတွင် ထိုသရသံများကို ပေါင်းစပ်လိုက်လျှင် သရသံ (၁၁) မျိုးထိရှိပါသည်။ “Beat, bit, bait, bet, bat but, body, bought, boat , book, boat” အစရှိသော အသံများတွင် အင်္ဂလိပ်စာ၏ အဦးချင်း သရများ၏အသံများကို တွေ့မြင်နိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။

အင်္ဂလိပ်စာ၏ သရများ

|ပါးစပ်အတွင်းရှိတည်နေရာ| အရှေ့  | အလည် | အနောက် | | -------- | -------- | -------- | -------- | | ROUNDING | (unrounded) | (unrounded) | (rounded) | လျှာအမြှင့် |I "beat" | | U "boot" | | လျှာအလည်ဖြင့် | I "bit" | | U "book"|  | လျှာအလည် | E "bait" | U "but" | O"boat" |   | လျှာအလည်အောက် | | E "bet" | O "bought" |  | လျှာအောက် | A "bat" | | A "body" |

(International Phonetic Alphabets ထဲတွင် ဤသရများသည် ကိုယ်ပိုင်သင်ကေတများရှိကြပါသည်။)

သရသံများသည် အသံထွက်များ၏အလယ်ပိုင်းကို တည်ဆောက်ထားပြီး ဗျည်းအသံများက ထိုသရသံ၏အရှည်နှင့် အနောက်တွင်ပါ၀င်ကြပါသည်။

ဌာန်၊ ကရိုဏ်း (လေ၀င်လေထွက် အသက်ရူခြင်းပုံစံ) သည် ကျွန်ုပ်တို့ ပြောစကားအဖြစ်သိထားသော အသံများကို ပါးစပ်နှင့် နှာခေါင်းမှဖြတ်၍ လေထွက်လာပုံကို ဖော်ပြခြင်းဖြစ်ပါသည်။

မလှုပ်ရှားနိုင်သောစကားသံဖြစ်အင်္ဂါ (လေ၀င် လေထွက်အသက်ရူခြင်းအမှတ်များ) သည် လေထွက်လာသည်ကို ဟန့်တားထားသော သို့မဟုတ် ပိတ်ပင်တားဆီးထားသော ပါးစပ်နှင့် လည်ချောင်းထဲမှာ နေရာများကို ဆိုလိုပါသည်။ လူသိများသော လေ၀င်လေထွက် အသက်ရူခြင်း အမှတ်များမှာ နှုတ်ခမ်း၊ သွား၊ အာထိပ်၊ အာခေါင်မာ၊ အာခေါင်ပျော့၊ လျှာခင်နှင့် အသံကြိုးများဖြစ်ကြပါသည်။

လှုပ်ရှားနိုင်သောစကားသံဖြစ်အင်္ဂါလှုပ်ရှားနိုင်သော စကားသံဖြစ် အင်္ဂါများသည် ပါးစပ်၏လှုပ်ရှား၍ရသော အပိုင်းများကိုလိုဆိုပါသည်။ အထူးသဖြင့် လေထွက်လာသည်ကို နှေးစေသော လျှာ၏အပိုင်းများကိုဆိုလိုပါသည်။ ဤကဲ့သို့လုပ်ဆောင်နိုင်သော လျှာ၏အပိုင်းများမှာ လျှာရင်း၊ လျှာနောက်၊ လျှာလယ်၊ လျှာရှေ့ (လျှာဖျားအနီး) နှင့် လျှာဖျားတို့ဖြစ်ကြပါသည်။ နှုတ်ခမ်းများသည်လည်း လျှာကိုအသုံးမပြုဘဲ ထွက်လာသည့်လေကို နှေးစေနိုင်ပါသည်။ နှုတ်ခမ်းများဖြင့် ပြုလုပ်၍ရသော သရသံများသည် “b” , “v” နှင့် “m” တို့ဖြစ်ကြပါသည်။

စကားသံဖြစ်ပေါ်ပုံ စကားသံဖြစ် အင်္ဂါများ၏ အပြုအမူများသည် လေ၀င်လေထွက်ကို နှေးသွားစေပုံကို ဖော်ပြခြင်းဖြစ်ပါသည်။ သူတို့သည်လုံး၀ရပ်သွားနိုင်ပါသည်။ (“ပ” သို့မဟုတ် “ဘ” သည်တို့ကို ဖိတ်ရွတ်သရ) သို့မဟုတ် အရပ်များဟုခေါ်သည်)။ သူတို့သည် လေးပင်သော ပွတ်တိုက်မှုများရှိနိုင်သည်။ (“ဖ” သို့မဟုတ် “ဗ” တို့ကို ထိရွတ်ပယက်များဟုတ် ခေါ်ပါသည်) သို့မဟုတ် အနည်းငယ်သာတားဆီးခြင်းခံရနိုင်ပါသည်။

Voicing shows whether or not the vocal chords are vibrating when the air passes through them. Most vowels, such as “a, e, i, u, o” are voiced sounds. Consonants can be voiced (+v), like “b,d,g,v,” or voiceless (-v) such as “p,t,k,f.” These are made at the same point of articulation and with the same articulators as the voiced consonants first mentioned. The only difference between “b,d,g,v” and “p,t,k,f” is voicing (+v and –v).

The Consonants of English

Points of Articulation	Lips	Teeth	Ridge	Palate	Velum	Uvula	Glottis
VOICING	-v / +v	-v / +v	-v / +v	-v / +v	-v / +v	-v / +v	-v / +v
ARTICULATOR (manner)
Lips (stop)	“p” / “b”
Lip (fricative)		“f” / “v”
Tongue Tip (stop)			“t” / “d”
Tongue Tip (liquid)			– / “l”	– / “r”
Tongue Blade (fricative)			“s” / “z”	“sh” / “zh”
Tongue Back (stop)					“k” / “g”
Tongue Root (semi-vowel)	– / “w”			– / “y”		“h” / –
Nose (continuant)	– / “m”		– / “n”		“ng”

Naming the sounds can be done by calling their features. The sound of “b” is called a Voiced Bilabial (meaning “two lips”) Stop. The sound of “f” is known as a Voicelss Labio-dental (meaning “lip-teeth”) Fricative. The sound of “n” is called a Voiced Alveolar (meaning “ridge”) Nasal.

Symbolizing the sounds can be done one of two ways. Either you can use the symbol for that sound found in the International Phonetic Alphabet, or you can use well-known symbols from an alphabet known by the reader.

Consonant Chart – a consonant symbol chart is offered here without mentioning the Articulators. As you explore the sounds of your language, listening for voicing and feeling the position of your tongue and lips when you make the sound, you can fill out the charts in this article with symbols to represent those sounds.

Points of Articulation	Lips	Teeth	Ridge	Palate	Velum	Uvula	Glottis
VOICING	-v / +v	-v / +v	-v / +v	-v / +v	-v / +v	-v / +v	-v / +v
MANNER
Stop	“p” / “b”		“t” / “d”		“k” / “g”
Fricative		“f” / “v”	“s” / “z”	“sh” / “zg”
Liquid			– / “l”	– / “r”
Semi-vowel)	– / “w”			– / “y”		“h” / –
Nasals	– / “m”		– / “n”		“ng”