initial conversion and cleanup

41-MAT.usfm

@@ -0,0 +1,1416 @@
+\id MAT
+\ide UTF-8
+\h Matayo
+\toc1 Matayo
+\toc2 Matayo
+\toc3 mat
+\mt Matayo
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 Dina a kenet na me reyrjin ti Yesu kristo, Diro lo Dawidi, Diro lo Abrama.
+\v 2 A Abrama yuDundye Yisaka, Yisaka yudundi Yakobo, a Yakobo yudundi Yuda se ko ludasirik kanyit.
+\v 3 A yuda yudundi peres, se ko Jera (Dote nase a Tamara.) A perese yudundi kesron, a keseron yudundi Ram.
+\v 4 A Ram yudundi Aminadaba, a Aminadaba yudundi Nasona, a Nasona yudundi Solomona, a Solomana
+\v 5 a Solomona yudundi Boaja (Raba a Dote Boaja) a Boaja yudundi Obede Ruta a Dote Obede), a Obede yudundi (Yisai Yisaya
+\v 6 a Yisaya yudundi mor Dawidi. A Dawidi yudundi Solomona (nakwan na uriya a Dote Solomona.
+\v 7 A Solomona yudundi Rabama, a Rabama yudundi Abiya, a Abiya yudundi Asa,
+\v 8 a Asa yudundi Yosapata, a Yosapata yudundi Yorama a Yorama yudundi U’jiya, a U’jiya yudundi Yotama, a Yotama yudundi Akaja, a Akaja ydundi ijikiyo.
+\v 9 A ijikiyo yudundi Manase, a
+\v 10 Manase yudundi Amon, a Amon yudundi, Yosia,
+\v 11 a Yosia yudundi Yekonia, se ko ludasirik kanyit, in didit na toyuojini se in jur lo Babela nu.
+\p
+\v 12 A I mukok na toyuoji nase Babelo, a Yekonia yudundi Satriele, a Satriele yudundi Jerubabela,
+\v 13 a Jurbabela yudundi Abiuda, a Abiudayudundi E liakima, a Eliakima yudnudi Ajor
+\v 14 a Ajor yudundi Sadok, a Sadok yudundi Akim, a Akim yudundi Eliyuda
+\v 15 a Eliyuda yudundni Eliejara, Eliejara yudundi Natan, a Natan yududni Yakobo,
+\v 16 a Yakobo yudundi Yosepa lalet lo Maria a Maria yudundi Yesu logon a ludu a Masia lo’
+\v 17 Nyena Nyakwerat lid suluja ko Abrama tojo ko Dawidi a Nyakwerat puok wot idwan, koti sulujs ko Dawidi tojo ko toyuoji nase toji Babela gwe a nyak werat puok wot Dwan koti suliya I toyuoji nase Babela nu toji in digit na Masia gwe a nyakwerat puok wot Dwan.
+\p
+\v 18 Nyena a yudwe na Yesu Kristo gwe tinai Maria Dote nayit aje torukokin ko Yosepa, ama I digit nagon se, bak konyu a mugun geled, a kulya ti leped aje dena adi leped gwon ko pele na mulokotyo loke.
+\v 19 Yosepa lalet loyit gwe a Dute lo ngwo. Ab’on toyukindo kuwe na Maria ko dutu lid I komod, a leped mindi yundu nye a lwon.
+\v 20 A na yeyeji leped kine kulyki ko leped anu mete, a malakatat lo matat punoki ko leped in rudo kulya adi Yosepa duro lo Dawidi, ko kujen jonga na Maria a nakwan inot, kogwon yilo Do lo linda leped lele to a mulokotyo loke.
+\v 21 A nye mo lu yudundi Diro lualet, a do molu gwiji leped a Yesu, kogwon leped. Molu lwoggu Dutu kanyit in torojin kase.”
+\v 22 Poking anyen kulya na jam matat ko nebi I kutule koju kuru kodo kokona adi.
+\v 23 Mete, diet molu gwon ko pele a molu yudundi Diro lualet, a se molu gwiji leped a (imanele imanuele nyonyogu adi, Dunngwon ko yi).
+\v 24 A Yosepa ko pureni toto a nye kondi gwonso nagon malaikatat aje Sara kinda lepe nu, a nje jongi Maria a nakwan nayit.
+\v 25 Ama a nye gwe ‘bak ko toto ko lepe tojo nye a yudundo Diro loyit, a nyo gwiji lupudi lo a Yesu.
+\c 2
+\cl Sura 2
+\p
+\v 1 A nagon Yesu aje yudwe I Beteleme na Yudaya I digit na gwongi Erode a mor mete a dutu lokag ti lo yure pondi Yerusalema.
+\v 2 Piji adi maliya lupudi longon yuge a mor to yudayaki lo? Kogwon yi aje ponda I twoju na lepe.
+\p
+\v 3 A na yidye mor Erode kine kulya nu, a nye wiwinyani wiwnya parik se ko dutu ligo to Yerusalema,
+\v 4 Anye ludgi koanejin temejik lid ti dutu, se ko katodinok kase ti sa, esi ti mose pirit na geled a pye se adi Masia kodo yugwe ya?
+\v 5 A se tugge a Masia kodo yugwe Beteleme na Yudaya, kogwon kune a Do nagon nebi lo wurjo adi,
+\v 6 Ta dutu ti Beteleme nag won I jur lo Yuda, madi kodo kotunit nasu a nadit kider na kasarak ti Yuda, ama kasarnit molu pupunun kago konuk logon molu yuggu dutu kwe yisaraete.
+\p
+\v 7 A kirud Erode ludundi dutu lokog kule a lwon mindi denuda bura kase koko ko yilo kaserokoti punin I nan digit gwat.
+\v 8 A nye sonyoddi, se Beteleme yu a kulyani adi tit a, gate ta’ bura kulya ti yilo lupudi, ko ta a pu leped jaki tan an lone, anyen nan dok ko fu I twoju na leped.
+\p
+\v 9 A nagon se aje yinga kulya na jam mos kunu, a se iti tu, a kase kaserokoti logon se aje met dinu swot to yute in iti kase derot tojo konye a poking I gwodon ki I pirit na gwondi lupudi kata na.
+\v 10 A na meddi se koserokoti lo nu, a se lyogi l’yogon ko n’yonyo lo parik,
+\v 11 a se lupudi kadi, a meddi lupudi lo se ko mana dote nauyit. A se dulakin kak ko komogsikan a twoji lepe, a se Daji tukworien nase, a doggi leped ko dokesi nagon, ko boku, ko mur
+\v 12 A Dun tokujondi se in mdo adi ti se gwe yito ko Erode yu, nyena a se yitoru kase in jur ko lele kiko.
+\p
+\v 13 A nagon dutu lokog aje diotoro nu, a malaikatat lo matat punoki ko Yosepa in rudo kulya adi, Dine Dien, jongi lo lupudi se ko Dote nayit ko woki ta Ejipeto yu I sidani ta yu tojo ko nan a takin ta kowon Erode mudigayu lo lupudi anyen leled leped
+\v 14 A Yosepa dine dien, a jongi lupudi se ko dote nayit I lukwaje a dioro Ejipeto
+\v 15 A se sidani yu tojo Erode a tawan. Kine a poking anyen kulya na jam matat ko nebi I kutuk I koju kuru Nan a lugun duro lio kago Ejipeto yu.
+\v 16 A na meddi Erode adi dutu lokog aje momalugga nye nu a nye wore woran a dutet, a nye sondi dutu I tataja na Dwajik lid lo gwon ko kidajin murek, kode logon ako nyud dur kilo, kenundga kidojin kase suluya I digit na derunda nye ko dutu lokod adi se a met kaserokoti diun nu
+\v 17 Nyena kulya nagon nebi Yeremia koju a jam kunu aje kona adi.
+\q
+\v 18 Gworo lele a kuun Rama yu, gwigwten ko lulujo parik, Raele gwigwien Dwajik kayit a nye gwe nyobulo suka se gwe bayin.
+\p
+\v 19 Mukok nagon Erode aje twan nu, mete a malaikatat lo matat punoki ko Yosepa in mdo Ejipeto yu.
+\v 20 Kulya adi dine dien, joge lo lupudi se ko dote nayit yitoni ta bot I jur yisaraele, kogwon dutu logon gayu tatuja lo lupudi kulu aje twatwa.
+\v 21 Nyena a nye dien dien a jonggi lupudi se ko dote nayit a yitoni boyi jur lo yisaraele.
+\p
+\v 22 A a yigge nye adi aikelaw lo tumatyan I Yadaya ruddya Erode money lonyit nu a nye kujoni kujono li nye a dank o tokupandi leped I mdo a nye iti I jur Galilaya.
+\v 23 A nye iti a sidani I koji na ldu a najareta, anyen kulya na jam nebijin koju kunu kodjo kokona adi nye molu lugu a dutu najaiela.
+\c 3
+\cl Sura 3
+\p
+\v 1 Nyena I nu digit a Yoane kabatisanit lo pondi a tokuje I yobu na Yudaya adi,
+\v 2 Lopuggi ta toiyo’, kogwon tumatyan na aje yedundi,
+\v 3 kogwon yilo anye logon nebi yisaya koju a jambu I kulya kayit adi Gworo lo lele Dutu wowon I yobu adi, yayaraki ta kiko lo matat jojo, rine to gwokiot kayit gowgow.
+\p
+\v 4 A Yoane rokok kot bongo naggon tetena ko kupir ti kamilo ko a dukukindo bongo nagon a’bon kot kayit mukok, a kinto loyit gwe a mayat se ko siwu na mudig,
+\v 5 A Dutu ti Yerusalema ko Dutu ti Yudaya lid se ko Dutu ti jur lid lo digo ko yardene iti ko leped yu,
+\v 6 a leped botidde se I kare yardene, a se tuggi toronjin kase,
+\v 7 Ama a na piji se adi ta tarusijin kore se ko sadokejin jore ponda I batisa nu, a nye piji se adi, ta torela ti munuo Da lo tokujondu to woran na popo nu, anyen ta rworwo du le?
+\v 8 Kondi ta Do nagon kwekinda adi ta diri aje lopuggo toilyot,
+\v 9 an ta ko yeyju ta kusu I toiyot adi, Abrama a merenye liking. Nan takinda ta adi Dun nubulo piplunda nyakwarat ti Abrama ma’di I kilo Durupo.
+\v 10 Madi tiyana toket a tetenaki ajo anyen tokoni kaden I kukuri kaden lid logon a radan luweki lobut kilo took kak a gudani I kimad.
+\p
+\v 11 Nan lo batidda ta ko piod anyen kwekinda adi ta aje lopuggo toilyot. Ama lele yilo popo kuwe I bot logon rigit nayitd duma lwwolwod nio, logon nan ti jukin doggu kamuka kayit. Leped moly batidda ta ko mulokotyo loke ko kimad.
+\v 12 A nye gwe ko kubi setet kayit I konin. A nye molu seddi bolok kulo, a yundi bolok kayit I gugu, ana a nye molu ‘yurji pudi ko kimad nagon yobolo peda.
+\p
+\v 13 Nyen a Yesu diu kado I Galiya a podi yardene ko Yoane ni I batisa ko leped.
+\v 14 Ama a Yoane kodo moriji teggu na leped adi, Do kodo lo batidda nan a do ko lumbo lo pondi kuwe ni.
+\v 15 Ama a Yesu rugge leped adi tiyanana ti gwe tina kogwon kodo a nabut ko yi kokon Do lid nagon dun (dedetian) mimindi I yilo kiko. Nyena a Yoane ruggi batidda na leped.
+\p
+\v 16 A nagon Yesu aje batisa nu de’de a nye pondi kado I piod kata, mete a ki daji daju, a nye meddi muloko tyo lo dun pona gwoso kwenyatti a duki ko leped ki.
+\v 17 Mete, a gworo lo kulyani ki yu adi, you a pilili lio lo dro lo nganyara, logon nan a lyodgi parik lo.
+\c 4
+\cl Sura 4
+\p
+\v 1 Nyena a mulokotyo loke nyomoddi Yesu I yobu nagon dutu bain kata anyen kudoonit tembe leped.
+\v 2 A Yesu mindi minda ko perok merya igwan, a leped gwe ko magor.
+\v 3 A katemanit lo pondi a kulyani ko leped adi, ko do Diro lo dun taki kilo Durupo anyen wara a ambatajin,
+\v 4 Ama a nye ruggi adi a wuro adi dutu ba gwod kogwon kiyo geled ama gwod ko kulyasi lid logon po ko dun I kutuk.
+\v 5 A yilo kayoonit joygi leped I koji nake, a togwidikindi leped I lodek lo kadi na dun a
+\v 6 kulyani ko leped adi ko do a diro lo dun, gubara mugun kaki, kogwon a wuro adi, Dun de sarju malaikajin kayit I kulya kunok, koti adi se dedep do ko komisi kase adi a woro koti adi do kodo a tembe matat dun lelut.
+\v 7 A Yasu ruggi leped adi, a woro koti adi do kodo a tembe matat dun lelut.
+\p
+\v 8 A kagoonit koti jodgi leped I mere lojo parik, a kwekindi leped tumatuanjin lidti kak, se ko minyo lose
+\v 9 a kulyani adi nan de titikin do kine do lid ko do a dulaki kak I twoju na nan matat.
+\v 10 A Yesu kulyani ko leped adi ldgo satani! Kogwon a waro adi do kodo kugga matat dun lelut a kitaindi lepe kade (fud)”
+\v 11 A kirud kadoonit koyi leped a malaikajin lo pondi a kitakindi leped.
+\p
+\v 12 A Yesu ko yidgi adi Yoane aje moka nu a nye koyi nu pirit a iti Galilaya.
+\v 13 A nye koyi Najareta, a iti tu a sidani kkapperananuma nyouma ko tor na Galilaya I kak na jebulun ko na Napatali,
+\v 14 anyen kine kulya kodo kokona gwege na jambi nebi Yisaya koju nu adi
+\v 15 Jur lo Jebulun se ko lo Napatali, kiko lo tiri tor duma na balag I nu pele na Yardene Galilaya na dutu ti juron kade kade
+\v 16 Dutu lo sida I mude kilo a medda parara duma. Se lo sida I jur logon twang won kata kilo parara a pukokin kase.
+\p
+\v 17 Suluja I nu digit a Yesu suluja tokujo adi lopugge ta toiliyot, kogwon tumatyan na ki aje yedunda.
+\p
+\v 18 A na worojin Yesu I kijit na tor na Galilaya nu a nye meddi ludasirik murek Simona logon ludu a petero, se ko andrea ludaser loyit, gubaddu kuyi. I tor kogwon se a dutu kalo kak ti samot.
+\v 19 A nye kulyani ko se adi kipundi ta nan, a nan de tindi ta I jikundo na dutu kuwe ni gwoso (gwege) Dutu logon jikundo somot ko kuyi (boi)
+\v 20 A se koyi kuyilan (boiyat) kase adi wulek
+\v 21 A na tirini se derot nu a nye (Yesu) koti meddi kule dutu murek logon a wdasirik, Yakobo duro lo Jebedayo money lose ririgga kuyilan kose. A nye luggi se.
+\v 22 A dede se kolokindi kilbo se ko money lose a se kepoddi leped.
+\p
+\v 23 A Yesu worojini I Galilaya lid toto dinoddu kase I kadijik momoresi ko totokuoddu rode lobut lo tumatyan ko totokeladdu dutu twana lid kade kade ko I gilodi lid
+\v 24 A lode I kulya ti leped kuro I jur lo suria lid nyena a dutu jondi dutu kase kayit ni togon dododga ko twan kade kade ko logon a moka ko muloko ko lo gwon ko lo mernye ko se logon a babatatu mugunya kase a twatwa a nye takeyi se.
+\v 25 A dutu jore parik kepodi leped. Kilo dutu po Galilaya, ko dekapoli, ko Yeruselema ko Yudaya ko I nu pele na Yardene.
+\c 5
+\cl Sura 5
+\p
+\v 1 A Yesu ko meddi dutu jore parik a nye iti mere ki A nye sidani kak, a dutu kayit kajumule iti kayit yu.
+\v 2 A nye suluji todindo se adi
+\v 3 Dutu logon a lomerika
+\v 4 Itoilyot kilo a kalyadoki kogwon se molu Susuka.
+\q
+\v 5 Dutu logon a lokoyokak kilo a kalyogok, kagwon kak lid molu gwon a nase
+\v 6 Dutu logon ko magor ko a moka kure I konda na torigwo kilo a kalyodok kogwon se molu yiyimot,
+\v 7 Dutu logon wowon konyen ko dutu kilo a kalyodoki kogwon se molu woworikin konyen
+\v 8 Dutu logon a loke I toiyot kilo a kalyodok kogwon se molu memet dan
+\v 9 Dutu logon tomorja kulye dutu anye gwen ko tailed kilo a kalyo dokkogwon dun molu lud se a dwajik kayit.
+\q
+\v 10 Dutu logon a sasanya koggwon loti lo ngwo kilo a kalyodok kogwon tumatyan na ki a nase.
+\q
+\v 11 Ta a kalyodok ko dutu momoroju ta ko a sasandi ta ko a go kindi ta kulya narok lid kade kade kagwon kulya kwe.
+\v 12 Dutu koju a sasandu nebijinn sona logon kasu derot kulu I dilo kiko lo geled yilo Nyena lyodi ta lyodo ko nyolani ta nyola parik, kogwon ropet duma nasu a delaki tat a kiyu.
+\p
+\v 13 Ta a balad na na kak. Ama ko balad a woro toto nye bubulo tobusa ada? A nye koti gwe bak built ama a gubajine kayoi ryoroyka ko mokosi
+\v 14 Ta kilo a parara na na kak. Koji nagon a duleki I mere loki na nyobulo dela.
+\v 15 Lele duto bayin logon moka kinda lombo a muke muk ko sude ama nye togwidikin ki anyen parara kinda I dutu lid lo gwon kadi kulo
+\v 16 Nyena ti parara nasu kobbi kobu tina I komod na dutu anyen na meddi se do nabut na kon ta kine nu a se bodo pupurje money losu lo gwon ki lu.
+\p
+\v 17 Ko yeyeju ta adi nana je po I tubakayu na saresi ti mose se ko do na wur wur nebijin kune nan a ko ki se ko kak
+\v 18 a likan madi leta geled nadit kade kotet na leta molu ti likin I saresi tojo ko kine do lid aje kona.
+\v 19 Nyenegon kule dutu anyen konda tina leped molu ludu a lo’dit I tumatyan na ki, ama ko dutu dedep asresi a todinikindi dutu molu lugu a duma I tumatyan na ki.
+\v 20 Kogwon nan kulya ko ta adi ko loti losu lo rigwo a ko lwod lo katodi nok ti saresi ti mose se ko lo parusijin a ta molu gwe ti luboi Tumatyan na ki.
+\p
+\v 21 Aje yid adi dutu ti iberon koju kulu a saraki adi do kodi ti totuja duto Nyena dutu logon a tatuja lo kodo juwe I dudoki na putet,
+\v 22 kolumbo nan lakinda ta adi koda lo momoroju ludase loyit leped kodo juwe I dudoki na putet I ted na kaliliyak, a ko da lo kulya adi Do luboyileped kodo joda I kimad na jeena.
+\v 23 Nyena ko do wukinda do ket nenut, pirit yuret na nbadgajin a do yiyundi yu adi do a konakinda lodouk arabat
+\v 24 koloki doket lelut yu I komod na pirit yuret na rubandgajin. A kokwe iti I mora ko ludosur a do kiduk yitendi bot I wukinda na doket lelut I putet.
+\v 25 Tetendi tojulin dede ko miriku lelut na tiri ta I kiko ko leped I putet nu an leped ko putukin do ko kadud nit lo
+\v 26 putet I konin a kadudonit takindi do adi, do molu a kole tojo ko do a rop taripatat na duted
+\v 27 Ta aje yid adi koju a saraki adi do kodo a lubbo
+\v 28 kolumbo nan takinda ta adi dutu yid geleg geleg duto logon a beya duto nakwan lo din aje lup leped kayit I toili
+\v 29 A ko kode lelut lutaten lo konda do I toronda dudoro leped kango ko gubara nye mudid, bia a nadut ko do toikindo lele swot lelut lo mugun two lowd do gubaji geena ko mugun nenul lid.
+\v 30 Koti keju a saraki adi, duto logon yandu dakwan nayit lo, ti leped kodo liki dnakwan waraga yany et. Kolumbo nan takinda tu adi I dutu geleg geleg d logon yandu nakwan nayit ko a rye I lupo a nyerindi leped wora a kalupe
+\v 31 koti koju adi, duta logon yandu nakwan nayit lo ti leped kodo tiki nakwan waraga yanet.
+\v 32 Kolumbo nan takinda ta adi, dutu lid geleg geleg dutologon yandu nawan nayit ko a rye I lupo, a nyetindi leped wora a kalupe, a ko na lo yemba duto nagon aje yanya na koti a lup leped
+\v 33 koti ta aje adi dutu ti beron koju kulu a saraki adi, do kodo ti b eledgu mulye lelut ama do nagon do a milyekin matat kune de kodookon
+\v 34 kolumbo nan takinda ta adi ta ti milyeju dutet kode dinda na ki kogwon nye a sida na dun
+\v 35 kode I dinda na kak kogwon nye a Tokit nayit na mokosi, kade I dinda na Yeruselema kogwon nye a koii nayit na mor duma
+\v 36 koti ko milyeju I dinda na kwe lelut, kogwon do yobulo lopuggo lele kupriet lelut aelen a lokwe kode a loruwo.
+\v 37 A ko ruket lelut gwon Ee, a ti nye gwe a Ee ama ko gon battin, tin ye gwe ba yin. Kulyasi logon a lwod gu kilo po ko dilo loron
+\v 38 Ta aje yid adi koju a saraki adi, koge ropa ko kode a kele ropani ko kele
+\v 39 kolumbo nan takinda ta adi do kodo ti moro ko duto logon konakinda do arabat. A ko lele duto a nadgu I nebi lutaten lopukoki lepen nebi lo kadone lo koki anyen nana ga:
+\v 40 A ko lele duto lek jodgg do I putet leped minda dumadu jolobiya nenut ti lepen koti dumaddi bodge nenut na lika
+\v 41 A ko lele duto a n’diaddu do I tu maili geleg a ti do moraddi ko leped mailiin murek.
+\v 42 Tindi duto logon moyu do komut, an do ko renyakinda duto logon yogo kuijo do konut.
+\p
+\v 43 Ta. Aje yin adi kolu a saraki adi do kodo nya nyanyar marate lelut a do mandi mi rikuk lelut
+\v 44 kolumbo nan takinda ta adi nyare ta nyar merok kasu, ko momoyi ta dun koawon kulua ti dutu lo sasandu ta kilo
+\v 45 anyen ta bogo gwon a dwalik ti money losu lo gwon kiyu lu logon tikinda kolon nayit I nyerakinda dutu lobut ko lorok, a ko sunyundi kudu I dutu lo yiyiniki ko logon a yiniki
+\v 46 A ko ta nuarju dutu logon nyanyar ta kilo, a ta wuji nanropet kapepenak ti ushur ba konda tina re?
+\v 47 A kota roman ko lugosurok geleg a ta lwodgi kule dutu ko nyo? Paganojin koti ban konda tina re.
+\v 48 Nyenagon ta kodo gwon a lobutin do lid, gwoso no gwondi money losu lo ki a lobut do lid na.
+\c 6
+\cl Sura 6
+\p
+\v 1 Kunyar ta ko konda ta kanesi kasu nabut ko dutu I komod anyen se memet, konda tina a money losu logon lo gwon ki lu molu kenye tikinda ta ropet.
+\v 2 Nyena ko jo tikinda lomerika dokesi, koben do poking laija I kudda na ture, gwedge na kondi kamomolukat, kadijik momoresi ko kikolin anyen dutu bubu se Diri nan takinda ta adi se aje wu ropesi kase
+\v 3 Ama ko do dodogga lomerika ti, konin lelut lo kadode gwe a denda do nagon konin lelut lo lutaten kokon na,
+\v 4 anyen do dogga a lwon, a munyi logon memet do nagon kona a lwon lo molu ropakinda do.
+\p
+\v 5 Koti ko ta gwon I kwakwaddu, ko mirakinda ta dutu kamomalukat logon nyanyar gwodan ki I kwakwaddu I kodijik momoresi, ko I keresi ti kikolin koji anyen doto lid memet se Diri nan takinda ta adi se aje wu ropesi kese.
+\v 6 Ama kododek kwakuddu lupoddi konukli kadi kata ado kinikindi kakat nyin, ko kwakwaddi munyi logon timeta lo a munyi logon timeta lo, a munyi logon memet do nagon kona a lwon lo molu ropakindi do.
+\v 7 Ko ta kwakwaddu, ko nyonyoggu ta do kana gwoge na kondi paga nojiin na kogwon se yeyeju adi se molu yiyi da kogwon se kwakwaddu parik ko kulya est jore.
+\v 8 Koben ta mirakinda koko, kogwon money losu aje den do nagon ta mimindi kune a kokwe nagon ta bak ko nyu pi leped.
+\v 9 Ta kodo kwakwaddu tina adi Baba liking lo ki, ti karit kunok bulani bula
+\v 10 Ti tumatyan nenut tip o ti kulyo kunok kanani I kak nig wodge na konani se ki yu nu.
+\q2
+\v 11 Ti ki yi kinyo liked lo lo loki;
+\v 12 Pitoki yi torojin kad gwodge nagon yi pitokindi se logon a konakinda kulo.
+\q2
+\v 13 An do ko yi I temesi nagon lwoki yi I dilo loron.
+\p
+\v 14 Kogwo ko ta pipitoki Dutu I lyadesi kase a morye losu lo gwon ki lu molu pitokindi ta;
+\v 15 ama ko ta, a bon pitokindo Dutu I lyadesi kase, a madi money losu lo gwon kilu molu nye pitokindo ta lyadesi kasu.
+\p
+\v 16 Nyenagon ko ta miminda, ko mirakinda ta kamomoluka lo gwon ko komosikan nagusulak, kogwon se lo puggo komosikan kase a marok anyen Dutu memet adi se diri miminda. Diri nan takinda ta adi se aje wu propesi kase
+\v 17 Ama ko do miminda, wele we komod nenut ko welet, koti lalane lala komod nenut,
+\v 18 anyen Dutu gwon a denda adi do miminda, tud munyi logon a, meta lo loped, lo denda, a munyi logon do na kon do a lwon kune molu ropakindi do
+\v 19 Ko dela kinda ta boric tukworon I na kak, I pint nagon kokora se ko lolo’dkwe kokorji na I pirit nagon kolak turoddu kata I kokoladdu na
+\v 20 Ama ‘delaki ta boric tukworon, I pirit nagon kokora nyobulo kokoroju kade lolo ‘dokwe, I pirit nagon kolak nyobulo turoddu kata I kokoladdu nu.
+\v 21 Kogwon I pirit nagwon di tuk woron nenut nu, a toili lelut lug we yu
+\v 22 kuewn gwon a lombo lo mugun. Nyena ko kuwen (konyen) kulok a lobut, a mugun nenut lid gwe ko parara.
+\v 23 Ama ko kuwen kulok a lorok, a mugun nenut lid gwe I mude. Nyena ko parara nag won konut I mugun nag we a mude, a mude din gwe duma parik
+\v 24 Lele dutu bayin logon bubulo kitakinda dutu murek, kogwon kode nye mandu lele a nyariji lele, kode nye twoju lele a laundi lele. Ta nyobulo kitakinda ko dun ko tuwororn.
+\p
+\v 25 Nyena gon nant takinda ta adi ko wiwinya ta ko kulya ti kinyo logon tindu ta I gwon jorun, kota nyesu nyo kode kota moju nyo, kode kulya ti bodgwat nagon ta rukukin kasu I mugunya. Run a dutu ba lwod kinyo le mugunya a dutu ‘ba lwod bodgwat doa re?
+\v 26 Mete ta kwen: se a weja, se a derja, koti se a deya gugwo, ama moye losu lo gwon ki lu lo tunjaju se. Ta dona ba: gwon ko built a duma bia lwolwod se re?
+\v 27 Lon dutu losu logon wiwinyesi kayit bubulo ya lakinda lokilid geled I nayit re?
+\p
+\v 28 Konyo nagon ta. Wiwinya kulya ti bodgwat? Yeyene ta koturon ti midid ko se durundo ada, ge bok kita kode wiwjo waratat,
+\v 29 ama nan takinda ta adi madi Solomona ko minyo loyit lid ko rook kwekwelen gwoso (gwodge) nene na kine koturon.
+\v 30 Nyera ko dun torokoju (tojubbu) doru ti mudid tina logon a lodon I ta lo a kotum olu namarikin kimad bia parik a nye molu kenye, torokoju ta, ta dutu logon ko yupet a nadit kilo, re?
+\v 31 Nyenagon koben ta wiwinya ta adi, yi de nyesu nyo? Kode adi yi de moju nyo? Kode adi yi de oko nyo.
+\v 32 Kogwon paganojin gagayu kine do lid ama money losu lo gwon ki lu de den adi ta mimindi kine do lid.
+\v 33 Ama a kokwe gayi ta tumatyan nayit ko buban nayit a kirud. Kine do lid molu yalakini ta.
+\v 34 Nyenagon ko wiwinya ta ko kulya ti kotumolu, kogwon kotumolu molu wiwinya kulya kayit a kulya na rokti lor jukin I yilo lor.
+\c 7
+\cl Sura 7
+\p
+\v 1 Ban ta ko lilije ta kulya ti kule dutu anyen kulya kasu molu gwon a liliya
+\v 2 Kogwon liliet ta nagon ta lilije na molu liliki ta, a temet nagon ta yed temakindi kule dutu na nye molu koti na temekini ta
+\v 3 ko nagon do medda dorutot nadit na gwen ko ludo sur I kode na, ana a do gwe a medda bau nag won kount I kode na?
+\v 4 Do bubulo kulya ada ko ludase lelut adi tin an kuntu yina dorutot nadit kado konut I kode.
+\v 5 Do kamomo lukanit, a kokwe dumu bau kado konut I kode a do kirud loni bulo medda bura I kurutundo na dorutot nadit kado ko ludo sur I kode.
+\p
+\v 6 Ko tindu ta diodin do nagon a nake na rurwon kode ko gubakinda ta wuryo margaritajin (pearit) kasu na gworo go, ko ta konda tina leped molu ryoryok se ko mokosi a molu lopukundi kwekwenyeja na ta.
+\p
+\v 7 Piji ta, a ta de tikini tiki, gate ta, ata de pupu (ryo ryo) totoggi ta, a ta de dakini daki.
+\v 8 Kogwon dutu lid lo piyunda kilo wuwuju, a nye a nye lo yayu lo pupu (ryo ryo), a nye lo totoggu lo dakini daki
+\v 9 kode lon dutu losu logon ko duro loyit a pija ambata, a I pirit na ambata a kolumbo tindi leped durupit?
+\v 10 Kode ko leped a pija sumuti, a I pirit na sumuti anye kolumbo tindi leped muru?
+\v 11 A ko ta logon a dutu lorok kulo deden tikinda dwajik kasu do nabut ama money losu lo gwon kiyu molu nyobu tikinda dutu logon a pija leped kulo do nabut parik!
+\p
+\v 12 Nyena konakinda ta dutu do nagon ta mimindi adi ti se konakindi tan a kogwon saresi ti mose se ko do na wut nedijin kune tokorju tina. Lupoddi ta ko kakat nagusu, kogwon kakat na galad ko kiko lo galad logon tirinikin
+\v 13 lyolyo twan, a dutu gwe jore logon tu kata.
+\v 14 Kogwon kakat a nagusu ko kilo a logo logon tirinikin ri, a dutu gwe kudit lo ryeju (puyo) neye.
+\p
+\v 15 Kunyar ta nebijin kamomo likak logon po kasu ni meta gwoso kobilu, ama I lweata nase lepedat diri gwoso lujin kokere nyak (kakwekwenyak)
+\v 16 Ta molu deden se I konesi kase dutu gona bubulo deda I kaden logon a kikwa kode déjà kibieti losisilad
+\v 17 Kodidni lobut nyobulo radan ludweki lorok,
+\v 18 koti kdini loron nyobulo radan ludweki lobut
+\v 19 kaden lid logon nyobulo radan ludweki lobut kilo took kak a gubani kimang
+\v 20 Nyanagon ta molu deden nebijin kamomo lukaki konesi kase.
+\p
+\v 21 Ban di dutu lid lo ludgu nan adi matat, matat kilo logon molu lupo I tumatyan na ki ama tud duto lo konda do nagon baba lo gwon ki lu mimindi lo molu lo lupo.
+\v 22 I lu lor lo dutet dutu jore molu molu kukulya ko nan adi matat matat yi bak ko keju I Karin kunok le (re) yi dona bak ko konda kones soresi jore I Karin kunok?
+\v 23 A kidud a nan molu tukokindi se adi bak ko den ta kwod yongi ta yonga kuwe I kamod ta kakonak ti toronjin.
+\p
+\v 24 Nyaenagon dutu lid logon a yid kulyaesi kwe a kone kon se kilo, molu gwon gwoso dutu tokod a dukokinda kadi nayit I leya loki
+\v 25 A kudu joni jon a bar pondi po, a kobudot wuggowugga, a puke puk nu kadi ama a nye gwe nyobulo doro, kogwon nye a bokara kak I lelya.
+\v 26 Ama dutu lid logon yiyid kilo kulyaesi kwe a gwe bon konda se kulo molu gwon gwoso dutu lobod logon nye ekakinda kadi nayit I sese,
+\v 27 A kudu join jon a bar pondi po, a kobudot wuggi wuggo, a puke puk nu kadi a nye dorone adi yurum.
+\p
+\v 28 A Yesu ko tutudgi jambu na kulo kulyaesi a duma (lodir) lo dutu sorji sorju ko todinesi kayit,
+\v 29 kogwon leped todindo se gwoso duto logon kido ban gwon gwoso katodinok kase ti asresi ti mose.
+\c 8
+\cl Sura 8
+\p
+\v 1 A Yesu ko kiyaundi kak I mere, a dutu jore parik kepaddi leped.
+\v 2 Nyaena a dutu lo rimajin pandi ko leped ni, a rugudokini kak kayit komod, a kulyani adi pon matal, ko do nyanyar do bubulo tokeya nan,
+\v 3 A Yesu noddi konin loyit a boyi leped adi diri nan nyanyar, ti do kele kelon, dede a rimajin kayit kele kelan.
+\v 4 A Yesu kulya di ko leped adi meddi bura koben do tutukokin lele duto kine kulya, ama iti, kweki mugun ko koane ko tindi doket gwoso na sarakindi mose na anyen dutu deden adi do aje tokela.
+\p
+\v 5 A Yesu ko tuloddi kaparanama, a duma lo kamorok ti Roma mia geled iti ko leped yu a mamandi leped
+\v 6 adi matat kalipuonit lio lu raga kak mede, a bata mugun a twan, Dodoga parik parik.
+\p
+\v 7 A Yesu kulyani ko leped adi nan de tutu I tokrya na leped.
+\p
+\v 8 Ama a duma lo kamorok ruggi adi matat nan nyobulo rukodda na do kwe mede, ama tud jamunde kulyaet a kalipuo nit lio de keke kelan.
+\v 9 Kogwon nan a duto logon sara ko temejik kuwe, a nan koti gwe ko kamorok lo gwon kuwe I mukok ko nan takinda lele adi iti, a nye iti tu, a ko nan ludgu lele ad puwo, a nye pondi pondai a ko nan takinda dupiet lio adi kondi na anye kondi konda
+\v 10 A na yidgi Yesu dilo duto I kulya tina nu a nye sorji sorju a kulyani ko dutu lo kipundo nye kulo adi diri nan takinda ta adi nan bak ko pujo yupet duma gwoso na bayin kadi yisara lele
+\v 11 Nan takinda ta adi, dutu jore molu popo I swot lo yure ko swd lo tokotyad a molu sidakini I nyesu ko Abrama ko yisaka ko Yakobo I Tumatyan na ki,
+\v 12 a se logon a dutu ti Tumatyan kilo molu gubaji kado I mude a dutu molu gwine a molu diji kala yu.
+\v 13 A Yesu kulyani ko duma lo kamorok adi iti ti konakini do gwoso na yubi do na, a kalipuonit loyit tokelani tokela I nu saa gwak.
+\p
+\v 14 A Yesu ko lupoddi ko petero kadi a nye meddi moken na Petero piriki kak a gilo mugun sasayu pape.
+\v 15 A nye boyi Karin dutu, a sayu na mugun koyi leped, a nye dine ki a darakindi leped.
+\p
+\v 16 A I lu tokatyad I somuko a dutu jakindi leped dutu jore logon moka ko muloko lorok. A nye rikodi mulok lorok kado ko kulyaet tud, a nye tokeyi dutu lid lo giglotu
+\v 17 anyen do na jam nabi Yisaya koju kunu tetemakinda, nagon a jama adi, leped a jodga tomungun nikad a sopaddi twana kad.
+\p
+\v 18 Nyen agon a Yesu ko meddi dutu jore parik kayit ngona, a nye sarji dutu kayit, kajujumuk anyen se lodaddu I na pele I nu na tor.
+\v 19 A lele katodinonit lo sarasi ti mose pondi ko leped ni a kulyani adi katodinonit, nan de kekeporo do ko do tu da.
+\p
+\v 20 A yesu niggi leped adi lidgojin gwon ko diliyo kase kwedya gwon ko kadijik kase, ama nan duro lo duto bak pirit nagon nan sukindi kuwe nio.
+\p
+\v 21 A lele lo dutu kayit kajumuk kulyani ko leped adi matat a kokwe rukoro tu I nugga na baba.
+\p
+\v 22 Ama a Yesu nggi adi, kinpundi nan kolok lo twatwa I nugga na lo twatwa kase
+\v 23 A Yesu ko kiji I kibo a dutu kayit kajujumuk maraddi ko leped
+\v 24 mete a kobudot duma wukundi wunkundo I tor piod yayi kibo kala, a kibo gwe nyana ko diron ama a leped I toto.
+\v 25 A se iti opurundo no leped a kulyani adi matat lwoki yi kulo didiro.
+\p
+\v 26 A nye piji lepedat adi dutu logon ko yupet a nadit, nyo ta kukujono? A kirut nye dine dine a ringi kobudot se ko tor, a do lid gwe talid adi tii.
+\p
+\v 27 A dutu kulo sorji sorju a topine adi dilo dutu a da logon madi koloudot se kotor yiyid leped?
+\p
+\v 28 A Yesu ko dure I nu pele na tor na Galilaya I jur lo dutu ti Gadala, a dutu murek logon a moka ko muloko lorok pondi kadoi pint na gulomo I rumon ko leped kilo dutu a kadajin parik a lele dutu nyobulo d udoddu kolu kilo.
+\v 29 Mete a se wode parik adi do duro lo dun, do mindi nyo kayad. Do ponda ni I tomijo na yi o kokwe nagon didit nyubak ko nyud temainda re?
+\v 30 Nyena a ted duma na wuiyo gwe I yuku pajo madad ko se
+\v 31 A muloko lorok mamandi Yesu adi ko do koddu yi kad sonye yi I ted na wuriyo
+\v 32 A kulyani ko se adi idgo ta iti ta nyena a se iupundi kado a lupoddi wuriyo a ted lid na wuriyo ruru mundi kak dede I wii na meriya lojo I kata, a dire diron.
+\v 33 A kayukuk woki wokon a iti kaji kata. A se nyonyoggi lid ko no nagon a konaki dutu logon a moka ko muloko lorok
+\v 34 nyena a dutu lid ti koji pondi kade I rumon ko Yesu a se ko meddi leped a se mamandi leped anyen koko jur lo se.
+\c 9
+\cl Sura 9
+\p
+\v 1 A Yesu kiyaddi I kibo kata, a ladaddi I nu pele na tor na Galiluya, a dure kayit koji
+\v 2 Nyena a kule dutu jakindai leped dutu bata logon mungun a twan lo a pariki kak kyit I dotoet, a na meddi Yesu yupet nase nu a nye kulyani ko dutu bata lo adi duro lio togoyi toili, toronjin kunok aje pitoki
+\v 3 mete, a kule katodinok ti saresi mose lokulyanki borile adi lo dutu launda Dun.
+\v 4 A Yesu aje den yeyeesi kase, a piji adi nyo ta yeyeju do narok kasu I toilyet?
+\v 5 Kogwon nan nagon poligo I takinda adi toronjin kunok aje, pitoki takinda adi, dine ki ko woroni woro?
+\v 6 Ama anyen ta bodo deden adi nan lo dutu gwon ko ridit I na kak ni pitokindo na toronjin nyena a nye takinda dutu logon a bata lo adi dine ki dumundi dotoet nenut, ko iti mede.
+\v 7 Anye dine ki a iti mede,
+\v 8 Ana meddi lodir lo dutu nu, a se kujononi, a se pupurji dun logon aje tindu dina kido I dutu lo.
+\p
+\v 9 A na lwododdi Yesu derot nu a nye meddi lele dutu ludu a Matayo, sida I kadi ropet na usur, a nye takindi leped adi kipundi nan. A leped dine ki a kepoddi Yesu.
+\v 10 A nagon Yesu gwon kadi I nyesu nu, mete, a dutu jore logon a kapepenat ti usur se ko dutu kayit kajujumuk.
+\p
+\v 11 A panisjin ko meddi, a se pije dutu kayit kajujumuk adi ko katodinonit losu nyesu I pirit na geled ko kapepenak ti usur se ko katoronyaki.
+\p
+\v 12 Ama a yidgi Yesu kine kulya nu a nye kulyani adi dutu logon mugunya kase a nabut se a mindi katruonit, ama dutu lo gilo lo mindi kaloruonit.
+\v 13 Iti ta ko denude ta ko kilo kulyaesi kweja nyo, adi dun mimindi won na kuwen’ba gwon I tindu na rubadgajin. Kogwon nan bak kop o I ludgu na logon ko loti lo gwogwo, a ma ludgu na katoronyak.
+\p
+\v 14 Nyena a dutu ti Yoani kajujumuk pondi ko Yesu ni a pijo adi ko nyo nagon yi ko parusijin miminda dadin jore, ama kulok kulo kajujumuk aminda?
+\p
+\v 15 A Yesu pija leped adi oulin ti kayemanit bubulo delya I didit nagon kayemanit gwon ko se I pirit na geled re? Ama didit molu popo nagon kayemanit molu jodaji kado kase kiden a kirut a se molu mindi minda.
+\p
+\v 16 Lele duto bayin logon ripakinda odgo naluduki bodgo na beron kogwon rugga ludukotyo nagon a ripaki I bodgo na beron na kenedgunda kado a kolokindi ret a nagalad lwolwod na kokwe nu.
+\v 17 Koti binyo naluduk kune yuyu nyobulo turaki I jurakan logon a gobero na nadoroki ko a kona tina a jurakan gobero molu pudoni pudo tuss a binyo bukojini kak, a jurakan kakaji kakarju, ama binyo naluduk kodo turakii jurakan loluduk, a se murek lid gwe bura.
+\p
+\v 18 A nagon Yesu nyu jamakinda se kine kulya nu mete a lele duma lo kadi momoret lo pondi a rugudukini kak ko leped I komod a kulyani adi duro nio pete twan, bod pondi ko sopakindi konid kulok ko leped ki a nye de nine ru.
+\v 19 Nyena a Yesu dine dine a kepoddi leped I pirit na geled ko dutu kayit kajujumuk kulo.
+\v 20 Mete a nene duto nagon a dodga ko won na kayit mugun ko kidojin puok wot murek pondi kayit I mukok a boyi kume lo bodgo nayit,
+\v 21 kogwon nye a kulya kayit I kayit adi ko nan tud a boyu bodgo na leped a nan de tokelani tokela.
+\p
+\v 22 A Yesu lopokni lopuko a meddi leped a nye kulyani adi duro nio, togoyi toili! Yupet nenut aje tindu do I kelan. A duto na puji tokela I diru didit gwak,
+\v 23 A Yesu ko luponi ko dilo duma kadi a nye meddi kakitak ti kilibajin se ko dutu jore wowodon,
+\v 24 a nye kulyani adi dgo ta lupoddi ta kado kogwon duro na tototo. A se jonyani jonya ko leped do doju
+\v 25 A ma a nagon dutu lid aje rikoji kado nu a nye lupoddi kadi yu a moggi duro ra I konin a duro nine ki
+\v 26 A lode lo kine kulya rera lu jur lid.
+\p
+\v 27 A na lwo doddi Yesu kodo nu a dutu murek logon a modokeni kepoddi leped luludgu parik adi do duro lo dawidi wone kuwen ko yi.
+\v 28 Nye ko luponi kadi a dutu logon a modokeni kulo pondi kayit ni a Yesu piji se adi ta a yup adi nan bubulo konda na do A se ruggi adi iye pon matat
+\v 29 A kidud nye boyi kuwen kase a kulyani adi ti konakini ta gwoso na yubbi ta na.
+\v 30 A kuwen kase daji daju A Yesu kukuji se parik adi meddi ta bura ko ben lele duto deden kine kulya.
+\v 31 Ama a se iti tu a kolumbo torekindi lode I lujur lid I kulya ti leped
+\v 32 A na tiri se kado nu mete a dutu logon ko mulo kotyo loron logon tindu leped gwon a mumut lo jakini leped.
+\v 33 A nagon mulo mulokotyo loron aje rikoji kado nu a dutu logon a mumut lo jambi jambu. A lodir lo dutu sorji sorju kulya adi nene do gwoso na kojubak ko meta I yisaraele lid,
+\v 34 Ama a parusjin kulyani adi leped rikoddu muloko lorok kando ko ridit na duma lo muloko lorok
+\v 35 A Yesu worojini I kojino lid ko turon lid totodinoddu kase I kodijik momoresi ko toto dinoddu lode lobut lo tumatyan ko totokeladdu dutu I twana lid kade kade ko I gilosi lid
+\v 36 A Yesu ko meddi lodir lo dutu a nye wone kuwen ko se kogwon se gwon gwoso yidin nagon bak kayukunit a se yoyodoni yoyoyodo a reki abulondi
+\v 37 A kirud nye kulyani ko dutu kayit kajujumuk kalo adi. Kinyojin aje jo (yode) parik ama kaderak kudik.
+\v 38 Nyena moyi ta money melesen anyen sondu kule kayerak kayit I melesen.
+\c 10
+\cl Sura
+\p
+\v 1 A Yesu ludundi Dutu kayit kajujumuk puok wot murek keyit ni a tindi se anyen nggi muloko lorok kado ko anyen tokeyi twana lid kade kade se ko gilosi lid.
+\v 2 Kune a Karin ti luyokie puok wot murek: lo kokwe a Simona lo ludu a Petero ko Andarea ludaser loyit ko yakobo duru lo Jebedayo, ko Yoane ludaser loyit;
+\v 3 Ko Pilipo, ko Bartolomayo; ko Toma ko Matayo kapepenanit lo usur ko Yakobo Duro lo Ali paya ko Tadayo,
+\v 4 ko Simona kayo lonit, ko Yuda iskariota lo tinda Yesu I Tatua lo
+\v 5 A Yesu sondi kulo Dutu puok wot murek a sarakinda adi kotu ta I kiko lo tu I Juron ti lwaka ko lupo ta I nene koji na Dutu ti samaria,
+\v 6 ama kolumbo iti I ta I yidin ti kakat na Yisaraele nagon a likin kuru.
+\v 7 Na tirini ta nu, tukoddi ta adi tumatyan na ki aje Yedunda.
+\v 8 Tokele ta Dutu lo gilo todiyu ta logon a twatwa, tokele ta Dutu ti rimaijin rikoro ta muloko lorok kado ta a wuju bate ropet tiki ta bak ropet.
+\v 9 Jodga ta ginejin, kode asarajin, kode taripajin kasu I likitiat ti goman
+\v 10 ko jodga ta jurakan I jolo nasu kade jolobiyajin murek kode kamuka kode turya kogwon kakitanit kodo tiki kinyo loyit
+\v 11 A kota a lupoo I nan koji kode I lon jur galu ta kado ko ta pupu Dutu logon a lobut monundi ta ko leped yu tojo ta a dioro.
+\v 12 A na lupodi ta kadi nu rome ta roman ko dutu ti nu me
+\v 13 a ko Dutu ti nu mede a lobut ti talid nasu poki ko lepedat ama se bajin a lobut ti talid nasu yiteni bot kasu ni
+\v 14 A ko lele Dutu molu a buon wuju ta kode a buon yidga kulyaesi kasu ko ta Dioro Dioro I nu mede kode I nu koji nanane ta kujod na ryo ryok ta ko mokosi kasu kine Kado.
+\v 15 Diri nan takinda ta adi lor dutet kulya ti yur lo sodoma kolo Gomora molu dudoki polyolyo lwo lwod dudoki na kulya tin a koji
+\v 16 mete ta, ana yilo sondu ta kado gwoso kobilu I kiden na lujin Nyena gwe ta a lokod gwoso munuo ko gwe ta gwoso gureki nagon nyobulo konakinda Dutu arabat.
+\v 17 Meddi ta bura kulya ti Dutu kogwon se molu momok ta a jodgi ta I putet, a se molu biddi ta I kadijik kase momoresi ko kuru batan logon a kwara,
+\v 18 a ta molu dudukajini ko midiron I komod koi moran kogwon kulya kuwe anyen tokuru kindo kine kulya kase I komod koi lwaka
+\v 19 A na wukindi lepedat ta nu an ko wiwirnya ta ko ta kulya ada kode ko ta jambu nyo kogwon I nu didit ta molu titiki do nagon ta jajam
+\v 20 kogwon molu ban ta lo jambu ama mulokotu lo mome losu lo jambu kasu, mugunya
+\v 21 A ludaser molu wukinda ludaser I lede a molu wunkindi Doro loyit a Dwajik molu Diki I moro ko money lose ko Dote nase a tindi lepedat leda
+\v 22 A Dutu lid molu mane man ta kogwon Karin kuwe ama Dutu lgon a Dodga tolo ko dutet lo molu lwo lwoko
+\v 23 A na sasandi se ta I nene koji nu woki ta I nene kogwon diri nan takinda ta molu nyobulo tutudgo kojino lid ti Yisaraele a kokwe na pondi nan Duro lo Duto,
+\v 24 kajujumuk nyo bulo lwodgu katodinonit loyit,
+\v 25 kodo a nabut ko kajujumunik gwon jojo gwoso katodinonit loyit a koti a nabut ko dupiet gwon gwoso duma loyit. Ko Dutu ludgu money mede a Belejebula, a se molu ludgi Dutu ti mede nayit ko Karin nagon a narok bia parik!
+\p
+\v 26 Nyenagon ko kujono ta lepedat kogwon nene do bayin na muko nagon mulo nyobulo kwiya a nene Do gwe bayin na dela nagon molu nyobulo dena
+\v 27 Do nagon nan tukokin ta I mude kine tuke ta I parara, Do nagon a modaki kasu I suwo kine laiji ta I lodeko ti kadijik,
+\v 28 koti ko kujono ta Dutu logon ledga kune mugunyu ama nyobulo ledga kadudwo lon kolumbo kujene ta Dun logon bubulo tukariu ko kodudwo ko mugun I Geena.
+\v 29 Lilitan murek ti gworo ko kilinate geled re Ama nene nase nyuobulo doro kak nagon money losu bak ko den
+\v 30 Ama I kulya kasu kupir kasu lid ti kusik aje
+\v 31 kenanyenagon ko kujonota tag won ko built lwolwod liliitan jore.
+\v 32 Nyana Dutu geled logon ruggo nan ko Dutu I komod, nan koti molu ruruk koko ko Baba lo gwon ki lui komod.
+\v 33 Ama ko do lo rerenya nan ko dutu I komod, nan molu rerenya reped ko Baba lo gwon ki lu I komod
+\v 34 ko yeyeju ta adi nan a poi jonda na talidi kak ni nan a poi jonda na talid ama kolumbo mandu.
+\v 35 Kogwon nan a poi tindu na duto I disa ko monye loyit, ko duro nakwan I disa ko dote, ko nakwan na toje I disa moken,
+\v 36 a merok ti monye mede gwe a dutu ti mede nayit.
+\v 37 Dutu lo nyarju monye kode Dote lwolwod nan lo nyobulo ko nan koti ko
+\v 38 Duto a ko doggu kodini na goro nayit a kepoddi nan a nye kine jukin I nan.
+\v 39 Duto lo reju ru nayit lo molu totolikin ru nayit, ama ko da lo tolokindo ru nayit kogwon kulya kuwe molu ryo ryo leped.
+\p
+\v 40 Duto lo wuju ta lo wuju nankoti nye lo wuju nan lo wuju leped lo sunyundo nan lo.
+\v 41 Duto lo wuju nebi kogwon leped a nebi lo molu wuju ropet nagon ropaki nebi koti nye lo wuju Duto lo nagon kogwon leped a Dutu lo loti lo ngwo lo molu wuju ropet nagon ropuki Duto lo loti lo ngwo.
+\v 42 Piri nad takinda ta adi ko da lo tindu rele gelen lo kilo lo didik kopo lo piod nalilik anyen mamat kogwon leped a Duto tio kajujumuni yilo Duto molu a jaran I ropaki.
+\c 11
+\cl Sura 11
+\p
+\v 1 A Yesu ko tutudgi sarju na Dutu kayit kajujumuk piok wot murek kulo a nye koyi nu pirit a it derot I totodinodu ko I totokuoddu I kojino kode kode.
+\p
+\v 2 Nyena a Yoani yidgi I kadi rereket Do nagon masia kokon kunu a nye sondi kule Dutu kayit kajumuk ko leped yu
+\v 3 a se piji leped adi, Do a nye lo popo lo kode yi mondu lele?
+\p
+\v 4 A Yesu ruggi se adi iti ta kaki ta Yoani Do na yid ta kona met ta kine
+\v 5 adi Dutu modo keno (Dutu lo dija I kuwen) meddi meddi, Dutu lo bata woroni woro, Dutu ti rimajin aje tokela mideki (Dutu lo dija I suwo) yidgi yidgi, Dutu lo twatwa aje todiyu I twan, Dutu lomeriki aje tokuki lone lobut.
+\v 6 Nyena duto logon bak ko kopuko ko kulya kuwe lo a kalyodi.
+\p
+\v 7 A nagon dutu lo sonyo kulo iti tu nu a Yesu suluji pija lodir lo dutu I kulya ti Yoani adi ta a tu yubo I meddi na nyo? Ta a tu meddi na padudi lo wido ko kobudot re?
+\v 8 Nyena ta a tu kado I meddi na nyo? Ta a tu meddi na duto lo jupy bodgo na parere na gworo go re? Diri dutu logon jpo bodgwat na parere kilo sida I kadijik ti moran.
+\v 9 Nyena ta a tu kado I medda na nyo? Ta a tu I medda na nebi? Ee nan takinda ta adi ta diri a met duto logon lwolwo nebi.
+\v 10 Yilo Duto a nye logon kulya kayit a wuro adi, mete, nan soson luyokie lio kenut Derot logon molu tetenaddu kiko lelut konut nerot.
+\p
+\v 11 Din nan takinda ta adi, I kiden na Dutu logon a yudweki I na kak kilo lele geled dak ko punun kwod logon a duma lwolwo Yoane kaba tisaniti ama Dutu logon a lodit parik I tumatuan na ki lo a duma pwolwod leped.
+\v 12 Po na Yoani kaba tisanit tojo tiyana na tumutyan na ki ridie ko ridit a Dutu rididi boric I ndunda na nye.
+\v 13 Kogwon nebijin lid se ko saresi ti mose keju Do na popo tojo kop o na Yoani
+\v 14 nyena ko ta a ruk Yidga kine kulya Yoani a lu Eliya logon molu popo.
+\v 15 Duto lo gwon ko suwo yidesi tin ye yidgi kine kulya.
+\p
+\v 16 Ama nan de tojukin Dutu tin a toberon I nyo, se gwon gwoso Dwajik logon sisidatu I piriton gworiesi a lunai Dwajik lo biro ko se kulo adi,
+\v 17 Yi a kulakinda ta kilibajin, ama a tag we bak ko gwoja yi a yoyu koli lo tuan, ama a tag we bak ko gwien.
+\v 18 Kogwon Yoani aje a gwe bak ko nyesu a gwe ‘bak ko moju nyena a se kulyani adi leped ko mulokotyo lororn.
+\v 19 Ama nan Duro lo Duto aje po nyenyesu ko momoju, a se kulyani adi, meddi ta yilo kanyoonit ko a kamere, leped a ju lo kapepenat ti user ko a ju lo katoronuyak! Ama kodon na Dun a kurwe a awak konesi kayit,
+\v 20 A kidud Yesu sulkuji yuyuggo kojino nagon nye aje konda kitajin kayit saresi najore kata kune, kogwon Dutu kase a bon lopuggo toiliyot.
+\v 21 Adi woidio lorajina I woidio Betesaida ko kodo kitajin soresi nagon a kona kasu kiden kune koju kodo a kna turo se ko sidona a Dutu kase kodo aje lopuggi toiliyot beron dedelya ko jupa bodywat terekesi ko a weya borick ko kurok.
+\v 22 Ama ana takinda ta adi turo se ko sidona molu dudoki putet polyolyo I loi lo audet lwol lwod duDoki nasu.
+\v 23 Ama do kaparanauma do yeyeju adi do Dona molu totodumala toto I diko re? Bayin, ama do molu jojoda kak tojo I pirit na muloko kagwon ko kodo kitajin soresi nagon a kona korut kiden kune koju kodo a kona sodoma a nu koji kodo yede yedon toio I lolo.
+\v 24 Ama nan takinda ta adi sodoma molu dunoki putet poluolyo lor dudet lwolwor dunki nau.
+\p
+\v 25 A I nu dinit awak a Yesu, kulyani adi tinate pon Baba matat lo ki ko lo kak kogwon do aje deya kine kulya I Dutu lokod ko I Dutu lo kukurun kulya a do kwekindi se I lupudiot.
+\v 26 Baba do aje konda tina kogwon eta a nabut konut.
+\p
+\v 27 Baba aje burukin nan do lid lele Duto bak ko den nan Duro Baba geled lo denda koti Duto bak ko den Baba ama nanDuro geled lo denda, se ko Dutu logon nan Duro a wulun kwekinda se Baba kulo.
+\v 28 Po ta koyo nit a Dutu lid logon kikita ko a sopi pomoni a ana de hinda ta yukan.
+\v 29 Dumundi ta gwuluni lio kasu I murnto ko jujum Bi to kuwe kogwon nan a lo lilik pele koa lokoyok I loili a ta de nye ji yukan kasu toili yot; 30
+\v 30 kogwon gwuludi lio a lolid I doko a doda sop nan anyen dodoko kune gwe padede.
+\c 12
+\cl Sura 12
+\p
+\v 1 A I nu didit I lor lo Babata a Yesu dudoddi I yo buwot ti bolok, a Dutu kayit kajujumuk gwe ko magor, a se suluji rija kusik ti bolok a nyes nyesu.
+\v 2 Ama a na meddi parusjin kine Do nu, a se kuluyani ko leped adi meddi Dutu kulok kajujumuk konda Do nagon Baresi bak ko ruk nagon kodo ba kona I lor lo sabata
+\v 3 A nye piji koko adi ta bak ko ken Do nagon powidi koju a kon nagon leped se ko Dutu kayit gwon ko nagon ko magor re?
+\v 4 Leped koju lubboi kadi na Dun a nye nyesi ambata na peta ko Dun I komon nagon saret bak ko ruk leped I nyesu kode Dutu lo gwon ko leped kulo ama tud kanejin lo rukoki I nyesu
+\v 5 kode ta Dona bak ko ken saresi ti mose re? Adi I lor lo sabata koanejin lo kita I kadi na Dun kulo kokorju sabata ama se bak lyadan.
+\v 6 Nan takinda ta adi Do duma kata ni nagon lwo lwo kadi na Dun.
+\v 7 A ko ta kodo deden ko kilo kulyaesi kweja nyo adi Dun dedekan wan na kuwan bag won I tindu na rubadgajin a ta kodo gwe nyobulo dudokindo Dutu lo bak kulya arabat.
+\v 8 Kogwon nan Duro lo Dutu a matat lo sabata
+\v 9 A Yesu iti nerot nyu a lupoddi kase I kadi momoret,
+\v 10 Nyena mete, a lele Duto gwe nyu logon konin a lokworok. A kule Dutu piji Yesu adi saret a ruk adi dona a nabut I tokeya na duto I lor lo sabata re? Koko pija tina anyen se bubulo ryoju nagon adi leped a kon
+\v 11 A nye piji koko adi lon Duto losu logon gwon ko kobilityo geled, a kodo yina kobilituo a doro I dili lor lo sabata, nye Dona a mogga nye a pikundi nye kad re?
+\v 12 Nyena duto gwon ko built aduma parik lwolwod ko bilityo! Nyena saret a ruk adi ti do nabut konani kona I lor lo sabata,
+\v 13 Nyena a nye takindi Duto lo adi rioro konin lelut. A Duto lo rioddi a konin lo leped gwe a lobut gwoso lele lo,
+\v 14 Ama a pausijin lupundi kado I kadi momoret a tetendi yeyeet nagon ko Yezsu tatua ada.
+\p
+\v 15 A Yesu aje den a nye koyi nu pirit. A Dutu jore kepoddi leped a nye tokeyi se lid.
+\v 16 A nye kukuji se adi ko ben se kodo tikin nye I dena.
+\v 17 Anyen kulya na jam matat ko nebi Yisaya I kutuk koju kunu kokona adi
+\v 18 malo kalipuonit lio logon nan a wulun, lo nyanyara lio logon toili lio a lyodgi lo nan molu tindu mullokotyo lio ko leped I mugun a nye molu laikindi dudgo na ngwo I juron
+\v 19 a nye molu gwe a rerenya a gwe a wodon allele duto molu molu Kenya yidga gworo loyit I kikolin
+\v 20 A nye molu kenye beledgu padudi logon a moka a molu kenye ledga kimad I pata lombo nagon nyore kana tojo ko nye aje sonyoro dudgo na ngwon I teya.
+\q
+\v 21 A juron molu yendi Karin kayit
+\v 22 A kule Dutu jondi Duto ko Yesu ni dilo Duto gwon ko mulokotyo loron logon tindu leped gwon a modoke (a dija kuwen) ko a mumut (nyo bulo jambu), a Yesu tokeyi leped nyena a Duto logon a mumut lo jabi, a meddi,
+\v 23 A Dutu lid sorji sorju, a pipiji boric adi dilo Duto a duro lo Dswidi re?
+\p
+\v 24 Ama a na yidgi parusijin nu a se kuluani adi lo Duto rikoddu muloko lorok kayo tud ko ndit na beleie bula duma lo muloko lorok
+\v 25 A nye ko dene Yeyeesi kase a kuyani ko se adi Tumatyajin lid nagon a korja boric kine kokorju a ko nene koji kode nene mede a korta muaun a nye mole kenye yedon.
+\v 26 A ko satani tikoddu satani kado satani a korja mugun, a tumatayan nayit gwode adjinyo?
+\v 27 A ko nan rikoddu muloko lorok ko ridit na beleie bulo a Dutu kasu rikoro se kado ko lidit nida? Nyenagon a se molu lo liliji kulya kasu
+\v 28 Ama ko nan kita ko mulokotyo lo Dun anyen rikoddu muloko lorok kado nyena den eta den adi Tumatayan na Dun diri aje yedunda kasu.
+\p
+\v 29 Kode koti Duto bubulo lubbo adinyo ko Duto lele lo ridit kodi I ryaggu na torobo kayit? A kokwe nanyit leped totor Duto lo ridit lo a nyen diri buloni bulo nyagga kadi nayit.
+\p
+\v 30 Nye logon ban gwon kuwe I suwot lo momoro ko nan a logon pependa ko nan I pirit na gelen lo totorekinda.
+\p
+\v 31 Nyenagon nan takinda ta adi Dutu molu pipitoki I toronjin lid se ko (aes) lid nagon se a laundi Dan kine ama Duto logon launda mulokotyo loke lo molu a pitoki.
+\v 32 Ko Da lo jambu kulya ti kuwe ti Duro lo Duto arabat molu pipitoki ama ko da lo jambu kulya ti mulokotyo loke arabat molu pitoki mali I na did it kode I didit na popo.
+\p
+\v 33 Ludweki lobut agu ryei lobut a ludweki lorok agu ryeni I kodini loro kogwon kodini dena I ludweki kayit
+\v 34 Ta torela ti munuo! Ta bubulo jambu kulya nabut ada a ta ko boric a lot ok kogwon kulya jore na gwon ko Duto toili kune pupurun kad kayit I kutuk.
+\v 35 Duto lobut loppakundo kaDo Do nabut I kulya nabut nagon a dela kayit toili kune koti Duto loron tokundo kaDo Do narok kulya narok nagon a adela kayit toili kune.
+\v 36 Nan tskinda ta kulyeesi lid logon Duto jajam abuloandi kilo molu piyarikin koko I lor duDet lo putet.
+\v 37 Kogwon kulyasi kulok molu lo tindu do duDoki arabat.
+\p
+\v 38 A kule kalo dinok ti saresi ti moseko parasijin kulyani ko Yesu adi nato dinonit yi dek metunda kweyet konut.
+\p
+\v 39 Ama a nye ruggi se adi To beron na loron logon a paju dun kulo gagayu kwiuet ama kweyet molu nyobulo kweki koko tun kwiyet na nebi Yona.
+\v 40 Kogwon gwoso na gwoDgi Yona I pele na Sumuti ko perok musala ko luparan ko tukwaje nu a nan Duro lo Duto koti molu nukakind kak a gwe yu musala ko tu paran ko tukwaje.
+\v 41 Dutu ti Nin we molu DiDien ki I lor dudet lo Dutu ti na toberon a molu duDokini kulya kase arabat kogwon se lopaggo toili yot kase ko tokujo nay o naj nyena mete ta, Do duma kokona ni nagon lwolwoD Yona.
+\v 42 Mor na suwot lo loki molu DiDien ki I lor duDet lo Dutet lo Dutu ji na toberon, a molu duDokini kulya kase arabat, nye kolu a pa I dutet na kak I yiDga na koDon na Solomona nyena mete ta Do duma kata ni nagon lwo lwon Solomona.
+\p
+\v 43 A nagon mulokotyo loron aje po kado ko Duto I mugun nu a worojini I piriton nagon bak piD gagayu yukan, ama a nye gwe bak ko pujo pirit.
+\v 44 A nye kulyani adi, nan de yiyito kuwe I mede nagon nap o katayu A nye ko dure, a nye ryoji nu kadi gwona kana a rija a nake ko a kukuna bura.
+\v 45 Nyena anye iti tu a jondi kule muloko lo loron burjo logwon lwolwoD nye a se lin lupoddu kata a sidani yu a gwilinet lo Dilo Duto I dulet woroni a loron parik lwolwon lo kokwe lu koti a molu poki tina I na toberon na Dutu lorok.
+\p
+\v 46 A Nagon Yesu nyu kukulya ko Dutu nu, mete, a Dote se se ko longasirik kayit gwode mindi jambu ko leped
+\v 47 A lele Dutu kulyani ko leped adi meddi Duti ko ludosuruk kulu gwodan kado mindi jambu ko do
+\v 48 Ama a Yesu piji Dutu lo takinda leped lo adi Da nagon a Dote? Ko da logon a lugasirik kuwe
+\v 49 A Yesu yuddi Dutu kayit kajumuk kulo, a kulyani adi kulo Dutu a Dute a lugasikrik kuwe
+\v 50 kagwon Duto logon ko kon Do nagon Baba lo gwon ki lu mimindi na nye lo gwon a ludses lio, ko a saser nio ko Dote nio.
+\c 13
+\cl Sura 13
+\p
+\v 1 A I lu lor a Yesu lupundi okdo kadi sidakini nyena ko tor na Galilaya
+\v 2 A Dutu jore parik momoundi kayit ni ko yina kuwe a nye kiji I kibo kata a sidakini nyin a Dutu lid gwode kijit,
+\v 3 A nye jamakindi se Do jore I lilimon adi kaweyanit a tu I weja na nyomot
+\v 4 A gwode tina na gwondi nye I weja nu a kule nyomot dodone nyana ko kiko a pondi po a kuddi se
+\v 5 A kule nyomot dodoone I kujod nagon a rorokindo I lelia ki a dede se pune pun kogwon kiyod ban jore
+\v 6 a nagon kolod gwode ki nu a se salani sala a totilyoke to tiyok kogwon kukuri kase ko lupoddu kak
+\v 7 A kule nyomoy dodone I kiden na kikwa a kiwa duroddi ki a diji ki a se
+\v 8 A kule nyomot dodone I kak nabut a jore jo a rade kune kuwesi ti bolok ko kuwen mia geled kune ko merya bukien kune ko merya musala
+\v 9 a Duto logon ko suwo yidesi tin ye yidgi kine kulya
+\v 10 A Dutu ti Yesu kajujumuk iti ko leped yu, a piji leped adi konyo do jambu ko se I lilimon?
+\p
+\v 11 A Yesu ruggi se adi ta aje tuki I denda na lwon ti Tumatyan na ki ama bak ko tiki koko.
+\v 12 Kogwon Dutu lo gwon ko Dolo molu yayalaki kune a nye molu gwon kodo jore parik ama Dutu logon bak nene do lo madi Do nag won ko leped molu dudumaji kado kayit ni
+\v 13 Yina a kuwe nagon nan jambu ko se I lilimon kogwon na meddi se na a se gwode nyobulo gwuluya a na yiDgi se na ase gwode nyobulo yiDgi bura a gwode nyobulo kunudo.
+\v 14 Kulya na ke Yisaya koju kunu kokonaki a se adi ta molu yiyid dadin jore ama a ta molu yiyid dogin jore ama a ta molu gwode nyobulo kurundo kwod ta molu memet dunin jore ama a ta molu gwode nyobulo gwuluya,
+\v 15 kogwon toil yot ti kilo Dutu a logo a suwo kase yidgi adi borid a se muggi konyen kase ko kodo ban gwon tina se kodo memet ko konyen kase I lo pukundi kuwe ni a nan kodo to keyi se.
+\p
+\v 16 Ama ta a kalyodok konyen ta a met ko kuwen kasu koti ta a yid ko suwo kasu.
+\v 17 Diri nan takinda ta adi nebijin jore se Dutu lo ngwo jore gwon ko pulok medda na Do nagon ta a met kune ama a gwode nyobulo medda na se a se gwode ko puusok I yiDga na do nagon ta a yiD kune ama a se gwode nyobulo yidga na se.
+\p
+\v 18 Nyena yiDgi ta lilim lo kaweyanit.
+\v 19 Ko Duto a yiDga kulyaet lo Tumtayan ama a gwode bak ko kurun a yilo loron pondi po a jekaddi Do nagonn aje weki kayit itoili kulo Nyamot lo weki I merele lo kiko kulo gwod tina.
+\v 20 Nyomot logon a weki a dodone I kujod nagon a ropokindo I leliya ki kulo a Dutu logon ko aje yidgi yilo kulyaet a nye ko lyodon.
+\v 21 A nye gwode gwoso nyumuth logon kukuri bak ko lupoddu kaka ma a monudi dinit a nadit ama I didit nogon leped a yoyodo ko sasnya kogwon kulya ti lo kulyaet nu dede a nye kukutoro bot.
+\v 22 Nyomot logon a wek a dodone I kiden na kikuwa kulo yilo a Dutu logon a yidgi lo kulyaet a wiwnyesi ti na kak ko nyarju na tukworon diji lo kulyaet a nye gwode a pudi.
+\v 23 Ama nyomot lo weki I kujon nabut kulo a Dutu logon a yidga yilo kulyaet a kuru kurun leped diri saradan luduyoki kune kuwe si ti bolok ko kuwen mia geled kune ko merya bukien kune ko menya musala.
+\p
+\v 24 A Yesu tuko kindi se lele lilim adi Tumatyan na ki gwon gwoso Dutu logon wekinda nyomot idout kayit I melesi.
+\v 25 A nagon Dutu lid aje toto nu a mirku lo pondi a wekindi liabe I bolok kata o iti tu.
+\v 26 A nyena a bolok gwu gwugg gwode a losim, a liabe koti dunindi.
+\v 27 A kalipu nat ti yilo Duto pondi ko leped ni a piji adi, Duma liyad, do bak ko wekinda nyomot lobut konut I melesin re? Liabe kulo po ya.
+\p
+\v 28 A nya ruggi adi, miriku lele aje konde na Do. A kalipunok kulo piji leped adi, Do miminda yi tu I baja na se?
+\p
+\v 29 Ama a nye renyani adi, Bayin kogwon na boji ta liabe nu, koben ta bodo dutundo kule bolok ko ko se I pirit na geled.
+\v 30 Se tiD duroddi, pirit na geled tojo koDera na se. A I didit Deret a nan molu takinda kaderak adi, A kokuwe pepene ta liabe, ko totorone ta sei kuwesik anyen yuyura, ama momore ta ‘bolok kuwe I gugu,
+\v 31 A Yesu koti jamakinda se lele lilim adi, Tu matayan na ki gwoso nyumutti lo kiteta logon lele nuta a’dumun a gubakindi kayit I melesin.
+\v 32 Yilo nyumuti a lodit parik lwowoD Nyomot liD, ama ko aje durio a gwodde a duma lwowoD dotilon liD melesin a woroni a kodini nyena a kwenya pondi I sida I kema kayit
+\v 33 A Yesu koti jamakindi se lele, lilim adi, Tumatyan na ki gwon gwoso kape logon nene Duto a Dumun a Dolakindi pelela musala ti lojiet lo widi ojo liD a yu
+\v 34 Yesu jamakinda lodir lo Duto kine kulya liD lilimon, Dye bak ko jamakinda se nene no ‘bak lilim.
+\v 35 A nyen kulya na jam nebi koju kunu kodo kokona adi, Nan de jambu I lilimon ana de luggi kulya nagon a dela soluja na kak,
+\v 36 A kiruD Yesu koyi lodir lo Dutu, a nye lupoddi kodi, a Dutu kayit kajuju muk iti ko leped yu, a kulyani ko leped adi Toku ruki yi lilim lo liabe lo gwon I melesin,
+\v 37 A nye ruggi adi kaw eyarut lo nyomoy lobut a nan Duro lo Duto
+\v 38 melesin (Yobu) gwon a kak na Nyomot lobut gwon a dwajik ti Tumatyan I liabe a nwajik ti Dilo loron.
+\v 39 A miriku lo weia liabe lo gwode a kayoonit; diDit Deret gwon a dutet na kak kaderak gwode a malaikajin
+\v 40 Nyenagon gwoso nagon liabe a pepena a yurani yura ko kimoD na, nyena koti a molu gwode tina I dute na kak.
+\v 41 A nan Dyro lo Duto molu sondi malaikajin kuwe a se molu pepenundi kaDo I Tumatyan Dio Do liD nagon tindu Dutu, I kopuko, se ko Dutu liD lo kondo arabat kilo.
+\v 42 A molu gubakindi se, namet na kimaDj a se molu gwine gwien a molu Dirji kala yu.
+\v 43 A Dutu ti loti lo nagwon molu kobbi gwoso koloD I tumatyan na monye lose Duto lo gwon ko suwo yiDesi tin ye yiDgi kine
+\v 44 Tumatyan na ki gwon gwoso tukworien nagon a delaki I melesin (yobu) A Dutu puji pujo a koti dikindi kaki nyena a nye gwe ko lyoDon, a iti tu, a tugworji Do kayit liD a nye gworundi yina yobu (melesin)
+\v 45 Koti Tumatyan na gwon gwoso Duto katujaranit logon gagayu Durupo na kwekwelen Da luDu a margaritajin
+\v 46 Aye ko puji nene geled nagon joDga gurut jore paarik, a nye iti tu, a tugworji Do kayit a gworundi yina margarita.
+\p
+\v 47 Koti Tumatyan na ki gwon gwoso kuyi nagon a gubaki I tor kata a toraki I kiden na kibojin murek, a momoggi gwiyarijin lid somot.
+\v 48 A kuyi ko jorone a kalo kak pikundi nye I kijit, a se sidakini kak a nyumobi lobut I sudiya, ama a lorok gubani kado
+\v 49 A molu kwode tina I dute na kak, A molu pond lumbo na Dutu loro I kiden na Dutu lobut,
+\v 50 a molu gubaddi se lorok I namet na kimaDi a se molu gwine gwien a molu Dirji kala nyu
+\v 51 Ta kurun kine Do liD re? A se ruggi leped adi iye yi aje kuruni.
+\p
+\v 52 A nye kulyani ko se adi, nyenagon katodinok saresi ti mose logon a tadiniki kulya ti Tumatyan na ki gwon gwoso monye loy (mede) logon dumunda Do nalu duk ko ti beron kayit nu pirit ‘delet.
+\p
+\v 53 A Yesu ko tutuDgi jambu lilimon a nye koyi nu pirit.
+\v 54 A nye iti kayit koji, a todindi kase I kadi momoret, a Dutu sorji sorju, a pipiji borik adi lo Duto pu yina koDon yase ko kine kitalin sorosi?
+\v 55 Yilo, bayin a Duro lo kaworonit lo bow re? Dote nayit bayin a mana re? Yakobo ko Yosepa ko Simona ko yuda Dona bayin a lugasirik kayit?
+\v 56 Sasirik kayit liD Dona bayin kad kiden re? Leped pu kine Do liD ya?
+\p
+\v 57 A ge gwe bakm ko ryo (pu) kulya ti leped kopuket A mga a Yesu kulyani ko se adi, Nebi nyobulo bulo kayit I koji, ko kayit mede, ama Dutu bubu leped I kune piriton.
+\v 58 A leped gwode bak ko konda kitajin Sorosi jore yu kogwon se bak yub leped.
+\c 14
+\cl Sura 14
+\p
+\v 1 A I nu diDit a Erode kasaranit yiDigi loDio I kulya ti Yesu,
+\v 2 a nye takindi kalipunit adi yilo yoani kabatisanit, leped aje Den i tuan, nyena, yina a kuwe nggon kine riDiton dumalak kikita kayit I mugun.
+\p
+\v 3 Kogwon Erode kaju a mogga Yoani, a torji leped a tindi lepedi kadi rereket kogwon kulya ti Erode nakwan na pilijo luDaser loyit
+\v 4 kogwon Yoani koju a takinda Erode adi, saret bak ko ruk adi ti do riDundi leped.
+\v 5 A Erode mindi minde peDga leped ama a nye kujonom Dutu kogwon se kiundo Yoani a nebi a
+\v 6 Ama a lor logon Erode kaju yuDwe kata lo pondi, a nuro na Erode gwoji gwoja kase I komoD, a Tulyo, Dgi Erode,
+\v 7 nyena a nye milyekindi tindu nina Duro nene Da nagon leped a piyun
+\v 8 A Duro na ruggi gwoso nagon Dote aje jujukini leped adi tiki nan kuwe lo Yoani kaba tisanit I kalaba
+\v 9 A mor gwe ko deliya, ama kogwon milye lo nyo nye lo, koti kogwon kulya ti komu kayit, a nye sarakindi oditi yina Duro tikiri lo
+\v 10 A nye sondi Dutu I duDundo na kuwe lo Yoani I kadi rereket.
+\v 11 A kuwe lo juweri kaloba a tikini Duro, a nye jakindi note.
+\v 12 A Dutu ti Yoani kajujumok pondi doggu na opu nayit I nugga I a se iti tu a tukokindi Yesu.
+\v 13 A Yesu ko yiDgi kine kulya, a nye Dine Dine yuk o kibo a iti I pirit nagon Dutu bayin kata Ama a na yiDgi lodir lo Dutu nu, a se pondi kase I kojino kepoddu leped woro ko mokosi.
+\v 14 A nagon Yesu aje kiyunda kaDo I kibo nu a nye meddi lodir duma lo Dutu a nye wone kuwen ko se, a tokeyi Dutu kase logon a gigilotu
+\v 15 A nagon kak gwe a so muko nu, a dutu kayit kajujumuk kulo pondi ko leped ni, a kulyani adi na pirit bak dutu tuparan aje baka sonyoro kilo dutu ko ti se iti I kojino I gworokindo na ‘borik kinyo.
+\p
+\v 16 A Yesu ruggi adi ko a tut a ko ‘borik tiki ta se do lo nye nyei,
+\v 17 A se ruggi adi Yi tid gwon ko ambatajin mukanat ko somot murek ni.
+\p
+\v 18 A nye kulyani adi joo ta se kuwe ni
+\v 19 A kirun nye sarakindi lodir lo dutu nyen sidoki kak I doru ki. A nye dumudi ambalajin mukanat se somot merek kune, a nye dirji ki, a ‘boroji boroja, a nye gwegwe nyeji ambatajin kune a tindi Dutu kayi kajujumuk, a kajujumuk tindi dutu kulo.
+\v 20 A dutu lid nyesi nyesu a yimote yimot. A se pependi sudiya puok wot murek ti ambatajin nag we gwenyai nagon ‘bak ko nyei
+\v 21 A dutu luwalian logon a nyesu kulo gwode gwoso alipan mukanat, Dutu wate ko Dwajik bak ko kena.
+\p
+\v 22 A Yesu rijikindi Dutu kayit kajujumuk kulo nyen kiyaddu I kibo kata I tu kayit Derot I nu pele, a nye nyu toreja lodir lo Dutu,
+\v 23 A nagon nye aje toreja Dutu nu a nye kiyaddi I mere nye geledi kwa kwaddi A kak gwe a somuko a leped gwe yu geled
+\v 24 Ama I nu diDit a kibo gwode pajo tor kiden a yoyoDoni koyala lo pioD kogwon kobuDot wukundo kase ni
+\v 25 A I waran na kak a nye pondi kase ni worie I tor loki
+\v 26 ama nu a se rigwokoni ri gwoko a se yeyeji adi kode Dona a mulokotyo! A se luluji lulujo kogwon se kukujono.
+\v 27 Ama a Yesu nyoDgi kulya ko se adi, togoyi ta toiliyot Do lo a nan koben ta kujen
+\v 28 A Petero ruggi repen adi matat ko yilo a do, lududdi nan I tu kodut yini I pio ki.
+\p
+\v 29 A Yesu ludgi adi pondi ke Nyena a Petero kiyundi kado I kibo kata a worojini I piod kit u ko Yesu yu.
+\v 30 Ama a nye ko meddi kobudot I wuggi porik a nye kujone kujen a suluji diroro kak a nye luluji adi woidio, lwoki nan pon matat.
+\p
+\v 31 Dede a Yesu rioddi konin, a moggi leped a piji adi do dutu logon ko yupet a nadit Nyo do dyo syo yu?
+\v 32 A kiyaddi se I kibo kata nu a kobudot gwode gwodan
+\v 33 A dutu lo gwon I kibo kata kulo dulakini kak ko leped I komod a kulyani adi, do diri a duro lo dun
+\v 34 A se ko ladgi nu pele a dure Genesaret a kiyundi ka do
+\v 35 A dutu ti nu pirit gwuluyi Yesu a se torekindi lode I jur lid, a dutu jakindi leped dutu lidlo gigilotu
+\v 36 Dutu lid logon a boyu yina bodgo kilo tokelani tokela.
+\c 15
+\cl Sura 15
+\p
+\v 1 A kiruD kule Parusijin se ko katodinot ti saresi ti mose Dine Dien Yeeusalema a pondi ko Yesu ni a piji adi.
+\v 2 Konyo Dutu kulok logon a kajujumuk korju kenat ti merenyejin? Koko bak lalaju konisi kase a kokuwe na nyesi se kinyo na.
+\p
+\v 3 A nye koti piji se adi konyo ta koti koiju saesi ti Dun kogwon kulya ti keriat kasu?
+\v 4 Kogwon Dun a kulya adi Bule bu munyi se Dutu, koti adi Duto logon jambu ko monye kode Dote arabat lo ti nye diri kodo tatuani tatau.
+\p
+\v 5 Ama ta kulya adi ko lele Duto a kulya ko monye loyit kode ko Dote nayit adi Do nagon nan kodo Darakindi ta kune a gelaki Dun a nye kodo kenye buya monye kode Dote.
+\v 6 Nyena ta a tubakaya kulyaet lo Dun kogwon kulya ti keriat kasu
+\v 7 Ta kamomolukak! Yisaya a beron keju kulya kasu a gwak adi Dun lo kulya adi.
+\v 8 Kulo Dutu byu nan ko kutusin kase kana ama toiliyot kase gwon kajo ko nan.
+\v 9 Koko dulaki kak I twoju na ko kana a se todindi saresi ti Dutu gwoso se a todinesi nap o kuwe
+\v 10 A Yesu ludundi dutu kilo kayit ni, a takindi se adi, yide ita yid, ko den eta den kine kulya,
+\v 11 adi, do nagon lyobo ko dutu I kutuk na nyobulo toludda, ama do na lupundo kano kayit, kutuk na nye na toludda leped
+\v 12 Nyena a kajujumuk kulo pondi ko Yesu ni, o piji adi, do dona, a den adi parusijin aje woran ko do na jam do kune?
+\v 13 A nye ruggi adi do lid nagon Baba lo gwon ki lu bak ko yut kulo molu do’doto kado.
+\v 14 Koloki ta koko geled koko a kanyomok modokeno Nyena ko duto modoke jikonddu lele mo’doke a se lid murek molu ‘dororo I dili
+\v 15 Ama a Petero kulyaani adi tokuruki yi yilo lilim.
+\p
+\v 16 A nye piji adi, ta koti nyu bak ko den?
+\v 17 Ta’bak ko den adi Do na lubbo I kutuk a yeDgi I pele (moyit) kune molu ‘doDoki mudiD re?
+\v 18 Ama do na lupundo kado I kutuk kune ponda I toili, kine do se na toludda duto.
+\v 19 Kogwon yeyeesi narok, ko tatuja, ko lubbo ko towuton, ko kokoya, ko burot jambo na Karen ti dutu arabat ponda ko Duto I toili kata yu.
+\v 20 Kine do se na toludda uto, ama nyesu ko konisi logon bak ko lalai nyobulo toludda duto,
+\v 21 A Yesu dine dien I nu pirit a iti kak na Tyre ko na sidonia.
+\v 22 Mele a dutu na kanana na nu kak pondi po, a gwine gwien adi po duma lio duro lo Dawidi wone kounyen ko nan. Duro nio gwon ko mulokotyo loron logon totoni leped parik.
+\p
+\v 23 Ama a Yesu gwode ‘bak rukokin leped lele kulyaet. A dutu kayit kajumuk lo pondi a moiji parik adi, onyoro leped bot, kogwon leped gwigwiun kayad I mukok (bot)
+\v 24 A nye ruggi adi, Nan tud a sunye I lidin ti kakat (kotumit) na yisaraete nagon a likin kune.
+\p
+\v 25 A duto na pondi po a dulakini komod kak ko leped I komod, a mamandi adi, pon matat daraki nan.
+\p
+\v 26 A Yesu ruggi adi, ban a nabut I dumunda na kinyo lo lupudiet anyen gubaki ‘dio dojin.
+\p
+\v 27 Ama a duto na ruggi adi, iye pon dumo lio madi dio dojin nyenyesu tupesi ti kinyojin logon a do’dokak I misa nase ko monye,
+\v 28 A kirud Yesu ruggi leped adi, do yina dutu, yupet nenut a duma, do nagon do mimindi na de koko naki do. A I nu didit gwak a duro nayit tokeloini tokela.
+\p
+\v 29 A Yesu koyi nu pirit a lowdoddi nyona ko tor na Galilaya, a nye kidi ki mere, a sidani yu
+\v 30 A dutu jore parik iti ko leped yu, jodga dutu lo bata ko modokeno ko mumutan ko logon a babatatu, se ko kule jore a tindi se kak kayit I mokosi a nye tokeyi se.
+\v 31 A dutu sorji sorju parik na meddi se mumutan I jambu, kolo abatatu I tokela, ko dodeki I woro, ko modoeno I medda a se pupurji dunlo yisaraele
+\v 32 A Yesu ludundi Dutu kayit logon a kajujumuk kulo kayit ni a kulyani adi Kuwen kuwe wowon lodir lo dutu, kogwon yi, aje sida I pirit na geled ko perok musala, do lo nyenyei bayin. Nan ‘boun sondu koko ko magor ko ‘ben se do’dorotu I kiko.
+\p
+\v 33 A dutu kayit kajujumuk kulo piji leped adi yi de ryo amabatojin jore ya ni I yobu nagon jujukin lunyoju dutu jore parik gwoso kulo?
+\v 34 A Yesu piji se adi tag won ko ambatajin muda? A se ruggi adi yi gwon ko ambatajin buryo se ko somot kudik madidik.
+\p
+\v 35 A sarji lodir lo dutu anyena sida kak,
+\v 36 A kirud nye dumundi ambatajin buryo kune se ko somot a tindi dan tinate a nye gwegwenyeji gwenyeja a tindi dutu kayit kajujumuk kulo a se kokorakindi dutu.
+\v 37 A se lid nyesi nyesu a yimote yimot, a se dudumundi sudiya dumalak buryo ti ambatajin na gwegwenya na pitudo nagon bak ko nyei,
+\v 38 A dutu luwalian logon a nyesu kulogwe a alipan dwan wate ko dwajik bak ko kena
+\v 39 Nyena a Yesu torekindi dutu kulo, a nye kiji I kibo kata, a iti I kak na magadan.
+\c 16
+\cl Sura 16
+\p
+\v 1 A Parusijin se ko sadokejin lo pondi a piji Yesu anyen kwekinda so kweyet nap o ki morju leped
+\v 2 A nye ruggi odi I somuko ta kulya adi, kak molu gwon a nake kogwon ki a natot
+\v 3 A I kobure (waran) a ta kulyani adi I lo lor kudu dodon, (jojon) Kagwon ki a nator ko didikto. Ta deden gwuliya ki ama ta nyo bulo gwuluya kweyesi ti kune diDitan.
+\v 4 Toberon na dutu lotok logon a paju dun kulo gagaju kweyet ama kweyet a molu nyobulo kweki koko, tud kweyet na nebi Yona Nyena a nye koyi se a iti tu
+\v 5 A nagon dutu kayit kajumuk aje lwododdu I nu pele na tor (iu suwot), a se bodoni jodga na mabatajin.
+\v 6 A Yesu kulyani ko se adi kunyar tameddi ta bura kogwon kape ti panrusijin se ko ti sadokenji.
+\p
+\v 7 A se tokuyaki ko ‘borik adi leped a jambo kine kogwon yi ‘bak ko jonda ambatajin.
+\p
+\v 8 Ama a Yesu aje den do jam se kune a piji se adi Ta dutu logon ko yupet a nadit ko nyo tokulyakin ko boric adi yi bak amabatajin?
+\v 9 A Ta bak ko nyud gwulu kine kulya re? Ta dona a bodo ambabatajin mukanat nagon kokoraki I dutu alipan mukanat kune re? Ta a dudumun sudiya muda.
+\v 10 Ta dona a bodo ambatajin buryo nagon koko raki I dutu alipan ldwan kune re? Ta a dudumun sudiya muda?
+\v 11 Ada lolod nagon ta a nyobulo kurundo adi nan ba jambu kota I kulya ti ambatajin? Kunyat ta kepe ti parusijn se ko ti sadokejin.
+\v 12 Nyena a se kurundi adi leped bak ko kunyarju se I kulya ti kape ti amabata, ama leped kunyarju se I kulya ti todinesi ti parusijin se ko ti sadokenjin
+\v 13 A Yesu ko dure I nu kak na kaisaria Pilipo a nye piji dutu kayit kajujumuk kulo adi dutu jambu adi Nan duro lo dutu a da?
+\p
+\v 14 A se ruggi adi kule dutu kuya adi do a Yoani kabatisanit kule adi do Elia kule adi do a Yeremia kode a lele nebijin,
+\v 15 A nye koti piji se adi ama ta boric kulya adi nan a da?
+\p
+\v 16 Simona Petero ruggi adi do a Masia duro lo dun lo gwon jorun
+\v 17 AYesu nyobbi adi Simna Duro lo Yona do diri a kalyo Donit kogwon Duto lo na kak bak ko kwekin do kine kulya, ama tuD baba lo gwon ki yu ly nye lo kwekinda do.
+\v 18 Nyena takinda do adi do a Petero mere lurutat a nan molu gwe yundi kanisa nio I yilo mere Durupit a riDiton tit wan molu gwe nyobulo teya yiba momret na kayupok.
+\v 19 A nan molu tindi do naesi ti Tumatyan na ki ko do molu toria nyo I na kak ni ki yu a molu torani tora ko do laggu nyo na kak ni, ki yu a molu lakani laka
+\v 20 A kirudnye kukuji dutu kayit kajujumuk parik adi ko bent a tukokin lele duto adi Nan a masia.
+\p
+\v 21 Suluja I nu didit a Yesu suluji kwekinda dutu kayit kajujumuk adi nye kodo agu tutu Yerusalema I dodga na do jore ko dutu temejik konisi ko I koanijin temejik ko I katodinok ti saresi ti mose a se molu tatuji leped a lor to musala lo yit a nye molu todiyuni todiyu I twan
+\v 22 A Petero jodgi leped a (swot) a suluji riridga leped adi Ti kine kulya gwe pajo kodo pon matat I se nyobulo pokin kunok (kwon)
+\v 23 Ama a Yesu (wondoni won) a kulyani ko Petero adi yidgo satana koloki nan do gwon koyo a ko puket kogwon do bak ko yeyeju gwoso na yeyeji dun na ama do yeyeju gwoso na yeyeji dutu na
+\v 24 A kirun Yesu kulyani ko kayit kajujumuk kulo adi ko duto logon mimindi gwon a kakeponit lio ti nye paji mugun koti nye dumundi kodini nayit na goro a kepoddi nan. 
+\v 25 Kogwon ko duto logon mindi lwoggu na nayit a yilo dutu molu tolikindi ru nayit ama duto logon tolikindo ru nayit kogwon kulya kuwe lo molu ryo ryo leped.
+\v 26 Kogwon built a nyo duto logon a ryoju do lid tin a kak a tolikindi ru nayit gwak kode duto kodo tinda nyo anyen dakunda ru nayit
+\v 27 Kogwon nan duro lo dutu molu popo ko malaikajin kuwe I pirit na geled I minyo lo Baba a kirud a nan molu ro pakindi dutu lid gwoso I konesi kase
+\v 28 diri nan takinda ta adi kule dutu kata I kulo dutu logon gwogwo dan ni logon molu a wadgu twan a kkawe na meddi se nan duro lo duto I po I Tumatyan nio nu.
+\c 17
+\cl Sura 17
+\p
+\v 1 A mukok na perok a Yesu jodgi perero ko Yakobo, ko Yoane ludaser Yakobo, a nyomoddi se I mere lojo ki anyan se gwon geled kule dutu bayin
+\v 2 A Yesu worani kade kase I komod a komod nayit kobbi kobbu awose kolod a bodgwat kayit kune gwe nakwe a gwe a nake gwoso parara.
+\v 3 Mete a mose se ko Eliya punoki kase a se gwe I jinabu ko Yesu.
+\v 4 A petero kulyani ko Yesu adi, matat, a nabut I gwon nikad ni, ko do mimindi, nan de tetenda kadijik musala ni nene a nenut, nene a na mose, ko nene a na Eliya.
+\p
+\v 5 A nagon nye nyu jajambu nu diko na kokobbu muggi se, a gworo lo jambi I yina diko adi yilo a diro lio Pilili lo nyanyara logon nan a lyodgi parik lo, yidgi ta kulya kayit.
+\v 6 A na yidgi dutu kayit kajujumuk kune kulya nu, a se kujononi kujono parik, a dorone kak rupu.
+\p
+\v 7 A Yesu pondi kase nu a tandi se a kulyani adi, dine ta ki kujen ta.
+\v 8 A se bilundi kuwesik kase ki, a se gwe ‘bak ko med lele nuto ama tud Yesu geled
+\v 9 A na rundi se kak I mere nu, a Yesu sarji se adi, ko koben ta tutukonin lele duto kine kulya na med ta kine tojo nan diro lo duto a toDiyu, twan
+\v 10 A dutu kajujumuk piji leped adi, ko nyo katodinok ti saresi ti mose kulya adi Eliya kodo lo po kokuwe?
+\p
+\v 11 A nye ruggi adi Eliya din popo, a nyo molu tetendi do lid.
+\v 12 Ama nan takinda ta adi Eliyo aje po ‘beron a dutu gwe ‘bak ko den leped ama kolumbo a se konakin din ye arabat gwoso na deggi se na nyena koti nan duro lo duto molu dodoga kase I konisi
+\v 13 A kirud duto kajujumuk kulo kurdndi adi nye jambu ko se I kulya Yoani kabatisanit
+\v 14 A nagon se aje yite ko dutu kulo ni nu a lele duto pondi ko Yesu ni a rugwudokini ko leped I komod
+\v 15 A kulyani adi pon duma wone kuwen ko duro lio kogwon leped a moka ko lomerya leped dododga parik kune didtan nye do’dorotu I kimod ko I piod.
+\v 16 Anan ke jalein dutu kulok kajujumuk ama se bak ko bulo tokeya leped.
+\p
+\v 17 A Yesu ruggi adi Ta dutu tin a toberon logon bak yupet ko a karenyak. Didit dorn ann nagon nan sdia? Didit dornad nagon dara ko kulya kasu 300 ta yilo diro koyo ni.
+\v 18 A Yesu ridgi leped a mulokotyo loron pondi kado ko leped I mugun, a diro lo tokelani tokela I nu didit gwok.
+\p
+\v 19 A dutu kajujumuk pondi ko Yesu ni a lwon a piji leped adi ko nyo yi Nyo bulo rikoddu yilo mulokotyo kaDo?
+\p
+\v 20 A nye ruggi adi ta nyobulo rikoddu kogwon tag won ko yupet ana dit kogwon diri nan takinda ta adi ko gwon ko yupet nagon a duma gwoso nyamutti lo kiteta ta bubulo kulya ko lo mere adi mijoro kaDo ni tojo yu a nye kodo mijoro mjoro. Nene Do bayin nagon ta molu nyobulo konda.
+\v 21 
+\p
+\v 22 A na worojini sei pirit nageleD Galilaya nu, a Yesu kulyani ko se adi nan Diro lo Duto molu papaki k Dutu I konisi
+\v 23 a se molu tatuji nan a nan molu toDiyuni toDiyu I lor tomusala loyit. A se deliyani deliya parik.
+\p
+\v 24 A se ko dure kaparanauma, a kapepe nak ti gurut nagon a saraki ropaki kadi na dun kulo iti ko Petero yu, a piji adi katodinonit losu a ropakinda gurut I kadi na dun re
+\v 25 A Petero ruggi adi ee leped roropakinda. A nye ko lupoddi kadi a kokuwe nagon nye ‘bak ko nyu jambu nu, a Yesu piji leped adi gimona yeyeet nenut a nyo? Moran ti kak pependa gunit ti usw kode dakesi kak koko a kuda? Se pependa I dutu kase kode I lwoka?
+\p
+\v 26 A Petero ruggi adi se pependa I lwaka. A Yesu kulyani ko adi nyenagon dutu kase a robba.
+\v 27 Ama ti yi gwe a kopuggo kulo dutu nyena iti gubaddi jabado I tok a kirud dumundi sumuti togeled logon do a’bitun kodo lo ko dane kutuk nayit a do de ryeji gurusutot. Duma nye kotiki se a ropet nagon nan se ko do lo ropakinda.
+\c 18
+\cl Sura 18
+\p
+\v 1 A I nu didit a dutu kajumuk pondi ko Yesu ni a piji adi da logon a duma I Tumatyan na ki?
+\p
+\v 2 A nye luDundi diro lodit kayit ni, a logwidikindi leped kase I komod,
+\v 3 a kulyani adi diri nan takinda ta adi ko ta bak ko lopuggu a woroni gwoso lupudiet, a ta molu gwe nyobulo lupo I Tumatyan na ki.
+\v 4 Nyena dutu logon tokoyogga mugun gwoso lo diro leped a duma I Tumatyan na ki.
+\v 5 Ko da lowuju lele Diro gwoso lo I Karin kuwe wuju nan.
+\p
+\v 6 A ko dutu logon a lokunda lele lo kulo dwajik lodidik logon a yubbo nan kulo roronda kodo a nabut ko leped a toraki kijo duma kayit murut anyen todirodu leped I tor nagulu.
+\v 7 Wadiro na kak I kulya ti do nagon lokunda dutu I toronda! Diri do nagon lokunda dutu I toronda agu kodo popo ama woidio I duto logon kine do po ko leped!
+\v 8 A ko konin lelut kode mokot lelut lo lokunda lo I toronda dudu leped kado ko gubara nye pajo, bia a nabut ko do lubbo ko dun yu I ru ko mugun nenut a korju kode a bata lwolwod do gubaji ko komsi murek kode mokosi murek I kimad nagon nyobulo leda.
+\v 9 A ko kode lelut lo lokunda doi toronda wonyoro nye kado ko gubara nye pajo bia a nabut ko do lubbo I ru ko kado geled lwolwod do gubaji ko kuwen merek I Geena nagon a kimad.
+\p
+\v 10 Meddi ta bura ko’ben ta launda lele lo kilo nagon dwajik lo didik kogwon nan takinda ta adi malaikajin kase ki yu dupi memedda komod na Baba lo gwon ki li.
+\v 11 
+\v 12 Ta yeyeju ada? Ko lele duto gwon ko kobilu mia geleD a nene a nase geled lyad lyadan nye dona nyobulo kolokindo merya budwan wot budwan kune I merya a galaddi na nagon aje lyadan na? 13
+\v 13 Ko leped kodo a pu diri nan takinda ta adi leped lyo lyodon parik ko yina kobilityo lwolwod kune merya budwan nagon bak ko lyadan kune.
+\v 14 Koti gwontina adi monye losu gwon kilu kodo a ‘buon lele lo kilo dwojik lodidik lilikin.
+\p
+\v 15 A ko ludosur a konakinda do araba
+\v 15 titi ko leped yuk o kweki leped toron nayit ta ko leped murek. A ko leped a yid do kweja adi do aje nyokun ludosur.
+\v 16 Ama ko nye a ‘buon yidgi na do jodgi dutu geled kode musek I pirit na geled ko do, a kulya lid molu rikini gwogwo I tokoresi ti kotokorok murek kode musala.
+\v 17 A ko nye a renya yidga na koko tukoki kine kulya I kanisa ko nye a reenya madi kanisa koti konaki leped gwoso legetyo kode kapepenanit lo usur.
+\v 18 Piri nan takinda ta adi ko ta molu torja nyoi kak ni ki yu a molu torani tora ko ta a laggu nyo I kak ni ki yu a molu lakani laka
+\v 19 koti nan takinda ta adi ko kule kasu murek I kak ni a ruggo pounda nene do a Baba lo gwon ki lu molu rukokindi se.
+\v 20 Kogwon ko dutu murek kode musala a momorja I Karin kuwe a nan gwe kase kiden.
+\p
+\v 21 A kiru a Petero pondi po a piji Yesu adi matat nan kodo pitokindo ludser lio dadin muda ko nye a ko nakinda nan arabat? Dona tojo ko dadin burnyo?
+\p
+\v 22 A Yesu ruggi adi nan bak ko rukokin do adi do kodo pitokinda tojo ko dadin buryo ama adi do kodo pitokinda tojo ko daDin merya buryo dadin buryo
+\v 23 Nyenagon tumatyan na ki tojuki I lele mor logon miminda denda morlot ti kalipunok kayit.
+\v 24 A suluji nye denunda kado nu a lek duto jweni kayit ni logon a kurdo ginejin a lipan jore parik
+\v 25 A nye gwe bak do nagon nye robbi mori na yilo duma nyena a duma loyit sarakindi adi ti leped gworojini gwooji I pirit na geled ko nakwan nayit ko dwajik kayit se ko do kayit lid anye ropani mori.
+\v 26 Nyena a kalipuonit lo dorone rupu ko duma loyit I mokosi a mamandi leped adi Bodo pon matat koloki nan ko didit a nadit nan molu rorob do kunok lid
+\v 27 A duma lo lu kalipuonit wone kowen k leped nyena a nye pitokindi mori na a koloddi leped
+\v 28 Ama na tiri yilo kalipuonit logon se kita I pirit na geled lo logon a kurjo gine lid kayit kudit. A nye toyi leped I murut kulya adi rope do nagon do a kuroro kuwe kune.
+\p
+\v 29 Nyena a kalipuonit logon se kita I pirit na geled lo dorone kak ko leped I mokosi a mamandi leped adi Bodo koloki nan ko didit a nadit nan molu rorop do
+\v 30 Ama a nye gwe buon a kolumbo tindi leped I kadi rereket tojo leped kodo a robba mori na.
+\v 31 A na meddi kule kalipuonit logon se kita I pirit na geled kulo do na kona kunu nu a se deliyani deliya parik a iti ko duma lose yu a nyokokindi leped do lid nagon aje kona kunu.
+\p
+\v 32 Nyena a duma loyit ludundi leped kayit ni a kulyani adi do kalipuonit loron I nana je pitokin mori nenut lid na mamandi do nan nu.
+\v 33 Do koti kodo a won kuwen ko kalipuont logon ta kita I pirit na geled lo gwoso nagon nana je won kuwen kodo na re?
+\v 34 Aduma lo wore worad parik a pakindi leped ko kasaanyak I konisi tojo ko leped kodo a robba mori na lid nena.
+\v 35 Koti a Baba lo gwon ki lu molu konakindi ta lid geled tina ko ta bak ko pitokinda ludasirik ko loiliyot kasu lid.
+\c 19
+\cl Sura 19
+\p
+\v 1 Nyena a Yesu ko tutu Dgi jambu kilo kulyaesi a nye koyi Galilaya a iti I kak na Yudaya I nu pele na Yardene.
+\v 2 A Dutu tore parik kepoddi leped a nye to keyi se yu.
+\p
+\v 3 A parusijin pondi ko leped ni a tembi leped ko piyet adi, saret dona a ruk adi dutu bubulo yandu nak nayit kogwon kulya lid?
+\p
+\v 4 A Yesu koti piji adi ta dona ‘bak ko kenda re adi suluja I suluet kagweyanit a gweja dutu koLelet ko nakwan?
+\v 5 A nye kulyani adi ko yina kuwe a duto lualet molu koyi monye ko dote a molu moriji ko nakwan nayit a se lualet molu Koyi monye ko dote, a molu moriji ko nakwan nayit a se murek molu gwode a mugun geled.
+\v 6 Nyena a se ‘ban nyu gwon a dutu murek ama, a se gwe a mugun geled nyena gon do nagon dun aje tomarja geled na ti tele duto gwe ti korja se.
+\p
+\v 7 A se piji leped adi ko nyo mose a sarakinda adi duto kodo tindu nakwan nayit waraga yanye a sondi leped?
+\p
+\v 8 A nye ruggi adi mose a burukinda ta yandu na wate kasu kogwon toiliyot kasu a logo ama I sululet ban gwon tina.
+\v 9 Nyena nan takinda ta adi duto logon yandu nakwan nayit tud yandi ko kulya ti lupo a ko nye a yemba nene leped a lup nye.
+\p
+\v 10 A Dutu kajujumuk kulyani ko Yesu adi s ko kulya ti lalet ko nakwan gwon tina a bia ti dutu gwe a yemba
+\v 11 Ama a nye ruggi se adi dutu lid nyobulo wuju lo kulyaet tud a se logon dun a wulokin kilo.
+\v 12 Kogwon kule dutu nyobulo yemba kogwon se a yudwe a badin kule nyobulo yemba kogwon dutu lo konda se a badin a kule gwe nyobulo yemba kogwon kulya ti Tumatyan na ki nye logon bubulo wuju kine kulya lo ti wuji tin ye wuji
+\v 13 A kule dutu jondi lupudiet ko Yesu ni anyen leped sopakimda konisi kayit kase ki ko kwakwaddu. A dutu kayit kajujumuk ridgi se.
+\v 14 Ama a Yesu kulyani adi kolu ta lupudiet kilo ti pondi kuwe ni ko ben toted se kogwon tumatyan na ki a na dutu logon gwoso kulo lupudiet
+\v 15 A nye sopakinda konisi kayit kase ki a leped iti ta
+\v 16 Nyena mete, a lele duto pondi ko Yesu ni a piji adi kotodinonit, nan kodo kond nan do nabut anyen wuju run a yed nyin.
+\p
+\v 17 A Yesu ruggi piji leped adi nyo do piji nan I kulya ti do nabut? Leled kata logon a lobut nyena kodo mimindi jupo I nu depe dep saresi.
+\p
+\v 18 A nye piji adi kulon saresi? A Yesu ruggi adi do kodo a tatuja duto do kodo a lubbo no kodo a lid kindo
+\v 19 Bule by munji se ko duti do kodo nyanyar marate lelut gwoso mugun nenut.
+\p
+\v 20 A titinti lo ruggi leped adi nana je dep kilo saresi lidi nan yodgi nyo
+\v 21 A Yesu kulyani ko leped adi ko do yodo gwon a lobut I do lidi iti tugwoiji do kunok ko doggi dutu lomerika a do molu gwe ko tukworon ki yu a kirud pondi ko kipundi nan.
+\v 22 A na yidyi titinti lo kine kulya nu a nye iti tu dedeliyayji kogwon nye a kworinit parik
+\v 23 A Yesu kulyani ko dutu kayit kajujumuk kulo adi diri nan takinda ta adi a nago I duto kworjrut I lupo I Tumatyan na ki
+\v 24 koti nan takinda ta adi awan polilyo ko kamilo I lupo I adili na libira lwo lwod na duto kwoanit Tumatyan na dun.
+\p
+\v 25 A na yidgi dutu kayit kajujumuk kine kulya nu a se sorji parik a piji adi A kirud na logon bubalo lwoko?
+\p
+\v 26 Ama a Yesu dirji se a kulyani adi dutu nyobulo ama dun bubulo konda do lid
+\v 27 Nyena a Petero nyobbi piji leped adi mete yi aje koju Do lid anyen kebbu do, a yi molu gwe ko nyo
+\v 28 A Yesu ruggi se adi diri nan takinda ta adi na sidani nan duro lo duto I sidaet nio na minyo yu I gwilidet ludukotyo nu ta koti logon aje kipundo nan kilo molu sisida I sidaet puok wot murek ti Tumatyan I dudgo na kulya ti kotumiton puok wot murek ti yisaraele
+\v 29 Dutu lid logon aje koju midijik kode ludasik kode sasirik kode komonye kode ko dote kode dwajik kode kakjin kogwon Karin kuwe kulo molu wuju jore koti gwoso dadin mia geled a molu wuji a na yed nyin
+\v 30 Ama dutu jore logon a ti kokuwe molu gwe a ti dulet a ti dulet molu gwe a ti kokuwe.
+\c 20
+\cl Sura 20
+\p
+\v 1 Tumatyan na ki gwon gwoso monye kak logon a dikara I waran na kak (kwoko) nagon anyen lududa dutu I kayit lukobi I (yobu) na kaden ti binyo ko ropet:
+\v 2 A se torukokin I kita ko temet na gunbu nagon yedgit ropankin dutu I lor geled kune, a sondi se I kita kayit I lukobi.
+\v 3 A nye koti iti kado saa bunan, a nye medi kule dutu gwogwodag I pirit gwonet dak kita,
+\v 4 A nye takindi se adi, ta koti, iti ta kita I lukoona kaden ti binyo, a nan de ropakinda ta ropet nabut.
+\v 5 Nyena a se iti tu a nye koti kado I saa puok wot murek, ko saa musala a nye kondi jojo.
+\v 6 A iti kado nyena ko saa mukanat a nye ryeji kule dutu. Gwogwodan kana Apiji se adi nyo ta gwogu odan ni kana tu paran lid?
+\p
+\v 7 A se ruggi leped adi, yi gwodan kana kogwon lele duto bak ko gworo kinda yi I kita. A nye takindi se adi ta koti iti ta I lukobi na kaden ti binyo.
+\p
+\v 8 A I Somuko a monye takindi yumi loyit adi lungi kakita ko ropaki se ropesi, suluja ko se lo dur a ti dutet a duddi ko se logon a ti kokuwe.
+\v 9 A dutu logon a gworoki I kita saa muk anat kulo lo pondi a se lid geled geled ropakini gunit nagon ropanikin duto I lor geled kune.
+\v 10 Nyena a dutu lo po a kokuwe kulo ko pondi a se yeyeji adi se dona de ropaki jore ama a se lid geled geled koti ropakini gurur nagon ropanikin duto I lor geled kune.
+\v 11 A se kowuji, a se wode ko monyo lukobi adi.
+\p
+\v 12 Dutu lo po I dute kulo aje kita saa geled tud ko lumbo a do kondi se jojo yi logon a didira toparan lid I sala ko kolod kulo
+\v 13 A nye ruggi lele lose adi sa lio, nan bak ko konakinda do arabat, yi dona bak ko toru kokin adi do kodo kita ko gurut nagon ropanikin duto I lor geled kune re?
+\v 14 Wuji do kunok, ko iti mede nan mimindi tikinda duto lo dutet gwoso na tindi nan do na.
+\p
+\v 15 Dona nan nyo bulo konda do nagon nan mimindi ko gurut kuwe re? Do doma kogwon toili lio a lobut ko dutu re? 16
+\v 16 Nyana dutu logon a ti dutet molu gwon a ti kokuwe a ti kokuwe molu gwe a ti dutet.
+\p
+\v 17 A na tirini Yesu Yerusalema nu, a I kiko a nye jodgi dutu kayi kajujumuk puok wot murek kulo a dutet, a kulyani ko se adi,
+\v 18 mete ta, yi kulo tu Yerusalema, a nan duro lo dutu molu pakini I komsi ti koanjin temejik se ko I komsi ti kato dinok ti saresi ti mose A se molu dunokindi nan I tatua,
+\v 19 A molu pakindi nan ko lwaka I komsi anyen jojonyanikin ko anyen bibito ko kurubat logon a kwara ko I bikin I kodini na goro a nan molu toduni todiyu I twan I lor tomusala loyit.
+\p
+\v 20 Nyena a dote dwajik ti jibidayo se ko dwajik kayit kulo pondi ko Yesu ni a dulakini kak I twoju na leped a piyundi nene do ko leped.
+\v 21 A Yesu piji leped adi, do mindi nyo? A dinu duto ruggi leped adi, sarakindi kulo dwajik kuwe murek anyen bodo sisida lele komot I konin lutaten ko lele konut I kado de Tumatyan inot.
+\p
+\v 22 Ama a Yesu ruggi adi Ta a denda do nagon ta mumulun na dona bubulo molu I kopo (kubaya) lo dodgo logon nan momoji lo? A se ruggi adi, iye yi bubulo.
+\p
+\v 23 A nye kulyani adi ta din molu dodga gwoso na dodgi nana ma bak gwon a kulya kuwe I rukokindo na ta I sidalei kuwe I suwot jutaten kode kuwe I kadode, ama molu rukoki dutu logon kine piriton Baba aje tetenakin se kune.
+\p
+\v 24 A na yidgi kule kajujumuk pou kine kulya nu, a se wore woran ko kilo ludasirik murek.
+\v 25 Ama a Yesu ludundi se kayit ni a kulyani adi, Ta deden adi I kak ni kasarak tutumatyan ko dutu kase a dutu temejik gwe ko kido saret na se,
+\v 26 kine kulya ti gwe bayed tidg kasu kiden I ko duto logon mimindi gwon a duma kasu kiden ti nye kodo gwe a kali puonit losu.
+\v 27 Ko duto logon mindi gwon a lo kokuwe kasu kiden ti nye kodo gwe a dupiet losu
+\v 28 Madi gwoso Nan diro lo duto a po I kitakinda na dutu, bag won anyen nan kiktaki nan a po I tindu na mugun nio I daggu na dutu jore
+\v 29 A na koyi se yeiko nu a ddutu jore parik kepoddi Yesu
+\v 30 Mete a dutu murek logon a modokeno gwe I sida I merete lo kiko a na yidge se adi lua a Yesu lo lwoddu nu wodo ro ki adi do lo dawidi Wone kuwen koyi!
+\v 31 A dutu kulo ririggi se adi yidani ta talid! Ama a se koti wodoro ki parik adi pon duma dioro lo dawidi wone kuwen ko yi
+\v 32 A Yesu gwode gwodan a ludgi se a piji adi ta mindi tin an konaki ta?
+\v 33 A se ruggi leped adi pon duma bono dane kuwe kad.
+\v 34 A Yesu wone kuwe ko se, a boyi kuwen kase a dede se bulone bulo medda a moradi ko leped.
+\c 21
+\cl Sura 21
+\p
+\v 1 A nagon se gwe nyona ko durokin Yerusalema nu, a se pondi Betepaye, a dure I mere lo Jeitun, a Yesu mindi sondu dutu kayit kajujumuk murek derot,
+\v 2 A yakiji se adi, iti ta tur (village) lo gwon kasu derot lu, a ‘dede ta de ryeji kaine a mumuki kak, se ko kolojityo, yokone ta se ko joo ta kuwe ni:
+\v 3 A ko dut a kulya a ko ta ko nene do, ruggi ta adi, Nan matat mimindi se, a lu duto de rukokindi ta ‘dede I jonda.
+\p
+\v 4 Kine kulya poking anye do na jam nebi koju kunu kokona adi.
+\v 5 Taki ta koji na Siona adi, mete ta, mor losu yilo popo kasu ni, a lokoyoki sida’e kaino, a kolojityo tore ko kaino
+\v 6 Nyena a dutu kajujumuk kulo iti tu, a kon di gwoso na sarakindi Yesu se nu.
+\v 7 A se jondi kaino se ko kolojityo a se peddi bodgwat kase ki, A Yesu Sidakini kata.
+\v 8 A dutu jore parik peddi bodgwat kase I kiko, a kule tutukundi kenia ti kaden a peddi se I kiko
+\v 9 A dutu jore logon tu kayit derot a ko se lo kipundo leped kulo wode parik adi, osana I diro lo dawidi! Duto lo poi Karin ti matat lo ti’bonani borio! Piriton ti ki yu!
+\p
+\v 10 A Yesu ko, tuloddi Yerusalema, a dutu lid ti koji dyadyadgi dyadyadgu. A se pipiji adi, yilo a da?
+\p
+\v 11 A dutu kulo ruggi adi yilo a nebi Yesu lo po Najureta na Galilaya.
+\p
+\v 12 A Yesu luponi I kadi dun, a riggi dutu lid, kado logon tutuygworju ko lo gwogworo I kadi na dun l weata a nye sosopuggi mioajin duto lopuggi gurut se ko sidaesi ti katugworok to gureki.
+\v 13 A nye kulya ani ko se adi A wuro adi kadi nio molu ludu kwakwaset. Ama ta aje kon nye a pirit danaet na karuakak.
+\p
+\v 14 A dutu modokeno se ko dodeki (lo bata) pondi ko leped ni I kadi dun, a nye tokeyi se.
+\p
+\v 15 A koaijin temejik se ko katodinokti saresi ti mose a wore woran na meddi se lepedi konda na do soresi ko na meddi se dwajik I wodoro ki I kadi na dun adi osana I dino lo dawidi.
+\p
+\v 16 A se piji leped adi, do a yid ko kilo dwajik kulya dinyo A Yesu ruggi adi lye Nan a yid, ta kwod bak ko kenda adi, dutu a tindu pupuresi nabut bia parik I kutusin ti dwajik lodidik ko I kutusin ti lupudiot lo nonoggu?
+\p
+\v 17 A nye koyi se, a iti kado koji kata a iti Betenia a totoni yu.
+\p
+\v 18 A j waran, no yiteni Yesu bot I koji nu, a nye gwe ko magor.
+\v 19 A nye meddi kibi merete lo kiko, a iti nyid a nye gwe bak ko iyo nene do kata ama tud kororo. A nye kulyani ko lukibi adi ti do gwe a radan ludweki koti kwod! A dede kibi totiyone totiyon.
+\p
+\v 20 A meddi dutu kajuki nu, a se sorji sorju, a totopine ko boric adi, lo kibi totoyon dede tina konyo?
+\p
+\v 21 A Yesu ruggi adi diri nan takinda ta adi kota gwon ko yupet ata gwe a dyadyayu, a ta molu bulo konda do nayon aje konaki lu kibi na, ama bia parik ko ta kulya lo mere adi, Gwunyu muyun kado ko gubara mugun I tor a kine do molu konani kona.
+\v 22 Ko ta gwon ko yupet ta molu wuwu do lid nagon ta a piyun I kwa kwaddu nasu kine.
+\p
+\v 23 A Yesu luponi I kadi na dun, a na todindi Nye nu, a kounjin temejik se ko dutu temejikti jur pondi ko leped ni, a se piji leped adi do nyo kido ya nagon do kondi kine do? Da lo tindu do kido anyen kondi se?
+\p
+\v 24 A Yesu ruggi adi, Nan koti gwon ko piyet nagon Nan piji ta. Kota a nyop nan, a nan de takindi ta ko nan konda kine do ko nan ndit.
+\v 25 Yina batisimu dagon Yoani batidda nap o ya? Po ki kode po ko dutu? Ama a se rere nyani ko ‘borik adi, ko yi de ruggo adi, yina batisimu po ki, a nye de piji yi adi, ko tina nyo ta, bwon yubbo Yoani?
+\v 26 Ama ko yi de nggo adi, yina batisimu po ko dutu, yi kukujono dutu, kogwon dutu lid a yup adi yoani a nebi.
+\v 27 A kirud a se renyakindi Yesu adi, yi bak ko den, A nye kulyani ko se adi, A madi Nan lo kotikenye tukokindo ta ko Nan konda kine do kido nida.
+\p
+\v 28 Nyena ta yeyeju nyo? Lele duto gwon ko dwajik luya luyan murek. A nye iti ko diro kayo lo ya, a kutyani adi, dir olio iti I kita I yo lor I lukobi na kaden ti binyo.
+\p
+\v 29 A diro lo renyani adi, Nan buon. Ama I bot nayit a nye lopuggi yeyeesi kayit, a iti tu.
+\p
+\v 30 A dutu lo iti ko diro loyit lomurek, a kulyani gwoso na kodi na. A diro lomurek ruggi adi, Nan tutu pon Baba. Ama a gwe ‘bak ko tu.
+\v 31 I kilo dwajik murek lon logon aje konda do nagon monye mimindi? A se ruggi adi, diro kayo lo logon aje kon. A Yesu kulyani kose adi, takinda ta adi, kapepenak ti usur se ko kaluapejin lupo I tumatyan na dun kasu derot.
+\v 32 Kogwon Yoani aje po I kwekinda na tan a gwilidit lo nywo kota kodo gwe lo dada, a tag we buon yubbo lepedi ama a kolumbo kapepenak ti usur se ko kalupejin aje yub leped. Madi kodo ta aje met kine kulya, a I mukok a tag we ti lopuggo toiliyot anyen yuyup leped.
+\p
+\v 33 Yidge ta lele lilim malo manye kak kata logon a yuddu kaden ti binyo I lukoti, a rikiji rikija ko marin a boggi dili ryoket na ludweki ti binyo I lukata nayit, a tete nakindi takaka a nye sarakindi ko kule kakuruki konisi a nye iti I lele jur.
+\v 34 A didit na butun ko gwe nyona a nye sondi kaluponik kayit ko kakuruk yu anyen jakinda nye luweki.
+\v 35 A kakuruk kulo moggi kalipunok kayit a bidda lele a tatuji lele a gugubuji lele ko durupo.
+\v 36 Koti a nye sondi kule kalipunok lwolwon ti ko kuwe kilu a se koti konakindi se jojo.
+\v 37 A I mukok a nye sondi diro loyit kase koko yu, yeyeju adi se dona de twotwo dir olio.
+\p
+\v 38 Ama a kakuruk kulo ko meddi diro a se tokulyaki ko borik adi malo duto logon molu rudda lukobi na monye lo pot a ti yi tature ta tatu leped anyen yi jodga na lukobi a nikad.
+\v 39 A se moggi leped a gubaddi leped kado I lukobi na koden ti binyo, a tutuji leped
+\v 40 Nyena ko monye lukobi na kaden ti binyo lo po leped molu konakin kilo kakuruk nyo.
+\p
+\v 41 A se ruggi adi leped molu tatatu kilo dutu ko twan naron a molu sarakindi nu lukobi ko kule kakuruk logon molu tindu nye ludweki I diditan kase
+\v 42 A Yesu piji se adi ta don bak ko ken kulyati dun na wuro kune re? Adi, dunpit logon kadukok a renya lo aje woro a durupit tutudet lo godet lo kadi yina do matat lo kita a yi mete a do sorit?
+\p
+\v 43 Nyen agon Nan takinda ta adi tumatyan na dun molu dudu maji kado kase, a molu tikinda I jur logon dutu kayit raradan ludweki kayit.
+\v 44 Dutu lid logon a doro I dilo durupit kulo molu giginya kade kade, ama dutu logon yilo durupit a muju leped lo molu pasakaru pasakai
+\v 45 A koanijin temejik se ko parusijin ko yidgi lilimon kayit, a se ke kurun adi nye jambu kilo lilimon ko kulya kase.
+\v 46 Nyena a se gayi kiko logon se moggi Yesu, ama a se kujononi lodit lo dutu kogwon dutu kulo a yup adi leped logon a nebi.
+\c 22
+\cl Sura 22
+\p
+\v 1 A Yesu koti jambi ko se lilimon adi,
+\v 2 Tumatyan na ki gwon gwoso mor logon kona kinda Diro loyit budu yemet.
+\v 3 A nye sondi kalipunok kayit I luDgu na Dutu logon a LuDu kulo, ama a se gwe buon po.
+\v 4 Koti a nye sondi kule kalu punok, a kulyani adi, taki ta dutu lo ludu kulu adi, mete tan an aje tetenda lio aje, dwoni kuwe se ko kaje kuwe lopir aje dudo, do lid gwe ajo. Po ta I budu yemet.
+\v 5 Ama a se yid kine kulya a do. Kana, a iti tu lele kayit I melesin, a lele iti kayit kita.
+\v 6 A momoggi kalipunok kayit kulo, a konakindi se arabat a tatuji se.
+\v 7 A mor wore woran parik a nye sondi kamorok kayit jore, a tatuji kulu katatuak a yurji koji nase.
+\v 8 A kiruD kulyani ko kalpunok kayit adi, Budu yemet aje tetena, ama dutu lo Lude kulo a jukin kogwon se a lorok.
+\v 9 Nyenagon iti ta I keresi ti kikolin ko ludu ta Dutu ta Dutu lid logon ta a ryo anyen poi bud.
+\v 10 A kiruD kulu kalipunok tit I kikolin a momorji Dutu liD logon se a ryo kulu, lobut ko a kadi naa budu jorone kokomu.
+\v 11 Ama a mor ko lupoddi kadi I medda na komu, a nye meddi lele dutu logon ‘bak ko jupukinda bodgo na budu yemet.
+\v 12 A nye piji leped adi ju lio do lupondi ni ada ‘bak bodgo budu yemet? A nye yidani talid
+\v 13 Nyena a mor kulyani ko kalipunok adi torji ta leped I konisi koi mokosi, gubara ta leped kado I mude. A dutu molu gwine gwien a molu dirji kala yu.
+\v 14 Kogwon dutu jore a lude, ama kudit lo wule.
+\p
+\v 15 Grusvin piji Yesu I kulya ti ropa na usur parusijin iti tu a galundi kado kiko logon se loggi Yesu I jamesi kayit.
+\v 16 A se gondi dutu kase kajujumuk ko leped yu I pirit na geled ko dutu lo jundo Erode kulo a kulyani adi kato dinonit, yi aden adi do a duto lo todiri, a to dindi kiko lo dan ko todiri ‘bak kujen na lele duto, kogwon do a yeyeju to dumalan na dutu,
+\v 17 Nyena do yeyeju ada? Taki yi saret dona a ruk adi kaisar bubulo ropaki, kode usur, kode nyobulo opak?
+\p
+\v 18 Ama Yesu aden dumba na se, a nye piji Ta kamomolukak nyo ta morju Nan?
+\v 19 Kweki ta Nan gurusutot na usur. A se jakindi leped gurusutot,
+\v 20 A Yesu piji se adi yina dojinoti se ko kilo wuresi a ti da?
+\p
+\v 21 A se ruggi adi, a ti kiasar, A nye kulyani ko se nyena ropaki ta kaisar, do nagon a ti kiasar, koti ropaki ta dun do nagon a ti dun.
+\v 22 A na yingi se kine kulya nu, a sorji sorju, a se koyi leped a iti tu.
+\p
+\v 23 A I lu lor lo geled lu, a kule sadokejin pondi ko Yesu ni (kilo dutu jambu adi dutu nyobulo dien I twon.) A se piji leped adi,
+\v 24 kato dinonit mose a kulya adi, ko duto logon ‘bak dwajik a twan a lodaser loyit kado ruddi kanibe (likisa) na anyen yudokindo ludaser loyit dwajik.
+\v 25 Nye nagon ludasirik bunyo kaju kata kad. A kayo lo yembi nakwan a yilo duto twane twan bak dwajik, a kolokinda nakwan dayit ko ludaser I korun.
+\v 26 Nyena a tomurek gwe tina a tomusala koti gwe tina tojo kato buryo lo.
+\v 27 A I lor dutet na se lid a yina duto koti twane twan.
+\v 28 Nyana I todiyu na dutu lo twatwa a yina dutu molu gwe a nakwan na lon lo kilo dutu lid buryo? Kogwon se lid aje debba leped.
+\p
+\v 29 A Yesu ruggi adi ta a lyadn kogwon ta ‘bak ko den kulya ti dan na wuro kune madi ridit nayit
+\v 30 kogwon I todiya na dutu lo twatwa, a se gwode a yenba kode yema gma se gwe gwoso malaikatjin ki yu.
+\v 31 Nyena I kulya ti todiyu na dutu lo twatwa ta su bak ko kenda do nagon dun a takin ta kune re? Adi,
+\v 32 Nan a dun lo Abrama ko a dun lo Yisaka ko a dun lo Yakubo, leped ba dun lo dutu lo twatwa ama a dun lo gwon jorun.
+\p
+\v 33 A na yidge lodir lo dutu kine kulya nu a se sorji sorju ko toindo nayi
+\v 34 A parosijin ko yidge adi Yesu aje tig sadokejin a gwe talid yu a semomji I pirit nageled.
+\v 35 A lele lose logon a bodo lo seresi ti mose piji lepen ko piyet, morju lepen adi,
+\v 36 Katodinonit lon saret logon duma i saresi
+\v 37 A nye ruggi leped adi do kodo nyanyar matat dun ilot ko toili ilot lid ko dudwo inot lid ko yeyeesi kunok lid.
+\v 38 Yilo a sare duma ko a to geled
+\v 39 Tomurek malo gwoso leped adi, do kodo nyanya marate ilot gwoso mugun inot.
+\v 40 Saresi lid mose se ko do na wur nebijin kine gwidikin I kulo sareasi murek.
+\p
+\v 41 A na momorundi parusijin pirit na geled nu, A Yesu piji se adi ta yeyeju nyo I kulyan ti Masia leped a lida?
+\v 42 A se ruggi adi, leped a diro lo dawidi.
+\p
+\v 43 A nye piji se adi nyo nagon dawidi a kulya ko ridit na mulokotyo loke a ludgi leped a matat? Adi,
+\v 44 Matat dun a kulya ko matat lio adi, sidakini kuwe konin lutaten, tojo ko nan a tin do I nyo kakinda na merok kulok kak.
+\v 45 A ko dawidi ludgu Masia a matat loyit a Masia gwe a diro loyit adi?
+\v 46 A duto gwe bayin logon bubulo ruggo ko lete kulyaet suluja I lu lor toto ko derot a lele duto gwe bayin logon pija leped ko nene piyet kogwon se kukujono.
+\c 23
+\cl Sura 23
+\p
+\v 1 A kirud Yesu kulyani ko lodir lo dutu kayit kajujumut kulo adi,
+\v 2 kotodinot ti saresi se ko parusijin rudd todindo ko mose I pirit.
+\v 3 Nyena gon do nag on se a saresi ta kine kone ta kon, ko depe ta dep, ama ko konda ta gwoso na kondi se na, kogon se, jajambu a gwe a konda do na jam se kune
+\v 4 se toja do logon pomoni (totodgu, I doko, a sopakindi se ko dutu. Gelya, ama se ko boric nyobulo yokinda kak modi ko orin kase.
+\v 5 Da lid na kod se kine kona anyen dutu memet. Kogwon se tetenda rijikijin kase logon gwon ko kulyanesi ti dun kata yu a dumalak parik, a tetendi bodgwat kase ko swalyae a jojo pariki
+\v 6 A nyarji sida piriton ti dutu lo kukwon rorweki, ko sidaesi ti derot I kadijik momoresi.
+\v 7 A nyare nyar romanikin I piriton gwonrsi a nyare nyar dutu I ludgu na se a kato dinok
+\v 8 Ta kodo a ludu a katodinok, kogwon tag won ko kata dinonit geled, ata lid gwe a ludasirik.
+\v 9 Ta kodo a ludgo lele duto I kak ni a monye losu, kogwon tag won ko monnye geled ki yu.
+\v 10 Ta kodo a ludu a katojumuk kogwon tag won ko katojumunik geled logon a Masia.
+\v 11 Ko duto logon mindi gwon a duma kasu kiden ti leped kodo gwe a dupiet losu,
+\v 12 duto logon todumayu mugun lo molu totodita, ana nye lo todidda mugun lo molu totodumala.
+\p
+\v 13 Woidio ta katodinok ti saresi ti mose se ko parusijin, kamomlukak. Kogwon ta a kinun dutu kad I Tumatyan na kij ta ko boric bak ko lubbo nyin, a kenye rukokindo dutu I lubbo yu se logon dedekan lubbo kilo.
+\v 14 
+\p
+\v 15 Woi dio ta katodinok ti saresi se ko parusijin, kamolukak! Kogwon ta woi jin I to ko I kak anyen lo pukundo modi dutu geled I keri losu, a ko leped a lopukundo kasu ni a ta kolumbo kondi leped a duto lo Geena lwo wod ta dadin murek!
+\p
+\v 16 Woi dio, ta kanyomok modokeno! Ta kulya adi ko lele duto a muleju dinda kadi na dun yina a no kanai ama ko nye milujeju dinda dakap na kadi na dun, a milye loyit moggi leped.
+\v 17 Ta dutu lobod ko a modokeni Nan nagon lwo lwodgu dakap kode kadi na dun dagon tindu dakap I gwon a nake na rurwan?
+\v 18 Koti ta kulya adi ko dutu a milyeju dinda pirit yuret na rubadgajin, yina a da kana, ama ko nye milyeju dinda doket nag won I loki na yuret na rubandga na a milye loyit moggi leped.
+\v 19 Ta diri a modokeno! Nan nagon lwo lwodgu parik doken kode yuret na rubaDga nagon tindu doket I gwon a nake na rowan?
+\v 20 Duto lo milyeju dinda pirit yuret na rubadgajin lo kweja adi leped a milyeju ko yuret na rubadga se ko do liD loki nayit kune.
+\v 21 Koti nye lo milyeju dinda kadi na dan lo kweja adi leped a milyeju ko kadi na dun se ko dun logon gwoolod I lukata nayit lo.
+\v 22 Koti nye lo milyeju dinda kilo kweja adi leped a milyeju ko sidaet na dun se ko monye sidaet
+\v 23 woi dio ta katodinok ti saresi ti mose ko parusijin, kamomolukak! Kogwon ta dogga ko swuot topuoket lo nana ko lo nabot, ko lo kumin, Ama ta a kolokindo lo pomoni (totodgu) kweja adi dudgo na ngwon,
+\v 24 ko wod na kuwen se ko yupet, kine do a se nagon ta kodo kokon, a gwe a kolokindo kune ti ‘bok ko kona
+\v 25 woi dio ta katodinok ti saresi ti mose se ko parusijin kamomolukak! Kogwon ta lalaju kad na kopojin ko na sanijin ama kasu lukata ta a jore ko ryagagu ko I konda na do a dori.
+\v 26 Po parusityo modoke! A kokuwe lalane lala kata na kopo se na saani anye kodo nayit koti bodo gwon a nake
+\v 27 woi dio ta katodinok ti saresi ti mose se ko parusijin, kamomolukak! Kogwon tag won gwoso gulomo nagon a buyala a nakwe, a metani kayo kwe kween, ama kata nase a jore ko kuyu ti se ko do lid na buron.
+\v 28 Nyena koti dutu met ta kado a dutu ti loti lo I gwo, ama kasu kata ta a jore ko momolukesi se ko toronkijin
+\v 29 woi diota katodinok ti saraesi ti mose se ko parusijin kamomolukat! Kogwon ta gweja gulono ti nebijin a tokwelendi gulomo ti dutu ti loti lo ngwo
+\v 30 a kulyani adi ko yi kodo a sida I didit na merenyejin kad a yi kodo kwod gwe a morakinda I bukundo na runa ti nebijin.
+\v 31 Nyena ta boric lo tokoriju kulya kasu arabat adi, ta a nyakwariat ti dutu logon aje tatuja nebijin
+\v 32 Nyena gon tutudoddi ta do nagon merenyejin kasu koju a kolokin kun
+\v 33 Ta monuo tatorela ti munuo katatuak ta rwoddu adi I dudoki I Geena?
+\v 34 Nyena gon Nan molu gugunyukin ta nebijin ko dutu lokod se ko katodinok ti saresi. Ta molu tatatu kule kase a bikikindi kodini na goro ta molu bibit kule kase kasu I kadijik momoresi ko kurubatan logon a kwara, a sasandi se suluja I nene koji tojo ko nene,
+\v 35 anyen rima lid ti dutu logon ‘bak kuluja, logon a tatua I na kak kulo bod ropaki kasu I kusik I kuseik suluja I buke na rima ti dbele lo bak kulya toto I buke na rima ti Jakaria, diro lo Baraia logon Ta aje tatukin I kiden na pirit nake na ruruwan se ko na pirit yuret na rubadgajin.
+\v 36 Diri nan takinda ta adi, kine do lid molu kokonaki I dutu na toberon.
+\p
+\v 37 A Yerusalema, dutu kulok a katatuak ti nebijin a gugubuji dutu logon a sunyuki do kilo ko durupo diditon muda nagon Nan mimindi sukundo dwajik kulok kuwe ni pirit na geled gwoso sakuri nagon sukundo torela kayit I kopukon na ama a tag we buon.
+\v 38 Mete ta, kodi nasu a koloki ta a muruo.
+\v 39 Nyena Nan takinda ta adi ta molu a medda Nan koti tojo ko didit a poyon ta kulyani adi, tin ye lo po I Karin ti matat lo ‘boriani ‘boria.
+\c 24
+\cl Sura 24
+\p
+\v 1 A Yesu koyi kodi na dun, a nagon nye suluja tu, nu a dutu kayit kajujur pondi po a kwe kinda leped kadijik ti kadi na dun.
+\v 2 A nye ruggi a pi adi ta memet kine do lid re? Diri nan takinda ta adi, durupit nene ge molu nyobulo koloki ni I nene ki nagon molu a gubaki kak
+\v 3 A na sidari Yesu I mere lo jeitun nu, a dutu Kayit kajujumuk pondi piji na leped na gwondi se geled nu adi, taki yi didit nagon kine do molu kokonani, koti kweyet molu a nyo I po nenut ko dutet na kak.
+\p
+\v 4 A Yesu ruggi se adi, kunyar ta ba lete duto togir ta.
+\v 5 Kogwon dutu jor molu popo geled geled I Karin kuwe a kulyani adi, nan a Masia a de molu togirji dutu jore.
+\v 6 A ta molu yidgi kulya moro, ko lodokonti moro, nyena meddi ta bure ban ta ko kuyono ta kogwon kine do agu kodo kokona, ama dutet ny bak.
+\v 7 Kogwon jur molu momoro ko lele jur a tumatyan molu moroni ko ne tumatyan a dyada se ko rigigilon molu gwe I piriton kade kade.
+\v 8 Kado lid a konesi suluesi
+\v 9 A Dutu molu tindi ta I tododa koi tatua, a dutu ti molu ti juron lid molu mane mita kogwon kulya kuwe
+\v 10 A dutu jore molu kukutoro bot a molu tud ko boric anye tatatua ko a tumane ko boric.
+\v 11 A nebijin buronot molu puku pukun a molu togirji dutu jore
+\v 12 A nyarju na dutu lojore molu worani toto kogwon torojin a doi.
+\v 13 Ama dutu logon a dogga tojo ko dutet lo molu lwolwoko.
+\v 14 A lo lode lobi lo Tumatyan molu totokujin I kak lid anyen tokurukindo kine kulya I dutu lid ti juron a kirud dutet molu na pondi
+\v 15 nuenagon ko ta a met do na mamana parik naggon korju keri nag nebi Daniele koju a jambu kulya kayit gwogwodan pirit nake na ruru nu (tidduto logon kekenda lo kuru kurun).
+\v 16 A kirud ti dutu lo gwon yudaya kulo woki I meryai.
+\v 17 Ti dutu lo gwon I lodek lo kadi lo ti kenye kiyunda kak I dumaddu na do nagon kayit kadi kune.
+\v 18 Ko ti duto lo gwon I melesin to kenye yite I dumaddu na bodgo nayit
+\v 19 Ama gwon a delya I dutu nag won ko pelela ko I se na tutunaggu I kulo perok.
+\v 20 Momogi anyen wokon nasu bodo gwon ti gwon I didit na lika kode I sabata.
+\v 21 Kogwon molu gwon a dodga duma parik gwoso naggon beron bak kogwondi suluja I suluwa na kak tojo ko na didit, a molu kenye poking koti kwodi.
+\v 22 A ko kodo kulu perok bak ko nyoke kak, a dutu kodo gwe bayid lo lwolwoko ama kulu perok nyoke kak kogwon kulya ti dutu kayit lo wule
+\v 23 Nyana a ko lele duto kulya ko ta I nu didit adi meddi ta, Masia malo kode adi, nye malu koben ta ko yub ta do na jam leped kine.
+\v 24 Kogwon Masiajin buronok ko nebijin duronok molu pupukun a molu kweji kwiyesi temejik kado soresi anyen togirja madi dutu lo wule, ko bubulo.
+\v 25 Mete tan an aje tukokin ta a kokuwe nagon kine do bak ko nyu poking nu.
+\v 26 Nyenagon ko dutu molu kulya ko ta mete ta leped lu mudid koben ta ko tatu kado a ko se molu kulya adi mete ta leped lu I todwet koben ta ko yup.
+\v 27 Kogwon gwoso na memedekundi kirpia lo ki suluja I suwot lo yure a memedekara I suwot lo tokolyad nu a po a nio na diro dut molu gwe tina.
+\v 28 Koburo molu gwon ya, a logunsin molu momoraddiy
+\v 29 A dede I mukok na kulu perok dodesi a ko molu musoni musa a yop molu gwe a pararaju a kaser kiyu molu dodone a ri diton ti ki molu yeyeti yeyeta
+\v 30 A krud kweyet nio na diro lo sutu molu na puku ki yu a kotumilon lid ti kak molu gwine gwien jojogga kidojin kase, a se molu me Nan diro lo duto popo dikolo ko ridit se ko minye minyo duma parik.
+\v 31 A nan molu sondi malaikajin kuwe I kudda na ture parik a se molu momorundi dutu ku lo wule suwolon dwan ti kak, suluja dutet na kak tojo I nene dute.
+\p
+\v 32 Demundi ta lilim lo kodini lo kibi adi dede naggan kenia kayit wile wi a koro po nu a ta dene den adi kiser gweb nyona.
+\v 33 Nyena koti na meddi ta kine do lid nu a ta dendi adi nan gwe nyo ko po diri nan gwe I kotumit.
+\v 34 Diri nan kakinda ta adi dutu tin a toberon molu a duddo tojo kine do lid molu a kona.
+\v 35 Ki ko kak molu duddddoama kulyaesi kuwe a duddo kwod.
+\p
+\v 36 Lele duto a denda lu lor ko nu didit madi malaikajin ti ki, bak ko den a kade Baba lo deneda
+\v 37 Nyena po nio na diro lo duto molu gwon gwoso po ti Noa koju kulu.
+\v 38 Kogwon I kulu perok I derot nagon bar bak ko nyu po dutu nye Yesu ko momoju se yeyemba ko yeyema tojo ko lor logon Noa lupoddi I kibo kata nu.
+\v 39 Ama a se gwe bak ko den tojo bar a po a do se lid koti po nio na diro lo dutu molu gwon tina
+\v 40 I nu didit a dutu mure molu gwe I melesin lele molu dudumaji, a lele molu kolokini koloki.
+\v 41 Dutu wate murek molu gwe I jijo I kijo nene molu dudumaji a nene molu kolokini koloki.
+\v 42 Nyenaagon gwe ta ko kuwen da kogwon taa denda le logon nan matat losu popondi
+\v 43 Ta deden bura adi, ko monye kadi ko a den I nan didit na tukwaje kolant popo a nye kodo aje tiju, a nye kodo kenye kolokinda kadi nayit I turoji kat.
+\v 44 Nyenagon ta koti gwon a jo, kogwon Nan diro lo duto molu popo I diDit na ta bak ko yendi nan I po nu.
+\p
+\v 45 Taki ta Nan kalipuonit lo yiyinit I kita ko lokoD a Da logon duma loy a sarakinda I medda na mede nayit I korakinda na kalipunok kinyo I diDita Nabut
+\v 46 kali puonit gwoso yilo a kulyoDi logon duma k a dur a ko ryeji nye I konda na kita liD.
+\v 47 
+\v 48 Ama ko yilo kali puonit loron a kulya kayit I toili adi duma lio a karakin didit a najo.
+\v 49 A nye suluji biddo kalipunok logon kilko leped I pirit na geled na geled kulo a nyesi a moji moju I pirit na geled ko kamerak,
+\v 50 A duma lo lu kalipuonit molu due I lor logon nye ba lo yimiki leped I po lu ko I didit nagon nye, bak ko denun.
+\v 51 A molu totogg leped kode kade a molu tinda leped I da runda na pirit na dutu kamomolu a dutu molu gwine gwien a molu dirji kala yu.
+\c 25
+\cl Sura 25
+\p
+\v 1 I nu didit Tumatyan na ki molu gwon gwoso kodisi puok nagon a duma lombojin kase a iti I dodogga na kayemanit.
+\v 2 A mukanat kase gwe a nabod mukanat gwe a nakong.
+\v 3 A na dumundi kodisi nabod kune lombojin kase nu a se gwe bak ko baradu welet.
+\v 4 Ama a nakod kune baraddi welet I luluron ko lombojin kase kune I pirit na geled.
+\v 5 A na kara kindi kayemanit didit a najo nu a se lid luti lurta a totoni toto.
+\p
+\v 6 Ama I tukwaje kiden a wodon gwe kata adi kayemarit molu iti ta I dodogga na leped
+\v 7 Nyena a kodisi kune lid dine ki a tetendi lomboju kase kune.
+\p
+\v 8 A kodisi nabod kune kwaddi kodisi nakod kne adi, Tin ta yi nene welet nasu kogwon lombojin kad twatwu bak welet.
+\v 9 Ama a nakod kune renyani adi bayin kode welet na a kukin yi ko ta olumbo I ta dukan ko gwo ro kindi ta boric nene welet.
+\v 10 A na tiri se I gworo nu a kayemanit lo lo dure a se nagon ajo kune luponddi kata ko leped I pirit na geled I budu yemet a kotymit kinuni kinuil
+\v 11 A mukok a kune kodis kune na dure a luDgi adi lutu liked Daki yi kakat.
+\v 12 Ama a nye ruggi adi, nan bak ko den ta
+\v 13 Nyana ti kuwen kasu gwe Da kogwon ta a denda lu lor kode nu diDit
+\v 14 koti Tumatyan na ki molu gwon gwoso nagon lele dutu mindi tu I lele I a nye ludgi kalipunok kayit a sarakinda se I medda na torobo kayit.
+\v 15 A nye lindi lele jurakan mukanat ti gurut lele ko jurakan murek lele ko jurak geled dutu lid wuju gwoso nagon se babulo A kirud yilo duto joloni jolo.
+\v 16 A nye lo wuju jurakan mukanat ti gurut lo rumara rumara a tujarji ko se a ryeji kule jurakan makanat ti gurut.
+\v 17 Nyena koti a rye lo wuj jurkan murk ti gurut lo tujarundi kule jurakan murek.
+\v 18 Ama a nye lo wuju jurok lurok geled lo gurut lo iti tu a boggi d a dikindi gurut ti duma loyit kak.
+\p
+\v 19 Nyena I mukok na didit a najo, duma lo kadi punok lo yiteni yite a kendi gurut ko se I pirit na geled.
+\v 20 A kalipuonit lo wuju jurakan mukanat ti gurut lo pondi jonda kule jurakan mukanat a kulyani adi duma lio do koju a sarakinda nan jurakan mukanat ti gurut mete, nana je tujamnda kule jurakan mukanat.
+\p
+\v 21 A duma loy kulyani ko leped adi a nabut parik kalipuonit lobut lo yiyiniki do yiyiniki I kudik nan molu sarakinda lo medda na do jore pondi narundi lyodon ni na duma lelut
+\v 22 koti a nye logon a jurkan murek ti gurut lo pondpo a kulyani adi duma lio do koju a sarakinda nan jurakan murek ti gurut mete nana je tujarunda kule jurkan murek.
+\p
+\v 23 A duma loyit kulyan ko leped adi A nabut kalipuonit lo yiyinik do yiyiniki do kudik nan molu sarakinda do I medda na do jore pondi darundi lyoDon nio na duma lelut
+\v 24 Ama a nye lo wuju jurak geled lo gurut lo koti pondi a kulyani adi duma lion an aden adi do a duto kada (loron) do dedei do nagon do bak ko weja a do tutunundi I pirit na geled do nagon bak ko totrekinda kunu.
+\v 25 Nyena a nan kujononi kujono a iti tu a dikindi jurak lelut lo gurut kak mayilo do lelut.
+\p
+\v 26 A duma loyit pirit leped adi do kalipuonit loron ko a bate do dona a den adi nan der do nagon nan ba lo weja kune a nan tutumndi do nagon nan mbak ko torekinda kune.
+\v 27 A do kodo aje delakin gurut kuwe I baDki yite nio nu a nan kodo wuji do kuwe koyalet
+\v 28 Nyena dumara ta jurak lo gurut kado ko leped I konin ko tiki ta kalipuonit logon ko jurakin puok ti yu lo.
+\v 29 Kogwon dutu lid geled geled logon ko do kulo molu yayalkin kune se molu gwe ko do jore ama dutu logon bak nene do lo madi do nagwon ko leped na molu dudumaji kado kayit.
+\v 30 Gubara ta kalipuonit logon bak built lo kado I mude A dutu molu gwine a molu dirji kala yu
+\v 31 A na pondi Nan diro lo dutu ko minyo lio se ko malaikajin lid pirit na geled nu a nan molu sidakini na koyo sidaet na minyo.
+\v 32 A dutu lid juron molu momoreni kuwe I komod a nan molu geyi se lid geled gwoso na geyi kayukurit kobilu ko melon na.
+\v 33 A nan molu tindi kobilu kuwe I suwot lutaten a melon gwe kuwe I suwot kodode.
+\p
+\v 34 A kirud nan mor mol kulyani ko se lo gwon kuwe suwot lo lutaten kulo adi po ta, logon baba aje boroja kilo wujii ta kido anyen tag won a dutu ti Tumatyan nagon aje tetenaki ta koju beron suluja I gwiya na kak
+\v 35 kogwon nan gwon ko magor a ta tin Nan kinyo Nan a moka kure a ta tindi dan moju nan a lwakatyo a ta wuyun Nan kasu middijiki.
+\v 36 Nan gwon a limu kana a ta tojubbi nan, nan a gilo a ta pondi I yoyu na nan, Nan gwon kadi rereket a ta yoyu nan.
+\p
+\v 37 A Dutu ti toti lo ngwo molu piji leped adi matat yi a met do nanu ko mayo a tunyeji do? Kade ko kure a tindi do moju?
+\v 38 Yi a met do a lwaka nasu wuyundi do kayad midijik? Kade a limu kana, a tojubbi do?
+\v 39 Yi met do I gilo nanu kode kadi rereket, a yoyi do.
+\p
+\v 40 A nan mor molu ruggi adi diri Nan takinda ta adi gwoso nagon ta a konakindi madi lele geled lod lo kido luyasirik kuwe, kweja adi ta a konakinda Nan.
+\p
+\v 41 A kirud dan mo kulyani ko se lo gwon kuwe I suwot lo kadode kilo adi yodgi ta yodgo kuwe I komod ta dutu logon a senya. Iti ta I kimad nad nyobulo leda na aje etenaki kadoonit se ko malwkajin kayit nu,
+\v 42 kogwon Nan gwon I magor, a tag we bak ko tikin nan kinyo nan gwon ko kure, a tag we ko tindu nan I maju.
+\v 43 Nan a lwakatyo ama ta bak ko wuyuddu nan kasu I midjik, nan a limu kana ama, ta bak ko tojubbu nan, nan a gilo a gwe I kadi rereket, ama tag we bak ko yoyu nan
+\v 44 Nyena a se koti molu piji adi matat yi a met do ko magor nau, kade kure kade a lwakatyo kode a lmu kana, kode a gilo kode I kadi rereket a yi gwe bak ko darakinda do?
+\p
+\v 45 A nan molu ruggi se adi diri nan tokin ta adi gwoso nagon ta bak ko konakinda madi lele lodit lo kilo dutukweja adi ta bak konakinda nan.
+\p
+\v 46 Nyena a molu iti I ridet nag won a dudd, nana ma dutu ti loti lo ngwo molu tu I ru na yed nyin.
+\c 26
+\cl Sura 26
+\p
+\v 1 A Yesu ko tutunggi jambu na kilo kulyaesi ling, a nye kulyani ko ngutu kanyt kajujumuk kulo adi,
+\v 2 Ta aden adi I mukok na perok murek pasaka malu gwen kuta, a Nan giro lo gutu malu pukini ko meroki konisi anyen bikiki I kodini na goro.
+\p
+\v 3 A I nu digit a koanijin temejik se ko temegik ti jur momorundi ko koani duma mede logon a kayapa.
+\v 4 Se gayi kiko logen se maggi Yesu a lwon anyen tatuja lepeng.
+\v 5 Kobwon se a kulye adi, Ti yi kenye mogga lepeng I dingit na rorwe, koben gutu gikin, I wogon.
+\p
+\v 6 Nyena na gwondi Yesu Batenia I kadi na Simona logon a moka ko rimajin lo,
+\v 7 a nene ngto pondi ko lepeng ni jonda lupunit logon a gurupit lo lngu a alabasata. Yilo lupunit a jure ko welet ko Yesu I kuwe, na gwondi nye I nyesu nu,
+\v 8 Ama ana meddi ngutu kajuju muk kine kulyanu, a se wore woran, a se piji adi, nyo yina welet kokoroyi tina?
+\v 9 Kogwon yina welet kodo gworoji ko gurut jore, a kine gurut kodo kokrakini lomreika.
+\p
+\v 10 A Yesu aje den kine kulya a piji se adi, nyo ta yoyoggu na nguto? Nye aje konakin nan ngo nabut parik.
+\v 11 Kogwon ta ngupi (perok lig) sida ko gutu lomerika, ama nan malo ba sida ko ta perok ling.
+\v 12 Kogwon na bukokindi nyena welet kuwe I mugun na, nye Konda tina anyen tetenakinda mugun nio I nuka.
+\v 13 Diri Nan takinda ta adi, I piriton ti kak lig nagon lo longe lobut jajama, anyen yeyeoni lepeng.
+\p
+\v 14 A kirug lele lo ngutu kajujumuk puok wot murek lo lugu a Yuda A sikariota lo iti ko koanijin temejik Yu,
+\v 15 a piji adi, ta de tikinda nan nyo ko nan a tikin Yesu kasu I konisi? A se temakindi lepng podojin merya musala.
+\v 16 Suluja I nu dingit a nye gaiji dingit nabut nagon nye wukinda Yesu I tatua.
+\p
+\v 17 A I lor Suluet lo rorwe lo ambata nagon bakan na kape, a gutu kajujumuk kulo pondi ko Yesu ni, a piji adi, Do mindi yi tetenakindo do ngo ling ajo ya anyen do bongo nyesu rorwe lo pasaka?
+\p
+\v 18 A nye ruggi adi, iti ta I koji na lele ngto, taki ta lepeng adi, katedinonitlo kulya adi, dingit nio gwede nyona. Nan ko ngutu kuwe kajujumuk kulo de nyesu rorwe lo pasaka konut kadi.
+\v 19 A gutu kajujumuk kulo kaondi gwoso na na takindi Yesu se na, ase tetendi kinyo lo pasaka.
+\p
+\v 20 A nagon kak gwe a somuko nu anye sidakini I nyesu ko ngutu kayit kajujumouk puok wot murek kulo I pirik na geleng.
+\v 21 A na gwondi se I nyesu nu, a nye kulyani adi, diri Nan takinda ta adi, lele losu molu titikin Nani tatua.
+\p
+\v 22 A se deliyani deliya parik, ase ling geleng geleng suluji pipija lepeng adi, ngona a nan lo tindu do I tatua re?
+\p
+\v 23 A nye ruggi adi, ngutu lo nyeijo ko nan I kalaba lo, nye molu lo tindu nan I tatua.
+\v 24 Iye Nan giro lo guto tutu I na kak gwoso na wuroni kulya kuwe nu, ama gwon adeliya I gutu logon tindu nan giro lo guto i tatua lo! Kodo a nabut ko yilo guto bak ko yugwe.
+\v 25 A Yuda lo tindu lepeg I lego lo piji lepe gadi, katedinonit, gona a nan lo tindu do I legare? A Yesu aiggi adi, Do aje tuk.
+\p
+\v 26 A Yuda lo tindu lepeg I lego lo piji lepe gadi, katedinonit, gona a nan lo tindu do I legare? A Yesu aiggi adi, Do aje tuk.
+\v 27 A nye dumundi kubaya, nagon nye aje tindu Gun tinate nu, a nye takindi se, akulyani adi, Moji ta kine, ta ling,
+\v 28 Kagwon kine a rima kuwe ti tomoret nagon tomerja Gun ko gutu kayit, nagon molu buke kago kogwon kulya tig utu jore I lalaju na toronjin.
+\v 29 Nan takinda ta adi, Nan koti molu a moju kine piog ti ludweki ti binyo tojo ko lu lor logon Nan, molu mojibinyo na luduk ko ta I pirit na geleg ko baba I Tumatyan ki
+\v 30 A se yoiji koli, a kirug a se lupundi kago, a iti I mere lo Jeitun.
+\p
+\v 31 Akirug Yesu kulyani ko se adi, I lo tukwoje ta ling molu kukutoro bot kogwon kulya kuwe, kogwon a wuro adi, Gun molu gwutokin kayukunit kok, a teg na yidin molu reki rekin.
+\v 32 Nyena I mukok nagon Nan aje togiyu I tuwan nu, a Nan molu iti Galilaya kasu gerot, a kokwe nagon ta bak ko nyu tu yu,
+\v 33 petero ruggi lepe gadi, madi kodo se lig kukutoro bot kogwon kulya kunok, ama nan molua kukutoro bot kwog.
+\p
+\v 34 A Yesu kulyani ko lepe gadi, diri Nan takinda do adi, I lo tukwaje, I gerot nagon sukuri bak ko nyu sira nu, do de rerenya Nan dagin musala adi, do bak ko den Nan.
+\p
+\v 35 A petero kulyani ko lepe gadi, madi kodo ko nan A gutu kajujumuk lig kulyani jojo.
+\p
+\v 36 Nyena a Yesu iti ko gutu kayit kajujumuk kulo Ipirit na lugu a Getesemani, a nye kulyani ko se adi, monundi ta ni leru, ama Nan lo tu yu I kwakddu.
+\v 37 A nye joggi petero se ko Gwajik ti Jebedayo murek, a nye suluji deliya ko duduro.
+\v 38 A nye kulyani ko se adi, toili lio bebelgo ko delya kogwon nan gwe nyona ko lega. Monundi ta ni, ko ti kuwen kasu gwe ga ko nan I pirit na geleg
+\v 39 A nye iti gerot madag, a nye gubakindi mugun kak rupu, a kwakwaddi adi, A pon baba, ko bubulo ti yilo kubaya lo gogga dumajini kago kuwe I ama ti kenya gwon gwoso mindi nio, ama tig we gwoso na mindi Do na.
+\v 40 A nye yiteni ko gutu kayit kajujumuk kulo ni, a ryeji se I toto, anye piji petero adi, nyo nogon ta nyobulo mondu ko kuwen gako Nan I pirit na geleg ko saa geleg tug?
+\v 41 Gwode ta ko kuwen ga, ko kwakwaddi ta kwakwaddu, anyen meriesi bogo gwen a pekin kasu kii toilget tig utu diri mimindi
+\v 42 koti a nye yitoni I kwakwaddu dag to murek, adi A, pon baba, ke yina gogga nyobulo dumaji kayo tojo ko nan a gogga. A ti gwe gweso na mindi do na.
+\p
+\v 43 A nye koti yiteni yite, o ryeji se itoto, kogwon kuwen kase mindi toto.
+\v 44 A nye koti kogi se, a iti I kwakwaddu dag to musala, a nye jambi kulyaesi lo geleg kilo
+\v 45 Akirug nye yiteni ko gutu kayit kajujumuk ni, a piji se adi, ta nyu tototo ko yuyukan? Mete ta, digit gwe nyona ko dur, nagon Nan giro lo Guto papaki ko gutu katornyak I konisi.
+\v 46 Gine ta ki, ti yi iti ta, meddi ta, guto lo tindu nan I lega gwe nyona ko dur.
+\p
+\v 47 A nagen Yesu nyu kukulya nu, a Yuda lo dure logon allele lo gutu kayit kojujumuk puok loot murekkulo. A lodir lo gutu lore parik lo gwon ko bandujin se ko turiya lobot kulo momorundi ko lepeg I pirit na geleg, koanijin temejik se kogutu temejik ti jur lo sunuyundo lepeg.
+\v 48 Nyena a gutu logon tindu lepeg I lega lo aje tindu se kweyet adi, guto logon nan de roman ko lepeg ko bibiyet lo, nye ilo gutu lo, moke ta lepeg.
+\v 49 A Yuda iti ko Yesu ruggi lepeg adi, yu dede arome adi, madag katodinonit I a biyundi lepeg.
+\p
+\v 50 A Yesu ruggi lepe gadi, Ju lio, kondi gen agon do a pe ni I Konda na. A kinig kilo gutu pondi I mogga na Yesu, a joggi lepeg.
+\v 51 A I yina, a lele lo gutu lo gwon ko Yesu I pirit na geleg kulo, moggi bandu loyit a dutundi kage, a tukundi kago suwot lo dupiet lo koani duma.
+\v 52 A kirug Yesukulyani ko lepe gadi, suki bandu lelut kayit I pirit, kogwon gutu lig logon a dumunda bandujin kulo malu lelega ko bandujin.
+\v 53 Do yeyeju adi, Nan nyobulo moyu baba, a dede nye de sunyukindi nan tegon ti malaikajin lwolwog puok wot murek re?
+\v 54 Ama ko tina, a kulya ti Gun na wuro kune malu temakindi dinyo adi kodo kekona?
+\p
+\v 55 A I nu digit a Yesu piji lodir lo gutu adi, ta po ke bondujin ko turiya lobot I mogga na nan, gwoso nagon nan a karyakanit re? Perok lig nan sida I kadi na Gun totodindo, a ta gwe bak ko mok nan.
+\v 56 Ama kine go lig a kona anyen temakinda I ge no wur nebijin koju kunu, A kirug gutu kayit lig kajujumuk kulo koyi lepeg, a se woki wokon.
+\p
+\v 57 Nyena a Gutu lo mogga Yesu kulo nyomoddi lepeg ko kayapa mede logon a oani duma, I pirit nagon kutodinik se ko temejik aje memorakinda kata nu.
+\v 58 Ama a petero kepoddi lepeg woro pajo, tojo ko koani duma mede, a lupoddi kata yu, a nye sidani ko kalipuniok I pirit na geleg I medda na dutet na kulya.
+\p
+\v 59 A koanijin temejik se ko momoret lig nag utu temejik morji galunda go na gokini Yesu anyen lelega.
+\v 60 Ama a se gwe bak ko ryo, madi kodo katokorok buronok jore a po. A I dutet a kule murek lo pondi,
+\v 61 a kulyani adi, kak, ai perok musala a nan molu nyoggi duggo.
+\p
+\v 62 A koani duma gine ki, a piji Yesu adi, do a ruggo nene go? Go a nyo nagon kulo gutu gokindo do?
+\v 63 Ama a Yesu yigani talig. Koti a Koani duma kulya ko lepg adi, Nan tindu do I milejui i dinda na gun lo gwon jorun adi, tukoki yi ko do a masia giro lo Gun.
+\p
+\v 64 A Yesu ruggi lepeg adi, Do aje tuk, Ama nantakinda ta adi, suluja I na digit tojo ko gerot, ta molu memet nan giro lo guto sisida I konin lutaten lorigit, po I dikolo ti kak.
+\p
+\v 65 Akirug koani duma kwe kwenyeji boggwat kayit kune, a kulyani adi, lepeg aje launda Gun. Nyo yi mindi kule gutu logon takoiju kulyati lepeg? Ta tiyana aje yig lepeg I laund ana Gun.
+\v 66 Ta gona yeyeju adi nyo A se ruggi adi, lepeg jujukin I lega
+\v 67 Nyena a se yakakindi kamulak ko lepeg I komeg, a jejekoji lepeg, a kule nanagaji lepeg,
+\v 68 kulya adi, Do masia, keji ga lo gwuddi do?
+\p
+\v 69 Nyena a petero sidani kago, a nene kalipuonit diet pondi ko lepeg ni, a kulyani adi, Do koti gwon koYesu guto lo Galilayya.
+\p
+\v 70 Ama a petero renyani renya kase I komog li gadi, Nan bak ko den ko do jambu nyo.
+\p
+\v 71 A nye it i kotumit, a nene giro meddi lepeg, a takindi gutu lo gwodan nyona kulo adi, yilo gutogwon ko Yesu lo Najareta.
+\p
+\v 72 Koti a renyani renya, a mileji mileju adi diri diri nan bak ko den yilo guto
+\v 73 A I mukok na digit anadit, a gutu lo gwedan nyona kulo lo pondi, a kulyani ko petero adi, diri do koti a lele lose, kogwon jamesi kulok lo kwekinda.
+\p
+\v 74 A kirug nye suluji mileju ko mugun adi, diei diri ti Gun konakindi nan nene go ko nan jambu burot, nan bak ko den lo guto. A dede asukuri lo sirani.
+\p
+\v 75 A petero yiyiundi kulya na jam Yesu kune adi, A kokuwe nagon sukuri bak ko nyu sira nu, do de rerenya Nan dagin musala adi do bak ko den Nan. A petero lupoddi kago a gwine gwien parik.
+\c 27
+\cl Sura 27
+\p
+\v 1 Nyena a kak ko wawaran, a koanijin temejik li ŋutu momorundi tetenda na yeyeet nase anyen leŋga yesu;
+\v 2 A se torji lepeŋ, a nyomoddi lepeŋ kaŋo, a wukindi lepeŋ ko pilato i konin logon a modir.
+\p
+\v 3 A yuda lo tinda lepeŋ i leŋa lo ko meedi adi kulya ti yesu aje ‘duŋoki arabat, a nye lopuggi toili, a nyokokindi koanijin temejik se ko ŋutu temejik podojin merya musala kune bot.
+\p
+\v 4 A kulyani adi, nan aje toronda i tinda na ŋutu logon ‘bak kulya i leŋa. A se ruggi adi, kine ‘ban kulya kaŋ. Kine gwe a kulya kunok.
+\v 5 Nyena a nye gubakindi podojin kune kak i kadi na ŋun, a nye iti tu a toyi mugun.
+\p
+\v 6 A koanijin temejik ‘dumundi podojin kune, a kulyani adi, ‘bak ko ‘buruki adi ti se ‘delakini i pirit na geleŋ ko gurut ti kadi na ŋun, kogwon se gworiesi ti rima.
+\v 7 A se tetendi yeyeet nase, a kune gurut gworoni yobu na kagweyanit lo lukudolo anyen lwaka nuka kata yu.
+\v 8 Nyena a yina yobu luŋuni a yobu na rima tojo ko lo lor.
+\p
+\v 9 A kiruŋ ŋo nagon nebi yeremia koju a jam kunu boŋo kokona adi, se a ‘dumunda podojin merya musala a gworiesi ti ŋuto logon kule ŋutu ti yisaraele a kenakin anyen ropani ŋuto lo mogga lepeŋ lo,
+\v 10 A se gworundi yobu na kagweyonit lo lukudolo, gwoso na sarakindi matat nan nu.
+\p
+\v 11 A kirut yesu gwode ko modir i komoŋ, a modir piji lepeŋ adi, do nye logon a mor lo yudayaki lo? A yesu ruggi lepeŋ adi, do aje tukgo.
+\p
+\v 12 Ama a na ŋokindi koanjin temejik se ko ŋutu temejik lepeŋ nu, a nye gwe ‘bak ko ruggo nene ŋo.
+\p
+\v 13 A pilato piji lepeŋ adi, do ‘bak ko yiŋ ŋo jore nagon koko tokorji kulya kunok arabat re?
+\v 14 Ama a nye gwe ‘bak ko ruk lepeŋ ma’di ko kulyaet geleŋ tuŋ, nyena a modir sorji sorji parik.
+\p
+\v 15 Nyena temba i diŋit na yilo rorwe, modir yeŋgiti yukukindo lodir lo ŋutu ŋuto geleŋ logon se mimindi.
+\v 16 A i nu diŋit lele lo rereka kaya logon a dena parik i konesi kayit, Karin kayit a Baraba.
+\p
+\v 17 A na momorundi ŋutu nu, a pilato piji se adi, ta mindi nan yukukindo ta lolon ŋuto, Baraba ko yesu lo luŋa a masia?
+\v 18 Kogwon nye a den’bura adi, koko a wukinda yesu kayit i konin kogwon se yiyino ko yesu.
+\p
+\v 19 A na sidani pilato i sidaet ‘daŋet na putet nu, a nakwan nayit sunukindi lepeŋ loŋe adi, ti kulya kunok gwe ’bayin ko yilo ŋuto ‘bakan na kulya. Kogwon i lo lor nan a ŋoŋga ŋo jore i rudojin i kulya ti lepeŋ.
+\p
+\v 20 A koanijin temejik se ko ŋutu temejik lopukundi ŋutu adi ti se piji pilato i yukundo na Baraba a yesu lo leŋani.
+\v 21 A mo’dir ‘dok piji se adi, ta mindi nan yukukindo ta ŋa i kilo ŋutu murek? A se ruggi adi, yukuki yi Baraba.
+\p
+\v 22 A pilato piji se adi, a nan de kiruŋ konakindi yesu lo luŋu a masia lo nyo? A se liŋ ruggi adi, ti lepeŋ ‘bikikini i kodini na goro!
+\v 23 Konyo? Nan toron nagon lepeŋ a kon? A kolunmbo se waŋe parik adi, ti lepeŋ ‘bikikindi i kodini na goro.
+\p
+\v 24 A pilato ko meddi adi ‘bulit ‘bayin, kolumbo a woŋon ŋoine ŋoi duma, a nye ‘dumundi pioŋ, a lalaji konisi kayit ko lodir lo ŋutu i komoŋ, a kulyani adi, tin an gwe pajo i rima ti tilo ŋuto. Kune gwe a kulya kasu ko ‘borik.
+\p
+\v 25 A ŋutu liŋ ruggi adi, ti rima kayit gwe kayaŋ i kuwesik ko i ŋwajik kaŋ.
+\v 26 A kiruŋ Pilato yukukindi se Baraba, a nye tindi yesu i bito ko kurubatan logon a kwara, a putukindi lepeŋ i ‘bikiki i kodini na goro.
+\p
+\v 27 Nyena a kamorok ti modir joŋgi yesu i modoria kata, a momorundi teŋ na kamorok liŋ i pirit na geleŋ, a’dumundi lepeŋ kiden.
+\v 28 A se rukundi boŋgwat kayit kune kaŋo, a tojubbi lepeŋ ko boŋgo nator;
+\v 29 A se doggi kikiwa a loguya, a sukindi ko lepeŋ i kuwe, a tindi paduŋi kayit i konin luyaten, a se rugwuŋokini ko lepeŋ i komoŋ, a jojonyani ko lepeŋ adi madaŋ pon mor lo yudayaki!
+\v 30 A se yaggi kamulak ko lepeŋ ki, a’dumundi pa’duŋi lo, a’iddi lepeŋ i kuwe.
+\v 31 A nagon se aje jojonyani lepeŋ nu, a se rukundi boŋgo na lepeŋ kaŋo ko lepeŋ i mugun, a se tojubbi lepeŋ ko boŋgwat kayit kune, a se nyomoddi lepeŋ kaŋo i ‘bikikindo i kodini na goro.
+\p
+\v 32 A na tirini kamorok nu, a se rume ko lele ŋuto lo po kurene, Karin kayit a simona. A se ridikindi lepeŋ i ‘doggu na kodini na goro na yesu.
+\v 33 A se ko ‘dure i pirit na luŋu Gologota (na nyonyoggu adi pirit na kululuŋ)
+\v 34 A se tindi yesu binyo na ŋola ko ŋo na potor anyen mamat; ama a nye ko waŋgi se, a nye gwe’bun moju.
+\v 35 A nagon se aje ‘bikikindo lepeŋ i kodini na goro nu, a se kokorakindi ‘borik boŋgwat kayit kune gubanikin guralon.
+\v 36 A se sidakini kak i tiju na lepeŋ yu.
+\v 37 A se tindi ŋoit i kodini na goro kayit i kuwe, nagon a wuro adi, lo a Yesu moro lo yudayaki.
+\v 38 A i nu diŋit a karyakak ‘bikikini ko lepeŋ i pirit na geleŋ i kaden na goro, lele i swot lo lutaten ko lele i swot lo kadoŋe.
+\v 39 A ŋutu logon ‘duŋoddu nyona kulo ‘da’daddi lepeŋ yiŋgo kuwesik kase.
+\v 40 A kulyani adi, do logon mindi dukakinda kadi na ŋun kak a do ‘duke ‘duk i perok musala lo! Lwoki mugun ke!
+\p
+\v 41 Nyena, a koanijin temejik ko katodinok ti saresi, se ko ŋutu temejik jojonyani ko lepeŋ adi,
+\v 42 Lepeŋ lwoggu kule ŋutu, ama nye nyobulo lwoggu mugn. Lepeŋ a mor lo yisarele! Ti nye pondi kak; kodini na goro tiyana, a yi de yubbi lepeŋ.
+\v 43 Lepeŋ yinikindo mugun ko ŋun, ti ŋun lwoki lepeŋ tiyana ko nye nyanyar lepeŋi kogwon nye a kulya adi, nan a ŋiro lo ŋun.
+\v 44 Madi karyakak logon a’bikiki ko lepeŋ i pirit na geleŋ kulo, lele lo.
+\p
+\v 45 Suluja i tuparan kidena kak liŋ worani a mude tojo ko saa musala na tokotyaŋ.
+\v 46 Nyena i saa musala na tokotyaŋ a yesu woŋe ko gworo lo’bijo adi, Eli, Eli, lama sabakatani? Nagon nyonyoggu adi, ŋun lio, ŋun lio, nyo do kokolokin nan?
+\v 47 A kule ŋutu logon gwo’dan nyona kulo ko yiŋgi lepeŋ i luŋgu tina, a se kulyani adi, lo ŋuto luŋgo Eliya.
+\v 48 A ‘de’de lele lose lo woku, a ‘dumundi lipa, a jurutokindi i binyo naparoroŋ a sukindi; pa’duŋi, a putukindi lepeŋ anyen mamat.
+\p
+\v 49 Ama a kule kulyani adi, moni tam on, ti yi mete ta met kode ŋona Eliya de popo i lwoggu na lepeŋ.
+\v 50 A yesu kori woŋe parik ko gworo duma, a kodudwa nayit ‘dumajini ‘dumaji.
+\v 51 Mete, a boŋgo koret na kadi na ŋun kiyi kiya murek, suluja ki tojo ko kak. A kak gwugwuŋgi gwugwuŋgi, a leliya kikiliji kikilija.
+\v 52 A gulomo ŋaini ŋai, a o puo jore ti ŋutu ti ŋun lagon aje twatwa kulo tuŋiyuni toŋiyu;
+\v 53 A i mukok na ŋien nayit i twan, a se lupundi kaŋo kase i gulomo, a tuloddi i koji nake a punoki i ŋutu jore.
+\p
+\v 54 A nagon duma lo kamorok mia geleŋ se ko ŋutu lo gwon ko lepeŋ i pirit na geleŋ, logon tiju yesu kulo, ko meddi rigirigi se ko ŋo liŋ na kona kunu, a se kajene kujon parik, a kulyani adi, lo ŋuto ‘diri a ŋiro lo ŋun!
+\p
+\v 55 A kune ŋutu jore gwe yu, gwo’dan pajo i meddu, se po Galilaya morunda ko yesu i ŋarakinda na lepeŋ.
+\v 56 Kune kune a ko maria medelina ko maria ŋote yakobo ko yosepa, se ko ŋote ŋwajik ti Jebedayo.
+\p
+\v 57 A nagon koloŋ gwode nyona ko’dororo nu, a lele kworinit lo ‘dwe ponda Aramataya, Karin kayit a yosepa. Nye ‘dok a ŋuto kajujumunit lo yesu.
+\v 58 A nye iti ko Pilato yu a piyundi opu na yesu. A Pilato sarakindi adi ti opu na tikini lepeŋ.
+\v 59 A yosepa ‘dumundi opu na, a’doggi nye ko boŋgo nake nabut,
+\v 60 A’delakindi kayit i gulom naluduk, nagon nye a kuruun; ŋurupit; a nye gwuluŋokindi ŋurupit duma anyen muggo kutuk na gulom, a nye iti tu.
+\v 61 A maria madelena se ko nene maria gwe yu, sisida i komoŋ na gulom.
+\p
+\v 62 A katumolu lo kebbu lor tetenet lu, a koanijin lemejik se ko parusijin momorundi ko Pilato i komoŋ,
+\v 63 A kulyani adi pon duma, yi a yiyiundo adi na gwondi yilo kamomolukanit jorun nu, lepeŋ a kulya adi, nan molu ŋiŋien i twan i perok musala.
+\v 64 Tiki saret anyen gulom titiko go tojo lor tomusala loyit, ko’ben ŋutu kayit kajujumuk tu i kokoladdu na opu nayit a tukokindi ŋutu adi, lepeŋ aje ŋien i twan; a momoluket na ‘dutet molu gwe a naron parik lwolwoŋ na kokwe nu.
+\p
+\v 65 A Pilato takindi se adi, tag won ko katiyuk, iti ta, titike ta titik gulom go gwoso nagon ta bubulo na.
+\v 66 Nyena a se iti tu, a titiggi gwon, a nya’dutukindi kwiyet i ŋurupit duma, a kolokindi katiyuk i tiju.
+\c 28
+\cl Sura 28
+\p
+\v 1 A nagon sabata lo yudayaki aje juin nu, a kotumalu waraki a lor kokuwe lo jima, a maria madelina se ko nene maria pondi i medda na gulom.
+\v 2 A ‘de’de diwulek a gwo’de a rigirigi duma, a malaikakat lo matat pondi kak ki yu, a gwuluŋoddi ŋurupit kaŋo, a sidakini kayit ki.
+\v 3 A meta nayit kobbi gwoso meme’dekta na ki, a boŋgwat kayit kune gwe a nakwe parik adi gwa.
+\v 4 A katiyuk kujene kujon lepeŋ a bobondi bobondu, a se gwe lo twatwa.
+\p
+\v 5 Ama a malaikatat lo kulyani ko ŋutu nawate kune adi, ko kujono ta, nan a den adi ta galunda yesu logon aje ‘bikiki i kodini na goro lo,
+\v 6 Lepeŋ ‘bayin ni. Lepeŋ aje ŋien i twan gwoso na kulyani nye nu. Po ta, ko meddi ta pirit na ‘delakini nye na.
+\p
+\v 7 Iti ta ‘de’de i takinda na ŋutu kayit kajujumuk adi lepeŋ aje ŋien i twan, lepeŋ lu iti Galilaya kasu ŋerot a kouwe nagon ta ‘bak ko nyu ‘dur yu; a ta molu meddi lepeŋ yu. Meddi ta, nana je takin ta.
+\p
+\v 8 Nyena a se koyi gulom ‘de’de ko kujono ko lyolyoŋi parit, a se woki woko i tukokindo na ŋutu kayit kajujumuk kulo.
+\v 9 A ‘de’de diwulek a yesu rume ko se, a rome adi, madaŋ ta! A se pondi po, a’dorone kak lorupu mogga mokosi kayit.
+\v 10 Nyena a yesu kulyani ko se adi, ko kujono ta. Iti ta i takinda na luŋasirik kuwe adi, ti se iti Galilaya, a se molu tu meddi nan yu.
+\p
+\v 11 A na tirini kunu ŋutu nawate i kiko nu, a kule katiyuk yitoni koji, a nyonyokokindi koanijin temejik ŋo liŋ nagon aje kona kunu.
+\v 12 A koaniin temejik momorji i pirit na geleŋ ko ŋutu temejik, a tetendi yeyeet nase, a se tindi kamorok gurut jore,
+\v 13 A kulyani adi, taki ta ŋutu adi, ŋutu kayit kajujumuk aje po kwaje, a kokoladdi opu nayit na gwondi ta i toto nu.
+\v 14 A ko kine aje ‘dur ko duma yu, a yi molu lopukundi lepeŋ a ta molu kenye kujen nene ŋo.
+\v 15 Nyena a katiyuk ‘dumundi gurut kune, a kondi gwoso na takini se nu. A yilo loŋe reki ko yudayaki kiden tojo ko lo lor.
+\p
+\v 16 Nyena a ŋutu kajujumuk puok wot geleŋ kulo iti Galilaya i mere logon yesu a sarakindi se i tu kata lu.
+\v 17 A na meddi se lepeŋ nu, a se ‘dorone kak a lorupu kayit i komoŋ; ama kule kase ‘bak ko yup.
+\v 18 A yesu miu nyona, a kulyani ko se adi, kido liŋ ti ki yu ko kak ni aje tiki nan.
+\v 19 Nyena iti ta, ko jondi ta ŋutu liŋ ti juron i jujumbu na kulya kuwe, ko batiddi se i Karin ti monye ko ti tore, ko ti mulokotyo loke,
+\v 20 To diniki ta se i ‘debba na ŋo liŋ nagon nana je sarakin ta kine; mete ta, nan gwon ko ta i perok liŋ tojo ko ‘dutet na kak.

42-MRK.usfm

@@ -0,0 +1,902 @@
+\id MRK
+\ide UTF-8
+\h Marako
+\toc1 Marako
+\toc2 Marako
+\toc3 mrk
+\mt Marako
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 Loge lobut lo Yesu kristo ŋiro lo ŋun a suluja tina.
+\v 2 A wuro I buk na nebi yisaya adi, “mete, nan soson luyokie lio konut ŋerot, logon molu teternaddu kiko lelut.
+\q
+\v 3 Gworo lo lele ŋuto wowonŋon I yobu adi, yayaraki ta kiko lo matat jojo, rine ta gwokiot kayit gwogwo”
+\v 4 Nyena a yaani kabatisanit punu I yobu, a tokuji adi ŋutu kodo lopuggi toiliyot ko ti batisani batisa, anyen loronjin kase pipitoki.
+\v 5 A ŋutu lig ti jur lo Yudaya, se ko ŋutu lig ti Yerusalema iti ko lepeg yu, a lepeg ke batidda se I kare yardene, a se tuggi toronjin kase.
+\v 6 A yoni ke jupu boggo nagon tetena ko kupir ti kamilo ko a dukukindo kamba nagon a bonkot kayit I mukok, a nye nyesi mayat ko siwa na mudiŋ
+\v 7 A nye tokuji adi, “lele ŋuto yilo popo kuwe I mukok logon rigit nayit a duma lwolwoŋ nio, a ana kenye jukin dulaki kaki laggu na patala ti kamuka kayit.
+\v 8 Nan aje batidda ta ko piog ama leey molu batidda ta ko mulokotyo loke”
+\v 9 A gwe tina I kulu perok, a yesu pondi kayo I najareta na galilaya, a yoani batiddi lepeg I yardene.
+\v 10 Nagon Yesu nyu po kogo I piog kata nu, a dede lepeg meddi ki a ŋoju a mulokotyo loke pondi kak kayit ki gworo gure.
+\v 11 A gworo lo kuun ki yu adi do a pilili lio lo ŋiro lo nyanyara, ana alyoŋon kodo parik.”
+\v 12 Dede wulek a mulokotyo loke ridiaddi Yesu I yobu nagon ŋutu bayin kata yu,
+\v 13 A lepeŋ gwe yuk o perok merya iŋwan sitani temba lepeŋ. A lepeŋ gwe I pirit na geleg ko kijakwa ti mudiŋ, malaikajin kitakindi lepeg.
+\p
+\v 14 Nyena I mukok nagon yoani aje moka nu, a Yesu pondi Galilaya itokujo na loge lobut lo ŋun.
+\v 15 Adi didit aje temakinda, ŋun aje yegunda I tumatyan, lopuggi ta toiliyot ko yubbi ta loge lobut”
+\v 16 A nan worojini Yesu I kijit I kijit na tor na Galiliya nu, a nye meddi simona se ko andaria lugaser simona gubaddu kuyi I tor kogwon se a gutu kolokak ti somat.
+\v 17 A Yesu kulyani ko se adi, “kipundi ta nan, a nan molu tindi ta I jikundo na ŋutu kuwe ni gwoso dutu logon jikundo somot ko kuyi.
+\v 18 A se koyi kuyilan kase adi welek, a kepoddi lepeg.
+\v 19 A na tirini Yesu Derot diŋit a nadit nu, a nye meddi Yakobo Diro lo Jebedayo se ko Yoani luŋaser Yakobo, logon gwon kase I kibo I ririgga na kuyilan.
+\v 20 Dede a nye luŋgi se, a se kolokindi Jebedayo money lose I kibo se ŋutu lo ropaki I kita kulo, ase kepoddi lepeg
+\v 21 A se iti kaparanauma. Dede wulek I lu lor lo sabata a Yesu lupoddi I kodi momoret I todindo.
+\v 22 A ŋutu ke sorju ko todindo nayit kogwon lepeg todindo se gwoso ŋutu logon ko kido ban gwon gwoso katodinok ti saresi ti mose.
+\v 23 I nu diŋit gawk a lele ŋuto gwe kata logon ko mulokotyo loron kasi I kadi momoret.
+\v 24 A lepeŋ woŋoro ki adi, Yesu lo najareta, do mindi nyo kayay? Do yogo tukarju yi? Nan a den ko do a ŋa, do a lakie lo ŋun!”
+\p
+\v 25 Ama a Yesu ringe lepeg a kulyani adi yigani taliŋ, pondi kaŋo ko yilo ŋuto I mugun!
+\v 26 A muloko tyo loron kikisiggi lepeŋ, a woŋe parik ko gworo lobot, a pondi koŋo ko lepeŋ I mugun.
+\p
+\v 27 A ŋutu lig ke sorju nyena a se totopine ko boric adi kine kulya a nyo? Todinesi kayit gwon kade! Lepeg jambu ko kido, a sarji madi muloko lorok, a yiygi lepeŋ.
+\v 28 Dede a kulya kayit Kuoro I turon lig ti Galilaya lo didiŋ.
+\p
+\v 29 A nagon se aje koyu kadi momoret nu, a se iti gwo I bag na simona ko na andaria, a yakobo se ko Yoani moraddi ko se.
+\v 30 A moken na simona roggi kak kogwon mugun nayit sayu pape. A dede se takindi Yesu kulya ti Yina ŋuto.
+\v 31 A nye iti ko lepeŋ yu a moggi lepeŋ ko konin bilundi lepeŋ ki, a saya na mugun koji lepeŋ, a lepeŋ ŋarakindi se.
+\p
+\v 32 A I lu tokotyaŋ I doro na koloŋ, a ŋutu jondi ko utu jondi ko Yesu ni ŋutu kase liŋ logon a gigilotu se ko logon a maka muloko lorok.
+\v 33 A ŋutu liŋ ti koji momorundi I pirit na geleŋ nyona ko kotumit na kadi.
+\v 34 A nye ke tokeya ŋutu jore lo gwon ko twana kade kade. A ke rikoro muloko lorok jore kaŋu, a nye gwe bak ko rukokin muloko lorok I jambu kogwon se aje den ko nye a ŋa.
+\p
+\v 35 A I kobure nagon kak bak ko nyu waran nu, a Yesu ŋine ŋien a dikara I pirit nagon ŋutu bayin kata kwoŋ, a nye poki I kwakwaddu i nu pirit.
+\v 36 A simona se ko ŋutu logon gwon ko lepeŋ kulo galaddi Yesu.
+\v 37 A se ryeji lepeŋ, a takindi lepeŋ adi ŋutu liŋ gayu do”
+\v 38 A nye kulyani ko se ti Yi lwoŋoddi ta I kule turon dumalak, anyen nan koti boŋo tokujo ju, kogwon nan a po kak ni kogwon kine kulya.
+\v 39 A nye woroni I Galilaya liŋ totokuddu I kadijik kase momoresi a rikoddi muloko lorok kaŋo.
+\p
+\v 40 A ŋutu lo rimajin pondi ko Yesu ni, a rugwuŋokini kak a mamandi lepeg adi ko do nyanyar, do bubulo tokeya nan,”
+\v 41 A Yesu wone kuwen ko lepeŋ, a nye rioddi konin loyit a boyi lepeg, a kulyani ko lepeŋ, a kulyani ko lepeŋ adi, Ee, nan nyanyar; ti do kele kelan.
+\v 42 Dede a rimajin koyi lepeŋ a mugun nayit ke po a nabut.
+\v 43 A Yesu sonyoddi lepeŋ, kukuju lepeŋ parik.
+\v 44 Adi, meddi bura, koben do ko tukokin lele ŋuto kine kulya; ama iti, kweki mugun ko koani, ko wukindi rubaŋga a tokelet lelut gwoso na sarakindi mose nu, anyen ŋutu deden adi do aj tokela”
+\v 45 Ama a yilo ŋuto iti tu, a suluji Jamaddu kine kulya abulondi, nyena a Yesu kenye bulo Lupoddu I nene koji memetaji ama a sidani I Yobu nagon ŋutu bayin kata, madi tina a ŋutu ti turon liŋ yeŋe tu ko lepeŋ yu.
+\c 2
+\cl Sura 2
+\p
+\v 1 A nagon Yesu aje yite kaparanauma I mukok na kule perok nu, a loŋe reara kayo adi lepeŋ lu mede.
+\v 2 A ŋutu jore momorundi I pirit na geleŋ, nyena a pirit gwe bayin kwoŋ nagon jukin se, modi nyona ko kotumit; a nye jamakindi se kulyaet lo ŋun.
+\v 3 A kule ŋutu jakindi lepeŋ ŋutu lo bata logon mugun a twan, logon ŋutu iŋwon lo dukundo.
+\v 4 A se ŋandi lodeki i pirit na gwondi nye nu. A nagon se aje tu lokindo pirit nu, a se kolundi par na topirikini ŋuto lo bata lo kak.
+\v 5 A na meddi Yesu Yupet nase nu a nye kulyani ko ŋuto lo bata lo adi duro lio, toronjin kunok aje pitoki.
+\p
+\v 6 Nyena a kule katodinok ti saresi gwe yu sisida ko pipija kase I toiliyot adi,
+\v 7 Nyo nagon lo ŋuto jambu tina? Nye launda ŋun! Ŋa logon bubulo pitokindo toronjin? Bayin a ŋun kade logon a kapitorit re?
+\p
+\v 8 Dede a Yesu ke den kayit toili adi se a pipija kase I toiliyot, a nye piji se adi, ko nyo ta pipija tina kasu I toiliyot?
+\v 9 Nan pitoki, kode I takinda na lepeŋ adi, ti lepeŋ ŋine ki ko ti dumundi dotoel nyit ko ti woroni woro?
+\v 10 Ama anyen ta boŋo deden adi nan ŋiro lo ŋuto gwon ko riŋit I kak ni I pitokindo na toronjin-nyena lopukundi I jambu ko ŋuto lo bata lo adi,
+\v 11 Nan takinda do adi, ŋine ki, dumundi dotoet nenut ko iti mede.”
+\p
+\v 12 A nyeŋine ki, a dumundi dotoet nayit dede, a iti kaŋo ko ŋutu liŋ I komoŋ; nyena a ŋutu liŋ sorji sorju, a pupurji ŋun adi, yi koju bak ko met nene ŋo kwoŋ gwoso na!
+\p
+\v 13 A Yesu yitoni nyona ko tor na Galilaya; a ŋutu liŋ momorundi kayit nyona a nye todindi se.
+\v 14 Na iwoŋoddi nye ŋerot, a nye takindi lepeŋ adi, “kipundi nani a lepeŋ ŋine ki a kepoddi Yesu.
+\p
+\v 15 A na gwondi Yesu ko lewi kadi I nyesu nu, a ŋutu jore logon a kapepenak ti usur se ko ŋutu kotoronyak sidani ko Yesu se ko ŋutu kayit kajujumuk kulo I pirit na geleyi kogwon ŋutu jore aje kipundo lepeŋ.
+\v 16 A kule kato dinok ti saresi logon a parusijin ko meddi ti usur nu, a se piji ŋutu kayit kajujumuk kulo adi, ko nyo nye nyesu I pirit na geleŋ ko kapepenak ti usur se ko katoroyak?”
+\p
+\v 17 17. A na yiŋgi Yesu kine kulya nu a nye kulyani ko se adi, dutu logon mugunya kase a nabut dekan katoruonit, ama ŋutu lo gilo lo dedekan katoruonit; nan; bak ko po I luŋgu na ŋutu logon ko loti lo rigwo ama I luŋga na katoronyak”
+\v 18 A dutu ti yoani kajumuk se ko parusijin gwe I minda kogwon kulya ti duni a kule ŋutu pondi ko Yesu ni, a piji adi ko nyo ŋutu ti yoni kajujuumuk se ko parusijin miminda, ama kulok kulo a minda?
+\p
+\v 19 A Yesu ruggi pija se adi, julin ti kayemanit bubulo minda I diŋit nagon kayemanit gwon ko se I pirit na geleŋ nu re? Se nyobwo minda I diŋit nagon se nyu gwon ko kayemanit I pirit na geleŋ na.
+\v 20 Ama diŋit molu popo nagon kayemanit molu joŋaji kaŋo kase kiden, a kiruŋ I lu lor a se molu mindi minda.
+\p
+\v 21 Lele ŋuto bayin logon ripakinda tupet na loŋgo na luduk i boŋgo na beron; ko lepeŋ a konda tina a rugga naluduk nagon a ripaki i boŋgo na beron na kwenyundi kaŋo a kolokindi ret a nagalaŋ iwolwoŋ na kokwe nu.
+\v 22 Lele ŋuto bayin logon turakinda binyo naluduk na yuyu I jurukan logon a gobero naŋorok; ko nge a konda tina, a jurakan gabero molu pudoni pudo adi tuss, a binyo se ko jurakan molu kakarji kakrju (tatarju)? Ama binyo naluduk kodo turaki I jurakan loluduk.
+\p
+\v 23 A I lele sabata a Yesu iwoŋoddi meleseno ti bolok, a na tiri se nu, a dutu kayit logon a kajujumuk kulo suluji rija kusik ti bolok.
+\v 24 A parusijin piji lepeŋ adi, meddi nyo kilo ŋutu konda ŋo nagon saresi bak ko ruk nagon kodo a kona i lo lor lo sabata?”
+\p
+\v 25 A lepeŋ ruggi pija se adi, ta kwoŋ bak ko ken ŋo nagon Dawidi koju a kon I diŋit nagon lepeŋ se ko ŋutu kayit gwon ko magor-a gwe bak ŋo lo nyenyei re?
+\v 26 Lepeŋ koju a lupoddu i kadi na ŋun, i diŋit na gwondi Abyatar a koani duma nu, a nyesi ambata nap eta ko ŋun i komoŋ nagon saret bak ko ruk adi kodo a nyei abulondi, ama tuŋ koanijin lo rukoki i nyesu, a koti ketikin ŋutu logon gwon ko lepeŋ kulo.
+\v 27 A yesu kulyyani ko se, sabata a tetenaki ŋutu, bayin a ŋutu lo tetenaki sabata;
+\v 28 Nyena na ŋiro lo ŋuto lo gwon a matat madi a lo sabata.
+\c 3
+\cl Sura 3
+\p
+\v 1 A Yesu koti lupoddi I kadi momoret, a lele ŋuto gwe yu logon konin a (lokworok) twan?
+\v 2 A kule ŋutu meddi Yesu, a meddi kode nye ŋona totoke I sabata, a nye se bubulo tuggo adi nye a meddi kode nye ŋona totoke I sabata, a nye se bubulo tuggo adi nye a konda toron.
+\v 3 A nye takindi ŋuto logon konini a lokworok lo adi, ŋine ki ko ŋutu kiden.
+\v 4 A kiruŋ Yesu piji se adi nan nagan saret a ruk adi ti konani kona I sabata? Ŋo nabut kode ŋo naron? I iwoggu na ŋutu kode I tatuya na se ama a se yiŋani taliŋ.
+\v 5 A ye boŋgi se ko woran a ke delya kogwon toiliyot kase a logo, anye takindi ŋuto lo adi rio ro konin lelut. A lepeŋ rioddi rioddu, a konin lo lepeŋ gwe a lobut.
+\v 6 A parusijin lupundi kaŋo I kadi momoret, a momoriji ded ko ŋutu lo jundo Erode kilo I pirit na geleŋ, a suluji yeyeet nagon ko se kodo tikin Yesu I tatua ada!
+\p
+\v 7 A yesu ko ŋutu kayit kajujumuk kulo koyi nu pirt a iti I tor na Galilaya, a ŋutu jore keponddi lepeŋ, logon a po Galilaya ko Yudaya,
+\v 8 Ko Yerusalema, ko I kak na idumea, ko I nu pele na Yardene, se ko ŋutu ti jur lo turo ko sidona kilo ŋutu jore parik a tu ko kon kune.
+\v 9 A nye takindi ŋutu kayit logon a kajujumuk kulo anyen kibo lodit mondu kayit nyona kogwon ŋutu jore parik, koben se kodo ridija nye
+\v 10 Kogwon lepeŋ aje tokeya ŋutu jore, nyena a ŋutu liŋ lo gwon ko twana ridiaddi boric ko lepeŋ yu i boyu na lepeŋ
+\v 11 A na meddi muloko lorok lepeŋ nu, a se dodone kak ko lepeŋ I komoŋi a woŋe adi do a ŋiro lo ŋun”
+\v 12 A nye ririŋgi se parik adi koben se kodo tin nye i dena
+\v 13 A kiruŋ Yesu kiyaddi I merya a luŋukindi mugun ŋutu logon nge mimindi kulo; a se iti ko lepeŋ yu.
+\v 14 A ye wulundi ŋutu puok wot murek anyen gwon ko lepeŋ, ko anyen yakiyaji I tokuoddu na loŋe lobut,
+\v 15 Ko anyen wuju kido nagon rikoddi muloko lorok kaŋo.
+\v 16 Nyena a Karin kase gwe a ko simona logon nye a gwijo Petero,
+\v 17 Ko Yakobo ŋiro lo sebebdayo se ko yoani luŋaser Yakobo, logon nye a gwijo a boanerege, logon nyonyoggu adi roroju gwoso kipya lo ki,
+\v 18 Ko andaria, ko pilipo, ko Bartolomayo, ko matayo, ko toma ko Yakobo ŋiro lo Alipayo, ko Tadayo, ko Simona kayolonit,
+\v 19 Ko yuda Isikariota lo tindu Yesu I tatua lo.
+\p
+\v 20 A kiruŋ Yesu iti mede. A ŋutu jore koti momorundi I pirit na geleŋ, nyena a Yesu ko ŋutu kayit kenye bulo nyesu.
+\v 21 A na yiŋgi karo kayit kine kulya nu a se lupundi kayo I mogga na lepeŋi kogwon se kulya adi, lepeŋ aje moka tumalyan.
+\p
+\v 22 A katodinok ti saresi logon po Yerusalema yu koti kulyani adi lepeŋ gwon ko belejebula, a nye rikoddi muloko lorok kaŋo ko riŋit na duma lo muloko
+\v 23 A Yesu luŋundi ŋutu kulo kayit ni a piji se I lilim adi, sitani bubulo rikoddu sitani kayo ada?
+\v 24 Ko kodo tumatyan a korja mugun, yina tumatyan nyobulo yeŋon a tumatyan.
+\v 25 A ko kodo mede a korja mugun, yina mede nyobulo yeŋon a mede.
+\v 26 A ko sitani kodo a ŋien ki i moro ko mugun nayit, a ke korija, nye gwe nyobulo yeŋon, a yina gwe a dutet nayit.
+\v 27 Ama ŋuto bayin logon bubulo lubbo ko ŋuto lo riŋit kadi i ryaggu na ŋo kayit, a kokwe lepeŋ a totor ŋuto lo riŋit lo, a kiruŋ a nye diri buloni bulo ryaggu kadi nayit.
+\v 28 Diri nan takinda ta adi, ŋutu bubulo pitoki i toronjin kase liŋ madi laesi liŋ nagon se lalaundi kine;
+\v 29 Ama ŋuto logon launda mulokotyo loke lo nyobulo pitoki kwoŋ; ama lepeŋ gwon ko toron nagon ti baka”
+\v 30 Yesu jambu kine kulya kogwon se a kulya adi nye gwon ko mulokotyo loron.”
+\p
+\v 31 A kiruŋ ŋote Yesu se ko luŋasirik kayit lo dure; a se gwode kaŋo, a se sondi ŋuto I doggo na lepeŋ.
+\v 32 A ŋutu jore ke sidaki ko Yesu nyona, a se takindi lepeŋ adi,’ ŋuti ko luŋosuruk kulu kaŋo pija do.
+\p
+\v 33 A Yesu piji adi, ŋa nagon a ŋote nio? Ko ŋa logon a luŋasirik lewe?
+\v 34 A nye boŋgi ŋutu logon sida kayit nyona kulo, a nye kulyani adi, kulo ŋutu a ŋote ko a luŋasirik kwe!
+\v 35 Ŋutu logon kokon ŋo nagon ŋun dedekan na, nye lo gwon a luŋaser lio, ko a saser nio ko a ŋote nio.
+\c 4
+\cl Sura 4
+\p
+\v 1 A Yesu koti suluji todindo nyona ko tor na Galilaya. A ŋutu jore parik momorundi kayit ni, ko yina kwe a nye kiji I kibo kata lo gwon I tor kata lo a sidakini kak, a ŋutu liŋ gwe I kijit.
+\v 2 A nye todinikindi se ŋo jore I lilimon. A na todindi nye se nu, a nye kuly ani adi,
+\v 3 Yiŋgi ta! Kaweyanit a tu I weja na nyomot.
+\v 4 A gwe tina na gwondi nye I weja nu, a kule nyomot dodone nyona ko kiko, a kwenya pondi po a kukutoddi se.
+\v 5 A kule nyomot dodone I kujoŋ nagon a ropokindi I lelya ki a dede se pune pun kogwon kujoŋ ban jore,
+\v 6 A nagon koloŋ gwe ki nu a se salani sala, a totiyoke totiyok kogwon kukuri kase bak ko bekoddu kak
+\v 7 A kule nyomot dodone I kiden na kikwa, a kikwa ke duroddu ki a ke di se, a se kenye radan,
+\v 8 A kule nyomot dodone I kak nabut a dumudi ki, a rade radan, kune kusik ti bolok ko kuwen merya musala, kune ko merya bukien, kune ko mia geleŋ.
+\v 9 A Yesu kulyani adi, ŋutu logon ko swo yiŋesi tin ye yiŋgi kine kulya”
+\v 10 A nagon Yesu gwe geleŋ nu, a ŋutu logon gwon ko lepeŋ nyona se ko ŋutu kayit kajujumuk puok wot murek kulo piji lepeŋ I kulya ti kilo lilimon.
+\v 11 A nye ruggi asi ta aje tiki I denda na iwono ti tumatyan na ŋun, ama ŋo liŋ bagon jamaki ŋutu lo gwon kaŋo kulo jama a lilimon,
+\v 12 Kweja adi se memt ama a se kenye gwuluya, se yiyiŋ, se yiyiŋ ama a se kenje kurundo, kogwon ko se kodo a kurun a se kodo lopukundi ko ŋun nin a pitokini pitoki.
+\p
+\v 13 A kiruŋ Yesu piji se adi, ta bak ko kurun lo lilim re? A king ta molu kurundi lilimon liŋ ada?
+\v 14 Kaweyanit weja kulyaet lo ŋun.
+\v 15 Kilo lo gwon I kiko kulo a ŋun logon kulyaet a weki kase I toiliyot, a na yiŋgi se yilo kulygaet nu, a sitani pondi dede I joŋga na yilo kulyaet logon a weki kase I toiliyot lo.
+\v 16 Gwon tina koti I nyomot logon a weki a dodone I kujoŋ nagon a ropokindo I lelya ki kilo a ŋutu logon ko aje Yiŋga yilo kulyaet a ded wuji nye ko lyoŋon,
+\v 17 Ama kogwon kukuri kase bak ko bekoddu kuk, a se monundi diŋit a nadit, ama I diŋit nagon se a yoyoŋo ko a sasanya kogwon kulya ti lo kulyaet na dede a se kukutoro bot.
+\v 18 A kule nyomot logon a weki a dodone I kiden na kikwa kulo kilo a ŋutu logon a yiŋga yilo kulyaet,
+\v 19 Ama a wiwinyesi tin a kak, ko nyarju na tukworien, se ko kune dekesi liŋ a lubbo nyin, a diji yilo kulyaet, a nye gwe a pudi.
+\v 20 Ama kule nyomot lo weki I kujoŋ nabut kulo a ŋutu logon a yiŋga yilo kulyaet a ke wu, a rade radan, kune kusik ti bolok ko kuwen merya musala, kune ko merya burya bukien, kune komia geleŋ.”
+\p
+\v 21 A yesu koti piji se adi ŋuto, ŋona jonda lombo kadi anyen mumuk ko sude? Ko anyen delakin I mukok na totoet? Lombo ŋona a jwe anyen togwidiki ki re?
+\v 22 Kogwon ŋo liŋnagon dedela kodo kwikwiya, a ŋo gwe bayin nagon a dela a iwon nagon kodo jwe koke I parara anyen memeta.
+\v 23 Ŋuto logon ko swo yiŋesi tin ye yiŋgi kine kulya!
+\p
+\v 24 A koti nye kulyani ko se adi,” meddi ta bura I ŋo na yiŋ ta kine I ŋo nagon ta tetemak inda kule ŋutu kine molu na temakini ta koti, kune molu yalakini ta
+\v 25 Kogwon ŋutu logwon ko ŋo lo molu yayalaki kune, ama ŋutu logon bak nene ŋo lo, modi ŋo nag won ko lepeŋ na molu dudumaji koŋo kayit”
+\v 26 A Yesu kulyani adi “tumatyan na ŋun gwon gwoso ŋutu lo wekinda nyomot kak.
+\v 27 A nye totoni toto I tukwaje, a pureni pure I waran, a nyomot gwagwuggi gwugwuggo, a durji durjo, ama nye a denda ko durundo ada,
+\v 28 Kak ko mugun nayit radan ludweki, a kokwe gwugwuggo, a kiruŋ puriyo, a bolok jone jo.
+\v 29 Amai digit nagon bolok aje nu, a ŋutu dumundi wale ŋeret a poki I ŋerja, kogwon diŋit ŋeret aje temakinda.
+\p
+\v 30 A Yesu piji adi, ŋo a nyo nagon yi bubulo tojoju tumatyan na ŋun ko nye? Kode lon lilim logon yi kodo tokoriji nye?
+\v 31 Nye gwon gwoso nyomotti lo kiteta, logon a lodit parik iwolwoŋ nyomot liŋ ti kak i yutuki nayit,
+\v 32 Ama ko nye aje yutuki a nye durundi ki a gwe a duma parik lwolwoŋ dotilon liŋ ti melesen, a kenia kayit ririkoro kaŋo a najo anyen kwenya bubulo saka I tilimot nayit.
+\p
+\v 33 A Yesu jamakindi kilo ŋutu kuyaet lo ŋun ko lilimon jore gwoso kilo gwoso nagon se jujukin i yiŋga na.
+\v 34 A nye kenye jambu ko se bak lilim, ama nye nyonyokokindi ŋutu kayit logon a kajujumuk kulo ŋo liŋ I diŋit nagon se gwon kade nu.
+\p
+\v 35 A I lu lor I doro no koloŋ a Yesu takindi se adi ti yi laŋaddi ta I nu pele na tor”
+\v 36 se koyi ladir lo ŋutu, a se joŋgi lepeŋ I kibo logon lepeŋ sida kata lo, a kule kibojin gwe kata logon moraddu ko lepeŋ I pirit na geleŋ.
+\v 37 A kobuŋot duma suluji wuggo, a yalajin yayi yayu I kibo kata, nyena a kibo jorone jore ko pioŋ.
+\v 38 Ama a Yesu gwe I kotet na kibo tototo a toggu mugun; a se topurundi lepeŋ a piji lepeŋ adi, kotodinonit, do ŋona a yeyeju ko yi a diron re?
+\p
+\v 39 A nye pureni pure, a riŋgi kobuŋot, a kulyani ko tor adi, “Gwe taliŋ! Gwode taliŋ! A kobuŋot koyi wuggo, a ŋo liŋ gwe taliŋ adi lii.
+\v 40 A nye oiji se adi, nyo ta kukujono? Yupet nasu bayin re? A
+\v 41 se ke kujono parik a totopine ko boric adi yilo ŋuto a ŋa logon madi kobuŋot se ko tor Yiyiŋ lepeŋ.
+\c 5
+\cl Sura 5
+\p
+\v 1 A se dure i nu pele na tor na Galilaya I gur lo ŋutu ti gerasa
+\v 2 A nagon Yesu aje kiyunda kaŋo I kibo kata nu, a ŋutu logon mulokotyo loron pondi kaŋo I kibo kata nu, a ŋutu logon mulokotyo loron pondi koŋo i pirit na gulomo i rumon kolepŋ.
+\v 3 Yilo ŋuto sisida tu i kiden na gulomo, a lele ŋuto kenye jukin I rergga na lepeŋ kwoŋ madi ko toŋot.
+\v 4 Kogwon daŋin jore lepeŋ rerkayi i mokosi ko witiot a torani i konisi ko toŋot, ama lepeŋ giginyi toŋot, a gwagwalaggi witiot, a ŋutu gwe bayin logon ko riŋit i tokoyogga na lepeŋ.
+\v 5 A lepeŋ ŋupi wuwuŋine I pirit na gulomo ko i merya ki tukwaje ko tuparan, a duduŋuji mugun ko ŋurupo.
+\v 6 A na meddi nye Yesu pajo nu, a nye woki wokon a dulakini ko lepeŋ i komoŋ i twoju.
+\v 7 A woŋe parik ko gworo lobot adi e parik ko gworo lobot adi Yesu ŋiro lo ŋun, “do mindi nyo koyo? Nan moyu do I Karin ti ŋun koben do ko toni nan”
+\v 8 Kogwon Yesu gwon i takinda lepeŋ adi do mulokotyo loron, “pondi kayo ko yilo ŋuto i mugun.
+\p
+\v 9 A Yesu piji yilo ŋuto adi Karin kunok a ŋa? A nye ruggi adi, “Karin kwe a yodom, kogwon yi jore parik,
+\v 10 A nye mamandi parik koben Yesu sonyoro kilo muloko lorok kaŋo I lu jur.
+\v 11 Nyena a teŋ duma na wuryo gwei yuku yu I Mere;
+\v 12 A muloko lorok mamandi lepeŋ adi, sonyoro yi i wuryo, anyen yi lubbo kase mugunya.
+\v 13 A kiruŋ a nye rukokindi se i tu, a muloko lorok lupundi kaŋo a lupoddi i wuryo, a se rurumundi kak dede i wii na merya tojo i tor kata a dire diron, teŋ na wuryo gwon gwoso alipan murek.
+\p
+\v 14 A kayukuk woki wokon, a toreaddi loŋe koji ko i jur, a ŋutu pondi i medda na ŋo nagon a poking kine.
+\v 15 A se pondi ko Yesu ni, a meddi ŋuto logon koju gwon ko yodom na muloko lorok lo i sida yu a tojupu, a yeyeesi kayit gwe nabut, a se ke kujon.
+\v 16 A ŋutu logon aje met kine kulya kulo poki i nyonyoggu na ŋo nagon a konaki ŋuto logon ko mulokotyo loron lo se ko ŋo nagon a konaki wuryo.
+\v 17 A se suluji mamandu Yesu anyen koyu jur lose.
+\p
+\v 18 A na kiyaddi nye i kibo kata nu a ŋuto logon koju gwon ko muloko, lorok lo mamandi lepeŋ anyen nye boŋo moroddu ko lepeŋ.
+\p
+\v 19 Ama a Yesu gwe bak ko rukoro lepeŋ, a kolumbo takindi lepeŋ adi, lti mede konut I koro, nyonyokoki se ŋo duma nagon matat aje konakin do ko a won kuwen ko do na”
+\v 20 Nyena a ŋuto lo iti tu a suluji tokuoddu I jur lo ŋekapoli bukuluŋ ŋo duma nagon Yesu aje konakin lepeŋ na; a ŋutu liŋ ke sorju.
+\p
+\v 21 A nagon Yesu aje yito ko kibo I nu pele na tor na Galilaya nu, a ŋutu jore parik momorundi kayit ni, a nye gwe nyona ko tor.
+\v 22 A lele duma lo kadi momoret, Karin kayit a yairo lo pondi, a na meddi nye Yesu nu, a nye ruguŋokini kak ko lepeŋ i mokosi,
+\v 23 A nye mamandi lepeŋ adi, ŋiro nio nu gwe nyona ko twan. Boŋo pondi ko sopakindi konisi kulok kayit ki, anyen nye boŋo totokela a gwe jorun,”
+\v 24 A Yesu moraddi ko lepeŋ. A ŋulu jore moraddi ko Yesu riridi lepeŋ.
+\p
+\v 25 A nene ŋuto gwe yu nagon rima wowon i mugun ko kiŋaj in puok wot murek.
+\v 26 Yina ŋuto a ŋoŋga ŋo jore ko bodwat ti winikiko i konisi ko aje tutuŋ ŋo kayit liŋ, a gwe bak ko tokela kwoŋ, kolumbo a gwe a naron parik.
+\v 27 A nye yiŋ loŋio i kulya ti Yesu, a nye pondi ko lepeŋ i mukok i kiden na lodir lo ŋutu, a boyi boŋgo nayit.
+\v 28 Kogwon nye a yeyeju kayit i toili adi ko nan a boyu madi boŋgwat ti lepeŋi a nan de tokelani tokela.
+\v 29 A dede won na rima ke goggui a nye ke den kayit i mugun adi nye aje tokela i twanti loyit.
+\p
+\v 30 A Yesu ke den kayit i mugan adi riŋit nayit aje tu kaŋo dede a nye woriŋoni woriŋo i kiden na ladir lo ŋutu a nye piji adi, ŋa a boyu boŋgwat kwe?
+\p
+\v 31 A ŋutu kayit kajujumuk kulo nggi lepeŋ ko piyet adi do a met lodir lo ŋutu riridi do, kolumbo a do piji adi, ŋa boyu nan?
+\v 32 A nye boŋgi boŋga i medda ko ŋa na konda yina ŋo.
+\p
+\v 33 Ama a jina ŋutu ke den ŋo nagon aje konaki nye na, a pondi po kukujono ko bobonundo, a ruguŋokini kak ko lepeŋ i mokosi a jamakindi lepeŋ todiri na kine kulya liŋ.
+\v 34 A Yesu kulyani ko lepeŋ adi, “ŋiro nio, yupet nenut aje tin do I kelan i yilo twanti lelut.
+\p
+\v 35 35. A nagon nye nyu jajambu nu, a kule ŋutu logon ponda ko duma lo kadi momoret mede kulo kulyani adi, ŋiro nenut oje twan, nyo do nyu tudaraju katodinonit?
+\p
+\v 36 Ama a Yesu ke Yiŋ kulya na tuk se kune, a nye takindi duma lo kadi momoret lo adi koben do kukujen, kolumbo yubbi yubbo tuy”
+\v 37 A nye gwe bak ko rukoro lele ŋuto i kepoddu nan ye, tuy Petero ko Yakobo se ko yoani luyaser yakobo.
+\v 38 A nagon se aje dur ko duma lo kadi momoret i baŋ nu a Yesu meddi ŋutu wowoŋon ko lulujo ko yoyolo parik.
+\v 39 A nagon nye aje lobo kadi nu, a nye piji kulu ŋutu adi nyo ta wowoŋon ko lulujo? Ŋiro na bak ko twan ama tototo.
+\v 40 “A se jonyani jonya dadaddu lepeŋ ama a lepeŋ rikoddi ŋutu liŋ kaŋo ajoŋgi monye ŋiro ko ŋote nu ŋiro se ko ŋutu kayit kulo, a se iti i pirit nagon ŋiro a topiriki kata na.
+\v 41 A nye moggi ŋiro i konin, a takindi lepeŋ adi, talita kumi nagon nyonyoggu adi, do yina ŋiro, nan lakinda do adi ŋine ki.
+\v 42 Dede a ŋiro na ŋine ki a woroni woro lepeŋ gwe a duma ko kiŋajin puok wot murek. A kiruŋ se ke sorju
+\v 43 A Yesu kukuji se parik adi koben lele ŋuto kodo deden kine kulya, a nye takindi se anyen tindu yina ŋiro ŋo lo nyenyei.
+\c 6
+\cl Sura 6
+\p
+\v 1 A Yesu koyi nu pirit a nye it kayit koji a ŋutu kayit kajujumuk kulo moraddi ko lepeŋ.
+\v 2 A i sabata a nye suluji todindo i kadi momoret. A ŋutu jore lo yiŋga lepeŋ kulo ke sorju, totopi adi lo ŋuto ryo kine kulya ya? Na koŋon nagon a tiki lepeŋ na a nyo? Lepeŋ konda kitajin sorosi gwoso kine ada?
+\v 3 Lepeŋ ŋona byin a ŋiro lo kaworonit lo bau re? Lepeŋ ŋona bayin a ŋiro lo maria ko a lyŋaser yakobo ko yose ko yuda ko simona re? Sasirik kayit ŋona bayin kayaŋ kiden re? A se ke ryo kulya ti lepeŋ a kopuket.
+\p
+\v 4 A Yesu kulyani ko se adi, nebi a bula kase i jur, ko i koro kayit ko kayit mede, ama ŋutu bubu lepeŋ i kune piriton.
+\p
+\v 5 A lepeŋ kenye bulo konda nene ŋo sorit yu, tuŋ lepeŋ a sopakinda konisi kayit i ŋutu kudik ki logon a gigilotu, a ke tokeya se.
+\v 6 Nye ke sorju kogwon se bak ko yup lepeŋ. A Yesu worojini I turon kata totodino ddu.
+\p
+\v 7 A nye luŋundi ŋutu kayit kajujumuk puok wot murek kulo kayit ni, a suluji sondu se murek murek, a nye tindi se kido telet na muloko lorok.
+\v 8 A nye kukuji se adi ti se gwe a-joŋga madi kinyo, kode jurakan kode gunut I likityat ti kambajin kase.
+\v 9 Se bubulo sukindo kamuka ama ti se gwe a duduyu jolobiajin murek murek.
+\v 10 A nye takindi se adi koji nagon ta a tu kata nu, monundi ta I mede nagon a wu ta tojo ko Vioro nasu kaŋ I nu koji.
+\v 11 A ko ŋutu ti nene pirit, a bon wuju ta kode a bon yiŋga ta, a ko ta ŋioro ŋioro I nu pirit, nanane ta kujuŋ na rgoryok ta ko mokosi kasu kine kaŋo anyen wiya se I kwekinda na ŋo nagon se a renyari kune”
+\v 12 Nyena a se iti tu a tokukindi ŋutu adi se kodo lopuggi toiliyot.
+\v 13 A se ke rikoro muloko lorok jore kaŋo, a dumundi welet a weyi ŋutu jore logon a gigilotu a tokeyi se.
+\p
+\v 14 A mor Erode ke yiŋ kine kulya kogwon Karin ti Yesu aje kuon. Kule ŋutu jambu adi, yoani kabatisanit a ŋien I twan, nyena yina akuwe nagon riŋiton dumalak kikita kayit I mugun.
+\v 15 Ama kule ŋutu kulya adi, lepeŋ Eliya.’ A kule kulyani adi lepeŋ a nebi gwoso lele lo nebijin ti koju beron kulu.”
+\p
+\v 16 Ama a na yiŋgi Erode kine kulya nu, a nye kulyaru adi, yilo a yoani logon nan aje tikin kwe I duŋwe kaŋo lo, aje loŋiu I twan,
+\v 17 Kogwon Erode koju a sondu ŋutu I mogga na yoani, a torji lepeŋ a tindi lepeŋ I kadi rerket kogwon kulya ti Erodia nakwan na pilipo luŋaser loyit, kogwon nye Erode aje ridiaddu lepeŋ a nakwan nayit,
+\v 18 Kogwon yoani koju a takinda Erode adi, saret bak ko ruk adi ti do ridiundi nakwan na luŋosur,
+\v 19 Nyena a Erodia gwe ko toili loron ko Yoani, a minidi tatuja lepeŋ, ama a nye kenye bulo.
+\v 20 Kogwon Erode kukuk Yoani, deden adi nye a ŋutu lo rigwo ko a loke, a ke tiyi nyee bura. Nye nyanyar yiŋga lepeŋ madi nagon toili loyit dyadya’yu.
+\p
+\v 21 Ama a Erodia gwe ko komoŋ nabut I lor logon Erode kondi rorwe a lo yuŋwe nayit lu, a luŋgi kimak kayit, ko dumalak ti kamorok se ko ŋutu ti Galilaya lo kukwon.
+\v 22 Kogwon I diŋit nagon ŋiro na Erodia lupundi kata a poki I gwoja nu, a Erode se ko komu kayit ke lyoŋon; a mor kulyani ko ŋiro adi, piyundi ŋo nagon do dedekan koyo, nan de rurukokin do”
+\v 23 A nye milyekindi ŋiro na adi, ŋiri, ŋiri, ŋo nagon do a piyun kuwe kune nan de titikin do, madi swot lo tumatyan nio.
+\p
+\v 24 A ŋiro na lupundi kaŋo, a piji ŋote adi, nan de piyunda nyo? A nye ruggi adi, piyundi kwe na yoani kabatisant I kalaba.
+\p
+\v 25 A ŋiro rumara dede ko mor yu a kulyani adi, nan dedekan do tiyanana tindu nan kwe na yoani kabatisanit I kalaba.
+\v 26 A mor ke delya parik, nyena kogwon milye lo nyo nye lo, koti kogwon kulya ti komu kayit a nye gwe nyobulo renyakinda yina ŋiro.
+\v 27 A dede mor sondi aseketyo logon a katiyunit, a tindi saret anyen kwe na yoani jujuwe. A nye iti tu a duŋundi kwe na Yoani koŋ I kadi rereket.
+\v 28 A nye jondi kwe nayit I kalaba a tikindi ŋiro, a ŋiro putukindi ŋote.
+\v 29 A na yiŋgi ŋutu ti yoani logon a kajujumuk kulo kine kulya nu, a se pondi I doggu na opu nayit I nugga.
+\p
+\v 30 A luyukie kulo yitoni ko Yesu yu, a nyonyokokindi lepeŋ ŋo liŋ nagan se aje kon ko aje todin kune.
+\v 31 A nye kulyani ko se adi, po ta, ti yi kade iti ta I pirit nagon ŋutu bayin kata anyen yuyukan lepeŋ jambu tina kogwon ŋutu jore popo a tutu, a se gwe’bak madi diŋit se nyenyesi.
+\v 32 Se kade iti ko kibo I pirit nagaon ŋutu bayin kata.
+\v 33 Nyena a ŋutu jore ke metara se I tu, a ke gwulu se, a se woku kaŋo ko mokosi I kojino liŋ a dure yu a kokwe I pirit nagon Yesu se ko ŋutu kayit kajujumuk kulo bak ko nyu dur kata nu.
+\v 34 A nagon Yesu aje kiyunda kaŋo i kibo nu, a nye meddi lodir duma lo ŋutu, a nye wone kuwen ko se kogwon se gwon gwoso yidin nagon bak kayukunit, a nye suluji todinikindo se ŋo jore.
+\p
+\v 35 A nagon koloŋ gwe nyona ko doro nu, a ŋutu kayit kajujumuk kulo poni ko lepeŋ ni, a kulyani adi” na pirit bak ŋutu, koloŋ gwe nyona ko doro,
+\v 36 Sonyoro kilo ŋutu ko ti se iti i turon ko i kojino nag won nyona I gworokindo na boric ŋo lo nyonyai”
+\v 37 Ama a Yesu ruggi se adi ta borik nasu tiki ta se ŋo lo nyonyoi, a se piji nye adi, yi ŋona bubulo tu I gworo na ambatajin nagon gworo ko gurut alipan murek anyen tiki se I nyesu re?
+\p
+\v 38 A Yesu piji se adi, ta gwon ko ambatajin muda? Iti ta tu mete ta met. A nagon se aje den nu, a se ruggi adi ambatajin kata mukanant se ko somot murek.
+\v 39 A kiruy Yesu sarakindi se adi ŋutu liŋ kodo sida kak I leme a teŋon.
+\v 40 Nyena a se sidani kak a kikolin mia geleŋ mia geleŋ ko merya mukanat meya mukanat.
+\v 41 A Yesu dumundi ambatajin mukanat se ko somot murek kune, a nye dirji ki, a boroji boroja, a nye gwegwenyeji ambata kune, a tindi ŋutu kayit kajujumuk kulo anyen tikin ko ŋutu I komoŋ. A nye kokorakindi se liŋ kine somot murek.
+\v 42 A ŋutu liŋ nyesi nyesu a ke yimot.
+\v 43 A se ke dudumun sudiya puok wot murek ti ambatajin na gwegwe nyai ko ti somot nagon bak ko nyoi.
+\v 44 A ŋutu luwalian logon a nyesu kine ambatajin kulo gwe a alipan mukanat.
+\p
+\v 45 A dede Yesu ridikindi ŋutu kayit kajujumuk kulo anyen kiyandu i kibo kata i tu kayit ŋerot i nu pele tojo Betesaida, a nye nyu leru toreja lodir lo ŋutu.
+\v 46 A nagon nye koloddi ŋutu anyen tutu nu, a nye kiyaddi I mere i kwakwaddu,
+\v 47 A kak ko gwe a somuko a kibo gwe i tor kiden, a lepeŋ geleŋ lo karaka kaŋo.
+\v 48 A nye ke met adi se dadara parik i kamaddu, kogwon kobuŋot wukundo kase ni. A i waran na kak a nye pondi kase ni, worie i tor ki. A nye deke iwoŋoddu kase nyona.
+\v 49 Ama a na meddi se Yesu worie i tor ki nu, a se yeyeji adi kode ŋona a mulokotyo, a se luluji lulujo,
+\v 50 Kogwon se liŋ ae met lepeŋ, a ke rigwoko ama a yesu nyoŋgi kulga ko se adi, Togoyi ta toiliyot, ŋo lo nan, koben ta ko kujen ta!”
+\v 51 A kiruy a nye kiyaddi i kibo kata ka se koko yu a kobuŋot gwode gwodan, a se ke sorju parik,
+\v 52 Kogwon se bak ko kurun kulya ti ambatajin kunu, ama a toiliyot kase gwe a logo,
+\v 53 A se ko laŋgi i nu pele, a dure Genesaret, a se pitakindi kibo I kijit.
+\v 54 A na kiyundi se kaŋo i kibo nu, dede a ŋutu gwuluyi Yesu,
+\v 55 A se wowokine i turon liŋ lo didiŋ, a suluji dukundo ŋutu logon a gigilotu temba i piriton nagon se a yiŋ adi Yesu gwon kata kune. Kilo ŋutu duke i paran kase.
+\v 56 Ai piriton liŋ na tiri Yesu kunu, ko i turon, ko i kojino, kode i jur, a ŋutu toperji ŋutu logon a gigilotu kulo i piriton gworiesi a se mamadi lepeŋ anyen se boŋo boyu madi kume lo boŋgo nayit. A ŋutu liŋ logon a boyu lepeŋ kilo ke tokela.
+\c 7
+\cl Sura 7
+\p
+\v 1 A i diŋit nagon parusijin se ko katodinot ti saresi logon po Yerusalema kulo ke momorunda i pirit na geleŋ ko Yesu
+\v 2 A se ke met adi kulu ŋutu kayit logon a kajujumuk nyesu ko konisi a lut, kweja adi se bak ko lalaju konisi kase gwoso i keri.
+\v 3 (Kogwon parusijin se ko kule yudayaki liŋ a nyesu tuŋ se a lalaju konisi kase gwoso i saret, kogwon se mirunda keri lo merenyejin kase)
+\v 4 Temba i diŋitan liŋ nagon se aje yite i pirit gworiet nu, a se kenye nyesu ko se bak ko lalaju a kokwe kule keriat kata jore logon se dedep, gwoso keri lose lalaet lo kopojin ko lo gulajin se ko tito nagon tetena ko molwo
+\v 5 A parusijin se ko katodinok ti saresi piji Yesu adi, ko nyo ŋutu kulok logon a kajujumuk a mirunda keriat ti merenyejin keŋ, ama nyesu ko konisi logon a lut?
+\p
+\v 6 A nye ruggi se adi, Yisaya beron a keju kulya kasu a gawk ta logon a kamomolukak, gwoso na waronikin na adi kulo ŋutu buya ŋun ko kutusin kase kana, ama toiliyot kase gwon pajo ko lepeŋ.
+\q
+\v 7 Se dulaki kaki i twoju na lepeŋ ko kana, a se to dindi sares; ti ŋutu gwoso se a todinesi nap o ko ŋun.
+\p
+\v 8 A Yesu kulyani adi ta koyu saresi ti ŋun a ta debbi keriat ti ŋutu go.
+\v 9 A nye kulyani ko se adi ta a lokoŋ i paju na saresi ti ŋun anyen debba keriat kasu!
+\v 10 Kogwon mose a kulya adi, bule bu munyi se ko ŋuti koti adi, ŋuto logon ambu ko money loyit kode ko ŋote nayit arabat lo tin ye diri kodo tatuani tatuai
+\v 11 Ama ta kulya adi, ko lele ŋuto a kulya ko money loyit kode ko ŋote nayit adi, ŋo nagaon nye kodo ŋarakindi se kune a korban” (kweja adi a gelaki ŋun),
+\v 12 A kiruŋ ta kwoŋ kenye rukoddu lepeŋ I ŋarakinda na money kode ŋote.
+\v 13 Nyena ko ta konda tina ta tubakayu kulaet lo ŋun kogwon kulya ti keriat kasu logon ta a mirun kulo, a ta kolokindi se i ŋwajik kasu. Do jore gwoso kina ta kokon”
+\v 14 A yesu koti luŋundi ŋutu kulo kayit ni a takindi se adi, ta ŋutu liŋ yiŋgi ta nan ko kuru ta kurun kine kulya,
+\v 15 Adi, nene ŋo bayin kaŋo nagon lubbo ko ŋuto I pele nagon bubulo toludda lepeŋ
+\v 16 {ŋuto logon ko swo yiŋesi tin ye yiŋgi kine kulya}
+\v 17 A nagon nye aje lubbo kadi ko aje kolokindo ŋutu nu, a ŋutu kayit logon a kajujumuk kulo piji lepeŋ i kulya ti kilo lilim.
+\v 18 A Yesu piji se adi madi ta koti bak ko kurun re? Ta bak ko den adi, nene ŋo bajin kaŋo nagon lubbo ko ŋuto i pele nagon bubulo toludda lepeŋ.
+\v 19 Kagwon yina ŋo a lubbo kayit I toili ama kayit i pele, a doŋokindi mudiŋ? A Yesu to koriji tina adi kinyojin bayin logon toludda ŋutu i keri, ama ŋo liŋ a loke.
+\v 20 A ye kulyani adi ŋo na lupundo kaŋo ko ŋuto; toili kune se na toludda lepeŋ.
+\v 21 Kogwon ŋo narok lupundo ko ŋuto kata yu, kweja adi yeyeesi narok, ko towaton, ko kokoya, ko tatuja, ko lubbo,
+\v 22 Ko goma, ko kiyem, ko jamaddu n aka rin ti ŋutu arabat, ko duduŋgu, se ko tubaman.
+\v 23 Kine ŋo narok liŋ lupundo ko ŋuto i toili a toluddi lepeŋ.
+\p
+\v 24 A yesu ŋine ŋien i nu pirit a iti i kak na turo ko na sidona, a nye lupoddi kadi, a kodo kenye deken lele ŋuto i denda adi nye lu yu; ama a nye gwe nyobulo deya mugun.
+\v 25 A ŋuto nagon ŋiro nayit nadit gwon ko mulokotyo loron ko yiŋgi kulya ti lepeŋ, dede a nye pondi po a nyuŋokini kak ko lepeŋ i mokosi.
+\v 26 Ŋuto nab yin a yudayakityo, ama i gweyari loyit nye a ŋuto na poinikia na suria. A nye mamandi lepeŋ anyen rikoddu mulokotyo loron kaŋo ko ŋiro nayit i mugun.
+\v 27 A yesu niggi yina ŋuto adi” Ti lupudiet a nyesi nyesu a ke yimot; kogwon buyin a nabut I dumunda na kinyo lo lupudiet anyen gubaki dioŋojin.”
+\p
+\v 28 Ama a ŋuto na ruggi lepeŋ adi pon duma lio madi dioŋojin lo gwon i misa mukok kulo nyenyesu tupesi ti kinyo na lupudiet nagon a dodo kak”
+\v 29 A yesu kulyani ko ŋuto na adi kogwon do a ruggo bura yitoni konut mede; mulokotyo loron aje kolokin lepeŋ,
+\v 30 A nye yitoni mede, a ryeji lupudi na a piriki I dotoet, mulokotyo aje kolokin lepeŋ
+\v 31 A kiruŋ Yesu yiteni I jur lo turo, a tirini sidona a lwoŋoddi jur lo dekapoli anyen dur I tor na Galilaya.
+\v 32 A kule ŋutu jondi ŋuto sopakinda konisi kay it ko lepeŋ ki
+\v 33 A nye joŋgi yilo ŋutu a swot pajo ko ladir lo ŋutu anyen se gwon kade, a sukindi morin kayit ko yilo ŋutu I swo, a yakundi kamulak, a boyi ŋedep lo lepeŋ.
+\v 34 A kiruŋ a nye dirji ki, a nye duari dua, a kulyani ko lepeŋ adi Epata, nagon nyonyoko adi, ŋaji ŋaju”
+\v 35 A swo kayit ŋaji ŋaju, a ŋedep loyit laggi laggu, a lepeŋ jambi bura.
+\p
+\v 36 A yesu kukuji se koben jajamakin lele ŋuto kine kulya.
+\v 37 A ŋutu ke sorju parik, a kulyani adi lepeŋ aje konda ŋo liŋ bura; lepeŋ tindu madi ŋutu miŋeki i yiŋga juk mumutan I jambu.
+\c 8
+\cl Sura 8
+\p
+\v 1 A i kulu perok i diŋit i diŋit nagon ŋutu jore parik koti aje momorunda i pirit nageleŋ nu, a se gwe bak ŋo lo nyenyei, A Yesu luŋundi ŋutu kayit logon a kajujumuk kulo kayit ni, a kulyani ko se adi,
+\v 2 Kuwen kwe wowon ladir lo ŋutu, kogwon yi aje sida i pirit na geleŋ ko perok musala, a ŋo lo nyonyoi gwe bayin;
+\v 3 A ko nan a son se kase midijik ko magor, a se molu dosakindi i kiko; kule kase po pajo.
+\p
+\v 4 Ŋutu kayit kajujumuk kulo piji lepeŋ adi, kinyo bubulo rye ya ni i yobu anyen turiyonikin kulo ŋutu?
+\p
+\v 5 A nye piji se adi ta gwon ko ambatajin muda? A se ruggi ai yi gwon ko ambatajin buryo.
+\p
+\v 6 A nye sarji ladir lo ŋutu anyen sida kak; a kiruŋ nye dumundi ambatajin buryo kune, a tindi ŋun tinate, a nye gwegwenyeji gwegwenyeja, a tindi ŋutu kayit kajujumuk kulo anyen tikni ko ŋutu i komoŋ, a se kondi tina
+\v 7 A se koti gwe ko somot kudik nagon a nadidik, a nagon Yesu aje boroja kine somot ru, anye sarji adi, ti kine somot koti tikini ko ŋutu i komoŋ.
+\v 8 A se nyesi nyesu a re yimot. A se ke dudumun sudiya dumalak buryo ti ambatajin na gwegwenyai na pitundo nagon bak ko nyoi.
+\v 9 A ŋutu gwe gwoso alipan iŋwan.
+\v 10 A nye toreji se, a dede nye se ko ŋutu kayit logon a kajujumuk kulo kiyaddi i kibo kata, a iti i jur lo dalamanuta.
+\p
+\v 11 A parusijin pondi po a suluji rerenya ko Yesu, mindi ti lepeŋ kweki se kweyet na po ki, kogwon se gayu temba na lepeŋ.
+\v 12 A nye duani dua parik kayit i toili, a piji adi, ko nyo ŋutu tin a toberon gayu kweyet? Diri diri nan takinda ta adi, ŋutu tin a toberon molu a kweki kweyet.
+\v 13 A nye kolokindi se yu, a kiji i kibo kata, a nye laŋaddi i nu pele na tor na Galilaya.
+\v 14 Nyena a ŋutu kayit logon a kajujumuk kulo ke boŋo i joŋga na ambatajin, a se gwe ko ambata geleŋ tuŋ i kibo kata.
+\v 15 A nye poki i kukuju na se adi kunyar ta, meddi ta bura kogwon kape ti parusijin ko ti Erode”
+\v 16 A se tokulyaki ko boric adi, lepeŋ a jambu kine kulya kogwon yi bak ambatajin?
+\p
+\v 17 A yesu ke den ŋo na jam se kune, a piji se adi, ko nyo ta tokulyakin ko boric adi yi bak ambatajin? Ta bak ko nyu gwulu kode kurundo kine kulya re? Toiliyot kasu nyu a logo re?
+\v 18 Ta gwon ko kuwen, ama a ta kenye medda re? Ta gwon ko swo, ama a ta kenye yiŋga re? Ta ŋona aje boŋo re?
+\v 19 I diŋit na gwegwenyeji nan ambatajin mukanat a ti ŋutu alipan mukanat nu, sudiya muda logon a jore ko ambatajin na gwegwenya nagon ta a dudumun? A se ruggi adi sudiya puok wot murek”
+\v 20 Koti, I diŋit nagon nan a gwegwenyeji ambatajin buryo a ti ŋutu alipan iŋwan nu, sudiya dumalak muda logon a jore ko ambatajin na gwegwenyayi nagon ta a dudumun? A se ruggi adi, sudiya dumalak buryo”
+\v 21 A nye piji se adi, ta nyu bak ko kurun kine kulya re?
+\p
+\v 22 A se dure betesaida, a kule ŋutu jondi ŋuto logon a modoke ko Yesu ni, a se mamandi Yesu anyen boyu lepeŋ.
+\v 23 A nye moggi ŋutu modoke lo i konin, a nyomoddi lepeŋ kaŋo I tur; a nagon nye aje yakakinda kamulak ko yilo ŋuto i kuwen, a sopakindi konisi kayit ko lepeŋ ki nu, a nye piji lepeŋ adi do ŋona memet nene ŋo?”
+\p
+\v 24 A ŋuto lo biyi kuwen ki a meddi medda, a ruggi adi, nan memet “ŋutu ama meta gwoso kaden lo woro.
+\v 25 A yesu koti sopakindi konisi kayit ko yilo ŋuto i kuwen, a ŋuto lo dirji go, a ketokela, a nye mete met go liŋ bura.
+\p
+\v 26 A yesu sondi lepeŋ mede, a takindi lepeŋ adi. Koben do girara I tur”
+\v 27 A yesu se ko ŋutu kayit kajujumuk kulo lwoŋoddi i turon ti kai sarja pilipo. A i kiko a nye piji ŋutu kayit kajujumuk kulo adi ŋutu jambu adi nan a ŋa?
+\v 28 A se ruggi lepeŋ adi kule ŋutu kulya adi, do a yoani kobatisanit, kule adi do a eliya, kule adi, do a lele nebijin.”
+\p
+\v 29 A nye koti piji se adi, ama ta ko boric kulya adi nan a ŋa? A Petero ruggi lepeŋ adi do a masia logon ŋun a sunyun lo.
+\p
+\v 30 A nye kukuji se adi koben ta tukokin lele ŋutu kulya kwe.
+\p
+\v 31 A yesu suluji todindo se adi, nan ŋiro lo ŋuto kodo ŋoŋgo ŋo jore, a ŋutu temejik ko koanijin temejik se ko katodinok ti saresi molu renyani nan, amolu tatuji nan a I perok musala a nan molu ŋine ŋien I twan.
+\v 32 A nye jambi kine kulya koke bak ko muk, a petero joŋgi lepeŋ a swot, a ririŋgi lepeŋ
+\v 33 Ama a yesu woriŋgoni woriŋo, a meddi ŋutu kayit kajujumak kulo, a nye riŋge petero adi, iŋgo sitani! Koloki nan, kogwon do a yeyeju gwoso na yeyeji ŋun na, ama do yeyeju gwoso na yeyeji ŋutu na”
+\v 34 A nye luŋundi lodir lo ŋutu se ko ŋutu kayit kajujumuk kulo kayit ni, a takindi se adi, ko ŋutu logon mindi gwon a kakeponit lio, tin ye paji mugun, ko tin ye dumundi kodini nayit na goro a kepoddi nan.
+\v 35 Kogwon ko ŋuto logon mindi lwoggu ru nayit a yilo ŋuto molu tolikinsi ru nayit kogwon kulya kwe se ko ti loŋe lobut lo, a nye molu lwoggi ru nayit.
+\v 36 Kogwon built a nyo i ŋuto logon a ryeju ŋo liŋ ti kak a kayit a tolikindi ru nayit gawk?
+\v 37 Ŋuto kodo tindu nyo anyen dakunda ru nayit?
+\v 38 Kogwon ko ŋuto logon kwe nayit yugu i kulya kwe, se ko I todinesi kwe i na toberon na ŋutu logon a paju ŋun ko a lorok kulo, a kwe nio na ŋiro lo ŋuto koti molu yune yu i kulya kayit, na pondi nan ko malaikajin loke i pirit na geleŋ i minyo lo baba.
+\c 9
+\cl Sura 9
+\p
+\v 1 A nye kulyani ko se adi, diri nan takinda ta adi, kule ŋutu kata I kulo ŋutu logon gwogwodan ni kulo, logon molu a waŋgu twan a kokwe na meddi se tumatyan na ŋun i po ko riŋit nu.
+\p
+\v 2 A i mukok na perok bukien a Yesu joŋgi petero, ko Yakobo, ko yoani, a nyomoddi se ki i mere lojo anyeb se gwon kade kule ŋutu bayin; a Yesu worani kade kasi komoŋ,
+\v 3 A boŋgwat kayit worani a namilyaŋak a nakwe parik, lele katokwe kweyanit bayin i na kak lo tokwekweja boŋgwat gwoso se.
+\v 4 A Eliya se ko mose pukoki kose, a se gwe i jambu ko Yesu.
+\v 5 A kiruŋ Petero kulyani ko Yesu adi, katodinonit, a nabut i gwon nikay ni, ti yi Tetendi morogojin musala, nene a nenut, nene a na mose, koo nene a na Eliya.
+\v 6 Kogwon Petero a denda ko nye kodo kulya ada kogwon se kukujen parik.
+\p
+\v 7 A diko nag we a muggi se, a gworo lo kuu i yina diko adi, ‘yilo a pilili lio lo ŋiro lo nyanyara, yiŋgi ta lepeŋ.”
+\v 8 A dede na boŋgi se nu, a se kenye medda lele ŋuto tuŋ yesu lo gwon ko se i pirit na geleŋ.
+\p
+\v 9 A na lulurundi se kak i mere yu, a Yesu kukuji se parik adi koben ta tutukokin lele ŋutu ŋo na met ta kune, tojo nye ŋiro lo ŋuto kodo a ŋien i twan.”
+\v 10 Nyena a se debbi kine kulya go a totopine ko boric ko ŋien, i twan kweja nyo.”
+\p
+\v 11 A se piji nye adi, ko nyo katodinok ti saresi kulya adi Eliya kodo lo po a kokwe?
+\p
+\v 12 A nye piya adi Eliya diri lo po a kokwe I tetenkinda na ŋo liŋ bura; ama ko nyo kulya kwe ti ŋiro lo ŋuto a wuro adi nan kodo ŋoŋoŋgo ŋo jore a konani a ŋo kana?
+\v 13 Nyenagon nan takinda ta adi, Eliya aje po, a ŋutu ke konakin lepeŋ arabat gwoso na deggi se na gwoso na warokini kulya kayit na”
+\v 14 A nagon se aje yite ko kule kajujumuk ni riu, a se meddi ŋutu jore a dumokin se kiden, a katodinak ti saresi gwe i rerenya ko kulu kajujumuk.
+\v 15 A dede na meddi ŋutu liŋ yesu nu, a se sorji sorju parik, a se woki ko lepeŋ yu, a rome ko lepeŋ.
+\v 16 A nye piji se adi, “ta rerenya ko kulya ti ko se?”
+\p
+\v 17 A lele ŋutu i kiden na lodir ruggi lepeŋ adi, katodino nit, nan a jonda ŋiro lio konut ni kogwon nye gwon ko mulokotyo logon tindu lepeŋ gwon a mumut,
+\v 18 Madi ko nye gwon i nene pirit a yilo mulokotyo moggi lepeŋ, a gubakindi lepeŋ kak, a koputo yune yu kayit I kutuk, ŋirji kala, a nye worani a lokworok. A nan ke moyu ŋutu kulok kajujumuk anyen rikodu yilo mulokotyo kaŋo, ama a se gwe nyobulo rikoddu,”
+\v 19 A Yesu ruggi adi, ta ŋutu tin a toberon logon bak Yupet, diŋit ŋornan nagon nan sida ko ta? Diŋit ŋornan nagon nan dara ko kulya kasu? Jo ta yilo ŋiro kwe ni.
+\v 20 A se jondi lepeŋ ko ko yesu ni, a nagon mulokotyo loron ko meddi yesu, a dede kikisiggi ŋiro, a ŋiro dorone kak, a gwugwaluŋti gwugwuluŋto ko koputo yuyu i kutuk,
+\v 21 A yesu piji money ŋiro adi, Diŋit ŋornan nagon lepeŋ gwon tina? A nye ruggi adi lepeŋ a gwon tina suluja i tolupudien nayit.
+\v 22 I kune diŋit an yilo mulokotyo gubakin lepeŋ i kimaŋ, ko i pioŋ, anyen ta tatu lepeŋ; ama ko do bubulo konda nene ŋo boŋo wone kuwen ko yi, ko ti do ŋaraki yi”
+\v 23 A yesu ruggi adi, do kulya adi ko nan bubulo? Ee, ŋo liŋ bubulo I ŋuto logon ko yupet.
+\p
+\v 24 Adede money ŋino woŋoro ki adi, iye, nan yuyup; ŋaraki nan kogwon yupet rio a nadit!
+\p
+\v 25 A yesu ko meddi ŋutu jore wowokun i pirit na mamut ko a miŋe, nan sarju do adi, pondi kaŋo ko lepeŋ I mugun, koben do koti ko lubbo ko lepeŋ I mugun kwoŋ!”
+\p
+\v 26 A mulokotyo woŋe parik, a kikisiggi lepeŋ parik, a pondi kaŋo, a ŋiro gwe gwoso opu i nyena a kule ŋutu jambi adi nye aje twan.”
+\v 27 Ama a yesu moggi lepeŋ i konin, a bilundi lepeŋ ki, a nye ŋine ki.
+\p
+\v 28 A na lupoddi Yesu kadi nu a ŋutu kayit kajujumuk kulo piji lepeŋ a lwon adi, ko nyo yi nyobulo rikoddu yilo mulokotyo kaŋo?
+\p
+\v 29 A nye ruggi se adi,” mulokotyo gwoso yilo nyobulo rikoji kaŋo ko lele ŋo, ama tuŋ ko ŋuto a kwakwaddu.”
+\p
+\v 30 A se koyi nu pirit a lwoŋoddi Galilaya. A yesu gwe a mindi lele ŋuto i denda;
+\v 31 Kogwon nye gwon i todindo na ŋutu kayit kajujumuk a takindi se adi, nan ŋiro lo ŋuto papaki ko ŋutu I konisi, a se molu tatuji nan; a i perok musala I mukok na twan nio a nan molu ŋien I twan,
+\v 32 Ama a se gwebak ko kurun ŋo na jam Yesu kine a se kujene kujen pija na lepeŋ.
+\p
+\v 33 A se dure kaparanauma; a nagon Yesu gwon kadi nu, a nye piji se adi, na pondi ta i kiko nu ta rerenya i kulya ti nyo?”
+\v 34 Ama a se yiŋani taliŋ kogwon na pondi se I kiko nu, se rerengya ko boric ko ŋa logon a duma lose.
+\v 35 A yesu sidakini kak a luŋgi ŋutu kayit kajujumuk puok wot murek kulo, a nye kulyani ko se adi ko ŋuto logon mindi gwon a lo kokwe ti lepeŋ kondi mugun a lo dutete ko a kalipuonit lo ŋutu liŋ”
+\v 36 A nye jondi ŋiro lodit a togwidikindi lepeŋ kase kiden, a dukundi kayit i konisi, a kulyani adi,
+\v 37 Ko ŋa lo wuju lele ŋiro gwoso lo I Karin kwe wuju nan, a ko ŋo lo wuju nan nye bayin wuju nan ama wuju nye lo sunyundo nan lo”
+\v 38 A yoani kulyani ko lepeŋ adi, katodinonit, yi a met lele ŋuto rikododdu muloko lorok kaŋo i Karin kunok, a yi ke tey lepeŋ kogwon lepeŋ bayin a lele likaŋ.”
+\p
+\v 39 Ama a yesu kulyani adi ban ta ko teŋ ta lepeŋ, kogwon ŋuto bayin logon konda ŋo sarit i karin kwe logon dede bubulo jambu kulya kwe arabat.
+\v 40 Kogwon ko ŋutu logon a moro ko yi lo lepeŋ gwon kayaŋ I swot.
+\v 41 Kogwon ko lele ŋutu a tindu ta pioŋ ko dikori anyen ta mamat, kogwon ta a ti masia, diri nan takinda ta adi, nye molu a jaran wuju ropet nayit.
+\p
+\v 42 A ko ŋuto logon a lokunda lele lo kulo ŋwajik lodidik logon a yubbo nan kulo i toronda, kodo a nabut ko lepeŋ a toraki kijo duma kayit i murut a nye gubajini i tor.
+\v 43 A ko konin lelut lo lokunda do i toronda, duŋu lepeŋ kaŋo; bia a nabut ko do lubbo ko ŋun yu i ru ko mugun nenut a korju lwolwoŋ tu i Geena ko konisi murek i kimaŋ nagon ti peŋa.
+\v 44 I pirit nagon kuru kase a twatwa a kimaŋ kenye peŋa.
+\v 45 A ko mokot lelut lo lokunda do I toronda; duŋu lepeŋ kaŋo, bia a nabut ko do lubbo I ru ko mugun nenut a korju lwolwonŋ do gubaji i Geena ko mokosi murek,
+\v 46 I pirit nagaon kuru kase a twatwa a kimaŋ kenye peŋa,
+\v 47 A ko koŋe lelut lo lokunda do i toronda, wuluddu nye kaŋo; bia a nabut ko do lubbo i tumatyan na ŋun ko koŋe geleŋ lwolwoŋ do gubaji i Geena ko kuwan murek
+\v 48 I pirit nagon kuru kase ti twatwa a kimaŋ kenye peŋa
+\v 49 Kogwon ŋutu liŋ molu tetema ko kimaŋ gwoso na tindi se balaŋ kase i kinyo na.
+\v 50 Balaŋ a nabut, ama ko balaŋ a wora tolo ta bubulo tobudda nye ada? Gwe ta ko balay kasu i mugunya, ko gwe ta ko toiliyot lobut ko boric.
+\c 10
+\cl Sura 10
+\p
+\v 1 A yesu koyi nu pirit a iti I jur lo Yudaya, a lwoŋoddi I nu pele na yardene, a ŋutu jore parik koti momo rundi kayit ni a nye todindi se gwoso na yeŋ na.
+\v 2 A parusijin pondi ko lepeŋ ni a piji lepeŋ adi, saret ŋona a ruk adi ŋuto bubulo yandu nakwan re? Se gayu temba lepeŋ.
+\p
+\v 3 A nye ruggi pija se adi, mose koju sarakin ta adi nyo?
+\p
+\v 4 A se ruggi adi, mose koju a rukolin ŋuto I wurjo na waraga yanyet ko I sondu na nakwan kase yu.
+\p
+\v 5 Ama a yesu kulyani ko se adi, lepeŋ a wurokin ta yilo saret kogwon toiliyot kasu a logo.
+\v 6 Ama I suluwa na gweya na kak “ŋun a gweja ŋutu ko lalet ko nakwan.”
+\v 7 Nyenagon ko yina kwe a ŋuto lalet molu koyi money ko ŋote a molu morji ko nakwan nayit,
+\v 8 A se murek molu gwe a mugun geleŋ, nyena a se kenye gwon a ŋutu murek ama a se gwe a mugun geleŋ.
+\v 9 Nyenagon ŋo nagon ŋun aje tomorja geleŋ na ti lele ŋuto gwe a korja se”
+\v 10 A ŋutu ti utu ti yesu kajujumuk koti piji yesu kajujumuk koti piji yesu kadi kogwon kine kulya
+\v 11 A nye kulyani ko se adi, ko ŋuto logon a yandu nakwan nayit a yembi nene, lepeŋ a toronda nakwan nayit kogwon nye a lubbo nene
+\v 12 Ko ŋuto nakwan a yandu lalet loyit a yemani ko lele, lepeŋ a kalupe.
+\p
+\v 13 A ŋutu jondi lupudiet kase ko Yesu ni anyen lepeŋ bono sopakinda konisi kayit kase ki; a ŋutu kayit kajujumuk ringe se.
+\v 14 Ama a yesu ko mete, a nye ke woran a kulyani ko se adi kolu ta kilo lupudiet ti pondi koyo ni koben ta ko teŋ ta se; kogwon tumatyan na ŋun a na ŋutu logon gwoso kulo lupudiet.
+\v 15 Diri nan takinda ta adi ko ŋuto bak ko ruk sara ko ŋun gwoso na ruggi lupudi I saran a, a nye molu kenye lubbo I yina tumatyan”
+\v 16 A nye dukundi se kayit i konisi, a sopakindi konisi kayit kase ki a boroji se.
+\p
+\v 17 A na suluji Yesu jolo nu, a lele ŋuto woku wokun, a ruguŋokini kak ko lepeŋ i komoŋ, a piji lepeŋ adi, “katodinonit lobut, nan kodo konda nyo anyen wuju run a yeŋ nijin?
+\p
+\v 18 A Yesu ruggi pija adi nyo do luŋgu nan a lobut? Ŋuto bayin logon a lobut ama kade a ŋun.
+\v 19 Do aden saresi adi do kodo a tatuja ŋutu, do kodo a lubbo, do kodo a kokoya, do kodo a liŋikindo, do kodo a momolugga, bule bu munyi se ko ŋuti.
+\p
+\v 20 A nye ruggi adi, katodinonit, nan aje dep kilo saersi liŋ suluja I toteton nio.
+\p
+\v 21 Yoŋgi dirji lepeŋ, a ke nyar lepeŋ, a kulyani ko lepeŋ adi, do yoŋgi ‘ŋo geleŋ nagon do bak kon; iti tugworji ŋo kunok, ko doggi ŋutu lomerika, a do molu gwe ko tukworien ki yu, a kiruŋ pondi ko kipundi nan,”
+\v 22 A na yiŋge yilo ŋuto kine kulya nu, a komoŋ nayit worani a nagusu, a nye iti tu dedelyaji, kogwon nye a kworinit parik.
+\v 23 A Yesu boboŋgi boboŋgi, a kulyani ko ŋutu kayit kaju ju muk kulo adi, diri molu a nago I ŋutu kworiniko i lubbo i Tumatyan na ŋun!”
+\v 24 A Vutu kajuujumuk kulo ke sorju ko kulyeesi kayit ama a yesu koti kulyani ko se adi “ŋwajik kwe, diri a nago i lubbo i tumatyan na ŋun!
+\v 25 Gwon polyolyo ko kamilo i lubbo i dili na libira lwolwoŋ lubbo” na ŋuto kworinit i tumatyan na ŋun!
+\p
+\v 26 A se ke sorju parik, a totopine ko’borik adi, a kiruŋ “ŋa logon bubulo” lwoko lwoko?”
+\p
+\v 27 A yesu dirji se, a kulyani adi, ŋutu nyobulo, ama ŋun bubulo, kogwon ŋun bubulo konda do liŋ.”
+\p
+\v 28 A petero suluji kulya ko lepeŋ adi mete, yi aje koyu ŋo liŋ anyen kebbu do.”
+\p
+\v 29 A Yesu kulyani adi, diri nan takinda ta adi ŋuto bayin logon aje koju mede kode luŋasirik, kode sasirik, kode ŋote, kode monye, kode ŋwajik kode kakjin, kogwon kulya kwe se ko ti loŋe lobut,
+\v 30 Logon molu a wuju jore koti gwoso daŋin mia geleŋ. Lepeŋ molu wuju i na diŋit kadijik, ko luŋasirik, ko sasirik, ko koŋote, ko ŋwajik, ko kakjin, i pirit na geleŋ ko sasanyesi a nye molu wuji run a yeŋ nyin i diŋit na popo.
+\v 31 Ama ŋutu jore logon a ti kokwa molu gwe a ti dutet, a ti dutet molu gwe a ti kokwe.”
+\p
+\v 32 A se gwe i kiko tu yerusalema a Yesu worojini kase ŋerot, a se iti ko sorju, a ŋutu lo kekebbu kulo kujononi kujono” a ye koti joŋgi ŋutu koyit kajuju nagon kodo molu poking kayit ki kune,
+\v 33 A nye kulyani adi, mete ta, yi kulo tu Yerusalema, a nan ŋiro lo ŋuto molu pakini i konisi ti koanijin tenejik se ko i konisi ti katodinok ti saresi a se molu duŋokindi nan i tatua, a molu pakindi nan ko lwaka i konisi.
+\v 34 A se molu jojonyani jojonyani nan, a yakakindi kamulak koyo i mugun, a biddi nan ko kurubat logon a kwara, a tatuji nan a i lor tomusala loyit a nan moul ŋine ŋien i twan.”
+\p
+\v 35 A yakobo ko yoani ŋwajik ti jebedayo kulo miju ŋerot ko erot ko Yesu ni, a kulyani ko lepeŋ adi, “katodinonit, yi dek do konakinda yi ŋo nagon yi a mulun na.”
+\p
+\v 36 A nye piji se adi ta mindi nan konakin ta nyo?
+\p
+\v 37 A se ruggi lepeŋ adi, rukoro yi anyen lele likaŋ molu sida konut i konin lutaten ko lele konut i kadoge i minyo lo tumatyan nenut,”
+\v 38 A yesu kulyani ko se adi ta bak ko den ŋo nagon ta mumulun na, ta ŋona bubulo moju i kopo lo ŋoŋga logon nan momoji lo?” ta bubulo batisa ko batismo nagon nan a batisani na re?
+\p
+\v 39 A se ruggi adi, “iye, yi bubulo” a yesu kulyani ko se adi, iye, ŋoŋga nagon nan ŋoŋgi na ta molu ŋoŋga koti, ko batisimo nagon batisarikin nan na koti molu babatiarikin ta;
+\v 40 Ama a gwon kulya kwa i rukokindo na ta i sidaki kuwe i swot lutaten kode kuwe i kadoŋe ama molu rukoki ŋutu logon kine piriton a tete naki se kulo.
+\p
+\v 41 A na yiŋge kule kajujumuk puok kine kulya nu, a se suluji woran ko yakobo se ko yoani,
+\v 42 A yesu luŋundi se kayit ni, a kulyani ko se adi, ta deden adi i kak ni ŋutu logon a dena a kasarak kulo tutumatyan ko ŋutu kase, a ŋutu temejik gwe ko kido saret na se.
+\v 43 Ama kine kulya ti kenye gwon tina kasu kiden, ko ŋuto logon mimindi gwon a duma kasu kiden, tin ye gwe a kalipuorit losu.
+\v 44 Ko ŋuto logon mindi gwon a lo kokwe kasu kiden, ti.
+\v 45 Lepeŋ kodo gwe a dupiet lo ŋutu liŋ kogwon diri nan ŋiro lo ŋuto koti a po i kitakinda na ŋutu bag won anyen nan kikitaki; nan a po i tindu na mugun nio i doggu na ŋutu jore,
+\v 46 A se dure yeriko. A nagon Yesu ko ŋutu kayit kajujumuk se ko lodir duma lo ŋutu koyi nu koji nu, a ŋuto modoke koŋoŋolianit gwe I sida I merete lo kiko i ŋoŋolija. Yilo ŋuto Karin kayit a Barlimayo ŋiro lo Timayo.
+\v 47 A an yiŋgi nye adi yilo a Yesu lo najareta lo pol u, a nye suluji woŋoro ki adi, Yesu! Diro lo Dawidi! Wone kuwen ko nan!
+\v 48 A Vutu jore riŋgi lepeŋ adi, yiŋani taliŋ! Ama a nye koti woŋoro ki parik adi, diro lo Dawidi, wone kuwen ko nan!”
+\p
+\v 49 A yesu gwode gwodan a kulyani adi luŋe ta lepeŋ. A se luŋgi ŋuto modoke lo, a kulyani ko lepeŋ adi, togogi toili, ŋine ki, nye luŋgu do.”
+\v 50 A nye gumandi boŋgo na muket nan a kak a lobara ki, a iti ko Yesu yu.
+\p
+\v 51 A yesu piji lepeŋ adi, do mindi ti nan konaki do nyo? Aŋuto modoke lo ruggi adi, pon katodinonit lio, boŋo titki nan I medda.
+\p
+\v 52 A yesu kulyani ko lepeŋ adi a nabut iti yupet nenut na tokeya do. A dede nye buloni bulo medda, a moraddi ko lepeŋ i kiko.
+\c 11
+\cl Sura 11
+\p
+\v 1 A nagon se gwe nyona ko durokin yerusalema nu, a se dure Betepage ko Betania nyona ko mere lo olive, a Yesu deke sondu ŋutu kayit kajujumuk murek ŋerot,
+\v 2 A yakiji se adi, iti ta i tur lo gwon kasu ŋerot lu, a dede nagon ta a dur ngin nu, a ta de ryeji kaino kolojityo a Munuki kak, logon lele ŋutu bak ko nyu woro ko lepeŋ, yokone ta lepeŋ ko joo ta lepeŋ ni,
+\v 3 A ko lele ŋuto a pija ta adi, ko nyo ta konda tina? Ruggi ta adi, nan matat mimindi lepeŋ a molu nyokokindi se dede.
+\p
+\v 4 A se iti tu, a ryeji kaino kolojityo a miniki i kiko nyona ko kotumit kaŋo. A se yokoji lepeŋ.
+\v 5 A ŋulu logon gwodan a yu kulu piji se adi “ta konda nyo tina i yokoju na kaino kolojityo?”
+\v 6 A se nyokokindi ruket gwoso nagon Yesu aje sarakindi se nu, a kulu ŋutu koloddi se i tu.
+\p
+\v 7 A se jondi kaino kolojityo ko Yesu ni, a se peddi boŋgwat kase i kin a yina kolojityo, a Yesu sidakini kata.
+\v 8 A ŋutu jore peddi boŋgwat kase i kiko, a kule peddi koropo na gogonyun se i meleseno kune,
+\v 9 A ŋutu logon tu ŋerot ko se lo kikipundo kulo woŋe parik adi, “osana! Ŋuto lo po i Karin ti matat lo ti briani boria.
+\v 10 Tumatyan na popo na merenye likaŋ Dawidi na ti boriani boria! Osana i piriton ti ki yu!
+\p
+\v 11 A Yesu tuloddi Yerusalema, a lupoddi i kadi na ŋun; a nagon nye worji ŋo liŋ nu, a nye se ko ŋutu kayit kajujumuk puok wot murek kulo iti Betania kogwon koloŋ gwe nyona ko doro.
+\p
+\v 12 A kotumolu nagon se aje koyu Betania nu, a Yesu gwe ko magor.
+\v 13 A nye meddi kibi pojo a koropo, a nye iti I medda kode nye ŋona ryoryo nene ŋo kata yu, a nagon nye aje dur nyin nu, a nye gwe bak ko ryoju nene ŋo ama koropo kade kogwon bayin a diŋit na radan na kibiet.
+\v 14 A nye kulyani kolu kibi adi, ti lele ŋuto gwe a nyesu ludweki kulok kwoŋ a ŋutu kayit kajujumuk yiŋgi ŋo na jam nye kune.
+\p
+\v 15 A se dure Yerusalema, a yesu lupoddi i kadi na ŋun, a suluji riggo ŋutu kaŋo lo tutugworju ko se lo gwogworo i kadi na ŋun kata. A nye sosopuggi misajin ti ŋutu lo lopuggo gurut se ko sidaesi ti katugworok ti gureki,
+\v 16 A nye gwe bak ko rukun lele ŋuto i doggu na ŋo kayit lwoŋoddi i kadi na ŋun.
+\v 17 A lepeŋ poki i todindo na se adi, a wuro adi kadi nio molu luŋu a kadi kwakwaset a na gweyajin liŋ ti ŋutu. Ban tina re? Ama ta aje kon nye a pirit danaet na karyakak.”
+\v 18 A koanijin temejik se ko katodinok ti saresi ke yiŋ kine kulya, a se gayi kiko anyen tatuja Yesu, akagwon se kukujono lepeŋ kagwon lodir liv lo ŋutu aje sorju ko ŋo na todin nye kune.
+\v 19 A i somuko a nye koyi koji.
+\p
+\v 20 A kotumolu beron na lwoŋoddi se nu, a se meddi kibi a totiyon tojo ko kukuri.
+\v 21 A Petro ke yiyiun ŋo nagon a poking na, a nye kulyani ko Yesu adi, “katodinonit, meddi! Kibi logon do aje lom lo aje totiyon”
+\v 22 A yesu euggi se adi ta kodo yubbo ŋun.
+\v 23 Oiri nan takinda ta adi, ko ŋo lo kulya ko mere adi, Gwunyu mugun kaŋo ko gubara mugun i tor, a ko yilo ŋutu gwe bak ko dya dyayu kayit i toili, ama a yupe yup adi ŋo na jam nye kine molu kokona, nyena a diri molu konakini konaki lepeŋ.
+\v 24 Nyena nan takinda ta adi, ŋo liŋ nagon ta pipiyun i kwakwaddu nasu na, yupe ta yup adi ta de titiki se, diri a de tikini tiki ta,
+\v 25 A na gwodie ta i kwakwaddu nu, ko ta a delakinda kule ŋutu kasu i toiliyot, pitoki ta se, nyena koti a monye losu lo gwon ki lu boŋo pitokindi ta i lyaŋesi kasu,
+\v 26 Ama ko ta a ban pitokindo ŋutu, a madi munyi lo gwon ki lu molu kenye pitokindo lyaŋesi kasu.
+\p
+\v 27 A se koti dure yerusalema, a na woroni yesu i kadi na ŋun kata nu, a koanijin temejik ko katodinok ti saresi se ko ŋutu temejik pondi ko lepeŋ ni,
+\v 28 O se piji lepeŋ adi, do ryo kido ya nagon do kondi kine ŋo?
+\p
+\v 29 A yesu ruggi se adi, “nan koti gwon ko piyet nagon nan piji ta. Ko ta a nyop nan, a nan de takindi ta ko nan konda kine ŋo ko nan riŋit,
+\v 30 Yina batisimo nagon yoani babatiddi nap o ki kode po ko ŋutu? Nyope ta nan.”
+\p
+\v 31 Ama a se rernyani ko boric adi,” ko yi de ruggo adi yina batisimo po ki, a nye de piji yi adi, ko tina nyo ta a yubbo yoani?
+\v 32 Ama ko yi de ruggo adi yina batismo po ko ŋutu- “a se kujononi ŋutu, kogwon ŋutu liŋ a yup adi yoan diri a nebi,
+\v 33 A kiruŋ a se renyakindi Yesu adi, yi bak ko den. “A yesu kulyani ko se adi, a madi nan lo kenye rukokindo ta ko nan konda kine ŋo ko kido niŋa.”
+\c 12
+\cl Sura 12
+\p
+\v 1 A nye suluji jambu ko se i lilimon adi, lele ŋuto a Yuddu kaden ti binyo I lukobi, a rikaju ko mariŋ, a boggi dili ryoket na ludweki ti bingo, a tetenakindi takaka, a nye sarakindi ko kule kakuruk i konisi, a nye iti i lele jur.
+\v 2 A nagon gwe a diŋit na butun nu, a nye sondi kalipuorit ko kakuruk yu I jonda na kule ludweki ti binyo kayit ni.
+\v 3 A kakuruk moggi lepeŋ a biddi lepeŋ a rikodi lepeŋ kaŋo bak nene do i konin.
+\v 4 Koti a nye sondi lele kalipuonit kase yu, a se ke boŋoro lepeŋ i kuwe, a sasandi lepeŋ parik.
+\v 5 A nye sondi lele a se ke tatu lepeŋ. A se konakindi kule ŋutu lo son lepeŋ kulo jojo, Gwugwutu kule a tatuji kule.
+\v 6 Nye nyu gwon ko ŋutu geleŋ tuŋ, logon a pilili loyit lo ŋiro lo nyanyara. A i dutet a nye sondi yilo ŋiro kase yu, a kulyani adi, se ŋona de twotwo ŋiro lio.
+\v 7 Ama a kulu kakuruk tokulyaki ko boric adi, malo ŋuto logon molu rudda lukobi na monye lo. Po ta, ti yi tatune ta tatu lepeŋ, a yina lukobi molu gwe a nikaŋ.
+\v 8 A se moggi lepeŋ, a tatuji lepeŋ, a gubaddi opu nayit kaŋo i lukobi na kaden ti binyo.
+\v 9 Nyena monye lukobi na binyo molu konda nyo? Ŋutu i konisi.
+\v 10 Ta ŋona bak ko den kulya ti ŋun na wuro kune re? Adi ŋurupit tutuŋet lo goŋet lo kadi.
+\v 11 Yina ŋo matat lo kita, a yi mete a ŋo so rit.”
+\p
+\v 12 A se gayi kiko logon se moggi Yesu, ama a se kujone lodir lo ŋutu, kogwon se a kurun adi nye jambu yilo lilim i kulya kase; nyena a se koyi lepeŋ a se iti tu.
+\p
+\v 13 A kilo ŋutu temejik sondi kule parusijin se ko kule ŋutu lo jundo Erode kulo ko Yesu yu, anyen logga lepeŋ i jamesi kayit.
+\v 14 A se pondi ponda a kulyani ko lepeŋ adi, “katodinonit, yi deden adi do a ŋuto lo todiri, a do gwe a lulumbo ŋutu, kogwon do a yeyeju todumalan na ŋutu, ama do todindo kiko lo ŋun ko todiri. Saret ŋona a ruk adi kaisar bubulo ropaki usar, kode nyobulo ropaki?”
+\p
+\v 15 Yi kodo rorop kode bayin? Ama a nye ke den adi se a kamomolukak, a nye piji se adi, nyo ta morju nan? Jaki ta nan gurusutot, anyen nan memet.”
+\v 16 A se jondi jonda. A yesu piji se adi yina ŋojinoti se ko kilo wuresi a ti ŋa? A se ruggi lepeŋ adi, ati kaisar”
+\v 17 A yesu kulyani ko se adi “ropaki ta kaisar ŋo nagon a ti kaisar, koti ropaki ta ŋun ŋo nagon a ti ŋun” a kulo ŋutu ke sorju parik I kulya ti lepeŋ.
+\p
+\v 18 A kule sado kejin pondi ko Yesu ni, kilo ŋutu jambu adi, ŋutu nyobulo ŋien i twan a se piji lepeŋ adi,
+\v 19 Katodinonit, Mose aje wurokindo yi yilo saret adi, ko luŋaser lo lele ŋuto a twan lo kodo ruddi yina karube, anyen yuŋokindo luŋaser loyit ŋwajik.
+\v 20 Nyena luŋasirik kata buryo, a kayo lo ke yemba nakwan, a yilo ŋuto twane twan bak ŋwajik.
+\v 21 A loponi ruddi yina karuba, a yilo ŋuto twane twan bak ŋwajik, a ŋuto tomusala koti gwe tina.
+\v 22 Tojo se liŋ buryo a twatwa bak ŋwajik. A i dutet nase liŋ a yina ŋuto na twane.
+\v 23 A i toŋiu na ŋutu lo twatwa a yina nakwan molu gwe a niŋa? Kogwon se liŋ buryo aje debba lepeŋ a nakwan.”
+\p
+\v 24 A yesu ruggi lepeŋ adi, ta lyaŋan. Lyaŋan nasu a gwon kogwan ta bak ko den kulya ti ŋun na wuwuro kune madi riŋit nayit re?
+\v 25 Kogwon i diŋit nagon ŋutu molu aje ŋien i twan nu, a se molu gwe a yemba kode a yema, ama a se molu gwe gwoso malaikajin ki yu.
+\v 26 Ama i kulya ti toŋiyu na ŋutu lo twatwa, ta kwoŋ bak ko ken buk na mose i Mose i ŋo na wuro i kulya ti rudu re? Adi ŋun a kulya ko Mose adi, nan a ŋun lo Abrama, ko a ŋun lo Yisaka, ko a ŋun lo Yakobo.
+\v 27 Lepeŋ a gwon a ŋun lo ŋutu lo twatwa, ama a ŋun lo ŋutu lo gwon jorun; ta diri a lyaŋan parik.
+\p
+\v 28 A lele lo katodinok ti saresi gwe kata logon a yiŋ se i rerenya ko boric, a nye ke den adi Yesu a ruggo” se bura, a nye miju nyona, a piji Yesu adi, lon saret logon a lo kokuwe lo saresi liŋ?
+\p
+\v 29 A yesu ruggi adi, “saret lo kokwe adi, yiŋgi ta pon kotumit na Yisaraele, matat ŋun likaŋ a matat geleŋ;
+\v 30 Do kodo nyanyar matat ŋun lelut ko toili lelut liŋ, ko kodudwo nenut liŋ, ko yeyeesi kunok liŋ, se ko riŋit, nenut liŋi”
+\v 31 Saret tomurek malo adi, do kodo nyanyar marate lelut gwoso mugun nenut. Lele saret bayin logon a duma lwolwoŋ kulo.”
+\p
+\v 32 A katodinonit lo saresi lo kulyyani ko lepeŋ adi, Diri katodinonit, do a jambu ko todiri adi ŋun geleŋ a lele gwe bayin ama nye geleŋ tuŋ.
+\v 33 Nyena ko ŋuto nyanyar ŋun ko toili loyit liŋ, ko kurundo nayit liŋ, ko riŋit nayit liŋ, a ko lepeŋ nyanyar marate gwoso mugun nayit, kweja adi kine kulya lwolwoŋ rubaŋgajin liŋ lo yuyura se ko dokesi liŋ,”
+\v 34 A nagon yesu aje den adi yilo ŋuto aje nyobba ko tokoŋan nu, a nye kulyani ko lepeŋ adi, do bayin pajo i tumatyan na ŋun.” A i mukok na yina a lele ŋuto gwe bayin logon pija lepeŋ ko nene piyet kogwon se kukujen.
+\p
+\v 35 A na gwondi Yesu i todindo kadi na ŋun nu, a nye piji adi, ada loloŋ nagon katodinok ti saresi kuly adi masia a ŋiro lo Dawidi?
+\v 36 Dawidi lepeŋ lo kulya ko riŋit na mulokotyo loke adi matat ŋun a kulya ko matat lio adi, sidakini kuwe i konin lutaten, tojo ko nan a tin do i ryokakinda na merok kulok kak,”
+\v 37 A ko Dawidi lepeŋ luŋgu masia a matat loyit, a masia gwe a ŋiro loyit ada? A lodir duma lo ŋutu lyoŋi lyoŋon i yiŋga na Yesu i jambu.
+\p
+\v 38 A na todindi nye nu, a nye kulyani adi, kunyar ta i kulya ti katodinok ti saresi logon nyanyar woworoji ko a jupu boŋgwat najo a nyare nyar romarikin i piriton gworiesi.
+\v 39 Se nyanyar sida i sidaesi ti ŋerot i kadijik momoresi, a nyarji sida Ii piriton ti ŋutu lo kukwaon i rorweki.
+\v 40 Kilo a ŋutu logon nyesu ŋo ti karubejin, kolumbo a se kwakwaddi diŋit a nojo momolugga. Se molu ririŋa parik.
+\p
+\v 41 A yesu sidani komoŋga sonduk nag won i kadi na ŋun nagon dokesi guba kata na, a nye meddi ŋutu I gumba na gurut I sonduk, ŋutu jore logon a kworiniko dogga ko gurut joer.
+\v 42 A ŋuto nagon a lomeri ko a karube na pondi, a gubakindi milin murek nagon momorja a taripatat na jur lose.
+\v 43 A nye luŋundi ŋutu kayit kajumuk kulo kayit ni, a kulyani ko se adi, Diri nan takinda ta adi, na ŋuto nagon a lomeri ko a karube na aje dogga parik lwolwoŋ ŋutu liŋ logon aje gumba i sonduk kata kulo.
+\v 44 Kogwon se liŋ dumunda dokesi i tukworienjin kase. Ama na ŋutu dumunda i tolomeran nayit, a ke dogga ko ŋo kayit liŋ, kweja adi gurut kayit liŋ nyeesi.
+\c 13
+\cl Sura 13
+\p
+\v 1 A nagon Yesu aje lupundo kaŋo i kadi na ŋun nu, a lele lo ŋutu kayit kajujumuk kulyani ko lepeŋ adi, “katodinonit, meddi kine ŋurupo dumalak parik se ko kadijik nakwekwelen!
+\v 2 A yesu piji lepeŋ adi, do medda kine kadijik dumalak re? Durupit nene geleŋ molu a koloki ni i nene ki nagon molu a gubaki kak.
+\p
+\v 3 A nagon Yesu gwon i sida i mere lo olive komoŋga kadi na ŋun nu, a petero, ko yakobo, ko yoani se ko andarea piji lepeŋ na gwondi se geleŋ nu adi,
+\v 4 Taki yi diŋit nagon kine ŋo molu kokonani, koti kweyet molu a nyo nagon kine ŋo molu tetemakinda?
+\p
+\v 5 A yesu suluji jambu ko se adi ‘kunyar ta an lele ŋutu togir ta.
+\v 6 Ŋutu jore molu popi Karin kwe a kulyani adi se a nani a se molu togirji ŋutu jore.
+\v 7 A na yiŋgi ta kulya ti moro ko lodokon ti moro nu, koben ta kakujen kine ŋo agu kodo kokona, ama dutet nyu bak.
+\v 8 Kogwon jur molu momoro ko lele jur, a tumatyan molu moronic ko nene tumatyan, a rigirigilon molu gwe i piriton kade kade, a dyaŋan molu lo gwe; kine ŋo a ŋoŋesi suluesi.
+\p
+\v 9 Ama kunyar ta ko boric, kogwon kule ŋutu molu momok ta a joŋgi ta i puter; a ta molu bitoni bito i kadijik momaresi, a ta molu gwode i komoŋ na midiron ko na moran kogwon kulya kwe, anyen tokurukindo kine kulya kase i komoŋ.
+\v 10 Ama loŋe lobut kodo totokuoji i ŋutu liŋ ti juron a kokwe na dutet na ŋo liŋ.
+\v 11 A nagon se aje momogga ta a joŋgi ta I putet nu, koben ta wiwinya ta a kokwe I ŋo nagon ta molu jajam kine; ama jambi ta ŋo nagon molu titiki ta i nu diŋit, kogwon molu bayin a ta lo jambu ama a mulokoty loke lo jambu.
+\v 12 A luŋaser molu wukindi luŋaser i tatua, a monye lose ko ŋote nase, a tindi se i tatua.
+\v 13 A ŋutu liŋ molu mane man ta kogwon Karin kuwe. Ama ŋuto logon a ŋuŋga tojo ko dutet lo molu lwolwoko.
+\p
+\v 14 Ama ko ta a met ŋo nu mamana parik nagon korju keri a to gwidiki ki i pirit nagon kodo bayin a nayit na, (ti ŋuto logon kekenda lo kuru kurun,) a kiruŋ ti ŋutu lo gwon yuadya kulo woki i merya,
+\v 15 Ti ŋutu lo gwon lodek lo kadi lo gwe a kiyunda kak anyen lubbo kayit kadi i dumaddu na nene ŋo,
+\v 16 Ti ŋutu lo gwon i melesen lo ti gwe a yite i dumaddu na boŋgo nayit.
+\v 17 Ama gwon a delya I ŋutu nag won ko pelela, ko i se na tutunoggu i kulu perok!
+\v 18 Momoyi ta anyen kine kulya boŋo gwon a poking i diŋit na lika.
+\v 19 Kogwon i kulu perok ŋoŋga duma molu gwon kata gwoso nagon beron bak ko gwondi na, suluja diŋit na gweji ŋun kak nu, tojo ko na diŋit, a molu kenye poking koti kwoŋ.
+\v 20 A ko kodo matat bak ko nyokun perok kak, a ŋuto kodo gwe bayin lo lwolwoko, ama a nye ke nyokun perok kak kogwon kulya ti ŋutu lo wule logon nye aje (wulun) nyumun kulo.
+\v 21 Nyen a ko lele ŋuto kulya ko ta i nu diŋit adi meddi ta masia malo” kode adi meddi ta, nye molu an ta ko yup ta ŋo na jam lepeŋ kine.
+\v 22 Masiajin buronok ko ŋo nebijin buronok molu pupunun, a molu kweji kweyesi ko ŋo soresi, anyen togirija madi ŋutu lo wule ko bubulo.
+\v 23 Ama kunyar ta! Nan aje tukokin ta ŋo liŋ kokwe nagon kine ŋo bak ko nyu poking nu.
+\p
+\v 24 Nyena I kuku perok, I mukok na nu diŋit ŋoŋet, a koloŋ molu musoni muso, a yupa molu kenye pararaju,
+\v 25 Kaser ki yu molu dodone kak, a riŋiton ti ki molu yeyeti yeyeta.
+\v 26 A kiruŋ ŋutu molu meddi nan ŋiro lo ŋuto popo I dikolo ko riŋit a duma parik se ko minyo.
+\v 27 A kiruŋ nan molu sondi malaikajin i momorunda na ŋutu kuwe lo wule i swoton ŋwan ti kak, suluja, dutet na kak tojo ko nene dutet.
+\p
+\v 28 Denundi ta lilim lo kibi adi dede nagon keria kayit wile wilan a koropo nu, a ta dene den adi kiser gwe nyona.
+\v 29 Nyena koti na meddi ta kine ŋo I kona nu a ta dendi adi nan gwe nyona kop o, diri nan gwe i kotumit.
+\v 30 Diri nan takinda ta adi, ŋutu tin a toberon molu a duddo a kokwe nagon kine ŋo liŋ molu kokonani nu.
+\v 31 Ki ko kak molu duddo ama kulyaesi kwe molu a duddo kwoŋ.
+\v 32 Lele ŋuto a denda lu lor kode nu diŋit, madi malaikajin ti ki bak ko den, madi nan ŋiro bak ko den, ama baba lo dendo.
+\v 33 Kunyar ta! Meddi ta bura, koben ta tototo ta, kogwon ta a denda ko diŋit na kine ŋo molu gwon nanu.
+\v 34 Kine kulya gwon gwoso nagon lele ŋuto tu I jolo, a na koyi nye mede nayit nu, a nye sarakindi kalipunok kayit i medda na mede, ŋutu liŋ geleŋ geleŋ ko kitajin kase, a nye sarakindi katiyunit lo kotumit adi, tin ye gwe a toto.
+\v 35 Nyenagon koen ta tototo kogwon ta a denda ko monye mede molu yiyite nanu, i somuko kode i tukwaje kiden, kode i sira na sokorok, kode i waran na kak.
+\v 36 A ko lepeŋ a durokin adi dut koben lepeŋ ko ryoju ta i toto.
+\v 37 Ŋo nagon nan jamakin ta na a na ŋutu liŋ adi, “Ti kuwen kasu gwe ŋa!”
+\c 14
+\cl Sura 14
+\p
+\v 1 Nyena a pitundi perok murek a gwe a pasaka ko a rorwe lo ambata nagon bak kape. A koanijin temejik se ko kaatodinop ti saresi gayi kiko logon moggi Yesu a lwon anyen tatuja lepeŋe
+\v 2 Kogwon se a kulya adi, “ti yi gwe a mogga lepeŋ i diŋit na rorwe, koben ŋutu ŋikin i woŋon.”
+\p
+\v 3 A nag won yesu betania i kadi na simona logon a moka rimajin lo, na sidani nye i nyesu nu, a nene ŋuto na pondi jonda lupurit logon a ŋurupit lo luŋu a alabasata. Ŋilo lupurit a jore ko welet nake na mon buran a luŋu a ŋarada, nagon gworo go. A nu ŋuto gwalaggi kutuk na yilo lupunit a bukokindi welet na ko yesu i kwe.
+\v 4 Ama akule ŋtu gwe kata yu logon tokulyakin ko boric ko a wowori adi, nyo yina welet kokoroyi tina?
+\v 5 Kagwon yina welet kodo gworoji ko gurut lwolwoŋ alipan musala, a kine gurut kodo kokorakini lomerika! A se ke woŋgi yina ŋuto.
+\p
+\v 6 Ama a yesu kulyani adi, koloki ta lepeŋ; nyo ta yoyoŋgu lepeŋ? Nye konakin nan ŋo nabut parik.
+\v 7 Kogwon ta ŋupi sida ko ŋutu lomerika, a ko mimindi ta bubulo konakinda se ŋo nabut; ama nan molu a sida ko ta ŋupi.
+\v 8 Yina ŋuto aje konda ŋo nagon nye bubulo, nye aje weya mugun nu.
+\v 9 Diri nan takinda ta adi i piriton liŋ ti kak bukuluŋ nagon loŋe lobut a tokuoji kata kunu, ŋo nagon yina ŋuto aje kon na molu jajama anyen yeyeoni lepeŋ.
+\p
+\v 10 A kiruŋ yuda isikariota logon a lele lo ŋutu kajumuk puok wot murek kulo iti ko koanijin temejik yu, anyen nye boŋo tindu Yesu; tatua.
+\v 11 A na yiŋgi se kine kulya nu, a se ke lyoŋon, a milyekindi tiridu yuda gurut. A nye gayi diŋit nabut nagon wukindi lepeŋ i tatua.
+\p
+\v 12 A i lor suluet lo rorwe lo ambata nagon bak kape i diŋit na duŋoni yisi a ti rubaŋga lo pasaka nu, a ŋutu ti yesu kajujumuk kulo piji lepeŋ adi, Do mindi yi tu da? I tetenda na ŋo liŋ ajo anyen do boŋo nyesu rorwe lo pasaka?
+\p
+\v 13 A nye yakiaddi kule kajujumuk kayit murek, a kulyani ko se adi, iti ta koji, a ta de rume ko ŋuto logon doggu lukudo lo pioŋ. Nyena keporo ta lepeŋ.
+\v 14 A i kadi na lupoddi nye nu taki ta monye kadi adi, kato dirionit lo pija adi, niya kadi nio na komu nagon nan se ko ŋutu kwe kajujumuk kulo de nyesi rorwe lo pasaka kata?”
+\v 15 A nye de kwekindi ta kadi duma nagon a kondore nagon ŋo liŋ a peta ajo; tetenaki ta yi ŋo ajo yu,”
+\v 16 A ŋutu kayit kajujumuk iti tu a dure koji, a se ryeji ŋo liŋ gwoss nagon lepeŋ aje takindi se nu, a se tetendi kinyo lo pasaka.
+\v 17 A nagon kak gwe a somuko nu, a yesu moraddi ko ŋutu kayit kajujumuk puok wot murek kulo i nu kadi.
+\p
+\v 18 A na sidani se i nyesu ko nan i pirit na geleŋ kulo lele losu molu titikin nan i tatua,”
+\v 19 A se suluji delya parik a se liŋ geleŋ geleŋ pipiji lepeŋ adi, ŋona a nan lo tindu do i tatua re?
+\p
+\v 20 A nye ruggi adi, ŋuto lo tindu nan i tatua lo a lele lo ŋutu kwe kajujumuk puot wot murek logon nyeya ko nan i kalaba.
+\v 21 Iye, nan ŋiro lo ŋuto tutu i na kak gwoso na wuroni kulya kwe nu, ama gwon a delya i ŋuto logon a tindu nan ŋiro lo ŋuto i tatua lo! Kodo a nabut ko yilo ŋuto koju bak ko yuŋwe!
+\p
+\v 22 A nagon se nyenyesi nu, a Yesu dumundi ambata, a boroji, boroja, a pipindi pipinda, a tindi se, a kulyani adi, “wuji ta, yina a mugun nio.”
+\v 23 A nye dumundi kopo, a tindi ŋun tinde, a nye tikindi se, a se liŋ ke moju,
+\v 24 A nye kulyani ko se adi, “kayit, nagon molu bake kaŋo kogwon kulya ti ŋutu jore,
+\v 25 Viri nan takinda ta adi nan koti molu a moju lo ludeweki lojo ko lu lor logon nan molu moji nye na luduk i tumatyan na ŋun lu.”
+\v 26 A se yoyi koli a kiruŋ a se lupundi koŋo a iti i mere lo aliba.
+\p
+\v 27 A yesu kulyani ko se adi, ta liŋ molu kukutoro bot kogwon kulya kwe, kogwon a wuro adi, ŋun molu gwutokin kayukunit kak, a lidin molu reki rekin!
+\v 28 Nyena i mukok nagon nan aje toŋiu i twan nu, a nan molu iti Galilaya kasu ŋerot a kokwe nagon ta bak ko nyu tu yu”
+\v 29 A petero kulyani ko lepeŋ adi, “madi kodo se liŋ kukutoro bot kogwon kulya kunok, ama nan molu a kukutoro bot kwoŋ.”
+\p
+\v 30 A yesu kulyani ko lepeŋ adi, diri nan takinda do adi i lo tukwaje- i ŋerot nagon sukuri bak ko nyu sira diŋin murek nu do de rerenya nan daŋin musala adi do den nan.”
+\p
+\v 31 Ama a nye tiddi kulya parik adi, madi kodo ko nan tatua ko do i pirit na geleŋ, nan molu a renya do kwoŋ.” A se liŋ kulyani jojo.
+\p
+\v 32 A se iti, i pirit na luŋu a gelesemani, a yesu takindi ŋutu kayit kajujumuk kulo adi, monundi ta ni leru a nan nyu kwakwaddu,”
+\v 33 A nye joŋgi Petero ko Yakobo ko Yoani, a nye suliji rusuko parik i toili ko dudure,
+\v 34 A nye kulyani ko se adi, “kodudo nio dedelya parik a gwe nyona ko tatuja nan. Monundi ta ni, ko ti kuwen kasu gwe ŋa.”
+\v 35 A nye iti ŋerot madaŋ, a nye gubakindi mugun kak, a kwakwaddi adi, “ko kodo bubulo tin a diŋit kodo lwoŋoddi lwoŋoddu kuwe.
+\v 36 A nye momoyi adi, abba, baba, do bubulo konda ŋo liŋ; dumara lo kopo lo ŋoŋga kaŋo kuwe, ama ti kenye gwon gwoso mindi nio, ama ti gwe gwoso na mindi do nan.”
+\v 37 A nye yiteni yite a ryeji se I toto a nye piji Petero, adi, simona, do tototo? Do nyobulo mondu ko kuwen ŋa madi ko saa geleŋ tuŋ?
+\v 38 Gwe ta ko kuwen ŋa ko kwakwaddi ta kwakwaddu anyen moriesi boŋo gwon a poking kasu ki toiliyot kasu diri mimindi ama mugunya kasu a namunyak.”
+\v 39 Nye koti iti i kwakwoddu, a jambi kulyaesi gwoso lo jam nye kodi kulu.
+\v 40 A ye koti yiteni yite a ryeji se i toto kogwon kuwen kase mindi toto. A se kenye denda ko se de nyop lepen ada.
+\v 41 A nye ko yiteni day tomusala, a nye piji se adi, ta nyu tototo ko yuyuken? Aje jo! Diŋit aje temakinda mete! Nan ŋire lo ŋuto aje paki ko ŋutu katoronyak i konisi.
+\v 42 Ŋine ta ki, ti yi iti ta. Meddi ta, ŋuto lo tindu nani tatua lo gwe nyona ko dur,”
+\v 43 A nagon yesu nyu kukulya nu, a dede yuda lo dure logon allele lo ŋutu kayit kajujumuk puok wot murek kul, a lodir lo ŋutu lo gwon ko banduijin se ko turya lobot morundi ko lepeŋ I pirit na geleŋ, koanijin temejik ko katodinok ti saresi se ko ŋutu temejik lo sunyundo se,
+\v 44 Nyena a ŋuto logon tindu Yesu i tatua lo aje tindu se kweyet adi, ŋuto logon nan de roman ko lepeŋ ko bibiyet lo nye yilo ŋuto lo moke ta lepeŋ ko riyomoro ta lepeŋ bura.
+\v 45 A yuda ko dure, dede a nye iti ko Yesu yu a rome adi, madaŋ “katodinonit a biyundi lepeŋ.
+\v 46 Nyena a kilo ŋuto moggi Yesu a joŋgi lepeŋ.
+\v 47 Ama a lele lo ŋutu lo gwodan nyona kulo dutundi bandu loyit, a tukundi kaŋo swot lo dupiet lo koani duma
+\v 48 A yesu piji se adi, “ta po ko bandujin ko turya lobot i mogga na nan gwoso nagon nan akaryakanit re?
+\v 49 Perok liv nan gwon ko ta i kadi na ŋun totodindo, a ta gwe bak ko mok nan, ama ti kulya ti ŋun na wuro kune kodo konani kona,”
+\v 50 A kiruŋ ŋutu kayit liŋ kajujumuk kulo koyi lepeŋ, a se woki wokon
+\v 51 A lele titinti gwe i kepoddu na Yesu. Yilo titindi ko mugun kana tuŋ a kalapakindi boŋgo kayit i mugun.
+\v 52 Ama a lepeŋ kolokindi boŋgo na a woki ko mugun kana.
+\p
+\v 53 A se nyomoddi yesu ko koani duma yu. A koanijin liŋ temejuk ko ŋutu temejik se ko katodinok ti saresi gwe i momorja i pirit ria geleŋ.
+\v 54 A Petero kepoddi lepeŋ woro pajo tojo i kata na mede na koani duma a nye sidani ko kalipunok i pirit na geleŋ lalaŋa.
+\v 55 A koanijin temejik se ko momoret liŋ na ŋutu temejik morji galunda ŋo na ŋokini Yesu anyen tatatua, ama se bak ko ryo.
+\v 56 Kogwon ŋutu jore tokorju kulya ti lepeŋ ko burono a tokoresi kase kenye morja a ŋo geleŋ.
+\v 57 A kule ŋine ki a tokorji kulya ti lepŋ ko burono adi,
+\v 58 Yi aje yiŋ lepeŋ i jambu adi, nan molu dudukakin yina kadi na ŋun kak nagon ŋutu a duk na, a i perok musala a nan molu duggi nene nagon ti gwon a ŋutu lo duggo”
+\v 59 Nyena madi tina a tokoresi kase gwe bak ko morja a ŋo geleŋ.
+\p
+\v 60 A koani duma ŋine ki ko ŋutu kiden, a piji Yesu adi “do a ruggo nene ŋo? Ŋo a nyo nagon kulo ŋutu ŋokindi do?
+\v 61 Ama a nye yiŋani taliŋ a gwe bak ko ruggo nene ŋo. A koani duma piji lepeŋ adi, do a masia ŋiro lo bariya re?”
+\p
+\v 62 A Yesu ruggi adi lye, nan a nye ta molu memet nan ŋiro lo ŋuto sisida i konin lutaten lo loriŋit, po i dikolo ti ki.”
+\p
+\v 63 A koani duma kekerendi boŋgo nayit a piji adi “nyo yi mindi kule ŋutu logon tokorju kulya ti lepeŋ.
+\v 64 Ta aje yi lepeŋ i launda na ŋun, ta ŋona yeyeju ada? A se Liŋ duŋokin di Yesu putet adi tin ye tatuani tatua.
+\p
+\v 65 A kule suluji yaka kamulak ko lepeŋ ki, a se muggi kuwen ti lepeŋ o joŋgi lepeŋ, kulya adi, keji ke? A katiyuk poki i nanaŋaju na lepeŋ.
+\p
+\v 66 A nagon Petero nyu gwon kak mede nu, a nene na kodisi na kitakinda koani duma na pondi.
+\v 67 A meddi Petero i laŋa, a nye dirji lepŋ a kulyani adi, do koti gwon ko ŋuto lo najareta logon a Yesu”
+\v 68 Ama a Petero renyani adi, nan kwoŋ bak ko den ŋo na jam do kine, koti nan bak ko kurun. A nye lupundi kaŋo i kotumit na gwo kaŋo.
+\p
+\v 69 A ŋiro na ke met lepeŋ, koti suluji takinda ŋutu lo gwoden nyona kulo adi lele lose malo!”
+\p
+\v 70 Ama a nye ke renya koti, A i mukok na diŋit a nandit a ŋutu lo gwodean nyona kulo kulyani ko Petero adi, do diri a lele lose; kogwon do a ŋuto lo Galilaya.”
+\p
+\v 71 A kirut nye suluji milyeju ko mugun adi diri diri ti ŋun konakindi nan nene ŋo ko nan jambu burono nan a denda kulya ti ŋuto logon ta jambu kulya kayit yilo”
+\v 72 A dede sukuri ke sira dag tomurek. A Petero ke yeyero kulya nagon Yesu a jamakin lepeŋ kune adi, a kokwe nagon sukuri bak ko nyu sira daŋ tomurek nu, do de rerenya nan daŋin musala, adi do bak ko denw nan, a Petero poki i gwien.
+\c 15
+\cl Sura 15
+\p
+\v 1 A dede nagon kaka je waran, a koanijin temejik, ko ŋutu temejik, ko katodinok ti saresi se ko momoret liŋ na ŋutu kaliliyak ti kulya tetendi yeyeet nase, a se torji Yesu, a nyomoddi lepeŋ kaŋ, a wukindi lepeŋ ko pilato i konin.
+\v 2 A pilato piji lepeŋ adi, do yilo mor lo yudayaki lo? A Yesu ruggi lepeŋ adi, “Do lo jambu tina.”
+\v 3 A koanijin temejik ŋokindi lepeŋ ŋo jore.
+\v 4 A pilato koti lepeŋ adi, “ŋo bak ruket i kine kulya re? Meddi, se aje ŋokin do ŋo jore!”
+\v 5 Ama a Yesu gwe bak ko ruggo nene ŋo koti, nyena a pilato ke sorju.
+\p
+\v 6 Nyena temba i diŋit na yilo rorwe pilato yeŋ yukukindo se ŋuto geleŋ lo rereka logon se piyun.
+\v 7 A lele ŋuto Karin kayit a Baraba gwe i kadi rereket, i pirit na geleŋ ŋutu i nu diŋit.
+\v 8 A ŋutu jore mimijoro nyona a suluji pija pilato anyen konakinda se gwoso na yeŋ na.
+\v 9 A lepeŋ piji se adi, ta mindi nan yukukinda ta mor lo yudayaki re?
+\v 10 Kogwon nye a den bura adi koanijin temejik aje wukinda Yesu kayit i konin kagwon se yiyinoni lepeŋ.
+\v 11 Ama a koanijin temejik jujukindi lodir lo ŋutu anyen pilato yukukindo se Baraba ban Yesu.
+\v 12 A pilato koti piji se adi, “a kiruŋ nan de konakinda yilo ŋuto nyo logon ta luŋ a mor lo Yudayaki yilo?
+\p
+\v 13 A se koti woŋe adi, “ti lepeŋ bikikini i kodini no goro!”
+\p
+\v 14 A pilato piji se adi, “ko nyo? Nan toron nayon lepeŋ a i kodini na goro!”
+\v 15 A pilato mindi tulyoŋgu ladir lo ŋutu, nyena a nye wukindi lepeŋ i bikiki i kodini na goro, a nye yuku kindi sw Barabas.
+\p
+\v 16 A komorok nyomundi Yesu i mede na gwon i kata na modoria a se luŋgi teŋ na kamorok liŋ i pirit na geleŋ.
+\v 17 A se tojubbi Yesu ko boŋgo nabule a se ke doggu kikwa a loguya, a sukindi ko lepeŋ i lepeŋ i kwe.
+\v 18 Se suluji roman ko lepeŋ adi, “madaŋ, pon mor lo yudayak!”
+\v 19 A se biddi lepeŋ i kwe ko paduŋi kamulak ko lepeŋ ki, a se ruguŋokini kak i twoju na lepeŋ dadaddu.
+\v 20 A nagon se aje jojonyani lepeŋ nu, a se rusundi boŋgo nabule na koŋo ko lepeŋ i mugun, a se tojubbi lepeŋ ko boŋgwat kayit kune. A se nyomoddi lepeŋ kaŋo i bikikindo i kodini na goro.
+\p
+\v 21 A i kiko a se ridikindi lele ŋuto logon po i jur i doggu na kodini na goro na Yesu. Karin ti yilo ŋuto a simona lo po kurene. Lepeŋ a monye lose a lesandero ko Rupa.
+\v 22 Kamorok joŋgi Yesu tojo i pirit na luŋu a Gologota (nagon nyonyoko adi, “pirit na kululuŋ)
+\v 23 A se tindi Yesu binyo a ŋola ko mur, ama a nye gwe bak ko mat se.
+\v 24 A se bikikindi lepeŋ i kodini na goro, a se kokorakindi boric boŋgwat kayit kune, a se gumbi guralan anyen kwekinda kode ŋona ŋut geleŋ joŋga kunen boŋgwat.
+\p
+\v 25 A i diŋit na bikikindi se lepeŋ i lepeŋ i kodini na goro nu gwe a saa buŋan na waran.
+\v 26 A ŋoit nayit ke wuro adi, “MOR LO YUDAYAKI.”
+\v 27 A i nu diŋit na geleŋ nu a se bikikindi karyakak murek yu i kaden na goro, lele ko Yesu i swot lo lutaten ko lele i swot lo kadoŋe.
+\v 28 A kulya ti ŋun na wuro kun eke kona adi, nye kena ko katoronyak i pirit na geleŋ.
+\v 29 A ŋutu logon lwoŋoddu nyona kulo dadaddi lepeŋ, dodoŋga kusik kase, a kulyani adi, a ha; do logon mimindi dukakinda kadi na ŋun kak a duke duk nye i perok musala lo,
+\v 30 Lwoki mugun ko pondi kak i kodini na goro!”
+\p
+\v 31 Nyena koti a koanijin temejik se ko katodinok ti saresin jojonyani ko boric i kulya ti lepeŋ adi “lepeŋ lwoggu kule ŋutu ama nye nyobulo lwoggu mugun.
+\v 32 Ti masia mor lo Yisaraele pondi kak i kodini na goro tiyana, anyen yi boŋo memet a yupe yup, “a ŋutu logon bikiki ko lepeŋ i lepeŋ i pirit na geleŋ kulo koti dadaddi lepeŋ.
+\p
+\v 33 A nagon gwe a saa bukien i tuparan kiden nu, a kak liŋ worani a mude tojo ko saa buŋon na toko tyaŋ.
+\v 34 A i saa buŋan na tokotyaŋ, a Yesu woŋe ko gworo duma adi, “Eloi, Eloi, lama sabakatani?” nagon nyonyoko adi, “Vun lio, ŋun lio, nyo do kokolokin nan?
+\p
+\v 35 A kule ŋutu logon gwodan nyona kulo ko yiŋgi lepeŋ i luŋgu tina, a se kulyani adi, “meddi ta, lepeŋ luŋgu Eliya.”
+\p
+\v 36 A lele ŋutu lo woku, a sukindi lipa i binyo naparoroŋ a sukindi i paduŋi a putukindi lepeŋ anyen mamat, a kuyani adi, “ti yi mete ta met kode Eliya de ŋona popo i dumunda na lepeŋ kak.”
+\v 37 A kiruŋ Yesu woŋe parik ko gworo duma a twane twan.
+\v 38 A boŋgo koret na kadi na ŋun ke kiya murek, suluja ki tojo ko kak.
+\p
+\v 39 A nagon duma lo kamorok mia geleŋ logon gwodan komoŋga lepeŋ lo ko meddi Yesu i twan, a nye kulyani adi, “lo ŋuto diri a ŋuro lo ŋun,”
+\v 40 A kune ŋutu gwode pajo i medda. A kune kase (ŋote na Yakobo lodit ko yose), ko salome.
+\v 41 Kine wate koju na kebbu lepeŋ Galibaya yu a ke ŋarakinda lepeŋ kune wate jore koti gwon yu nagon koju a moraddu ko lepeŋ Yerusalema.
+\p
+\v 42 A nagon koloŋ gwe nyona ko doro nu, nyena kogwon a lor tetenet i ŋerot na sabata,
+\v 43 A Yosepa lo po arimataya gwe ko toili logo a iti ko pilato yu a piyundi opu na Yesu. Yilo ŋuto kukwon i teŋ na ŋutu kaliliyak ti kulya, logon ko mugun nayit yeyendu Tumatyan na ŋun.
+\v 44 A pilato ke sorju i yiŋga adi, Yesu aje twan, a nye luŋgi duma lo kamorok a piji lepeŋ kode Yesu ŋona diri aje twan.
+\v 45 A nagon nye aje denun bura ko duma lo kamorok adi lepeŋ aje twan nu, a nye nukokindi Yosepa opu na Yesu na.
+\v 46 A Yosepa gworundi boŋgo nabut a dumundi opu na kak i kodini na goro, a doggi ko boŋgo nabut, a delakindi gulom nagon a kuruwe i lurutat logon a ŋurupit. A nye gwuluŋokindi ŋurupit duma anyen muggo kutuk na gulom.
+\v 47 A maria madelena se ko maria ŋote yose ke met pirit na delani lepeŋ nu.
+\c 16
+\cl Sura 16
+\p
+\v 1 A nagon saata aje duŋoddu nu, a maria madelena ko maria ŋote yakobo ko salome gworundi memelan na mon nabut anyen se boŋo tu i weya na opu na Yesu.
+\v 2 A i waran beron beron i lor lo geleŋ lo jima a se dikara i gulon ti kolonŋ nyu nyenyerun.
+\v 3 A se gwe i pipija na boric adi, ŋa de lo gwuluŋokindo yi yilo ŋurupit kaŋo i kutuk na gulom”
+\v 4 A na dirje se nu a se meddi adi ŋurupit logon a duma parik lo aje gwuluŋoji kaŋo.
+\p
+\v 5 A na lupoddi se i gulom nu, a se meddi titinti sida i swot lutaten, a jupukinda boŋgo nakwe, a se ke sorju
+\v 6 A nye kulyani ko se adi, en ta ko sorju ta, ta gaju Yesu lo najereta logon aje bikiki i kodini na goro lo. Lepeŋ aje ŋien i twan! Lepeŋ bayin ni. Meddi ta pirit nagon se a deyi lepeŋ na.
+\v 7 Ama iti ta, taki ta ŋutu kayit kajujumuk se ko Petero adi lepeŋ lu tutu Galilaya kasu ŋerot, a kokwe nagon ta bak ko nyu tu, a ta molu meddi lepeŋ yu gwoso na takindi lepeŋ ta nu.”
+\v 8 A se lupundi kaŋo i gulom a woki wokon bobondu ko sosorju. A se gwe bak ko tukokin lele ŋuto kogwon se kukujono.
+\p
+\v 9 A nagon Yesu aje ŋien i twan i waran beron i lor to geleŋ lo jima nu, a nye punoki ko maria magadelena nagan nye koju a rikoro muloko lorok buryo kaŋo ko lepeŋ i mugun nu.
+\v 10 A yina ŋuto iti tu a takindi ŋutu logon koju gwon ko lepeŋ I pirit na geleŋ kulu, na deliyani se ko gwigwitu nu.
+\v 11 Ama na yiŋgi se adi lepeŋ gwe jorun ko koti yina ŋutu aje met lepeŋ nu, a se gwe bak ko yup kine kulya kwoŋ.
+\v 12 A i mukok na yina, a yesu punoki ko kule kase murek na titini se i jur nu, a mugun nayit metani kade.
+\v 13 A kilo koti iti tu a takindi kule kulo ama a se gwe ak ko yup se kwoŋ.
+\v 14 A i dutet a Yesu punoki i ŋutu kayit kajujumuk puok wot geleŋ kulo na sidani se i nyesu nu, a nye yuyuggi se parik kagwon se ak yupet koti kogwon toiliyot kase a logo a se gwe bak ko yup ŋutu logon aje met nye kulo i mukok nagon nye aje ŋien i twan nu.
+\p
+\v 15 A nye takindi se adi, iti ta I juron liŋ i tokuoddu na laŋe lobut i ŋutu liŋ.
+\v 16 Ŋuto logon a yup ko a batisa lo molu lwolwoko; ama nye logon bak ko yup lo kulya kayit molu duŋoki arabat.
+\v 17 A kune kweyesi molu gwe kata i pirit na geleŋ ko ŋutu lo yubo kilo; kweja adi se molu ririk muloko lorok I Karin kwe; a se molu jambi ko kutusin nagon a legelok.
+\v 18 A ko se a dumunda munuo, a ko se a moju kisum a molu kenye konakinda se arabat. A se molu sopakindi konisi kase i ŋutu lo gilo a molu ŋun ŋaun.
+\p
+\v 19 Nyena i mukok na jambi matat Yesu ko se nu, a nye joŋoni ki yu a sidakini ko ŋun i konin lutaten.
+\v 20 A ŋutu kayit kajujumuk iti tu a tokuoddi i piriton liŋ, a matat kitani ko se i pirit na geleŋ, a togoyi kulyaesi kase kogwon kine kweyesi nag won ko se kune.

43-LUK.usfm

@@ -0,0 +1,1588 @@
+\id LUK
+\ide UTF-8
+\h Luka
+\toc1 Luka
+\toc2 Luka
+\toc3 luk
+\mt Luka
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 Pon duma Teopilo; ŋutu jore aje moru i wuŋo na kulya ti ŋo nagon aje kona kayaŋ kiden kune.
+\v 2 A se wuŋe ŋo nagon aje taki yi ko ŋutu lo meddya kine kulya suluja i suluet, a iŋge laŋa lore lo ’but lo kine kulya.
+\v 3 Nyena pon duma Teopilo, kogwon nan aje denun kine ŋo liŋ ’bura suluja i suluet, nan a yeyeju adi a na ’but i wurokiŋdyo na do se liŋ i miru,
+\v 4 anyen do boŋo deden adi ŋo nagon a todiniki do kune a gwak.
+\p
+\v 5 A i perok ti Erode mor lo Yudaya, lele koane kata karin kanyit a Takaria, a lo laŋet na koanejin nagon a na Abiya. Nakwan nanyit koti a na nyakwariat ti Arona, karin kanyit a Elisabeta.
+\v 6 A se murek liŋ gwe rigwo ko Ŋun i komor kekebbu saresi liŋ se ko jujuwesi ti matat’bak ŋoit.
+\v 7 Ama a se gwe ’bak ŋuro, kogwon Elisabeta a ’baŋ, a se liŋ murek gwe a muduŋin.
+\p
+\v 8 A gwe a kiyuk na laŋet na Takaria anyen kita a koane ko ŋun i komor,
+\v 9 nyena gwoso i keri lo tokoaŋan a gura ’duki a na lepeŋ, a nye luponi i pirit nake na rurwan na matati ’yuŋa na bökur.
+\v 10 A ŋutu liŋ lo momora kulo gwe kaŋo i kwakwaddu i diŋit na ’yurari bökur nu.
+\v 11 A malaikatat lo matat puköki ko lepeŋ i komor gwo ’dan i swot lutaten lo pirit ’yuret na bökur.
+\v 12 A Takaria rigwokoni rigwökö na meddi nye lepeŋ nu, a kujono iŋge mok lepeŋ.
+\v 13 A malaikatat lo kulyani ko lepeŋ adi, Takaria, an do ko kujönö; kwakwaddu inot aje yiŋa: Elisabeta nakwan inot mo yuŋwekiŋdyo do ŋuro lulalet, a do mo gwije lepeŋ a Luka.
+\v 14 A do mo gwe ko lyoŋon ko nyola, a ŋutu jore mo lyoŋi lyoŋon i yuŋwe nanyit.
+\v 15 Kogwon nye mo gwon a duma ko matati komor, a nye mo tine möju binyo kode yawa na pötwör, a Mulökötyo Loke jorene ko lepeŋ i mugun suluja ko ŋote i pele,
+\v 16 a nye mo lopukokiŋdye ŋutu jore ti Yisaraele i matatŊun lose.
+\v 17 A nye mo wöröjine kanyit i komor ko mulökötyo logon Ŋun koju a tikin Eliya se ko riŋit nanyit, anyen Iöpukökiŋdyö toilyet ti komonye i ŋwajik kase; ko anyen Iöpukökiŋdyo töilyet ti ŋutu karenyak i kebbu na koŋon na ŋutu lo rigwo, i tetenakiŋdya na matatŋutu logon ’diri jujukin lepeŋ.
+\p
+\v 18 A Takaria pije malaikatat lo adi, Nan mo denun kine kulya ada? Nan gwe a modoŋ, koti nakwan nio aje doŋga.
+\p
+\v 19 A malaikatat waddi lepeŋ adi, Nan a Gabariele, lo gwo ’dan ko Ŋun i komor; nan aje sunyue i jambu ko do ko i jakiŋdya na do na lo lore lo ’but.
+\v 20 Nyena mete, do mo yiŋa taliŋ a tine bulo jambu tojo ko lor logon kine ŋo a pokin konut, kogwon do a ko yuŋ kulyaesi kwe logon mo tetemakiŋdya i diŋit nase na wulwe.
+\p
+\v 21 A ŋutu kulo gwe i momoŋdu na Takaria, a iŋge soŋu kogwon lepeŋ a karakin i pirit nake na rurwan ko diŋit a najo.
+\v 22 A nagon nye aje lupuŋdyo kaŋo nu, a nye tine bulo jambu ko lepeŋat, a se iŋge gwulu adi lepeŋ aje meddya kulya nagon Ŋun a kwekin lepeŋ i pirit nake na rurwan; a nye yuyutakiŋdye lepeŋat kweyesi, a nye gwe a mumut.
+\p
+\v 23 A ko gwe sona, nagon perok kanyit kitaesi aje temakiŋdya nu, a nye yitöni kanyit mede.
+\p
+\v 24 A i mukok na kilo perok, a Elisabeta nakwan nanyit piŋge pigga, a nye ’de ’deleji mugun ko yapala mukanat, a kulyani adi,
+\v 25 Ŋilo a matatlo konakiŋdya nan sona i diŋit na meddi nye nan ko lyoŋon nu, ko aje ’dumaddu ’do ’doyo nio kaŋo ko ŋutu kiden.
+\p
+\v 26 A i yapa tobuker lonyit, a Ŋun sonyoddi malaikatat logon a Gabariele Galilaya yu i köji na luou a Najareta.
+\v 27 Nye a sonyo i ’diet nagon a torukökin toyem ko lele ŋuto karin kanyit a Yosepa, a lo kotumit na Dawidi. Karin ti ŋina ’diet a Maria.
+\v 28 A malaikatat lo lupöni ko lepeŋ yu, a rome ko lepeŋ adi, Madao, do na ’boria parik na, matatgwon ko do.
+\v 29 Ama a nye iŋge rigwökö parik ko kilo kulyaesi, a yeyeji kanyit i toili ko ŋina roman kweja nyo.
+\v 30 A malaikatat kulyani ko lepeŋ adi, Maria, an do ko kujono, kogwon Ŋun a ’boroja do.
+\v 31 Nyena, mete, do mo pipigga a mo ta ’duuŋdye ŋuro lulalet, a do mo gwije lepeŋ a Yesu.
+\v 32 A nye mo gwe a duma, a nye mo luguni a ŋuro lo Katoŋanit lo ki liŋ, a matatŊun mo tiŋdi lepeŋ si ’daet na tumatyan na merenye lonyit Dawidi.
+\v 33 A nye mo lo tumatyane i kotumit na Yakobo ŋupi, a tumatyan nanyit mo tine ’duddyo kwöŋ.
+\p
+\v 34 Ama a Maria pije malaikatat lo adi, Kine kulya mo gwon ada kogwon nan nyuŋ a ko den lalet?
+\v 35 A malaikatat waddi lepeŋ adi, Mulökötyo Loke mo pokin konut, a riŋit na Katoŋanit lo ki liŋ mo muŋge do, nyenagon ko ŋina kwe lupudi logon mo yuyuŋwe lo mo luŋuni a loke, a Ŋuro lo ŋun.
+\v 36 Koti Elisabeta karutyo inot aje pigga ŋuro lulalet i tomodoŋan nanyit; nye nagon koju luŋu a ’baŋ na soŋinana lo gwe a yapa tobuker lonyit.
+\v 37 Kogwon nene ŋo ’bayin nagon bubulo te ’ya Ŋun.
+\p
+\v 38 A Maria kulyani adi, Nan mana koliponit na matat, ti gwe koyo gwoso na jambi do na. A kirut malaikatat kö ’yi lepeŋ.
+\p
+\v 39 A i ŋinu diŋit a Maria ŋine ŋien a rumara i jur lo merya i köji na Yuda.
+\v 40 A nye lupöni ko Takaria kadi a rome ko Elisabeta.
+\v 41 A na yiŋge Elisabeta roman na Maria nu, a lupudi boboŋdi boboŋdu kanyit i pele. A Elisabeta iŋge jore ko Mulokotyo Loke.
+\v 42 A nye jambi ko gworo lobot adi, Do a ’boria i kiden na ŋutu wate, koti rimatat lo gwon konut i pele lo aje ’boria.
+\v 43 Nan a ŋa anyen ŋote matatliŋ poŋdi i ’yo ’yu na nan na?
+\v 44 Kogwon ’de ’de na yiŋge nan roman inot nu, a lupudi boboŋdi boboŋdu koyo i pele ko lyoŋon.
+\v 45 Do nagon a yuŋ kulyaesi ti matatlo jamaki do kulo a kalyoŋi, kogwon se mo kokonaki do jojo.
+\p
+\v 46 A Maria kulyani adi, Kodudwo nio toduma ’yu matat,
+\v 47 toili liŋ lyolyoŋi ko Ŋun Kalwokonit liŋ.
+\q
+\v 48 Kogwon nye aje met tokoyok nio na koliponit nanyit. Kogwon mete, suluja soŋinana nyakwariat liŋ mo luŋgu nan a kalyoŋonit.
+\q
+\v 49 Kogwon nye logon ko riŋit lo aje konakin nan ŋo dumalak. Karin kanyit a nake.
+\q
+\v 50 Lepeŋ wowon konyen ko ŋutu liŋ logon kukuk lepeŋ kilo suluja i nyakwari tojo i lele.
+\q
+\v 51 Lepeŋ aje kweja riŋit nanyit ko konin lonyit iŋgo, a nye iŋge torekin ŋutu logon a kabulak ti ’borik i yeyeesi ti toilyet kase.
+\q
+\v 52 Nye aje nyokun kasarak kak i si ’daesi kase ti tumatyanjin, ama a nye iŋge ’bilikin ŋutu lokoyokak ki.
+\q
+\v 53 Nye aje toyimonoju ŋutu logon ko magor ko ŋo na ’but, a nye iŋge rikörö ŋutu kwörinikö ko konisi kana.
+\q
+\v 54 A nye iŋge parakin koliponit lonyit Yisaraeleŋwoso na milyekiŋdye nye merenyejin kaŋ nu;
+\v 55 a nye iŋge yeyeju won konyen ko Abarayama se ko nyakwariat kanyit liŋ ŋupi ŋupi.
+\p
+\v 56 A Maria iŋge si ’da ko lepeŋ yu ko yapala musala, a kirut yitwene mede.
+\p
+\v 57 A diŋit na Elisabeta iŋge temakiŋdya nagon ta ’duuŋdye ŋuro; a nye yuŋuŋdye ŋuro lulalet.
+\v 58 A maratejin kanyit se ko karu kanyit ko yiŋge adi matataje won konyen ko lepeŋ parik, a se poki i lyoŋon ko lepeŋ i pirit na geleŋ.
+\v 59 A kirut i perok budok a se poŋdi i taweŋu na lupudi, a se kodyo ’deke gwijo lepeŋ a Takaria ko karin ti monye lonyit.
+\v 60 Ama a ŋote lupudi kulyani adi, ’Bayin, lepeŋ kodyo gwiyo a Sura,
+\v 61 a lepeŋat kulyani ko lepeŋ adi, Lele karutyo ilot ’bayin logon a gwiyo ko kine karin.
+\v 62 A se yuyutakiŋdye monye lupudi anyen denuŋdya kaŋo ko nye ’dek lepeŋ gwiyo a na.
+\v 63 A Takaria piyuŋdye ŋo anyen nye wuwur, a wuŋe adi, Karin kanyit a Sura. A ŋutu liŋ iŋge soŋu.
+\v 64 ’De ’de a kutuk nanyit ŋaji ŋaju, a ŋedep lonyit laggi laggu, a nye jambi jambu pupurja ŋun.
+\v 65 A maratejin liŋ moka ko kujono, a kine kulya iŋge toreki i jur liŋ lo Yudaya logon a merya.
+\v 66 A ŋutu liŋ lo yiŋga kulo ’delakiŋdye kine kulya kase i töilyet, pipija adi, A lo ŋuro mo worani a nyo? Kogwon ’diri konin lo matatgwon ko lepeŋ.
+\v 67 A monye lonyit Takaria iŋge jore ko Mulökötyo Loke, a nye keŋ keju adi,
+\v 68 Ti matatŊun lo Yisaraele purani pura, kogwon nye aje po i parakiŋdya na ŋutu kanyit, ko aje Iwoggu se.
+\q
+\v 69 Nye aje topukokiŋdyo yi Kalwo konit lo riŋit i kotumit na koliponit lonyit Dawidi,
+\v 70 gwoso na jambi nye i kutusen ti nebijin kanyit loke ti koju kulu,
+\v 71 adi nye mo Iwolwokun yi i merok kaŋ, ko i konisi ti ŋutu liŋ logon maman yi kilo.
+\q
+\v 72 Lepeŋ koti koju a kulya adi nye mo wowon konyen ko merenye-jin kaŋ, a nye mo yeyeji tomoret nanyit nake ko ŋutu kanyit.
+\q
+\v 73 Nye aje milyekin merenye likaŋ Abarayama milye,
+\v 74 adi, nye mo Iwolwokun yi i konisi ti merok kaŋ, a yi kitakiŋdye lepeŋ ’bak kujono,
+\v 75 i kelan ko i torigwo kanyit i komor i perok liŋ logon yi gwogwolorgi kulo.
+\p
+\v 76 Koti do ŋuro liŋ mo luou a nebi lo Katoŋanit lo ki liŋ, kogwon do mo woroji ko matatŋerot i tetenaddu na kikolin kanyit,
+\v 77 i tiŋdu na ŋutu kanyit i deŋdya na lwökt kogwon toronjin kase a pitöki.
+\q
+\v 78 Kogwon Ŋun likaŋ a kanyaranit ko wowon konyen, a nye mo tiŋdi lor i nyerakin kayaŋ ki,
+\v 79 anyen pararakiŋdya i ŋutu liŋ logon si ’da i mudwe logon twan gwon kata kilo, ko anyen tuworoddu mokosi kaŋ i kiko lo taliŋ.
+\p
+\v 80 A ŋuro ’duroddi ki a worani a iŋgo i toili. A nye gwe i yobu tojo ko lor lo pukokiŋdye nye ko ŋutu ti Yisaraele lu.
+\c 2
+\cl Sura 2
+\p
+\v 1 A ko gwe sona i kilu perok a Kaisar Augusito tiŋdi saret adi ŋutu liŋ ti kak ködyö wuwuro.
+\v 2 A ŋina gwe a wuret na kokwe nagon a kona i diŋit na gwoŋdi Kwirino a modir lo Suria nu.
+\v 3 Nyena a ŋutu liŋ geleŋ geleŋ iti kase i köjino i wuro na karin.
+\v 4 A Yosepa koti piu kaŋo Galilaya i köji na Najareta, a iti Yudaya i köji na Dawidi na luŋu a Beteleme, kogwon nye a lo ’duŋet ko a lo kotumit na Dawidi.
+\v 5 A lepeŋ ’ti i wuro na karin se ko Maria nagon a torukökin ko lepeŋ a narakwan na, a gwe ko pele.
+\v 6 A gwe sona, na gwoŋdi se yu nu, a diŋit nanyit iŋge temakiŋdya anyen nye tata ’duri.
+\v 7 A nye ta ’duuŋdye ŋuro lonyit kayu, a nye doggi lepeŋ ko boŋgo, a topirikiŋdye lepeŋ i saŋduk nagon toro ’bo nyesu kata i goro, kogwon pirit nase ’bayin i kadi na komu.
+\p
+\v 8 A kayukuk gwe kata i ŋilu jur, lo sisi ’datu mu ’dio i tiju na yidin kase kwaje.
+\v 9 A malaikatat lo matatpuköki ko lepeŋat, a minyo lo matatkobbi kobbu kase i mara, a se kujono ni kujönö parik.
+\v 10 A malaikatat lo kulyani ko lepeŋat adi, An ta ko kujono ta, kogwon mete ta, nan jakiŋdya ta lore lo ’but lo lyoŋon a duma logon mo gwon a lo ŋutu liŋ;
+\v 11 kogwon i lo lor Kalwökönit a yuŋweki ta i köji na Dawidi logon a Masia ko a matat.
+\v 12 A ŋina gwe kasu a kweyet: ta de ryöryö lupudi a doko ko boŋgo, ko a topiriki i saŋduk nagon toro ’bo nyesu kata i goro.
+\p
+\v 13 ’De ’de a teŋ duma na malaikajin ti ki gwe i pirit na geleŋ ko lo malaikatat pupurja ŋun adi,
+\v 14 Ti bulet gwe ko Ŋun lo ki, ko i kak ni ti taliŋ gwe ko ŋutu logon Ŋun lyölyoŋön ko lepeŋat kulo.
+\p
+\v 15 A nagon malaikajin aje kö ’yu lepeŋat, ko aje yitö ki nu, a kayukuk tokulyaki ko ’börik adi, Ti yi iti ta Beteleme yu i meddya na kinu ŋo nagon a ’durökin yu kunu, nagon matataje tikin yi i deŋdya kune.
+\v 16 A se rumara rumara, a ryeji Maria ko Yosepa se ko lupudi lo a topiriki i saŋduk nagon toro ’bo nyesu kata i goro.
+\v 17 A na meddi se nu, a se tukokiŋdye lepeŋat ŋo nagon a jamaki se i kulya ti lo lupudi kune.
+\v 18 A ŋutu liŋ lo yiŋga kulo soŋi söŋu ko ŋo nagon kayukuk a jamakin se kune,
+\v 19 ama a Maria ’debbi kulo kulyaesi liŋ a yeyeji se kanyit i toili.
+\v 20 A kayukuk kulo yitöni bot, gŋgotaddu ko pupuraddu Ŋun kogwon ŋo liŋ na yiŋ se ko na met se kunu, gwoso na jamaki ’e se nu.
+\p
+\v 21 A i perok budok a diŋit nanyit taweret aje temakiŋdya, a nye gwiyöni a Yesu ko karin nagon malaikatat aje gwikin lepeŋ a kokwe nagon nye a ko nyuŋ pikarikin nu.
+\p
+\v 22 A nagon diŋit nase Yosepa ko Maria tokelet aje temakiŋdya, gwoso i Saret lo Mose nu, a se joŋgi lupudi Yerusalema anyen wukiŋdya lepeŋ ko matati komor,
+\v 23 (gwoso na wuröri i Saret lo matatnu adi, Kayujin liŋ logon ŋaju pelela kilo mo gelwe a ti matat),
+\v 24 koti anyen wukiŋdya rubaŋga gwoso i Saret lo matatlogon adi, ŋuto ködyö joŋga gureki murek kode torela murek ti luguriet.
+\p
+\v 25 A lele ŋuto gwe kata Yerusalema, karin kanyit a Simeona. Lepeŋ a ŋuto lorigwo ko a kakukanit lo Ŋun. Lepeŋ yeyeŋdu lwökö na ŋutu ti Yisaraele, a Mulökötyo Loke gwe ko lepeŋ.
+\v 26 A Mulökötyo Loke aje kwekin lepeŋ adi lepeŋ mo ti twan tojo ko nye a met Masia lo matat.
+\v 27 A Mulökötyo Loke nyomuŋdye lepeŋ tojo i Kadi na Ŋun kata; a nagon monye ko ŋote aje joŋdya lupudi Yesu Sura ta anyen konakiŋdya lepeŋ gwoso i ŋo liŋ nagon Saresi ti Mose ’de ’dekan nu,
+\v 28 a Simeona ’dukukiŋdye lepeŋ kanyit i könisi a pupurje Ŋun adi,
+\v 29 Pon matat, soŋinana böŋö kölöt di nan kölipönit ilot, ti nan iti ko taliŋ gwoso na jambi do na,
+\v 30 kogwon nan a met ko konyen kwe lwökit nagon do lwöggi ŋutu na.
+\q1
+\v 31 Ŋina lwökt do aje tetenakin ko ŋutu ti juron liŋ i komor;
+\v 32 anyen gwon a parara nagon kwekweki i Lwaka na, ko a minyo lo ŋutu kulok ti Yisaraele.
+\p
+\v 33 A monye lupudi se ko ŋote iŋge soŋu ko ŋo na jama i kulya ti lepeŋ kune.
+\v 34 A Simeona ’boroji lepeŋat, a kulyani ko Maria ŋote lupudi adi, Mete, lo ŋuro a wulwe a to ’dorowet ko a toŋiyit lo ŋutu jore ti Yisaraele, a nye mo gwe a kweyet logon ŋutu mo renya lepeŋ,
+\v 35 anyen yeyeesi na gwon ko ŋutu jore i töilyet kune böŋö kwekweya. Iŋkoi, delya mo soso töili ilot gwoso wale.
+\p
+\v 36 A nene nebi kata karin kanyit a Ana ŋuro na Panuele, na kötumit na Aser. Lepeŋ a modoŋ parik, aje si ’da ko lalet i pirit na geleŋ ko kiŋajin buryo i mukok na yema nanyit,
+\v 37 a kirut nye gwe a karu ’be kiŋajin merya budök wot iŋwan. A nye tine jaran i kadi na Ŋun kwöŋ, a kitakiŋdye ŋun tuparan ko tukwaje, mimiŋdya ko kwakwaddu.
+\v 38 A i ŋinu diŋit a nye iŋge ’dur a tiŋdi Ŋun puresi, a jamakiŋdye kulya ti lupudi i ŋutu liŋ logon yeŋdu lwökö na Yerusalema kilo.
+\p
+\v 39 A nagon Yosepa ko Maria aje tutuŋgö ŋo liŋ nagon ’de ’dekarikin i Saret lo matatnu, a se yitöni Galilaya, kase i köji na Najareta.
+\v 40 A lupudi iŋge ’duŋö a worani a iŋgo, a nye gwe a lokoŋ parik, a ’busan na Ŋun gwe ko lepeŋ.
+\p
+\v 41 Temba i kiŋajin liŋ monye ko ŋote Yesu wörö Yerusalema i rorwe lo Pasaka.
+\v 42 A na gwoŋdi Yesu ko kiŋajin puök wot murek nu, a se iti tu gwoso i keri lo rorwe.
+\v 43 A nagon rorwe aje jo kona, na yitwene se nu, a ŋuro Yesu karaki bot Yerusalema, ama a ko monye ko ŋote gwe a ko den.
+\v 44 A se yeyeji adi lepeŋ ŋona gwon ko kajölök kiden, nyena a se iŋge jolo lor geleŋ, a kirut se suluje ga ’yu lepeŋ i kiden na karu kase ko na julin.
+\v 45 A se gwe a ko ryö lepeŋ, nyena a se yitöni Yerusalema i galaddu na lepeŋ.
+\v 46 A gwe sona, i mukök na perok musala a se ryeji lepeŋ i kadi na ŋun, si ’da i kiden na bodwat lo todiŋdyö saresi, i yiŋga na se ko i pipija na lepeŋat.
+\v 47 A ŋutu liŋ lo yiŋga lepeŋ kilo söŋi söŋu parik i kuruŋdyö nanyit se ko wasesi kanyit.
+\v 48 A na meddi monye ko ŋote lepeŋ nu, a se söŋi söŋu, a ŋote nanyit pije lepeŋ adi, ŋuro liŋ, nyo nagon do konakiŋdya yi sona? Mete, yi ko munyi gwon i ga ’yu na do ko delya a duma.
+\v 49 A nye waddi pija lepeŋat adi, Nyo ta ga ’yu nan? Ta a ko den le adi nan agu ködyö gwon ko kulya ti Baba?
+\v 50 A se tine kurun ŋo nagon lepeŋ kulyari ko se kune.
+\v 51 A nye moraddi ko lepeŋat tojo Najareta, a nye gwe a lokoyok ko lepeŋat i komor. A ŋote nanyit ’delakiŋdye kilo kulyaesi liŋ kanyit i toili.
+\p
+\v 52 A Yesu ’duŋe ’duŋo i mugun a puputuru ŋerot i koŋon ko i nyara ko ŋun se ko ŋutu.
+\c 3
+\cl Sura 3
+\p
+\v 1 Nyena i kiŋa topuök wot mukanat lo gwoŋdi Kaisar Tiberio i tumatyan lu, a Pontio Pilato gwe a modir lo Yudaya, a Erode gwe a kasaranit lo Galilaya, a luŋaser lonyit Pilipo gwe a kasaranit lo jur lo iturea ko lo Tarakoniti, a Lusania gwe a kasaranit lo Abilene,
+\v 2 a Ana se ko Kayapa gwe a koanejin temejik. A i ŋinu diŋit a kulyaet lo Ŋun poki ko Sura ŋuro lo Takaria i yöbu yu.
+\v 3 A nye worojine i juron liŋ lo diŋö ko kare Yardene, totokuöddu adi ti ŋutu ködyö löpuŋge töilyet ko ti batisani batisa anyen toronjin kase pipitöki,
+\v 4 gwoso na wuröri kulyaesi ti nebi Yisaya i buk nu adi, Gworo lo lele ŋuto wowoŋon i yöbu adi, Yayaraki ta kiko lo matatjojo, rine ta gwokiot kanyit gwogwo.
+\q1
+\v 5 Luruki liŋ mo yiyikö jojo, merya liŋ ko lurwat liŋ mo tuturökak; a kikolin lukwölöŋök motetenakine gwogwo, a kikolin lorayokok mo tetenani a loliliŋok;
+\v 6 a ŋutu liŋ mo meddi Ŋun i lwöggu na ŋutu.
+\p
+\v 7 A Sura pije lodir lo ŋutu lo po i batisa kanyit ni kulo adi, Ta torela ti munuö, ŋa lo tokujöŋdu ta i woran na popo nu anyen ta rwörwöddu le?
+\v 8 Koŋdi ta ŋo nagon kwekiŋdya adi ta ’diri aje lopuggö töilyet. An ta ko suluja ta kulya ko ’börik adi, Abarayama a merenye likaŋ. Nan takiŋdya ta adi Ŋun bubulö pipiluŋdya nyakwariat ti Abarayama ma ’di i kilo ŋurupö.
+\v 9 Ma ’di soŋinana tulu a tetenaki ajo anyen tokori kaden i kokori. Kaden liŋ logon ti radan ludweki lo ’but toko kak a gubani i kimaŋ.
+\p
+\v 10 A ŋutu kulo pije lepeŋ adi, A kirut yi mo koŋdi nyo?
+\p
+\v 11 A nye waddi lepeŋat adi, Ko ŋuto gwon ko jölöbiyajin murek, ti nye tiki nene i ŋuto logon ’bak nanyit; ti ŋuto lo gwon ko kinyo lo ti koŋdi sona köti.
+\p
+\v 12 Köti a kulye kapepenak ti usur iŋge po i batisa, a se pije lepeŋ adi, Katodinönit, yi ködyö koŋdya nyo?
+\p
+\v 13 A nye waddi lepeŋat adi, An ta ko luŋgu ta gurut jore lwöŋgu nagon a saraki.
+\p
+\v 14 A kamörök köti pije lepeŋ adi, Yi köti ködyö koŋdya nyo? A nye waddi lepeŋat adi, An ta ko riŋuŋdya ta gurut ti lele ŋuto ko riŋit kode ko ’burönö; ama yimönöni ta ko gurut na ropaki ta.
+\v 15 A ŋutu kulo gwe ko yenet parik, a pije ’börik kase i töilyet adi kode ŋona Sura a Masia, kode a leŋe.
+\v 16 A Sura nyobbi se liŋ adi, Nan lo batiddya ta ko pioŋ, ama lele logon riŋit nanyit a duma lwölwöŋ nio lo ŋilo popo; nan ti jukin laggu patala ti kamuka kanyit. Lepeŋ mo batiddya ta ko Mulökötyo Loke ko kimaŋ.
+\v 17 A nye gwe ko köbi setet kanyit i könin, anyen seddya ’bolot liŋ lo gwon kanyit i pirit gwutet na ’bolot, a yuŋdye ’bolot kanyit i gugu; ama a nye mo ’yuŋe pudi ko kimaŋ nagon ti bulo peŋa.
+\p
+\v 18 Nyena a Sura iŋge tokukin ŋutu Loŋe Lo ’but ko kulye saresi jore gwoso kulo.
+\v 19 Ama a nye yuyuŋge Erode kasaranit i kulya ti Erodia nakwan na luŋaser Erode, ko Sura narok liŋ nagon lepeŋ aje kon kune.
+\v 20 Nyena a Erode ’ya ’yi kulya narok a kinikiŋdye Sura i kadi rereket.
+\v 21 A nagon ŋutu liŋ aje batisa nu, a Yesu köti lo batisani, a gwe i kwakwaddu, a ki ŋaji ŋaju,
+\v 22 a Mulökötyo Loke poŋdi kak kanyit loki a gwe ko mugun gwoso gure. A gworo lo kuu ki yu adi, Do a pilili liŋ lo ŋuro lo nyanyara, nan a lyöŋön ko do parik.
+\v 23 A Yesu gwe ko kiŋajin gwoso merya musala na suluje nye kita nanyit nu. A ŋutu yeyeji adi lepeŋ a ŋuro lo Yosepa, ŋuro lo Eli,
+\v 24 ŋuro lo matata, ŋuro lo Lewi, ŋuro lo Meleki, ŋuro lo Yanai, ŋuro lo Yosepa.
+\v 25 Ŋuro lo Matatia, ŋuro lo Amosa, ŋuro lo Naum, ŋuro lo Eseli, ŋuro lo Nagai,
+\v 26 ŋuro lo Mata, ŋuro lo Matatia, ŋuro lo Semein, ŋuro lo Yoseke, ŋuro lo Yoda.
+\v 27 Ŋuro lo Yöanan, ŋuro lo Resa, ŋuro lo Jerubabela, ŋuro lo Salatiele, ŋuro lo Neri,
+\v 28 ŋuro lo Meleki, ŋuro lo Adi, ŋuro lo Losam, ŋuro lo Elemadam,
+\v 29 ŋuro lo Emuro lo Yosua, ŋuro lo Eliejer, ŋuro lo Yorim, ŋuro lo matata ŋuro lo Lewi.
+\v 30 Ŋuro lo Simeona, ŋuro lo Yuda, ŋuro lo Yosepa, ŋuro lo Yonam, ŋuro lo Eliakim,
+\v 31 ŋuro lo Melea, ŋuro lo Mena, ŋuro lo matata, ŋuro lo Natana, ŋuro lo Dawidi,
+\v 32 ŋuro lo Yisai, ŋuro lo Obede, ŋuro lo Boaja, ŋuro lo Salamona, ŋuro lo Nasona.
+\v 33 Ŋuro lo Amina-daba, ŋuro lo Adimin, ŋuro lo Ami, ŋuro lo Keseron, ŋuro lo Perese, ŋuro lo Yuda,
+\v 34 ŋuro lo Yakobo, ŋuro lo Yisaka, ŋuro lo Abarayama, ŋuro lo Terak, ŋuro lo Nakor,
+\v 35 ŋuro lo Seruga, ŋuro lo Reu, ŋuro lo Pelege, ŋuro lo Eber, ŋuro lo Sela.
+\v 36 Ŋuro lo Kenan, ŋuro lo Arepakesada, ŋuro lo Seme, ŋuro lo Noa, ŋuro lo Lamek,
+\v 37 ŋuro lo Metusela, ŋuro lo Enoka, ŋuro lo Yarede, ŋuro lo Malalele, ŋuro lo Kenan,
+\v 38 ŋuro lo Enosa, ŋuro lo Sete, ŋuro lo Adama, ŋuro lo Ŋun.
+\c 4
+\cl Sura 4
+\p
+\v 1 Yesu a jore ko Mulökötyo Loke, a yitwene Yardene, a Mulökötyo nyomoddi lepeŋ perok merya iŋwan i yobu nagon ŋutu ’bayin kata,
+\v 2 a Ŋilo kaŋ ŋonit gwe i temba na lepeŋ. A nye gwe a ko nyesu i kilu perok, a nagon se aje jo nu, a nye gwe ko magor.
+\v 3 A kirut kaŋŋonit kulyani ko lepeŋ adi, Ko do a Ŋuro lo Ŋun, taki na ŋurupit anyen wora a ambata.
+\p
+\v 4 A Yesu waddi lepeŋ adi, A wuro adi, Ŋuto ti gwolor kogwon kinyo ka ’de.
+\p
+\v 5 A kaŋöönit köti joŋgi lepeŋ i pirit najo ki, a kwekiŋdye lepeŋ tumatyanjin liŋ ti kak ko diŋit a na ’dit döŋdi.
+\v 6 A kaŋöönit kulyani ko lepeŋ adi, Nan de titikin do kido saret ko minyo lose liŋ, kogwon aje tiki nan, a nan tiŋdi ŋuto logon nan ’de ’dekan lo.
+\v 7 Nyena ko do a dulaki kak i twoju na nan a kine ŋo liŋ de gwe a kunok.
+\p
+\v 8 A Yesu waddi lepeŋ adi, A wurö adi, Do ködyö kugga MATAT Ŋun ilot a kitakiŋdye lepeŋ ka ’de.
+\p
+\v 9 A nye koti joŋgi lepeŋ Yerusalema, a togwi ’dikiŋdye lepeŋ i lotek lo Kadi na Ŋun, a kulyani ko lepeŋ adi, Ko do a ŋuro lo Ŋun, gubara mugun kak;
+\v 10 kogwon a wuro adi, Ŋun de saŋu malaikajin kanyit i kulya kunök anyen tiju do ’bura,
+\v 11 köti adi, Se de ’de ’dep do ko konisi kase an do ko julökin moköt ilot i ŋurupit.
+\p
+\v 12 A Yesu waddi lepeŋ adi, A kulyarikin adi, Do ködyö ti möŋu matat Ŋun ilot.
+\p
+\v 13 A nogon kaŋŋonit aje jo möŋu lepeŋ nu, a kölökiŋdye lepeŋ tojo ko nene diŋit.
+\p
+\v 14 A Yesu yitöni Galilaya ko riŋit na Mulökötyo, a lore i kulya ti lepeŋ reki i lu jur ’bukuluŋ.
+\v 15 A nye todiŋdye i kadijik kase momoresi, a ŋutu liŋ iŋge pupur lepeŋ.
+\p
+\v 16 A kirut Yesu iti Najareta i köji na wowoari nye nu. A nye luponi i kadi momoret i lor lo Sabata, gwoso i keri lonyit, a nye gwo ’de ki i keŋdya na buk.
+\v 17 A buk na nebi Yisaya tikine lepeŋ. A nye ŋaji buk a ryeji pirit nagon a wuro adi,
+\v 18 Mulökötyo lo matat gwon koyo loki, kogwon nye aje welakin nan i tokukiŋdyo na lore lo ’but i ŋutu lomerika, nye aje son nan i laikiŋdya na ŋutu lo rereka i yukwe nase, ko i laikiŋdya na ŋutu mo ’dokeno adi se mo memeddya ko i köloddu na ŋutu lo ruda kulo a lui,
+\v 19 i laikiŋdya na kiŋa lo ’burukin matat anyen nye won konyen ko ŋutu.
+\p
+\v 20 A Yesu muŋge buk, a nyökokiŋdye koliponit, a nye si ’dakine kak i tokujo; a ŋutu liŋ lo gwon i kadi momoret kulo diŋe lepeŋ go.
+\v 21 A nye kulyani ko lepeŋat adi, I lo lor kulo kulyaesi aje kona na yiŋge ta se i kena na.
+\p
+\v 22 A ŋutu liŋ jambi adi lepeŋ a lo ’but, a se iŋge söŋu ko kulyaesi lokwekwelen lo jam nye kulo. A se pije ’börik adi, ŋilo ’bayin a ŋuro lo Yosepa le?
+\p
+\v 23 A Yesu kulyani ko lepeŋat adi, ’Diri ta de tatakin nan ŋilo tolupet adi, Ko do a katoruonit a ti do torune mugun, a ta mo kulyani adi, Yi aje yiŋ ŋo liŋ na kon do Kaperanauma, nyena ti do koti koŋdi se ni konut i jur.
+\v 24 A nye kulyani adi, ’Diri nan kulya ko ta adi, Nebi ’bayin lo twotwoi kase i jur.
+\v 25 Nan takiŋdya ta kulya ti to ’diri adi, Koju i diŋit na Eliya karu ’bejin jore kata i jur lo Yisaraele, i diŋit nagon ki a gwo ’dan kudu ’bayin ko kiŋajin musala ko yapala buker nu, a dyaŋ gwe a duma parik i jur ’bukuluŋ;
+\v 26 ama a Ŋun gwe a ko son Eliya i nene nase kwoŋ, ama ka ’de lepeŋ sonyo i karu ’be na gwon Sarepata i jur lo Sidona.
+\v 27 Koti koju i diŋit na nebi Elisa ŋutu ti rimajin jore kata i jur lo Yisaraele, ama lele lose a ko tokela, tuŋ Namana lo Suria lo tokela ka ’de.
+\v 28 A na yiŋge se kine kulya i kadi momoret nu, a ŋutu liŋ iŋge woran a tomonik.
+\v 29 A se ŋine ki, a rikoddi Yesu kaŋo köji kata, a joŋgi lepeŋ i kwe na mere logon köji nase ’duko kata lu, tojo i pirit nagon a wi anyen dukuŋdya lepeŋ kak;
+\v 30 ama a nye Iwoŋoddi kase kiden a iti tu.
+\p
+\v 31 A Yesu lulurara Kaperanauma nagon a nene köji na Galilaya, a nye gwe i todiŋdyo na ŋutu i lor lo Sabata.
+\v 32 A ŋutu iŋge söŋu ko todiŋdyo nanyit, kogwon lepeŋ jambu ko kido.
+\v 33 A lele ŋuto lo gwon ko mulökötyo loron gwe i kadi momoret, a nye woŋoro ki ko gworo lobot adi,
+\v 34 Yesu lo Najareta, do ’dek nyo kayaŋ? Do yoŋo tukaŋu yi? Nan a den ko do a ŋa, do a Loke lo Ŋun.
+\p
+\v 35 Ama a Yesu riŋge lepeŋ, a kulyani adi, Yiŋani taliŋ, poŋdi kaŋo ko ŋilo ŋuto i mugun! A mulokotyo loron gubakiŋdye ŋuto lo kak ko ŋutu i komor, a poŋdi kaŋo ko lepeŋ i mugun ’bak tomijo na lepeŋ.
+\p
+\v 36 A ŋutu liŋ iŋge söŋu, a totopine ko ’börik adi, Kulo kulyaesi a nyo lo jam nye kulo? Kogwon lepeŋ saŋu muloko lorok ko kido ko riŋit, a se poŋdi kaŋo.
+\v 37 A liŋio ti lepeŋ reara i turon liŋ lo didiŋo.
+\p
+\v 38 A Yesu kö ’yi kadi momoret a iti ko Simona i ’baŋ. A moken na Simona iŋge gilo, mugun sasa ’yu pape parik, a se mamaŋdi Yesu anyen parakiŋdya ŋina ŋuto.
+\v 39 A Yesu poŋdi po a gwo ’de ko lepeŋ nyona, a nye riŋge ŋilo twanti, a sa ’yu na mugun kö ’yi lepeŋ; a nye ŋine ki ’de ’de a parakiŋdye lepeŋat.
+\p
+\v 40 A nagon kolor sosore sosor nu, a ŋutu liŋ joŋdi ŋutu kase logon a gigilotu ko twana ka ’de ka ’de kanyit ni; a nye sopakiŋdye konisi kanyit ko lepeŋat liŋ loki, a toke ’yi lepeŋat.
+\v 41 A muloko köti poŋdi kaŋo ko ŋutu jore i mugunya, a woŋe adi, Do a ŋuro lo Ŋun! A Yesu riŋge se, a tine rukokin se i jambu kogwon se a den adi nye a Masia.
+\p
+\v 42 A i baŋun na kak, a Yesu ŋiörö ŋioro a iti i pirit nagon ŋutu ’bayin kata. Ama a ŋutu kulo ga ’yi lepeŋ, a se ’dure ko lepeŋ yu, a ’deke göja lepeŋ an kolokin se;
+\v 43 ama a nye kulyani ko lepeŋat adi, Nan köti kodyo tokuoddu lore lo ’but lo tumatyan na Ŋun i kunie köjinö, kogwon nan a sunyue ko ŋina kwe.
+\v 44 A nye tokuje i kadijik momoresi ti jur lo Yudaya.
+\c 5
+\cl Sura 5
+\p
+\v 1 A gwe sona, na gwo ’di ’e Yesu nyona ko tör na Genesareta nu, a ŋutu jore ri ’diaddi ’borik ko lepeŋ yu i yiŋga na kulyaet lo Ŋun.
+\v 2 A nye meddi ki ’bojin murek i kijit, a kalokak ti somot aje kiyaddu kaŋo, a gwe i lalaju na ku ’yilan kase.
+\v 3 A nye kiyaddi i lele lo kilo ki ’bojin kata logon a lo Simona, a nye pije lepeŋ anyen dukaddu ki ’bo i pioŋ kata madaŋ, a Yesu si ’dani i ki ’bo kata a todiŋdye ŋutu kulo.
+\v 4 A nagon nye aje jo jambu nu, a nye takiŋdye Simona adi, Kamara ki ’bo i pirit nagulu a kirut gubaddi ta ku ’yilan kasu i pioŋ i munyuŋdya na somot.
+\p
+\v 5 A Simona waddi adi, Katodinönit, yi a kita i tukwaje liŋ a yi gwe a ko morga nene ŋo, ama kogwon do aje kulya, nan de gugubara ku ’yilan.
+\v 6 A nagon se aje koŋdya sona nu, a se iŋge munyun somot jore parik, a ku ’yilan kase suluje giginyija,
+\v 7 a se kwetuŋdye ŋutu logon ŋaŋu kita ko se lo gwon i lele lo kilo ki ’bojin kulo anyen po i parakiŋdya na se. A se poŋdi po a iŋge tojoreju kilo ki ’bojin murek ko somot, nyena a se suluje ’dirön.
+\v 8 A na meddi Simona Petero kine ŋo i pokin sona nu, a nye ’dorone kak ko Yesu i kuŋwat, a kulyani adi, ŋiörö kaŋo köyö pon Matat, kogwon nan a ŋuto loron.
+\v 9 Kogwon lepeŋ se ko ŋutu liŋ lo gwon ko nye kulo a soŋu kogwon somot logon lepeŋat aje munyun kulo.
+\v 10 Nyena a Yakobo se ko Luka ŋwajik ti Jebedayo, logon ŋaŋu kita ko Simona i pirit na geleŋ kulo koti iŋge söŋu. A Yesu kulyani ko Simona adi, An do ko kujöno, suluja soŋinana tojo ko ŋerot do mo jikuŋdyö ŋutu köyö ni gwoso ŋuto logon jikuŋdyö somot ko ku ’yi.
+\v 11 A se kamuŋdye ki ’bojin i kijit a se kölökiŋdye ŋo liŋ, a se kepoddi lepeŋ.
+\p
+\v 12 A gwe sona na gwoŋdi Yesu i nene köji nu, a lele ŋuto gwe nyu logon a moka parik ko rimajin; a na meddi ŋilo ŋuto Yesu nu, a nye rugwuŋökine kak ko komor nanyit a mamaŋdi lepeŋ adi, Pon matat, ko do nyanyar do bubulö toke ’ya nan.
+\p
+\v 13 A Yesu riöddi könin lonyit, a taŋdi lepeŋ, a kulyani adi, Iŋkoi, nan nyanyar toke ’ya do; kele kelan. ’De ’de a rimajin kö ’yi lepeŋ.
+\v 14 A nye kukuji lepeŋ adi, An do ko takin lele ŋuto kine kulya; ama iti. Kweki mugun ko koane, ko wukiŋdye rubaŋga a tokelet ilot gwoso na sarakiŋdye Mose nu, anyen ŋutu deden adi do aje tokela.
+\v 15 Ama a lore lo Yesu reara reara bia parik; a ’ŋutu jore parik momoruŋdye i yiŋga ko i tokela na twana kase.
+\v 16 Ama nye yeŋ kö ’yu ŋutu a iti i kwakwaddu i yöbu nagon ŋutu ’bayin kata.
+\p
+\v 17 A gwe sona i lele lor nagon Yesu gwon i todiŋdyö nu, a Parusijin se ko katodinök ti Saresi ti Mose logon po i turön liŋ ti Galilaya, ko ti Yudaya, ko lo po Yerusalema kulo gwe nyu i si ’da. A riŋit na matat gwe ko lepeŋ anyen toke ’yi ŋutu.
+\v 18 Nyena a kulye ŋutu lo poŋdi ’dukuŋdyö ŋuto i dotoet loki. Ŋilo ŋuto a bata mugun a twan. A se möŋi joŋga lepeŋ kadi Sura ta anyen topirikin ko Yesu i komor,
+\v 19 ama a se tine ryö kiko logon se joŋgi lepeŋ Sura ta, kogwon ŋutu jore parik. Nyena a se kirut ’dokoddi lepeŋ ki i lo ’dek lo kadi, a se köluŋdye ŋuto lo kak kanyit i dotoet i kiden na teŋula, anyen yepuŋdya kak ko ŋutu kiden ko Yesu i komor.
+\v 20 A na meddi Yesu yupet nase nu, a nye kulyani adi, Do ŋilo ŋuto, toronjin kunök aje pitöki.
+\p
+\v 21 A katodinök ti Saresi se ko Parusijin poki i pipija kase i töilyet adi, ŋilo ŋuto a ŋa lo lauŋdya ŋuri? Ŋa logon bubulo pitökiŋdyö toronjin? ’Bayin a Ŋun ka ’de logon a kapitönit le?
+\p
+\v 22 A Yesu iŋge den adi se gwon i pipija kase i töilyet, a pije se adi, Ko nyo ta pipija kasu i töilyet?
+\v 23 Nan nagon pölilyö, i takiŋdya adi, Toronjin kunök a pitöki, kode i kulya adi, ŋine ki ko wöröni wörö?
+\v 24 Ama nan de kwekwekin ta adi nan ŋuro lo ŋuto gwon ko riŋit i kak ni i pitökiŋdyö na toronjin. Nyena a nye wöripuŋdye i jambu ko ŋuto logon a bata lo adi, Nan takiŋdya do adi, Ŋine ki, ’dumuŋdye dotoet inot, ko iti mede.
+\v 25 ’De ’de a nye ŋine ki kase i komor, a ’dumuŋdye dotoet nagon nye a topiriki kata na, a nye iti mede pupuraddu Ŋun.
+\p
+\v 26 A ŋutu liŋ iŋge söŋu parik, a pupurje Ŋun; a se kujönöni kujönö, a kulyani adi, Yi aje meddya ŋo sörösi i lo lor.
+\p
+\v 27 A i mukök na ŋina a Yesu iti kaŋo, a nye meddi kapepenanit lo usur, karin kanyit a Lewi, sisi ’da i pirit ropet na usur, a nye takiŋdye lepeŋ adi, Kipundye nan.
+\v 28 A nye ŋine ki, a kölökiŋdye ŋo liŋ, a kepoddi Yesu.
+\p
+\v 29 A kirut Lewi konakiŋdye lepeŋ nyeŋ duma kanyit kadi, a ŋutu jore logon a kapepenak ti usur se ko kulye ŋutu si ’dani i nyesu ko lepeŋat.
+\v 30 A kulye Parusijin se ko katodinök kase ti Saresi ti Mose gwe i wiwinya ko ŋutu ti Yesu kajujumuk kulo, adi, Ko nyo ta nyesu ko möju i pirit na geleŋ ko kapepenak ti usur se ko katoronyak?
+\p
+\v 31 A Yesu waddi se adi, Ŋutu logon mugunya kase a na ’but ti ’dekan katoruönit, ama ŋutu lo gilö lo ’dekan katoruönit;
+\v 32 nan a ko po i luŋgu na ŋutu logon ko löti lo rigwo, ama i luŋgu na katoronyak anyen löpuggö töilyet.
+\p
+\v 33 A kulye ŋutu kulyani ko Yesu adi, Ŋutu ti Luka kajujumuk mimiŋdya daŋin jore ko kokoŋdya kwakwasesi, a kajujumuk ti Parusijin köti koŋdi sona, ama kajujumuk kulök kulo nyenyesu ko mömöju.
+\p
+\v 34 A Yesu waddi pija lepeŋat adi, Ta ŋona bubulö tiŋdu julin ti kayemanit i miŋdya i diŋit nagon kayemanit gwon ko lepeŋat i pirit na geleŋ nu le?
+\v 35 Ama diŋit mo popo nagon kayemanit mo joŋari kaŋo kase kiden, a kirut i ŋilu lor a lepeŋat mo miŋdye miŋdya.
+\p
+\v 36 A nye köti jamakiŋdye se lele lilim adi, Ŋuto ’bayin logon kerenyuŋdya tupet i boŋgo ludukötyo anyen ripakin i boŋgo na ’beron; a ko nye a koŋdya sona kweja adi nye a kereŋdya boŋgo ludukötyo na, ko köti tupet na boŋgo ludukötyo na mo tine mora ko na ’beron na.
+\v 37 Lele ŋuto ’bayin logon turakiŋdya binyo ludukö na yuyu i jurakan logon a gobero ŋoroko; ko nye a koŋdya sona, a jurakan gobero mo pu ’döni pu ’dö adi tu, a binyo mo ’buköjine kak a jurakan köti mo kakaŋi kakaŋu.
+\v 38 Ama binyo ludukö ködyö turaki i jurakan ludukö.
+\p
+\v 39 Ŋuto lele ’bayin logon ko a möju binyo na pötwör, a yöŋöni ludukö, kogwon lepeŋ kulya adi, Binyo na pötwör nagon a na ’but.”
+\c 6
+\cl Sura 6
+\p
+\v 1 A gwe sona i lor lo Sabata, a yesu lwöŋöddi meleseno ti ’bolot, a ŋutu kanyit kajujumuk ri ’ye kusik ti ’bolot, a pupuyuje se ko könisi kase, a nyesi se.
+\v 2 Nyena a kulye Parusijin pije lepeŋ adi, Nyo nagon ta koŋdya ŋo nagon saresi a ko ruk, nagon ködyö ti kona i lor lo Sabata?
+\p
+\v 3 A Yesu waddi pija lepeŋat adi, Ta a ko ken ŋo nagon Dawidi aje kon i diŋit nagon lepeŋ se ko ŋutu kanyit gwon ko magor le?
+\v 4 Lepeŋ köju a lupö i kadi na Ŋun, a nye ’dumuŋdye ambata na peta ko Ŋun i komor nagon saret a ko ruk adi ködyo ti nyei abur, ama tuŋ koanejin lo ruköki i nyesu, a nye nyesi nyesu a köti iŋge tikin ŋutu logon gwon ko lepeŋ kulo.
+\v 5 A nye kulyani ko lepeŋat adi, Nan ŋuro lo ŋuto a matat lo Sabata.
+\p
+\v 6 A i lele Sabata, a Yesu iti i kadi momoret a todiŋdye todiŋdyö, a lele ŋuto gwe nyu logon könin lonyit lo lutaten a lokworok.
+\v 7 A katodinök ti Saresi ti Mose se ko Parusijin diŋe Yesu, kode nye ŋona totoke ’ya i lor lo Sabata, anyen se bubulö ryeju toron nagon adi lepeŋ a kon.
+\v 8 Ama a nye iŋge den yeyeesi kase, a nye takiŋdye ŋuto logon könin a lokworok lo adi, Ŋine ki ko gwo ’de ko ŋutu kiden. A nye ŋine ki a gwo ’de nyu.
+\v 9 A kirut Yesu kulyani ko lepeŋat adi, Nan pija ta adi, Nan nagon saret a ruk adi ti konani kona i Sabata, ŋo na ’but, kode ŋo naron? I lwöggu na ŋutu kode i tukaŋu na se?
+\v 10 A nye boŋgi lepeŋat liŋ, a takiŋdye lepeŋ adi, Rioro könin ilot, a nye koŋdi sona, a könin lo lepeŋ gwe a lo ’but.
+\v 11 Ama a se iŋge woran parik a tujamaki ko ’borik ko se ködyö konakiŋdya Yesu nyo.
+\p
+\v 12 A i kilu perok a Yesu iti i merya i kwakwaddu; a nye gwe i kwakwaddu na Ŋun tukwaje liŋ.
+\v 13 A nagon kak aje waran nu, a nye lupundye kajujumuk kanyit kulo kanyit ni, a nye wuluŋdye puök wot murek kase kiden, logon nye a gwijö a luyökie.
+\v 14 Nyena a karin kase gwe a ko Simona logon nye a gwijö a Petero; ko Aŋöarea luŋaser lonyit, ko Yakobo, ko Sura, ko Pilipo, ko Bartolomayo,
+\v 15 ko Matayo, ko Toma, ko Yakobo ŋuro lo Alapayo, ko Simona lo luŋu a Kawelonit,
+\v 16 ko Yuda ŋuro lo Yakobo, se ko Yuda Isikariota logon a wora a miriku lo Yesu a iŋge tiŋdu lepeŋ i tatua lo.
+\p
+\v 17 A Yesu lulurara kak i pirit na geleŋ ko lepeŋat, a gwo ’de i pirit nagon a na ’dayat, a lodir duma lo ŋutu kanyit kajujumuk gwe nyu se ko ŋutu jore parik lo po i Yudaya liŋ, ko i Yerusalema, ko lo po i tikönyö ti Turo ko Sidona. Kilo ŋutu po i yiŋga na lepeŋ ko anyen totokela i twana kase,
+\v 18 a ŋutu logon totomiö ko mulökö lorok iŋge tokela.
+\v 19 A lodir liŋ lo ŋutu ga ’yi ’bo ’yu lepeŋ, kogwon riŋit a po kaŋo kanyit i mugun a toke ’yi se liŋ.
+\v 20 A Yesu boŋgi ŋutu kanyit kajujumuk kulo, a kulyani adi, Ta lomerika gwon a kalyöŋok, kogwon tumatyan na Ŋuni gwon a nasu.
+\v 21 Ta logon soŋinana gwon ko magor kilo gwon a kalyöŋök, kogwon ta mo yiyimönö. Ta logon soŋinana gwigwien kilo gwon a kalyöŋök, kogwon ta mo nyonyola.
+\p
+\v 22 Ta a kalyöŋök ko ŋutu maman ta, a renyani ta, a momoroji ta, a paji karin kasu kogwon kulya kwe ti ŋuro lo ŋuto!
+\v 23 Merenyejin kase köju a sasaŋdu nebijin sona i ŋilo kiko lo geleŋ ŋilo. Nyena lyoŋi ta lyöŋön i ŋilu lor, ko gwoji ta gwoja kogwon nyola, kogwon ropet duma a ’delaki ta ki yu.
+\p
+\v 24 Ama gwon a delya kasu ta logon a kwörinikö kilo, kogwon ta aje wu ŋo na lyöŋgi ta kine.
+\v 25 Gwon a delya kasu ta ŋutu logon soŋinana a yimönö kilo, kogwon ta mo mamagora. Gwon a delya kasu ta ŋutu logon soŋinana nyonyola kilo, kogwon ta mo dedelya ko gwigwien.
+\v 26 Gwon a delya kasu ko ŋutu liŋ jambu adi ta a lo ’but. Merenyejin kase köju a konakiŋdya nebijin ’burönök sona i ŋilo kiko lo geleŋ ŋilo.
+\p
+\v 27 Ama nan takiŋdya ta lo yiŋga nan kilo adi, Nyare ta nyar merok kasu, konaki ta ŋutu logon maman ta kilo ’bura,
+\v 28 luŋgi ta ’boriet ko Ŋun i se logon lömbu ta kilo, ko momo ’yi ta lepeŋ kogwon kulya ti ŋutu logon sasaŋdu ta kilo.
+\v 29 A ko lele ŋuto a naŋgu do i ŋebi, a ti do lopuköki lepeŋ lele lo köti anyen nanaŋa. A ko lele ŋuto ’dek joŋga boŋgo muit inot an do ko teŋ, ti nye joŋgi jölöbiya inot köti.
+\v 30 Tiŋdi ŋutu liŋ logon a mo ’yu ŋo konut; an do ko wunyun kaŋo ŋo kunök i ŋuto logon a joŋga se lo.
+\v 31 Konakiŋdye ta ŋutu gwoso nagon ta ’de ’dekan adi ti se konakiŋdye ta na.
+\p
+\v 32 A ko ta nyaŋu ŋutu logon nyanyar ta kilo, a ta ŋona pupura le? Ma ’di katoronyak nyaŋu ŋutu logon nyanyar se kilo.
+\v 33 A ko ta konakiŋdya ŋo na ’but i ŋutu logon konakiŋdya ta ŋo na ’but kilo, a ta ŋona pupura le? Ma ’di katoronyak koŋdya sona koti.
+\v 34 A ko ta tiŋdu ŋo kasu i kuröji ko ŋutu logon ta yeŋdu adi mo roröŋ kilo, a ta ŋona pupura le? Ma ’di katoronyak tiŋdu ŋo kase i kuroji ko katoronyak anyen se boŋö roröŋ liŋ.
+\v 35 Ama nyare ta nyar merok kasu, konaki ta lepeŋat ’bura. Rukökiŋdye ta se i kuröddu na ŋo kasu, an ta ko yeŋdu ropaki; a ta mo gwe ko ’doket a duma, a ta mo gwe a ŋwajik ti Katoŋanit lo ki liŋ; kogwon nye a lo ’but i ŋutu logon ti lyotion ko ŋo nagon se a wu kune ko a lorok i toilyet kulo.
+\v 36 Wone ta konyen ko nutu gwoso nagon Monye losu wowon konyen na.
+\p
+\v 37 An ta ko lilija ta kulya ti kulye nutu, an kulya kasu mo lilia. Koti ko ’duŋökiŋdyö ta kulya ti kulye ŋutu a narok an kulya kasu mo ’duŋöki a narok. Pitöki ta kulye ŋutu, a ta mo koti pitokine pitöki.
+\v 38 ’Doggi ta ’doŋga, a ta mo koti ’dokani ’doka. Temet na ’but nagon a ruda, ko a dodoŋaki jojo, ko a ’du ’dulu na mo ’bukoki kasu i wuyisi. Kogwon temet nagon ta yeŋ temakiŋdye kulye ŋutu na nye mo koti na temeki ’e ta.
+\p
+\v 39 A Yesu koti Tamakiŋdye lepeŋat lilim adi, ŋuto mo ’doke ŋona bubulo jiggo lele mo ’doke le? Se liŋ murek nona mo ti ’dororo i dili le?
+\v 40 Kajujumunit ti bulo lwöŋgu katodinonit lonyit, ama kajujumuk liŋ logon aje tutuŋgo todino ’bura kilo mo gwe gwoso katodinonit lose.
+\p
+\v 41 Ko nyo nagon do meddya korodoti na ’dit na gwon ko luŋosur i koŋe na ama a do tine met bau na gwon konut i koŋe na?
+\v 42 Do bubulo kulya ada ko luŋaser ilot adi, Luŋaser liŋ, ti nan kurutu ŋina korodoti na ’dit kaŋo konut i koŋe, ama do kwoŋ a ko met bau na gwon konut i koŋe na? Do kamumu Luka nit, a kokwe kiyaŋ ’dumu bau kaŋo konut i koŋe, a kirut a do buloni bulo meddya ’bura i kurutuŋdyo na korodoti na ’dit kaŋo ko luŋösur i koŋe.
+\p
+\v 43 Ködini lo ’but ’bayin logon bubulo radan ludweki lorok; koti ködini loron ’bayin logon bubulo radan ludweki lo ’but.
+\v 44 Kaden liŋ geleŋ geleŋ dedena i ludweki kase; kogwon ŋutu ti bulo ’deja ki ’biet i kaden logon a kikwa, koti se ti bulo ’deja ludweki ti binyo i tulyelye.
+\v 45 Ŋuto lo ’but topukuŋdyo kaŋo ŋo na ’but i kulya na ’but nagon a ’dela kanyit i toili kune; koti ŋuto loron topukuŋdyo kaŋo ŋo narok i kulya narok nagon a ’dela kanyit i toili kune. Kogwon kulya jore na gwon ko ŋuto i toili kune pupukun kaŋo kanyit i kutuk.
+\p
+\v 46 Ko nyo nagon ta luŋgu nan adi, Matat, Matat, ama a ta tine kon ŋo nagon nan a takin ta anyen kökon kine?
+\v 47 Ŋutu liŋ logon a po koyo ni a yiŋe yiŋ kulyaesi kwe, a kone kon se kilo, nan de kwekwekin ta ko se gwon ada.
+\v 48 Se gwon gwoso ŋuto logon ’duggo kadi, logon a ’bokara kak a nagulu, a tiŋdi togwi ’diesi i lelya loki. A nagon bar aje po a baranyaddi ko riŋit i ŋinu kadi, ama a tine tiŋdu lepeŋ i yoŋga, kogwon nye aje ’duko ’bura.
+\v 49 Ama ŋutu logon yiyiŋ kulyaesi kwe, a tine kon se kilo, se gwon gwoso ŋuto logon nyekakiŋdya kadi i kujöŋ a gwe a ko ’bokara togwi ’diesi kak. A bar lo poŋdi, a baranyaddi ko riŋit i ŋinu kadi, ’de ’de a nye ’dorone ’doro asut adi yurum.
+\c 7
+\cl Sura 7
+\p
+\v 1 A nagon Yesu aje tutuŋgo jama-kiŋdya ŋutu kulya liŋ nu, a nye iti Kaperanauma.
+\v 2 A duma lo kamorok ti Roma mia geleŋ gwe ko ’dupiet logon nye nyanyar parik. A ŋilo ’dupiet iŋge ŋilo a gwe nyona ko twan.
+\v 3 A na yiŋge duma lo kamorok lore i kulya ti Yesu nu, a nye soŋdi temejik ti Yudayaki ko lepeŋ yu, i pija na lepeŋ anyen po i toke ’ya na ’dupiet lonyit.
+\v 4 A se ’dure ko Yesu yu, a mamaŋdi lepeŋ parik, adi, Do ködyö ŋaparakin lepeŋ kogwon lepeŋ a lo ’but,
+\v 5 kogwon lepeŋ nyanyar jur likaŋ a iŋge ’dukokiŋdyö yi kadi momoret.
+\p
+\v 6 A Yesu moruŋdye ko lepeŋat. A nagon nye gwe nyona ko ’dur i ŋinu kadi nu, a duma lo kamörök soŋdi julin kanyit i takiŋdya na lepeŋ adi, Ko tudara mugun pon Matat, kogwon nan ti jukin adi ti do lupöni koyo kadi.
+\v 7 Ŋina a kwe nagon nan a yeyeju adi nan ti jukin po konut ni; ti do tun Tamuŋdye kulyaet, a ’dupiet liŋ de kele kelan.
+\v 8 Nan koti a nuto logon sara ko temejik kwe, a nan koti gwe ko kamorok lo gwon koyo i mukok. Ko nan takiŋdya lele adi, Iti, a nye iti tu; a ko nan luŋgu lele adi, Po, a nye poŋdi po; a ko nan takiŋdya ’dupiet liŋ adi, Koŋdi na ŋo, a nye koŋdi koŋdya.
+\p
+\v 9 A na yinge Yesu kine kulya nu a nye iŋge söŋu ko lepeŋ, a nye boŋgi ŋutu jore lo kipuŋdyo nye kulo, a nye kulyani adi, Nan takiŋdya ta adi, Nan a ko ryo yupet duma gwoso na ’bayin ma ’di i Yisaraele.
+\v 10 A nagon ŋutu lo sonyo kulo aje yito mede nu, a se ryeji ’dupiet lo gwe a lo ’but.
+\p
+\v 11 A i mukok na ŋina, a Yesu iti i köji na luŋu a Naina, a ŋutu kanyit kajujumuk se ko ŋutu jore parik moraddi ko lepeŋ.
+\v 12 A nagon nye gwe nyona ko ’dur i kötumit na köji nu, mete, a nuto logon aje twan lo ’dokoni kano. Ŋilo nuto a pilili lo ŋote nagon a karu ’be. A nutu jore ti köji inge moruŋdya ko nina nuto.
+\v 13 A na meddi Matat nina nuto nu, a nye wone konyen ko lepeŋ, a kulyani ko lepeŋ adi, Mama, an do ko gwien.
+\v 14 A nye iti nerot, a taŋdi par, a ka ’dokök kulo gwo ’de gwo ’dan. A nye kulyani adi, Do nilo titinti, nan takiŋdya do adi, Ŋine ki.
+\v 15 A nuto logon a twan lo nine ŋien a si ’dani si ’da, a suluje jambu. A Yesu ŋutukiŋdye note.
+\p
+\v 16 A nutu liŋ inge moka ko kujono, a se pupurje Ŋun adi, Nebi duma aje pukun kayan kiden, koti adi, Ŋun aje ’yo ’yu nutu kanyit.
+\v 17 A nilo lore reara kano i kulya kanyit, i Yudaya liŋ ko i juron liŋ lo didino.
+\p
+\v 18 A nutu ti Luka kajujumuk takindye Sura kine no liŋ.
+\v 19 A Luka lupundye kulye kajujumuk kanyit murek, a sonyoddi se ko Matat yu adi, Do a nye lo popo lo kode yi mordu lele?
+\p
+\v 20 A nutu kulo ’dure ko lepeŋ yu, a kulyani adi, Luka Kabatisanit lo sunyuŋdyo yi konut ni i pija na do adi, Do a nye lo popo lo kode yi mordu lele?
+\p
+\v 21 A i ŋinu diŋit a Yesu inge toke ’ya nutu jore logon ko gilosi, ko logon ko twana, ko logon ko muloko lorok, a nye inge na konyen ti nutu jore logon a mo ’dokeno.
+\v 22 A nye waddi nutu lo sunyue kulo adi, Iti ta, ko taki ta Luka no na met ta ko na yin ta kine, adi nutu mo ’dokeno meddi meddya, nodeki woroni woro, nutu ti rimajin aje tokela, mineki yinge yinga, nutu lo twatwa aje toniyu i twan, nutu lomerika aje tokuki Loŋe Lo ’but;
+\v 23 nyena nuto logon a ko kopuko ko kulya kwe lo a kalyoni.
+\p
+\v 24 A nagon nutu lo son Luka kulo aje tu nu, a Yesu suluje pija lodir lo nutu i kulya ti Sura adi, Ta a tu i yobu i meddya na nyo? Ta a tu i meddya na pa ’duni lo wino ko kobunot le?
+\v 25 Ama ta a tu kano i meddya na nyo? Ta a tu i meddya na ŋuto lo jupu bongo naparere na gworo go le? ’Diri nutu logon jupu boŋgwat nakwekwelen ko a monyota ko no na ’but kilo si ’da i kadijik ti moran.
+\v 26 Ama ta a tu kano i meddya na nyo? Ta a tu i meddya na nebi? Inkoi, nan takiŋdya ta adi ta ’diri a met nuto logon Iwolwon nebi.
+\v 27 Ŋilo nuto a nye logon kulya kanyit a wuro adi, Mete, nan soson luyökie liŋ konut nerot, logon mo tetenaddu kiko ilot.
+\p
+\v 28 Nan takiŋdya ta adi, i kiden na nutu logon a yunwe ko nutu wate kilo lele gelen ’bayin logon a duma lwolwon Luka; ama nuto logon a lo ’dit bia parik i Tumatyan na Ŋun lo a duma lwolwon lepeŋ.
+\p
+\v 29 A na yinge se kine kulya nu, a nuto liŋ se ko kapepenak ti usur inge liliun adi Ŋun a lo ’but, kogwon se a ruk Luka batiddya se.
+\v 30 Ama a Parusijin se ko bodwat ti Saresi ti Mose inge renya no nagon ŋun a jujukin se kune, kogwon se a ko ruk Sura batiddya se.
+\p
+\v 31 Nyenagon nan de töjukin nutu ti na toberon i nyo? Se gwon gwoso nyo?
+\v 32 Se gwon gwoso ŋwajik logon sisi ’datu i pirit gworiet a toluŋi ko ’börik adi, Yi a kutakiŋdya ta kili ’bajin, ama a ta tine gwoja; yi a yo ’yu köli lo twan, ama a ta tine gwien.
+\v 33 Kogwon Luka Kabatisanit aje po a gwe a ko nyesu kinyo a gwe a ko möju binyo, nyena a ta kulyani adi, Lepeŋ ko mulökötyo loron.
+\v 34 Ama nan Ŋuro lo ŋuto aje po nyenyesu ko mömöju, a ta kulyani adi, Meddi ta ŋilo kanyöönit, ko a kamere. Lepeŋ a ju lo kapepenak ti usur, ko a ju lo katoronyak.
+\v 35 Ama ŋutu liŋ logon Koŋon a yuŋun kilo iŋge gwulu adi nye a Koŋon nagon a gwak.
+\p
+\v 36 A lele Parusityo luŋgi Yesu i nyesu ko lepeŋ; a nye lupöni ko Parusityo lo kadi, a si ’dakine kak i nyesu.
+\v 37 Nyena mete, a ŋuto na ŋinu köji nagon a katoronyanit na iŋge den adi Yesu gwon i nyesu ko Parusityo kadi, a ŋina ŋuto joŋdi lupunit logon a ŋurupit lo luŋu a alabasata. Ŋilo lupunit a jore ko welet na mon ’bura nagon a na mur.
+\v 38 A ŋuto na gwo ’de i ki ’diŋ ko Yesu i mokosi gwigwien, a ŋolitan kanyit ’done ko lepeŋ i mokosi, a nye seji se ko kupir kanyit ti kwe, a nye ’biuŋdye mokosi kanyit, a we ’yi se ko welet.
+\v 39 A nagon Parusityo lo lupuŋdya Yesu lo ko meddi ŋina ŋo, a nye kulyani ko mugun adi, Ko lo ŋuto ködyö a nebi, nye ködyö deden ko ŋina ŋuto a ŋa nagon ’bo ’yu lepeŋ na, köti ko gwiliŋit lonyit gwon ada. Nye ködyö deden adi lepeŋ a katoronyanit.
+\p
+\v 40 A Yesu waddi lepeŋ adi, Simona, nan gwon ko nene ŋo nagon nan ’dek jamakiŋdya do. A Simona kulyani adi, Kulyani koi, Katodinönit.
+\v 41 Adi, Lele ŋuto gwon ko kakurök murek; lele a kuŋö ginejin mukanat, lele ko gurut merya mukanat.
+\v 42 A nagon se tine jukin robba nu, a nye pitökiŋdye lepeŋat liŋ murek. Nyena lon lose nyanyar lepeŋ bia parik?
+\p
+\v 43 A Simona waddi adi, Nan yeyeju adi ŋuto logon a pitöki gurut jore lo. A Yesu kulyani ko lepeŋ adi, Do aje lilija ’bura.
+\v 44 A kirut nye boŋgi ŋina ŋuto a nye pije Simona adi, Do a met na ŋuto le? Nan a lupe konut kadi a do gwe a ko tikin nan pioŋ nagon lalaarikin mokosi kwe, ama na ŋuto a lalaju mokosi kwe ko ŋolitan kanyit, a seji se ko kupir kanyit ti kwe.
+\v 45 Do a ko roman ko nan ko ’bi ’biyet, ama suluja i diŋit na lupe ’i nan ni na, na ŋuto a ko kö ’bi ’bija mokosi kwe.
+\v 46 Do a ko we ’ya kwe nio ko welet, ama nye a we ’ya mokosi kwe ko welet na mon ’bura.
+\v 47 Nyena nan takiŋdya do adi, Toronjin kanyit na gwon jore kine aje pitöki; ŋina a kwe nagon lepeŋ nyaŋi nan parik; ama ŋuto logon a pitöki ku ’dik lo nyaŋu nanyit a na ’dit.
+\v 48 A nye takiŋdye ŋina ŋuto adi, Toronjin kunök aje pitöki.
+\p
+\v 49 A ŋutu lo si ’da i nyesu ko lepeŋ kulo suluje totopi ko ’börik adi, Ŋilo ŋuto a ŋa logon pitökiŋdyö ma ’di toronjin?
+\p
+\v 50 A nye kulyani ko ŋina ŋuto adi, Yupet inot aje lwök do. Iti ’bura ko taliŋ.
+\c 8
+\cl Sura 8
+\p
+\v 1 A gwe sona i mukök na ŋina, a yesu jöjölöjine i köjinö ko i turön lalajaddu ko totokuöddu Loŋe Lo ’but lo Tumatyan na Ŋun. A ŋutu kanyit kajujumuk puök wot murek kulo moraddi ko lepeŋ,
+\v 2 se ko kunie wate nagon aje tokela i mulökö lorok ko i twana. Kine wate karin kase a ko Maria na po Magadala nagon mulökö lorok buryo a tu kaŋo kanyit i mugun;
+\v 3 ko Yöana nakwan na Kuja katiyunit lo mede na Erode; ko Susana, se ko kunie jore. A kine wate parakiŋdye lepeŋat ko ŋo kase.
+\p
+\v 4 A ŋutu jore momoruŋdye ko Yesu ni; kilo ŋutu po i köjinö jore. A nye kulyani ko lepeŋat i lilim adi,
+\v 5 Kaweyanit a tu i weja na nyomot. A gwe sona, na gwoŋdi nye i weja nu, a kulye nyomot ’do ’done i merete lo kiko, a iŋge ryoryoka, a kwen kwökwöddi se.
+\v 6 A kulye nyomot ’do ’done i kak nagon a lelya, a nagon se aje ’duruŋdyö nu, a se teteyone teteyon kogwon kujöŋ ku ’dik pioŋ ’bayin.
+\v 7 A kulye nyomot ’do ’done i kiden na kikwa, a kikwa iŋge ’duröddu ki ko se i pirit na geleŋ a iŋge ’di se.
+\v 8 A kulye nyomot ’do ’done i kak na ’but a ’duŋe ’duŋö ko a tore ludweki, konyen mia i kwe geleŋ. A na jambi nye kine kulya nu, a nye woŋoro ki adi, Ŋuto logon ko swö yiŋesi ti nye yiŋge kine kulya.
+\p
+\v 9 A ŋutu kanyit kajujumuk pije Yesu ko ŋilu lilim kweja nyo.
+\v 10 A nye waddi adi, Ta aje tiki i deŋdya na lwönö ti Tumatyan na Ŋun, ama ŋo liŋ nagon jamaki kulye ŋutu jama a lilimon, kweja adi se memet ’bak gwulu ’yu, ko se yiyiŋ ’bak kuruŋdyö.
+\p
+\v 11 Lo lilim gwon sona adi, Nyomot kulo a kulyaet lo Ŋun.
+\v 12 Kilo lo gwon nyona ko kiko kilo a ŋutu logon aje yiŋga, a kirut kaŋöönit poŋdi poa joŋgi ŋilo kulyaet kaŋo kase i töilyet, anyen se gwon ti yubbö a lwököni lwökö.
+\v 13 Nyomot logon a weki i kak nagon a lelya kulo a ŋutu logon ko aje yiŋga ŋilo kulyaet a wuji nye ko lyöŋön, ama kokori kase a ko ’bekoddu kak; a se yupundye diŋit a na ’dit, a i diŋit temet a se kukutörö bot.
+\v 14 Kilo lo ’do ’do i kiden na kikwa kulo a ŋutu logon aje yiŋga, a i mukök na ŋina, a wiwinyesi ko tukwörien se ko lyöŋesi ti na kak iŋge ’di se, a se tine toran ludweki lo ’but.
+\v 15 Nyomot lo weki i kujöŋ na ’but kulo a ŋutu logon aje yiŋga ŋilo kulyaet, a ’depe ’dep nye go ko töilyet lo ’but ko torigwo, a gwo ’de go tojo ko toran na ludweki.
+\p
+\v 16 Lele ŋuto ’bayin logon mokakindya lombo a muŋge nye ko mu ’da, kode tikin i mukök na dotoet, ama lepeŋ togwi ’dikin nye ki, anyen ŋutu lo lupö kadi kulo böŋö memet parara.
+\v 17 Kogwon ŋo liŋ nagon ’de ’dela mo kwekweya, a ŋo gwe ’bayin nagon ’dela a lwön nagon mo ti dena a jweni köke i parara anyen memeta.
+\v 18 Meddi ta ’bura ko ta yiŋga ada, kogwon ŋuto lo gwon ko ŋo lo mo ’ya ’yalaki kunie, ama ŋuto logon ’bak nene ŋo lo ma ’di ŋo nagon nye ayeye adikata kanyit na mo ’du ’dumaji kaŋo kanyit.
+\p
+\v 19 A ŋote se ko luŋasirik kanyit poŋdi ko Yesu ni, ama a se tine bulö yepuŋdya kanyit ni kogwon ŋutu jore parik.
+\v 20 A ŋuto tukökiŋdye lepeŋ adi, ŋuti ko luŋösurök kulu gwo ’dan kaŋo ’dek meddya do.
+\p
+\v 21 Ama a nye waddi se adi, Ŋote nio se ko luŋasirik kwe a ŋutu logon yiŋga kulyaet lo Ŋun a kone kon nye.
+\p
+\v 22 A ko gwe sona i lele lor, a Yesu kiyaddi i ki ’bo kata se ko ŋutu kanyit kajujumuk kulo, a nye kulyani ko lepeŋat adi, Ti yi laŋaddi ta i nu pele na tör. Nyena a se ŋiörö ŋiörö,
+\v 23 a na wuköji ’e ki ’bo lose nu, a nye dotoni doto. A köbuŋöt duma wukuŋdye wukuŋdyö i tör, a ki ’bo jorene jore ko pioŋ, a se gwe i nagusu.
+\p
+\v 24 A se poŋdi ko lepeŋ ni, a topuruŋdye lepeŋ adi, Matat, Matat, yi twatwa! A nye purwene purwe, a riŋge köbuŋöt se ko yalajin ti tör logon ya ’yu ko riŋit; a ŋo liŋ gwo ’de gwo ’dan a gwe taliŋ.
+\p
+\v 25 A nye pije lepeŋat adi, Niya yupet nasu? A se iŋge kujönö a söŋi söŋu, a totopine ko ’börik adi, Ŋilo ŋuto a ŋa logon saŋu ma ’di köbuŋöt se ko tör, a se yiŋge lepeŋ?
+\p
+\v 26 A se ’dure i jur lo ŋutu ti Gerasa lo gwon i nu pele na tör na Galilaya. A nagon Yesu aje kiyuŋdya kaŋo i ki ’bo nu, a ŋuto lo po köji rume ko lepeŋ.
+\v 27 Ŋilo ŋuto gwon ko mulökö lorok kanyit i mugun, ko a ko jupu boŋgwat ko diŋit a najo. Lepeŋ ti si ’da midi, ama sisi ’datu i kiden na gulömö.
+\p
+\v 28 A na meddi nye Yesu nu, a nye wonoro ki, a nye ’dorone kak ko lepeŋ i komor, a kulyani ko gworo lobot adi, Yesu, ŋuro lo ŋun Katoŋanit lo ki liŋ, do ’dek nyo koyo? Nan mo ’yu do bono, an do ko tomi nan.
+\v 29 Kogwon Yesu dika aje saŋu muloko lorok adi ti se poŋdi kapo ko ŋilo ŋuto i mugun. (Kogwon diŋitan jore muloko lorok momok lepeŋ; a nye tiyuni tiyu, a rereka ko witiot, ama nye yen giginyi toresi, a mulökö lorok riköddi lepeŋ i yobu nagon nutu ’bayin kata.)
+\p
+\v 30 A Yesu pije nilo nuto adi, Karin kunok a na? A nye waddi adi, Karin kwe a Yodom; kogwon muloko jore aje lupö ko lepeŋ i mugun.
+\v 31 A muloko lorok mamaŋdi mamaŋdu anyen Yesu gwon ti sarakiŋdya se i tu i dili nagon ’bak ’dutet.
+\v 32 Nyena a teŋ duma na wuryo gwe i yuku nyu i mere; a muloko lorok mamaŋdi lepeŋ anyen rukoddu se i lupö i wuryo. A kirut a nye rukokiŋdye se i tu.
+\v 33 A muloko lorok lupuŋdye kano ko nilo nuto i mugun a lupöni i wuryo, a teŋ na wuryo rurumuŋdye kak ’de ’de i wi na merya tojo i tor kata, a ’dire ’diron.
+\p
+\v 34 A na meddi kayukuk no na kona nu, a se woki wokon, a toreaddi lone köji ko i jur.
+\v 35 A nutu inge po i meddya na no nagon aje pokin kine, a se poŋdi ko Yesu ni, a se ryeji nuto logon muloko lorok aje po kano ko lepeŋ i mugun lo, si ’da ko Yesu i mokosi, a töjupu a yeyeesi kanyit gwe a na ’but; a se inge kujönö.
+\v 36 A nutu logon a met kine kulya kulu takiŋdye lepeŋat ko nilo nuto logon ko muloko lorok tokela ada.
+\v 37 A kirut nutu liŋ ti jur lo Gerasa lo didino kulo pije Yesu anyen wusaddu kano kase kiden; kogwon lepeŋat aje moka kujono parik; nyena a nye kiyaddi i ki ’bo kata a yitöni yito.
+\v 38 A nuto logon muloko lorok aje tu kano ko lepeŋ i mugun lo, mamaŋdi lepeŋ anyen nye bono moraddu ko lepeŋ; ama a Yesu soŋdi lepeŋ a kulyani ko lepeŋ adi,
+\v 39 Yitöni mede, ko tuke no duma nagon pun aje konakin do na. A nuto lo iti tu, a tokudddi i köji ’bukuluŋ no duma nagon Yesu aje konakin lepeŋ na.
+\p
+\v 40 A nagon Yesu aje yito i nu pele na tör nu, a nutu jore wuyuŋdye lepeŋ, kogwon se liŋ gwon i mömöŋdu na lepeŋ.
+\v 41 A kirut lele ŋuto lo ’dure, karin kanyit a Yairo, logon a duma lo kadi momoret, a nye rugwunokine kak ko Yesu i mokosi, a mamaŋdi lepeŋ anyen tu kanyit mede,
+\v 42 kogwon nye gwon ko pilili na nuro na gwon ko kinajin gwoso puök wot murek na, a gwe nyona ko twan. A na tiri Yesu nu, a nutu kulo ri ’diundye ko lepeŋ ni.
+\v 43 A nene ŋuto gwe kata nagon rima wowon kanyit i mugun kinajin puök wot murek, nyena ma ’di nagon nye a tutun no kanyit liŋ i ropakiŋdya na bodwat ti winiko, a lele ŋuto tine jukin toke ’ya lepeŋ.
+\v 44 A nina ŋuto poŋdi ko lepeŋ i mukok, a ’bo ’yi kume lo boŋgo nanyit; a ’de ’de won na rima goggi goggu.
+\v 45 A Yesu pije adi, ŋa ’bo ’yu nan? A nagon nutu liŋ aje renya nu, a Petero kulyani adi, Matat, nutu jore dumuŋdyo konut ni ko riri ’di do!
+\p
+\v 46 Ama a Yesu kulyani adi, Ŋuto aje ’bo ’yu nan; kogwon nan a den adi riŋit aje tu kano köyö.
+\v 47 A na meddi ŋuto na adi nye aje denwe kano nu, a nye poŋdi böböpuŋdyö, a rugwunökine kak ko lepeŋ i mokosi, a nyönyöggi ko nutu liŋ i komor kwe nagon nye ’bo ’yi lepeŋ na, köti ko nye tokela ’de ’de ada.
+\v 48 A Yesu kulyani ko lepeŋ adi, Ŋuro nio, yupet inot aje tiŋdu do i kelan; iti ’bura ko taliŋ.
+\p
+\v 49 A nagon Yesu nyuŋ jajambu nu, a lele ŋuto logon poŋdya ko duma lo kadi momoret midi lo kulyani adi, Ŋuro inot aje twan; ko nyuŋ tudaraju Katodinönit.
+\p
+\v 50 A na yinge Yesu kine kulya nu, a nye kulyani ko Yairo adi, An do ko kujönö; kölumbö yubbe yubbö tun a nye de kele kelan.
+\v 51 A nagon nye aje ’durökin kadi nu, a nye tine rukörö lele ŋuto i lupö Sura ta ko nye i pirit na gelen, ama ka ’de Petero, ko Luka, ko Yakobo, se ko monye nuro ko note.
+\v 52 A nutu liŋ luluje lulujö dedelya lepeŋ; ama a nye kulyani adi, Ko gwi ta; nuro na a ko twan ama dodoto.
+\v 53 A se kweni ’e kweni ’e lepeŋ ’dö ’döju, a den adi ŋuro na aje twan.
+\v 54 Ama a nye morgi nuro i könin a luŋgi adi, Ŋuro, nine ki.
+\v 55 A ködudwö nanyit yitökine bot kanyit i mugun, a nye nine ki ’de ’de; a Yesu sarakiŋdye adi, ti nuro na tikine po lo nyenyei.
+\v 56 A ko monye ko note inge söŋu parik; -ama a nye kukuji lepeŋat an takin lele ŋuto ŋo nagon aje kona na.
+\c 9
+\cl Sura 9
+\p
+\v 1 A kirut Yesu lupundye ŋutukanyit kajujumuk puök wot murek kulo i pirit na geleŋ, a nye tiŋdi lepeŋat riŋit ko kido anyen te ’yi mulökö lorok liŋ ko anyen toke ’yi twana,
+\v 2 a nye soŋdi se i tokuöddu na kulya ti Tumatyan na Ŋun ko i toke ’ya na ŋutu logon a gigilötu.
+\v 3 A nye takiŋdye lepeŋat adi, An ta ko joŋga ta nene ŋo i jölö nasu; ta ti joŋga ma ’di turya, ma ’di jurakan, kode kinyo, kode gurut; an ta ko gwon ta ko jölöbiyajin murek murek.
+\v 4 A ko ta a lupö i nan kadi mönuŋdye ta nyu tojo ta a ŋiörö.
+\v 5 A ko nan pirit nagon ŋutu kanyit ti wu ta, ko ta ŋiörö ŋiörö i ŋinu köji, nanane ta kujöŋ na ryoryok ta ko mokosi kasu kine kaŋo anyen wi ’ya se i kwekiŋdya na ŋo nagon se a renyari kune.
+\v 6 A ŋutu kanyit kajujumuk ŋiörö ŋiörö, a wöröjine i turön liŋ totokuöddu Loŋe Lo ’but ko totoke ’ya ŋutu logon a gigilötu i piritön liŋ.
+\p
+\v 7 Nyena a Erode kasaranit iŋge yiŋ ŋo nagon aje kona kune, a nye iŋge dyadya ’yu parik, kogwon kulye ŋutu jambu adi, Sura aje toŋiyu i twan,
+\v 8 a kulye jambi adi, Eliya aje pukun, a kulye adi, lele lo nebijin ti köju ’beron kulu aje ŋien i twan.
+\v 9 A Erode kulyani adi, Nan aje tikin kwe na Sura i ’duŋwe kaŋo; ama ŋilo ŋuto a ŋa logon nan a yiŋ kine ŋo i kulya kanyit lo? A nye yöŋöni meddya lepeŋ.
+\p
+\v 10 A na yitwe ’i luyökie kulo nu, a se nyönyökökiŋdye Yesu ŋo liŋ nagon se aje kon kune. A nye joŋgi lepeŋat a ’danajine ka ’de i köji na luŋu a Betesaida.
+\v 11 Ama a lodir lo ŋutu iŋge den a se kepoddi lepeŋ; a nye wuyuŋdye lepeŋat a jamakiŋdye lepeŋat kulya ti Tumatyan na Ŋun, a toke ’yi ŋutu logon ’de ’dekan tokela.
+\p
+\v 12 A nagon kak gwe nyona ko sömukö nu, a ŋutu kanyit kajujumuk puök wot murek kulo poŋdi ko lepeŋ ni a kulyani adi, Sonyoro kilo ŋutu, ko ti se iti i köjinö ko i turön logon nyona, i galaddu na piritön dotoesi se ko kinyo; kogwon ni yi kulo gwon i pirit nagon ’bak ŋutu.
+\p
+\v 13 Ama a Yesu waddi lepeŋat adi, Ta ko ’börik tiki ta se ŋo lo nyenyei. A se waddi adi, Yi gwon ko ambatajin mukanat ko somot murek ka ’de ake koyi a tu i gwörökiŋdyö na kulo ŋutu liŋ kinyo.
+\p
+\v 14 Kogwon lepeŋat a ŋutu lyan gwoso aliŋan mukanat. A Yesu takiŋdye ŋutu kanyit kajujumuk adi, Tosi ’dane ta lepeŋat kak a teŋon, teŋ geleŋ ko ŋutu gwoso merya mukanat.
+\v 15 A se iŋge koŋdya sona i tosi ’daju na lepeŋat liŋ kak.
+\v 16 A Yesu ’dumuŋdye ambatajin mukanat se ko somot murek kune, a nye diŋe ki, a ’boroji ’boroja, a nye pipiŋdye se, a tiŋdi ŋutu kanyit kajujumuk kulo anyen tikin ko lodir lo ŋutu i komor.
+\v 17 A ŋutu liŋ nyesi nyesu a iŋge yimönö. A lepeŋat iŋge ’du ’dumun pitönö na kinyo lo pipinya lo kupöjin puök wot murek.
+\p
+\v 18 A ko gwe sona, na gwoŋdi Yesu i kwakwaddu geleŋ nu, a ŋutu kanyit kajujumuk gwe kata, a nye pije se adi, Ŋutu jambu adi nan a ŋa?
+\p
+\v 19 A se waddi adi, Kulye ŋutu kulya adi, Do a Sura Kabatisanit; ama kulye adi, Do a Eliya; kulye adi, Do a lele lo nebijin ti köju ’beron kulu logon aje ŋien i twan lo.
+\p
+\v 20 A nye köti pije lepeŋat adi, Ama ta ko ’börik kulya adi nan a ŋa? A Petero waddi adi, Do a Masia logon Ŋun a sunyun lo.
+\p
+\v 21 Ama a nye kukuji lepeŋat a saŋi se adi an se tukökin lele ŋuto kine kulya,
+\v 22 adi, Nan ŋuro lo ŋuto ködyö ŋoŋga ŋo jore, a ŋutu temejik ko koanejin temejik se ko katodinök ti Saresi ti Mose mo renyani nan, a mo tatuje nan, a i perok musala a nan mo toŋiyuni toŋiyu i twan.
+\p
+\v 23 A nye kulyani ko lepeŋat liŋ adi, Ko ŋuto logon ’de ’dekan gwon a kakeponit liŋ a ti nye paji mugun, ko ti ’dumuŋdye ködini nanyit na goro perok liŋ a kepoddi nan.
+\v 24 Kogwon ko ŋuto logon ’dek Iwoggu ru nanyit a ŋilo ŋuto mo tolikiŋdye ru nanyit, ama ŋuto logon tolikiŋdyö ru nanyit kogwon kulya kwe lo a nye mo lwöggi ru nanyit.
+\v 25 Kogwon ’bulit a nyo i ŋuto logon a ryeju ŋo liŋ ti kak a kanyit a tuyaŋgi kode a tolikiŋdye mugun?
+\v 26 Kogwon ko ŋuto logon kwe nanyit yuyu i kulya kwe se ko i todinesi kwe, a kwe nio na Ŋuro lo ŋuto köti mo yune yu i kulya kanyit, na poŋdi nan ko malaikajin loke i pirit na geleŋ i minyo liŋ se ko lo Baba nu.
+\v 27 Ama nan ’diri takiŋdya ta adi, Kulye ŋutu kata i kulo ŋutu logon gwogwo ’dan ni kulo logon mo ti waŋ twan a kokwe na meddi se tumatyan na Ŋun.
+\p
+\v 28 A i mukök na perok budök na jambi Yesu kine kulya nu, a nye joŋgi Petero, ko Sura, ko Yakobo, a kiyaddi ki i mere i kwakwaddu.
+\v 29 A na gwoŋdi nye i kwakwaddu nu, a komor nanyit worani ka ’de, a boŋgwat kanyit worani a nakwe bia parik ti jukin i meta.
+\v 30 Nyena mete, a ŋutu murek gwe i jambu ko lepeŋ, logon a ko Mose ko Eliya,
+\v 31 a se puku ko minyo, a jambi kulya ti wuddya nanyit i na kak nagon nye ’diri mo tu kökon Yerusalema yu kunu anyen temakiŋdya i ŋo nagon Ŋun ’de ’dekan.
+\v 32 A Petero se ko ŋutu lo gwon ko nye kulo lure lur, ama i diŋit nagon konyen kase gwe a loke nu, a se meddi minyo lo lepeŋ ko ŋutu murek gwogwo ’dan ko lepeŋ nyona.
+\v 33 A nagon se gwe i kö ’yu na lepeŋ nu, a Petero kulyani ko Yesu adi, Katodinönit, a na ’but i gwon nikaŋ ni; ti yi teteŋdi murugujin musala, nene a inot, ko nene a na Mose, ko nene a na Eliya—ti den ŋo na kulyani nye kine.
+\v 34 A na jambi nye kine kulya nu, a ’diko na puku a muŋge lepeŋat; a se iŋge kujönö na muŋge ’diko lepeŋat nu.
+\p
+\v 35 A gworo lo kuu i ŋina ’diko adi, Ŋilo a Ŋuro liŋ lo wulwe; yiŋge ta kulya kanyit!
+\v 36 A nagon gworo lo aje jo jambu nu, a Yesu ko metani a gwe geleŋ. A ŋutu kajujumuk kulo yiŋani taliŋ, a i ŋinu diŋit a se gwe a ko takin lele ŋuto nene ŋo na met se na.
+\p
+\v 37 A kotumalu na luluruŋdye se kak i mere nu, a ŋutu jore parik rume ko Yesu.
+\v 38 Mete, a lele ŋuto i kiden na lodir lo ŋutu woŋoro ki adi, Katodinönit, nan mo ’yu do böŋö boŋgi ŋuro liŋ kogwon nye a pilili liŋ lo ŋuro;
+\v 39 mete, mulökötyo momok lepeŋ, a ’de ’de rumöne parik; a nye kiki iŋge lepeŋ tojo ko köŋutö a yu kanyit i kutuk, a pire pir lepeŋ, a gwe a nago i kö ’yu na lepeŋ.
+\v 40 A nan iŋge mamaŋdu ŋutu kulök kajujumuk anyen riköddu ŋilo mulökötyo kaŋo, ama a se tine bulö riköddu.
+\p
+\v 41 A Yesu waddi adi, Ta ŋutu ti na toberon logon ’bak yupet ko a karenyak kulo, diŋit ŋornan nagon nan si ’da ko ta ko dara ko kulya kasu? Jo ŋuro ilot ni.
+\v 42 A nagon ŋuro nyuŋ jwejwe nu a mulökötyo gubakiŋöe lepeŋ kak a kiki iŋge lepeŋ. Ama a Yesu riŋge mulökötyo loron, a toke ’yi ŋuro lo, a ŋutukiŋdye monye.
+\v 43 A ŋutu liŋ iŋge söŋu ko todumalan na Dun. A na gwoŋdi ŋutu liŋ i söŋu ko ŋo liŋ nagon Yesu aje kon kunu, a nye kulyani ko ŋutu kanyit kajujumuk kulo adi,
+\v 44 Yiŋe ta kilo kulyaesi go; kogwon nan Ŋuro lo ŋuto mo papaki ko ŋutu i könisi.
+\v 45 Ama a se tine kurun ŋo na jam Yesu kune, a kine kulya iŋge ’dela ko lepeŋat, anyen se gwon ti kurun; a se kujönöni kujönö pija lepeŋ ko ŋo na jam nye kune.
+\p
+\v 46 A lepeŋat poki i rerenya ko ’borik ko lon lose lo gwon a duma.
+\v 47 A Yesu inge den no na yeye toilyet kase kune, a nye joŋdi ŋuro lo ’dit a togwi ’dikiŋdye lepeŋ kanyit i merete,
+\v 48 a nye kulyani ko lepeŋat adi, Ko na lo wuju lo nuro i karin kwe wuju nan, a ko na lo wuju nan wuju lepeŋ lo sunyuŋdyo nan lo; kogwon ŋuto logon a lo ’dit bia parik kasu kiden liŋ lo lepeŋ logon a duma.
+\p
+\v 49 ALuka waddi adi, MATAT, yi a met lele ŋuto rikoddu muloko lorok kano i karin kunök a yi inge teŋ lepeŋ, kogwon lepeŋ ’bayin a lele likaŋ.
+\p
+\v 50 Ama a Yesu kulyani ko lepeŋ adi, An ta ko teŋ ta lepeŋ kogwon ko ŋuto logon ti mörö ko ta lo gwon kasu i swöt.
+\p
+\v 51 A nagon diŋit nanyit nagon joŋari Yesu ki gwe nyona ko po nu, a nye komorgi i tu Yerusalema,
+\v 52 a nye sonyoddi luyökie kanyit ŋerot. A se iti tu a lupöni i tur lo nutu ti Samaria, i tetenakiŋdya na lepeŋ no liŋ;
+\v 53 ama a nutu ti nilu tur tine ’bön wuju lepeŋ kogwon lepeŋ tiri kiko lo tu Yerusalema.
+\v 54 A nagon nutu kajujumuk logon a ko Yakobo ko Luka ko mete kine kulya, a se pije adi, Matat, do ’de ’dekan yi lungu kimaŋ anyen po kak ki yu i totumbo na se?
+\v 55 A nye woriŋoni woriŋo a ririŋge se parik, [adi, Ta ti den ko ta gwon ko lon mulökötyo,
+\v 56 kogwon Ŋuro lo ŋuto a ko po i köŋu na ködudwolor ti nutu, ama po i lwöggu na se.] A se iti i lele tur.
+\p
+\v 57 A na tiri se i kiko nu, a lele ŋuto kulyani ko Yesu adi, Nan de kekeporo do ko do tu da.
+\p
+\v 58 A Yesu waddi lepeŋ adi, Liŋgojin gwon ko dilyo kase, kwen gwon ko kadijik kase, ama nan Ŋuro lo ŋuto ’bak pirit nagon nan sukiŋdye kwe nio.
+\v 59 A nye takiŋdye lele ŋuto adi, Kipuŋdye nan, ama a nilo ŋuto waddi adi, Matat, a kokwe rukoro nan i tu i nugga na baba.
+\p
+\v 60 Ama a nye kulyani ko lepeŋ adi, Koloki lo twatwa i nugga na lo twatwa kase, ama do ti do iti i tokuddu na Loŋe Lo ’but lo Tumatyan na Ŋun.
+\p
+\v 61 Köti a lele ŋuto kulyani adi, MATAT, nan de kekeporo do, ama a kokwe rukoro nan i sara ko nutu lo gwon köyö midi kulu.
+\p
+\v 62 A Yesu kulyani ko lepeŋ adi, Lele ŋuto ’bayin logon a suluja kuŋu a kirut boŋgi bot logon jujukin i Tumatyan na Ŋun.
+\c 10
+\cl Sura 10
+\p
+\v 1 A mukök na nina, a MATAT wuluŋdye kulye nutu merya buryo wot murek, a sonyoddi lepeŋat murek murek kanyit nerot i köjinö liŋ ko i piritön liŋ nagon lepeŋ ko mugun nanyit ’de ’dekan tu kata kunu.
+\v 2 A nye kulyani ko se adi, Kinyojin aje yone parik, ama kaŋerak ku ’dik. Nyena mo ’yi ta Monye melesen anyen soŋdu kulye kanerak kanyit i melesen.
+\v 3 Iti ta; nan nilo soŋdu ta gwoso yisi i kiden na lujin.
+\v 4 An ta ko jonga ta likitiat ti gurut, kode jurakan, kode kamuka; an ta ko roman ta ko nutu i kiko.
+\v 5 A ko ta a lupo i nan kadi, a kokwe kulyani ta adi, Ti taliŋ gwe i na kadi.
+\v 6 A ko ŋuto lo taliŋ gwon nyu a taliŋ nasu mo poki ko lepeŋ, ama ko ’bayin, a nina taliŋ mo yitwene bot kasu ni.
+\v 7 Si ’dani ta i nina kadi, nyesi ta ko möji ta po nagon a tiki ta kune, kogwon kakitanit ködyö roröpaki kita nanyit. An ta ko wöröji abur i midijik.
+\v 8 A ko ta a lupö i nan köji a nutu wuji ta, nyesi ta no nagon se a tikin kasu i komor kune.
+\v 9 Toke ’yi ta nutu lo gilö lo gwon nyu; kulyani ta ko lepeŋat adi, Ŋun aje yepuŋdya kasu ni i tumatyan.
+\v 10 A ko ta a lupö köji a nutu tine wu ta, iti ta i kikolin ti ŋina köji, ko kulyani ta adi,
+\v 11 Kune kujöŋ ti köji nasu nagon yi a ryoryok kune yi a nanaara kaŋo anyen wi ’ya ta, ama dene ta den adi Ŋun aje yepuŋdya i tumatyan.
+\v 12 Nan takiŋdya ta adi, i lor ’duŋet, kulya ti Sodoma mo ’duŋöki pölilyö lwölwöŋ ’duŋöki na na köji.
+\p
+\v 13 Wöidiö Korajina! Wöidiö Betesaida! Ko ködyö kitajin sörösi nagon a kona kasu kiden kune ködyö a kona Turo se ko Sidona a ŋutu kase ködyö aje ’beron löpuggö töilyet, a si ’dani i delya a jupu boŋgwat terekesi ko a we ’ya ’börik ko kurök.
+\v 14 Ama kulya ti Turo se ko Sidona mo ’duŋöki putet pölilyö lwölwöŋ ’duŋöki nasu.
+\v 15 Ama do Kaperanauma, do yeyeju adi do ŋona mo totodumala tojo i ’diko le? ’Bayin, ama do mo jojoŋa kak i pirit na mulökö.
+\p
+\v 16 Ŋuto lo yiŋga ta lo yiŋga nan; nye lo renya ta lo renya nan; a ko ŋa lo renya nan lepeŋ renya nye lo sunyuŋdyö nan lo.
+\p
+\v 17 A ŋutu merya buryo wot murek kulo yitwene bot ko lyöŋön, a kulyani adi, MATAT, koyi a ’diŋdya karin kunök a ma ’di mulökö lorok twöji yi.
+\v 18 A nye waddi se adi, Nan a met Satani a gube kak ki yu adi wulek gwoso meme ’dekta na ki.
+\v 19 Mete ta, nan aje tikin ta kido anyen ryoggi munuö ko kitoni, ko anyen te ’ya riŋit ’bukuluŋ na miriku, a nene ŋo gwe ’bayin na böŋöddu ta.
+\v 20 Ama an ta ko lyöŋön ta kogwon mulökö twötwö ta, ama lyöŋi ta kogwon karin kasu aje wurö ki yu.
+\p
+\v 21 A i nu diŋit gwak a Yesu iŋge jore ko lyöŋön kogwon Mulökötyo Loke, a nye kulyani adi, Tinate pon Baba, Matat lo ki ko lo kak, kogwon do aje ’de ’ya kine kulya i ŋutu lokoŋ ko i ŋutu lo kukurun kulya, a do iŋge kwekin se i lupudiet. Iŋkoi, Baba, do aje koŋdya sona kogwon meta a na ’but konut.
+\v 22 Baba aje ’burukin nan ŋo liŋ; lele ŋuto a ko den ko nan Ŋuro a ŋa ama Baba ka ’de lo deŋdya, köti ŋuto a ko den ko Baba a ŋa, ama nan Ŋuro ka ’de lo deŋdya, se ko ŋutu logon nan ŋuro a wakun kwekiŋdya se Baba.
+\p
+\v 23 A Yesu löŋuköjine ko ŋutu kanyit kajujumuk yu, a takiŋdye lepeŋat a lwön adi, Ŋutu logon a met ŋo nagon ta a met kune a kalyöŋök.
+\v 24 Nan takiŋdya ta adi, nebijin jore se ko moran jore ’de ’dekan meddya ŋo na met ta kune, ama lepeŋat ti met se, a se ’deke yiŋga ŋo nagon ta a yiŋ kune ama a se tine yiŋ se.
+\p
+\v 25 Mete, a bodo lo Saresi ti Mose ŋine ki a ’deke möŋu lepeŋ pija adi, Katodinönit, nan koŋdya nyo anyen wuju ru na yeŋ nyin?
+\p
+\v 26 A Yesu waddi pija lepeŋ adi, Ŋo a nyo nagon a wuröki i Saresi? Do a kenuŋdya nyo kata?
+\p
+\v 27 A ŋuto lo waddi adi, A wurö adi, Do ködyö nyanyar MATAT Ŋun ilot ko töili ilot liŋ, ko ködudwö inot liŋ, ko riŋit inot liŋ se ko yeyeesi kunök liŋ; köti adi, Do ködyö nyanyar marate ilot gwoso mugun inot.
+\p
+\v 28 A Yesu kulyani ko lepeŋ adi, Do aje ruggö ’bura, kone kon kine ŋo a do mo gwe jörun.
+\p
+\v 29 Ama a nye ’deke to ’buddya mugun, a nye pije Yesu adi, Ŋa logon a marate liŋ?
+\p
+\v 30 A Yesu waddi adi, Lele ŋuto lururun Yerusalema tu Yeriko, a nye ’dorone ko karyakak i könisi, a se ryakuŋdye boŋgwat kanyit kune kaŋo a ’biddye lepeŋ, a se iti tu a kolokiŋdye lepeŋ gwe nyona ko twan.
+\v 31 A gwe sona a lele koane tiri ŋilu kiko, a na meddi lepeŋ ŋilo ŋuto nu, a nye giraddi swöt.
+\v 32 Köti jojo a Lewityo lo ’dure i ŋinu pirit, a na meddi lepeŋ ŋilo ŋuto nu, a nye giraddi swot.
+\v 33 Ama a Samariatyo na jolöri nye nu ’dure i pirit nagon nye gwon kata nu, a na meddi nye ŋilo ŋuto nu, a nye wone konyen ko lepeŋ.
+\v 34 A nye iti ko lepeŋ yu, a nye ’bukokiŋdye welet ko binyo i ’dikasin a doggi ko rubatan. A nye ’dukukiŋdye lepeŋ kanyit i kaine loki, a joŋgi lepeŋ i kadi na kömu, a meddi lepeŋ ’bura.
+\v 35 A kotumalu a nye ’dumuŋdye podojin murek a tiŋdi monye kadi, a kulyani adi, Mete met lepeŋ ’bura, ko do a ’yalakiŋdya kunie a nan mo ropakiŋdye do ko nan a yitwe.
+\v 36 Nyena, do yeyeju i kilo ŋutu musala lon lose logon a temakiŋdya a marate lo ŋuto logon a ’doro ko karyakak i könisi lo?
+\p
+\v 37 A nye waddi adi, Ŋilo logon a won konyen ko lepeŋ lo. A Yesu kulyani ko lepeŋ adi, Iti, koŋdi sona koti.
+\p
+\v 38 A na jölöri Yesu se ko ŋutu kanyit kajujumuk nu, a nye ’dure i lele tur, a nene ŋuto na luŋu a Marata wuyuŋdye lepeŋ kanyit mede.
+\v 39 A nye gwe ko kiaser na luŋu a Maria, nagon a si ’da ko Yesu i mokosi i yiŋga na kulyaesi logon lepeŋ jajam kulo.
+\v 40 Ama a Marata taŋgi mugun ko kitajin jore; nyena a nye poŋdi ko Yesu ni, a pije lepeŋ adi, Matat, do ti yeyeju adi kiaser nio aje kolökin nan i kita geleŋ le? Böŋö taki nye anyen po i parakiŋdya na nan.
+\p
+\v 41 Ama a Matat waddi adi, Marata, Marata, do wiwinya ko dedelya i kulya ti ŋo jore.
+\v 42 Ŋo geleŋ na ’dekarikin tuŋ. Maria aje wuluŋdyö swöt lo ’but logon mo ti ’dumaji kaŋo kanyit kwöŋ.
+\c 11
+\cl Sura 11
+\p
+\v 1 A gwe sona a Yesu gwe i kwakwaddu i nene pirit, a nagon nye aje jo kwakwaddu nu, a lele lo ŋutu kanyit kajujumuk kulyani ko lepeŋ adi, MATAT, todiniki yi i kwakwaddu gwoso na todiŋdye Sura ŋutu kanyit kajujumuk na.
+\p
+\v 2 A nye kulyani ko lepeŋat adi, Ko ta kwakwaddu, kwakwaddi ta adi, Baba, ti karin kunök bulani bula; ti tumatyan inot po.
+\v 3 Temba i lor tiki yi kinyo likaŋ lo lor.
+\v 4 Pitöki yi toronjin kaŋ, kogwon yi köti aje pitokiŋdyö ŋutu liŋ logon a konakiŋdya yi arabat kulo. An do ko tikin yi i tema.
+\p
+\v 5 A kirut nye kulyani ko lepeŋat adi, Ko kodyö lele losu gwon ko ju lonyit a iti ko lepeŋ yu kwaje kiden, a kulyani adi, Ju liŋ, paraki nan ko ambatajin musala,
+\v 6 kogwon lele ju liŋ logon jöjolo a ’durökin köyö mede, a nan gwe ’bak nene ŋo nagon nan tikin lepeŋ.
+\p
+\v 7 A monye kadi ruŋge kadi kata adi, An do ko tudara nan. Soŋinana kötumit aje kinu, ŋwajik kwe se ko nan aje peron kak; nan ti bulö ŋien ki anyen tiŋdu do nene ŋo.
+\v 8 Nyena nan takiŋdya ta adi, ma ’di nye ti ŋien ki i tiŋdu na lepeŋ ŋo kogwon lepeŋ a ju lonyit, ama kogwon nye titiddya parik a nye mo ŋine ki a tiŋdi ŋilo ŋuto ŋo liŋ nagon nye ’de ’dekan kune.
+\v 9 Nyenagon nan kulya ko ta adi, Pije ta, a ta de tikine tiki; gale ta, a ta de ryöni ryö; totoggi ta, a ta de ŋakine ŋaki;
+\v 10 kogwon ŋutu liŋ lo piyuŋdya kilo wuwuju, nye lo ga ’yu lo ryöryö, a nye lo totoggu lo ŋakine ŋaki.
+\v 11 Ta komonye, lon losu logon ko ŋuro lonyit a piyuŋdya sumuti, a i pirit na somuti a kölumbö tiŋdi lepeŋ munu?
+\v 12 Kode ko nye a piyuŋdya katulukuti a nye mo tiŋdi lepeŋ kito le?
+\v 13 A ko ta logon a ŋutu lorok kulo deden tiŋdu ŋwajik kasu ŋo na ’but, a bia parik Monye losu lo gwon ki lu mo titin ŋutu logon a pija lepeŋ kulo Mulökotyo Loke!
+\p
+\v 14 A Yesu iŋge rikörö mulökötyo loron kaŋo logon a mumut. A nagon mulökötyo loron aje po kapo nu, a ŋuto logon a mumut lo jambi jambu. A nutu kulo soŋi soŋu.
+\v 15 Ama a kulye kase kulyani adi, Lepeŋ rikoddu muloko lorok kaŋo ko riŋit na Belejebula, duma lo mulökö lorok.
+\v 16 A kulye koti mori lepeŋ, ’dekan kweyet na po ki.
+\p
+\v 17 Ama nye iŋge den yeyeesi kase a kulyani ko lepeŋat adi, Tumatyanjin liŋ nagon a koŋa ’borik kine kokoŋu, iŋkoi, mede nagon a koŋa mugun murek na, ŋina mede kakaŋu.
+\v 18 A ko Satani koti a koŋa mugun a tumatyan nanyit gwo ’de ada? Kogwon ta kulya adi nan rikoddu muloko lorok ko riŋit na Belejebula.
+\v 19 A ko nan rikoddu muloko lorok ko riŋit na Belejebula, a ŋutu kasu rikörö se kaŋo ko riŋit niŋa? Nyenagon a se mo lo lilije kulya kasu.
+\v 20 Ama ko nan kita ko morinet lo Ŋun anyen rikoddu muloko lorok kaŋo, nyena dene ta den adi, Tumatyan na Ŋun ’diri aje yeŋundya kasu.
+\p
+\v 21 A ko ŋuto lo riŋit a jupu tito moriesi a tiji kadi nanyit, nyena aŋo kanyit liŋ gwe ’bura.
+\v 22 Ama ko ŋuto logon ko riŋit lwölwöŋ lepeŋ a po, a möroni ko lepeŋ, a te ’yi lepeŋ, a ’dokoddi tito möriesi ti ŋuto logon yinikiŋdyö mugun i se lo, a kökoroji toro ’bo na ryakun nye kune.
+\v 23 Nye logon ti gwon köyö i swöt lo mömoro ko nan, a nye logon tine pepeŋdya ko nan i pirit na geleŋ lo totorekiŋdya.
+\p
+\v 24 A nagon mulökötyo loron aje po kaŋo ko ŋuto i mugun nu, a worojinei piritön nagon ’bak pioŋ gaga ’yu yukan; a ko nye a ko ryö pirit a nye kulyani adi, Nan de yiyitwe köyö mede nagon nan po kata nu.
+\v 25 A nye ko ’dure, a nye ryeji nu kadi a reya a nake, ko a kukuna ’bura.
+\v 26 Nyena a nye i ti tu a joŋdi kulye mulökö buryo logon a lorok lwölwoŋ nye, a se liŋ lupöni Sura ta a si ’dani nyu; a gwiliŋit lo ŋilo Ŋuto i ’dutet worani a loron parik lwölwöŋ lo kokwe lu.
+\p
+\v 27 A nagon Yesu nyuŋ jambu kine kulya nu, a nene ŋuto i kiden na lodir lo ŋutu kulyajine ki ko lepeŋ adi, Ŋuto na yupuŋdyö do na nagon do a nöggu kinasi kanyit kulo na a kalyoŋi.
+\v 28 Ama a nye kulyani adi, Bia do kulya adi, Ŋutu logon yiyiŋ kulyaet lo Ŋun ko ’de ’dep nye kulo a kalyöŋök.
+\p
+\v 29 A na momoruŋdye ŋutu jore ko Yesu ni nu, a nye kulyani adi, Ŋutu ti na toberon a ŋutu lorok; se gaga ’yu kweyet, ama kweyet mo ti kweki lepeŋat ka ’de kweyet na Yona.
+\v 30 Kogwon gwoso nagon Yona köju a gwon a kweyet i ŋutu ti Ninewe nu, nyena köti nan Ŋuro lo ŋuto mo gwon a kweyet i ŋutu ti na toberon.
+\v 31 Mor na swot lo Loki mo ŋiŋien ki i lor ’duŋet lo putet ko ŋutu ti na toberon, a mo ’duŋöki kulya kase arabat, kogwon nye köju a po i ’dutet na kak i yiŋga na koŋon na Solomona; nyena mete ta, ŋo duma kata ni nagon Iwolwöŋ Solomona.
+\v 32 Ŋutu ti Ninewe mo ŋiŋien ki i lor ’duŋet lo putet ko ŋutu ti na toberon, a mo ’duŋöki kulya kase arabat, kogwon se löpuggö töilyet kase ko tokujö na Yona; nyena mete ta, ŋo duma kokona ni nagon Iwolwöŋ Yona.
+\p
+\v 33 Lele ŋuto ’bayin logon mokakiŋdya lombo a ’dele ’de nye, kode a muke muk ko kupö, ama nye togwi ’dikin ki anyen ŋutu lo lupö kadi kulo boŋo memet.
+\v 34 Konyen kulök a lombo lo mugun inot; ko konyen kulok a lo ’but mugun inot liŋ koti a jore ko parara; ama ko konyen kulök a lorok. Köti a mugun inot gwe i mudwe.
+\v 35 Nyenagon meddi ’bura an parara na gwon konut i mugun na gwon a mudwe.
+\v 36 Ko mugun inot liŋ a jore ko parara, a lele swöt gwe ’bayin logon a mudwe, a nye ’bukuluŋ mo gwe a parara gwoso nagon lombo lo kokobbu parik tiŋdi do parara na.
+\p
+\v 37 A nagon Yesu aje tutuŋgö jambu nu, a lele Parusityo luŋgi lepeŋ i nyesu ko nye i pirit na geleŋ. Nyena a nye luponi kadi a si ’dakine kak i nyesu.
+\v 38 A Parusityo lo iŋge söŋu na meddi nye lepeŋ a ko lalaju a kokwe na nyesu nu.
+\v 39 A Matat kulyani ko lepeŋ adi, Ta Parusijin lalaju kaŋo na kopojin ko na kalabajin; ama kasu Sura ta ta a jore ko ryaggu se ko ŋo narok.
+\v 40 Ta ŋutu lu ’böŋ, Kagweyanit lo ŋutu ŋona a gweja kaŋo ka ’de, a ko gweja Luka ta köti le?
+\v 41 Nyena tiki ta ŋo na gwon i Sura ta kune a ’dokesi; mete, a ŋo liŋ mo gwe a nake kasu.
+\p
+\v 42 Woidio ta Parusijin! Ta ’dogga ko swöt topuökit lo nana ko lo mulukia logon a jiyo, se ko lo koropo liŋ na to ’busarikin kinyo, ama a ta kölökiŋdye ’duŋgo na kulya gwogwo se ko nyaŋu na ŋun. Kine ŋo a se nagon ta kodyö kökon, a gwe ti kölokin kunie a ko kona.
+\v 43 Woidio ta Parusijin! Ta nyanyar si ’daesi ti kokwe i kadijik momoresi, ko nyanyar romarikin i piritön gwöriesi.
+\v 44 Woidio ta! Ta gwon gwoso gulomö nagon ’bak ŋo gwuluesi, a ŋutu wöröni kase loki a tine den adi se a gulömo.
+\p
+\v 45 A lele lo bodwat ti Saresi ti Mose waddi lepeŋ adi, Katodinönit, na jambi do kine kulya nu, do koti a yuyuggö yi parik.
+\p
+\v 46 A nye kulyani adi, Woidio ta bodwat ti Saresi köti! Ta sobba ŋutu ko ŋo nagon pömöni i ’doko ama ta ko ’börik ti ’bön taŋdu ŋo lo ’do ’doko kulo ko lele lo morin kasu.
+\v 47 Woidio ta! Ta logon gweja gulomö ti nebijin logon merenyejin kasu köju a tatu kulu.
+\v 48 Nyena a ta totokoŋi adi ta a ruk Sura nagon merenyejin kasu aje kon kune; lepeŋat aje tatuja nebijin, a ta gweji gulomö kase.
+\v 49 Kogwon ŋina kwe Koŋon na Ŋun a kulya adi, Nye mo susunyukin se nebijin se ko luyökie, a se mo tatune tatu kulye kase, a mo sasanye sasan kulye.
+\v 50 Ko ŋina kwe a ŋutu ti na toberon mo ropakine rima ti nebijin liŋ kase i kusik logon aje tatua suluja i gweya na kak kulo,
+\v 51 suluja i tatua na Ebele tojo ko tatua na Takaria i kiden na pirit ’yuret na rubaŋgajin se ko pirit nake na rurwan. Iŋkoi, nan takiŋdya ta adi, kine rima liŋ mo ropaki i kusik ti ŋutu ti na toberon.
+\v 52 Wöidiö ta bodwat ti Saresi! Ta aje ’dumara kaŋo ŋaet lo kotumit nagon ŋutu lupö i kuruŋdyö na kulya; ta ko ’börik a ko lupö nyin, a ta teŋgi ŋutu logon lupö Sura ta kulo.
+\p
+\v 53 A nagon Yesu aje lupuŋdyo kaŋo i ŋinu kadi nu, a katodinök ti Saresi ti Mose se ko Parusijin suluje tiddya lepeŋ ko tomirikulan, a pije lepeŋ ko kulya jore,
+\v 54 möŋu domba lepeŋ anyen logga lepeŋ ko ŋo nagon lepeŋ kodyo jajamun kune.
+\c 12
+\cl Sura 12
+\p
+\v 1 Nyenagon i ŋinu diŋit na momoruŋdye ŋutu aliŋan jorenu, a se gwe i toryok ko ’borik, a Yesu suluje kulya a kokwe ko ŋutu kanyit kajujumuk kulo adi, Kunyar ta kape ti Parusijin, kweja adi mumulugga nase.
+\v 2 Kogwon nene ŋo ’bayin na mukö nagon mo ti kweya, a nene ŋo gwe ’bayin na ’dela nagon mo ti dena;
+\v 3 nyenagon kulya na jam ta i mudwe kine mo yiyiŋa i parara, köti ŋo na mor ta i kadijik Luka ta i toŋkwetan kune mo lalaiya i loteko ti kadijik.
+\p
+\v 4 Ta logon a julin kwe, nan takiŋdya ta adi, An ta ko ktijönö ta ŋutu logon tatuja kune mugunya, ama i mukök a tine bulö koŋdya nene ŋo köti.
+\v 5 Nan de kwekwekin ta ko ta ködyö kujönö ŋa: kujono ni ta Ŋun logon i mukok na tatuja a gwe ko riŋit i gubaddu na lepeŋ i Geena. Iŋkoi, nan takiŋdya ta adi, kujono ni ta lepeŋ.
+\v 6 Liliitan muka nat ti gworo ko milin murek le? Ama nene nase ti boŋorikin ko Ŋun i komor.
+\v 7 Ma ’di kupir kasu ti kusik liŋ aje kena. Kokujono ta; ta gwon ko ’bulit lwölwöŋ liliitan jore.
+\p
+\v 8 Nan takiŋdya ta adi, ŋutu liŋ geleŋ geleŋ logon ruggo nan ko ŋutu i komor kulo, nan Ŋuro lo ŋuto köti mo ruruk lepeŋat ko malaikajin ti Ŋun i komor.
+\v 9 Ko ŋa lo renya nan ko ŋutu i komor, lepeŋ koti mo rerenyarikin ko malaikajin ti Ŋun i komor.
+\v 10 Ŋutu liŋ logon jambu kulya kwe ti Ŋuro lo ŋuto arabat kilo mo pipitoki, ama ŋuto logon lauŋdya Mulökötyo Loke lo mo ti pitöki kwoŋ.
+\v 11 A ko ŋutu a joŋga ta i putet i kadijik momoresi, kode i komor na modirön ko na kimak, ko wiwinya ta adi ta de waddu ada, kode adi ta mo kulya ada,
+\v 12 kogwon Mulökötyo Loke mo totodinikin ta ŋo nagon ta kodyo jajam i ŋinu diŋit gwak.
+\p
+\v 13 A lele ŋuto i kiden na lodir lo ŋutu kulyani ko Yesu adi, Katodinonit, taki luŋaser liŋ anyen korakiŋdya nan tito logon baba a kölokin kulo na twaji nye nu.
+\p
+\v 14 A nye waddi adi, Do ŋilo ŋuto, ŋa lo ’burukiŋdya nan kasu ŋerot a ka ’duŋonit kode a kakoranit?
+\v 15 A kirut lepeŋ kulyani ko ŋutu kulo adi, Kunyar ta, ko teŋgi ta ’borik i goma na ŋo liŋ, kogwon ru na ŋuto ti gwon i tojore na toro ’bo kanyit.
+\p
+\v 16 A nye jamakiŋdye se lele lilim adi, Lele kworinit kata logon melesen nanyit a radan kinyojin jore.
+\v 17 A nye yeyeji ko mugun adi, Nan koŋdya nyo, kogwon nan ’bak pirit ’delet na kinyojin kwe?
+\v 18 A nye kulyani adi, Nan de koŋdya sona: nan de duduk gugwo kwe kak a mo teteŋdi logon a dumalak, a nan mo ’de ’yi ’bolot kwe se ko tito kwe kata;
+\v 19 a nan mo kulyani ko mugun adi, Nan gwon ko ŋo jore na ’dela a ti kiŋajin jore. Ti nan yuke yukan, ti nan nyesi, ko ti moji, ko ti nan tulyoŋgi mugun.
+\p
+\v 20 Ama a Ŋun kulyani ko lepeŋ adi, Do ŋuto lu ’böŋ, i lo tukwaje kodudwö inot de lulu ŋun kaŋo konut. A ŋo nagon do a tetenakin kine mo gwe a ti ŋa?
+\p
+\v 21 Nyena ŋuto logon a ’delakiŋdya mugun tukwörien lo a gwe a ko ’de ’ya tukwörien nanyit ko Ŋun, kulya kanyit mo gwon gwoso ti ŋilo ŋuto.
+\p
+\v 22 A Yesu kulyani ko ŋutu kanyit kajujumuk adi, Nyena ko ŋina kwe nan takiŋdya ta adi, Ko wiwinya ta i kulya ti kinyo logon tiŋdu ta i gwon jorun, ko ta nyesu nyo, kode i kulya ti boŋgwat nagon ta jupukin kasu i mugunya.
+\v 23 Kogwon ru na ŋutu lwölwoŋ kinyo, koti mugunya lwölwoŋ boŋgwat.
+\v 24 Yeyene ta korukan: se ti weja a tine ŋepa; se ’bak kadijik ’delesi kode gugwo; ama Ŋun lo tunyeju se. Ta ko ’bulit a duma bia parik lwolwoŋ kwen!
+\v 25 Lon ŋuto losu logon wiwinyesi kanyit bubulo julakiŋdya lokiliŋ geleŋ i ru nanyit le?
+\v 26 Nyena ko ta ti bulo koŋdya ma ’di ŋo na ’dit parik, a ko nyo nagon ta wiwinya i kulya ti kunie ŋo?
+\v 27 Yeyene ta koturön ti mu ’diŋ ko se ’duruŋdyö ada; se ti kita kode wiwijö waratat, ama nan takiŋdya ta adi ma ’di Solomona ko minyo lonyit liŋ a ko jupu kwekwelen gwoso nene na kine koturön.
+\v 28 Nyena ko Ŋun tojubbu döru lo mu ’diŋ sona logon a lodon i lo lor lo a kotumalu namarikin kimaŋ, bia parik a nye mo tojubbi ta, ta ŋutu logon ko yupet a na ’dit kilo!
+\v 29 An ta ko ga ’yu ta ŋo nagon ta nyonyö, kode ŋo nagon ta mamat; an ta wiwinya i toilyet.
+\v 30 Kogwon jurön liŋ ti kak gaga ’yu kine ŋo; ama Monye losu deden adi ta ’de ’dekan kine ŋo.
+\v 31 Kölumbö ga ’yi ta ga ’yu anyen lepeŋ lo tumatyan ko ta, a kirut kine ŋo mo ’yalakine ta.
+\p
+\v 32 Ta teŋ na ’dit na yidin, ko kujonö ta, kogwon Monye losu lyölyöŋön i tiŋdu na ta na Tumatyan.
+\v 33 Tugwoŋi ta ŋo kasu, ko ’doggi ta ’doggi. Tetenakiŋdye ta ’borik likitiet ti gurut logon ti koŋu, kweja adi a tukworien na ki nagon ti ’baka, i pirit nagon kolanit ti yeŋga kata kode kökora i nyesu nu.
+\v 34 Kogwon i pirit na gwoŋdi tukworien inot kata nu, a töili ilot koti gwe nyu.
+\p
+\v 35 Kukunaki ta ’borik ajo ko ti lombojin kasu tulene tule,
+\v 36 gwe ta gwoso ŋutu logon mömöŋdu yitwe na duma lose i budu yeme, anyen ko nye a ’dur a totoggi kötumit, a se paki pakin lepeŋ ’de ’de.
+\v 37 Kulo koliŋönök a kalyoŋok logon duma lose ryö gwon i tiju na pöri nye nu; ’diri nan kulya ko ta adi nye mo kukunakiŋdya mugun ajo a mo tosi ’daji lepeŋat i nyesu, a nye mo poŋdi po i yekakiŋdya na lepeŋat.
+\v 38 A ko nye mo ’dur kode i ŋerot na tukwaje kiden kode i ŋerot na baŋun na kak a ko ryeni lepeŋat i tiju, kilo koliŋönok a kalyoŋok!
+\v 39 Ta deden ’bura adi ko monye kadi kodyo a den saa nagon kolanit popori na nye ködyö tine kolokin kadi nanyit i turoji Luka ta.
+\v 40 Ta köti ködyo gwon ajo, kogwon nan ŋuro lo ŋuto mo popo i diŋit nagon ta a ko yeŋdi nan nu.
+\p
+\v 41 A Petero pije Yesu adi, Matat, ŋilo lilim do jamakin yi kode i ŋutu liŋ?
+\p
+\v 42 A Matat waddi adi, Taki nan, köliŋönit lo yiyiniki i kita ko a lokoŋ a ŋa, logon duma lonyit a sarakiŋdya i meddya na mede nanyit, i korakiŋdya na kulye köliŋönök kinyo i diŋitan na ’but?
+\v 43 Koliŋonit gwoso ŋilo a kalyöŋi logon ko duma lonyit a ’dur a ko ryeji nye i koŋdya na kita nanyit.
+\v 44 ’Diri nan takiŋdya ta adi, nye mo sarakiŋdya lepeŋ i meddya na ŋo kanyit liŋ.
+\v 45 Ama ko ŋilo koliŋonit a kulya kanyit i toili adi, Duma liŋ a karakin diŋit a najo, a nye suluje ’biddyo köliŋönök lyan se ko wate, a nyesi nyesu, a möji möju, a mere meran,
+\v 46 a duma lo ŋilo köliŋönit mo ’dure i lor logon nye a ko yinikin lu ko i diŋit nagon nye a ko denun, a mo totoggi lepeŋ ka ’de ka ’de, a mo tiŋdi lepeŋ i parundya na pirit na ŋutu logon ti yiniki.
+\v 47 Koliŋonit logon a den ’deket na duma lonyit lo ama a tine teteŋdya ajo, a gwe a ko koŋdya gwoso na ’deggi duma lonyit nu, nye mo ’bi ’bitö kurubasi jore;
+\v 48 ama nye logon a ko den ’deket na duma lonyit lo a iŋge koŋdya ŋo nagon jujukin ’bitorikin lepeŋ, a nye mo ’bitökine ku ’dik. Ŋutu liŋ logon a tiki jore kulo a ŋo jore mo ’dekarikin ’dekarikin kase; nye logon a wuki jore lo a ŋo jore mo piyarikin lepeŋ.
+\p
+\v 49 Nan a po i mokakiŋdya na kimaŋ i na kak, a ko ködyö lepeŋ aje tule!
+\v 50 Nan gwon ko batisimo nagon nan ködyö babatisari na, nan a ri ’diki ada tojo ko nye a temakiŋdya!
+\v 51 Ta ŋona yeyeju adi nan a po i joŋdya na taliŋ i na kak le? Nan takiŋdya ta adi, ’Bayin, ama kölumbö nan a po i joŋdya na koret!
+\v 52 Kogwon suluja soŋinana ŋutu mukanat kase midi mo kökora, ŋo naron koŋa ŋutu musala ko ŋutu murek, a koŋi ŋutu murek ko ŋutu musala;
+\v 53 a monye mo korani ko ŋuro lonyit, a ŋuro mo korani ko monye; a ŋote mo korani ko ŋuro nanyit, a ŋuro mo korani ko ŋote nanyit; a moken mo korani ko nakwan na tore, a nakwan na tore mo korani ko moken.
+\p
+\v 54 A Yesu köti kulyani ko lodir lo ŋutu adi, Ko ta meddya ’diko ŋiun i swöt lo tokotyaŋ ’de ’de a ta kulyani adi, Kudu de ’do ’don, a nye ’done ’don.
+\v 55 A na meddi ta köbuŋöt lo swöt lo loki i wukuŋdyö nu, a ta kulyani adi, Kolor de sasa ’yu, a nye sa ’yi sa ’yu.
+\v 56 Ta kamumuSura k, ta deden gwulu ’yu kak ko ’diko; a kirut nyo a ta tine den wulu ’yu na diŋit na soŋinana na?
+\p
+\v 57 Nyo ta ko ’borik ti bulö lilija ŋo nagon a na ’but?
+\v 58 A na tiri do i pirit na geleŋ ko miriku ilot nu, i kiko mori parik i teteŋdya na kulya kasu ko lepeŋ, an nye ködyö ko jikörö do ko ka ’duŋonit lo kulya i komor, a ka ’duŋönit ŋutukiŋdye do ko duma lo kadi rereket i könin, a duma lo kadi rereket mo gubaddi do i rereka.
+\v 59 Nan takiŋdya do adi, do mo ti kolwe kwoŋ tojo ko do a roŋ milinte na ’dutet.
+\c 13
+\cl Sura 13
+\p
+\v 1 Nyena i ŋinu diŋit gwak a kulye ŋutu gwe nyu logon takiŋdya Yesu kulya ti ŋutu ti Galilaya logon Pilato a tiŋdu rima kase i ’buköki i pirit ’duŋet na rubaŋgajin.
+\v 2 A nye waddi se adi, Ta yeyeju adi kilo ŋutu ti Galilaya a katoronyak lwölwöŋ kulye ŋutu liŋ ti Galilaya le, kogwon se a ŋoŋga kine ŋo?
+\v 3 Nan takiŋdya ta adi, ’Bayin sona; ama ko ta a ko löpuggö töilyet a ta liŋ mo twatwane sona gwoso lepeŋat.
+\v 4 Kode ŋutu puök wot budök logon bilili lo gwon Siloama yu lo a ’doro ko lepeŋat loki a tatuje se, ta yeyeju adi se ŋona a ŋutu lorok parik lwölwöŋ kulye ŋutu liŋ lo si ’da Yerusalema kulo le?
+\v 5 Nan takiŋdya ta adi, ’Bayin sona; ama ko ta a ko löpuggö töilyet a ta liŋ mo twatwane sona gwoso lepeŋat.
+\p
+\v 6 A Yesu kulyani ko lepeŋat ko lo lilim adi, Lele ŋuto gwon ko ki ’bi logon a ’yutuki kanyit i luköbi na kaden ti binyo, a nye poŋdi i ga ’yu na ludweki i ŋilo ki ’bi, ama a nye gwe a ko ryo.
+\v 7 A nye kulyani ko ŋuto lo tiki i kuŋu lo adi, Mete, kilo kiŋajin musala nan a po i lo ki ’bi i ga ’yu na ludweki, ama a nan gwe a ko ryö. Tukuki nye kak. Nyo nye muggo kak ko kana?
+\p
+\v 8 A ŋuto lo waddi lepeŋ adi, Duma liŋ, kölöki lepeŋ i lo kiŋa köti, a nan mo ’boggi mukök nanyit a tiŋdi woro kata;
+\v 9 nyena ko nye mo a radan ’bura a mo gwe a na ’but, ama ko ti gwon sona, a do mo tukukiŋdye lepeŋ kak.
+\p
+\v 10 A Yesu gwe i todiŋdyö i nene kadi momoret i lor lo Sabata.
+\v 11 A nene ŋuto gwe nyu nagon a gwon ko mulökötyo lo tomunyan kiŋajin puök wot budök, logon tiŋdu lepeŋ gwon a namunyan, a nye gwe dula, a tine bulö riuŋdyö mugun ki kwoŋ.
+\v 12 A na meddi Yesu lepeŋ nu,
+\v 13 a nye lupundye lepeŋ kanyit ni, a kulyani adi, Do ŋina ŋuto, tomunyan inot aje laka; Da nye sopakiŋdye könisi kanyit ko ŋina ŋuto ki, ’de ’de a ŋina ŋuto riuŋdye mugun ki gwogwo a suluje pupurja Dun.
+\p
+\v 14 Ama a duma lo kadi momoret iŋge woran kogwon Yesu aje toke ’ya i lor lo Sabata, a kulyani ko lodir lo ŋutu adi, Perok buker kata logon a kitaesi, po ta i kilo perok i tokela, ti gwon i lor lo Sabata.
+\p
+\v 15 A Matat waddi lepeŋ adi, Ta kamumu Luka k, ta liŋ geleŋ geleŋ ti yukuuŋdyö dwönin kasu kode kaineki kasu i gorwat, anyen joŋ se i möju na pioŋ i lor lo Sabata le?
+\v 16 Nyena na ŋuto nagon a nyakwari na Abarayama na, nagon Satani a rerek ko kiŋajin puök wot budök na, ti nye ködyö gwe ti laka i rerekesi kanyit i lor lo Sabata le?
+\v 17 A na kulyari nye sona nu, a merok kanyit liŋ yune yu kusik, a lodir lo ŋutu liŋ lyöŋi lyöŋön ko ŋo liŋ temejik nakwekwelen na kon lepeŋ kune.
+\p
+\v 18 A Yesu pije adi, Tumatyan na Dun gwon gwoso nyo? Nan de töjukin lepeŋ i nyo?
+\v 19 Nye gwon gwoso nyomotti lo kiteta logon lele ŋuto a ’dumun a gubakiŋdye kanyit i melesen, a nye ’duŋe ’duŋö a worani a ködini, a kwen sakani i kenia kanyit.
+\p
+\v 20 A Yesu köti pije adi, Nan de töjukin Tumatyan na Ŋun i nyo?
+\v 21 Nye gwon gwoso kape logon nene ŋuto a ’dumun a polakiŋdye i pelela musala ti lojiet lo wi ’di tojo liŋ a yu.
+\p
+\v 22 A Yesu wöröjine i köjinö ko i turön totodinöddu na tiri nye Yerusalema nu.
+\v 23 A lele ŋuto pije lepeŋ adi, Matat, ŋutu ku ’dik mo lo lwökö le? A nye waddi se adi,
+\v 24 Möŋi ta lupöri kötumit nagusu, kogwon nan takiŋdya ta adi, ŋutu jore mo gaga ’yu lupö Sura ta ama a se mo tine bulö.
+\v 25 A nagon monye kadi aje ŋien ki ko aje kiŋdu kotumit nu, a ko ta gwo ’dan kaŋo a totoggi kotumit, a kulyani adi, MATAT, ŋaki yi, a nye mo waddi adi, Nan a ko den ko ta po ya.
+\p
+\v 26 A ta kirut mo kulyani adi, Yi aje nyesu ko a möju ko do i piril na geleŋ, a do iŋge todiŋdyo kayaŋ i kikolin.
+\p
+\v 27 Ama a nye koti mo kulyani ko ta adi, Nan a ko den ta ko ta po ya. Wuddye ta wuddya koyo i komor, ta ŋutu liŋ logon a kakonak ti toronjin.
+\v 28 A ta mo gwine gwien a pije kala nyu, na meddi ta Abarayama, ko Yisaka, ko Yakobo se ko nebijin liŋ i Tumatyan na Ŋun nu, ama a ta ko ’borik kasu mo lo kinikine kaŋo.
+\v 29 A ŋutu mo poŋdi i swot lo ’yure, ko i swot lo tokotyaŋ, ko i swot lo lobot, ko i swot lo loki, a mo si ’dakine i nyesu i Tumatyan na Ŋun.
+\v 30 Iŋkoi, kulye logon a ti ’dutet mo gwe a ti kokwe, a kulye logon a ti kokwe mo gwe a ti ’dutet.
+\p
+\v 31 A i ŋinu diŋit gwak a kulye Parusijin poŋdi ko Yesu ni, a takiŋdye lepeŋ adi, ŋiöro kaŋo ni ko iti tu; kogwon Erode ’de ’dekan tatuja do.
+\p
+\v 32 A nye waddi se adi, Iti ta ko takiŋdye ta ŋilu likito adi, I lo lor ko ko ’bure nan ririkoro mulöko lorok kaŋo, a totoke ’yi ŋutu, a i perok musala a nan mo tutuŋge kita nio.
+\v 33 Nyenagon nan agu ködyö tutu i lo lor ko kotumalu ko molu lu, kogwon nebi ti bulo tatua i nene pirit kwöŋ ama tatua Yerusalema.
+\p
+\v 34 A, Yerusalema, Yerusalema, ŋutu kulök a katatuak ti nebijin, a gugubuje ŋutu logon a sunyuki do kilo ko ŋurupö! Diŋitan muda nagon nan ’de ’dekan sukuŋdyö ŋwajik kulök köyo ni i pirit na geleŋ, gwoso sukuri nagon sukokiŋdyö torela kanyit i köpukön na, ama a ta tine ’bon!
+\v 35 Mete ta, kadi nasu a kölöki ta kana. Nyena nan takiŋdya ta adi, ta mo ti met nan tojo ko diŋit a po nagon ta kulyari adi, Ti nye lo po i karin ti Matat lo ’boriani ’boria.
+\c 14
+\cl Sura 14
+\p
+\v 1 A ko gwe sona i Sabata, a Yesu iti ko lele duma lo Parusijin mede i nyesu, a se diŋe lepeŋ go,
+\v 2 Mete, a lele ŋuto logon ŋoŋoŋga ko kadu ’ba gwe nyu kanyit i komor.
+\v 3 A Yesu pije bodwat ti Saresi ti Mose se ko Parusijin adi, Saret a ruk adi ŋutu bubulo tokela i lor lo Sabata kode ’bayin?
+\v 4 Ama a se yiŋani taliŋ. A nye morgi ŋuto lo, a toke ’yi lepeŋ a sonyoddi lepeŋ.
+\v 5 A kirut nye pije lepeŋat adi, Ko lele losu kaine nanyit kode dwöt lonyit a ’dororo i kidi i lor lo Sabata, nye ŋona ti pikun lepeŋ kaŋo ’de ’de le?
+\v 6 Nyena a se tine bulo waddu lepeŋ i kine kulya,
+\v 7 A na meddi Yesu ŋutu logon a luŋwe kulo i wu ’yö na si ’daesi nagon kukuka kunu, a nye kulyani ko lepeŋat adi,
+\v 8 Ko lele ŋuto a luŋgu do i budu lo yema an do ko si ’daki i si ’daet nagon kukuka, kode ŋona lele ŋuto a luŋwe logon twötwöi Iwolwoŋ do,
+\v 9 a kirut monye budu logon a luŋgu do se ko ŋilo ŋuto mo poŋdi po a kulyani ko do adi, Kölöki ŋilo ŋuto pirit, a kirut do suluje tu i si ’daki i si ’daet na ’dutet ko yu na kwe.
+\v 10 Ama ko do a luŋu, iti, si ’dakine i si ’daet na ’dutet, anyen ko monye budu a po a nye mo takiŋdye do adi, Ju liŋ, iti ŋerot. A kirut do mo bulani bula i komor na ŋutu liŋ logon si ’da ko do i pirit na geleŋ kulo.
+\v 11 Kogwon ŋutu liŋ logon toduma ’yu ’börik kilo mo toto ’dita, ama nye lo to ’diddya mugun lo mo totodumala.
+\p
+\v 12 A Yesu koti kulyani ko ŋuto logon a lupuŋdya lepeŋ loadi, Ko do koŋdya rorwelotuparan kode lo tokotyaŋ, ko luŋgu julin kulök, kode luŋösurök, kode karu kulök, kode maratejin logon a kwörinikö, an se koti mo ko luŋgu do a do aje ropaki.
+\v 13 Ama ko do koŋdya rorwe luŋgi ŋutu lomerika, ko ŋutu logon a babatatu, ko ŋodeki, se ko mo ’dokeno;
+\v 14 a do mo gwe a kalyöŋi, kogwon se ’bak ŋo logon ropakiŋdye do; kogwon do mo roröpaki i diŋit nagon ijulu lo rigwo mo ŋiŋien i twan nu.
+\p
+\v 15 A lele lo kilo ŋutu logon si ’da ko Yesu i nyesu lo, ko yiŋge kine kulya, a nye kulyani ko Yesu adi, Nye lo nyesu i Tumatyan na Ŋun lo a kalyoŋi!
+\p
+\v 16 A Yesu kulyani ko lepeŋ adi, Lele ŋuto a teteŋdya rorwe duma a luŋgi ŋutu Jore.
+\v 17 A nagon kinyo aje jo dera nu, a nye soŋdi koliŋonit lonyit i luŋgu na ŋutu logon a luŋu kulo, adi, Po ta, kogwon kinyo aje jo.
+\p
+\v 18 A se liŋ gwe ko yeyeet geleŋ a suluje ’buruddu ’borik kaŋo.
+\p
+\v 19 A lele lo takiŋdye ŋuto lo sonyo lo adi, Nan a gwöruŋdyo melesen; nan agu ködyö tu i meddya. Nan mo ’yu do ti do böŋö kölörö nan a lele lo kulyani adi, Nan a gwöruŋdyö dwönin puök logon kuŋu murek murek. Nan lo tu i möŋu na se. Nan mo ’yu do ti do boŋö kölörö nan.
+\p
+\v 20 A lele lo kulyani adi, Nan pete yemba nakwan, nyena ko ŋina kwe nan ti bulo tu.
+\p
+\v 21 A koliŋonit lo yitwene bot a takiŋdye duma lonyit kine kulya. A kirut monye ’baŋ wore woran, a kulyani ko koliŋönit lonyit lo adi, Iti ’de ’de i kikolin ko i gwokiot ti köji, ko joŋdi lomerika ni, ko ŋutu logon a babatatu, ko mo ’dokeno se ko ŋodeki.
+\p
+\v 22 A koliŋönit lo kulyani adi, Duma liŋ, nan aje kon ŋo nagon do aje sarakin kune, ama pirit nyuŋ gwon kata.
+\p
+\v 23 A duma lo kulyani ko koliŋönit lonyit lo adi, Iti i kikolin ti jur ko i gwokiot, ko ri ’diuŋdye ŋutu i po ni, anyen kadi nio jojore.
+\v 24 Nan takiŋdya ta adi, Lele lo kilo ŋutu logon kokwe a luŋwe kilo ’bayin logon de wawaŋ kinyo lo rorwe liŋ.
+\p
+\v 25 A ŋutu jore parik moraddi ko Yesu, a nye wöriŋo jine ko lepeŋat yu, a kulyani adi,
+\v 26 a ko lele ŋuto po koyo ni a tine maŋdu monye lonyit, kode ŋote, kode nakwan, kode ŋwajik, kode luŋasirik, kode kiasirik, ma ’di mugun nanyit, a nye koti tine bulo gwon a ŋuto liŋ kajujumunit.
+\v 27 Ko ŋuto a ko ’doggu ködini na goro nanyit a kepoddi nan, a nye tine bulö gwon a ŋuto liŋ kajujumunit.
+\v 28 Lon losu logon ’de ’dekan ’duggö bilili lo kadi, a tine si ’daki kak a kokwe i denuŋdya kaŋo ko joŋga gurut muda? Lepeŋ ködyö deden ko nye ŋona gwon ko gurut nagon tetemakiŋdya i tutuŋgö na ŋinu kadi,
+\v 29 anyen i diŋit nagon nye aje tiŋdu pipilesi ti kadi a tine bulo tutuŋgö lepeŋ nu, an ŋutu liŋ lo meddya kulo ko suluja kwekweni ko lepeŋ adi,
+\v 30 Ŋilo ŋuto a suluja ’duko ama a nye tine bulö tutuŋokiŋdyö.
+\p
+\v 31 Kode lon mor logon tu i mörö ko lele mor, a tine si ’daki kak a kokwe i yeyeju kode ŋona ŋutu aliŋan puök jujukin anyen nye tu i mörö ko ŋuto logon po ko ŋutu aliŋan merya murek lo?
+\v 32 A ko nye ti jukin, a nye yökioddi ŋutu, na gwoŋdi mor nyuŋ pajo nu, anyen tu piyuŋdya kikolin lo tetenari taliŋ.
+\v 33 Nyena koti lele losu ’bayin logon bubulo gwon a ŋuto liŋ kajujumunit ko nye a ko paju ŋo kanyit liŋ.
+\p
+\v 34 ’Balaŋ a na ’but, ama ko ’balaŋ a wora poto, nye bubulö to ’busa ada?
+\v 35 A ŋina ’balaŋ gwe ’bak ’bulit i kujoŋ kode i ki ’diro, a ŋutu gubaddi nye mu ’diŋ ŋuto logon ko swo yiŋesi ti nye yiŋge kine kulya.
+\c 15
+\cl Sura 15
+\p
+\v 1 Nyena a kapepenak ti usur se ko katoronyak liŋ gwe i mimijorö nyona ko Yesu yu i yiŋga na lepeŋ.
+\v 2 A Parusijin se ko katodinok ti Saresi ti Mose suluje wiwinya momora adi, Lo ŋuto wuju katoronyak a nyesi ko se i pirit na geleŋ.
+\p
+\v 3 Ama a nye jamakiŋdye lepeŋat lo lilim adi,
+\v 4 Ko lele losu gwon ko köbilu mia geleŋ a nene nase geleŋ iŋge likin, nye ŋona ti kolökin merya buŋwan wot buŋwan kune i yöbu a galaddi na nagon aje likin na tojo ko nye a ryö lepeŋ le?
+\v 5 A na ryeji lepeŋ nye nu, a nye kalakiŋdye lepeŋ kanyit i murut, a lyoŋi lyoŋön;
+\v 6 a nagon nye aje yitwe mede nu, a nye luluŋgi julin kanyit se ko maratejin kanyit i pirit na geleŋ, a kulyani ko lepeŋat adi, Lyöŋi ta ko nan, kogwon nan aje ryo kobilityo nio nagon aje likin na.
+\v 7 Nyena nan takiŋdya ta adi, Lyöŋön köti mo kata ki yu ko lele katoronyanit geleŋ a lopuggö töili lwölwöŋ ŋutu merya buŋwan wot buŋwan logon ko loti lo rigwo logon kulya kase ’bayin i löpuggö na toilyet.
+\p
+\v 8 Kode köti, ko nene ŋuto gwon ko kamisajin puök, a ko nye a tolikin nene geleŋ nye ŋona ti mokakiŋdya lombo, a reji kadi, a ga ’yi ga ’yu ’bura, tojo nye a ryö lepeŋ le?
+\v 9 A nye ko ryeji, a nye luluŋgi julin se ko maratejin kanyit i pirit na geleŋ, a kulyani adi, Lyoŋi ta ko nan, kogwon nan aje ryö kamisa nio nagon aje likin na.
+\v 10 Nyena nan takiŋdya ta adi, Koti malaikajin ti Ŋun lyölyoŋon ko lele katoronyanit geleŋ a löpuggö töili.
+\p
+\v 11 A Yesu kulyani adi, Lele ŋuto kata ko ŋwajik lyan murek.
+\v 12 A ŋuro loponi lo kulyani ko monye adi, Baba, koraki nan toro ’bo nagon nan mo rurut. A nye korakiŋdye se toro ’bo kanyit.
+\v 13 A i mukok nagon a ko joŋga perok jore a ŋuro loponi lo tugwoŋi toro ’bo kanyit liŋ, a jölöni i jur lo pajo, nyu a nye tutuŋge kine gurut kanyit ko gwiliŋit lonyit loron.
+\v 14 A nagon nye aje tutuŋgö ŋo liŋ nu, a dyaŋ duma lo ’duki i ŋilu jur ’bukuluŋ, a nye suluje magora.
+\v 15 A nye iti tu a morakiŋdye mugun ko lele lo ŋutu ti ŋilu jur, a ŋilu ŋuto soŋdi lepeŋ kanyit i pirit yukit na wuryö.
+\v 16 A ŋilo ŋuro ’deke toyimönöju mugun ko ka ’boŋgo ti ludweki na nyö wuryo kune; a ŋuto gwe ’bayin lo tiŋdu lepeŋ nene ŋo.
+\v 17 A nye ko dene mugun a kulyani adi, Köliŋönök muda logon baba ropakin i kita logon kinyo lose a duma pipituŋdyö, a nan lo twane ni ko magor?
+\v 18 Nan de ŋiŋien a iti ko baba yu, a nan mo kulyani ko lepeŋ adi, Baba, nan a konakiŋdya Ŋun arabat ko do koti,
+\v 19 a nan köti tine jukin luŋu a ŋuro ilot kwöŋ. Konakiŋdye nan gwoso lele lo ŋutu kulok lo roröpaki i kita.
+\v 20 Nyena a nye ŋine ŋien a iti ko monye yu. A nagon nye nyuŋ gwon pajo nu, a monye metuŋdye lepeŋ popo, a wone konyen ko lepeŋ; a nye wöki wökön a kalabbi lepeŋ, a ’biuŋdye lepeŋ.
+\v 21 A Ŋiörö lo kulyani adi, Baba, nan aje konakiŋdya Ŋun arabat ko do köti, a nan köti tine jukin luŋu a ŋuro ilot kwöŋ.
+\p
+\v 22 Ama a monye takiŋdye köliŋönök kanyit adi, Nyoŋgi ta joŋdya boŋgo na ’but parik, ko tojubbi ta lepeŋ, ko sukiŋdye ta katimanti kanyit i morinet ko kamuka kanyit i mokosi.
+\v 23 Joŋdi ta dwot logon a ’baŋ, ko ’duŋge ta nye, ko ti yi nyesi, ko ti yi lyöŋi ta lyöŋön,
+\v 24 kogwon lo ŋuro liŋ köju gwoso logon a twan ko aje ru köti, nye köju a likin ko aje rye köti. Nyena a se suluje lyoŋön.
+\p
+\v 25 Ama a ŋuro logon a kayu lo gwe i melesen, a na pöri nye a gwe nyona ko ’dur mede nu, a nye yiŋge ŋutu yoyolo ko gwogwoja.
+\v 26 A nye luŋgi lele lo koliŋonok a pije ko kinu kulya a nyo.
+\v 27 A köliŋönit lo waddi lepeŋ adi, Luŋösur aje yitwe, a munyi iŋge ’duŋgo dwöt logon a ’baŋ kogwon ŋuro a yepuŋdya mede ’bura ’bak nene ŋo naron. Ama a nye wore woran a tine ’bon lupö kadi.
+\p
+\v 28 A monye lonyit lupuŋdye kaŋo a mamaŋdi lepeŋ adi, Luponi kadi.
+\v 29 Ama a nye waddi monye adi, Mete, kilo kiŋajin liŋ nan kitakiŋdya do gwoso ’dupiet, a nan gwe a ko lauŋdya lele saret ilot kwoŋ; ama a do kwoŋ gwe a ko tikin nan ma ’di kilolor anyen nan kodyö lyolyöŋon se ko julin kwe.
+\v 30 Ama a na yitwe ’i ŋilo ŋuro ilot, logon a kökörökin tukwörien inot i ŋutu wate nagon a kawutejin kunu, kölumbö a do ’duŋokiŋdye lepeŋ dwot logon a ’baŋ,
+\v 31 A monye kulyani ko lepeŋ adi, Ŋuro liŋ, yi ŋupi gwon ko do. Ŋo kwe liŋ a kunök.
+\v 32 Yi agu ködyo lyölyöŋön ko nyonyola, kogwon lo luŋösur koju gwoso logon a twan ko aje ru koti, nye köju a likin ko aje rye koti.
+\c 16
+\cl Sura 16
+\p
+\v 1 A Yesu koti kulyani ko ŋutukanyit kajujumuk adi, Lele kworinit kata lo gwon ko kamemetanit lo meddya mede nanyit. Ŋilo ŋuto a ŋöki ko duma lonyit i komor adi lepeŋ a köŋu tito.
+\v 2 A kwörinit lo luŋgi lepeŋ, a pije lepeŋ adi, Ŋo a nyo nagon nan a yiŋ i kulya kunök? Kene ken ŋo na saraki konut i konin kune, kogwon do kwoŋ tine yeŋon gwon a kamemetanit.
+\p
+\v 3 A kamemetanit lo kulyani ko mugun adi, Nan koŋdya nyo kogwon duma liŋ ’deke riköddu nan kaŋo i kita? Nan ’bak riŋit kurit, ko koti kwe nio yuyu i ŋoŋolija.
+\v 4 Nan a den ŋo nagon nan de kökon, anyen ko nan a ’dumaji kaŋo i kita, a ŋutu böŋö wuji nan kase i midijik.
+\v 5 Nyena a nye luŋgi ŋutu liŋ geleŋ geleŋ logon a kuŋo ŋo ti duma lonyit. A nye pije lo kokwe lo adi, Do a kuŋo muda ko duma liŋ?
+\p
+\v 6 A nye waddi adi, Nan a kuŋö ’burutikö mia geleŋ ti welet. A kamemetanit lo takiŋdye lepeŋ adi, ’Dumuŋdye waraga inot na mori; si ’dakine kak ’de ’de, ko wuŋe adi, ’Burutikö merya mukanat.
+\p
+\v 7 A nye pije lele adi, Ama do köti a kuŋö muda? A nye waddi adi, Nan a kuŋo gugwö lo ’di ’dik mia geleŋ ti ’bolot. A nye takiŋdye lepeŋ adi, ’Dumuŋdye waraga inot na möri, ko wuŋe adi, Gugwö lo ’di ’dik merya budök ti ’bolot.
+\v 8 A duma lo pupurje kamemetanit loron lo kogwon nye aje koŋdya ko koŋon. Kogwon ŋutu ti na kak a lokoŋ i Sura kase ko ’börik lwölwöŋ ŋutu ti parara.
+\v 9 Nan takiŋdya ta adi, Tojuline ta ko ŋutu ko tukwörien naron na na kak, anyen ko nye a ’baka a se böŋö wuji ta i midijik na yeŋ nyin.
+\v 10 Nye logon yiyiniki i ŋo ku ’dik parik lo köti yiyiniki i ŋo jore, ama nye logon ti yiniki i ŋo ku ’dik parik lo köti ti yiniki i ŋo najore.
+\v 11 Nyenagon ko ta ti bulö yiniki i tukwörien naron na na kak, ta bubulo yiniki ada i tukwörien na to ’diri?
+\v 12 Köti ko ta ti yiniki i ŋo ti leŋe, a ŋa mo lo tiŋdi ta ŋo nagon a kasu?
+\v 13 Lele köliŋönit ’bayin logon bubulo kitakiŋdya ŋutu murek; kogwon kode nye maŋdu lele a nyaŋi lele, kode nye twöju lele a lauŋdye lele. Ta ti bulo kitakiŋdya ko Ŋun ko tukwörien.
+\p
+\v 14 A Parusijin logon nyanyar gurut kulo, ko yiŋge kine kulya liŋ, a se kweni ’e kweni ’e Yesu ’dö ’döju.
+\v 15 A Yesu kulyani ko lepeŋat adi, Ta kilo a se logon to ’buddya ’börik ko ŋutu i komor, ama Ŋun deden töilyet kasu, kogwon ŋo nagon ŋutu bubu parik na Ŋun maman parik kanyit i metet.
+\p
+\v 16 Saresi ti Mose se ko ŋo na wur nebijin köju kunu kata tojo ko diŋit na Sura, nyena suluja i ŋinu diŋit Loŋe Lo ’but lo Tumatyan na Ŋun a tokuoji, a ŋutu liŋ geleŋ geleŋ ri ’diaddi ’borik i lupö Sura ta.
+\v 17 Ama ki ko kak pölilyo i likin Iwolwoŋ ’doro na kotet geleŋ na leta geleŋ i Saresi.
+\p
+\v 18 Ŋuto logon yaŋdu nakwan nanyit, a yembi nene, nye a luŋ lepeŋ. Ŋuto logon yemba ŋuto nagon a yanya na nye a luŋ lepeŋ.
+\p
+\v 19 Lele kworinit köju kata logon jupu boŋgwat na ’bule ti waratat naparere, a nye nyesi nyesu abur perok liŋ.
+\v 20 A lele lomeri gwe kata logon karin kanyit a Lajaro logon ko ’dikasin jore, a nye iŋge topiriki i kotumit na ŋilo ŋutu.
+\v 21 A nye ’deke ’dekan tunyei ko pitönö ti kinyojin na ’do ’do kak ko kwörinit i misa, iŋkoi, a ’dioŋjin woröni i dadaŋgu na ’dikasin kanyit kune.
+\v 22 A gwe sona a lomeri lo twane twan, a malaikajin ’dokoddi lepeŋ ki yu tojo ko Abarayama i merete, i pirit na bubula, a kworinit lo koti lo twane, a nukani nuka.
+\v 23 A na tomieni nye i pirit na mulöko nu, a nye diŋe ki, a meddi Abarayama gwon pajo, ko Lajaro kanyit i merete.
+\v 24 A nye gwine adi, Pon Baba Abarayama, wone konyen ko nan, ko sunyuŋdye Lajaro anyen nye boŋö ko sukiŋdyö kwe na morinet lonyit i pioŋ i toligga na ŋedep liŋ, kogwon nan lo totomie i na kimaŋ.
+\p
+\v 25 Ama a Abarayama waddi adi, Ŋuro liŋ, yiyiuŋdye adi, Koju i gwiliŋit inot do wuju ŋo na ’but kunok, a Lajaro wuji ŋo narok; ama soŋinana nye lo kolumbö sukani suka ni, a do ŋilo tomieni tomie.
+\v 26 Wat kine ŋo liŋ, wi duma a goroki i kiden nikaŋ ko ta, anyen ŋutu lo gwon ni logon ’dek laŋaddu kasu ŋini kilo boŋö gwon ti bulo laŋaddu, koti anyen lele ŋuto gwon ti bulö laŋuŋdya kayaŋ ni.
+\p
+\v 27 A nye kulyani adi, A ko sona pon baba, nan mo ’yu do anyen do boŋö sonyoddu Lajaro ko baba mede,
+\v 28 kogwon nan gwon ko luŋasirik mukanat, anyen nye böŋo tu kukuju se parik an se koti ko ’dur i na pirit tomiet.
+\p
+\v 29 Ama a Abarayama waddi adi, Se kulu gwon ko Saresi ti Mose se ko ŋo na wur nebijin kune, ti se yiŋge lepeŋat.
+\p
+\v 30 Ama a nye waddi adi, ’Bayin pon baba Abarayama; ama ko lele lo lo twatwa a tu ko lepeŋat yu, a lepeŋat mo löpuŋge toilyet.
+\p
+\v 31 A Abarayama waddi adi, Ko se ti ’bon yiŋga Saresi ti Mose se ko ŋo na wur nebijin kune, ma ’di ködyö ko lele ŋuto a ŋien i twan a se tine lopukuŋdyö.
+\c 17
+\cl Sura 17
+\p
+\v 1 A Yesu kulyani ko ŋutu kanyit kajujumuk adi, Ŋo na lokuŋdya ŋutu i toroŋdya kune ’diri agu mo popo, ama woidio i ŋuto logon kine ŋo po ko lepeŋ.
+\v 2 Kodyo a na ’but ko lepeŋ a toraki kijo kanyit i murut, a nye gubajine i tor, lwölwöŋ nagon nye lokuŋdya lele lo kilo ŋwajik lo ’di ’dik i toroŋdya.
+\v 3 Kunyar ta ’borik; ko luŋösur a koŋdya arabat riŋe riŋ lepeŋ, a ko lepeŋ a löpuggö toili, pitöki lepeŋ.
+\v 4 A ko nye a konakiŋdya do arabat daŋin buryo i lor geleŋ, a yitwene konut ni daŋin buryo a kulyani adi, nye a löpuggö toili, do agu ködyö pipitökin lepeŋ.
+\p
+\v 5 A luyökie kulyani ko Matat adi, ’Yalaki yi nene yupet!
+\p
+\v 6 A Matat waddi adi, Ko ta gwon ko yupet ma ’di a na ’dit gwoso nyomotti lo kiteta, ta bubulö kulya ko lo ki ’bi adi, Gwunyu mugun kaŋo ko ’yutuki mugun i tor, a nye ködyö yiŋge ta a koŋdi sona.
+\p
+\v 7 Ko lele losu gwon ko köliŋönit lo kukuŋu kode lo yuggu köbilu, a na pöri lepeŋ mu ’diŋ nu, do ŋona bubulö takiŋdya lepeŋ adi, Poŋdi ’de ’de ko si ’dakine kak i nyesu le?
+\v 8 Ŋilo ŋuto ŋona de ti kulya adi, Tetenakiŋdye nan kinyo, ko kukunaki mugun ’bura, ko yekakiŋdye nan tojo ko nan a nyesu ko a möju; a i mukok a do de nyesi nyesu ko a moji möju le?
+\v 9 Lepeŋ ŋona titiŋdu köliŋönit tinate kogwon nye aje kon ŋo na saraki kune le?
+\v 10 Nyena ta köti, ko ta aje koŋdya ŋo liŋ na saraki ta kune, kulyani ta adi, Yi a köliŋönök logon ’bak ’bulit; yi a koŋdya kita nikaŋ ka ’de.
+\p
+\v 11 A gwe sona, na tiri Yesu i kiko lo tu Yerusalema nu, a nye Iwoŋoddi i kiden na Samaria ko Galilaya.
+\v 12 A na tulöddi nye i lele tur nu, a ŋutu puök ti rimajin rume ko lepeŋ. A se gwo ’de pajo,
+\v 13 a luŋgi ko gworolo lobot adi, Yesu Matat, wone konyen koyi.
+\p
+\v 14 A nye ko meddi se, a kulyani ko se adi. Iti ta i kwekiŋdya na ’börik ko koanejin.
+\v 15 A lele lose ko dene mugun adi nye a tokela. A yitwene bot pupuruŋdya Ŋun ko gworo lobot;
+\v 16 a nye ’dorone kak ko komor nanyit ko Yesu i mokosi, a kulyani adi, Tinate. Ŋuto lo a Samariatyo.
+\v 17 A Yesu pije adi, Ŋutu puök a ko tokela le? Kuliya buŋwan kulo?
+\v 18 Kulye a ko yitwe i pupurja na Ŋun ama tuŋ lo lwakatyo le?
+\v 19 A nye kulyani ko ŋuto lo adi, Ome ki ko iti tu. Yupet inot a Iwoggu do.
+\p
+\v 20 A na pije Parusijin Yesu adi, Tumatyan na Ŋun molu popo nanu nu, a nye waddi lepeŋat adi, Tumatyan na Ŋun ti po memetwe.
+\v 21 A ŋutu mo tine kulya adi, Meddi, Tumatyan mana, kode adi, Manu. Kogwon mete, Tumatyan na Ŋun gwon kasu kiden.
+\p
+\v 22 A nye kulyani ko ŋutu kanyit kajujumuk adi, Diŋit mo popo nagon ta mo yoŋö meddya na lele lo perok kwe ti ŋuro lo ŋuto, ama a ta mo tine met.
+\v 23 A ŋutu mo kulyani ko ta adi, Meddi ta, malu, kode adi, Malo!
+\v 24 An ta ko tu ta, an ta ko kepoddu ta lepeŋat; kogwon gwoso na meme ’dekti kipya lo ki i lele swot lo kak a pararaaddi tojo ko lele swot nu, a nan ŋuro lo ŋuto koti mo gwe sona i lor liŋ.
+\v 25 Ama a kokwe kiyaŋ nan ködyö ŋoŋoŋga ŋo jore, a ŋutu ti na toberon mo renyani nan.
+\v 26 Nyena a perok kwe ti ŋuro lo ŋuto mo gwe gwoso perok ti Noa koju kulu;
+\v 27 adi ŋutu nyenyesu ko momöju, lepeŋat yeyemba ko yeyema, tojo ko lor logon Noa lupöri i ki ’bo kata lu, a bar lo poŋdi a köŋi lepeŋat liŋ.
+\v 28 A koti mo gwe gwoso perok ti Loto koju kulu: adi ŋutu nyenyesu ko mömoju, lepeŋat gwogwöro ko tugwöŋu, lepeŋat ’yu’yuddu ko ’du ’duko.
+\v 29 Ama i ŋilu lor lo tiri Loto kaŋo i Sodoma lu, a kimaŋ ko pisek ’duruu kak ki yu gwoso kudu a koŋi se liŋ.
+\v 30 Köti a mo gwe sona i lor logon nan ŋuro lo ŋuto mo kwekweyari lu.
+\v 31 I ŋilu lor, ti ŋuto lo gwon i lo ’dek lo kadi a tito kanyit gwe i Sura ta na kadi lo, ti gwe ti kiuŋdya kak anyen ’dumaddu kine tito, koti ti ŋuto lo gwon i melesen lo gwe ti yitwe bot.
+\v 32 Yeyene ta kulya ti nakwan na Loto.
+\v 33 Ko ŋuto logon ’dek ga ’yu rurugga ru nanyit a nye mo tolikiŋdye ru nanyit, ama ŋuto lo tolikiŋdyö ru nanyit lo mo lwölwok ru nanyit.
+\v 34 Nan takiŋdya ta adi, i ŋilu tukwaje, ŋutu murek mo gwon i doto i dotoet geleŋ; lele mo ’du ’dumaji, a lele mo kölokine kölöki.
+\v 35 A ŋutu murek mo gwe i jijö i pirit na geleŋ; nene mo ’du ’dumaji, a nene mo kölokine kölöki.
+\v 36 [A ŋutu murek mo gwe i melesen; lele mo ’du ’dumaji, a lele mo kölökine kolöki.]
+\p
+\v 37 A kajujumuk pije Yesu adi, Ya, Matat? A nye waddi se adi, Ko ’burwö mo gwon ya, a logulusen mo momoraddi nyu.
+\c 18
+\cl Sura 18
+\p
+\v 1 A Yesu jamakiŋdye lepeŋ atilim anyen kwekiŋdya adi ti se ködyö gwe ti jaran i momo ’yu na Ŋun, a tine dara.
+\v 2 A nye kulyani adi, Lele ka ’duŋonit lo putesi köju kata i nene köji, logon ti kujono Ŋun ko ti yeye ŋutu.
+\v 3 A nene karu ’be köju gwe kata i ŋinu köji, nagon wörö diŋitan liŋ ko lepeŋ yu, a kulyani adi, Liline kulya kaŋ ko miriku liŋ.
+\p
+\v 4 Diŋit a najo ŋilo ka ’duŋonit a renya, ama i mukok a nye kulyani ko mugun adi, Ma ’di nagon nan ti kujönö Ŋun ko ti yeye ŋutu,
+\v 5 ama kogwon na karu ’be yöyoŋgu nan parik, a nan de lilije kulya kanyit, an nye tudaraju nan parik ko wöro nanyit diŋitan liŋ.
+\v 6 A Matat kulyani adi, Yiŋge ta kulyaesi ti ka ’duŋönit loron.
+\v 7 Nyena Ŋun ŋona mo ti ’duŋokiŋdyö gwogwo kulya ti ŋutu kanyit lo wulwe logon gwigwikin lepeŋ ko tuparan ko tukwaje le? Nye ŋona mo kakarakin i parakiŋdya na se le?
+\v 8 Nan takiŋdya ta adi, Nye mo ’de ’de ’du ’duŋökin kulya ti lepeŋat gwogwo. Nyenagon ko nan ŋuro lo ŋuto mo popo, nan ŋona mo ryoryö ŋutu logon ko yupet i na kak le?
+\p
+\v 9 A nye köti jamakiŋdye lo lilim i kulye ŋutu logon yinikiŋdyo ’borik adi se a ŋutu lo rigwo, a lauŋdye kulye ŋutu liŋ.
+\v 10 Adi, Ŋutu murek a tu i Kadi na Ŋun i kwakwaddu; lele a Parusityo, a lele gwe a kapepenanit lo usur.
+\v 11 A Parusityo lo gwo ’de gwo ’dan a momo ’yi pupurja mugun adi, A pon Ŋun, tinate ilot kogwon nan ’bayin gwoso kulye ŋutu logon goma ŋo liŋ, kode ŋutu logon ti yiniki, kode kalupok, kode ma ’di gwoso lo kapepenanit lo usur.
+\v 12 Nan mimiŋdya daŋin murek i jima, nan ’do ’dogga ko swöt topuökit lo ŋo kwe liŋ lo ryo nan kulo.
+\p
+\v 13 Ama a kapepenanit lo usur lo gwo ’de pajo, a tine ’bon ma ’di ’bi ’yu konyen ki, ama a kolumbö joggi kido nanyit, a momo ’yi adi, Pon ŋun, wone konyen ko nan logon a katoronyanit lo.
+\v 14 Nan takiŋdya ta adi, Lo ŋuto a tu kanyit mede a ’buruji ko ŋun i komor Iwolwoŋ lele lo; kogwon ŋutu liŋ logon toduma ’yu ’börik kilo mo toto ’dita, ama nye lo to ’diddya mugun lo mo totodumala.
+\p
+\v 15 A ŋutu joŋdi lupudiet logon nyuŋ ’de ’depa kulo ko Yesu ni, anyen lepeŋ böŋo sopakiŋdya konisi kanyit kase loki; a ŋutu kanyit kajujumuk ko meddi, a se riŋge se.
+\v 16 Ama a Yesu lupundye lupudiet kulo anyen jwe kanyit ni, a kulyani adi, Kolu ta kilo lupudiet ti poŋdi koyö ni, an ta ko teŋ ta lepeŋat; kogwon Tumatyan na Ŋun a na ŋutu logon gwoso kulo lup
+\v 17 ’Diri nan takiŋdya ta adi, Ko ŋuto a ko ruk sara ko ŋun gwoso na ruŋge lupudi i sara na, a nye mo tine lupö i ŋina tumatyan.
+\p
+\v 18 A lele temejiktyo pije Yesu adi, Katodinönit lo ’but; nan kodyö koŋdya nyo anyen wuju ru na yeŋ nyin?
+\p
+\v 19 A Yesu waddi pija lepeŋ adi, Nyo do luŋ nan a lo ’but? Ŋuto ’bayin logon a lo ’but ama ka ’de a Ŋun.
+\p
+\v 20 Do a den Saresi adi, Do kodyö ti lubbö, do ködyo ti tatuja ŋuto; do ködyo ti koko ’ya; do ködyö ti lipikiŋdyö; bule bu munyi kase ŋuti.
+\p
+\v 21 A nye ruŋge adi, Nan aje ’dep kilo saresi liŋ suluja i toteton nio.
+\p
+\v 22 A na yiŋge Yesu kine kulya nu, a nye kulyani ko lepeŋ adi, Do yoŋgi ŋo geleŋ nagon do nyuŋ a ko kon. Tugwore tugwor ŋo kunök liŋ, ko kökoraki i lomerika, a do mo gwe ko tukwörien ki yu, a kirut poŋdi ko kipuŋdye nan.
+\v 23 Ama a nye ko yiŋge kine kulya, a nye delyani delya, kogwon nye a kwörinit parik.
+\v 24 A Yesu ko meddi lepeŋ, a kulyani adi, ’Diri a nago i ŋutu kwörinikö i lupö i Tumatyan na Ŋun.
+\v 25 Gwon polilyö ko kamilo i lupö i dili na libira lwölwöŋ lupö na ŋuto kwörinit i Tumatyan na Ŋun.
+\p
+\v 26 A ŋutu lo yiŋga kulo pije adi, A kirut ŋa logon bubulö lwökö?
+\p
+\v 27 A nye waddi adi, Ŋo nagon ŋutu ti bulo koŋdya kine Ŋun bubulo koŋdya.
+\p
+\v 28 Nyena a Petero kulyani adi, Mete, yi aje ko ’yu midijik kaŋ anyen kebbu do.
+\p
+\v 29 A Yesu kulyani ko lepeŋat adi, ’Diri nan takiŋdya ta adi, ŋuto ’bayin logon aje kö ’yu mede, kode nakwan, kode luŋasirik, kode monye ko ŋote, kode ŋwajik, kogwon kulya ti Tumatyan na Ŋun,
+\v 30 logon mo ti wuju jore lwölwöŋ kune i na diŋit, a mo wuji ru na yeŋ nyin i diŋit na popo.
+\p
+\v 31 A Yesu joŋgi luyökie puök wot murek kulo i swöt, a kulyani ko lepeŋat adi, Mete ta, yi kulo tu Yerusalema, a ŋo liŋ nagon nebijin koju a wur i kulya kwe ti ŋuro lo ŋuto kune mo kokona.
+\v 32 Kogwon nan mo paki ko Lwaka i könisi, a mo kweniarikin kweniarikin, a mo ’döyöni ’döyö, a yakarikin kamulak;
+\v 33 a se mo ’biddye nan ko kurubat logon a kwara, a tatuje nan, a i perok musala a nan mo ŋine ŋien i twan.
+\v 34 Ama a lepeŋat tine kurun nene na kine kulya; a nyonyökit na kine kulya iŋge ’dela kase, a se gwe a ko kurun ŋo na jama kune.
+\p
+\v 35 A nagon Yesu gwe nyona ko ’dur Yeriko nu, a lele ŋuto mo ’doke gwe i si ’da i merete lo kiko i ŋoŋolija.
+\v 36 A na yiŋge lepeŋ lodir lo ŋutu i lwöpöddu nu, a nye pije adi, Ŋinu ŋo a nyo?
+\p
+\v 37 A se takiŋdye lepeŋ adi, Yesu lo Najareta lo lwöpöddu.
+\p
+\v 38 A nye woŋoro ki adi, Yesu! Ŋuro lo Dawidi, wone kanyen ko nan!
+\v 39 A ŋutu logon woro ŋerot kulu riŋge lepeŋ adi, Yiŋani taliŋ! Ama a nye koti woŋoro ki bia parik adi, Ŋuro lo Dawidi, wone konyen ko nan!
+\p
+\v 40 A Yesu gwo ’de gwo ’dan, a saŋi adi ti ŋuto lo jweni kanyit ni; a nagon nye aje po nyona, a Yesu pije lepeŋ adi,
+\v 41 Do ’dek ti nan konaki do nyo? A nye waddi adi, Pon matat, böŋö tiki nan i meddya.
+\p
+\v 42 A kirut Yesu kulyani ko lepeŋ adi, Meddi meddya; yupet inot na toke ’ya do.
+\v 43 A ’de ’de nye meddi meddya, a moraddi ko lepeŋ i kiko pupuraddu Ŋun, A ŋutu liŋ pupurje Ŋun na meddi se kine kulya nu.
+\c 19
+\cl Sura 19
+\p
+\v 1 A Yesu luponi Yeriko a gwe i tulöddu köji.
+\v 2 A lele ŋuto gwe nyu, karin kanyit a Takayo; a nye gwe a duma lo kapepenak ti usur, ko a kwörinit.
+\v 3 A nye ’deke meddya Yesu ko nye gwon ada, ama a nye tine bulö meddya kogwon ŋutu jore köti kogwon nye a lorutut.
+\v 4 Nyena a nye woki ŋerot a kije i ki ’bi ki anyen meddya Yesu, kogwon lepeŋ tiri ŋilo kiko.
+\v 5 A Yesu ko ’dure i ŋina pirit a nye diŋe ki, a luŋgi adi, Takayo, kiyene kak ’de ’de; kogwon i lo lor nan ködyö si ’da konut midi.
+\v 6 A nye kiyene kak ’de ’de a wuji lepeŋ ko lyöŋön.
+\v 7 A na meddi ŋutu kine kulya nu, a se liŋ wiwinyani wiwinya adi, Lepeŋ aje tu ko katoronyanit mede a kömutöt.”
+\p
+\v 8 Ama a Takayo gwo ’de gwo ’dan nyu a kulyani Ko Matat adi, Mete, pon Matat, nan titiŋdu lomerika swöt na tito kwe, a ko nan a mumulukuŋdya nene ŋo ko lele ŋuto, a nan de ropaki ropakin lepeŋ daŋin iŋwan.
+\p
+\v 9 A Yesu kulyani ko lepeŋ adi, I lo lor na mede a lwökö, kogwon lepeŋ köti a ŋuro lo Abarayama.
+\v 10 Kogwon nan Ŋuro lo ŋuto aje po i ga ’yu ko i Iwoggu na ŋo nagon aje likin kune.
+\p
+\v 11 A na yiŋge ŋutu kine kulya nu, a Yesu ’yalakiŋdye lele lilim, kogwon nye gwe nyona ko ’dur Yerusalema, köti kogwon lepeŋat yeyeju adi Tumatyan na Ŋuti pupukun ’de ’de kijek.
+\v 12 A nye kulyani adi, Lele ŋuto duma a teteŋdya jölö i jur lo pajo, anyen tiki a mor, ko anyen yiyitwe.
+\v 13 A nye luŋgi köliŋönök kanyit puök, a tiŋdi se liŋ geleŋ geleŋ ŋine. A nye takiŋdye lepeŋat adi, Tujaŋi ta ko kune tojo ko po nio.
+\p
+\v 14 Ama a ŋutu kanyit ti jur maŋdi lepeŋ; a se yokiöddi ŋutu ko lepeŋ i mukök, adi, Yi ti ’bön ŋilo ŋuto gwon a mor likaŋ.
+\v 15 A nye ko tikine a mor, a nye yitwene yitwe. A nye luŋgi köliŋönök logon nye a korakin gurut kulo anyen po kanyit i komor, anyen nye denuŋdya kaŋo ko se a toworuŋdya gurut muda i döuŋdyo nase.
+\p
+\v 16 A köliŋönit togeleŋ lo poŋdi, a kulyani adi, Duma liŋ, ŋine inot na a toworuŋdya kunie puök.
+\p
+\v 17 A nye kulyani ko lepeŋ adi, A na ’but parik, köliŋönit lo ’but! Nyena, kogwon do yiyiniki i ŋo na ’dit parik, wuji kido saret na köjinö puök.
+\p
+\v 18 A tomurek lo poŋdi, a kulyani adi, Duma liŋ, ŋine inot na a toworuŋdya kunie mukanat.
+\p
+\v 19 A nye köti kulyani ko lepeŋ adi, Gwe do a duma lo köjinö mukanat.
+\p
+\v 20 A lele lo poŋdi, a kulyani adi, Duma liŋ, mana ŋine inot nagon nan aje ’delakin i boŋgo na;
+\v 21 kogwon nan kukujönö do, kogwon do a kayuyukönit do ti lyöŋön ko kita na ŋuto; do ’du ’dumuŋdya ŋo nagon do a ko tiŋdu kata, do ŋeŋepa ŋo nagon do a ko weja.
+\p
+\v 22 A nye kulyani ko lepeŋ adi, Do köliŋönit loron, nan de ’duŋökiŋdyö do ko kulyaesi lo jam do kilo. Do ŋona a den adi nan a ŋuto kayuyukönit logon ti lyöŋön ko kita na ŋuto, adi nan ’du ’dumuŋdya i pirit nagon nan a ko tiŋdu kata nu, a nan pepi ŋo nagon nan a ko weja kune le?
+\v 23 A kirut nyo do tine tin gurut kwe i ’dela i baŋki? A kirut i yitwe nio a nan ködyö wuji ko ’yalet?
+\v 24 A nye kulyani ko ŋutu lo gwo ’dan nyona kulo adi, ’Dumara ta na ŋine kaŋo kanyit i könin, ko tiki ta koliŋonit logon ko ginejin puök lo.
+\p
+\v 25 A se kulyani ko lepeŋ adi, Matat, lepeŋ gwon ko ginejin puök.
+\p
+\v 26 Nan takiŋdya ta adi, Ŋutu liŋ geleŋ geleŋ lo gwon ko ŋo kulo mo ’ya ’yalaki kunie, ama ŋuto logon ’bak nene ŋo lo, ma ’di ŋo na gwon ko lepeŋ na mo ’du ’dumaji kaŋo kanyit.
+\v 27 Ama kilo merok kwe logon ti ’bön nan tumatyan ko se kilo, joŋdi ta se ni ko tatuje ta se koyo i komor.
+\p
+\v 28 A nagon Yesu aje jambu kine kulya nu, a nye iti ŋerot i kiko logon tu Yerusalema.
+\v 29 A gwe sona, nagon nye gwe nyona ko ’durökin Betepage ko Betania nyona ko mere lo luŋu a Jeitun lu, a Yesu ’deke soŋdu kulye ŋutu kanyit kajujumuk murek ŋerot,
+\v 30 a yokije se adi, Iti ta i tur logon kasu ŋerot lu, a nagon ta aje ’dur nyin nu, a ta de ryeji kaine kolojityo a munuki kak, logon lele ŋuto a ko nyuŋ wörö ko lepeŋ; yokone ta lepeŋ ko jo ta lepeŋ ni.
+\v 31 A ko lele ŋuto a pija ta adi, Ko nyo ta yoyoko lepeŋ? Ruŋge ta adi, nan Matat ’de ’dekan lepeŋ.
+\v 32 A ŋutu lo sonyo kulo iti tu, a ryeji ŋo liŋ gwoso nagon lepeŋ aje sarakiŋdye se nu.
+\p
+\v 33 A nagon se nyuŋ yoyokoju kaine kolojityo nu, a komonye kaine pije lepeŋat adi, Nyo ta yoyoko lepeŋ?
+\p
+\v 34 A se waddi adi, Matat ’de ’dekan lepeŋ.
+\v 35 A se joŋdi kaine kolojityo ko Yesu ni, a se peddi boŋgwat kase i loki na ŋina kolojityo, a tosi ’dakiŋdye Yesu i loki nanyit.
+\v 36 A na tiri nye nu, a se peddi boŋgwat kase i kiko.
+\p
+\v 37 A nagon nye gwe nyona ko ’dur köji, a gwe i dudulet na Mere lo Jeitun nu, a teŋ liŋ na ŋutu kanyit kajujumuk suluje lyoŋon ko pupurja Ŋun ko gworolo lobot kogwon kitajin sörösi liŋ nagon se aje met kune.
+\v 38 A se woŋoro ki adi, Mor lo po i karin ti Matat lo, ti ’boriani ’boria! Ti taliŋ gwe ki yu se ko minyo i piriton ti ki.
+\p
+\v 39 A kulye Parusijin logon gwon i kiden na lodir kulyani ko Yesu adi, Katodinönit, riŋe ŋutu kulök kajujumuk.
+\p
+\v 40 A nye waddi adi, Nan takiŋdya ta adi, ko lepeŋat yiŋa taliŋ a ma ’di ŋurupo de wowoŋoro ki!
+\p
+\v 41 A nagon Yesu gwe nyona ko ’dur nu, a nye meddi köji a nye gwine lepeŋ ko ŋolitan,
+\v 42 adi, A dyoŋ, ma ’di do, ko ködyö do a den i lo lor ŋo na tiŋdu do gwon taliŋ! Ama soŋinana aje ’dela konut i konyen.
+\v 43 Kogwon perok molu popokin konut logon merok kulök mo gömökiŋdyo do kiden ko liŋo logon a ’du ’dulu, a se mo lorgi do a goŋi do i swötön liŋ;
+\v 44 a mo dukakiŋdye do kak se ko ŋwajik kulok lo gwon konut i mariŋ Sura ta, a mo tine kölokin do ŋurupit geleŋ i gwo ’dan i loki na nene, kogwon do a ko gwulu diŋit nagon Ŋun ’yö ’yi do na.
+\p
+\v 45 A Yesu lupöni i Kadi na Ŋuri, a suluje riggö kaŋo ŋutu lo tugwöŋu,
+\v 46 a nye kulyani ko se adi, A wurö adi, Kadi nio mo gwon a kadi kwakwaset, ama ta aje kon nye a pirit ’danaet na karyakak.
+\p
+\v 47 A nye gwe i Kadi na Ŋun i todiŋdyö perok liŋ. A koanejin temejik ko katodinök ti Saresi ti Mose se ko ŋutu lokukwön ga ’yi tatuja lepeŋ;
+\v 48 ama a se gwe a ko ryö kiko, kogwon ŋutu liŋ ’depakiŋdya i yiŋga na kulyaesi ti lepeŋ.
+\c 20
+\cl Sura 20
+\p
+\v 1 A ko gwe sona i lele lor, na todiŋdye Yesu ŋutu i Kadi na Ŋun ko i tokujo na Loŋe Lo ’but nu, a koanejin temejik ko katodinök ti Saresi ti Mose se ko ŋutu temejik iŋge po,
+\v 2 a je pije lepeŋ adi, Taki yi, do ryö kido ya nagon do koŋdi kine ŋo? Pija lo tiŋdu do ŋina kido?
+\p
+\v 3 A nye waddi lepeŋat adi, Nan köti gwon ko piyet nagon nan pije ta; nyoŋe ta nan.
+\v 4 Ŋina batisimo nagon Luka babatiddye na po ki kode po ko ŋutu?
+\p
+\v 5 Ama a lepeŋat tokulyaki ko ’börik adi, Koyi de ruggö adi, Ŋina batisimo po ki, a nye de pije yi adi, Nyo nagon ta ti yuŋ Luka?
+\p
+\v 6 Ama koyi de ruggo adi, ŋiria batisimo po ko nutu, a ŋutu liŋ de poki i gugubuja na yi ko ŋurupo; kogwon se ’diri a yeyeju adi, Luka logon a nebi.
+\v 7 A kirut lepeŋat renyani adi, Yi ti den ko ŋina batisimo po ya.
+\p
+\v 8 A Yesu kulyani ko se adi, A ma ’di nan lo köti tine tukokin ta ko nan koŋdya kine ŋo ko kido niŋa.
+\p
+\v 9 A Yesu suluje jamakiŋdya ŋutu lo lilim adi, Lele ŋuto a ’yuddu kaden ti binyo i lukobi, a nye sarakiŋdye ko kulye kakuruk i könisi, a nye iti i lele jur, a karara ko diŋit a najo.
+\v 10 A nagon gwe a diŋit na ’butun nu, a nye soŋdi ’dupiet ko kakuruk yu anyen se kodyö tiŋdu lepeŋ kulye ludweki ti binyo. Ama a kakuruk ’biddye lepeŋ, a riköddi lepeŋ kaŋo ’bak nene ŋo i könin.
+\v 11 A nye köti möŋi soŋdu köliŋönit tomurek, ama a se köti ’biddye lepeŋ, a sasaŋdi lepeŋ parik, a rikoddi lepeŋ kaŋo ’bak nene ŋo i könin.
+\v 12 A nye koti soŋdi köliŋönit tomusala, ama a se böŋoddi lepeŋ a gubaddi lepeŋ kaŋo.
+\v 13 A kirut monye lukobi na binyo pije mugun adi, Nan koŋdya nyo? Nan de soson pilili liŋ lo ŋuro lo nyanyara, kode ŋona lepeŋat de twotwö lepeŋ.
+\p
+\v 14 Ama a na meddi kakuruk ŋilo ŋuro nu, a se tokulyaki ko ’börik adi, Malo ŋuto logon mo ruddya lukobi na monye. Ti yi tatune ta tatu lepeŋ, anyen ŋina luköbi böŋö gwon a nikaŋ.
+\v 15 A se gubaddi lepeŋ kaŋo a tatuje lepeŋ. Nyena a monye lukobi na binyo mo konakiŋdye lepeŋat nyo?
+\v 16 Lepeŋ mo popo i tukaŋu na kulu kakuruk, a mo sarakiŋdye ŋinu lukobi ko kulye ŋutu i könisi. A na yiŋge ŋutu kine kulya nu a se kulyani adi, Ti gwe ti gwon sona!
+\p
+\v 17 Ama a nye diŋe lepeŋat, a pije adi, Nyena na ŋo a nyo nagon a wuro adi, Ŋurupit logon ka ’dukok a renya lo aje wora a ŋurupit tutuŋet lo goŋet lo kadi?
+\p
+\v 18 Ŋutu liŋ logon a ’doro i ŋilo ŋurupit kilo mo giginya ka ’de ka ’de, ama ŋuto logon ŋilo ŋurupit a muju lepeŋ lo mo pasakani pasaka.
+\p
+\v 19 A katodinök ti Saresi ti Mose se ko koanejin temejik ga ’yi morga lepeŋ i ŋinu diŋit gwak, ama a se kujono ni ŋutu kulo, kogwon se a kurun adi nye jambu ŋilo lilim i kulya kase.
+\v 20 A katodinok ti Saresi dombi Yesu a soŋdi kawirak logon mirakiŋdya adi se a ŋutu ti to ’diri, anyen se ködyö morga kulyaesi lo jam nye kulo, anyen joŋ ko modir lo gwon ko kido i ’duŋokiŋdyo na putet.
+\v 21 A se kulyani ko Yesu adi, Katodinonit, yi deden adi do jambu ’bura koti do todiŋdyo rigwo, a do tine nyunyumbö ŋutu, ama do todiŋdyö kiko lo Ŋun ko to ’diri.
+\v 22 Saret ŋona a ruk adi Kaisar bubulo ropaki usur, kode ti bulo ropaki?
+\p
+\v 23 Ama a nye iŋge gwulu mumulugga nase, a kulyani ko lepeŋat adi,
+\v 24 Kweki ta nan gurusutot. Ŋina ŋo jinoti se ko kilo wuresi a ti ŋa? A se waddi adi a ti Kaisar.
+\p
+\v 25 A nye kulyani ko se adi, Ropaki ta Kaisar ŋo nagon a ti Kaisar, köti ropaki ta Ŋun ŋo nagon a ti Ŋun.
+\v 26 A se tine bulo morga lepeŋ ko ŋutu i komor ko kulyaesi lo jam nye kulo; ama kölumbö a se soŋi soŋu ko waset lonyit, a se yiŋani taliŋ.
+\p
+\v 27 A kulye Sadokejin poŋdi ko Yesu ni. (Kilo ŋutu jambu adi ŋutu ti ŋien i twan.)
+\v 28 A se pije lepeŋ adi, Katodinonit, Mose aje wurökiŋdyo yi ŋilo saret adi, Ko luŋaser lo lele ŋuto a twan, lo gwon ko nakwan ama a nye gwe ’bak ŋwajik, a luŋaser lo ŋuto lo twan lo kodyö ruddya ŋina karu ’be anyen yuŋwekiŋdyöluŋaser lonyit ŋwajik.
+\v 29 Nyena luŋasirik kata buryo, a kayu lo iŋge yemba nakwan, a ŋilo ŋuto twane twan ’bak ŋwajik;
+\v 30 a loponi ruddye ŋina karu ’be,
+\v 31 a tomusala köti ruddye nye, tojo se liŋ buryo köti a twatwa ’bak ŋwajik.
+\v 32 A i mukök, ŋina ŋuto köti iŋge twan.
+\v 33 Nyenagon i toŋiyu na ŋutu lo twatwa a ŋina nakwan mo gwe a niŋa? Kogwon se liŋ buryo aje ’debba lepeŋ a nakwan.
+\p
+\v 34 A Yesu waddi lepeŋat adi, Ŋutu ti na diŋit yeyemba ko yeyema,
+\v 35 ama se logon jujukin toŋiyu i twan anyen gwon jörun i diŋit na popo kulo, tine yemba a köti tine yema.
+\v 36 Lepeŋat koti ti twatwa kwöŋ kogwon se gwon gwoso malaikajin; se a ŋwajik ti Ŋun kogwon se köti aje toŋiyu i twan.
+\v 37 Mose a kwekiŋdya ’bura adi ŋutu logon a twatwa kilo mo totoŋiyu anyen gwon jörun, kogwon i kenet nagon jambu kulya ti rudu lo tutule nu, nye luŋgu Matat a Ŋun lo Abarayama, ko a Ŋun lo Yisaka, ko a Ŋun lo Yakobo.
+\v 38 Nyenagon lepeŋ ti gwon a Ŋun lo ŋutu lo twatwa, ama a Ŋun lo ŋutu lo gwon jörun; kogwon kanyit i metet ŋutu liŋ gwon jorun.
+\p
+\v 39 A kulye katodinok ti Saresi ti Mose waddi adi, Katodinönit. Do aje kulya ’bura;
+\v 40 kogwon lepeŋat kukujonö pija lepeŋ ko nene piyet.
+\p
+\v 41 A Yesu pije se adi, Ada lolor nagon ŋutu kulya adi Masia a ŋuro lo Dawidi?
+\v 42 Kogwon Dawidi lepeŋ lo kulya i Buk na Saumajin adi, Matat Ŋun a kulya ko MataT liŋ adi, Si ’dakine köyö i konin lutaten,
+\v 43 tojo ko nan a tin do merok kulök a tökit inot na mokosi.
+\p
+\v 44 Nyenagon Dawidi luŋgu ŋilo ŋuto a Matat lonyit, a Masia gwe a ŋuro lonyit ada?
+\p
+\v 45 A nagon ŋutu liŋ gwon i yiŋga nu, a Yesu kulyani ko ŋutu kanyit kajujumuk adi,
+\v 46 Kunyar ta i kulya ti katodinök ti Saresi ti Mose logon nyanyar walaŋ a jupu boŋgwat najo, a nyare nyar romarikin i piritön gwöriesi. Lepeŋat nyanyar si ’da i si ’daesi ti ŋerot i kadijik momoresi, a nyaŋi si ’da i piritön ti ŋutu lokukwön i rorweki.
+\v 47 Kilo a ŋutu logon nyesu ŋo ti karu ’bejin, kölumbö a se kwakwaddi diŋit a najo mumulugga. Lepeŋat mo ririŋa bia parik.
+\c 21
+\cl Sura 21
+\p
+\v 1 A Yesu ko boŋgi a meddi ŋutu kwörinikö i gumba na ’dokesi kase i saŋduk na gwon i Kadi na Ŋun nagon ’dokesi guba kata;
+\v 2 a nye meddi nene ŋuto nagon a lomeri ko a karu ’be i gubakiŋdya na milin murek.
+\v 3 A nye kulyani adi, ’Diri nan takiŋdya ta adi, na ŋuto nagon a lomeri ko a karu ’be na aje ’dogga bia parik lwölwöŋ ŋutu liŋ;
+\v 4 kogwon lepeŋat liŋ ’dumundya ’dokesi i tukwörienjin kase; ama na ŋuto ’dumuŋdya i tolomerian nanyit, a iŋge ’dogga ko gurut kanyit liŋ nyeesi.
+\p
+\v 5 A na jambi kulye kajujumuk kulya ti Kadi na Ŋun nu, adi nye a tokwelenyo ko ŋurupo dumalak parik ko ’dokesi na rurwan na tiki Ŋun, a Yesu kulyani adi,
+\v 6 Kine ŋo nagon ta memet kine, perok molu popo nagon ŋurupit nene geleŋ molu ti koloki ni i nene loki nagon mo ti gubaki kak.
+\p
+\v 7 A se pije lepeŋ adi, Katodinönit, kine ŋo mo gwon nanu? Kweyet mo a nyo ko kine ŋo mo gwe nyona ko pokin?
+\p
+\v 8 A Yesu waddi adi, Kunyar ta, an ta ko totogira ta. Kogwon ŋutu jore mo popo i karin kwe a kulyani adi se a nan, ko adi, Diŋit gwe nyona ko po. Ama an ta ko keporo ta lepeŋat.
+\v 9 A na yiŋge ta kulya ti mörö ko woŋesi nu, ko kujönö ta, kogwon kine ŋo agu ködyö kokona, ama ’dutet nyuŋ ti po ’de ’de.
+\p
+\v 10 A kirut nye kulyani ko lepeŋat adi, Jur mo mömörö ko lele jur, a tumatyan mo möroni ko nene tumatyan;
+\v 11 a rigirigilön dumalak mo gwe kata, a twana iŋgo se ko dyaŋan mo gwe i piriton ka ’de ka ’de; a ŋo kujonöesi ko kweyesi dumalak mo gwe kata i ’diko.
+\v 12 Ama a kokwe nagon kune ŋo a ko kona nu, ŋutu mo momok ta, a sasaŋdi ta a joŋgi ta i kadijik lomoresi, ko i kadijik rerekesi, a ta mo joŋani ko moran i komor se ko i mödiron kogwon kulya ti karin kwe.
+\v 13 A ŋina mo gwe a komor nasu na ’but i tokurukiŋdyö na Loŋe Lo ’but.
+\v 14 Nyenagon tetenaki ta kasu i töilyet adi ta mo ti yeyeju a kokwe kiyaŋ ko ta ködyö waddu ŋutu ada,
+\v 15 kogwon nan mo titin ta kulyaesi se ko koŋon nagon lele lo merok kasu mo ti bulö teŋgu kode renya.
+\v 16 Nyena ma ’di komunyi ko koŋuti, ko luŋösurök, ko karu kasu, ko julin mojoŋ ta i putet, a se mo tatuje kulye kasu;
+\v 17 a ŋutu liŋ mo mane man ta kogwon karin kwe.
+\v 18 Ama ma ’di kupiret geleŋ kasu i kusik mo ti likin.
+\v 19 Ko ta a gwo ’dan go i ŋoŋaddu diŋit a najo a ta mo telundye ru nasu na to ’diri.
+\p
+\v 20 Ama ko ta mo a met Yerusalema i tuma ko merok, nyena dene ta den adi korö nanyit gwe nyona.
+\v 21 A kirut ti ŋutu lo gwon Yudaya. Kulo wöki i merya; ti se lo gwon i köji kata kulo iti kaŋo, ko ti se lo gwon i jur kulo gwe ti lupö Sura ta,
+\v 22 kogwon na a diŋit ropet na toron; anyen ŋo liŋ na wurö kune tetemakiŋdya.
+\v 23 Ama gwon a delya i ŋutu na gwon ko pelela, ko i se na tutunöggu i kilu perok! Kogwon delya duma mo gwon i kak se ko woran duma mo pokin i lo jur.
+\v 24 A se mo tatuani tatua ko baŋdujin, a se mo momokajine i jurön liŋ a ’dupi, a Lwaka mo ryoggi Yerusalema, tojo ko diŋitan kase na wulwe a temakiŋdya.
+\p
+\v 25 A kweyesi mo gwe i kolor, ko i yapa, ko i kaser, a i kak ni a jurön liŋ mo durwene durwe, a dyadyaŋgi dyadyaŋgu i kulya ti woŋon na tor se ko na yalajin;
+\v 26 töilyet ti ŋutu mo rurusukö ko kujönö na möŋdi se ŋo nagon mo pokin i kak kune, kogwon riŋitön ti ki mo yeyeta.
+\v 27 A kirut ŋutu mo meddi nan Ŋuro lo ŋuto popo i ’diko ko riŋit se ko minyo a duma parik.
+\v 28 A na suluje kine ŋo i po nu, riuŋdye ta ’börik ki gwogwo, ko ’bili ta kusik kasu ki, kogwon ta gwe nyona ko lwökö.
+\p
+\v 29 A Yesu jamakiŋdye lepeŋat lele lilim adi, Meddi ta ki ’bi se ko kaden liŋ;
+\v 30 a na suluje se wilan nu, ta ko ’borik memet ko deden adi kiser soŋinana gwe nyona.
+\v 31 Nyena köti na meddi ta kine ŋo i kona nu, a ta deŋdi adi Ŋun gwe nyona ko po i tumatyan.
+\v 32 ’Diri nan takiŋdya ta adi, ŋutu ti na toberon mo ti ’duddyö tojo ko kune ŋo liŋ mo a kona.
+\v 33 Ki ko kak mo ’du ’duddyö ama kulyaesi kwe mo ti ’duddyö kwöŋ.
+\p
+\v 34 Ama kunyar ta ’börik an töilyet kasu gwon pömöni ko rorweki, ko meran se ko wiwinyesi ti kak, an ŋilu lor jakakin ta adi wulek gwoso ridiket;
+\v 35 kogwon ŋilu lor mo pokin i ŋutu liŋ lo si ’da i kak ’bukuluŋ kulo.
+\v 36 Ti konyen kasu gwe ŋa ko momo ’yi ta i diŋitan liŋ, anyen ta böŋö wuju riŋit anyen rwöddi kine ŋo liŋ nagon mo popokin kine, ko anyen gwo ’dan köyo i komor nan ŋuro lo ŋuto.
+\p
+\v 37 Temba i tuparan Yesu totodiŋdyö i Kadi na Ŋun, a i tukwaje a nye iti kaŋo a si ’dani i mere lo luŋu a Jeitun.
+\v 38 A i ko ’bure kobubut a ŋutu liŋ iti ko lepeŋ yu i Kadi na Ŋun anyen yiŋga kulyaesi kanyit.
+\c 22
+\cl Sura 22
+\p
+\v 1 Nyena a rorwe lo Ambata nagon ’bak Kape gwe nyona. Ŋilo rorwe luŋu a Pasaka.
+\v 2 A koanejin temejik se ko katodinök ti Saresi ti Mose ga ’yi kiko logon tatuari Yesu, kogwon lepeŋat kukujönö ŋutu.
+\p
+\v 3 A Satani lupöni ko Yuda lo luŋu a Isikariota i toili, logon a kenaki i ŋutu kajujumuk puök wot murek lo;
+\v 4 a nye iti tu, a tujamaki ko koanejin se ko dumalak ti katiyuk ti Kadi na Ŋun ko nye böŋö tiŋdu Yesu ada ko lepeŋat i könisi anyen tatatua.
+\v 5 A lepeŋat iŋge lyöŋön, a milyekiŋdye tiŋdu Yuda gurut.
+\v 6 A nye iŋge ruk, a ga ’yi diŋit na ’but nagon lodir lo ŋutu ’bayin anyen wukiŋdya lepeŋ kase i könisi i tatua.
+\p
+\v 7 A lor lo rorwe lo Ambata nagon ’bak Kape ko ’dure, logon ’duŋöri kilolor lo Pasaka.
+\v 8 A Yesu soŋdi Petero se ko Sura, a kulyani adi, Iti ta, ko tetenakiŋdye ta yi kinyo lo Pasaka ajo anyen yi böŋö nyonyö.
+\p
+\v 9 A se pije lepeŋ adi, Do ’dek yi teteŋdya ya?
+\p
+\v 10 A nye waddi lepeŋat adi, Mete ta, a nagon ta aje lupö köji kata nu, a ta de rume ko ŋuto logon ’doggu mu ’da lo pioŋ. Nyena keporo ta lepeŋ i Sura ta na kadi nagon lepeŋ lupö kata nu;
+\v 11 kulyani ta ko monye kadi adi, Katodinönit lo pija do adi, Niya kadi na kömu nagon nan se ko ŋutu kwe kajujumuk de nyesi rorwe lo pasaka kata?
+\v 12 A nye de kwekiŋdye ta kadi duma nagon a koŋilore nagon aje peta; tetene ta teten ŋo liŋ ajo nyu.
+\v 13 A se iti tu, a se ryeji ŋo liŋ gwoso nagon nye aje takiŋdye se nu; a se teteŋdi kinyo lo Pasaka,
+\v 14 A nagon diŋit aje po, a Yesu si ’dakine kak i nyesu se ko luyökie i pirit na geleŋ,
+\v 15 a nye kulyani ko se adi, Nan ko pusök i nyesu na ŋilo Pasaka ko ta i pirit na geleŋ a kokwe nagon nan a ko nyuŋ ŋoŋga,
+\v 16 kogwon nan takiŋdya ta adi, nan mo ti nyö nye koti kwöŋ tojo ko tokoret nanyit mo a kweya a mo konani kona i Tumatyan na Ŋun.
+\v 17 A nye ’dumuŋdye kopo, a nagon nye aje tiŋdu Ŋun tinate nu, a nye kulyani adi, Wuji ta, ta liŋ ko ’börik möji ta;
+\v 18 kogwon nan takiŋdya ta adi, suluja soŋinana nan mo ti möju pioŋ ti ludweki ti binyo tojo ko Tumatyan na Ŋun aje po.
+\v 19 A nye ’dumuŋdye ambata, a tiŋdi Ŋun tinate, a nye pipiŋdye pipiŋdya a tiŋdi lepeŋat, kulya adi, Na a mugun nio nagon aje tiki kogwon kulya kasu na. [Koŋdi ta sona i yeyeöddu na nan.
+\v 20 A nagon se aje jo nyesu nu, a nye köti ’dumuŋdye kopo, a kulyani adi, Binyo na gwon i lo kopo kune a tomoret ludukötyo nagon a tetena ko rima kwe, nagon a ’buköki ta.]
+\v 21 Meddi ta, ŋuto lo tiŋdu nan i tatua lo yi söju konin ko lepeŋ i pirit na geleŋ.
+\v 22 Te, nan ŋuro lo ŋuto wuwuddya i na kak gwoso nagon aje wulöki nan nu, ama gwon a delya i ŋuto logon a tiŋdu nan i tatua lo!
+\p
+\v 23 Nyena a se suluje totopi ko ’börik ko lon lose lo koŋdya na ŋo.
+\p
+\v 24 A kajujumuk koti poki i rerenya ko ’börik ko lon lose lo yeyeŋ adi lepeŋ lo gwon a duma.
+\p
+\v 25 A Yesu kulyani ko lepeŋat adi, Moran ti na kak tutumatyan ko ŋutu kase, a kasarak kase luŋuni a Kaparak ti jur lose.
+\v 26 Ama kine kulya ti gwe ti gwon sona kasu kiden; kolumbö ti nye logon a duma kasu kiden lo ti nye gwe a lo ’dit, ko ti kanyömönit gwe gwoso ŋuto logon kikitakiŋdya lo.
+\v 27 Ŋa lo gwon a duma, nye lo si ’da i nyesu lo le, kode ŋuto lo kitakiŋdya? Ŋona ti gwon a nye lo si ’da i nyesu lo le? Ama nan gwon kasu kiden gwoso ŋuto lo kikitakiŋdya.
+\p
+\v 28 Ta a ŋutu logon a ’depakiŋdya köyö i möriesi kwe;
+\v 29 nyena gwoso nagon Baba aje wulökin nan tumatyan na, nyena nan köti wuwulökin ta
+\v 30 anyen ta böŋö nyenyesu ko mömöju ko nan i pirit na geleŋ i tumatyan nio, ko anyen si ’da i si ’daesi ti tumatyan i ’duŋgö na kulya ti kötumiton puök wot murek ti Yisaraele.
+\p
+\v 31 Simona, Simona, mete, Satani a piyuŋdya ta anyen ŋoŋoja ta gwoso ’bolot;
+\v 32 ama nan a momo ’yu kogwon kulya kunok adi ti yupet inot gwe ti Iwariara. Nyena do, na löpuŋge do koti na, togole togo luŋösurök.
+\p
+\v 33 A nye waddi adi, Matat nan gwon ajo i moraddu ko do i rereka ko i tatua.
+\p
+\v 34 A Yesu waddi adi, Petero, nan takiŋdya do adi, sukuri de ti sira i lo lor tojo do a renya daŋin musala adi do a ko den nan.
+\p
+\v 35 A Yesu pije kajujumuk adi, I diŋit na soŋdi nan ta kaŋo ’bak likitiat ti gurut, ko jurakan ko kamuka nu, ta ŋona a wiwinya nene ŋo le? A se ruŋge adi, ’Bayin, yi a ko wiwinya.
+\p
+\v 36 A nye takiŋdye lepeŋat adi, Ama soŋinana ti nye lo gwon ko likiti lo gurut kode köti kojurak lo ti nye joŋgi, ti nye logon ’bak baŋdu lo ti tugwoŋi boŋgo nanyit ko ti gwöruŋdye baŋdu.
+\v 37 Nan takiŋdya ta adi, A jama i kulya ti Ŋun na wurö adi, Lepeŋ a kena ko katoronyak i pirit na geleŋ. Kilo kulyaesi agu ködyö kokonaki nan, kogwon ŋo liŋ nagon aje wurö i kulya kwe kune gwe i kona.
+\p
+\v 38 A se kulyani adi, Matat, mete, baŋdujin murek makulo. A nye kulyani ko lepeŋat adi, Kine kulya aje jo.
+\p
+\v 39 A Yesu iti tu a iti i Mere lo Jeitun gwoso na yeŋ na; a ŋutu kanyit kajujumuk moraddi ko lepeŋ.
+\v 40 A nagon nye aje ’dur i ŋinu pirit nu, a nye kulyani ko lepeŋat adi, Kwakwaddi ta kwakwaddu, anyen moriesi böŋo gwon ti pokin kasu ki.
+\v 41 A nye ko mugun nanyit iti kaŋo kase kata ko kwake gwoso nagon ŋurupit bubulo gubaji nyin, a nye rugwuŋökine kak a kwakwaddi kwakwaddu,
+\v 42 adi, Baba, ko do ’de ’dekan, ’dumara lo kopo lo ŋoŋga kaŋo köyö, ama ti gwe ti gwon gwoso ’deket nio, ama ti konani gwoso i ’deket inot.
+\v 43 [A malaikatat lo puku ki yu ko lepeŋ ni, a togo ’yi lepeŋ.
+\v 44 A nye ŋoŋgi ŋoŋga i töili a momo ’yi ko pusök, a ŋiŋiresi kanyit ’do ’done kak gwoso rima na ’don.]
+\v 45 A nye ko ŋine ki i kwakwaddu, a nye yitwene yitwe ko ŋutu kanyit kajujumuk ni, a ryeji se i doto kogwon delya.
+\v 46 A nye pije se adi, Nyo nagon ta dodoto? Ŋine ta ki ko kwakwaddi ta kwakwaddu anyen möriesi böŋö gwon ti pokin kasu ki.
+\p
+\v 47 A nagon Yesu nyuŋ kukulya nu, a lodir lo ŋutu lo ’dure. A ŋuto lo luŋu a Yuda logon a lele lo ŋutu kajujumuk puök wot murek kulo nyömuŋdye lepeŋat. A nye poŋdi ko Yesu ni i roman ko ’bi ’biyet.
+\v 48 A Yesu pije lepeŋ adi, Yuda, do roman ko nan ko ’bi ’biyet anyen tiŋdu nan ŋuro lo ŋuto i tatua le?
+\p
+\v 49 A nagon ŋutu lo gwon ko Yesu kulo ko meddi ŋo nagon de kokona kune, a se pije adi, Matat, ti yi toke tok ko baŋdujin?
+\v 50 A lele lose toggi ’dupiet lo koane duma, a tukuŋdye swöt lonyit lo lutaten kaŋo.
+\p
+\v 51 A Yesu waddi adi, Kolöki ta! Aje jo! A nye ’bo ’yi swöt lo ŋilo ŋuto a toliŋge lepeŋ.
+\v 52 A kirut Yesu pije koanejin temejik ko dumalak ti aseker katiyuk ti Kadi na Ŋun se ko ŋutu temejik logon a po ko lepeŋ ni kulo adi, Ta po ko baŋdujin ko turya lobot i morga na nan gwoso nagon nan a karyakanit le?
+\v 53 Na gwoŋdi nan ko ta perok liŋ i Kadi na Ŋun nu, a ta gwe a ko mok nan. Ama na a diŋit nasu, ko a na riŋit na mudwe.
+\p
+\v 54 A se morgi Yesu, a nyömöddi lepeŋ kaŋo, a se joŋgi lepeŋ ko koane duma mede. A Petero kepoddi lepeŋ wörö pajo.
+\v 55 A se iŋge to ’debba kimaŋ i ’baŋ kiden, a se si ’dani kak dumbö ŋina kimaŋ, a Petero si ’dani kase kiden.
+\v 56 A nene koliŋonit ’diet iŋge met lepeŋ i si ’da i parara na kimaŋ, a diŋe lepeŋ go, a kulyani adi, Lo ŋuto köti a gwon ko lepeŋ i pirit na geleŋ.
+\p
+\v 57 Ama a Petero renyani renya adi, ŋuro na, nan a ko den lepeŋ.
+\p
+\v 58 Diŋit a na ’dit, a lele ŋuto meddi lepeŋ, a kulyani adi, Do köti a lele lose. Ama a Petero waddi adi, Ŋuto lo, nan ’bayin a nye.
+\p
+\v 59 A i mukök na diŋit nagon gwoso saa geleŋ, a lele ŋuto tiddye parik adi, ’Diri gwak lo ŋuto köti a gwon ko lepeŋ i pirit na geleŋ, kogwon nye a Galilayatyo.
+\p
+\v 60 Ama a Petero waddi adi, Ŋuto lo, nan ti den ŋo nagon do jajam kine. ’De ’de nagon nye nyuŋ kukulya nu, a sukuri lo sirani.
+\p
+\v 61 A Matat wöriŋöni woriŋo a diŋe Petero, a Petero iŋge yeyeoro kulyaesi logon Matat a jamakin nye kulo adi. A kokwe nagon sukuri a ko nyuŋ sira i lo lor na, do de rerenya nan daŋin musala adi do a ko den nan.
+\v 62 A Petero lupuŋdye kaŋo a gwine gwien parik.
+\p
+\v 63 A ŋutu lo tiju Yesu kulo gwe i kwekweni ko lepeŋ a se gwuddye lepeŋ.
+\v 64 A se muŋge konyen kanyit a pije lepeŋ adi, Ŋa lo gwuddyö do? Keŋ koi!
+\v 65 A se iŋge jambu ŋo jore nagon ’dö ’doyorikin lepeŋ.
+\p
+\v 66 Nyena ko kak aje waran, a momoret na ŋutu temejik ko koanejin temejik se ko katodinök ti Saresi ti Mose momoruŋdye i pirit na geleŋ, a Yesu jweni ko lepeŋat i komor i lilia,
+\v 67 a se pije adi, Do a Masia le? Taki yi. A nye waddi adi, Ko nan a takin ta a ta de tine yuŋ;
+\v 68 a ko nan a pi ta a ta de tine waddu.
+\v 69 Nyena suluja soŋinana tojo ko ŋerot nan ŋuro lo ŋuto mo sisi ’da ko ŋun Loriŋit i könin lutaten.
+\p
+\v 70 A kirut lepeŋat liŋ pije adi, Do a Ŋuro lo Ŋun le? A nye waddi lepeŋat adi, Ta aje tuk adi nan a nye.
+\v 71 A se kulyani adi, A yi ’deke kunie tökoresi a ti nyo? Yi ko ’borik aje yiŋ kulyaesi lo lupe kaŋo kanyit i kutuk kilo.
+\c 23
+\cl Sura 23
+\p
+\v 1 A lo momora liŋ ŋine ŋien, a lepeŋat joŋgi Yesu ko Pilato i komor.
+\v 2 A lepeŋat suluje pökiŋdyö lepeŋ adi, Yi a ryö lo ŋuto i tulyaŋgu na jur likaŋ, teteŋgu ŋutu i ropakiŋdya na Kaisar usur, köti kulya adi nye ko mugun nanyit a Masia logon a mor.
+\p
+\v 3 A Pilato pije lepeŋ adi, Do nye ŋilo Mor lo Yudayaki lo? A Yesu waddi lepeŋ adi, Do lo jambu sona.
+\p
+\v 4 A Pilato kulyani ko koanejin temejik se ko lodir lo ŋutu adi, Nan a ko ryö toron nagon riŋari lo ŋuto.
+\p
+\v 5 Ama a se tiddye parik adi, Todiŋdyö nanyit toŋiju yeyeesi ti ŋutu i Yudaya liŋ, suluja i Galilaya ma ’di tojo ko na pirit.
+\p
+\v 6 A na yiŋge Pilato kune kulya nu, a nye pije kode ŋuto lo ŋona a Galilayatyo,
+\v 7 a nagon nye aje denun kaŋo adi Yesu a lo jur logon Erode saŋu nye lu, a nye soŋdi lepeŋ ko Erode yu. Erode köti gwon Yerusalema i ŋinu diŋit.
+\v 8 A na meddi Erode Yesu nu, a nye lyöŋi lyöŋön parik kogwon diŋit a najo nye ’de ’dekan meddya lepeŋ, kogwon nye aje yiŋ liŋio i kulya kanyit, a nye yeŋdi meddya kunie kweyesi sörösi nagon lepeŋ lo koŋdya.
+\v 9 A nye pije lepeŋ ko piyesi jore, ama a Yesu gwe a ko wat lepeŋ kwöŋ.
+\v 10 A koanejin temejik se ko katodinök ti Saresi ti Mose gwo ’de gwo ’dan nyu i tiddya ko i pökiŋdyö na lepeŋ parik.
+\v 11 Köti a Erode se ko ŋutu kanyit kamörök lauŋdye lepeŋ a kweni ’e kweni ’e lepeŋ, a kirut tojubbi lepeŋ ko boŋgo nakwekwelen, a sonyoddi lepeŋ bot ko Pilato yu.
+\v 12 A i ŋilu lor gwak a Erode ko Pilato tomoke a julin, kogwon lepeŋat köju a merok ko ’börik.
+\p
+\v 13 A Pilato luŋgi koanejin temejik, ko ŋutu kaliliyak lokukwön, se ko ŋutu kulo i pirit na geleŋ,
+\v 14 a kulyani ko lepeŋat adi, Ta aje jon lo ŋuto köyö i komor, a kulyani adi lepeŋ tulyaŋgu ŋutu. Nyena nan aje lilija kulya ti lepeŋ kasu i komor, a nan gwe a ko ryö toron nagon riŋari lepeŋ, nagon ta a ŋökin lepeŋ kune.
+\v 15 Erode koti a ko ryö nene ŋo naron ko lepeŋ, kogwon nye aje sunyun lepeŋ kayaŋ ni. Mete, lepeŋ a ko koŋdya nene ŋo nagon jujukin tatuari lepeŋ.
+\v 16 Nyena nan de titin lepeŋ i gwutö, a kölöddi lepeŋ.
+\v 17 [Temba i diŋit na rorwe Pilato agu ködyö pukukiŋdyö lepeŋat ŋuto geleŋ.]
+\p
+\v 18 Ama a lodir lo ŋutu liŋ woŋoro ki adi, Toliki lo ŋuto, yukuki yi Baraba.
+\v 19 (Baraba aje tiki i kadi rereket kogwon kulya ti mörö nagon mörörikin ko miri köji yu ko i kulya ti tatuja.)
+\v 20 A Pilato köti jambi jambu ko lepeŋat, ’de ’dekan kölöddu Yesu;
+\v 21 ama a lepeŋat woŋoro ki adi, Ti lepeŋ ’bikikine i ködini na görö! Ti nye ’bikikine ’bikiki!
+\v 22 A Pilato pije lepeŋat daŋ tomusala adi, Ko nyo? Nan toron nagon lepeŋ a kon? Nan a ko ryö kwe na kulya nagon tatuarikin lepeŋ. Nyena nan de titin lepeŋ i gwuto, a kölöddi lepeŋ.
+\v 23 Ama a se kölumbö tiddye woŋoro ki ko gworolo lobot adi ti lepeŋ ’bikikine i ködini na görö, a gworolo kase iŋge te ’ya.
+\v 24 A kirut Pilato ’duŋökiŋdye adi, ŋo nagon lepeŋat ’de ’deggi na ködyö kokona.
+\v 25 A nye yukuuŋdye ŋuto logon lepeŋat ’de ’deggi lo, logon aje tiki i kadi rereket kogwon kulya ti mörö ko miri se ko tatuja lo, ama a nye tiŋdi Yesu i kona gwoso na ’deggi se na.
+\p
+\v 26 A na joŋgi kamörök Yesu kaŋo nu, a se morgi Simona lo po Kurene, logon po kaŋo i jur, a se ’dukukiŋdye ködini na görö ko lepeŋ i ki ’diŋ anyen ’doggu ko Yesu i mukök.
+\v 27 A ŋutu jore parik kepoddi lepeŋ, se ko wate jore nagon jojokaddu kidoni, gwiorö lepeŋ.
+\v 28 A Yesu boŋgi lepeŋat, a kulyani adi, Ta wate ti Yerusalema, ko gwi ta ko nan, ama kölumbö gwine ta ko ’börik ko ŋwajik kasu.
+\v 29 Kogwon mete ta, perok ’diri mo popo logon ŋutu mo kulyari adi, Ŋutu nagon a ’baŋin gwon a kalyoŋök, kweja adi nagon pelela a ko ta ’durikin ko nagon a ko nökö kinasi kwoŋ.
+\v 30 A kirut ŋutu mo kulyani ko merya adi, ’Do ’done ta kayaŋ loki, a kulyani ko lurwat adi, Muŋge ta yi.
+\v 31 Kogwon ko ŋutu koŋdya kine ŋo a ködini nyuŋ a lodon, a nyo mo na konani ko gwe a loteyon?
+\p
+\v 32 Köti a kulye ŋutu murek logon a kamönyök nyömöjine kaŋo ko lepeŋ i pirit na geleŋ i tatua.
+\v 33 A nagon se aje ’durökin i pirit na luŋu a Kululuŋ nu, a kamörök ’bikikiŋdye Yesu nyu, se ko kamönyök kulo, lele i swöt lo lutaten ko lele i swöt lo kadoŋe.
+\v 34 A Yesu kulyani adi, Baba, pitöki lepeŋat, kogwon se ti den ŋo na kon se na. Ama a se kökorakiŋdye ’börik boŋgwat kanyit kune a gumbe guralan kode ŋa joŋga.
+\v 35 A ŋutu gwo ’de nyu i diŋa; ama a ŋutu kaliliyak lokukwön kweni ’e kweni ’e lepeŋ ’dö ’döju, adi, Lepeŋ lwöggu kulye ŋutu; ti nye lwöki mugun, ko nye a Masia lo Ŋun logon nye a wulun lo!
+\p
+\v 36 Akamörök köti kwenine ko lepeŋ, a se poŋdi ko lepeŋ ni a ŋutukiŋdye lepeŋ binyo naparoroŋ,
+\v 37 a kulyani adi, Ko do a Mor lo Yudayaki, lwöki mugun koi!
+\v 38 A wuret köti gwe kata kanyit loki, nagon a wurö adi, lo a mor lo yudayaki.
+\p
+\v 39 A lele lo kamönyök logon a ’bikiki nyu kulo, suluje ’dö ’döju lepeŋ adi, Do ’bayin a Masia le? Lwöki mugun koyi köti!
+\p
+\v 40 Ama a lele lo goji lepeŋ parik adi, Do ti kujönö ma ’di Ŋun le? Do gwon i riŋa gwoso na riŋari lepeŋ na.
+\v 41 Yi ’diri riŋa a gwak, a yi ropakine ŋo nagon yi a kon kune; ama lo ŋuto a ko koŋdya nene ŋo naron kwöŋ.
+\v 42 A nye kulyani adi, Yesu, yeyene yeye nan ko do popo i tumatyan.
+\p
+\v 43 A Yesu waddi adi, ’Diri nan takiŋdya do adi, i lo lor do de gwon ko nan i pirit na geleŋ i Melesen nakwekwelen na Ŋun.
+\p
+\v 44 Nyena i ŋinu diŋit a gwe a tuparan kiden. A kak liŋ worani a mudwe tojo ko saa musala na koriri,
+\v 45 a parara na kolor iŋge musö; a boŋgo koret na Kadi na Ŋun iŋge ki ’ya murek.
+\v 46 A Yesu woŋe parik ko gworo lobot adi, Baba, nan a tin ködudwö nio konut i könisi; a na kulyari nye sona nu, a nye duwuŋdye duwuŋdya.
+\p
+\v 47 A na meddi duma lo kamörök mia geleŋ ŋo na kona nu, a nye pupurje Ŋun, a kulyani adi, ’Diri lo ŋuto a ŋuto lo rigwo.
+\v 48 A nagon ŋutu jore parik lo momora i meddya na kunu ŋo kulo iŋge met ŋo nagon a kona kunu, a se yitöni midijik jojokaddu kidoni kase.
+\v 49 Ama a julin kanyit liŋ se ko ŋutu wate nagon kipuŋdyö lepeŋ i Galilaya yu kune gwe i gwo ’dan pajo i meddya na kine ŋo.
+\p
+\v 50 Nyena a lele ŋuto kata, karin kanyit a Yosepa, lo po i köji na Yudaya na luŋu a Arimataya. Lepeŋ a lele lo teŋ na kaliliyak ti kulya, ko a ŋuto lo ’but ko a lo rigwo.
+\v 51 Ŋilo ŋuto a ko juŋdyö yeyeesi kase se ko Sura kase. Lepeŋ yeyeŋdu Tumatyan na Ŋun.
+\v 52 A ŋilo ŋuto iti ko Pilato yu a piyuŋdye öpu na Yesu.
+\v 53 A kirut nye ’dumuŋdye öpu na kak i ködini na görö a doggi ko boŋgo na ’but, a ’delakiŋdye i gulöm nagon a kuruwe i lurutat logon a ŋurupit, nagon a ko nyuŋ ’delarikin lele ŋuto kwoŋ.
+\v 54 A gwe a Lor Tetenet a Sabata suluje suluja.
+\v 55 A ŋutu wate nagon a moruŋdya ko Yesu i pirit na geleŋ Galilaya kunu kepoddi i mukök, a se iŋge met gulom ko öpu nanyit ’dela ada.
+\v 56 A se yitöni midijik a teteŋdi welesi na mon ’bura se ko riyajin. A se yuke yukan i Sabata gwoso i saret.
+\c 24
+\cl Sura 24
+\p
+\v 1 Ama i lor lo Sabata lo Yudayaki i kotumalu nanyit i baŋun na kak, a ŋutu wate dikara i gulom, joŋga welesi na mon ’bura nagon se aje teten kune.
+\v 2 A se ryeji ŋurupit aje gwuluŋöji kaŋo i gulöm,
+\v 3 ama na lupöri se Sura ta nu, a se gwe a ko ryo öpu na Matat Yesu.
+\v 4 A na dyadya ’yi se ko kine kulya nu, a ŋutu murek logon a jupu boŋgwat namilyaŋak kulo, puköki ko lepeŋat.
+\v 5 A ŋutu wate kune rigwököni rigwökö, a durwene durwe, ama a ŋutu kulo pije lepeŋat adi, Nyo ta ga ’yu nye lo gwon jörun lo i kiden na lo twatwa?
+\v 6 Lepeŋ ’bayin ni; nye aje ŋien. Yeyene ta kulya nagon lepeŋ a tukökin ta kine na gwoŋdi lepeŋ Galilaya nu,
+\v 7 adi, Ŋuro lo ŋuto kodyö titiki ko ŋutu katoronyak i könisi, a ’bikikine i ködini na goro, a i perok musala a nye ŋine ŋien i twan.
+\v 8 A se iŋge yeyeoro kulyaesi kanyit.
+\v 9 A nagon se aje yitwe i gulöm nu, a se tukökiŋdye kune ŋo liŋ i ŋutu kajujumuk puök wot geleŋ, ko i kulye ŋutu liŋ.
+\v 10 Nyena a ŋutu wate na tukökiŋdyö luyökie kine ŋo liŋ kune gwe a ko Maria na po Magadala, ko Yöana, ko Maria ŋote Yakobo; a kunie wate na gwon ko se i pirit na geleŋ kune iŋge tuggö sona.
+\v 11 Ama a ŋo na tuk lepeŋat kune metani kase a ŋo kana a se tine yuŋ lepeŋat kwöŋ.
+\v 12 Ama a Petero ŋine ki a woki i gulöm, a nye dulajine kak, a ku ’di ’e Sura ta, a meddi boŋgwat ka ’delekon, a nye yitöni mede, sösöŋu ko ŋo nagon aje pokin kune.
+\p
+\v 13 A i ŋilu lor gwak, a kulye kajujumuk murek iti i tur lo luŋu a Emau, logon suluja Yerusalema tojo kata gwoso mailijin buker,
+\v 14 a se gwe i jamaddu ko i tokulyakin ko ’börik i kulya ti ŋo liŋ nagon aje pokin kune.
+\v 15 A na jamaddi se ko na kulyajine se nu, a Yesu lepeŋ miju nyona a moraddi ko lepeŋat;
+\v 16 ama a konyen kase iŋge muko an se gwulu lepeŋ.
+\v 17 A nye pije lepeŋat adi, Ta jamaddu kulya ti nyo na tiri ta na? A se gwo ’de gwo ’dan a komorsikan kase metani ko delya.
+\p
+\v 18 A lele lose karin kanyit a Keleopa, pije lepeŋ adi, Do geleŋ i ŋutu, lo mömönuŋdyo Yerusalema yu kulu logon a ko den ŋo na pokin i kilo perok le?
+\p
+\v 19 A nye pije lepeŋat adi, Ŋo a nyo nagon a pokin? A se waddi lepeŋ adi, Ŋo nagon a pokin makune: Yesu lo Najareta logon koju a nebi, a gwe ko riŋit i Sura ko i kulyaesi ko Ŋun i komor se ko i ŋutu liŋ,
+\v 20 koanejin kaŋ temejik se ko ŋutu kaŋ kaliliyak lokukwon a wukin lepeŋ i ’duŋöki i tatua, a tiŋdi lepeŋ i ’bikiki i ködini na görö.
+\v 21 Ama yi köju a yeŋdu adi lepeŋ ködyö lo ko lwökuŋdyö Yisaraele. Köti wat kine ŋo liŋ lo gwe a lor tomusala lo kine kulya nagon a pokin kine.
+\v 22 A kunie ŋutu na gwon kayaŋ i teŋ iŋge tusör yi. Kine ŋutu a dikara i gulöm,
+\v 23 ama a se tine ryö öpu nanyit, a se yitwene yitwe a kulyani adi, se aje meddya malaikajin i pukökin kase, logon tukökiŋdyö se adi, lepeŋ jörun.
+\v 24 A kulye kaŋ köti iŋge tu i gulom, a ryeji gwoso nagon ŋutu wate aje kulyari na, ama se a ko met lepeŋ kwöŋ.
+\p
+\v 25 A nye kulyani ko lepeŋat adi, Ta ŋutu lu ’böŋ logon ti yubbö ’de ’de i toilyet ŋo liŋ nagon nebijin koju a jam kune!
+\v 26 Ti gwon sona le adi, Masia ködyö ŋoŋoŋga kine kulya anyen lupö i pirit na minyo lonyit le?
+\v 27 Nyena a nye poki i tokurukiŋdyö na se kulya ti Ŋun liŋ na wurö i kulya kanyit, suluja i ŋo na wur Mose se ko nebijin liŋ.
+\p
+\v 28 A nagon se gwe nyona ko ’dur i tur logon se tu kata lu, a nye koŋdi mugun gwoso logon yeŋga ŋerot.
+\v 29 Ama a se goji lepeŋ adi, Mönuŋdye kayaŋ ni kogwon kak gwe nyona ko sömukö, tuparan aje ’baka. Nyena a nye luponi kadi a mönuŋdye ko lepeŋat yu.
+\v 30 A nagon nye aje si ’daki kak ko se i pirit na geleŋ i nyesu nu, a nye ’dumuŋdye ambata, a ’boroji ’boroja, a pipiŋdye pipiŋdya, a tiŋdi lepeŋat.
+\v 31 A konyen kase ŋaji ŋaju, a se iŋge gwulu lepeŋ; a kirut lepeŋ lo liki kase i konyen.
+\v 32 A se totopine ko ’börik adi, Töilyet kaŋ a kolam le na jambi nye koyi i kiko ko i nyönyökökiŋdyö na yi kulya ti Ŋun na wurö kune nu?
+\v 33 A se ŋine ki i ŋinu diŋit gwak a yitöni Yerusalema; a se ryeji kajujumuk puök wot geleŋ a momora, se ko ŋutu lo gwon ko lepeŋat kulo,
+\v 34 a se gwe i jambu adi, Matat ’diri aje ŋien, ko aje pukökin ko Simona!
+\v 35 A lepeŋat nyönyöggi ŋo nagon a pukun i kiko, köti ko se gwulu lepeŋ ada na pipiŋdye lepeŋ ambata nu.
+\p
+\v 36 A na nyönyöggi kajujumuk murek kine ŋo nu, a Yesu lepeŋ gwo ’de kase kiden, a kulyani ko se adi, Ti taliŋ gwe ko ta!
+\v 37 Ama a se iŋge rigwöko a kujönöni kujönö, yeyeju adi se a meddya ködudwö na ŋuto logon a twan.
+\v 38 A nye pije se adi, Nyo ta böböŋdu? Nyo ta dyadya ’yu i töilyet?
+\v 39 Gwulu ’yi ta könisi kwe ko mokosi kwe, ŋo lo a nan lepeŋ. ’Bole ta ’bo nan ko gwulu ’yi ta. Ködudwö ’bak lokore ko kuyu gwoso na meddi ta adi nan gwon ko se na.
+\v 40 A nagon nye aje kulya sona nu, a nye kwekiŋdye lepeŋat könisi kanyit se ko mokosi kanyit.
+\v 41 A lepeŋat kölumbö nyuŋ ryoni a nago i yubbo adi lepeŋ a nye, kogwon se lyölyöŋön parik, a soŋi soŋu, a kirut lepeŋ pije se adi, Ta gwon ko ŋo lo nyenyei ni?
+\v 42 A se tiŋdi lepeŋ tupet na sumuti nagon aje pelo.
+\v 43 A nye ’dumuŋdye ’dumuŋdya a nyesi nye kase i komor.
+\p
+\v 44 A nye kulyani ko se adi, Nan koju a takin ta na gwoŋdi nan ko ta nu, adi, ŋo liŋ nagon aje wurö i Saresi ti Mose, ko i ŋo na wur nebijin ko i Saumajin kune agu ködyö kokona, nyena ŋo na kulyari nan ko ta köju kune sekune.
+\v 45 A kirut nye tuŋauŋdye yeyeesi kase anyen kukurun kulya ti Ŋun nagon a wuro kune;
+\v 46 a nye kulyani ko se adi, A wuro sona adi, Masia agu ködyö ŋoŋoŋga, a ŋine ŋien i twan i perok musala,
+\v 47 anyen ŋutu ködyo tokuoddu i karin kanyit i jurön liŋ suluja Yerusalema adi, ti ŋutu liŋ löpuŋge toilyet anyen toronjin kase pipitoki.
+\v 48 Ja a met kine kulya liŋ, ta lo tokoŋ se.
+\v 49 Nyenagon mete ta, nan de susunyukin ta ŋo nagon Baba a ruk tiŋdu na; ama ta ködyö möŋdu köji kata tojo ko ta a töjupu ko riŋit na po ki.
+\p
+\v 50 A Yesu nyömöddi lepeŋat nyona ko Betania, a nye ’doggi könisi kanyit ki a ’boroji se.
+\v 51 A nagon nye nyuŋ ’bo ’boroja lepeŋat nu, a nye kö ’yi na lepeŋ, a se yitöni Yerusalema ko lepeŋat a ’depajine ki yu.
+\v 52 A se dulalyoŋön a duma;
+\v 53 a se joŋgi diŋit nasekiŋdye komorsikan kase kak i twoju liŋ i Kadi na Ŋun i pupurja na Ŋun.

44-JHN.usfm

@@ -0,0 +1,1132 @@
+\id JHN
+\ide UTF-8
+\h Yoane
+\toc1 Yoane
+\toc2 Yoane
+\toc3 jhn
+\mt Yoane
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 I suluki na ŋo liŋ, Kulyaet ’beron gwon kata, a Kulyaet gwe ko Ŋuni pirit na geleŋ, a Kulyaet lo gwe a Ŋun.
+\v 2 Kulyaet lo gwon ko Ŋun i suluet.
+\v 3 Ŋo liŋ a gweya kogwon tomirian na lepeŋ, nene ŋo ’bayin nagon a gweya ’bak lepeŋ. Ŋo liŋ na gweya kune
+\v 4 gwolon ko ru nanyit, a ru na gwe a parara na ŋutu.
+\v 5 A pararan la pararakiŋdye i mudwe, a mudwe gwe a ko te ’ya lepeŋ kwoŋ.
+\p
+\v 6 A lele ŋuto gwe kata, logon Ŋun lo sunyuŋdyo; karin kanyit a Yoane.
+\v 7 Lepeŋ po a katokoronit, anyen tokurukiŋdyo ŋutu kulya ti ŋina parara, anyen nutu liŋ boŋo yuyubbo kogwon kulya kanyit.
+\v 8 Lepeŋ ko mugun nanyit ti gwon a ŋina parara, ama lepeŋ po i to koŋu na kulya ti ŋina parara.
+\v 9 Ŋina a parara na to ’diri nagon po i na kak, a pararakiŋdye i ŋutu liŋ.
+\p
+\v 10 Lepeŋ gwon i na kak, a kak na gweyani kogwon tomirian na lepeŋ, ama a ŋutu ti na kak tine den lepeŋ.
+\v 11 Lepeŋ a po kanyit i jur, ama a ŋutu kanyit gwe a ko wu lepeŋ.
+\v 12 Ama ŋutu liŋ logon a wu lepeŋ ko a yuŋ karin kanyit kilo, nye titikin lepeŋat kido anyen wora a ŋwajik ti Ŋun.
+\v 13 Yuŋwe nase ti gwon gwoso na yuŋweni ŋutu na i ’dekesi ti mugun gwoso na ’deggi ŋutu na, ama yuŋwe nase a na Ŋun.
+\p
+\v 14 A Kulyaet lo worani a ŋuto, a mönuŋdye kayaŋ kiden, a yi meddi kwelen nanyit, kwelen gwoso ŋuro pilili lo Monye, a jore ko ’busan na nyaŋu se ko to ’diri.
+\p
+\v 15 A Yoane tokoŋ kulya ti lo Kulyaet, a kulyajine ki adi, Lo a ŋuto logon nan a kulyari kulya kanyit lo adi, ŋuto logon popo koyo i mukok lo a duma Iwolwoŋ nan, kogwon lepeŋ koju kata koyo ŋerot.
+\v 16 A yi liŋ iŋge ’yalaki ’busan na nyaŋu i nene ’busan loki nagon ’dumwe i gugu lonyit logon a jore adi milin.
+\v 17 Kogwon ŋun a tiŋdu Saresi kulo ko Mose i kutuk, ama ’busan na nyaŋu se ko to ’diri po kogwon Yesu Kristo.
+\v 18 Lele ŋuto ’bayin kwoŋ logon aje met ŋun, ama ŋuro pilili lo Ŋun logon gwon ko Monye i merete, nye lo tiŋdu lepeŋ i dena.
+\p
+\v 19 Yoane koju tökoŋu sona i diŋit nagon Yudayaki ti Yerusalema a sonyoddu koanejin se ko Lewijin i pija na lepeŋ adi, Do a pa?
+\v 20 A nye tuŋge köke, a gwe a ko renya, a tuŋge adi, Nan ’bayin a Masia.
+\v 21 A se köti pije adi, A ko sona, do ŋona a Eliya? A nye waddi adi, Nan a leŋe. Do a ŋilu nebi? A nye waddi adi, ’Bayin.
+\v 22 Nyena a se köti pije adi, A kirut do gwe a ija? Taki yi anyen yi bubulö tukökiŋdyö nutu lo sunyuŋdyö yi kulu. Do jambu nyo i kulya kunök?
+\v 23 A Yoane waddi gwoso na kulyari nebi Yisaya köju nu adi, Nan a gworo lo ŋuto lo wowoŋon i yöbu adi, Rine ta kiko lo Matat gwogwo.
+\p
+\v 24 Kulye Parusijin köti a sonyo,
+\v 25 a se pije lepeŋ adi, Ko do ti gwon a Masia, kode a Eliya, kode a ŋilu nebi, nyo nagon do babatiddya?
+\v 26 A Yoane waddi se adi, Nan batiddya ko pioŋ. Ama lele gwogwo ’dan kasu kiden logon ta a ko den;
+\v 27 lepeŋ popo köyö i mukök, a nan tine jukin laggu patala ti kamuka kanyit.
+\p
+\v 28 Kine kulya kona Betania i nu pele na Yardene i pirit na batiddye Yoane nu.
+\p
+\v 29 A kotumalu Yoane meddi Yesu i po kanyit ni, a kulyani adi, Meddi ta Kilolor lo ŋun lo joŋga toronjin ti ŋutu ti na kak kapo malu!
+\v 30 Ŋilo a ŋuto logon nan aje jambu i kulya kanyit adi, Lele ŋuto popo köyö i mukök logon a duma lwölwöŋ nan, kogwon lepeŋ köju kata köyö ŋerot.
+\v 31 Nan ko mugun nio köju a ko den lepeŋ, ama nan po i batiddya ko pioŋ anyen nye böŋö kweki i Yisaraele.
+\p
+\v 32 A Yoane tokoŋ adi, Nan aje met Mulökotyo po kak ki yu gwoso gure, a gwe ko lepeŋ.
+\v 33 Nan ko mugun nio köju a ko den lepeŋ, ama lepeŋ lo sunyuŋdyö nan i batiddya ko pioŋ lo a takin nan adi, Na meddi do Mulökötyo i po kak a gwe ko ŋuto nu, nye ŋilo ŋuto logon batiddya ko Mulökötyo Loke lo.
+\v 34 Nan ko mugun nio aje met ko aje tökoŋu adi lepeŋ a Ŋuro lo Ŋun.
+\p
+\v 35 Köti i lele kotumalu, a Yoane gwo ’de i pirit na geleŋ ko ŋutu kanyit kajujumuk murek;
+\v 36 a na lwöŋoddi Yesu nyona nu, a Yoane diŋe lepeŋ, a kulyani adi, Meddi ta Kilolor lo ŋun malu!
+\v 37 A nagon kilo kajujumuk kanyit murek ko yiŋge lepeŋ i jambu sona nu, a se kepoddi Yesu.
+\v 38 A Yesu ko boŋgi, a meddi lepeŋat kipuŋdyö nye, a pije lepeŋat adi, Ta ga ’yu nyo? A se waddi adi, Pon Rabi, do si ’da ya? (Rabi nyönyökö adi Katodinönit.)
+\v 39 A nye waddi adi, Po ta, ko meddi ta pirit nagon nan si ’da kata nu. Nyena a se moraddi ko lepeŋ, a se iŋge met pirit na si ’dari lepeŋ nu, a se mönuŋdye ko lepeŋ yu i ŋilu lor, kogwon gwe nyona ko saa iŋwan na koriri.
+\p
+\v 40 Lele lo kilo ŋutu murek logon aje yiŋ Yoane i jambu, a moraddi ko Yesu kulo, karin kanyit a Andarea luŋaser Simona Petero.
+\v 41 A nye galaddi luŋaser lonyit Simona a kokwe, a takiŋdye lepeŋ adi, Yi aje ryö Masia. (Masia nyönyökö adi Kristo).
+\v 42 A nye joŋdi Simona ko Yesu ni. A Yesu diŋe lepeŋ, a kulyani adi, do a Simona ŋuro lo Yoane; do mo luŋu a Kepa. (Kepa nyönyökö adi Petero, kweja adi Lurutar.)
+\p
+\v 43 A kotumalu Yesu ’deke tu Galilaya, a nye ryeji Pilipo, a kulyani ko lepeŋ adi, Kipuŋdye nan.
+\v 44 Pilipo a lo Betesaida, köji nase Andarea ko Petero.
+\v 45 A Pilipo ryeji Natanaele, a takiŋdye lepeŋ adi, Yi aje ryö ŋuto logon kulya kanyit Mose a wur i Saresi se ko nebijiin koti a wur lo, lepeŋ a Yesu lo Najareta, ŋuro lo Yosepa.
+\v 46 A Natanaele pije adi, ŋo na ’but bubulo pukun kaŋo i Najareta le? A Pilipo waddi adi, Po ko meddi.
+\v 47 A na meddi Yesu Natanaele i po kanyit ni nu, a nye kulyani i kulya ti lepeŋ adi, Malo Yisaraeletyo gwak logon ’bak ’burönö!
+\v 48 A Natanaele pije lepeŋ adi, do den nan ada? A Yesu waddi lepeŋ adi, Nan aje met do na sakari do i ki ’bi mukok a kokwe nagon Pilipo a ko nyuŋ luŋgu do nu.
+\v 49 A Natanaele waddi lepeŋ adi, Katodinönit, do ’diri a Ŋuro lo Ŋun; do a Mor lo Yisaraele.
+\v 50 A Yesu waddi adi, do ŋona a yubbö tuŋ kogwon nan aje takiŋdya do adi nan a met do i saka i ki ’bi mukök nu le? Do mo memet Ŋo dumalak lwölwöŋ kine.
+\v 51 A nye kulyani ko lepeŋ adi, ’Diri ’diri nan takiŋdya ta adi ta mo memet ki i ŋaju ko malaikajin ti Ŋun i tu ki ko i po kak köyö i mugun, nan Ŋuro lo ŋuto. Budu yemet kata Kana yu.”
+\c 2
+\cl Sura 2
+\p
+\v 1 A i lor tomusala lonyit a buduyemet gwe kata Kanana Galilaya, a ŋote Yesu gwe nyu.
+\v 2 A Yesu se ko nutu kanyit kajujumuk kulo köti iŋge luŋu i budu yemet.
+\v 3 A nagon binyo aje ’baka nu, a note Yesu kulyani ko lepeŋ adi, Lepeŋat gwe ’bak binyo.
+\v 4 A Yesu pije adi, Yaŋgo, kulya kunok ada köyö? Diŋit nio a ko nyuŋ po.
+\v 5 A ŋote takiŋdye koliponök adi, Kone ta kon ŋo nagon lepeŋ de tatakin ta kine ko se a nyo.
+\v 6 Nyena Yudayaki gwon ko keri lalaet. Ko ŋina kwe mu ’dajin buker kata logon a ŋurupo, logon geleŋ ’buggö jolonyon merya murek kode merya musala.
+\v 7 A Yesu takiŋdye kölipönök adi, Tojorene ta kilo mu ’dajin ko pioŋ. A se iŋge tojore tojo i kutusen.
+\v 8 Nyena a nye takiŋdye se adi, Soŋinana ’yilu ta kunie, ko jaki ta duma lo budu. A se iŋge joŋ.
+\v 9 A duma lo budu waŋgi pioŋ nagon aje towora a binyo kune, a tine den ko jwe ya ama koliponök lo ’yiluŋdya pioŋ kulo a den. Nyena a ŋilo duma luogi kayemanit lo,
+\v 10 a kulyani ko lepeŋ adi, Yeŋ binyo na pötwör na kora a kokwe, ama i mukok nagon kömu aje memeri nu a binyo na pötö na jweni; ama do aje ’de ’ya binyo na pötwör tojo ko soŋinana.
+\v 11 Ŋo nagon Yesu a kon Kana na Galilaya yu nu a kweyet suluet, a nye kwekiŋdye minyo lonyit nyu; a ŋutu kanyit kajujumuk yubbe lepeŋ.
+\p
+\v 12 A i mukok na ŋina, a Yesu se ko Ŋote nanyit, ko luŋasirik, se ko ŋutu kanyit kajujumuk lulurara Kaperanauma, a se si ’dani nyu ko perok ku ’dik.
+\p
+\v 13 A diŋit gwe nyona nagon Yudayaki koŋdi rorwe lo Pasaka, a Yesu iti Yerusalema.
+\v 14 A lepeŋ ryeji ŋutu i Kadi na Ŋun Sura ta logon tugwöŋu dwönin, ko köbilu, ko gureki, köti ko ŋutu lo lölöpuggö gurut sisi ’da kase i misajin.
+\v 15 A Yesu wiwije patala a kurubat, a rikuŋdye se lio kaŋo i Kadi na ŋun i pirit na geleŋ ko köbilu se ko dwönin, a nye sösöpuŋge misajin ti kalöpukök ti gurut, a totoreji gurut kase.
+\v 16 A nye takiŋdye ŋutu lo tugwöŋu gureki kulo adi, Wusara ta kune Ŋo kaŋo ni; ko kon ta kadi na Baba a pirit gwörit.
+\v 17 A ŋutu kanyit kajujumuk yiyiuŋdye kulyaesi logon a wurö adi, Pusök nio na kadi inot mo totomi nan asut.
+\p
+\v 18 A Yudayaki pije lepeŋ adi, Nan kweyet nagon do kwekwekin yi i koŋdya na kine ŋo?
+\v 19 A Yesu waddi lepeŋat adi, Dukaki ta ŋina kadi na Ŋun kak, a nan mo nyöggi ’duggo i perok musala.
+\v 20 A Yudayaki kulyani adi, Na kadi aje joŋga kiŋajin merya iŋwan wot buker i ’dukö nanyit, a do kölumbö kulyani adi do bubulö ’duggö nye i perok musala le?
+\v 21 Ama kadi na ŋun nagon nye jambu kulya kanyit na gwon a mugun nanyit.
+\v 22 Nyena a nagon Yesu aje ŋien i twan nu, a ŋutu kanyit kajujumuk kulo iŋge yiyiun adi nye köju aje jam kine kulya; a se iŋge yuŋ kulya ti Ŋun na wurö, se ko kulyaesi logon Yesu aje kulyari kulo.
+\p
+\v 23 Nyena na gwoŋdi Yesu Yerusalemai rorwe lo Pasaka nu, a ŋutu jore yubbe karin kanyit, na meddi se kweyesi na kon nye kune.
+\v 24 Ama a Yesu gwe a ko yinikin mugun i lepeŋat, kogwon lepeŋ deden ŋutu liŋ ’bura,
+\v 25 a nye tine ’dekan lele ŋuto tokurukiŋdyö nye kulya ti ŋutu, kogwon nye ko mugun deden ŋo na gwon ko ŋutu i töilyet kune.
+\c 3
+\cl Sura 3
+\p
+\v 1 Lele Parusityo kata karin kanyit a Nikodemo, lepeŋ a lele lo momoret na ŋutu temejik ti Yudayaki.
+\v 2 A nye poŋdi ko Yesu ni kwaje, a kulyani ko lepeŋ adi, Rabi, yi deden adi do a katodinönit logon Ŋun lo sunyuŋdyö, kogwon lele ŋuto ti bulo koŋdya kweyesi nagon do kökon kine ake ko ŋun gwon ko lepeŋ.
+\v 3 A Yesu waddi lepeŋ adi, ’Diri ’diri nan takiŋdya do adi, ko lele ŋuto a ko yuŋwe köti a ludu-kötyo, a nye tine met Tumatyan na Ŋun.
+\v 4 A Nikodemo pije lepeŋ adi, Ŋuto bubulö yuŋwe ada ko lepeŋ gwe a mo-doŋ? Lepeŋ bubulö lupö ko Ŋote i pele daŋ tomurek anyen yuyupwe?
+\v 5 A Yesu waddi adi, ’Diri ’diri nan takiŋdya do adi, ko lele ŋuto a ko yuŋwe ko pioŋ ko Mulökötyo lo Ŋun, a nye tine bulö lupö i Tumatyan na ŋonaun.
+\v 6 Ŋo na yuŋwe ko ŋuto na a ŋuto, a Ŋo na yuŋwe ko Mulökötyo na gwe a mulökötyo.
+\v 7 Kosöpu kogwon nan takiŋdya do adi ta ködyö yuyuŋwe köti a ludukö.
+\v 8 Köbuŋöt wuköddu i swöt logon nye ’de ’dekan, a do yiŋge wuggö nanyit, ama do ti den ko wukuŋdyö ya, kode wuköddu da, nyena gwon sona i ŋutu liŋ logon a yuŋwe ko Mulökötyo kilo.
+\v 9 A Nikodemo pije lepeŋ adi, Kine kulya gwon ada?
+\v 10 A Yesu waddi pija lepeŋ adi, Do a katodinönit lo Yisaraele, a do tine den kine kulya le?
+\v 11 ’Diri ’diri nan takiŋdya do adi, yi jambu ŋo nagon yi deden, a tokoŋ ŋo nagon yi aje met, ama ta renya kulya na tokor yi kune.
+\v 12 Ko nan jamakiŋdya ta kulya ti na kak ta ti yuŋ nan, a ta mo yupe ada ko nan jamakiŋdya ta kulya ti ki?
+\v 13 Lele ŋuto ’bayin logon aje tu ki tuŋ nye lo po kak ki yu lo, nye logon a nan Ŋuro lo ŋuto logon mede nio nu ki.
+\v 14 Nyena gwoso na ’bilikiŋdye Mose munu ki i yöbu nu, nan Ŋuro lo ŋuto agu ködyö mo ’bi ’biliki ki köti,
+\v 15 anyen ŋutu liŋ logon yuyuŋ nan kilo böŋö gwon ko ru na yeŋ nyin köyö i mugun.
+\p
+\v 16 Kogwon Ŋun nyanyar ŋutu ti na kak parik, nyena a nye tiŋdi Ŋuro lonyit pilili anyen ŋutu lio logon a yu-bbö lepeŋ kilo böŋö gwon ti twatwa, ama anyen gwon ko ru na yeŋ nyin.
+\v 17 Kogwon Ŋun a ko sunyun Ŋuro lonyit i na kak anyen ko ’duiŋgö putesi, ama anyen lwöggu ŋutu ti na kak.
+\v 18 Nye logon a yubbö ŋilo Ŋuro lo ti ’duŋöki putet; ama nye logon a ko yuŋ lo kulya kanyit aje ’beron ’duŋöki, kogwon nye a ko yubbö Ŋuro pilili lo Ŋun.
+\v 19 Nyena ’duŋet na putet gwon sona adi parara aje po i na kak, ama kölumbö a ŋutu nyaŋi mudwe lwölwöŋ parara, kogwon lepeŋat koŋdya Ŋo narok.
+\v 20 Kogwon ŋutu liŋ lo koŋdya arabat kilo maman parara, a tine po i parara, an Sura kase narok ko dena;
+\v 21 ama ŋuto lo koŋdya to ’diri lo po i parara, anyen ŋutu deden adi Ŋun gwon ko lepeŋ i ŋo liŋ nagon nye kökon kine.
+\p
+\v 22 A ko gwe sona, i mukök na kine kulya, a Yesu se ko ŋutu kanyit kajujumuk iti i jur lo Yudaya; a nye si ’dani nyu ko se i pirit na geleŋ babatiddya.
+\p
+\v 23 A Yoane köti gwe i batiddya Ainon yu nyona ko Salim, kogwon pioŋ jore kata nyu; a ŋutu yeoe wörö i batisa;
+\v 24 kogwon Yoane a ko nyuŋ tiki i kadi rereket.
+\v 25 A kulye kajujumuk ti Yoane suluje rerenya ko lele Yudayakityo i kulya ti keri lalaet.
+\v 26 A se iti ko Yoane yu, a takiŋdye lepeŋ adi, Katodinönit, ŋuto logon do gwon ko lepeŋ i nu pele na Yardene, logon do tökoŋu kulya kanyit lo, lepeŋ ŋilu babatiddya, a ŋutu liŋ wöröni ko lepeŋ yu.
+\v 27 A Yoane waddi adi, ŋuto ti bulö wuju nene ŋo ake ko Ŋun a tikin lepeŋ.
+\v 28 Ta ko ’börik bubulö tökoŋu adi nan a jambu adi, Nan ’bayin a Masia, ama nan aje sunyue ko lepeŋ ŋerot.
+\v 29 Nye logon yemba nakwan lo a kayemanit; ju lo kayemanit logon gwogwo ’dan nyona i yiŋga na lepeŋ lo, lyölyöŋön parik na yiŋge nye gworo lo kayemanit nu. Nyena ŋina lyöŋön nio soŋinana aje jore.
+\v 30 Lepeŋ ködyö totodumala ama nan ködyö toto ’dita.
+\p
+\v 31 Nye lo po ki yu lo a duma parik lwölwöŋ ŋo liŋ. Nye logon a lo na kak lo a lo na kak, a jambi gwoso na jambi ŋutu ti na kak kulo. Nye lo po ki yu lo a duma lo ŋo liŋ.
+\v 32 Lepeŋ tökoŋu ŋo nagon nye aje met ko a yiŋ kune, ama a ŋuto gwe ’bayin lo ruggö ŋo na tokor nye kune.
+\v 33 Ŋuto lo ruggö ŋo na tokor nye kune lo a tanyakiŋdya könin a kweyet adi Ŋun a lo to ’diri.
+\v 34 Kogwon nye logon Ŋun aje son lo jambu kulyaesi ti Ŋun, kogwon Ŋun tiŋdu Mulökötyo abur ’bak temet.
+\v 35 Ŋun Monye nya nyar ŋuro lonyit, a iŋge tikin ŋo lio kanyit i könin.
+\v 36 Ŋuto logon yuyuŋ ŋilo Ŋuro gwon ko ru na yeŋ nyin; nye logon ti twö ŋilo Ŋuro mo ti met ru na yeŋ nyin, ama woran na Ŋun mo si ’da ko lepeŋ. Yesu ko Ŋuto na Samaria.”
+\c 4
+\cl Sura 4
+\p
+\v 1 A Yesu ko dene adi Parusijin ajeyiŋ adi nye a batiddya ŋutu kajujumuk jore lwölwöŋ Yoane nu,
+\v 2 (ama Yesu lepeŋ a ko batiddya, ama ka ’de ŋutu kanyit kajujumuk lo batiddya,)
+\v 3 a nye kö ’yi Yudaya, a yitöni Galilaya.
+\v 4 A nye agu tiri lo Samaria;
+\v 5 nyena a nye ’dure i nene köji na Samaria na luŋu a Sukara, nyona ko kak nagon Yakobo köju a tikin Yosepa ŋuro lonyit na.
+\v 6 Kidi lo Yakobo nyuŋ kata nyu. A Yesu iŋge dara ko jölö a si ’dakine kak nyona ko kidi i tuparan kiden.
+\v 7 A nene ŋuto na Samaria poŋdi i ’yiladdu na pioŋ. A Yesu kulyani ko lepeŋ adi, Tiki nan pioŋ nan mamat;
+\v 8 kogwon ŋutu kanyit kajujumuk aje tu köji i gwörö na kinyo.
+\v 9 A ŋuto na Samaria na pije lepeŋ adi, Do a Yudayakityo, nan a ŋuto na Samaria, ada lolor nagon do pija pioŋ köyö? (Kogwon Yudayaki ti morja ko ŋutu ti Samaria.)
+\v 10 A Yesu waddi lepeŋ adi, Ko do kodyö a den Ŋo nagon Ŋun ’do ’doggi na, köti ko do kodyo a den ŋuto logon luŋgu pioŋ konut ko nye a na, a do ködyo luŋgi pioŋ ko lepeŋ, a nye ködyö tiŋdi do pioŋ toruesi.
+\v 11 A ŋuto na pije lepeŋ adi, Duma lio, do ’bak ŋo ’yilet lo pioŋ; kidi a logulu, a do ryöni pioŋ toruesi ya?
+\v 12 Yakobo merenye likaŋ aje tin yi lo kidi. Lepeŋ ko ŋwajik kanyit ko toro ’bo kanyit köju möju kata. Do ŋona a duma lwölwoŋ lepeŋ?
+\v 13 A Yesu waddi lepeŋ adi, ŋutu liŋ logon möju kune pioŋ kulo köti mo momoka kure,
+\v 14 ama ko na lo möju pioŋ nagon nan mo titikin lepeŋ kine mo ti moka kure kwöŋ; ama pioŋ nagon nan mo titikin lepeŋ kune mo lelekun ki kanyit i mugun a kidi lo pioŋ nagon joŋdya ru na yeŋ nyin.
+\v 15 A ŋuto na kulyani ko lepeŋ adi, Duma liŋ, tiki nan kine pioŋ anyen nan böŋö gwon ti moka kure köti. A nan gwe ti po ni köti i ’yiladdu na pioŋ.
+\p
+\v 16 A Yesu takiŋdye lepeŋ adi, Iti, luŋu lalet ilot ko yitwene ta ni.
+\v 17 A ŋuto na renyani adi, Nan ’bak lalet. A Yesu kulyani ko lepeŋ adi, Do a renya ’bura adi do ’bak lalet,
+\v 18 kogwon do köju a gwon ko lyan mukanat, a ŋuto logon do gwon ko lepeŋ soŋinana lo ’bayin a lalet ilot. I ŋina do a kulya ’diri.
+\p
+\v 19 A ŋuto na waddi adi, Pon duma lio, nan aje kurun adi do a nebi.
+\v 20 Merenyejin kao kwakwaddu i lo mere, ama a ta Yudayaki kulyani adi Yerusalema a pirit nagon ŋutu ködyö kwakwaddu kata.
+\v 21 A Yesu kulyani ko lepeŋ adi, Do ŋina ŋuto yubbe nan, diŋit mo popo nagon ta mo ti kwakwaddu ŋun Monye ma ’di i lo mere ma ’di Yerusalema yu.
+\v 22 Ta ŋutu ti Samaria ti den ko ta kwakwaddu ŋa; ama yi kwakwaddu nye logon yi deden lo, kogwon lwökit piŋiluŋdya ko Yudayaki.
+\v 23 Ama diŋit mo popo, ’diri soŋinana aje ’dur, nagon kakwakwasak ti to ’diri de kwakwaddi Ŋun Monye kase i töilyet ko to ’diri, kogwon Monye ga ’yu ŋutu gwoso kilo i kwakwaddu na lepeŋ.
+\v 24 Ŋun a Mulökötyo, ti se logon kwakwaddu lepeŋ kilo ti se agu ködyö kwakwaddi lepeŋ kase i töilyet ko to ’diri.
+\v 25 A ŋuto na kulyani ko lepeŋ adi, Nan deden adi Masia mo popo. (Masia lupu a Kristo.) Ko lepeŋ a po, a nye mo takiŋdye yi ŋo lio.
+\v 26 A Yesu waddi adi, Nan lo jambu ko do soŋinana lo, nan nyelo.
+\p
+\v 27 Nyena a i ŋinu diŋit, a ŋutu kanyit kajujumuk kulo yitwene yitwe, a se söŋi söŋu parik kogwon nye gwon i jambu ko ŋuto nakwan. Ama a lele lose gwe a ko pija adi, Do ’dek nyo? Kode pija adi, Nyo do jambu ko ŋina ŋuto?
+\p
+\v 28 A kirut ŋuto, na kölökiŋdye sape lonyit lo pioŋ, a yitöni köji, a luogi ŋutu lyan lo gwon yu kulu adi,
+\v 29 po ta, ko meddi ta lele ŋuto logon aje takin nan ŋo lio nagon nan aje kon kune; lepeŋ Ŋona a Masia le?
+\v 30 Nyena a se kö ’yi köji a iti ko lepeŋ yu.
+\p
+\v 31 A i diŋit na tiri ŋinu ŋuto nu, a ŋutu ti Yesu kajujumuk kulo mamaŋdi lepeŋ adi, Katodinönit, nyesi kinyo pon.
+\v 32 A nye waddi se adi, Nan gwon ko kinyo lo nyenyei logon ta a ko den.
+\v 33 A nutu kajujumuk kulo totopine ko ’börik adi, Lele ŋuto ŋona a jakin lepeŋ kinyo?
+\v 34 A Yesu kulyani ko se adi, Kinyo lio gwon a koŋdya na ’dekesi ti lepeŋ lo sunyuŋdyö nan lo tojo ko nan aje tutuŋokin kita nanyit.
+\v 35 Ta Ŋona a ko kulya adi, Yöŋgi yapala iŋwan anyen gwon a ’butun le? Nan takiŋdya ta adi, ’Bili ta konyen kasu ki, ko wöŋi ta meleseno, kogwon kinyojin aje yoŋe joni jo ŋera.
+\v 36 Kaŋeranit wuju ropet nanyit, a momoruŋdye kinyojin a ti ru na yeŋ nyin, anyen kaweyanit se ko kaŋeranit böŋö lyölyöŋön i pirit na geleŋ.
+\v 37 Kogwon tolupet a gwak logon adi, Lele lo weja a lele lo pepi.
+\v 38 Nan aje son ta i ŋepa na ŋo nagon ta a ko kita kata kune; kulye ŋutu aje kita, a ta wuji ludweki lo kitaun se kulo.
+\p
+\v 39 A nutu ti Samaria lo gwon i ŋinu köji kulu yubbe Yesu, kogwon ŋuto na aje tökoŋu adi, Lepeŋ aje takin nan ŋo liŋ nagon nan aje kon kune.
+\v 40 Nyena a ŋutu ti Samaria ko poŋdi ko Yesu ni, a se pije lepeŋ anyen mönuŋdyö ko se i pirit na geleŋ; a nye iŋge si ’da ’e nyu perok murek.
+\v 41 A kulye ŋutu jore iŋge yubbö kogwon kulyaesi kanyit,
+\v 42 a se takiŋdye ŋuto na adi, Soŋinana ti gwon a kulyaesi kulök lo tiŋdu yi i yubbö, ama yi yubbö kogwon yi ko ’börik aje yiŋ, ko aje den adi lepeŋ ’diri a Kalwökönit lo ŋutu ti na kak.
+\p
+\v 43 A nagon perok murek aje jo nu, a Yesu ŋiörö ŋiörö a iti Galilaya.
+\v 44 Kogwon nye ko mugun nanyit a tökoŋu adi nebi ti bula kase i jur.
+\v 45 A nye ko ’dure Galilaya, a ŋutu lo gwon nyu kulu wuyuŋdye lepeŋ, kogwon lepeŋat aje tu Yerusalema i rorwe, a se iŋge met ŋo liŋ nagon lepeŋ aje kon i diŋit na rorwe.
+\v 46 A Yesu yitöni Kana na Galilaya, i pirit na towoŋi nye pioŋ a binyo nu. A lele ŋuto lokukwon lo mor gwe nyu, logon ŋuro lonyit a gilö Kaperanauma yu.
+\v 47 A na yiŋge nye adi Yesu aje kö ’yu Yudaya a gwe Galilaya nu, a nye iti ko lepeŋ yu, a mamaŋdi lepeŋ anyen lulurara kak i toke ’ya na ŋuro lonyit logon gwe nyona ko twan lo.
+\v 48 A Yesu kulyani ko lepeŋ adi, Ta kwöŋ ti yubbö ake ko ta a meddya kweyesi se ko sörösi.
+\v 49 A ŋuto lokukwön lo waddi adi, Pon duma lio, luluru kak a kokwe na twaji ŋuro lio.
+\v 50 A Yesu takiŋdye lepeŋ adi, Iti, ŋuro ilot de ruru. A ŋuto lo iŋge yuŋ kulyaesi logon Yesu jamakin lepeŋ kulo, a nye iti tu.
+\v 51 A nagon nye lulurara nu, a kölipönök kanyit rume ko lepeŋ, a takiŋdye lepeŋ adi, Ŋuro ilot aje ru.
+\v 52 A nye pije se ko ŋuro ru i nan saa. A se waddi adi, Sa ’yu na mugun a kö ’yu lepeŋ kaje i saa geleŋ na koriri.
+\v 53 A monye lo iŋge den adi ŋina a diŋit gwak nagon Yesu aje takiŋdye nye adi, Ŋuro ilot de ruru. A ŋilo ŋuto ko mede nanyit liŋ iŋge yubbo.
+\p
+\v 54 Nyena ŋina a kweyet tomurek nagon Yesu aje kon i mukök na poŋdi nye kaŋo Yudaya a gwe Galilaya nu.
+\c 5
+\cl Sura 5
+\p
+\v 1 A gwe sona, na gwo ’di ’e Yesu nyona ko tör na Genesareta nu, a ŋutu jore ri ’diaddi ’borik ko lepeŋ yu i yiŋga na kulyaet lo Ŋun.
+\v 2 A nye meddi ki ’bojin murek i kijit, a kalokak ti somot aje kiyaddu kaŋo, a gwe i lalaju na ku ’yilan kase.
+\v 3 A nye kiyaddi i lele lo kilo ki ’bojin kata logon a lo Simona, a nye pije lepeŋ anyen dukaddu ki ’bo i pioŋ kata madaŋ, a Yesu si ’dani i ki ’bo kata a todiŋdye ŋutu kulo.
+\v 4 A nagon nye aje jo jambu nu, a nye takiŋdye Simona adi, Kamara ki ’bo i pirit nagulu a kirut gubaddi ta ku ’yilan kasu i pioŋ i munyuŋdya na somot.
+\v 5 A Simona waddi adi, Katodinönit, yi a kita i tukwaje liŋ a yi gwe a ko morga nene ŋo, ama kogwon do aje kulya, nan de gugubara ku ’yilan.
+\v 6 A nagon se aje koŋdya sona nu, a se iŋge munyun somot jore parik, a ku ’yilan kase suluje giginyija,
+\v 7 a se kwetuŋdye ŋutu logon ŋaŋu kita ko se lo gwon i lele lo kilo ki ’bojin kulo anyen po i parakiŋdya na se. A se poŋdi po a iŋge tojoreju kilo ki ’bojin murek ko somot, nyena a se suluje ’dirön.
+\v 8 A na meddi Simona Petero kine ŋo i pokin sona nu, a nye ’dorone kak ko Yesu i kuŋwat, a kulyani adi, ŋiörö kaŋo köyö pon Matat, kogwon nan a ŋuto loron.
+\v 9 Kogwon lepeŋ se ko ŋutu liŋ lo gwon ko nye kulo a soŋu kogwon somot logon lepeŋat aje munyun kulo.
+\v 10 Nyena a Yakobo se ko Yoane ŋwajik ti Jebedayo, logon ŋaŋu kita ko Simona i pirit na geleŋ kulo koti iŋge söŋu. A Yesu kulyani ko Simona adi, An do ko kujöno, suluja soŋinana tojo ko ŋerot do mo jikuŋdyö ŋutu köyö ni gwoso ŋuto logon jikuŋdyö somot ko ku ’yi.
+\v 11 A se kamuŋdye ki ’bojin i kijit a se kölökiŋdye ŋo liŋ, a se kepoddi lepeŋ.
+\v 12 A gwe sona na gwoŋdi Yesu i nene köji nu, a lele ŋuto gwe nyu logon a moka parik ko rimajin; a na meddi ŋilo ŋuto Yesu nu, a nye rugwuŋökine kak ko komor nanyit a mamaŋdi lepeŋ adi, Pon Matat, ko do nyanyar do bubulö toke ’ya nan.
+\v 13 A Yesu riöddi könin lonyit, a taŋdi lepeŋ, a kulyani adi, Iŋkoi, nan nyanyar toke ’ya do; kele kelan. ’De ’de a rimajin kö ’yi lepeŋ.
+\p
+\v 14 A nye kukuji lepeŋ adi, An do ko takin lele ŋuto kine kulya; ama iti. Kweki mugun ko koane, ko wukiŋdye rubaŋga a tokelet ilot gwoso na sarakiŋdye Mose nu, anyen ŋutu deden adi do aje tokela.
+\v 15 Ama a lore lo Yesu reara reara bia parik; a ’ŋutu jore parik momoruŋdye i yiŋga ko i tokela na twana kase.
+\v 16 Ama nye yeŋ kö ’yu ŋutu a iti i kwakwaddu i yöbu nagon ŋutu ’bayin kata.
+\v 17 A gwe sona i lele lor nagon Yesu gwon i todiŋdyö nu, a Parusijin se ko katodinök ti Saresi ti Mose logon po i turön liŋ ti Galilaya, ko ti Yudaya, ko lo po Yerusalema kulo gwe nyu i si ’da. A riŋit na Matat gwe ko lepeŋ anyen toke ’yi ŋutu.
+\v 18 Nyena a kulye ŋutu lo poŋdi ’dukuŋdyö ŋuto i dotoet loki. Ŋilo ŋuto a bata mugun a twan. A se möŋi joŋga lepeŋ kadi Sura ta anyen topirikin ko Yesu i komor,
+\v 19 ama a se tine ryö kiko logon se joŋgi lepeŋ Sura ta, kogwon ŋutu jore parik. Nyena a se kirut ’dokoddi lepeŋ ki i lo ’dek lo kadi, a se köluŋdye ŋuto lo kak kanyit i dotoet i kiden na teŋula, anyen yepuŋdya kak ko ŋutu kiden ko Yesu i komor.
+\v 20 A na meddi Yesu yupet nase nu, a nye kulyani adi, Do ŋilo ŋuto, toronjin kunök aje pitöki.
+\v 21 A katodinök ti Saresi se ko Parusijin poki i pipija kase i töilyet adi, ŋilo ŋuto a ŋa lo lauŋdya ŋuri? Ŋa logon bubulo pitökiŋdyö toronjin? ’Bayin a Ŋun ka ’de logon a kapitönit le?
+\v 22 A Yesu iŋge den adi se gwon i pipija kase i töilyet, a pije se adi, Ko nyo ta pipija kasu i töilyet?
+\v 23 Nan nagon pölilyö, i takiŋdya adi, Toronjin kunök a pitöki, kode i kulya adi, ŋine ki ko wöröni wörö?
+\v 24 Ama nan de kwekwekin ta adi nan ŋuro lo ŋuto gwon ko riŋit i kak ni i pitökiŋdyö na toronjin. Nyena a nye wöripuŋdye i jambu ko ŋuto logon a bata lo adi, Nan takiŋdya do adi, Ŋine ki, ’dumuŋdye dotoet inot, ko iti mede.
+\p
+\v 25 ’De ’de a nye ŋine ki kase i komor, a ’dumuŋdye dotoet nagon nye a topiriki kata na, a nye iti mede pupuraddu Ŋun.
+\v 26 A ŋutu liŋ iŋge söŋu parik, a pupurje Ŋun; a se kujönöni kujönö, a kulyani adi, Yi aje meddya ŋo sörösi i lo lor.
+\v 27 A i mukök na ŋina a Yesu iti kaŋo, a nye meddi kapepenanit lo usur, karin kanyit a Lewi, sisi ’da i pirit ropet na usur, a nye takiŋdye lepeŋ adi, Kipundye nan.
+\v 28 A nye ŋine ki, a kölökiŋdye ŋo liŋ, a kepoddi Yesu.
+\v 29 A kirut Lewi konakiŋdye lepeŋ nyeŋ duma kanyit kadi, a ŋutu jore logon a kapepenak ti usur se ko kulye ŋutu si ’dani i nyesu ko lepeŋat.
+\v 30 A kulye Parusijin se ko katodinök kase ti Saresi ti Mose gwe i wiwinya ko ŋutu ti Yesu kajujumuk kulo, adi, Ko nyo ta nyesu ko möju i pirit na geleŋ ko kapepenak ti usur se ko katoronyak?
+\p
+\v 31 A Yesu waddi se adi, Ŋutu logon mugunya kase a na ’but ti ’dekan katoruönit, ama ŋutu lo gilö lo ’dekan katoruönit;
+\v 32 nan a ko po i luŋgu na ŋutu logon ko löti lo rigwo, ama i luŋgu na katoronyak anyen löpuggö töilyet.
+\v 33 A kulye ŋutu kulyani ko Yesu adi, Ŋutu ti Sura kajujumuk mimiŋdya daŋin jore ko kokoŋdya kwakwasesi, a kajujumuk ti Parusijin köti koŋdi sona, ama kajujumuk kulök kulo nyenyesu ko mömöju.
+\v 34 A Yesu waddi pija lepeŋat adi, Ta ŋona bubulö tiŋdu julin ti kayemanit i miŋdya i diŋit nagon kayemanit gwon ko lepeŋat i pirit na geleŋ nu le?
+\v 35 Ama diŋit mo popo nagon kayemanit mo joŋari kaŋo kase kiden, a kirut i ŋilu lor a lepeŋat mo miŋdye miŋdya.
+\v 36 A nye köti jamakiŋdye se lele lilim adi, Ŋuto ’bayin logon kerenyuŋdya tupet i boŋgo ludukötyo anyen ripakin i boŋgo na ’beron; a ko nye a koŋdya sona kweja adi nye a kereŋdya boŋgo ludukötyo na, ko köti tupet na boŋgo ludukötyo na mo tine mora ko na ’beron na.
+\v 37 Lele ŋuto ’bayin logon turakiŋdya binyo ludukö na yuyu i jurakan logon a gobero ŋoroko; ko nye a koŋdya sona, a jurakan gobero mo pu ’döni pu ’dö adi tu, a binyo mo ’buköjine kak a jurakan köti mo kakaŋi kakaŋu.
+\v 38 Ama binyo ludukö ködyö turaki i jurakan ludukö.
+\v 39 Ŋuto lele ’bayin logon ko a möju binyo na pötwör, a yöŋöni ludukö, kogwon lepeŋ kulya adi, Binyo na pötwör nagon a na ’but.
+\v 40 Kolumodatatine ’bon po koyo ni anyen wuju ru.
+\p
+\v 41 Bula ko ŋutu ti gwon a ŋonaŋ duma koyo,
+\v 42 ama nan deden ta adi ta ti nyar Ŋun kasu i toilyet kwoŋ.
+\v 43 Nan aje po i karin ti Baba, ama a ta gwe a ko wu nan. Ko lele ŋuto po ko karin kanyit ti mugun ka ’de, a ta wuyuŋdye lepeŋ.
+\v 44 Ta bubulo yubbo ada ta logon totobu ko ’borik kilo, ama a tine ga ’yu bulet nagon po ko Ŋun lo geleŋ?
+\p
+\v 45 Nyenagon an ta ko yeyeju ta adi nan mo tutuk kulya kasu ko Baba i komor adi ta a lorok. Ŋuto logon tutuk kulya kasu adi ta a lorok lo a Mose logon ta yeyen lo.
+\v 46 Ko ta kodyo a yuŋ Mose, a ta kodyo yubbe nan, kogwon lepeŋ lo wuŋo kulya kwe.
+\v 47 Ama ko ta a ko yuŋ ŋo na wur lepeŋ kune, a ta kirut yupe kulyaesi kwe ada?
+\c 6
+\cl Sura 6
+\p
+\v 1 A gwe sona i lor lo Sabata, a yesu lwöŋöddi meleseno ti ’bolot, a ŋutu kanyit kajujumuk ri ’ye kusik ti ’bolot, a pupuyuje se ko könisi kase, a nyesi se.
+\v 2 Nyena a kulye Parusijin pije lepeŋ adi, Nyo nagon ta koŋdya ŋo nagon saresi a ko ruk, nagon ködyö ti kona i lor lo Sabata?
+\v 3 A Yesu waddi pija lepeŋat adi, Ta a ko ken ŋo nagon Dawidi aje kon i diŋit nagon lepeŋ se ko ŋutu kanyit gwon ko magor le?
+\v 4 Lepeŋ köju a lupö i kadi na Ŋun, a nye ’dumuŋdye ambata na peta ko Ŋun i komor nagon saret a ko ruk adi ködyo ti nyei abur, ama tuŋ koanejin lo ruköki i nyesu, a nye nyesi nyesu a köti iŋge tikin ŋutu logon gwon ko lepeŋ kulo.
+\v 5 A nye kulyani ko lepeŋat adi, Nan ŋuro lo ŋuto a matat lo Sabata.
+\v 6 A i lele Sabata, a Yesu iti i kadi momoret a todiŋdye todiŋdyö, a lele ŋuto gwe nyu logon könin lonyit lo lutaten a lokworok.
+\v 7 A katodinök ti Saresi ti Mose se ko Parusijin diŋe Yesu, kode nye ŋona totoke ’ya i lor lo Sabata, anyen se bubulö ryeju toron nagon adi lepeŋ a kon.
+\v 8 Ama a nye iŋge den yeyeesi kase, a nye takiŋdye ŋuto logon könin a lokworok lo adi, Ŋine ki ko gwo ’de ko ŋutu kiden. A nye ŋine ki a gwo ’de nyu.
+\v 9 A kirut Yesu kulyani ko lepeŋat adi, Nan pija ta adi, Nan nagon saret a ruk adi ti konani kona i Sabata, ŋo na ’but, kode ŋo naron? I lwöggu na ŋutu kode i tukaŋu na se?
+\v 10 A nye boŋgi lepeŋat liŋ, a takiŋdye lepeŋ adi, Rioro könin ilot, a nye koŋdi sona, a könin lo lepeŋ gwe a lo ’but.
+\v 11 Ama a se iŋge woran parik a tujamaki ko ’borik ko se ködyö konakiŋdya Yesu nyo.
+\v 12 A i kilu perok a Yesu iti i merya i kwakwaddu; a nye gwe i kwakwaddu na Ŋun tukwaje liŋ.
+\v 13 A nagon kak aje waran nu, a nye lupundye kajujumuk kanyit kulo kanyit ni, a nye wuluŋdye puök wot murek kase kiden, logon nye a gwijö a luyökie.
+\p
+\v 14 Nyena a karin kase gwe a ko Simona logon nye a gwijö a Petero; ko Aŋöarea luŋaser lonyit, ko Yakobo, ko Sura, ko Pilipo, ko Bartolomayo,
+\v 15 ko Matayo, ko Toma, ko Yakobo ŋuro lo Alapayo, ko Simona lo luŋu a Kawelonit,
+\v 16 ko Yuda ŋuro lo Yakobo, se ko Yuda Isikariota logon a wora a miriku lo Yesu a iŋge tiŋdu lepeŋ i tatua lo.
+\v 17 A Yesu lulurara kak i pirit na geleŋ ko lepeŋat, a gwo ’de i pirit nagon a na ’dayat, a lodir duma lo ŋutu kanyit kajujumuk gwe nyu se ko ŋutu jore parik lo po i Yudaya liŋ, ko i Yerusalema, ko lo po i tikönyö ti Turo ko Sidona. Kilo ŋutu po i yiŋga na lepeŋ ko anyen totokela i twana kase,
+\v 18 a ŋutu logon totomiö ko mulökö lorok iŋge tokela.
+\v 19 A lodir liŋ lo ŋutu ga ’yi ’bo ’yu lepeŋ, kogwon riŋit a po kaŋo kanyit i mugun a toke ’yi se liŋ.
+\v 20 A Yesu boŋgi ŋutu kanyit kajujumuk kulo, a kulyani adi, Ta lomerika gwon a kalyöŋok, kogwon tumatyan na Ŋuni gwon a nasu.
+\v 21 Ta logon soŋinana gwon ko magor kilo gwon a kalyöŋök, kogwon ta mo yiyimönö. Ta logon soŋinana gwigwien kilo gwon a kalyöŋök, kogwon ta mo nyonyola.
+\p
+\v 22 Ta a kalyöŋök ko ŋutu maman ta, a renyani ta, a momoroji ta, a paji karin kasu kogwon kulya kwe ti ŋuro lo ŋuto!
+\v 23 Merenyejin kase köju a sasaŋdu nebijin sona i ŋilo kiko lo geleŋ ŋilo. Nyena lyoŋi ta lyöŋön i ŋilu lor, ko gwoji ta gwoja kogwon nyola, kogwon ropet duma a ’delaki ta ki yu.
+\v 24 Ama gwon a delya kasu ta logon a kwörinikö kilo, kogwon ta aje wu ŋo na lyöŋgi ta kine.
+\p
+\v 25 Gwon a delya kasu ta ŋutu logon soŋinana a yimönö kilo, kogwon ta mo mamagora. Gwon a delya kasu ta ŋutu logon soŋinana nyonyola kilo, kogwon ta mo dedelya ko gwigwien.
+\v 26 Gwon a delya kasu ko ŋutu liŋ jambu adi ta a lo ’but. Merenyejin kase köju a konakiŋdya nebijin ’burönök sona i ŋilo kiko lo geleŋ ŋilo.
+\v 27 Ama nan takiŋdya ta lo yiŋga nan kilo adi, Nyare ta nyar merok kasu, konaki ta ŋutu logon maman ta kilo ’bura,
+\v 28 luŋgi ta ’boriet ko Ŋun i se logon lömbu ta kilo, ko momo ’yi ta lepeŋ kogwon kulya ti ŋutu logon sasaŋdu ta kilo.
+\v 29 A ko lele ŋuto a naŋgu do i ŋebi, a ti do lopuköki lepeŋ lele lo köti anyen nanaŋa. A ko lele ŋuto ’dek joŋga boŋgo muit inot an do ko teŋ, ti nye joŋgi jölöbiya inot köti.
+\v 30 Tiŋdi ŋutu liŋ logon a mo ’yu ŋo konut; an do ko wunyun kaŋo ŋo kunök i ŋuto logon a joŋga se lo.
+\v 31 Konakiŋdye ta ŋutu gwoso nagon ta ’de ’dekan adi ti se konakiŋdye ta na.
+\p
+\v 32 A ko ta nyaŋu ŋutu logon nyanyar ta kilo, a ta ŋona pupura le? Ma ’di katoronyak nyaŋu ŋutu logon nyanyar se kilo.
+\v 33 A ko ta konakiŋdya ŋo na ’but i ŋutu logon konakiŋdya ta ŋo na ’but kilo, a ta ŋona pupura le? Ma ’di katoronyak koŋdya sona koti.
+\p
+\v 34 A ko ta tiŋdu ŋo kasu i kuröji ko ŋutu logon ta yeŋdu adi mo roröŋ kilo, a ta ŋona pupura le? Ma ’di katoronyak tiŋdu ŋo kase i kuroji ko katoronyak anyen se boŋö roröŋ liŋ.
+\v 35 Ama nyare ta nyar merok kasu, konaki ta lepeŋat ’bura. Rukökiŋdye ta se i kuröddu na ŋo kasu, an ta ko yeŋdu ropaki; a ta mo gwe ko ’doket a duma, a ta mo gwe a ŋwajik ti Katoŋanit lo ki liŋ; kogwon nye a lo ’but i ŋutu logon ti lyotion ko ŋo nagon se a wu kune ko a lorok i toilyet kulo.
+\v 36 Wone ta konyen ko nutu gwoso nagon Monye losu wowon konyen na.
+\v 37 An ta ko lilija ta kulya ti kulye nutu, an kulya kasu mo lilia. Koti ko ’duŋökiŋdyö ta kulya ti kulye ŋutu a narok an kulya kasu mo ’duŋöki a narok. Pitöki ta kulye ŋutu, a ta mo koti pitokine pitöki.
+\v 38 ’Doggi ta ’doŋga, a ta mo koti ’dokani ’doka. Temet na ’but nagon a ruda, ko a dodoŋaki jojo, ko a ’du ’dulu na mo ’bukoki kasu i wuyisi. Kogwon temet nagon ta yeŋ temakiŋdye kulye ŋutu na nye mo koti na temeki ’e ta.
+\v 39 A Yesu koti Tamakiŋdye lepeŋat lilim adi, ŋuto mo ’doke ŋona bubulo jiggo lele mo ’doke le? Se liŋ murek nona mo ti ’dororo i dili le?
+\v 40 Kajujumunit ti bulo lwöŋgu katodinonit lonyit, ama kajujumuk liŋ logon aje tutuŋgo todino ’bura kilo mo gwe gwoso katodinonit lose.
+\p
+\v 41 Ko nyo nagon do meddya korodoti na ’dit na gwon ko luŋosur i koŋe na ama a do tine met bau na gwon konut i koŋe na?
+\v 42 Do bubulo kulya ada ko luŋaser ilot adi, Luŋaser liŋ, ti nan kurutu ŋina korodoti na ’dit kaŋo konut i koŋe, ama do kwoŋ a ko met bau na gwon konut i koŋe na? Do kamumuSura nit, a kokwe kiyaŋ ’dumu bau kaŋo konut i koŋe, a kirut a do buloni bulo meddya ’bura i kurutuŋdyo na korodoti na ’dit kaŋo ko luŋösur i koŋe.
+\v 43 Ködini lo ’but ’bayin logon bubulo radan ludweki lorok; koti ködini loron ’bayin logon bubulo radan ludweki lo ’but.
+\v 44 Kaden liŋ geleŋ geleŋ dedena i ludweki kase; kogwon ŋutu ti bulo ’deja ki ’biet i kaden logon a kikwa, koti se ti bulo ’deja ludweki ti binyo i tulyelye.
+\v 45 Ŋuto lo ’but topukuŋdyo kaŋo ŋo na ’but i kulya na ’but nagon a ’dela kanyit i toili kune; koti ŋuto loron topukuŋdyo kaŋo ŋo narok i kulya narok nagon a ’dela kanyit i toili kune. Kogwon kulya jore na gwon ko ŋuto i toili kune pupukun kaŋo kanyit i kutuk.
+\v 46 Ko nyo nagon ta luŋgu nan adi, Matat, Matat, ama a ta tine kon ŋo nagon nan a takin ta anyen kökon kine?
+\v 47 Ŋutu liŋ logon a po koyo ni a yiŋe yiŋ kulyaesi kwe, a kone kon se kilo, nan de kwekwekin ta ko se gwon ada.
+\v 48 Se gwon gwoso ŋuto logon ’duggo kadi, logon a ’bokara kak a nagulu, a tiŋdi togwi ’diesi i lelya loki. A nagon bar aje po a baranyaddi ko riŋit i ŋinu kadi, ama a tine tiŋdu lepeŋ i yoŋga, kogwon nye aje ’duko ’bura.
+\v 49 Ama ŋutu logon yiyiŋ kulyaesi kwe, a tine kon se kilo, se gwon gwoso ŋuto logon nyekakiŋdya kadi i kujöŋ a gwe a ko ’bokara togwi ’diesi kak. A bar lo poŋdi, a baranyaddi ko riŋit i ŋinu kadi, ’de ’de a nye ’dorone ’doro asut adi yurum.
+\v 50 Ama ambata nagon po kak ki yu na gwon sona adi, ŋuto bubulö nyesu a tine twan.
+\v 51 Nan a ambata na gwon jörun na po kak ki yu. Ko lele ŋuto a nyesu na ambata a nye mo gwe jörun ŋupi; a ŋina ambata nagon nan mo titin lepeŋ na a mugun nio, nagon nan a tikin anyen ŋutu ti kak böŋö gwon jörun.”
+\p
+\v 52 Nyenagon a Yudayaki woŋe ko ’börik pipija adi, Lo ŋuto bubulö tiŋdu yi i nyesu na mugun nanyit ada?
+\v 53 A Yesu waddi lepeŋat adi, ’Diri ’diri nan takiŋdya ta adi, ko ta ti nyesu mugun nio na Ŋuro lo ŋuto a tine möju rima kwe, a ta mo tine gwon ko ru kasu i mugunya.
+\v 54 Ŋuto lo nyesu mugun nio a möji rima kwe lo, lepeŋ gwon ko ru na yeŋ nyin, a nan mo toŋi lepeŋ ki i twan i lor lo ’dutet.
+\v 55 Kogwon mugun nio a kinyo lo to ’diri, a rima kwe gwe a ŋo na mamata ti to ’diri.
+\v 56 Ŋuto lo nyesu mugun nio a moji rima kwe lo, lepeŋ gwogwolor koyo i mugun, a nan gwolore ko lepeŋ mugun.
+\v 57 Nyena gwoso nagon Ŋun Monye lo gwogwolor lo aje sunyun nan, a nan gwolore kogwon lepeŋ, köti gwon sona adi ŋuto lo nyesu nan lo mo gwogwolor kogwon nan.
+\v 58 Na a ambata na po kak ki yu; nye ti gwon gwoso ambata nagon merenyejin kasu köju a nyö a twatwane twatwa nu, ama kulya kanyit gwon sona adi, ŋuto lo nyesu ŋina ambata lo mo gwogwolor ŋupi.
+\v 59 Yesu a jambu kine kulya na todiŋdye nye i kadi momoret Kaperanauma nu.
+\p
+\v 60 A ŋutu kanyit kajujumuk jore ko yiŋge kine kulya, a se kulyani adi, Kilo kulyaesi a iŋgo, a yi koti yiŋe kine kulya a ti nyo?
+\v 61 A Yesu iŋge den kanyit i töili adi ŋutu kanyit kajujumuk wiwinya i kine kulya, a nye pije se adi, Kine kulya köpuggö ta le?
+\v 62 A kirut mo gwe ada ko ta a met nan Ŋuro lo ŋuto i tu ki i pirit na gwoŋdi nan a kokwe nu?
+\v 63 Mulökötyo titiŋdu ru, a mugun tine koŋdya nene ŋo. Kulyaesi logon nan aje jamakin ta kilo a ti mulokotyo a toruje torujo.
+\v 64 Ama kulye kasu kata logon a ko yubbo. Kogwon Yesu aje den i suluet ko ko ŋa logon ti yubbö, koti ko ŋa lo tiŋdu lepeŋ i tatua.
+\p
+\v 65 A nye kulyani adi, Ŋina a kwe nagon nan kulyari ko ta adi ŋuto ’bayin logon bubulö po köyö ni ake ko Ŋun Monye a rukokin lepeŋ.
+\p
+\v 66 A i ŋina a ŋutu kanyit kajujumuk jore kukutöro bot, a tine moraddu ko lepeŋ koti.
+\v 67 A Yesu pije ŋutu kajujumuk puök wot murek kulo adi, Ta köti ’de ’dekan kö ’yu nan le?
+\v 68 Mat Simona Petero waddi lepeŋ adi, Matat, yi tu i lon ŋuto? Kulyaesi ti ru na yeŋ nyin gwon konut.
+\v 69 Yi aje yubbö ko aje kurun adi do a Loke lo Ŋun.
+\v 70 A Yesu pije se adi, Nan köju a ko wuluŋdyö ta puök wot murek le? Ama a lele losu gwe a satani.
+\v 71 A nye jambi sona i kulya ti Yuda ŋuro lo Simona Isikariota, kogwon nye lepeŋ lo tiŋdu Yesu i tatua ma ’di nye a lele lo ŋutu kajujumuk puök wot murek kulo.
+\c 7
+\cl Sura 7
+\p
+\v 1 A nagon Yesu aje tutuŋgo jama-kiŋdya ŋutu kulya liŋ nu, a nye iti Kaperanauma.
+\v 2 A duma lo kamorok ti Roma mia geleŋ gwe ko ’dupiet logon nye nyanyar parik. A ŋilo ’dupiet iŋge ŋilo a gwe nyona ko twan.
+\v 3 A na yiŋge duma lo kamorok lore i kulya ti Yesu nu, a nye soŋdi temejik ti Yudayaki ko lepeŋ yu, i pija na lepeŋ anyen po i toke ’ya na ’dupiet lonyit.
+\v 4 A se ’dure ko Yesu yu, a mamaŋdi lepeŋ parik, adi, Do ködyö ŋaparakin lepeŋ kogwon lepeŋ a lo ’but,
+\v 5 kogwon lepeŋ nyanyar jur likaŋ a iŋge ’dukokiŋdyö yi kadi momoret.
+\v 6 A Yesu moruŋdye ko lepeŋat. A nagon nye gwe nyona ko ’dur i ŋinu kadi nu, a duma lo kamörök soŋdi julin kanyit i takiŋdya na lepeŋ adi, Ko tudara mugun pon MATAT, kogwon nan ti jukin adi ti do lupöni koyo kadi.
+\v 7 Ŋina a kwe nagon nan a yeyeju adi nan ti jukin po konut ni; ti do tun Tamuŋdye kulyaet, a ’dupiet liŋ de kele kelan.
+\v 8 Nan koti a nuto logon sara ko temejik kwe, a nan koti gwe ko kamorok lo gwon koyo i mukok. Ko nan takiŋdya lele adi, Iti, a nye iti tu; a ko nan luŋgu lele adi, Po, a nye poŋdi po; a ko nan takiŋdya ’dupiet liŋ adi, Koŋdi na ŋo, a nye koŋdi koŋdya.
+\v 9 A na yinge Yesu kine kulya nu a nye iŋge söŋu ko lepeŋ, a nye boŋgi ŋutu jore lo kipuŋdyo nye kulo, a nye kulyani adi, Nan takiŋdya ta adi, Nan a ko ryo yupet duma gwoso na ’bayin ma ’di i Yisaraele.
+\p
+\v 10 A nagon ŋutu lo sonyo kulo aje yito mede nu, a se ryeji ’dupiet lo gwe a lo ’but.
+\v 11 A i mukok na ŋina, a Yesu iti i köji na luŋu a Naina, a ŋutu kanyit kajujumuk se ko ŋutu jore parik moraddi ko lepeŋ.
+\v 12 A nagon nye gwe nyona ko ’dur i kötumit na köji nu, mete, a nuto logon aje twan lo ’dokoni kano. Ŋilo nuto a pilili lo ŋote nagon a karu ’be. A nutu jore ti köji inge moruŋdya ko nina nuto.
+\v 13 A na meddi Matat nina nuto nu, a nye wone konyen ko lepeŋ, a kulyani ko lepeŋ adi, Mama, an do ko gwien.
+\p
+\v 14 A nye iti nerot, a taŋdi par, a ka ’dokök kulo gwo ’de gwo ’dan. A nye kulyani adi, Do nilo titinti, nan takiŋdya do adi, Ŋine ki.
+\v 15 A nuto logon a twan lo nine ŋien a si ’dani si ’da, a suluje jambu. A Yesu ŋutukiŋdye note.
+\v 16 A nutu liŋ inge moka ko kujono, a se pupurje Ŋun adi, Nebi duma aje pukun kayan kiden, koti adi, Ŋun aje ’yo ’yu nutu kanyit.
+\v 17 Ko lele ŋuto ’de ’dekan koŋdya ’dekesi ti lepeŋ lo sunyuŋdyo nan lo, lepeŋ mo kukurun kode ŋo na todin nan kune po ko Ŋun yu, kode nan jambu ŋo kwe.
+\v 18 Ŋuto lo jambu ŋo kanyit ti mugun lo ga ’yu bu ’ya mugun; ama ko ŋuto ga ’yu bu ’ya lepeŋ lo sunyuŋdyö nan lo ŋilo ŋuto a lo to ’diri, a lepeŋ gwe ’bayin a ’burönit.
+\v 19 Mose a ko tin ta saresi le? Ama lele losu ’bayin logon a ’dep Saresi. Nyo ta ga ’yu tatuja nan?
+\p
+\v 20 A lodir lo ŋutu waddi adi, Do ko mulokötyo loron! Ŋo lo ga ’yu tatuja do?
+\v 21 Yesu waddi se adi, Kita geleŋ kata nagon nan a kon i Sabata a ta liŋ gwe i soŋu.
+\v 22 Mose lo tiŋdu ta i tawero, (ti gwon adi po ko Mose, ama po ko merenyejin); nyena a ta taweŋi ŋutu i Sabata.
+\v 23 A ko ŋuto a tawero i Sabata anyen Saret lo Mose böŋö gwon ti ’beleŋo, a nyo nagon ta woran ko nan kogwon nan a toke ’ya ŋuto i Sabata anyen mugun nanyit liŋ gwon ’bura?
+\v 24 An ta ko ’duŋgo ta gwoso na meddi ta na, ama ’duŋge ta gwogwo. Ŋutu pipija adi Yesu ŋona a Masia
+\v 25 A kulye ŋutu ti Yerusalema pije adi, Lo ŋona ti gwon a ŋuto logon lepeŋat ga ’yu tatuja lo le?
+\v 26 Meddi ta, lepeŋ jambu köke a se gwe a ko jambu nene ŋo ko lepeŋ. Ŋutu temejik ’diri ŋona a den adi ŋilo a Masia le?
+\v 27 Yi deden ko lo ŋuto po ya, ama ko Masia popo, lele ŋuto mo ti den ko lepeŋ po ya.”
+\p
+\v 28 A na todiŋdye Yesu i Kadi na Ŋun nu, a nye laije adi, Ta deden nan, ta köti deden ko nan po ya. Ama nan a ko po ko kulya kwe ti mugun, ama lepeŋ lo sunyuŋdyö nan lo a ’diri, a ta tine den lepeŋ.
+\v 29 Ama nan deden lepeŋ kogwon nan po ko lepeŋ yu, a nye iŋge sunyun nan.
+\p
+\v 30 Nyena a se ga ’yi morga lepeŋ, ama a lele ŋuto gwe a ko sukiŋdyö könin i morga na lepeŋ, kogwon diŋit nanyit nyuŋ a ko po.
+\v 31 A ŋutu jore i kiden na lodir yubbe lepeŋ; a se pije adi, Ko Masia mo a po, nye ŋona mo kökon kweyesi jore lwölwöŋ kweyesi na kon ŋilo ŋuto kune le? Ŋutu temejik a soŋdu ŋutu i morga na Yesu
+\v 32 A Parusijin iŋge yiŋ lodir lo ŋutu i morga na lepeŋ, a kiŋanejin temejik se ko Parusijin soŋdi kölipönök i morga na lepeŋ.
+\p
+\v 33 A Yesu kulyani adi, Nan yöŋgi diŋit a na ’dit i si ’da ko ta, a kirut nan mo yitöni ko lepeŋ lo sunyuŋdyö nan lo yu.
+\v 34 Ta mo gaga nan, ama a ta mo tine ryö nan, kogwon pirit na gwoŋdi nan kata nu ta ti bulö ’dur kata.”
+\v 35 A Yudayaki pije ’borik adi, Lo ŋuto ’dek tu da anyen yi gwon ti ryö lepeŋ na? Lepeŋ ŋona ’dek tu i Yudayaki logon a rekin i kiden na Giriki kulo le, a todiŋdye ŋutu ti Giriki?
+\v 36 Lo kulyaet a nyo logon lepeŋ kulyari adi, Ta mo gaga nan ama a ta mo tine ryö nan? Koti adi, Pirit na gwoŋdi nan kata nu ta ti bulo ’dur kata. Kine kweja nyo?”
+\p
+\v 37 A i lor ’dutet lo rorwe logon a lor duma lo, a Yesu gwo ’de ki a laije adi, Ko ŋuto logon a moka kure, ti lepeŋ poŋdi köyö ni i möju.
+\v 38 Kulya ti ŋun na wurö kune tuggö adi, Karya ti pioŋ toruesi mo ’do ’dokon ko ŋuto logon a yubbö nan lo i pele.
+\v 39 Lepeŋ jambu kine kulya i kulya ti Mulökötyo logon ŋutu lo yubbö lepeŋ kilo mo wuwu, kogwon Mulokötyo nyuŋ a ko tiki ŋutu, kogwon Yesu nyuŋ a ko bula.
+\p
+\v 40 A kulye ŋutu ko yiŋge kine kulya, a se kulyani adi, Lo ’diri a ŋilu nebi.
+\v 41 A kulye kulyani adi, Lepeŋ a Masia; ama a kulye kulyani adi, Masia po kaŋo Galilaya le?
+\v 42 Kulya ti Ŋun na wurö kune tuggö adi Masia pukun i kötumit na Dawidi, ko i Beteleme i köji na gwoŋdi Dawidi köju kata nu. Ti gwon sona le?
+\v 43 Nyena a lodir lo ŋutu iŋge koŋa kogwon kulya ti lepeŋ.
+\v 44 A kulye kase ’deke morga lepeŋ, ama a lele lose gwe a ko sukin könin i morga na lepeŋ. Temejik ti Yudayaki a ko yubbö
+\v 45 A kölipönök yitöni ko köanejin temejik se ko Parusijin yu, a se pije lepeŋat adi, Nyo ta ti jon lepeŋ?
+\v 46 A kölipönök kulo waddi adi, Ŋuto ’bayin kwoŋ lo jambu gwoso ŋilo ŋuto.
+\v 47 A Parusijin pije se adi, Ta köti a totogira?
+\v 48 Kulye temejik kode kulye Parusijin ŋona a yubbö lepeŋ?
+\v 49 Ama lo lodir lo nutu logon a ko den Saresi ti Mose kulo aje senya.
+\p
+\v 50 A lele lose logon a Nikodemo, logon köju a tu ko Yesu yu lo, pije se adi,
+\v 51 Saresi kao ŋona a rukökin yi i ’duŋgö na putet lo lele ŋuto a kokwe nagon a ko nyuŋ yiŋ, anyen denuŋdya kaŋo ko lepeŋ a koŋdya nyo le?
+\v 52 A se pije lepeŋ adi, Do köti po Galilaya le?
+\p
+\v 53 Galuŋdye kaŋo i kulya ti Ŋun na wurö kune, a do mo meddi adi, nebi ’bayin lo pukun Galilaya.
+\c 8
+\cl Sura 8
+\p
+\v 1 A ŋutu liŋ geleŋ geleŋ iti kase i midijik, 1ama a Yesu iti i Mere lo Jeitun.
+\v 2 A kotumalu ’beron a nye köti poŋdi i Kadi na Ŋun. A ŋutu liŋ poŋdi kanyit ni; a nye si ’dakine kak a poki i todiŋdyö na se.
+\v 3 A katodinök ti Saresi ti Mose se ko Parusijin joŋdi nene ŋuto nagon a moka i lupö. A se tiŋdi lepeŋ i gwo ’dan ko ŋutu kiden.
+\v 4 A se kulyani ko lepeŋ adi, Katodinönit, na ŋuto a moka i ŋinu diŋit gwak nagon nye lulupörikin.
+\v 5 Mose a sarakiŋdya yi i Saresi adi, ti yi gube gum ŋuto gwoso ŋina ko ŋurupö tojo a twan. A do ŋilo kulyani ada?
+\v 6 Lepeŋat jambu kine kulya ’dek möŋu lepeŋ anyen se jambu adi lepeŋ a koŋdya arabat. Ama a Yesu dulakine kak a wuŋe kak ko morinet.
+\v 7 A na gwoŋdi se nyuŋ i pipija na lepeŋ nu, a lepeŋ riuŋdye mugun ki, a kulyani ko se adi, Ko lele losu kata logon ’bak toron ti nye sulune gumba lepeŋ ko ŋurupit.
+\v 8 Köti a lepeŋ dulakine kak a wuŋe kak ko morinet.
+\v 9 A na yiŋge se kine kulya nu, a se ’doddi ’börik kaŋo geleŋ geleŋ, suluja i ŋuto logon aje golon tojo ko ’dutet, a Yesu kölökine geleŋ se ko ŋuto na nyuŋ gwogwo ’dan.
+\v 10 A Yesu riuŋdye mugun ki, a pije adi, Do ŋina ŋuto, kuliya ŋutu kulo? Ŋuto ’bayin lo ’duŋökiŋdyö kulya kunök le?
+\v 11 A ŋuto na waddi adi, Ŋuto ’bayin pon duma liŋ. A Yesu kulyani adi, Ma ’di nan lo köti ti ’duŋökin do putet. Iti, an do ko koŋdya nene toron köti kwöŋ.
+\p
+\v 12 A Yesu köti kulyani ko ŋutu kulo adi, Nan a parara na ŋutu ti na kak. Nye logon kebbu nan lo ti wörö i mudwe kwöŋ, ama lepeŋ gwon ko parara toruet.
+\v 13 A Parusijin kulyani ko lepeŋ adi, Do tökoŋu kulya kunök. Ŋo na tokor do kine ’bayin a gwak.
+\v 14 A Yesu waddi adi, Ma ’di ko nan tökoŋu kulya kwe, a ŋo na tokor nan kune gwe a gwak, kogwon nan deden ko nan po ya, köti ko nan tu da; ama ta ti den ko nan po ya kode tu da.
+\v 15 Ta lilija gwoso na lilije ŋutu ti na kak kulo na; nan ti lilija kulya ti lele ŋuto.
+\v 16 A ko ködyö nan lilija kulya, a lilija nio ködyö gwe a gwak, kogwon nan ti gwon geleŋ i lilija. Ŋun Monye lo sunyuŋdyö nan lo gwon ko nan i pirit na geleŋ.
+\v 17 A wurö kasu i Saresi adi, Ko ŋutu murek lo tökoŋu kulya a tökoresi kase gwe a gwak.
+\v 18 Nan nye lo lo tökoŋu kulya kwe lo, a Ŋun Monye lo sunyuŋdyö nan lo tokoŋ kulya kwe.
+\p
+\v 19 A se pije lepeŋ adi, A liya Munyi? A Yesu waddi adi, Ta ti den nan ma ’di Baba. Ko ta ködyö a den nan, a ta ködyö köti deden Baba.
+\v 20 Yesu jambu kilo kulyaesi i pirit nagon ’dokesi guba kata, na todiŋdye nye i Kadi na Ŋun nu, ama a lele ŋuto gwe ’bayin lo morga lepeŋ, kogwon diŋit nanyit nyuŋ a ko po.
+\p
+\v 21 Köti a Yesu takiŋdye lepeŋat adi, Nan mo tutu, a ta mo ga ’yi nan, ama ta mo twatwa i toronjin kasu. Ta ti bulö tu i pirit nagon nan tu kata nu.
+\v 22 A Yudayaki pije ’börik adi, Lo ŋuto ’dek tatuja mugun, na kulyari nye adi, Ta ti bulö tu i pirit nagon nan tu kata nu le?
+\v 23 A Yesu jamakiŋdye lepeŋat adi, Ta a ti na kak, ama nan a lo ki. Ta a ŋutu ti na kak, ama nan ’bayin a lo na kak.
+\v 24 Ŋina a kwe nagon nan takiŋdye ta adi ta ködyö twatwa i toronjin kasu; kogwon ko ta a ko yuŋ adi nan nye lo, a ta mo twatwane i toronjin kasu.
+\p
+\v 25 A se pije lepeŋ adi, Do a ŋa? A Yesu waddi se adi, Nan nye lo logon nan aje takin ta i suluet lo.
+\v 26 Jore kata nagon nan jajam ko ’du ’duŋökin i kulya kasu. Ama lepeŋ lo sunyuŋdyö nan lo a ’diri, a nan tukökiŋdye ŋutu ti na kak ŋo nagon nan yiŋun ko lepeŋ kune.
+\p
+\v 27 A se gwe a ko kurun adi lepeŋ jambu ko se i kulya ti Monye.
+\v 28 Nyena a Yesu kulyani ko se adi, Na ’bilikindye ta nan Ŋuro lo ŋuto ki nu, a ta mo dene den adi nan nye lo, a ta mo deŋdi adi nan ti koŋdya nene ŋo nagon a nio, ama nan jambu kine kulya gwoso nagon Baba aje todinikiŋdye nan nu.
+\v 29 Nye lo sunyuŋdyö nan lo gwon ko nan i pirit na geleŋ. A lepeŋ gwe a ko kolökin nan geleŋ, kogwon nan ŋupi koŋdya ŋo nagon tulyöŋgu lepeŋ.
+\v 30 A na jambi nye kine kulya nu, a ŋutu jore yubbe lepeŋ.
+\p
+\v 31 A Yesu kulyani ko Yudayaki logon aje yubbö nye kulo adi, Ko ta yeŋon gwolor i kulya na jamakin nan ta kune, a ta ’diri gwe a ŋutu kwe kajujumuk,
+\v 32 a ta mo dene den to ’diri, a to ’diri mo yukuŋdye ta kaŋo.
+\v 33 A se waddi adi, Yi a nyakwariat ti Abarayama, yi kwöŋ a ko gwon a ’dupi ti lele ŋuto. Nyo do kulya adi, Ta mo yuyukwe?
+\v 34 A Yesu waddi lepeŋat adi, ’Diri ’diri nan takiŋdya ta adi, ŋutu liŋ lo koŋdya toronjin kilo a ’dupi ti toronjin.
+\v 35 ’Dupiet ti gwon a lo mede ŋupi, ama ŋuro a lo mede ŋupi.
+\v 36 A ko nan Ŋuro yuyukun ta, a ta ’diri mo gwe a lui.
+\v 37 Nan a den adi ta a nyakwariat ti Abarayama; ama ta ga ’yu tatuja nan, kogwon kulyaet liŋ a ko ryö pirit kasu i töilyet.
+\v 38 Nan jambu ŋo nagon nan aje met ko Baba kune; ama a ta koŋdi ŋo nagon ta aje yiŋun ko munyi kune.
+\p
+\v 39 A se waddi lepeŋ adi, Abarayama a monye likaŋ. A Yesu kulyani ko lepeŋat adi, Ko ta ködyö a ŋwajik ti Abarayama, a ta ködyö koŋdi ŋo na kon Abarayama köju kunu.
+\v 40 Ama soŋinana ta ga ’yu tatuja nan, nan ŋuto logon aje takiŋdya ta kulya ’diri na yiŋun nan ko Ŋun kune. Abarayama a ko koŋdya ŋo gwoso ŋina.
+\v 41 Ta koŋdya ŋo nagon munyi kökon. A se waddi lepeŋ adi, Yi a ko yuŋwe ko lepelok; yi gwon ko Monye geleŋ logon a Ŋun.
+\v 42 A Yesu kulyani ko lepeŋat adi, A ko ködyö Ŋun a Munyi, a ta ködyö nyanyar nan, kogwon nan pukun ko Ŋun, nan a po ni ko lepeŋ yu. Nan a ko po ko kulya kwe ti mugun, ama lepeŋ lo sunyuŋdyö nan.
+\v 43 Nyo ta ti kurun ŋo na jam nan kune? Ta ti kurun kogwon ta ti bulö yiŋga ŋo na jam nan kune.
+\v 44 Munyi a ŋilu kaŋöönit, a ta koŋdi ŋo nagon munyi ’de ’dekan koŋdya. Suluja i suluet lepeŋ a katatuanit, a lepeŋ tine gwi ’dikin i to ’diri, kogwon lepeŋ ’bak to ’diri. Na jambi nye ’burönö na, a nye jambi gwoso na gwoŋdi nye a ’burönit na, kogwon nye a ’burönit ko a monye ’burönö liŋ.
+\v 45 Ama nan jambu to ’diri, nyena a ta tine yuŋ nan.
+\v 46 Lon losu logon bubulö joŋga nan i putet anyen tokurukiŋdyö adi nan a koŋdya toron? Ko nan jambu to ’diri a kirut nyo ta ti yuŋ nan?
+\v 47 Ŋuto logon a lo Ŋun lo yiŋga kulyaesi ti Ŋun; nyena kwe nagon ta ti yiŋ se na kogwon ta ’bayin a ti Ŋun.
+\p
+\v 48 A Yudayaki waddi Yesu adi, Yi a kulya ’bura adi do a Samariatyo a do gwe ko mulökötyo loron, ti gwon sona le?
+\v 49 A Yesu waddi adi, Nan ’bak mulökötyo loron, ama nan bubu Baba, a ta lauŋdye nan.
+\v 50 Nan ti ga ’yu bu ’ya mugun; lele kata lo ga ’yu bu ’ya nan a lilije kulya kwe.
+\v 51 ’Diri ’diri nan takiŋdya ta adi, ko ŋuto logon a ’dep kulyaesi kwe lepeŋ mo ti waŋ twan kwöŋ.
+\p
+\v 52 A Yudayaki kulyani ko lepeŋ adi, Soŋinana yi aje kurun adi do gwon ko mulökötyo loron. Abarayama aje twan, nebijin köti aje twatwa, ama a do kulyani adi, Ko ŋuto logon a ’dep kulyaesi kwe lepeŋ mo ti waŋ twan kwöŋ.
+\v 53 Do a duma lwölwöŋ Abarayama monye likaŋ logon köju aje twan lo? Nebijin köti aje twatwa. Do kon mugun a ŋa?
+\v 54 A Yesu waddi adi, Ko nan bu ’ya mugun, a ŋina bu ’ya nio na mugun gwe a ŋo kana. Baba logon ta kulya adi lepeŋ a Ŋun losu lo, lepeŋ lo bu ’ya nan.
+\v 55 Ta a ko den lepeŋ, ama nan deden lepeŋ; ko nan ködyö a kulya adi nan a ko den lepeŋ a nan ködyö gwe a ’burönit gwoso ta, ama nan deden lepeŋ a nan ’debbi kulyaesi kanyit.
+\v 56 Monye losu logon a Abarayama köju a lyöŋön i meddya na lor liŋ; nye a met a nyolani nyola.
+\p
+\v 57 A Yudayaki pije lepeŋ adi, Do nyuŋ a ko ’dur kiŋajin merya mukanat, do a met Abarayama le?
+\v 58 A Yesu waddi lepeŋat adi, ’Diri ’diri nan takindya ta adi, I ŋerot nagon Abarayama a ko yuŋwe nu, a nan gwe kata.
+\v 59 A se ’du ’dumbe ŋurupö anyen gugubuje lepeŋ, ama a Yesu ’de ’yi mugun, a lupundye kaŋo i Kadi na Ŋun.
+\c 9
+\cl Sura 9
+\p
+\v 1 A na tiri Yesu nu, a nye meddilele ŋuto logon yuŋwe a mo ’doke.
+\v 2 A ŋutu kanyit kajujumuk pije lepeŋ adi, Katodinönit, toron niŋa na tiŋdu lo ŋuto yuŋwe a mo ’doke? Ŋina toron a na lepeŋ, kode a na monye ko ŋote?
+\v 3 A Yesu waddi adi, Ti gwon adi lo ŋuto a toroŋdya, kode monye ko ŋote, ama lepeŋ yuŋwe a mo ’doke anyen memeta adi Ŋun kikita ko lepeŋ i mugun.
+\v 4 Yi ködyö yeŋon koŋdya kitajin ti lepeŋ lo sunyuŋdyö nan lo a kak nyuŋ a tuparan. Tukwaje de popo nagon lele ŋuto ti bulö kitari na.
+\v 5 Na gwoŋdi nan i na kak na, nan a parara na ŋutu ti na kak.
+\p
+\v 6 A nagon nye aje kulya nu, a nye yakakiŋdye kamulak kak a nuddi lipo ko kamulak, a nye linyokiŋdye ko ŋuto lo i konyen,
+\v 7 a kulyani ko lepeŋ adi, Iti, ko lalaji i jor na Siloama. (Siloama nyönyökö adi, Sonyo.) A ŋuto lo iŋge tu, a iŋge lalaju, a nye ko yitwene a bulöni bulö meddya.
+\v 8 A maratejin kanyit se ko ŋutu logon köju aje met lepeŋ i ŋoŋolija kulo pije adi, Lo ŋona ’bayin a ŋuto logon yeŋ sisi ’datu i ŋoŋolija lo?
+\v 9 A kulye kulyani adi, Iŋkoi, lepeŋ a nye; ama a kulye renyani adi, ’Bayin, lepeŋ ti gwon a nye. Lepeŋ meta gwoso nye. Nyena a ŋuto lo ko mugun kulyani adi, Nan a nye.
+\v 10 A se pije lepeŋ adi, Nyena a konyen kulök ŋaji ada?
+\v 11 A nye waddi adi, Ŋuto lo luŋu a Yesu lo a nuddu lipo, a liŋyökiŋdye köyö i konyen, a takiŋdye nan i tu Siloama i lalaju. A nan iŋge tu a nan iŋge lalaju, a nan joni jo meddya.
+\v 12 A se pije ŋuto lo adi, A lepeŋ liya? A nye waddi adi, Nan ti den.
+\p
+\v 13 A sejoŋgi ŋuto logon köju a mo ’doke lo ko Parusijin yu.
+\v 14 Nyena ŋilu lor lo nuddi Yesu lipo a ŋaji konyen ti lepeŋ lo a Sabata.
+\v 15 A Parusijin köti pije ŋuto lo ko lepeŋ a tiki i meddya ada. A nye takiŋdye lepeŋat adi, Lepeŋ a liŋyökin lipo köyö i konyen a nan lalaji lalaju, a nan bulöni bulo meddya.
+\v 16 A kulye Parusijin kulyani adi, Ŋuto lo koŋdya kine ŋo lo ti po ko Ŋun yu, kogwon lepeŋ ti ’debba Sabata. A kulye kulyani adi, Ŋuto logon a katoronyanit bubulö koŋdya kweyesi gwoso kine ada? A se iŋge koŋa.
+\v 17 Nyena a se köti pije ŋuto mo ’doke lo adi, Do jambu nyo i kulya ti lepeŋ kogwon lepeŋ aje ŋaju konyen kulök? A nye waddi adi, Lepeŋ a nebi.
+\p
+\v 18 Nyenagon a Yudayaki tine yuŋ adi ŋilo ŋuto köju a mo ’doke ko soŋinana bulöni bulö meddya, tojo ko se a luŋun monye ko ŋote ŋilo ŋuto logon a tiki i meddya lo.
+\v 19 A pije se adi, Lo a ŋuro losu le? Ta ŋona kulya adi lepeŋ aje yuŋwe a mo ’doke? Lepeŋ soŋinana meddya ada?
+\v 20 A ko monye ko ŋote waddi adi, Yi deden adi lepeŋ a ŋuro likaŋ, ko adi lepeŋ aje yuŋwe a mo ’doke.
+\v 21 Ama yi ti den ko lepeŋ soŋinana meddya ada, köti yi ti den ko ŋa lo ŋaju konyen kanyit. Pije ta lepeŋ, lepeŋ gwe a duma; lepeŋ ko mugun bubulö waddu.
+\v 22 Ko monye ko ŋote jambu sona kogwon se kujönö Yudayaki. Kogwon Yudayaki köju a torukökin ko ’börik adi ko lele ŋuto a tuggö adi Yesu a Masia, ti nye ködyö riköjine kaŋo i kadi momoret.
+\v 23 Ŋina a kwe nagon ko monye ko ŋote kulyari adi, Lepeŋ gwe a duma, pije ta lepeŋ.
+\p
+\v 24 Nyena a se köti lupundye ŋuto logon köju a mo ’doke lo daŋ tomurek, a kulyani ko lepeŋ adi, Tambi kulya nagon a gwak ko Ŋun i komor. Yi a den adi lo ŋuto a katoronyanit.
+\v 25 A ŋuto lo waddi adi, Nan ti den kode lo ŋuto a katoronyanit kode ’bayin; lo geleŋ kata nagon nan deden, adi nan köju a mo ’doke, ama soŋinana nan meddi meddya.
+\v 26 A se pije lepeŋ adi, Nye a konakin do nyo? Nye ŋa konyen kulök ada?
+\v 27 A nye waddi se adi, Nan dika aje takin ta, a ta gwe a ko yiŋ. Nyo ta ’dek yiŋga köti? Ta köti ’de ’dekan gwon a ŋutu kanyit kajujumuk?
+\v 28 A se momoroji lepeŋ a kulyani adi, Do a ŋuto lonyit kajujumunit, ama yi a ŋutu ti Mose kajujumuk.
+\v 29 Yi deden adi Ŋun aje jambu ko Mose; ama ko gwe gwoso ŋilo ŋuto yi ti den ko nye po ya.
+\v 30 A ŋuto lo waddi adi, Ŋina a ŋo sörit! Ta ti den ko nye po ya, ama nye aje ŋaju konyen kwe!
+\v 31 Yi deden adi Ŋun ti yiŋ katoronyak, ama ko lele ŋuto kukuk Ŋun a koŋdi ’dekesi ti lepeŋ, a Ŋun yiŋge ŋilo ŋuto.
+\v 32 Suluja i suluwa na na kak a ko yiŋa kwöŋ adi lele ŋuto a ŋaju konyen ti ŋuto logon aje yuŋwe a mo ’doke.
+\v 33 Ko ködyö ŋilo ŋuto ti po ko Ŋun yu, a lepeŋ ködyö tine bulö koŋdya nene ŋo.
+\v 34 A se waddi lepeŋ adi, Do pipiluŋdya i toronjin kata. Do ’dek todiŋdyö yi? A se riköddi lepeŋ kaŋo i kadi momoret.
+\p
+\v 35 A Yesu iŋge yiŋ adi se aje rikun lepeŋ kaŋo, a nye ryeji lepeŋ, a pije adi, Do ŋona a yuŋ Ŋuro lo ŋuto?
+\v 36 A ŋuto lo waddi adi, Duma liŋ, lepeŋ a ŋa anyen nan böŋö yubbö lepeŋ?
+\v 37 A Yesu waddi lepeŋ adi, Do aje met lepeŋ; nye ŋilo lo jambu ko do soŋinana lo.
+\v 38 A ŋuto lo kulyani adi, Nan a yuŋ pon Matat liŋ; a nye ’dorone rupu ko Yesu i komor twöju lepeŋ.
+\p
+\v 39 A Yesu kulyani adi, Nan aje po i na kak i ’duŋgö na kulya, anyen ŋutu logon ti meddya kilo boŋö memeddya, anyen se lo memeddya kilo böŋö wora a mo ’dokeno.
+\v 40 A kulye Parusijin lo gwon ko lepeŋ nyona kulo ko yiŋge kine kulya, a se pije lepeŋ adi, Yi köti a mo ’dokeno?
+\v 41 A Yesu waddi se adi, Ko ta ködyö a mo ’dokeno a ta ködyö gwe ’bak toron. Ama soŋinana ta kulya adi, Yi memeddya; nyena toronjin kasu yeyeŋon.
+\c 10
+\cl Sura 10
+\p
+\v 1 ’Diri ’diri nan takiŋdya ta adi, Ŋuto logon ti lupöri kötumit na goro lo yidin, ama a kije Sura ta i nene pirit lo, lepeŋ a kolanit ko a karyakanit;
+\v 2 ama nye lo lupöri kötumit lo a kayukunit lo yidin.
+\v 3 Katiyunit lo kötumit ŋaŋakin lepeŋ kötumit, a yidin yiŋge gworo lonyit; a nye luŋgi yidin kanyit kune ko karin, a nye meyaddi se kaŋo.
+\v 4 A nagon lepeŋ aje meyuŋdya se liŋ kaŋo nu, a nye iti kase ŋerot, a yidin kebbi lepeŋ kogwon se deden gworo lonyit.
+\v 5 A se tine kepoddu ŋuto logon a lepetyo, ama a se wöki wökön kaŋo ko lepeŋ kogwon se ti den gworolo ti ŋutu lepelok.
+\p
+\v 6 Ŋilo lilim Yesu aje jamakin lepeŋat, ama a se tine kurun ŋo nagon lepeŋ jamakin se kune.
+\v 7 Nyena a Yesu köti jamakiŋdye lepeŋat adi, ’Diri ’diri nan takiŋdya ta adi, Nan a kötumit na yidin.
+\v 8 Ŋutu liŋ lo po köyö ŋerot köju kulu a kolak ko a karyakak, ama a yidin gwe a ko yiŋ se.
+\v 9 Nan a kötumit; ko lele ŋuto lupöri köyö ni a lepeŋ mo lwököni lwökö, lepeŋ mo lulupö Sura ta ko tutu kaŋo a mo ryeji pirit nyeŋ.
+\v 10 Kolanit po tuŋ i koko ’ya, ko i tatuja, ko i tukaŋu. Nan aje po anyen lepeŋat böŋö gwon ko ru, ko anyen wuju abur.
+\p
+\v 11 Nan a kayukunit lo ’but. Kayukunit lo ’but pakiŋdya ru nanyit kogwon yidin kanyit.
+\v 12 Ŋuto lo gwogwöröki i kita, logon ’bayin a monye yidin a yidin tine gwon a kanyit lo, ko meddi lujinte i po, a nye kö ’yi yidin kune, a wöki wökön, a kirut lujinte jekaddi nene a torekiŋdye se.
+\v 13 A ŋuto lo wöki wökön kogwon lepeŋ gwögworöki i kita a tine yeye yidin kune.
+\v 14 Nan a kayukunit lo ’but; nan deden yidin kwe, a yidin kwe deŋdi nan,
+\v 15 gwoso nagon Baba deden nan na, nan deden Baba; a nan pakiŋdye ru nio kogwon yidin.
+\v 16 Kunie yidin kwe kata nagon ’bayin a ti lo goro. Nan ködyö jojon se köti, a se mo yiŋge gworo liŋ, a se mo gwe a teŋ geleŋ ko kayukunit geleŋ.
+\v 17 Baba nyanyar nan kogwon nan pakiŋdya ru nio anyen nan böŋö nyökuŋdyö nye.
+\v 18 Lele ŋuto ’bayin lo ’dumaddu ru nio köyö, ama nan pakiŋdya ru nio gwoso nagon nan a wakun. Nan gwon ko kido nagon nan paji ru nio, a köti gwe ko kido anyen nyökuŋdyö nye. Ŋina a ŋo nagon Baba aje sarakin nan i koŋdya.
+\p
+\v 19 Köti a Yudayaki koŋi koŋa kogwon kilo kulyaesi lo jam nye kilo.
+\v 20 A jore kase kulyani adi, Lepeŋ ko mulökötyo loron, lepeŋ a mamala. Nyo ta yiyiŋ lepeŋ?
+\v 21 Ama a kulye kulyani adi, Ŋuto lo gwon ko mulökötyo loron ti bulö jambu gwoso ŋilo. Mulökötyo loron ŋona bubulö ŋaju konyen ti ŋutu logon a mo ’dokeno?
+\p
+\v 22 A i ŋinu diŋit a rorwe Yaŋanet iŋge kona Yerusalema. I nu diŋit kak lilik,
+\v 23 a Yesu wöröni i Kadi na ŋun kata ko Solomona i baraŋöa.
+\v 24 A Yudayaki dumökiŋdye lepeŋ kiden, a pije lepeŋ adi, Diŋit ŋornan nagon do möggi yi? Taki yi köke ko do a Masia.
+\v 25 A Yesu waddi lepeŋat adi, Nan aje takin ta, ama a ta tine yubbö. Kitajin nagon nan kökon i karin ti Baba kune se na tökoŋu kulya kwe;
+\v 26 ama a ta gwe a ko yuŋ kogwon ta ’bayin a yidin ti teŋ nio.
+\v 27 Yidin kwe yiyiŋ gworo liŋ; nan deden se a se kebbi nan.
+\v 28 A nan tiŋdi se ru na yeŋ nyin, a se tine twatwa kwöŋ; a lele ŋuto gwe ’bayin lo jekaddu se köyö i könin.
+\v 29 Baba lo tiŋdu nan se lo a duma lwölwöŋ ŋo liŋ, a lele ŋuto gwe ’bayin lo jekaddu se ko Baba i könin.
+\v 30 Yi ko Baba a ŋo geleŋ.
+\p
+\v 31 A Yudayaki köti ’du ’dumbe ŋurupö anyen gumbe lepeŋ.
+\v 32 A Yesu kulyani ko lepeŋat adi, Nan a kwekiŋdya ta kitajin jore na ’but nagon po ko Baba, ta gumba nan kogwon nan nase?
+\v 33 A Yudayaki waddi lepeŋ adi, Yi ti gumba do kogwon nene ŋo na ’but nagon do a kon, ama yi gumba do kogwon do a lauŋdya Ŋun; kweja adi do logon a ŋuto kana kon mugun a Ŋun.
+\v 34 A Yesu pije lepeŋat adi, A wurö kasu i Saresi adi, Ŋun lo kulya adi, Ta a ŋunyen. Ti gwon sona le?
+\v 35 Ŋun luŋgu se a ŋunyen logon kulyaet lonyit a jamaki se kulo, a kulya kanyit na wurö kune tine yoŋaki a swöt.
+\v 36 Nyena ko nyo ta kulya ko nan logon Ŋun Monye a gelun a iŋge sunyun i na kak lo, adi nan lauŋdya Ŋun kogwon nan a kulya adi nan a Ŋuro lo Ŋun?
+\v 37 Nyena ko nan ti koŋdya kitajin ti Baba an ta ko yuŋ ta nan;
+\v 38 ama ko nan kökon se, ma ’di ködyö ta ti yuŋ nan yubbe ta kitajin na kon nan kune, anyen ta ködyö gwugwulu ko deden adi Baba gwon ko nan, a nan gwe ko Baba i mugun.
+\p
+\v 39 Köti a se ga ’yi morga lepeŋ; ama a nye iŋge pesaddu kaŋo kase i könisi.
+\p
+\v 40 A nye köti yitöni i nu pele na Yardene, i pirit nagon Yöaŋe koju babatiddye nu. A nye mönuŋdye nyu,
+\v 41 a ŋutu jore iŋge tu ko lepeŋ nyu. A se kulyani adi, Yoane ’diri a ko koŋdya kweyesi. Ama ŋo liŋ nagon lepeŋ a kulyari i kulya ti lo ŋuto kune a gwak.
+\v 42 A ŋutu jore iŋge yubbö lepeŋ nyu.
+\c 11
+\cl Sura 11
+\p
+\v 1 Lele ŋuto kata logon a gilö, A karin kanyit a Lajaro. Lepeŋ si’da Betania i köji nase Maria se ko kiaser nanyit Marata.
+\v 2 Ŋina Maria a nye nagon aje we ’ya Matat ko welet na mon ’bura, a iŋge seja mokosi kanyit ko kupir kanyit ti kwe. Ŋilo Lajaro logon a gilö lo a luŋaser lonyit.
+\v 3 A kiasirik kune soŋdi ŋuto i takiŋdya na Yesu adi, Matat, ŋuto logon do nyanyar lo lu a gilö.
+\v 4 A Yesu ko yiŋge ŋilo lore a nye kulyani adi, Ŋilo twanti ti tatuja, ama anyen bulari Ŋun ko anyen jakiŋdya nan Ŋuro lo Ŋun bulet.
+\v 5 Yesu nyanyar Marata ko kiaser nanyit se ko Lajaro.
+\v 6 A na yiŋge nye adi Lajaro aje gilö nu, a nye karaki i pirit na gwoŋdi nye kata nu ko kulye perok murek.
+\p
+\v 7 A i mukök na ŋina a nye kulyani ko ŋutu kanyit kajujumuk kulo adi, Ti yi köti iti ta Yudaya.
+\v 8 A ŋutu kanyit kajujumuk pije lepeŋ adi, Katodinönit, i perok ku ’dik lo tu Yudayaki ga ’yu gugubuja do ko ŋurupö, a do yitöni yu köti?
+\v 9 A Yesu waddi adi, Tuparan geleŋ ti gwon ko saalan puök wot murek le? Nyena ko ŋuto wörö paran lepeŋ ti köpukö, kogwon lepeŋ memet parara na na kak.
+\v 10 Ŋoma ko ŋuto wörö kwaje, lepeŋ kököpuko kogwon parara ’bayin ko lepeŋ i mugun.
+\p
+\v 11 A Yesu ko jambi kine kulya, a nye ’ya ’yi jamakiŋdya lepeŋat adi, Ju likaŋ Lajaro lu dodoto; ama nan de tutu i topuruŋdyö na lepeŋ.
+\v 12 A ŋutu kanyit kajujumuk kulyani ko lepeŋ adi, Matat, ko lepeŋ dodoto, lepeŋ de popo a lo ’but.
+\v 13 Nyenagon a Yesu jambi kulya ti twan na Lajaro, ama a se, yeyeji adi nye jambu kulya ti doto na yeŋ na.
+\v 14 A kirut Yesu tukökiŋdye lepeŋat köke adi, Lajaro aje twan.
+\v 15 Ama nan a lyoŋon kogwon kulya kasu kogwon nan ’bayin yu, anyen ta böŋö yuyubbö. Nyena ti yi iti ta ko lepeŋ yu.
+\v 16 A Toma lo luŋu a Kurudwötti kulyani ko kulye kajujumuk kulo adi, Ti yi moraddi ta ko lepeŋ köti anyen yi böŋo twatwa ko lepeŋ i pirit na geleŋ.
+\p
+\v 17 A Yesu ko ’dure, a ko ryeji Lajaro aje doto i gulöm perok iŋwan.
+\v 18 Suluja Yerusalema tojo Betania nyona a mailijin murek,
+\v 19 a Yudayaki jore iŋge po kase Marata ko Maria ni i sugga na lepeŋat i kulya ti twan na luŋaser lose lo.
+\v 20 A na yiŋge Marata adi Yesu popo nu, a nye iti i dodogga na lepeŋ; ama a Maria möŋdi midi.
+\v 21 A Marata kulyani ko Yesu adi, Matat, ko do ködyö gwon ni a luŋaser liŋ lo ködyö tine ko twan.
+\v 22 Ama nan deden adi ma ’di soŋinana Ŋun de titikin do ŋo liŋ nagon do a piyun ko lepeŋ kine.
+\v 23 A Yesu kulyani adi, Luŋösur mo ŋiŋien i twan koti.
+\v 24 A Marata waddi lepeŋ adi, Nan deden adi nye mo ŋiŋien köti i twan i lor ’dutet.
+\v 25 A Yesu kulyani ko lepeŋ adi, Nan logon a ŋiet ko a ru. Ŋuto logon a yubbo nan lo mo gwon jörun ma ’di ko nye a twan;
+\v 26 a nye lo gwon jörun ko a yubbö nan lo mo ti twan kwöŋ. Do a yuŋ kine kulya?
+\v 27 A nye ruŋge adi, lye, Matat; nan a yuŋ adi do a Masia Ŋuro lo Ŋun logon adi popo i na kak lo.
+\p
+\v 28 A nagon Marata aje kulya sona nu, a nye yitwene yitwe a luŋgi Maria kiaser nanyit a kulyani ko lepeŋ a lwön adi. Katodinönit lo ni, lepeŋ luŋgu do.
+\v 29 A Maria ko yiŋge kine kulya, a nye ŋine ki ’de ’de a iti ko Yesu yu.
+\v 30 Yesu nyuŋ a ko ’dur köji kata, ama nyuŋ gwon i pirit nagon Marata dodoggi lepeŋ nu.
+\v 31 A Yudayaki logon gwon kadi ko Maria i pirit na geleŋ i sugga na lepeŋ kulo, ko meddi lepeŋ i ŋien ki ’de ’de a iti tu nu, a se kepoddi lepeŋ yeyeju adi lepeŋ tu nyu i gulöm i gwien.
+\p
+\v 32 A Maria ko ’dure i pirit nagon Yesu gwon kata nu, a nye meddi lepeŋ, a nye rosokakine kak ko lepeŋ i mokosi, kulya adi, Matat, ko do ködyö gwon ni a luŋaser liŋ lo ködyö tine ko twan.
+\v 33 A Yesu ko meddi lepeŋ i gwien, se ko Yudayaki logon a moruŋdya ko lepeŋ i pirit na geleŋ kulo köti gwine gwien, a lepeŋ ’duani kanyit i töili dedelya,
+\v 34 a nye pije se adi, Ta aje nuk lepeŋ ya? A se waddi lepeŋ adi, Matat, po ko meddi.
+\v 35 A Yesu gwine gwien.
+\v 36 Nyena a Yudayaki kulyani adi, Meddi ta, nye nyanyar lepeŋ parik.
+\v 37 Ama a kulye kase kulyani adi, Lepeŋ a ŋaju konyen ti ŋuto logon a mo ’doke, nyo nye a ko koŋdya nene ŋo anyen lo ŋuto gwon ti twan?
+\p
+\v 38 A Yesu köti ’duani ’dua na ’durökiŋdye nye i gulöm nu. Ŋina gulöm a kuggi, a ŋurupit iŋge muköki i kutuk na gulöm.
+\v 39 A Yesu kulyani adi, Gwuluŋörö ta ŋurupit kaŋo. A Marata kiaser ŋuto logon aje twan lo kulyani ko lepeŋ adi, Matat, soŋinana lepeŋ lu ŋona mone mon, kogwon lepeŋ a joŋga perok iŋwan.
+\v 40 A Yesu pije lepeŋ adi, Nan dika a ko takin do adi ko do a yubbö do mo memet bulet na Ŋuro?
+\p
+\v 41 Nyena a se gwuluŋöddi ŋurupit kaŋo; a Yesu diŋe ki, a kulyani adi, Tinate Baba, kogwon do yiyiŋ nan.
+\v 42 Nan ko mugun nio aje den adi do yiyiŋ nan ŋupi; ama nan jambu kogwon kulo ŋutu lo gwogwo ’dan ni kulo, anyen se böŋö yuyuŋ adi do lo sunyuŋdyö nan.
+\v 43 A nye ko kulyani sona, a nye luŋgi ko gworo lobot adi, Lajaro, lupundye kaŋo.
+\v 44 A ŋuto logon aje twan lo lupuŋdye kaŋo a tora könisi ko mokosi ko boŋgwat nukesi, a komor nanyit iŋge tora ko boŋgo. A Yesu kulyani ko lepeŋat adi, Lake ta lepeŋ ko ti lepeŋ iti.
+\p
+\v 45 Nyenagon a jore ti Yudayaki logon aje po i ’yö ’yu na Maria kulo iŋge met ŋo na kon Yesu kune, a se yubbe lepeŋ,
+\v 46 ama a kulye kase iti ko Parusijin yu, a takiŋdye se ŋo nagon Yesu aje kon kunu.
+\v 47 Nyena a kiŋanejin temejik se ko Parusijin luŋgi momoret nase, a pije ’börik adi, Yi koŋdya nyo? Kogwon lo ŋuto koŋdya kweyesi jore.
+\v 48 Koyi a kölökin lepeŋ sona, a ŋutu liŋ mo yubbe lepeŋ, a kirut ŋutu ti Roma mo poŋdi i köŋu na pirit nika) nake na rurwan se ko jur likaŋ.
+\p
+\v 49 Ama a lele lose karin kanyit a Kayapa logon a kijane duma i ŋilu kiŋa, kulyani ko se adi, Ta ti den nene ŋo kwöŋ;
+\v 50 ta a ko kurun adi ködyö a na ’but kasu ko ŋuto geleŋ lo twan dakari ŋutu kulo, an ŋutu ti jur ’bukuluŋ ködyö twatwa.
+\v 51 A lepeŋ tine jambu kune kulya a kanyit, ama na gwoŋdi nye a kijane duma i ŋilu kiŋa nu, a nye iŋge keju adi Yesu ködyö tatatua dakari ŋutu ti jur ’bukuluŋ,
+\v 52 ama ’bayin adi daggu ŋutu ti jur ka ’de, ama köti anyen nye böŋö pepenuŋdya i pirit na geleŋ ŋwajik ti Ŋun logon aje reara ka ’de ka ’de kilo.
+\v 53 Nyena suluja i ŋilu lor tojo ko ŋerot a Yudayaki ga ’yi mwön ko lepeŋ.
+\p
+\v 54 Nyenagon a Yesu köti tine wörö köke ko Yudayaki kiden, ama a kö ’yi ŋinu pirit a iti i jur logon nyona ko yöbu, i köji na luŋu a Epuraima, a mönuŋdye nyu se ko ŋutu kanyit kajujumuk.
+\p
+\v 55 A rorwe lo Yudayaki logon a Pasaka gwe nyona, a ŋutu jore ti jur iti Yerusalema i toke ’ya na ’börik i ŋerot na Pasaka.
+\v 56 A se gwe i ga ’yu na Yesu, a totopine ko ’börik na gwo ’di ’e se i Kadi na Ŋun nu, adi, Ta yeyeju nyo? Lepeŋ ŋona de popo i rorwe kode ’bayin?
+\v 57 Kiŋanejin temejik se ko Parusijin aje tiŋdu saresi adi ko lele ŋuto a den pirit nagon Yesu gwon kata na, ködyö ti tuke tuk, anyen se ködyö momok lepeŋ.
+\c 12
+\cl Sura 12
+\p
+\v 1 A i perok buker i ŋerot na rorwe lo Pasaka, a Yesu iti Betania i pirit na gwoŋdi Lajaro nu. Ŋilo a Lajaro logon nye aje tuŋaun i twan lu.
+\v 2 A se derakiŋdye lepeŋ kinyo na tokotyaŋ nyu, a Marata na ’yi ’ye; ama a Lajaro si ’dani i nyesu ko Yesu i pirit na geleŋ se ko kulye ŋutu.
+\v 3 Nyena a Maria joŋdi rotolo geleŋ lo welet nake na mon ’bura nagon gwörö go, na luŋu a narada, a we ’yi mokosi ti Yesu a seji se ko kupir kanyit ti kwe. A kadi liŋ iŋge tikwe ko mon na welet.
+\p
+\v 4 Ama a Yuda Isikariota logon a lele lo ŋutu kanyit kajujumuk, logon ködyö tiŋdu lepeŋ i tatua lo, pije adi,
+\v 5 Nyo ŋina welet ködyö ti gwöröji ko gurut alipan musala, a kine gurut korakine lomerika?
+\v 6 Lepeŋ jambu sona ti gwon kogwon lepeŋ mi lomerika, ama kogwon lepeŋ a kolanit, a lepeŋ yeyeggi jurak lo gurut a ’dumakiŋdye mugun i ŋo nagon a tiki kata kune.
+\v 7 A Yesu kulyani adi, Kölöki ta na ŋuto; ti lepeŋ ’dele ’de tojo ko lor lo nukari nan;
+\v 8 kogwon ta ŋupi si ’da ko ŋutu lomerika, ama nan mo ti si ’da ko ta ŋupi.
+\p
+\v 9 A ŋutu jore parik ti Yudayaki ko yiŋge adi Yesu lu yu, a se iti i meddya na lepeŋ; ama ti gwon a lepeŋ ka ’de, ama i meddya na Lajaro köti logon lepeŋ aje tuŋaun i twan lo.
+\v 10 Nyena a kiŋanejin temejik teteŋdi mwön ko Lajaro köti,
+\v 11 kogwon Yudayaki jore aje kö ’yu se i kulya ti lepeŋ a se yubbe Yesu.
+\p
+\v 12 A kotumalu lodir duma lo ŋutu logon aje po i rorwe kulo ko yiŋge adi Yesu lo po Yerusalema,
+\v 13 a se gögöŋdi kenia ti kiat a iti i dodogga na lepeŋ. A se yeŋe woŋoro ki adi, Osana! Ŋuto lo po i karin ti Matat lo ti ’boriani ’boria! Ti Mor lo Yisaraele ’boriani ’boria.”
+\v 14 A Yesu ryeji kaine kolojityo, a kije a si ’dakine i loki nanyit, gwoso na wuröri adi,
+\v 15 Köji na Siona, ko kujönö, mete ta, Mor losu ŋilo popo kasu ni, si ’da ’e i kaine kolojityo.
+\p
+\v 16 A i ŋinu diŋit a ŋutu kanyit kajujumuk kulo tine kurun kine kulya, ama i mukök nagon Yesu aje bula a se kuru kurun adi kine kulya köju a wurö i kulya ti lepeŋ ko adi aje konaki lepeŋ.
+\p
+\v 17 A ŋutu logon gwon ko lepeŋ i pirit na geleŋ kulo, na lupundye nye Lajaro kaŋo i gulöm a tuŋauŋdye lepeŋ i twan nu, tokoŋ ŋo nagon se aje met kune.
+\v 18 Nye ŋina kwe nagon lodir lo ŋutu tu i dodogga na lepeŋ kogwon se aje yiŋ adi lepeŋ aje koŋdya ŋina kweyet.
+\v 19 A Parusijin totopine ko ’börik adi, Ta a met, ’bulit a nyo? Yi ti koŋdya nene ŋo. Mete ta, ŋutu ti kak ’bukuluŋ kekebbi lepeŋ.
+\p
+\v 20 A kulye ŋutu ti Giriki gwe kata nyu i kiden na ŋutu lo tu Yerusalema i kwakwaddu i diŋit na rorwe.
+\v 21 Nyena a kulo ŋutu poŋdi ko Pilipo ni logon a lo Betesaida na Galilaya, a kulyani adi, Pon duma, yi ködyö ’de ’dekan meddya Yesu.
+\v 22 A Pilipo iti a takiŋdye Andarea, a se murek iti i takiŋdya na Yesu.
+\v 23 A Yesu waddi se adi, Diŋit aje ’dur nagon bulari nan Ŋuro lo ŋuto.
+\v 24 ’Diri ’diri nan takiŋdya ta adi, Ko koŋe lo ’buluti ködyö a ko ’doro kak i kujoŋ a twane twan, a nye ködyo yeŋe geleŋ sonu, ama ko a twan, a lepeŋ tore toran ’bolot jore.
+\v 25 Ŋuto lo nyaŋu ru nanyit lo mo totolikin ru nanyit, ama ko ŋa lo maŋdu ru nanyit i na kak, lepeŋ mo ’de ’dep tojo ko ru na yeŋ nyin.
+\v 26 Ko lele ŋuto ’de ’dekan kitakiŋdya nan ti lepeŋ agu ködyo kebbi nan, a i pirit na gwoŋdi nan kata nu a kölipönit liŋ koti mo gwe nyu. Ko lele ŋuto kitakiŋdya nan, a Baba mo bu ’ye lepeŋ.
+\p
+\v 27 Soŋinana töili liŋ dedelya, a nan kulyani nyo? Ti nan kulyani adi, Baba lwöki nan i na diŋit? ’Bayin, ama nan a ’durökin ko ŋina kwe i na diŋit anyen nan ŋoŋoŋga.
+\v 28 Baba, tiki karin kunök i bula. A gworo lo kuu ki yu adi, Nan aje tin karin kunök i bula, a nan mo köti tiŋdi i bula.
+\v 29 A lodir lo ŋutu lo gwogwo ’dan nyona kulo ko yiŋge, a kulyani adi ŋilo a kipya lo ki lo woŋon. A kulye kulyani adi, Malaikatat a jambu ko lepeŋ.
+\v 30 A Yesu waddi se adi, Ŋilo gworo ti jambu ko kulya kwe, ama ko kulya kasu.
+\v 31 Soŋinana na gwe a diŋit ’duŋet na kulya ti ŋutu ti na kak; soŋinana Matat lo na kak mo gubaji kaŋo.
+\v 32 A ko nan mo a ’biliki ki i na kak, a nan mo pikuŋdye ŋutu liŋ köyö ni.
+\v 33 Lepeŋ jambu kine kulya kweja adi ko nye mo twan ada.
+\p
+\v 34 A lodir lo ŋutu waddi lepeŋ adi, Yi aje yiŋ i Saresi ti Mose adi, Masia yeyeŋon ŋupi. Nyo do jambu adi, Ŋuro lo ŋuto agu ködyö ’bi ’biliki ki? Ŋilo Ŋuro lo ŋuto a ŋa?
+\v 35 A Yesu waddi se adi, Parara yöŋgi diŋit a na ’dit kasu kiden. Wöröni ta na gwoŋdi ta nyuŋ ko parara na, anyen ta gwon ti ’bunyöki ko mudwe. Ŋuto lo wörö i mudwe lo ti den ko nye tu da.
+\v 36 Na gwoŋdi ta nyuŋ ko parara na, yubbe ta parara, anyen ta böŋo gwon a ŋutu ti parara. A i mukök nagon Yesu aje jambu kilo kulyaesi nu, a nye wuddye wuddya kase kiden, a ’de ’deleji mugun.
+\v 37 Ma ’di ködyö nagon lepeŋ aje koŋdya kweyesi jore kase i komor a se tine yuŋ lepeŋ,
+\v 38 anyen kulyaesi ti nebi Yisaya böŋö kokona logon lepeŋ köju a jam kulu adi, Matat, ŋa logon a yuŋ lore logon yi a tuk lo? A Riŋit na Matat aje kweki ŋa?
+\v 39 Nyena ko ŋina kwe a se tine yubbö kogwon Yisaya köti a kulya adi,
+\v 40 Ŋun aje tomo ’dokeju konyen kase, a tiŋdi töilyet kase i gwon pomöni. Ko ködyö nye a ko koŋdya sona lepeŋat ködyö memet ko konyen kase, a kuru kurun ko töilyet kase, a löpukuŋdye kanyit ni a nye ködyö toke ’yi se.
+\p
+\v 41 Yisaya köju jambu kine kulya kogwon lepeŋ a met minyo lonyit, a jambi kulya ti lepeŋ.
+\p
+\v 42 Ma ’di sona ŋutu temejik jore a yubbö lepeŋ, ama kogwon kulya ti Parusijin a se gwe a ko pukun köke kogwon se kukujönö, an se ko rikwe kaŋo i kadi momoret;
+\v 43 kogwon se nyanyar bula ko ŋutu lwölwöŋ bula ko Ŋun. Kulyaesi lo jam Yesu kulo mo lo ’duggö kulya ti ŋutu.
+\p
+\v 44 A Yesu kulyajine ki adi, Ŋuto lo yubbö nan lo ti yubbö nan ka ’de, ama lepeŋ yubbö nye lo sunyuŋdyö nan lo.
+\v 45 Ŋuto lo meddya nan lo meddya nye lo sunyuŋdyö nan lo.
+\v 46 Nan aje po i na kak a parara, anyen ŋutu liŋ logon a yubbö nan kilo böŋö gwon ti si ’da i mudwe.
+\p
+\v 47 Ko lele ŋuto a yiŋ kulyaesi kwe a tine ’dep se, nan ti ’duŋökin kulya ti lepeŋ; kogwon nan a ko po i ’duŋgö na kulya ti ŋutu ti na kak ama i lwöggu na se.
+\v 48 Ŋuto lo renya nan a tine ’dep kulyaesi kwe lo, ka ’duŋönit kata lo ’duŋgö kulya kanyit. Kulyaet lo kulyari nan lo mo lo ’duŋgö kulya kanyit i lor ’dutet;
+\v 49 kogwon nan ti jambu kulya kwe, ama Baba lo sunyuŋdyö nan lo, lepeŋ ko mugun nanyit aje sarakin nan ko nan ködyö kulya nyo kode jambu nyo.
+\v 50 Nan deden adi saresi kanyit a ru na yeŋ nyin. Nyenagon ŋo nagon Baba aje jamakin nan kune, nan jambu se.
+\c 13
+\cl Sura 13
+\p
+\v 1 Nyena a diŋit na rorwe lo Pasaka gwe a ko nyuŋ po. A Yesu iŋge den adi diŋit nanyit aje jo anyen nye wuwuddye i na kak i tu ko Monye yu. Lepeŋ nyanyar ŋutu kanyit lo gwon kak ni kulo, a nye nyaŋi se parik tojo ko ’dutet.
+\v 2 A kaŋöönit aje ’beron tiŋdu yeyeet naron ko Yuda i töili ŋuro lo Simona Isikariota anyen tiŋdu Yesu i tatua. A na gwoŋdi se i nyesu nu.
+\v 3 A Yesu iŋge den adi Monye aje tin ŋo liŋ kanyit i könin, ko adi nye po ko Ŋun yu, ko köti a yitöni ko Ŋun yu,
+\v 4 a nye ŋine ki i nyesu, a rusuŋdye boŋgwat kanyit kune kaŋo, a ’dumuŋdye boŋgo toliliket, a pitakiŋdye kanyit i mukök;
+\v 5 a kirut nye ’bukökiŋdye pioŋ i saani a suluje lalaju mokosi ti ŋutu kanyit kajujumuk kulo, a seji se ko boŋgo toliliket na pitakin nye kanyit i mukök na.
+\p
+\v 6 A nye ko ’dure ko Simona Petero, a Petero pije lepeŋ adi, Matat, do lo lalaju mokosi kwe?
+\v 7 A Yesu waddi lepeŋ adi, Do ti den ŋo na kon nan soŋinana na, ama do mo kukurun i mukök.
+\v 8 A Petero kulyani ko lepeŋ adi, Do de ti lala mokosi kwe kwöŋ! A Yesu waddi adi, Ko nan ti lala do a do tine parundya kulya kwe.
+\v 9 A Simona Petero kulyani ko lepeŋ adi, MATAT, an do ko lalaju mokosi kwe ka ’de, ama köti lalane könisi kwe se ko kwe nio.
+\v 10 A Yesu kulyani ko lepeŋ adi, Ŋuto logon aje kwö lo, mugun nanyit liŋ gwe a nake, a tine ’dekan lalaju köti ake lalaju mokosi; ta a loke, ama ti gwon a ta liŋ.
+\v 11 Lepeŋ kulya adi, Ta liŋ ti gwon a loke, kogwon lepeŋ aje den ŋuto lo tiŋdu lepeŋ i tatua lo.
+\p
+\v 12 A nagon nye aje jo lalaju mokosi kase nu, a nye jupukiŋdye boŋgwat kanyit kune köti, a si ’dakine kak, a nye pije se adi, Ta ŋona kukurun ŋo nagon nan aje konakin ta kine le?
+\v 13 Ta luŋgu nan a Katodinönit ko a Matat, nyena ŋo na jam ta kine a gwak kogwon nan a nye.
+\v 14 A ko nan logon a Matat ko a Katodinönit losu aje lalaju mokosi kasu, nyena ta ködyö köti tutulala mokosi kasu.
+\v 15 Kogwon nan aje kwekin ta miret, anyen ta ködyö mirakiŋdya ŋo nagon nan a konakiŋdya ta kune.
+\v 16 ’Diri ’diri nan takiŋdya ta adi, ’dupiet ti lwöŋ duma lonyit, a ŋuto lo sunyue lo tine lwöŋ ŋuto lo sunyuŋdyö lepeŋ lo.
+\v 17 Ko ta deden kine kulya ta a kalyöŋök ko ta kökon se.
+\v 18 Nan ti jambu i kulya kasu liŋ. Nan deden ŋutu logon nan aje wulun kilo; ama kulya ti Ŋun na wurö kine ködyö kokona nagon kulya adi, Ŋuto logon nyesu kinyo liŋ lo a ’bi ’yu moköt ki a gwoji nan.
+\p
+\v 19 Nan tukökiŋdyö ta kine kulya soŋinana a kokwe nagon a ko nyuŋ pokin nu, anye ko aje pokin a ta böŋö yubbe adi nan a nye.
+\v 20 ’Diri ’diri nan takiŋdya ta adi, nye lo wuju ŋuto logon nan a son lo wuju nan, a ko ŋa lo wuju nan lepeŋ wuju nye lo sunyuŋdyö nan lo
+\v 21 A nagon Yesu aje kulya sona nu, a nye delyani delya parik kanyit i töili, a tokoŋ adi, ’Diri ’diri nan takiŋdya ta adi, lele losu mo titin nan i tatua.
+\v 22 A ŋutu kanyit kajujumuk totoboŋe ko ’börik dyadya ’yu ko nye jambu ko kulya ti ŋa.
+\v 23 A lele lo ŋutu kanyit kajujumuk logon Yesu nyanyar lo, gwe ko Yesu i merete.
+\v 24 A Simona Petero kwetuŋdye lepeŋ, a kulyani adi, Pine lepeŋ ko nye jambu i kulya ti ŋa.
+\v 25 A ŋilo kajujumunit tökökiŋdye mugun ko Yesu i kido, a pije adi, Matat, ŋuto lo a ŋa?
+\v 26 A Yesu waddi adi, Ŋuto logon nan de nyelakiŋdya ŋina ambata a ŋutukiŋdye lepeŋ lo, nye ŋilo ŋuto ŋilo. A nye ko nyelakiŋdye ambata na, a ŋutukiŋdye Yuda ŋuro lo Simona Isikariota.
+\v 27 A i mukök na ŋutukiŋdye nye Yuda ambata na, a Satani lupöni ko Yuda i töili. A Yesu takiŋdye lepeŋ adi, Koŋdi ŋo nagon do kökon na ’de ’de.
+\v 28 A ŋuto gwe ’bayin i se logon gwon i nyesu kulo, logon a kurun ko Yesu jambu kine kulya sona ko lepeŋ ko kwe na nyo.
+\v 29 Kulye yeyeju adi kogwon Yuda ’debba jurak lo gurut, kode ŋona Yesu takiŋdya lepeŋ anyen tu i gwöruŋdyö na ŋo nagon se ’de ’dekan a ti rorwe, kode adi ti lepeŋ ’doggi lomerika.
+\v 30 A nagon Yuda aje wuju ambata na nyelaki na, a nye iti kaŋo ’de ’de. A kak gwe a tukwaje.
+\p
+\v 31 A nagon Yuda aje tu kaŋo nu, a Yesu kulyani adi, Soŋinana nan Ŋuro lo ŋuto bubula, a Ŋun bulani köyö i mugun.
+\v 32 A ko Ŋun bula köyö i mugun, a Ŋun köti mo titin nan i bula gwoso na bulari nye. Na, a nye mo tiŋdi nan i bula ’de ’de.
+\p
+\v 33 Ŋwajik kwe, nan yöŋgi diŋit a na ’dit i si ’da ko ta. Ta mo gaga nan, nyena, soŋinana nan takiŋdya ta gwoso na takiŋdye nan Yudayaki köju nu adi, Pirit na tiri nan kata nu ta ti ’dur kata.
+\v 34 Nan lo tiŋdu ta saret ludukötyo adi, tunyare ta tunyar ko ’börik. Tunyare ta tunyar gwoso na nyaŋi nan ta na.
+\v 35 Ko ŋina kwe a ŋutu liŋ mo dene den adi ta a ŋutu kwe kajujumuk ko ta tutunyar ko ’börik.
+\p
+\v 36 A Simona Petero pije lepeŋ adi, MATAT, do tu da? A Yesu waddi adi, Do ti bulö moraddu ko nan soŋinana i pirit nagon nan tu kata nu, ama do mo keporo nan i mukök.
+\v 37 A Petero pije lepeŋ adi, Matat, nyo nan ti bulö moraddu ko do soŋinana? Nan mo pakiŋdya muguni tatua kogwon kulya kunök.
+\v 38 A Yesu nyobbi pija adi, Do ’diri mo pakiŋdya mugun i tatua kogwon kulya kwe le? ’Diri ’diri nan takiŋdya do adi, a kokwe nagon sukuri a ko nyuŋ sira nu, do mo rerenya nan daŋin musala adi do a ko den nan.
+\c 14
+\cl Sura 14
+\p
+\v 1 Ti töilyet kasu gwe ti delya. Yubbe ta Ŋun, köti yubbe ta nan.
+\v 2 Kadijik jore kata ko Baba mede yu. Ko kodyö ’bayin sona, nan ŋona ködyö tatakin ta adi nan lo tu i tetenakiŋdya na ta pirit le?
+\v 3 A ko nan a tu i tetenakiŋdya na ta pirit, a nan mo yitweni yitwe köti i dokuŋdya na ta a joŋgi ta köyö yu, anyen ta köti si ’da ko nan i pirit na gwoŋdi nan kata nu.
+\v 4 Pirit nagon nan tu kata nu ta a den kiko.
+\p
+\v 5 A Toma pije lepeŋ adi, Matat, yi ti den ko do tu da; nyena yi den kiko ada?
+\v 6 A Yesu waddi lepeŋ adi, Nan logon a kiko, ko a to ’diri, ko a ru. Ŋuto ’bayin lo tu ko Baba yu ake ko nye tiri köyo.
+\v 7 Ko ta kodyo a den nan, a ta ködyo aje den Baba köti. Suluja soŋinana tojo ko ŋerot, ta deden lepeŋ ko aje met lepeŋ.
+\p
+\v 8 A Pilipo kulyani ko lepeŋ adi, Matat, kweki yi Munyi, a yi mo tine ’dekan nene ŋo köti.
+\v 9 A Yesu pije lepeŋ adi, Nan aje joŋga diŋit a najo ko ta, ama Pilipo do nyuŋ a ko den nan? Ŋuto logon a met nan lo aje met Baba. Nyena nyo do kulya adi, Kweki yi Munyi?
+\v 10 Do a ko yuŋ le adi nan gwon ko Baba i mugun a Baba gwe köyö i mugun? Kulyaesi logon nan aje jamakin ta kilo ti po köyö; ama Baba lo gwon köyö i mugun lo lepeŋ lo koŋdya kitajin kanyit.
+\v 11 Yupe ta yuŋ nan adi nan gwon ko Baba i mugun, a Baba gwe köyö i mugun; a ko ’bayin sona yubbe ta nan kogwon kitajin na kon nan kune ka ’de.
+\v 12 ’Diri ’diri nan takiŋdya ta adi, ŋuto lo yubbö nan lo köti mo kökon kitajin na kon nan kine, iŋkoi, nye mo kökon lwölwöŋ kune, kogwon nan lo iti ko Baba yu.
+\v 13 Nyena ŋo liŋ nagon ta a piyun köyö i karin kune, nan mo kokonakin ta, anyen Baba böŋö bubula köyö i mugun nan ŋuro.
+\v 14 Ko ta a piyuŋdya nene ŋo köyö i karin, a nan mo konakiŋdye ta.
+\p
+\v 15 Ko ta nyanyar nan ta ’de ’dep saresi kwe;
+\v 16 a nan mo pije Baba, a nye mo tiŋdi ta lele Kato golonit anyen gwon ko ta ŋupi.
+\v 17 Ŋilo Kato golonit a Mulökötyo lo to ’diri logon ŋutu ti kak ni ti bulö wuju lepeŋ lo, kogwon se ti met lepeŋ köti ti den lepeŋ. Ta deden lepeŋ kogwon lepeŋ si ’da ko ta a mo gwe kasu i mugunya.
+\v 18 Nan mo ti kölökin ta a kikijikö; nan mo yiyitwe kasu ni.
+\v 19 Yöŋgi diŋit a na ’dit ŋutu ti kak ni mo ti met nan köti kwöŋ, ama ta mo memet nan. Nyena kogwon nan gwogwolor ta köti mo gwogwolor.
+\v 20 I ŋilu lor ta mo deden adi nan gwon ko Baba i mugun, a ta gwe köyö i mugun, a nan gwe kasu i mugunya.
+\v 21 Ŋuto logon a wuju saresi kwe a ’debbi se lo, nye ŋilo lo nyanyar nan lo; a Baba mo nyaŋi ŋuto logon nyanyar nan lo, a nan köti mo nyaŋi lepeŋ a mo kwekiŋdye lepeŋ mugun nio.
+\p
+\v 22 A lele Yuda leŋe Isikariota, pije lepeŋ adi, Matat, do de kwekwekin yi mugun inot ada, a tine kwekin ŋutu ti kak le?
+\v 23 A Yesu waddi lepeŋ adi, Ko lele ŋuto nyanyar nan a nye mo ’debbi kulyaesi kwe, a Baba mo nyaŋi lepeŋ, a yi mo poŋdi ko lepeŋ ni, a mo gwolore ko lepeŋ i pirit na geleŋ a mede geleŋ.
+\v 24 Ŋuto logon ti nyar nan lo ti ’dep kulyaesi kwe; kulyaesi logon ta aje yiŋ kilo ti gwon a kwe, ama a ti Baba lo sunyuŋdyö nan lo.
+\v 25 Nan aje jamakin ta kine kulya na gwoŋdi nan nyuŋ ko ta i pirit na geleŋ na;
+\v 26 ama Kato golonit logon a Mulökötyo Loke, logon Baba mo susunyun köyö i karin lo, mo totodinikin ta ŋo liŋ, a mo toyiyikiŋdye ta ŋo liŋ nagon nan aje jamakin ta kine.
+\v 27 Taliŋ nagon po köyö na nan aje kölökin ta a ’doket. Taliŋ nagon nan titin ta na ti gwon gwoso na tiŋdi ŋutu ti na kak kulo na. Ti töilyet kasu gwe ti delya, ti se gwe ti kujönö.
+\p
+\v 28 Ta aje yiŋ nan i kulya ko ta adi, Nan tutu, ama nan mo yiyitwe kasu ni. Ko ta nyanyar nan, a ta ködyö lyölyöŋön kogwon nan lo iti ko Baba yu, kogwon Baba a duma lwölwöŋ nan.
+\v 29 Soŋinana nan aje takin ta kine kulya a kokwe nagon a ko nyuŋ kona, anyen ko aje kona a ta böŋö yubbe yubbö.
+\v 30 Nan tine jambu ko ta diŋit a najo köti, kogwon Matat lo na kak ŋilo poni po. Lepeŋ ’bak riŋit köyö;
+\v 31 ama kine ŋo kona anyen ŋutu ti na kak böŋö deden adi nan nyanyar Baba, a nan koŋdi ŋo liŋ gwoso nagon Baba aje sarakiŋdye nan na. Ŋine ta ki, ti yi wuddye ta wuddya ni.
+\c 15
+\cl Sura 15
+\p
+\v 1 Nan logon a ködini lo binyo gwak, a Baba gwe a kametanit lo ŋilo ködini.
+\v 2 Lepeŋ totokoro kaŋo kenia kwe liŋ nagon a ko radan ludweki, a nye ’duŋge i kune kenia liŋ nagon raradan ludweki anyen kunie kenia na wilun nagon raradan ludweki jore.
+\v 3 Kulyaesi kwe logon nan aje jamakin ta kilo aje toke ’ya ta a ta gwe a loke.
+\v 4 Gwe ta köyö i mugun, gwoso na gwoŋdi nan kasu i mugunya na. Kene ti bulö radan ludweki ko mugun nanyit ka ’de ko a ko gwon i ködini monye lo, nyena ta köti ti radan ludweki ko ta a ko gwon köyö i mugun.
+\p
+\v 5 Nan logon a ködini lo binyo, a ta gwe a kenia. Ŋuto lo gwon köyö i mugun gwoso na gwoŋdi nan ko lepeŋ i mugun na, lepeŋ raradan ludweki jore, ama ko ta ti gwon köyö i mugun a ta tine bulö koŋdya nene ŋo.
+\v 6 Ŋuto logon ti gwon köyö i mugun lo gugubaji kaŋo gwoso kene, a teteyone teteyon. A kine kenia ’du ’dumani ’du’duma, a gubani i kimaŋ, a noke nakan.
+\v 7 Ko ta gwon köyö i mugun a kulyaesi kwe gwe kasu i mugunya, nyena a ta bulöni bulö piyuŋdya ŋo nagon ta ’de ’dekan, a ta mo wune wu se.
+\v 8 Baba bubula ko ta raradan ludweki jore; a i ŋina a ta gwe a ŋutu kwe kajujumuk.
+\p
+\v 9 Nan aje nyar ta gwoso nagon Baba nyaŋi nan na. Gwe ta köyö i nyaret.
+\v 10 Ta mo gwon köyö i nyaret ko ta ’de ’dep saresi kwe, gwoso na ’debbi nan saresi ti Baba na a nan gwe kanyit i nyaret.
+\v 11 Nan aje jamakin ta kine kulya anyen lyöŋön nio böŋö gwon kasu i mugunya, ko anyen lyöŋön nasu böŋö jojore.
+\v 12 Lo a saret liŋ adi, Tunyare ta tunyar ko ’börik gwoso na nyaŋi nan ta na.
+\v 13 Nyaŋu duma ’bayin ko lele ŋuto lwölwöŋ na, adi ŋuto a pakiŋdya mugun i tatua kogwon julin kanyit.
+\v 14 Ta a julin kwe ko ta kökon ŋo nagon nan a sarakin ta kune.
+\v 15 Nan köti tine luŋ ta a ’dupi, kogwon ’dupiet ti den ŋo nagon duma lonyit kökon; kölumbö nan luŋgu ta a julin kogwon nan aje kwekin ta ŋo liŋ nagon nan a yiŋun ko Baba kune.
+\v 16 Ta a ko wulun nan, ama nan aje wulun ta ko a gelun ta anyen ta puputuru ŋerot i radan na ludweki. Kilo ludweki kasu ködyö yeyeŋon. A kirut Baba mo tiŋdi ta ŋo liŋ nagon ta a piyun köyö i karin kune.
+\v 17 Ŋilo a saret liŋ logon nan sarakin ta adi, Tunyare ta tunyar ko ’börik.
+\p
+\v 18 Ko ŋutu ti kak ni maman ta, dene ta den adi se aje man nan a kokwe nagon se a ko nyuŋ maŋdi ta na.
+\v 19 Ko ta ködyö a ti na kak, a kak na ködyö nyanyar kanyit. Ta ’bayin a ti na kak kogwon nan aje wulun ta kaŋo i na kak, nyena ko ŋina kwe a kak na mane man ta.
+\v 20 Yeyene ta ŋilo kulyaet logon nan aje jamakin ta ŋilo, adi, ’Dupiet ti lwöŋ duma lonyit. Ko se a sasaŋdu nan, a se mo sasaŋdi ta köti; ko se a ’dep kulyaesi kwe, a se mo ’depe ’dep kulyaesi kasu köti.
+\v 21 Se mo kokonakin ta kine ŋo liŋ kogwon kulya ti karin kwe, kogwon lepeŋat ti den lepeŋ lo sunyuŋdyö nan lo.
+\v 22 Ko nan ködyö a ko po i jambu ko se, ase ködyö gwe ’bak toron; ama soŋinana lepeŋat ti bulö ’buruddu ’börik kaŋo kase i toronjin.
+\v 23 Ŋuto logon maman nan lo köti maman Baba.
+\v 24 Ko nan ködyö a ko koŋdya kitajin kase kiden nagon lele ŋuto ti bulö koŋdya kune, a se ködyö gwe ’bak toron; ama soŋinana lepeŋat aje met ko aje man nan se ko Baba.
+\v 25 A ŋina gwe sona anyen kulya na wuro kase i Saresi kune böŋö kokona, adi, Lepeŋat aje man nan ’bak kwe na kulya.
+\p
+\v 26 Ama Kato golonit popo logon nan mo susunyukin ta ko Baba yu lo. Ŋilo Kato golonit a Mulökötyo lo to ’diri logon po ko Baba yu, a ko nye aje po a nye mo tokoŋ kulya kwe.
+\v 27 A ta köti tokoŋ kulya kwe kogwon ta aje gwon ko nan i pirit na geleŋ suluja i suluet.
+\c 16
+\cl Sura 16
+\p
+\v 1 Nan aje jamakin ta kine kulya anyen ta gwon ti kukutörö bot.
+\v 2 Ŋutu mo rikun ta kaŋo i kadijik momoresi. ’Diri diŋit mo popo nagon ŋutu liŋ logon a tatuja ta kilo mo yeyeju adi se koŋdya kita na Ŋun.
+\v 3 Se mo kökon kine ŋo kogwon se a ko den Baba, koti se a ko den nan.
+\v 4 Ama nan aje takin ta kine kulya anyen ko diŋit nase aje po nagon koŋdi kine ŋo, a ta mo kuru kurun adi nan aje takin ta. Nan a ko tukökin ta kine kulya a kokwe, kogwon nan gwon ko ta i pirit na geleŋ.
+\p
+\v 5 Ama soŋinana nan lu iti ko lepeŋ lo sunyuŋdyo nan lo yu, ama a lele losu gwe ’bayin lo pija nan adi, Do tu da?
+\v 6 Kölumbö a ta delyani delya parik kasu i töilyet kogwon nan aje jamakin ta kine kulya.
+\v 7 Nyenagon nan takiŋdya ta to ’diri adi, bia a na ’but kasu ko nan tutu, kogwon ko nan ti tu, a Kato golonit lo tine po kasu ni, ama ko nan a tu, a nan mo sunyuŋdye lepeŋ kasu ni.
+\v 8 Ko nye mo a po, a nye mo tokurukiŋdye ŋutu ti na kak adi se a lyaŋan i kulya ti toron, ko i kulya ti tugwakan, ko i kulya ti ’duŋgö na putet.
+\v 9 Adi, se a lyaŋan i kulya ti toron kogwon se a ko yuŋ nan;
+\v 10 se köti a lyaŋan i kulya ti tugwakan kogwon nan lo iti ko Baba yu, a ta mo tine met nan koti;
+\v 11 adi, se a lyaŋan i kulya ti ’duŋgo na putet, kogwon Matat lo na kak aje ’duŋöki putet.
+\p
+\v 12 Nan nyuŋ gwon ko kulya jore nagon jamaki ta, ama se pömöni nagon ta ti jukin ’doggu se soŋinana;
+\v 13 ama ko Mulökotyo lo to ’diri a po a nye mo nyömöddi ta i to ’diri liŋ; kogwon nye mo ti jambu kulya kanyit ti mugun, ama a nye mo takiŋdye ta ŋo nagon nye a yiŋun, a mo tukökiŋdye ta kulya na popo.
+\v 14 A nye mo bu ’ye nan, kogwon nye mo ’dumuŋdya ŋo kwe a tokurukiŋdye ta se.
+\v 15 Ŋo liŋ nagon Baba gwon ko se kune a kwe; ŋina a kwe nagon nan a kulyari adi, Mulökötyo lo to ’diri mo ’dumuŋdya ŋo kwe a mo tokurukiŋdye ta se.
+\p
+\v 16 Yöŋgi diŋit a na ’dit ta mo ti met nan; köti diŋit a na ’dit a ta mo meddi nan.
+\v 17 A kulye ŋutu kanyit kajujumuk totopine ko ’börik adi, Lepeŋ kulya adi nyo, na kulyari nye koyi adi, Yöŋgi diŋit a na ’dit ta ti met nan; koti adi, Yöŋgi diŋit a na ’dit ta mo memet nan? Köti na kulyari nye adi, Nan lo iti ko Baba yu?
+\v 18 Nyena a se totopine adi, Na kulyari nye adi, Yöŋgi diŋit a na ’dit, lepeŋ kulya adi nyo? Yi ti den ko lepeŋ jambu kulya ti nyo.
+\p
+\v 19 A Yesu iŋge den adi lepeŋat ’de ’dekan pija nye, nyena a nye pije lepeŋat adi, Ta totopi ko ’börik le, i ŋo nagon nan a kulyari adi, Yoŋgi diŋit a na ’dit ta mo ti met nan; köti adi, Yöŋgi diŋit a na ’dit a ta mo meddi nan?
+\v 20 ’Diri ’diri, nan takiŋdya ta adi ta mo gwigwien ko lulujö, ama a ŋutu ti kak ni mo lyöŋi lyöŋön; ta mo dedelya, ama a delya nasu mo worani a lyoŋön.
+\v 21 Ko ŋuto nakwan gwon i ta ’duuŋdyö, lepeŋ ŋoŋoŋga kogwon diŋit nanyit aje po, ama ko nye aje ta ’duuŋdyö lupudi, a nye böŋöni böŋö ŋoŋga nanyit a lyöŋi lyöŋön kogwon ŋuro lulalet aje yuŋwe kaŋo i na kak.
+\v 22 Ta köti dedelya soŋinana, ama nan mo memet ta koti, a töilyet kasu mo lyöŋi lyoŋön, a ŋutu gwe ’bayin lo ’dumaddu lyöŋön nasu.
+\v 23 I ŋilu lor a ta mo tine pija nan ko kunie piesi. ’Diri ’diri, nan takiŋdya ta adi Baba mo titin ta ŋo liŋ nagon ta a piyun köyö i karin.
+\v 24 Suluja ’beron tojo ko soŋinana ta a ko pija nene ŋo i karin kwe; pije ta, a ta de wune wu, anyen lyöŋön nasu böŋö jojore.
+\p
+\v 25 Nan aje jamakin ta kine kulya i lilimon. Diŋit ŋina popo nagon nan mo tine jambu ko ta i lilimön köti, ama nan mo tutukökin ta köke i kulya ti Baba.
+\v 26 I ŋilu lor ta mo pipi i karin kwe, a nan tine kulya ko ta adi nan mo momo ’yu Baba kogwon kulya kasu,
+\v 27 kogwon Baba ko mugun nanyit nyanyar ta, kogwon ta nyanyar nan a iŋge yubbö adi nan po ko Ŋun yu.
+\v 28 Nan po ko Baba yu, a nan poŋdi i na kak; soŋinana nan kokölökin na kak a köti yitöni ko Baba yu.
+\p
+\v 29 A ŋutu kanyit kajujumuk kulo kulyani, ko lepeŋ adi, Mete, soŋinana do jambu köke, ’bayin i lilimön.
+\v 30 Soŋinana yi dene den adi do deden ŋo liŋ, ’bulit ’bayin nagon ŋutu pije do; kogwon ŋina kwe yi a yuŋ adi do po ko Ŋun yu.
+\p
+\v 31 A Yesu pije lepeŋat adi, Ta soŋinana aje yuŋ le?
+\v 32 Mete ta, diŋit ŋina popo, ’diri aje ’dur, nagon ta mo totoreki, ta liŋ geleŋ geleŋ tu kasu i midijik, a ta mo kö ’yi nan geleŋ; ama nan ti gwon geleŋ, kogwon Baba gwon ko nan.
+\v 33 Nan aje jamakin ta kine kulya anyen ta boŋö gwon ko taliŋ köyö i mugun. I na kak ta gwon i diŋit ŋoŋet. Ama togo ’yi ta töilyet, kogwon nan aje te ’ya na kak.
+\c 17
+\cl Sura 17
+\p
+\v 1 A nagon Yesu aje jambu kilo kulyaesi nu, a nye ’bi ’yi konyen kanyit ki, a kulyani adi, Baba, diŋit aje ’dur; bu ’ye Ŋuro ilot anyen nan Ŋuro böŋö bu ’ya do,
+\v 2 kogwon do aje tin nan kido saret na ŋutu liŋ, anyen nan boŋö tiŋdu ru na yeŋ nyin i ŋutu liŋ logon do aje tikin nan kulo.
+\v 3 Ŋina a ru na yeŋ nyin anyen se deden do logon a Ŋun geleŋ ko a gwak, se ko nan Yesu Kristo logon do aje sunyun lo.
+\v 4 Nan aje bu ’ya do i na kak kogwon nan aje tutuŋgo kita inot nagon do aje tin nan i koŋdya na.
+\v 5 Soŋinana pon Baba, tiki nan i bula konut i komor ko bulet nagon nan köju parundya konut a kokwe nagon kak a ko nyuŋ gweya nu.
+\p
+\v 6 Nan aje kwekin karin kunok i ŋutu logon do aje nyumokin nan i na kak kulo ko do a ŋa. Lepeŋat a ŋutu kulök, a do iŋge tin nan se, a se aje ’dep kulyaesi kulök.
+\v 7 Soŋinana lepeŋat deden adi ŋo liŋ nagon do aje tikin nan kune po konut;
+\v 8 kogwon nan aje jamakin lepeŋat kulyaesi logon do aje jamakin nan kilo, a lepeŋat iŋge wu se, a lepeŋat iŋge kurun ’diri adi nan po konut yu, a lepeŋat iŋge yuŋ adi do lo sunyuŋdyö nan.
+\v 9 Nan momo ’yu do kogwon se. Nan ti momo ’yu kogwon ŋutu ti na kak, ama nan pomo ’yu kogwon ŋutu logon do aje tikin nan kulo, kogwon se a ŋutu kulök.
+\v 10 Ŋo liŋ nagon a kwe a kunök, a ŋo liŋ nagon a kunök gwe a kwe, a nan bulani bula ko lepeŋat.
+\v 11 Nan soŋinana tine gwon i na kak koti kogwon nan lo iti konut yu, ama se nyuŋ gwon i na kak. Baba loke, ’depe ŋutu logon do aje tin nan kulo ko riŋit na karin kunök, anyen se böŋö gwon a pele geleŋ gwoso na gwoŋdi yi ko do a pele geleŋ na.
+\v 12 Na gwoŋdi nan ko lepeŋat i pirit na geleŋ na nan aje ’dep ŋutu logon do aje tin nan kulo ’bura ko riŋit na karin kunök, a nan iŋge tiju se, a lele lose gwe a ko likin, ama tuŋ ŋuto lo tolikiŋdyö mugun, anyen kulya ti Ŋun na wurö kune böŋo kokona.
+\p
+\v 13 Soŋinana nan lo iti konut yu; a nan jambi kine kulya na gwoŋdi nan nyuŋ i na kak, anyen lyoŋon nio boŋö jojore kase i mugunya.
+\v 14 Nan aje jamakin se kulyaesi kulök, a ŋutu ti na kak mane man se, kogwon se ti gwon a ti na kak gwoso nagon nan ’bayin a lo na kak na.
+\v 15 Nan ti momo ’yu do anyen do joŋ se kaŋo i na kak, ama anyen do tiju lepeŋat ’bura i ŋilo loron.
+\v 16 Lepeŋat ti gwon a ti na kak, gwoso nagon nan ’bayin a lo na kak na.
+\v 17 Gelu se a loke ko to ’diri inot. Kulyaesi kulok a ti to ’diri.
+\v 18 Nan aje son se i na kak gwoso nagon do aje sunyun nan i na kak na.
+\v 19 Nan soŋinana aje gelun mugun kogwon kulya kase anyen se köti gegelwe i swöt lo to ’diri.
+\p
+\v 20 Nan ti mumulukiŋdyö kulo ŋutu ka ’de, ama nan koti mumulukiŋdyö ŋutu logon mo yubbo nan kogwon kulyaesi kase.
+\v 21 Boŋo ti lepeŋat liŋ gwe a pele geleŋ gwoso na gwoŋdi do Baba köyo i mugun a nan gwe konut i mugun na, anyen se koti gwon kayaŋ i mugunya, anyen ŋutu ti Lak ni boŋo yuyuŋ adi do lo sunyuŋdyö nan.
+\v 22 Bulet nagon do aje tin nan na nan aje tikin lepeŋat, anyen se böŋo gwon a pele geleŋ gwoso na gwoŋdi yi ko do a pele geleŋ na;
+\v 23 a nan gwe kase i mugunya, a do gwe köyö i mugun, anyen se ’diri gwon a pele geleŋ, anyen ŋutu ti kak ni boŋo deden adi do aje sunyun nan, a do iŋge nyar se gwoso na nyaŋi do nan na.
+\p
+\v 24 Baba, nan ’de ’dekan adi ti kulo ŋutu logon do aje tin nan kulo boŋö gwe ko nan i pirit na gwoŋdi nan na, anyen se boŋö memet bulet nio nagon do aje tikin nan na, kogwon do aje nyar nan a kokwe nagon kak a ko nyuŋ gweya nu.
+\p
+\v 25 Pon Baba lo ’but, ŋutu ti kak ni a ko den do, ama nan a den do, a kulo ŋutu iŋge den adi do lo sunyun-dyo nan.
+\v 26 Nan aje kwekin lepeŋat karin kunök ko do a ŋa, a nan köti mo kwekiŋdye se, anyen nyaŋu nagon do nyaŋi nan na böŋö gwon kase i mugunya, a nan koti gwe kase i mugunya.
+\c 18
+\cl Sura 18
+\p
+\v 1 A nagon Yesu aje jambu kilo kulyaesi nu, a nye ŋiörö ŋiörö se ko ŋutu kanyit kajujumuk kulo, a iti i nu pele na loro Kidirona. A melesen nene gwe nyu, a nye se ko ŋutu kanyit kajujumuk kulo iti nyin.
+\p
+\v 2 A Yuda lo tiŋdu lepeŋ i tatua lo iŋge den nu pirit, kogwon Yesu se ko ŋutu kanyit kajujumuk kulo diŋitan jore momorja nyu.
+\v 3 Nyena a Yuda wuji teŋ na ŋutu kamörok se ko köliponok i konisi ti kiŋanejin temejik se ko Parusijin, a iti i ŋinu melesen joŋga lombojin ko kalya se ko tito moriesi.
+\v 4 Nyena a Yesu iŋge den ŋo liŋ nagon pokin kanyit ki kune, a nye miju ŋerot, a pije lepeŋat adi, Ta ga ’yu ŋa?
+\v 5 A se waddi lepeŋ adi, Yi ga ’yu Yesu lo Najareta. A Yesu kulyani ko lepeŋat adi, Nan nye lo. A Yuda lo tiŋdu lepeŋ i tatua lo gwo ’de ko kilo ŋutu i pirit na geleŋ.
+\v 6 A nagon Yesu aje kulya ko lepeŋat adi, Nan nye lo nu, a se kukutörö bot a ’do ’done kak.
+\v 7 Nyena a nye köti pije se adi, Ta ga ’yu ŋa? A se waddi adi, Yi ga ’yu Yesu lo Najareta.
+\v 8 A Yesu waddi adi, Nan dika aje tukökin ta adi nan nye lo. Nyena ko ta ga ’yu nan kölörö ta kulo ŋutu ti iti.
+\v 9 Lepeŋ kulya sona anyen ŋo na kulyari nye kune böŋö kokona adi, Nan a ko tolikin lele lo ŋutu logon do aje tikin nan kulo.
+\p
+\v 10 Kudyakan Simona Petero gwon ko baŋdu, a ’dutuŋdye nye kaŋo, a tukuŋdye swöt lutaten lo lele ’dupiet lo kijane duma lo kaŋo. Karin ti ŋilo ’dupiet a Maluko.
+\v 11 A Yesu kulyani ko Petero adi, Suki baŋdu ilot kanyit i pirit. Lo kopo lo ŋoŋga logon Baba aje tin nan lo a nan de tine möji le?
+\p
+\v 12 A teŋ na kamörök ko duma lose se ko kölipönök ti Yudayaki morgi Yesu, a toŋi lepeŋ.
+\v 13 A se joŋgi lepeŋ ko Ana yu a kokwe, kogwon Ana a ŋogwo lo Kayapa. Kayapa a koane duma i ŋilu kiŋa.
+\v 14 Lepeŋ a nye lo saŋu Yudayaki adi ködyö a na ’but ko ŋuto geleŋ lo twan dakari ŋutu kulo.
+\p
+\v 15 A Simona Petero se ko lele kajujumunit lo kepoddi Yesu. Ŋilo ŋuto kajujumunit lo a dena ko koane duma. A nye iti ko Yesu i pirit na geleŋ a luponi i ’baŋ lo koane duma,
+\v 16 ama a Petero gwo ’de i kötumit kaŋo. Nyena a kajujumunit logon a dena ko koane duma lo lupuŋdye kaŋo, a jambi ko ŋuto na tiju kötumit na, a nye joŋgi Petero Sura ta.
+\v 17 A ŋuto na pije Petero adi, Do köti a lele kajujumunit lo ŋilo ŋuto le? A nye renyani adi, Nan a leŋe.
+\v 18 Nyena a ’dupi se ko kölipönök iŋge to ’debba kuk a kimaŋ kogwon kak lilik, a se gwo ’de nyu lalaŋa, a Petero köti gwo ’de ko se i pirit na geleŋ lalaŋa.
+\p
+\v 19 A koane duma pije Yesu i kulya ti ŋutu kanyit kajujumuk, ko i kulya ti ŋo na todin nye kune.
+\v 20 A Yesu waddi lepeŋ adi, Nan a jamakiŋdya ŋutu kulya köke; nan yeŋ todiŋdyö i kadijik momoresi ko i Kadi na Ŋun na momorakiŋdye Yudayaki liŋ kata nu, a nan gwe a ko jambu nene ŋo a lwön.
+\v 21 Nyo do pipi nan? Pije ŋutu logon aje yiŋ nan i jambu kilo ko nan a jamakin lepeŋat nyo. Mete, lepeŋat deden ŋo nagon nan aje jamakin se kune.
+\v 22 A nagon nye aje kulya sona nu, a lele lo kölipönök logon gwo ’dan kanyit nyona lo iŋge naŋ Yesu i komor pija adi, Do waddu koane duma sona?
+\v 23 A Yesu waddi lepeŋ adi, Ko nan a jambu arabat tokore toron nio; ama ko nan a jambu ’bura, nyo do nanaŋ nan?
+\v 24 Nyena a Ana so ŋdi lepeŋ ko Kayapa yu a tora. Kayapa a koane duma.
+\p
+\v 25 A Simona Petero gwe i gwo ’dan lalaŋa. A kulye kulo ŋutu pije lepeŋ adi, Do köti a lele lo ŋutu kanyit kajujumuk le? Ama a nye renyani adi, Nan a leŋe.
+\v 26 A lele lo ’dupi ti koane duma logon a karutyo lo ŋuto logon Petero a tukun swöt kaŋo lo pije adi, Nan a ko met do i melesen ko lepeŋ i pirit na geleŋ le?
+\v 27 A Petero köti renyani renya, ’de ’de a sukuri lo sirani.
+\p
+\v 28 A se nyömuŋdye Yesu kaŋo ko Kayapa kadi, a joŋgi lepeŋ i modoria. A gwe a waran na kak. A Yudayaki gwe a ko lupö i mödöria Sura ta an se ko toluta i kulya ti keri, ama se bubulö nyesu Pasaka.
+\v 29 Nyena a Pilato lupuŋdye kaŋo ko lepeŋat ni, a pije adi, Toron a nyo nagon ta kulya adi lo ŋuto a kon?
+\v 30 A se waddi lepeŋ adi, Ko lo ŋuto ködyö ’bayin a katoronyanit, a yi ködyö tine jon lepeŋ konut ni.
+\v 31 A Pilato kulyani ko lepeŋat adi, Ta ko ’börik joŋgi ta lepeŋ, ko ’duŋökiŋdye ta lepeŋ putet gwoso i saresi kasu. A Yudayaki waddi adi, Yi a ko ’buruki i tatuja na lele ŋuto.
+\v 32 Kine kona anyen kulya na jam Yesu kune ködyö kokona na kwekiŋdye nye ko nye mo twan ada.
+\p
+\v 33 A kirut Pilato yitöni i mödöria Sura ta, a luŋgi Yesu, a pije lepeŋ adi, Do ’diri a mor lo Yudayaki le?
+\v 34 A Yesu waddi pija adi, Do jambu kine kulya a kunök, kode kulye ŋutu lo tukökiŋdyö do kulya kwe?
+\v 35 A Pilato waddi adi, Nan a Yudayakityo le? Ŋutu ti jur losu se ko koanejin temejik lo pakiŋdya do köyö i könin. Ŋo a nyo nagon do a kon?
+\v 36 A Yesu waddi adi, Tumatyan nio ti gwon a na na kak. Ko ködyö tumatyan nio a na na kak a kölipönök kwe ködyö mömörö, anyen nan gwon ti tiki Yudayaki, ama tumatyan nio ’bayin a na kak ni.
+\v 37 A Pilato pije lepeŋ adi, Nyena do ’diri a mor le? A Yesu waddi adi, Do lo kulya adi nan a mor. Nan a yuŋwe a iŋge po kak ni kogwon ŋina kwe adi anyen nan tokoŋu kulya ti to ’diri. Ŋutu liŋ logon a ti to ’diri kilo yiŋga gworo liŋ.
+\v 38 A Pilato pije lepeŋ adi, To ’diri a nyo? A nagon Yesu aje jambu sona nu, a Pilato köti lupuŋdye kaŋo ko Yudayaki ni, a takiŋdye lepeŋat adi, Nan a ko ryö toron nagon riŋari lepeŋ;
+\v 39 ama ta gwon ko keri adi nan yukukiŋdyö ta ŋuto geleŋ i Pasaka. Ta ’de ’dekan nan yukukiŋdyö ta mor lo Yudayaki le?
+\v 40 A se köti woŋoro ki adi, Yi ti ’bön ŋilo ŋuto, ama yukuki yi Baraba! Ama Baraba a karyakanit.
+\c 19
+\cl Sura 19
+\p
+\v 1 Nyena a Pilato joŋgi Yesu a tiŋdi lepeŋ i ’bitö ko kurubat logon a kwara,
+\v 2 a kamorök kulo iŋge doggu kikwa a Iŋguya, a sukiŋdye ko lepeŋ i kwe, a tojubbi lepeŋ ko boŋgo na ’bule.
+\v 3 A se yeŋe po ko lepeŋ ni, a rome ko lepeŋ ’dö ’döju adi, Madaŋ pon mor lo Yudayaki! Nanaŋaju lepeŋ i komor.
+\p
+\v 4 A Pilato köti lupuŋdye kaŋo, a kulyani ko Yudayaki adi, Meddi ta, nan aje jon lepeŋ kaŋo kasu ni anyen ta boŋö deden adi nan a ko ryo toron nagon riŋari lepeŋ.
+\v 5 Nyena a Yesu lupuŋdye kaŋo a suki Iŋguya lo kikwa kanyit i kwe ko a töjupu ko boŋgo na ’bule. A Pilato kulyani ko lepeŋat adi, Meddi ta, ŋuto lo malo.
+\p
+\v 6 A koanejin temejik se ko kölipönök kase ko meddi lepeŋ, a se woŋoro ki adi, Ti lepeŋ ’bikikine i ködini na görö! Ti nye ’bikikine ’bikiki! A Pilato kulyani ko lepeŋat adi, Ta ko ’börik joŋgi ta lepeŋ ko ’bikikiŋdye ta lepeŋ i ködini na gorö; kogwon nan a ko ryo toron nagon riŋari lepeŋ.
+\v 7 A Yudayaki waddi lepeŋ adi, Yi gwon ko saret, a i lo saret lepeŋ ködyö tatatua kogwon lepeŋ aje kon mugun a Ŋuro lo Ŋun.
+\p
+\v 8 A na yiŋge Pilato lepeŋat i kulya sona nu, a nye kujönöni kujönö parik,
+\v 9 a nye köti lupöni i mödöria, a pije Yesu adi, Do po ya? Ama a Yesu gwe a ko wat lepeŋ.
+\v 10 Nyena a Pilato pije lepeŋ adi, Do ti ’bön jambu ko nan le? Do a ko den adi nan gwon ko kido nagon yukuŋdye do ko nagon ’bikikiŋdye do i ködini na goro le?
+\q
+\v 11 A Yesu waddi lepeŋ adi, Do ködyo ’bak kido nagon do koŋdi nan ko ködyö a ko tiki do ki yu, nyena ŋuto lo pakiŋdya nan konut i könin lo toron nanyit a duma bia parik.”
+\p
+\v 12 A i ŋina a Pilato ga ’yi yukuŋdyö lepeŋ, ama a Yudayaki kölumbö woŋoro ki adi, Ko do a yukun lo ŋuto kaŋo, a do tine gwon a ju lo Kaisar, Ŋutu liŋ lo koŋdya ’börik a moran kilo rerenya Kaisar.
+\p
+\v 13 A na yiŋge Pilato kine kulya nu, a nye joŋdi Yesu kaŋo, a si ’dakine kak i si ’daet ’duŋet na putet i pirit na luŋu a Terere na linyo a naliliŋ nagon i kutuk na Sura luŋu a Gabata.
+\p
+\v 14 Nyena a gwe a Lor Tetenet lo Pasaka, a gwe gwoso i saa puök wot murek na tuparan. A Pilato kulyani ko Yudayaki adi, Meddi ta, mor losu lo malo!
+\p
+\v 15 A se woŋoro ki adi, Tatune lepeŋ, tatune lepeŋ, ti lepeŋ ’bikikine i ködini na görö! A Pilato pije se adi, Ti nan ’bikikiŋdye mor losu i ködini na görö le? A koanejin temejik waddi adi, Yi ’bak lele mor ama ka ’de Kaisar.
+\p
+\v 16 A kirut nye ŋutukiŋdye lepeŋat Yesu anyen ’bikiki i ködini na görö. Nyena a se joŋgi Yesu.
+\p
+\v 17 A nye iti kaŋo, lepeŋ ko mugun nanyit ’doggu ködini na görö nanyit tojo i pirit na luŋu a Pirit na Kululuŋ, nagon luŋu i kutuk na Sura a Gologota.
+\v 18 A se ’bikikiŋdye lepeŋ nyu i ködini na görö, se ko kulye ŋutu murek ko lepeŋ i pirit na geleŋ, lele i lele swöt a lele gwe i lele swöt, a Yesu gwe kiden.
+\p
+\v 19 A köti Pilato iŋge wuŋo kwe na kulya a tiŋdi i ködini na görö. A wuröki adi: Yesu Lo Najareta, Mor Lo Yudayaki.
+\v 20 A ŋutu jore ti Yudayaki iŋge ken ŋo na wurö kine, kogwon pirit nagon ’bekori Yesu nu gwon nyona ko köji. A kine kulya na wuro kune iŋge wurö ko kutuk na Sura, ko na Roma, ko na Giriki.
+\p
+\v 21 Nyenagon a koanejin temejik ti Yudayaki kulyani ko Pilato adi, Ko wuŋö adi, Mor lo Yudayaki, ama wuŋe adi, Lo ŋuto a kulya adi, Nan a Mor lo Yudayaki.
+\p
+\v 22 A Pilato waddi adi, Ŋo nagon nan aje wurökiŋdyö kine nan aje wurökiŋdyö ajo.
+\p
+\v 23 A nagon kamörök aje ’bikikiŋdyö Yesu i ködini na görö nu, a se ’dumaddi boŋgwat kanyit kune, a kökoroji se i swötön iŋwan. A kamörök liŋ geleŋ geleŋ ŋadi joŋgi lonyit swöt. A se köti ’dumuŋdye jölöbiya nanyit na. Ŋina jölöbiya a gweya a ŋo geleŋ ki tojo ko kak a ko riŋa.
+\v 24 Nyena a se tokulyaki ko ’börik adi, Ti yi gwe ti kekeren nye, ama ti yi gumbe guralan kode ŋa lo joŋga. Kine kulya gwon sona anyen kulya ti Ŋun na wurö kune ködyö kokona nagon kulya adi, Se aje kökorakin ’börik boŋgwat kwe, ŋo na juŋ nan kune gubarikin guralan. Kine a ŋo nagon kamörök aje kon.
+\p
+\v 25 Ama a ŋote Yesu, ko kiaser ŋote, ko Maria nakwan na Keleopa, se ko Maria na po Magadala gwe nyu gwogwo ’dan nyona ko ködini na görö na Yesu.
+\v 26 A Yesu ko meddi ŋote se ko kajujumunit logon nye nyanyar lo gwogwo ’dan nyona, a nye takiŋdye ŋote adi, Yaŋgo, meddi, ŋilo a ŋuro ilot.
+\q
+\v 27 A kirut Yesu takiŋdye kajujumunit lo adi, Meddi, ŋina a ŋuti. Suluja i ŋinu diŋit a kajujumunit lo joŋgi lepeŋ kanyit mede.
+\p
+\v 28 A i mukök na ŋina, a Yesu deŋdi adi ŋo liŋ soŋinana aje kona ajo. A nye kulyani adi, Nan a moka kure. (Nye kulya sona anyen kulya ti Ŋun na wurö kune ködyö kokona.)
+\v 29 A diköri gwe nyu a jore ko binyo naparoroŋ. Nyena a se jurutökiŋdye liŋa i kine binyo, a sukiŋdye i kukuli, a yutakiŋdye ko lepeŋ i kutuk.
+\v 30 A Yesu ko ’bije binyo naparoroŋ kune, a nye kulyani adi, Ŋo aje kona ajo! A lepeŋ du ’ye kwe nanyit a duwuŋdye duwuŋdya.
+\p
+\v 31 Nyena a gwe a Lor Tetenet. A Yudayaki pije Pilato anyen mokosi ti ŋutu lo gwon i kaden na görö kulo ködyö ’be ’beleŋo, anyen öpuö kase ködyö ’dumwe kaŋo. Lepeŋat pija sona kogwon an öpuö mönuŋdyö i kaden na görö loki i Sabata, kogwon ŋilu Sabata a lor duma.
+\v 32 Nyenagon a kamörök kulo lo poni a ’beleŋgi mokosi ti ŋuto togeleŋ lo, ko ti tomurek logon aje ’bikiki ko Yesu i pirit na geleŋ kulo.
+\v 33 Ama a se ko ’dure ko Yesu ni, a se meddi adi lepeŋ aje twan, a se gwe a ko ’be ’beleŋ mokosi kanyit kulo.
+\v 34 Ama a lele lo kamörök iŋge rem lepeŋ i merete ko gor, a ’de ’de rima ko pioŋ wuu kaŋo.
+\v 35 Ŋuto logon aje met kine kulya lo a tokoŋ tokoŋu, a tokoret nanyit gwe a to ’diri; lepeŋ deden adi nye jambu a gwak, anyen ta köti ködyö yuyubbö.
+\p
+\v 36 Kine kulya gwon sona anyen kulya ti Ŋun na wurö kune kokona nagon kulya adi, Lele kuyutyo lonyit mo ti ’beleŋo kwöŋ.
+\v 37 Köti a wurö i nene pirit adi, Se mo memet nye logon se aje rem lo.
+\p
+\v 38 A i mukök na ŋina a Yosepa lo po Arimataya, logon a kajujumunit lo Yesu, ama ti kwekin mugun köke kogwon kujönö Yudayaki, a lepeŋ pije Pilato anyen nye böŋö joŋga öpu na Yesu; a Pilato rukökiŋdye lepeŋ. Nyena a Yosepa poŋdi po a joŋgi öpu na kaŋo.
+\v 39 Nikodemo köti a po, logon köju a po ko Yesu ni kwaje lo, joŋdya memelan ti mur na mon ’bura nagon a ŋola ko lomuryeje, gwoso rotolan mia geleŋ.
+\v 40 A se ’dumuŋdye öpu na Yesu na a doggi nye ko boŋgwat na ’but, i pirit na geleŋ ko kine memelan na mon ’bura, gwoso keri lo Yudayaki nuket.
+\v 41 Nyena a nene melesen gwe nyu i pirit nagon nye a ’bikiki kata nu, a nene gulöm ludukötyo gwe nyu i ŋinu melesen nagon a ko nukarikin lele ŋuto kwöŋ.
+\v 42 Nyena a se nuŋge Yesu nyu kogwon gulöm gwon nyona, köti a lor lo Yudayaki Tetenet.
+\c 20
+\cl Sura 20
+\p
+\v 1 A i lor lo Sabata lo Yudayaki i kotumalu nanyit nagon kak a ko nyuŋ waran nu, a Maria na po Magadala dikara i gulöm a meddi adi ŋurupit aje gwuluŋöji kaŋo i kutuk na gulöm.
+\v 2 Nyena a nye wöki wökön, a iti ko Simona Petero se ko lele ŋuto kajuju munit yu logon Yesu nyanyar lo, a takiŋdye lepeŋat adi, Se aje ’dumara Matat kaŋo i gulöm. Yi ti den ko se a ’delakin lepeŋ da.
+\p
+\v 3 Nyena a Petero se ko lele ŋuto kajujumunit lo ŋine ŋien, a iti i gulöm.
+\v 4 A lepeŋat murek wöki wökön i pirit na geleŋ; ama a lele ŋuto kajujumunit lo iŋge rwösökin Petero bot, a ’dure i gulöm a kokwe.
+\v 5 A nye dulakine kak a ku ’di ’ye Sura ta, a nye meddi boŋgwat i gwon kak; ama a nye gwe a ko lupö Sura ta.
+\p
+\v 6 A kirut Simona Petero lo ’dure kipuŋdyö lepeŋ, a nye lupöni i gulom; a nye meddi boŋgwat i gwon kak sonu,
+\v 7 a boŋgo na ’dit nagon gwon ko lepeŋ i kwe na tine gwon ko kunie kune boŋgwat i pirit na geleŋ, ama a ŋudula a gwe ka ’de.
+\v 8 A kirut lele ŋuto kajujumunit lo logon aje ’dur i gulom a kokwe lo köti luponi Sura ta, a nye iŋge met a yubbe yubbö.
+\v 9 A se nyuŋ gwe a ko kurun kulya ti Ŋun na wurö nagon kulya adi nye mo agu ŋiŋien i twan.
+\p
+\v 10 Nyena a kilo ŋutu kajujumuk yitöni kase i midijik.
+\v 11 Maria nyuŋ gwo ’dan i gulöm kaŋo gwigwien. A nye ko gwine, a nye dulakine kak i ku ’di ’yö na gulöm,
+\v 12 a nye meddi malaikajin murek nyu, a jupu boŋgwat nakwe, si ’da i pirit nagon öpu na Yesu dika gwon kata na, lele si ’da i kwe ko lele i mokosi.
+\p
+\v 13 A se pije lepeŋ adi, Do ŋina ŋuto, do gwi nyo? A nye waddi lepeŋat adi, Nan gwi kogwon se a ’dumara MATAT liŋ kaŋo i gulöm, a nan tine den ko se a ’delakin lepeŋ da.
+\v 14 A nagon nye aje kulya sona nu, a nye löpuköni löpukö, a meddi Yesu gwogwo ’dan nyu, am ’a a nye gwe a ko gwulu adi a Yesu.
+\q
+\v 15 A Yesu pije lepeŋ adi, Do ŋina ŋuto, do gwi nyo? Do ga ’yu ŋa? A nye yeyeji adi kode ŋona lepeŋ a kametanit lo melesen, nyena a nye pije lepeŋ adi, Duma liŋ, ko ŋona do lo ’dumaddu lepeŋ; tuköki nan pirit nagon do aje ’delakiŋdye lepeŋ kata nu, anyen nan tu jojoŋ lepeŋ.
+\p
+\v 16 A Yesu luŋgi lepeŋ adi, Maria! A nye wöriŋöni wöriŋö a kulyani ko lepeŋ i kutuk na Sura adi, Raboni! (Raboni nyönyökö adi, Katodinönit liŋ.)
+\q
+\v 17 A Yesu kulyani ko lepeŋ adi, Ko mok nan, kogwon nan nyuŋ a ko tu ki ko Baba yu; ama iti ko luŋasirik kwe yu, ko tuköki se adi, Nan lo iti ki ko Baba yu logon a Munyi. Nan lo iti ko Ŋun liŋ yu logon a Ŋun losu.
+\q
+\v 18 Nyena a Maria na po Magadala iti ko kajujumuk kulo yu a takiŋdye se adi, Nan aje met Matat; a Maria köti nyönyökökiŋdye se kulya na takin Yesu nye kune.
+\p
+\v 19 A gwe i sömukö i ŋilu lor logon a lor lo Sabata lo Yudayaki i kotumalu nanyit, a ŋutu kajujumuk kulo iŋge momorja i pirit na geleŋ, a kötumitön iŋge kiki ŋutu kogwon se kukujönö Yudayaki, a Yesu lo ’dure a gwo ’de kase kiden, a rome ko se adi, Ti taliŋ gwe ko ta.
+\v 20 A nagon nye aje roman sona nu, a nye kwekiŋdye lepeŋat könisi kanyit se ko merete lonyit. Nyena a ŋutu kajujumuk kulo ko meddi Matat, a se lyöŋi lyöŋön parik.
+\p
+\v 21 A Yesu köti rome ko se adi, Ti taliŋ gwe ko ta. Nan soson ta gwoso nagon Baba aje sunyuŋdyö nan na.
+\v 22 A nye ko kulyani sona, a nye yukakiŋdye se adi, Wuji ta Mulökötyo Loke.
+\v 23 Ko ta pipitökin toronjin ti lele ŋuto a se köti pitökine pitöki; a ko ta a mok toronjin ti lele ŋuto a se köti mokani moka.
+\p
+\v 24 A Toma lo luŋu a Kurudwötti, logon a lele lo kajujumuk puök wot murek lo, gwe ’bayin kase kata na poŋdi Yesu nu.
+\v 25 Nyena a kulye kulo ŋutu kajujumuk tukökiŋdye lepeŋ adi, Yi aje met Matat. A Toma kulyani ko lepeŋat adi, Ko nan a ko met reto ti musumar kanyit i könisi, ko nan a ko sukin morinet liŋ i dilyö ti musumar, a ko nan a ko sukin könin liŋ kanyit i merete, a nan tine yuŋ.
+\p
+\v 26 A i mukök na perok budök a ŋutu ti Yesu kajujumuk kulo köti momorakiŋdye kadi, a Toma gwe ko lepeŋat i pirit na geleŋ. A kötumitön iŋge kiki nutu, ama a Yesu lo ’dure, a gwo ’de kase kiden, a rome ko se adi, Ti taliŋ gwe ko ta.
+\q
+\v 27 A kirut a nye kulyani ko Toma adi, Riyu morinet ilot ni ko meddi könisi kwe; riyu könin ilot ko suki köyö i merete. An do ko gwon a kadyadyalanit ama yupe yuŋ.
+\q
+\v 28 A Toma waddi lepeŋ adi. A, pon Matat liŋ, Ŋun liŋ!
+\q
+\v 29 A Yesu kulyani ko lepeŋ adi, Do ŋona yubbö kogwon do aje met nan? Ŋutu logon a ko met nan ama aje yuŋ kilo a kalyöŋök.
+\p
+\v 30 Yesu aje koŋdya kunie kweyesi jore ko kajujumuk kanyit i komor nagon a ko wuröki i na buk;
+\v 31 ama kine kulya a wurö anyen ta böŋo yuyubbö adi Yesu a Masia Ŋuro lo Ŋun, koti anyen na yubbe ta na a ta gwe jörun i karin kanyit.
+\c 21
+\cl Sura 21
+\p
+\v 1 A i mukök na ŋina a Yesu köti kwekiŋdye mugun i ŋutu kanyit kajujumuk i tör na Tiberia; lepeŋ a kwekiŋdya mugun sona.
+\v 2 A Simona Petero, ko Toma lo luŋu a Kurudwötti, ko Nataniele lo po Kana yu i jur lo Galilaya, ko ŋwajik ti Jebedayo, se ko kulye ŋutu kajujumuk murek ti Yesu liŋ gwe i pirit na geleŋ.
+\v 3 A Simona Petero kulyani ko lepeŋat adi, Nan lo tu i logga na somot. A lepeŋat waddi lepeŋ adi, Ti yi moraddi ko do. A se iti tu a kiyaddi i ki ’bo kata, ama i ŋilu tukwaje ’bukuluŋ a se gwe a ko morga nene ŋo.
+\p
+\v 4 A ko kak aje waran, a Yesu gwe nyu gwogwo ’dan i kijit, ama a ŋutu kajujumuk kulo gwe a ko gwulu adi ŋilo a Yesu.
+\q
+\v 5 A Yesu luŋgi lepeŋat adi, Ŋwajik, ta ŋona a morga nene ŋo le? A se waddi lepeŋ adi, Yi a ko morga nene ŋo kwöŋ.
+\q
+\v 6 A nye takiŋdye se adi, Gubara ta ku ’yi i swöt lutaten lo ki ’bo, ta de ryöryö. Nyena a se gubaddi gubaddu, mete, soŋinana a se tine bulö piköddu ku ’yi i ki ’bo kata, kogwon somot jore parik.
+\v 7 A ŋuto kajujumunit logon Yesu nyanyar lo tukökiŋdye Petero adi, Aso ŋilu a Matat! A Simona Petero ko yiŋge adi ŋilu a Matat, a nye jupukiŋdye boŋgo nanyit na kido na kogwon nye gwon a limu kana, a nye labara i tor;
+\v 8 a kulye kulo ŋutu kajujumuk lo ’dure i kijit kase i ki ’bo, pikuŋdyö ku ’yi a jore ko somot, kogwon lepeŋat ’bayin pajo ko kijit, ama gwon gwoso lasesi mia geleŋ.
+\v 9 A nagon se aje po kaŋo nu, a se meddi kimaŋ na kuk, a somot ko ambatajin iŋge peta nyin.
+\p
+\v 10 A kirut Yesu takiŋdye lepeŋat adi, Joŋdi ta kulye somot logon ta soŋinana aje momokun kilo.
+\v 11 Nyena a Simona Petero kiyaddi i ki ’bo kata a pikuŋdye ku ’yi i kijit, a jore ko somot dumalak mia geleŋ ko merya mukanat wot musala. Ma ’di ködyo se jore sona, a ku ’yi gwe a ko giŋdya.
+\p
+\v 12 A Yesu luŋgi lepeŋat adi, Po ta, ko nyesi ta. A lelelo ŋutu kajujumuk gwe ’bayin logon a purutat i pija na lepeŋ adi, Do a ŋa? Kogwon se a den adi lepeŋ a Matat.
+\v 13 A Yesu poŋdi po, a ’dumuŋdye ambatajin, a tiŋdi lepeŋat, a nye köti koŋdi sona ko somot kune.
+\v 14 Ŋina a daŋ tomusala nagon Yesu aje kwekiŋdya mugun i ŋutu kajujumuk i mukök nagon nye aje ŋien i twan nu.
+\p
+\v 15 A nagon se aje nyesu nu, a Yesu pije Simona Petero adi, Simona ŋuro lo Yöaŋe, do nyanyar nan Iwolwöŋ kilo? A nye ruŋge adi, lye Matat, do a den adi nan nyanyar do. A Yesu takiŋdye lepeŋ adi. A ti do tunyoni yisi kwe.
+\p
+\v 16 A Yesu koti pije lepeŋ daŋ tomurek adi, Simona ŋuro lo Sura, do nyanyar nan? A nye ruŋge adi, lye Matat, do a den adi nan nyanyar do. A Yesu takiŋdye lepeŋ adi, A ti do yuggi yidin kwe.
+\p
+\v 17 A Yesu köti pije lepeŋ daŋ tomusala adi, Simona ŋuro lo Yöaŋe, do nyanyar nan? A Petero gwe ko delya kogwon Yesu a pija nye daŋ tomusala adi, Do nyanyar nan? A nye waddi lepeŋ adi, Matat, do deden ŋo liŋ; do a den adi nan nyanyar do. A Yesu takiŋdye lepeŋ adi, A ti do tunyöni yidin kwe.
+\p
+\v 18 ’Diri ’diri nan takiŋdya do adi, Na gwoŋdi do a titinti na, do yeŋ toŋa mukök ko kamba a wöröjine i piritön nagon do ’de ’dekan tu kata; ama ko do gwe a modoŋ, a do mo rije könisi a lele ŋuto mo lo toŋi do, a mo joŋgi do i pirit nagon do ködyö ti ’bön tu kata nu.
+\v 19 Lepeŋ jambu kine kulya, kwekiŋdya ko Petero mo twan ada anyen bu ’ya Ŋun. A nagon Yesu aje jambu sona nu, a nye takiŋdye Petero adi, Kipuŋdye nan.
+\p
+\v 20 A Petero woriŋöni wöriŋö, a meddi lele kajujumunit logon Yesu nyanyar lo kikiŋuŋdyo. (Nye ŋilo ŋuto logon tökökiŋdyö mugun nanyit ko Yesu i kido i diŋit na nyesu, a pije adi, MATAT, ŋa lo tiŋdu do i tatua?)
+\v 21 A Petero ko meddi lepeŋ, a nye pije Yesu adi, MATAT, kulya ti ŋilo ŋuto mo gwon ada?
+\p
+\v 22 A Yesu waddi pija lepeŋ adi, Ko nan ködyö ’de ’dekan ti nye möŋdi möŋdu tojo nan a po, a kulya kunök gwe a nyo kata? Kölumbö kipuŋdye nan.
+\v 23 A ŋilo lore reara i luŋasirik lo yubbö kulo adi ŋilo ŋuto kajujumunit ti twan. Ama Yesu a ko kulya ko Petero adi ŋilo kajujumunit ti twan, ama adi, Ko nan ’de ’dekan ti nye möŋdi mordu tojo nan a po, a kulya kunok gwe a nyo kata?
+\p
+\v 24 Ŋilo a ŋuto kajujumunit logon aje tokoŋu kine kulya, a iŋge wuŋo se, a yi deŋdi adi kulya na tokor lepeŋ kune a gwak.
+\p
+\v 25 Nyena kunie ŋo jore kata koti nagon Yesu aje kon. Ko se liŋ geleŋ geleŋ kodyö a wurö, nan yeyeju adi kak na a na ’dit ti jukin wuju bukön nagon ködyo wuwurö kune.

45-ACT.usfm

@@ -0,0 +1,1374 @@
+\id ACT
+\ide UTF-8
+\h Konesi
+\toc1 Konesi
+\toc2 Konesi
+\toc3 act
+\mt Konesi
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 Pon Teopilo, i buk na kokwe nan a wuŋo kulya liŋ nagon Yesu a kon ko a todin kune, suluja i suluet
+\v 2 tojo ko lor lo ’depaji ’e nye ki lu, i mukok nagon nye aje tiŋdu luyökie lo wulun nye kulo saresi i riŋit na Mulokotyo Loke.
+\v 3 Lepeŋ a kwekiŋdya se mugun nanyit i mukok na twan nanyit ko kweyesi jore adi nye gwon jörun. Nye a pukokin ko lepepat ko perok merya iŋwan, a nye iŋge jamakin se kulya ti Tumatyan na Ŋun.
+\p
+\v 4 A nagon nye gwon ko se i pirit na geleŋ nu, a nye saŋi lepepat adi, Ko kolokin ta Yerusalema, ama riŋdi ta ŋo nagon Baba a rukokin tiŋdu ta na, nagon ta a yiŋun kulya kanyit köyö na.
+\v 5 Yoane koju batiddya ŋutu ko pioŋ, ama i perok ku ’dik ta mo batisa ko Mulökötyo Loke.
+\p
+\v 6 A nagon luyökie aje momora i pirit na geleŋ ko Yesu nu, a se pije lepeŋ adi, Matat, do mo nyonyökokin Yisaraele tumatyan bot i na diŋit le?
+\v 7 A Yesu waddi lepeŋat adi, ’Bayin a kulya kasu i deŋdya na perok kode diŋitan, kogwon kine kulya a ti Baba, lepeŋ aje wuluŋdyo se.
+\v 8 Ama ta mo wuju riŋit ko Mulökötyo Loke a pokin kasu loki; a ta mo tukokiŋdye ŋutu kulya kwe Yerusalema kata, ko i Yudaya ’bukuluŋ, ko i Samaria, tojo ko ’dutesi ti kak.
+\v 9 A i mukok nagon nye aje jambu kine kulya nu, a lepeŋ ’depajine ki na meddi se nu, a ’diko muŋge lepeŋ kase i konyen.
+\p
+\v 10 A nagon se nyuŋ diŋa ki i diŋit na tiri nye nu, mete, a ŋutu murek gwo ’de kase i merete a jupu boŋgwat nakwe.
+\v 11 A pije se adi, Ta ŋutu ti Galilaya, nyo nagon ta gwo ’dan ŋini diŋa ki? Ŋilo Yesu logon a ’depaji ki kasu kiden lo mo yiyitwe jojo gwoso na metaddi ta lepeŋ i tu nanyit ki nu.”
+\p
+\v 12 A kirut lepeŋat kö ’yi mere lo Jeitun, a yitwene Yerusalema. Ŋina kwake a naŋutut, gwoso nagon a ruköki ŋutu i woro i lor lo Sabata.
+\v 13 A na lupöri se köji kata nu, a se luponi i kadi nagon a koŋilore, nagon Petero moruŋdyo kata, ko Yoane, ko Yakobo, ko Aŋöarea, ko Pilipo, ko Toma, ko Bartolomayo, ko Matayo, ko Yakobo ŋuro lo Alapayo, ko Simona Kawelonit, se ko Yuda ŋuro lo Yakobo.
+\v 14 A lepeŋat liŋ momori i pirit na geleŋ anyen kwakwaddu perok liŋ, mora ko ŋutu wate, ko Maria ŋote Yesu, se ko luŋasirik ti Yesu.
+\p
+\v 15 A i kilu perok, a luŋasirik lo yubbo momori momora gwoso ŋutu mia geleŋ ko merya murek, a Petero ŋine ki i jambu adi,
+\v 16 Luŋasirik kwe, Kulya ti ŋun na wuro nagon Mulokotyo Loke köju a kulyari ko Dawidi i kutuk kune, agu ködyö kokona i kulya ti Yuda logon a nyomoddu ŋutu i morga na Yesu lo.
+\v 17 Yuda köju a lele likaŋ, a iŋge wulöki i parundya na kita nagon yi kita nye na.
+\p
+\v 18 (Ŋilu ŋuto a gwöruŋdyö melesen ko gurut nagon a ropaki nye i kita nanyit naron kune; a lepeŋ iŋge ’doro kak ko pele, a pu ’döni pu ’dö, a monyet kanyit liŋ iŋge ’bukuŋdyo kaŋo.
+\v 19 A ŋutu liŋ lo si ’da Yerusalema kulo iŋge den kine kulya, nyena a se gweŋ ŋinu melesen ko kutuk nase adi, Akeledama, nagon nyönyökö adi, Melesen na Rima.)
+\p
+\v 20 Kogwon a wuro i Buk na Saumajin adi, Ti mede nanyit gwe a murwö, ko ti lele ŋuto gwe ti si ’da kata. Köti a wurö adi, Ti lele ŋuto ruddye kita nanyit.
+\p
+\v 21 Nyenagon ti lele ŋuto morakiŋdye kayaŋ. Lepeŋ ködyö gwon a tele lo kilo ŋutu logon yi köju wörö i pirit na geleŋ i diŋit na wöröri Matat Yesu koyi i pirit na geleŋ nu,
+\v 22 suluja i diŋit nagon Yoane batiddya ŋutu tojo ko lor lo ’depaji ’e Yesu ki kayaŋ kiden lu. Ŋilo ŋuto lo wulwe lo ködyö mora koyi anyen tuggö adi yi a met Yesu i ŋien i twan.
+\p
+\v 23 A se tiŋdi kulye ŋutu murek kase nerot. Karin kase a ko Yosepa lo luŋu a Barsaba, lo luŋu koti a Yusito lo, se ko Matia.
+\v 24 A se kwakwaddi adi, Pon Matat, do deden toilyet ti ŋutu liŋ, kweki yi lon lo kilo ŋutu murek do a wulun,
+\v 25 anyen ruddya na kita koanyen gwon a luyökie i pirit na Yuda. Ŋilo a Yuda logon a ’doro a iti kanyit i pirit lo.
+\v 26 A lepeŋat gumbe guralan a ti kilo ŋutu murek, a gura ’duki ko Matia; a lepeŋ morakine i luyökie puök wot geleŋ kulo.
+\c 2
+\cl Sura 2
+\p
+\v 1 A nagon lor lo Pentekosta aje ’durökin nu, a ryeni lepeŋat liŋ aje momora i pirit na geleŋ.
+\v 2 ’De ’de a woŋon na wuŋu ki yu gwoso wuggo na kobuŋot duma, a iŋge mulu kadi nagon se si ’da kata na.
+\v 3 A ŋo gwoso ŋedepa ti kimaŋ puköki ko lepeŋat, areki kase kiden, a si ’dani kase loki geleŋ geleŋ.
+\v 4 A lepeŋat liŋ iŋge jore ko Mulökötyo Loke, a suluje jambu ko kunie kutusen, gwoso na tikiŋdye Mulökötyo se riŋit jamet na.
+\p
+\v 5 Nyena kulye Yudayaki logon a katwöyök ti Ŋun kata Yerusalema. Lepeŋat po i juron liŋ ti kak.
+\v 6 A na yiŋge se ŋina woŋon nu, a yodom na ŋutu momoruŋdye i pirit na geleŋ, a se dwadwa ’yi dwadwa ’yu kogwon se liŋ geleŋ geleŋ a yiŋ kilo ŋutu i jambu na kutusen kase.
+\v 7 A se iŋge söŋu bia parik, a pije ’borik adi, Kilo ŋutu lo jajambu kilo se liŋ ’bayin a ti Galilaya le?
+\v 8 Ada lolor nagon yi liŋ geleŋ geleŋ yiyiŋ lepeŋat i jambu na kutusen kao nagon yi a yuŋwe ’i kune?
+\v 9 Yi a ŋutu ti Partia, ko ti Madai, ko ti Elam, ko ŋutu lo gwolor Mesopotamia, ko ŋutu ti Yudaya, ko ti Kapodokia, ko ti Ponto, ko ti Asia,
+\v 10 ko ti Purugia, ko ti Pampulia, ko ti Ejipeto, ko ti turön ti Kurene na gwon Libya kulu, ko a komu lo po Roma, logon a Yudayaki ko a ŋutu logon a Iöpuggo ’börik a Yudayaki kulo,
+\v 11 köti yi a ŋutu lo po Kurete se ko a ŋutu ti Arabi. Yi liŋ a yiŋ lepeŋat i jambu i kutusen kaŋ ŋo temejik nagon Ŋun a kon kune.
+\v 12 A lepeŋat liŋ iŋge söŋu, a dyadya ’yi dyadya ’yu, a topiŋine ko ’börik adi, Kine kulya kweja nyo?
+\v 13 Ama kulye ’dö ’döju kulya adi, Kilo ŋutu a memeri ko yawa.
+\p
+\v 14 A kirut Petero se ko kulye luyökie puök wot geleŋ kulo ŋine ki, a lepeŋ ’bi ’yi gworo lonyit ki, a takiŋdye lepepat adi, Ta ŋutu ti Yudaya se ko ta liŋ lo si ’da Yerusalema kilo, dene ta den kine kulya ko yiŋe ta yiŋ ’bura ŋo na jam nan kine.
+\v 15 Kilo ŋutu a ko memeri gwoso na yeyeji ta ŋina, kogwon nyuŋ a saa buŋwan na ko ’bure.
+\v 16 Ama kölumbö kine a kulya na jam nebi Yoele köŋ kunu adi,
+\v 17 Ŋun lo kulya adi, Kine kulya mo gwon sona i perok ti ’dutet, adi nan Ŋun mo ’bukökiŋdyö Mulökötyo lio i ŋutu liŋ, a ŋwajik kasu lulyan ko nawate mo keŋ keju, a ŋutu kasu teton mo meddi kulya kase i töilyet, a ŋutu kasu muduŋin mo rudweni rudwe.
+\v 18 Iŋkoi, i kilu perok nan mo ’bukökiŋdyö Mulökötyo lio ma ’di i ’dupi kwe lyan se ko nawate; a lepeŋat mo keŋ keju.
+\v 19 A nan mo kweji ŋo sörösi ki yu ko kweyesi i kak ni, kweja adi rima ko kimaŋ se ko luru lo köpuröt.
+\v 20 A kolor mo Iöpuŋge a mudwe, a yapa mo worani a rima i ŋerot na poŋdi lor lio lo Matat nu, ŋilu lor a duma ko a bulet.
+\v 21 A mo gwe sona adi, ŋutu liŋ lo luŋgu karin kwe ti Matat kilo mo lwölwökö.
+\p
+\v 22 Ta ŋutu ti Yisaraele, yiŋge ta kulo kulyaesi, adi Yesu lo Najareta a ŋuto logon Ŋun a ruk kasu i komor lo, a iŋge tiŋdu lepeŋ i koŋdya na ŋo temejik, ko sörösi, se ko kweyesi kasu kiden. Ta ko ’börik kasu a den kine kulya.
+\v 23 Ŋun a tetendya ko a den a kokwe na kine ŋo adi ŋilo Yesu wuwuki kasu i konisi, a ta tindi lepeŋ i konisi ti ŋutu logon ti two saresi kanyit kilo i ’bikikindyo na lepeŋ i kodini na goro anyen twatwan.
+\v 24 Ama Ŋun a toŋiju lepeŋ i twan; nye aje lakuŋ lepeŋ i tömiesi ti twan, kogwon twan ködyo ti bulo reregga lepeŋ.
+\p
+\v 25 Kogwon Dawidi köju a jambu i kulya kanyit adi, Nan a met Matat ŋupi köyö i komor, kogwon nye gwon köyö könin lo lutatenanyen nan gwon ti bulo wiwiŋö.
+\v 26 Nyenagon a töili lio gwe ko lyöŋön, a ŋedep lio jambi ko nyola; a mugun nio mönundye ko yenet.
+\v 27 Kogwon do mo ti kölökin ködudwö nio kak yu i pirit na mulökö, a mo tine kölökin nan katwöyönit ilot i ’burön.
+\v 28 Do a kwekindya nan kikolin lo tu i ru, a do mo töjoreji nan ko lyöŋön na gwondi nan konut i komor nu.
+\p
+\v 29 Lupasirik, ti nan jamaki ta köke i kulya ti merenye likaŋ Dawidi; adi lepeŋ köju a twan ko a nuka. Gulöm nanyit nyuŋ kata kayaŋ tojo ko lo lor.
+\v 30 Lepeŋ köju a nebi, a nye iŋge den adi ŋun a milyekin lepeŋ adi nye Ŋun mo titikin lele lo nyakwariat ti Dawidi i si ’daet nanyit na tumatyan,
+\v 31 a Dawidi iŋge met a kokwe a jambi kulya ti boŋon na Masia i twan, adi lepeŋ a ko koloki kak yu i pirit na muloko, koti opu nanyit a ko ’burön.
+\p
+\v 32 Ŋun aje toŋi ŋilo Yesu i twan, a yi lio aje met kine kulya.
+\v 33 Lepeŋ aje bulaki ki i könin lutaten lo Dun, a iŋge wuju Mulokotyo Loke ko lepeŋ, gwoso nagon nye Monye a milyekin tindu lepeŋ na. Nyenagon ŋo liŋ nagon ta a met ko a yio kine lepeŋ lo ’bukö¬kindyo ta.
+\v 34 Kogwon Dawidi a ko tu ki yu, ama lepeŋ ko mugun nanyit a kulya adi, Matat Ŋun a kulya ko Matat lio adi, Si ’dakine koyo i könin lutaten,
+\v 35 tojo ko nan a tin do i ryokakindya na merok kulok kak.
+\p
+\v 36 Nyenagon ti ŋutu lio ti kotumit na Yisaraele dene den ’bura adi, ŋilo Yesu logon ta a ’bikikin i kodini na görö lo ŋun aje kon lepeŋ a Matat ko a Masia.
+\p
+\v 37 A na yiŋge se kine kulya nu, a töilyet kase iŋge lwö ’yu, a se pije Petero se ko kulye luyökie kulo adi, Luoasirik, a yi de kondi nyo?
+\p
+\v 38 A Petero takindye lepepat adi, Ta ŋutu liŋ geleŋ geleŋ, lopuŋge ta töilyet ko batisani ta batisa i karin ti Yesu Kristo, anyen ta pipitoki i toronjin kasu, a ta mo wuji Mulbkbtyo Loke a ’doket.
+\v 39 Kogwon ta ko ŋwajik kasu se ko ŋutu lio lo gwon pajo, iŋkoi, ŋutu lio logon Matat Ŋun likaŋ luluŋ kilo a rukoki tiki ŋina ’doket.”
+\v 40 A lepeŋ iŋgo tokurukindyo lepepat ko kulye kulyaesi jore, a jujuje se adi, lwök ta ’borik i ŋutu ti na toberon nakwolor na.
+\p
+\v 41 A ŋutu lo wuju kulyaet lonyit kulo iŋge batisa, kweja adi ŋutu gwoso alipan musala logon a ’yalaki i teŋ na kayupok i ŋilu lor.
+\v 42 A se yepe pakindya ’börik i yiŋga na luyökie i todindyo, ko i tojulin ko ’bbrik, ko i pipinya na ambata i pirit na geleŋ ko i kwakwaddu.
+\p
+\v 43 A Ŋun tindi luyökie i kondya na po sorosi ko kweyesi jore nagon tindu ŋutu liŋ i kujono.
+\v 44 A kayupok liŋ yepe gwon i pirit na geleŋ, a paŋi po kase liŋ;
+\v 45 a lepeŋat tugwoŋi toro ’bo se ko tito kase, a kökorakindye i ŋutu liŋ gwoso i ’deket na ŋuto.
+\v 46 A se yepe woro i Kadi na Ŋun i pirit na geleŋ perok liŋ, a pipindye ambata kase i midijik a nyesi kinyo ko lyoŋon ko töili geleŋ,
+\v 47 a pupurje Ŋun, a ŋutu lip kulyani adi kilo ŋutu a lo ’but. Temba i lor a Matat ’yalakindye i lepeŋat ŋutu logon Iwolwoko kulo.
+\c 3
+\cl Sura 3
+\p
+\v 1 A gwe sona i saa musala nakoriri i diŋit kwakwaset, a ko Petero se ko Yoane iti i Kadi na Ŋun.
+\v 2 A lele ŋuto logon ’beron a bata i mokosi suluja ko ŋote i pele lo yeŋ yeka yu temba i lor. Lepeŋ a topiriki i kotumit na mariŋ na Kadi na Ŋun, ŋina kötumit luŋu a Nakwekwelen na, anyen popolija ŋutu logon lupö i Kadi na Ŋun kulo.
+\p
+\v 3 A na meddi nye Petero se ko Yoane i lupo i Kadi na Ŋun nu, a nye mo ’yi lepeŋat.
+\v 4 A Petero ko Yoane diŋe lepeŋ go a kulyani adi, Meddi yi.
+\v 5 A nye diŋe lepeŋat go, yeŋdu wuju nene po kase.
+\v 6 Ama a Petero takiŋdye lepeŋ adi, Nan ’bak gurut nagon a pödö kode a dakap, ama nan titikin do po nagon kata köyö na; nan saŋu do i karin ti Yesu Kristo lo Najareta adi, Wöröni wörö.
+\v 7 A nye morgi lepeŋ i könin lutaten a ’biluŋdye lepeŋ ki; ’de ’de kijek a mokosi kanyit se ko korokolo kanyit gole golon.
+\v 8 A nye labara ki, a gwo ’de gwo ’dan, a wöröni wörö, a kirut lupöni i Kadi na Ŋun ko se i pirit na geleŋ, wöwöröji ko lalabara ko pupurja Ŋun.
+\p
+\v 9 A ŋutu liŋ meddi lepeŋ i wörö ko i pupurja na Ŋun,
+\v 10 a se iŋge gwulu adi lepeŋ a kaŋoŋolianit lo sisi ’datu i kötumit na luŋu a Nakwekwelen na mariŋ na Kadi na Ŋun na, a töilyet kase iŋge rusukö a se soŋi soŋu i po na konaki lepeŋ na.
+\v 11 A na ’depakiŋdye ŋilo ŋuto i morga na Petero se ko Yoane nu, a ŋutu liŋ iŋge söŋu a wöki ko lepeŋ yu i baraŋöa na luŋu a na Solomona na.
+\p
+\v 12 A na meddi Petero ŋutu nu, a nye pije lepeŋat adi, Ta ŋutu ti Yisaraele, nyo nagon ta sösöŋu ko kine kulya? Kode nyo nagon ta dir yi sona gwoso nagon yi lo tiŋdu ŋilo ŋuto i wörö ko riŋit nikap se ko twöju nikap na Ŋun?
+\v 13 Ŋun lo Abarayama, ko a lo Yisaka, ko a lo Yakobo, ko a Ŋun lo merenyejin kaŋ lo a toduma ’yu köliŋönit lonyit Yesu, a ta iŋge ŋutu kin lepeŋ i konisi ti ŋutu, a renyani lepeŋ ko Pilato i komor, ma ’di i mukök nagon Pilato a yeyeju kölöddu lepeŋ nu.
+\v 14 Ama a ta renyani Ŋuto Loke ko a Lorigwo, a ta kölumbö muluŋdye katatuanit anyen tiki ta.
+\v 15 A ta tatuje Monye ru, ama Ŋun aje topi lepeŋ i twan, a yi iŋge met kine kulya.
+\v 16 Karin ti Yesu se ko yubbo na kine karin aje togo ’yu ŋilo ŋuto logon ta a met ko a den ŋilo. Yubbo na kine karin na toke ’ya lepeŋ a loke ’diri, a ta liŋ memeddya.
+\p
+\v 17 Nyena luŋasirik, nan a den adi ta se ko kasarak kasu a koŋdya ’bak denesi.
+\v 18 Ama Ŋun aje tiŋdu kine po i kona gwoso na jambi nye ko nebijin liŋ i kutusen köju nu, adi Masia lonyit ködyö ŋoŋoŋga.
+\v 19 Nyenagon löpuŋge ta töilyet ko löpukwene ta ko Ŋun ni, anyen toronjin kasu boŋo seyaji kaŋo. A Matat mo tiŋdi ta diŋit toruet,
+\v 20 a sunyukiŋdye ta Masia logon nye aje wulökin ta lo logon a Yesu.
+\v 21 Lepeŋ agu ködyö möŋdu ki yu tojo ko diŋit a po nagon tetenarikin po liŋ a ludukö gwoso nagon Ŋun a jambu ko nebijin kanyit loke i kutusen köju ’beron nu.
+\v 22 Kogwon Mose köju a kulya adi, Matat Ŋun mo totopukökin ta lele nebi gwoso na topuköki ’e nan i kiden na kötumit nasu nu, a ta mo yiŋge po liŋ nagon nye mo jamakin ta kune.
+\v 23 A mo gwe sona adi, ŋutu liŋ logon mo ti ’bon yiŋga ŋilu nebi kulo mo tutukara asut ko ŋutu kiden.
+\v 24 Nebijin liŋ köju a jambu sona suluja ko Samuele se ko nebijin logon po kanyit i mukök kulo; lepeŋat liŋ a tuggö po nagon mo kokona i kulo perok.
+\v 25 Taa ŋutu lo paruŋdya kulya na jam nebijin kune, ta paruŋdya tomoret nagon Ŋun a milyekin merenyejin kasu na, na takiŋdye nye Abarayama adi kötumiton liŋ ti kak mo ’bo ’boria kogwon nyakwariat kanyit.
+\v 26 Nyena a Ŋun iŋge ’bilikiŋdya Koliŋonit lonyit a sunyukiŋdye ta a kokwe anyen ko ’boroja ta i löpukuŋdyö na ta liŋ kaŋo i toronjin kasu.
+\c 4
+\cl Sura 4
+\p
+\v 1 A nagon Petero se ko Yoane nyuŋ gwon i jambu ko ŋutu nu, a koanejin ko duma lo katiyuk ti Kadi na Ŋun se ko Sadokejin poŋdi kase ni.
+\v 2 Lepeŋat a woran kogwon Petero se ko Yoane gwon i todiŋdyö na ŋutu ko i laŋa adi lo twatwa pipien i twan kogwon Yesu ko mugun nanyit aje ŋien i twan.
+\v 3 A lepeŋat morgi se, a tiŋdi se i kadi rereket tojo ko ko ’bure, kogwon kak gwe a somukö.
+\v 4 Ama a ŋutu jore lo yiŋga ŋilo kulyaet kulo iŋge yubbö; nyena a kayupök liŋ aje ’dur gwoso aliŋan mukanat.
+\p
+\v 5 A ko gwe sona i ko ’bure, a kasarak ti Yudayaki ko ŋutu temejik se ko katodinok ti Saresi ti Mose momoruŋdye Yerusalema.
+\v 6 A lepeŋat momori i pirit na geleŋ ko Ana koane duma, ko Kayapa, ko Yoane, ko Alesaŋöero se ko kötumit liŋ na koane duma.
+\v 7 A nagon Petero se ko Yoane aje jwe kase i komor nu, a se pije lepeŋat adi, Ta koŋdya kine kulya ko riŋit nipa, kode ta kita i karin ti pa?
+\p
+\v 8 A kirut Petero iŋge jore ko Mulökötyo Loke, a waddi lepeŋat adi, Ta kasarak ti ŋutu kaŋ se ko ŋutu temejik,
+\v 9 ko ta ’dek pija yi i lo lor kogwon po na ’but nagon a konaki ŋuto lo bata lo ko nye tokela ada,
+\v 10 nyena ta liŋ se ko ŋutu liŋ ti Yisaraele dene ta den adi, ŋilo ŋuto gwo ’dan kasu i komor a loke kogwon karin ti Yesu Kristo lo Najareta. Ŋilo a Yesu logon ta köju a ’bikikin i ködini na görö logon Ŋun aje topi i twan lo.
+\p
+\v 11 Lepeŋ a ŋurupit logon ta ka ’dukök a renya lo, ama aje wora a ŋurupit tutuŋet lo goŋet lo kadi.
+\v 12 Lwökit ’bayin ko lele ŋuto kwöŋ, kogwon kunie karin ’bayin i kak ni nagon a tiki ŋutu anyen agu ködyö lwöggu yi.
+\p
+\v 13 Nyena a se ko meddi topurwan nase Petero ko Yoane, ko a den adi lepeŋat a ŋutu logon a ko todinö ko ti den kulya nu, a se iŋge söŋu; a kirut se iŋge kurun adi lepeŋat köju gwon ko Yesu i pirit na geleŋ.
+\v 14 A lepeŋat iŋge met ŋilo ŋuto logon aje tokela lo gwogwo ’dan ko Petero se ko Yoane i pirit na geleŋ, a kutusen kase iŋge ’dija.
+\p
+\v 15 Nyena a se takiŋdye lepeŋat anyen wuwuddya i pirit jamet na putet, a se morani ko ’börik adi,
+\v 16 Yi kon kulo ŋutu ada? Kogwon ŋutu liŋ lo si ’da Yerusalema kulo aje den adi lepeŋat lo koŋdya ŋina kweyet sörit, a yi tine bulö renya nye.
+\v 17 Ama ti yi tokujöŋdi ta lepeŋat adi ti se. Gwe ti jambu ko lele ŋuto köti i kine karin, anyen kine kulya gwon ti rekin ko ŋutu kiden.
+\v 18 Nyena a se lupundye lepeŋat, a saŋi saŋu an se jambu kode todiŋdyö kwoŋ i karin ti Yesu.
+\p
+\v 19 A Petero se ko Yoane kölumbö waddi lepeŋat adi, Ta ko mugunya kasu lilije ta ko po a nyo nagon a na ’but ko Ŋun i metet: adi i yiŋga na ta kode i yiŋga na Ŋun?
+\v 20 Ko gwe gwoso yi, nyena yi ti bulö kölökiŋdyö i jambu na po nagon yi ko mugunya kaŋa met ko a yiŋ kune.
+\p
+\v 21 A se tokujoŋdi se köti, a kölöddi se, ti ryö kiko logon se riŋge lepeŋat kogwon se kukujönö ŋutu; kogwon ŋutu liŋ pupurja Ŋun i po na kona kune.
+\v 22 Kogwon ŋuto logon a tokela i kiko logon a sörit lo gwon ko kipajin lwölwöŋ merya iŋwan. Kayupok a mo ’yu Ŋun anyen se gwon a purwat.
+\p
+\v 23 A na kölöri Petero se ko Yoane nu, a se yitöni ko ŋutu kase yu, a nyönyökökiŋdye lepeŋat po liŋ nagon koanejin temejik se ko ŋutu temejik a kulyari ko se kune.
+\v 24 A na yiŋge se nu, a se poki i kwakwaddu na Ŋun ko töili geleŋ adi, Pon Matat, do a gweja ko ki ko kak, ko toron ti ’balaŋ se ko po liŋ nagon gwon i lukata nase kune.
+\v 25 Do köju a jambu ko riŋit na Mulökötyo Loke ko merenye likaŋ Dawidi koliŋonit ilot i kutuk adi, Nyo nagon ŋutu ti jurön woworan? Nyo iŋweyajin ti ŋutu yeyeju mwon ko kana?
+\q
+\v 26 Moran ti kak a ’dakakin i mörö, a kasarak momori i pirit na geleŋ i mörö ko Matat se ko Masia lonyit.
+\p
+\v 27 ’Diri Erode ko Pontio Pilato momoruŋdya i na köji mora ko Lwaka se ko ŋutu ti Yisaraele i mwon ko Yesu köliŋonit ilot loke, logon do a welakin a Masia lo.
+\v 28 Lepeŋat momora anyen koŋdya po liŋ nagon do ko riŋit inot se ko yeyeet inot aje teteŋdya ajo anyen kokona kune.
+\p
+\v 29 Nyenagon pon Matat, mete met tokujöŋdu nase na yi, ko tiki yi köliŋönök kulök i jambu na kulyaet ilot ko topurwan a duma.
+\v 30 Riu könin ilot i toligga, ko ti sörösi ko kweyesi konani kona i karin ti köliŋonit ilot loke Yesu.
+\p
+\v 31 A nagon se aje jo kwakwaddu nu, a pirit nagon se a momora kata na boŋdi böŋdu, a se liŋ iŋge jore ko Mulökötyo Loke, a jambi kulyaet lo Ŋun ko topurwan.
+\p
+\v 32 A teŋ na kayupök gwe ko yeyeet geleŋ ko töili geleŋ, a lele gwe ’bayin logon kulya adi po kanyit a kanyit ka ’de, ama po liŋ papara.
+\v 33 A luyökie iŋge tokujö ko riŋit a duma adi Yesu ’diri a ŋien i twan, a ’busan na Ŋun gwe a duma ko se liŋ.
+\v 34 A lele ŋuto gwe ’bayin kase kiden logon yöŋö ŋo, kogwon ŋutu lo gwon ko meleseno kode kadijik kulo tutugwör se, a joŋdi gurut nagon se a wu kune
+\v 35 a tiŋdi ko luyökie i komor, a kokorakine i ŋutu liŋ geleŋ geleŋ gwoso i ’dekesi kase.
+\p
+\v 36 A lele ŋuto kata karin kanyit a Yosepa, logon luyökie luŋ a Barnaba. (Barnaba nyönyökö adi kato golonit.) Ŋilo ŋuto a Lewityo ko a ŋuto lo Kuprio.
+\v 37 A nye tugwöŋi melesen nanyit, a joŋdi kine gurut a tiŋdi ko luyökie i komor.
+\c 5
+\cl Sura 5
+\p
+\v 1 Ama lele ŋuto kata karin kanyit a Anania. Lepeŋ se ko narakwan nanyit Sapira a tugwöŋu kak nase,
+\v 2 ama a ’de ’yi kunie gurut nagon a gworiesi, narakwan nanyit a den, a joŋdi pitönö kune a tiŋdi ko luyökie i komor.
+\p
+\v 3 Ama a Petero pije lepeŋ adi, Anania, nyo nagon Satani tojoreju töili ilot a tiŋdi do i mumulugga na Mulökötyo Loke, a do ’de ’yi kunie gurut nagon a gwöriesi ti kak kune?
+\v 4 I ŋerot nagon do a ko nyuŋ tugwöŋu ŋina kak nu lepeŋ na a inot, a i mukök nagon do aje tugwöŋu nu, gurut kune köti a lomore inot, ’bayin sona le? Nyo nagon do yeyeju koŋdya sona konut i töili? Do a ko mumulugga ŋutu, ama do mumulugga Ŋun.
+\v 5 A na yiŋge Anania kilo kulyaesi nu, a nye ’dorone kak a twane twan. A ŋutu liŋ lo yiŋga kine kulya kulo iŋge kujönö parik.
+\v 6 A teton poŋdi po a doggi opu nanyit ko boŋgo, a ’dokoddi kaŋo a nuŋge lepeŋ.
+\p
+\v 7 A i mukök na saalan gwoso musala, a narakwan nanyit luponi kadi, a ko den po nagon a kona kune.
+\v 8 A Petero pije lepeŋ adi, Taki nan, ta ’diri a wuju gurut mukune a gwöriesi ti kak le? A lepeŋ waddi adi, lye, yi a wuju gurut mukine.
+\v 9 A Petero pije lepeŋ adi, Nyo nagon ta a torukökin i möŋu na Mulökötyo lo Matat? Yiŋge mokosi ti ŋutu lo nugga lalet ilot kulo makilu popo i kötumit; lepeŋat köti de ’dokoro do kaŋo.
+\v 10 ’De ’de kijek a lepeŋ ’dorone kak ko Petero i mokosi a twane twan. A na lupe ’i kilo teton kadi nu, a ryeji lepeŋ aje twan, a lepeŋat ’dokoddi öpu nanyit kaŋo, a nukakiŋdye ko lalet i merete.
+\p
+\v 11 A ŋutu liŋ lo momora a kanisa kulo se ko ŋutu liŋ lo yiŋga kune kulya kulo iŋge moka kujönö duma.
+\p
+\v 12 A luyökie iŋge koŋdya kweyesi se ko sorosi jore ko ŋutu kiden. A se liŋ gwe i pirit na geleŋ i baraŋöa na luŋu a na Solomona na.
+\v 13 A lele ŋuto lo kaŋo gwe ’bayin logon a purutat i morakiŋdya ko lepeŋat, ma ’di ködyö ŋutu a pupurja se parik.
+\v 14 Ama a ŋutu jore logon a yubbö Matat kulo lyan ko wate yeŋe morakiŋdya ko lepeŋat.
+\v 15 Nyenagon a ŋutu logon ko twana yekwene i kikolin, a toperoni i dotoesi ko i birisiyat, anyen ma ’di ködudwö na Petero boŋo muggö kulye kase na wöröji ’e nye nu.
+\v 16 A lodir lo ŋutu iŋge po i köjinö na gwon i mara ti Yerusalema kune, yekuŋdya ŋutu kase logon ko twana se ko ŋutu logon a yöyöŋö ko mulökö lorok, a lepeŋat liŋ iŋge tokela.
+\p
+\v 17 A koane duma se ko ŋutu liŋ lo gwon ko lepeŋ logon a lapet na Sadokejin kulo suluje yulön ko po na kon luyökie kune,
+\v 18 a se momorgi lepeŋat a tiŋdi i kadi rereket nagon rerekani ŋutu abur.
+\v 19 Ama i ŋilu tukwaje a malaikatat lo Matat paji kotumiton ti kadi rereket, a joŋdi se kaŋo a kulyani adi,
+\v 20 Iti ta tu gwo ’de ta i Kadi na Ŋun, ko jamaki ta ŋutu kulyaesi ti na gwiliŋit ludukotyo.
+\v 21 A na yiŋge se kine kulya nu, a se luponi i Kadi na Ŋun i kwokö, a suluje todiŋdyo. Nyena a koane duma ko ŋutu lo gwon ko nye kulo lo ’dure, a se luŋgi momoret na ŋutu temejik liŋ ti ŋutu ti Yisaraele i pirit na geleŋ, a se soŋdi ŋutu i kadi rereket anyen tu joŋdya lepeŋat.
+\v 22 A na poŋdi temejik ti kadi rereket nu, a se gwe a ko ryo lepeŋat i kadi rereket, nyena a se yitöni bot a takiŋdye se adi,
+\v 23 Na tiri yi i kadi rereket nu, yi ryo kotumiton liŋ a titiko go, katiyuk titiju i kotumiton. Ama a na paji yi nu, a yi gwe a ko ryo lele ŋuto lukata.
+\v 24 A na yiŋge duma lo katiyuk ti Kadi na Ŋun se ko koanejin temejik kine kulya nu, a se iŋge dyadya ’yu parik ko ’dutet na kine kulya mo gwon ada.
+\p
+\v 25 A kirut lele ŋuto lo ’dure, a takiŋdye lepeŋat adi, Yiŋge ta, ŋutu logon ta a tikin i kadi rereket kulo kulu gwon i Kadi na Ŋun todiŋdyo ŋutu.
+\v 26 A kirut duma lo katiyuk ti Kadi na Ŋun se ko ŋutu kanyit iti tu a joŋdi lepeŋat taliŋ ’bak koŋdya nene po, kogwon se kukujono ŋutu an se gugubatu ko nurupo.
+\p
+\v 27 A nagon se aje joŋdya luyökie nu, a se togwo ’yi lepeŋat i komor na momoret na ŋutu temejik, a koane duma pije lepeŋat adi,
+\v 28 Yi köju a saŋu ta go adi ti ta gwe ti todiŋdyo ko kine karin, ama ta aje todinikin todinesi kasu i Yerusalema liŋ, a ta yöŋöni joŋdya rima ti ŋilo ŋuto kayaŋ i kusik.
+\v 29 Ama a Petero se ko luyökie kulye kulo waddi adi, Yi agu kodyo twöju Ŋun Iwolwoŋ ŋutu.
+\v 30 Yesu logon ta a tatu i ’bikikiŋdyo na lepeŋ i ködini i? A görö lo, Ŋun lo merenyejin kaŋ aje topiju lepeŋ i twan.
+\v 31 A Ŋun iŋge toduma ’yu lepeŋ kanyit i könin lutaten a Kasaranit ko a Kalwökönit, anyen tiŋdu ŋutu ti Yisaraele i Iöpuggö na töilyet, anyen toronjin kase boŋo pipitöki.
+\v 32 Yi a ŋutu logon aje met kine kulya, yi se ko Mulökötyo Loke logon Ŋun a tikin ŋutu lo twoju nye kulo.
+\v 33 A na yiŋge se kine kulya nu, a toilyet kase iŋge mien parik, a se yöŋöni tatuja lepeŋat.
+\p
+\v 34 Ama a lele Parusityo lo ŋinu momoret karin kanyit a Gamaliele, katodinönit lo Saresi ti Mose logon ŋutu liŋ twötwö lo, ŋine ki a saŋi saŋu adi, ti kilo ŋutu jopani kaŋo ko diŋit a na ’dit.
+\v 35 A nye jujuje ŋutu lo momora kulo adi, Ta ŋutu ti Yisaraele, kunyar ta i po nagon ta yöŋö konakiŋdya kilo ŋutu kune.
+\v 36 Teuda köju a pukun a koŋdi mugun a ŋuto duma, a ŋutu gwoso miajin iŋwan iŋge morakiŋdya kanyit, ama a lepeŋ köju iŋge tatua a katwöyök kanyit liŋ iŋge rekin, a worani a po kana.
+\v 37 A i mukök nanyit a Yuda lo Galilaya lo puku i diŋit wuret na karin ti ŋutu, a lepeŋ köju iŋge jiggö kulye ŋutu kanyit i mukök, ama a lepeŋ köti iŋge tatua, a katwöyök kanyit liŋ iŋge rekin.
+\v 38 Soŋinana nan takiŋdya ta adi, ko konakiŋdya ta kilo ŋutu nene po, kölöki ta lepeŋat ka ’de; kogwon ko ŋina yeyeet se ko kita a ti ŋutu, a mo kakaŋi kakaŋu,
+\v 39 ama ko se a ti Ŋun a ta mo tine bulö te ’ya kilo ŋutu, an ta ködyö ko rye a merok ti Ŋun.
+\v 40 A se iŋge ruk jujuwesi ti Gamaliele. A se lupundye luyökie kulo a tiŋdi lepeŋat i ’bito, a sarakiŋdye lepeŋat anyen gwon ti jambu i karin ti Yesu, a kölöddi se.
+\p
+\v 41 Nyena a luyökie iti kaŋo i komor na momoret na ŋutu temejik, lyölyöŋiörö adi se a rye jujukin poŋga ’dö ’döyö kogwon kine karin.
+\v 42 Perok liŋ a lepeŋat gwe a ko kö ’yu todiŋdyö i Kadi na Ŋun se ko i midijik, a tine kö ’yu tokujö na Loŋe Lo ’but adi Yesu a Masia.
+\c 6
+\cl Sura 6
+\p
+\v 1 A i ŋinu diŋit a ŋutu ti Yesu logon a kajujumuk kulo ŋdine ŋdi, a rerenyesi gwe kata i kiden na Yudayaki kayupök logon jambu kutuk na Giriki se ko Yudayaki kayupök logon a komonye kutuk kulo. Yudayaki logon jambu kutuk na Giriki kulo kulya adi karu ’bejin kase a tuyapa i wuju na koret na lor.
+\p
+\v 2 A luyökie puök wot murek kulo lupundye teŋ na kajujumuk i pirit na geleŋ, a takiŋdye lepeŋat adi, ’Bayin a na ’but koyi kölökiŋdyö tokujö na kulyaet lo Ŋun anyen koŋa kinyojin.
+\v 3 Nyenagon luŋa sirik, wuluŋdye ta ŋutu buryo kasu kiden logon pupura a lo ’but, logon a jore ko Mulökötyo Loke se ko kopon, a yi mo tiŋdi se i ŋina kita.
+\v 4 A yi ko mugunya kaŋ mo pakiŋdye ’börik ŋupi i kwakwaddu ko i tokujö na kulyaet lo Ŋun.
+\p
+\v 5 A ŋutu liŋ lo momora kulo iŋge lyoŋon ko ŋina yeyeet, nyena a se wuluŋdye Setepano ŋuto logon a jore ko yupet se ko Mulokotyo Loke, ko Pilipo, ko Porokoro, ko Nikanora, ko Timon, ko Paramena, se ko Nikolau lo Antlokia logon a ’beron löpuggö mugun a Yudayakityo lo.
+\v 6 A se kwekiŋdye kilo ŋutu ko luyökie i komor, a luyökie kwakwaddi kwakwaddu a sopakiŋdye könisi kase ko lepeŋat loki.
+\p
+\v 7 A kulyaet lo Ŋun reki rekin, a ŋutu kajujumuk ŋdine ŋdi parik Yerusalema kata, a koanejin jore parik twoji ŋina yupet.
+\p
+\v 8 Setepano a ŋuto logon a jore ko ’busan na Ŋun a gwe ko riŋit, a lepeŋ koŋdi po sörösi temejik se ko kweyesi ko ŋutu kiden.
+\v 9 Ama a kulye ŋutu poki i rerenya ko lepeŋ. Kilo ŋutu a ti kadi momoret na luŋu a kadi na ŋutu logon soŋinana gwe a lui kulo. Lepeŋat a Yudayaki lo po Kurene, ko lesaŋduria, ko Kilikia, se ko Asia.
+\v 10 A se tine bulö te ’ya lepeŋ kogwon kopon nanyit nagon Mulökötyo Loke a tikin lepeŋ anyen jajambi na.
+\p
+\v 11 Nyena a se ropakiŋdye kulye ŋutu a lwön anyen pökiŋdyö lepeŋ adi, Yi a yiŋ lepeŋ i jambu na kulya lawesi nagon lawerikin Mose se ko Ŋun.
+\v 12 A lepeŋat topiji ŋutu, ko ŋutu temejik se ko katodinök ti Saresi ti Mose, a lepeŋat ’dorone ko lepeŋ loki, a morgi lepeŋ, a joŋgi lepeŋ ko momoret na ŋutu temejik i komor,
+\v 13 a se joŋdi katökorok ’burönök logon kulya adi, ŋilo ŋuto ti kölökin jambu arabat i kulya ti na pirit nake na rurwan se ko i kulya ti Saresi,
+\v 14 kogwon yi a yiŋ lepeŋ i kulya adi, ŋilo Yesu lo Najareta mo kökör na pirit, a mo löpuŋge keriat logon Mose köju a sarakin yi kulo.
+\p
+\v 15 A ŋutu liŋ lo si ’da i putet kulo diŋe lepeŋ go, a komor nanyit metani gwoso komor na malaikatat.
+\c 7
+\cl Sura 7
+\p
+\v 1 A koane duma pije Setepano adi, Kine kulya ’diri gwon sona le?
+\p
+\v 2 A nye waddi adi, Ta luŋasirik ko ta kobaba, yiŋge ta nan. Ŋun lo minyo köju a pukökin ko merenye likaŋ Abarayama na gwoŋdi nye Mesopotamia, i ŋerot nagon nye a ko nyuŋ tu i si ’da Aran nu.
+\v 3 A nye takiŋdye lepeŋ adi, Ŋiörö kaŋo i jur ilot ko i karu kulök tojo i jur logon nan mo kwekwekin do lu.
+\p
+\v 4 Nyena a nye kölökiŋdye jur lo ŋutu ti Kaledea a iti i si ’da Aran. A i mukök nagon monye aje twan nu, a Ŋun joŋdi Abarayama i lo jur logon ta soŋinana si ’da kata lo;
+\v 5 nyena a nye gwe a ko tikin lepeŋ lele swöt a lomore lonyit, ’bayin ma ’di a na ’dit nagon ŋuto tanyakiŋdye moköt nyin, ama nye a milyekin tiŋdu lepeŋ lo jur anyen gwon a lonyit se ko nyakwariat kanyit lo po kanyit i mukök kulo, ma ’di nagon nye ’bak ŋuro i nu diŋit.
+\v 6 Kune a kulya nagon Ŋun a takin lepeŋ adi, Nyakwariat kulök mo si ’da a Lwaka i jur logon a leŋe lose lu, a ŋutu ti ŋilo jur mo tokitaji lepeŋat a ’dupi, a konakiŋdye lepeŋat arabat kipajin miajin iŋwan.
+\v 7 A Ŋun köti kulyani adi, Nan mo ’du ’dupökin putet i jur logon se mo kita kata a ’dupi lu, a i mukök a se mo poŋdi kaŋo i ŋilu jur a mo kitakiŋdye nan i na pirit.
+\v 8 A kirut Ŋun tiŋdi Abarayama tomoret nagon kweyet nanyit a tawero na, a Abarayama yupundye Yisaka, a taweŋi nye i lor tobudök lonyit; a Yisaka yupundye Yakobo, a Yakobo yupundye merenyejin kaŋ puök wot murek kulo.
+\p
+\v 9 A merenyejin kaŋ yule yulön ko Yosepa, a se tugwöŋi lepeŋ anyen jopa Ejipeto a ’dupiet; ama a Ŋun gwe ko lepeŋ,
+\v 10 a lwöggi lepeŋ i sasanyesi kanyit liŋ, a tiŋdi Paro mor lo Ejipeto i nyaŋu na lepeŋ kogwon nye a lokoŋ. A Paro tiŋdi lepeŋ a mödir lo Ejipeto ko a duma lo mede nanyit ’bukuluŋ.
+\p
+\v 11 A kirut dyap lo ’duki i jur lo Ejipeto ko lo Kanana ’bukuluŋ, a ŋutu iŋge dara parik, a merenyejin kaŋ tine ryo kinyo.
+\v 12 A Yakobo ko yiŋge adi ’bolot kata Ejipeto, a lepeŋ soŋdi merenyejin kaŋ nyu. Ŋina a daŋ togeleŋ.
+\v 13 A i tu nase daŋ tomurek, a Yosepa kwekiŋdye mugun i dena ko luŋasirik, a Paro iŋge den kotumit nase Yosepa.
+\v 14 A Yosepa soŋdi se i luŋgu na Yakobo monye lose ko mede nase liŋ anyen po Ejipeto. Lepeŋat liŋ a ŋutu merya buryo wot mukanat.
+\v 15 A kirut Yakobo iti i jur lo Ejipeto; a lepeŋ se ko merenyejin kaŋ twatwaki nyu,
+\v 16 a öpuö kase iŋge nyököji Sekeme, a nukani i gulom nagon Abarayama koju a gwörun ko pödö ko ŋwajik ti Amor i konisi Sekeme yu nu.
+\p
+\v 17 A nagon diŋit nagon Ŋun a milyekin Abatayama gwe nyona nu, a ŋutu kaŋ iŋge ŋoi jore Ejipeto yu,
+\v 18 tojo ko lele mor a pukun i tumatyan ko Ejipeto ŋilo mor a ko den Yosepa.
+\v 19 A lepeŋ iŋge mumulugga ŋutu kaŋ a iŋge konakin merenyejin kaŋ arabat, a ri ’dikiŋdye se i gubaddu na luŋudiet kase mu ’diŋ anyen twatwa.
+\p
+\v 20 A i ŋinu diŋit a Mose iŋge yuŋwe a ŋuro logon kwekwelen ko nyanyara ko ŋun. Lepeŋ a wowoa ko monye midi yapala musala,
+\v 21 a na gubajine nye mu ’diŋ nu, a ŋuro na Paro ’dumuŋdye lepeŋ, a wowoji lepeŋ gwoso ŋuro lonyit.
+\v 22 A Mose iŋge todiniki koŋon liŋ na ŋutu ti Ejipeto, a nye gwe ko riŋit i kulyaesi kanyit ko i Sura kanyit.
+\p
+\v 23 A nagon Mose gwe ko kiŋajin gwoso merya iŋwan nu, a lepeŋ yeyeji ’yö ’yu luŋasirik kanyit logon a ŋutu ti Yisaraele kulo.
+\v 24 A lepeŋ iŋge meddya lele lose i konaki arabat, a nye iti i juŋdyo na lepeŋ, a tatuje ŋilo Ejipetotyo ropakiŋdya ŋuto lo sasanya lo.
+\v 25 Lepeŋ yeyeju adi luŋasirik ŋona a kurun adi Ŋun gwon i lwöggu na se kogwon könin lonyit, ama a se gwe a ko kurun.
+\v 26 Ko ’bure nanyit a nye ’bunyö kiŋdye ŋutu murek ti Yisaraele momorö, a nye yöŋöni tomor a lepeŋat, a nye suŋge adi, Yakulo, ta a luŋasirik, ko nyo nagon ta konakiŋdya ’börik arabat sona?
+\v 27 A kölumbö lele lo konakiŋdya marate lonyit arabat lo, dukaddi lepeŋ kaŋo a pije lepeŋ adi, ŋa lo tiŋdu do a kasaranit ko a ka ’duponit lo kulya kaŋ?
+\v 28 Do yöŋö tatuja nan gwoso na tatuje do Ejipetotyo kaje nu le?
+\v 29 A na yiŋge Mose kulo kulyaesi nu, a nye wöki i jur lo Midiyan a si ’dani nyu, a lepeŋ iŋge yupuŋdyö ŋwajik murek nyu.
+\p
+\v 30 A ko kipajin merya iŋwan aje lwöŋgu, a malaikatat puköki ko lepeŋ i yöbu na mere Sinai, i rudu lo tutule.
+\v 31 A na meddi Mose nu, a lepeŋ iŋge soŋu, a mijörö nyona i meddya, a nye yiŋge gworo lo Matat kulya adi,
+\v 32 Nan a Ŋun lo merenyejin kulök, nan a Ŋun lo Abarayama, ko a Ŋun lo Yisaka, ko a Ŋun lo Yakobo. A Mose boŋdi böŋdu, a kujönöni kujönö meddya.
+\v 33 A Matat takiŋdye lepeŋ adi, Rusu kamuka kulök kaŋo, kogwon pirit na gwo ’di ’e do ŋina a kak nake na rurwan.
+\v 34 Nan ’diri aje met sasanya na ŋutu kwe Ejipeto yu, a nan iŋge yiŋ ’du ’duesi kase, a nan aje po kak ni i lwöggu na se, nyena po, a nan de soŋdi do Ejipeto yu.
+\p
+\v 35 Ŋilo Mose a nye logon ŋutu ti Yisaraele aje renyari lo adi, Ŋa lo tiŋdu do a kasaranit ko a ka ’duŋönit lo kulya kaŋ? Ŋun a yökijö lepeŋ a kasaranit ko a kalwokönit, ko paret na malaikatat logon a pukökin kanyit i rudu lo tutule lo.
+\v 36 A ŋilo Mose nyömoddi ŋutu kaŋ kaŋo i Ejipeto, a koŋdi sörösi ko kweyesi i Ejipeto ko i Tör Nator se ko i yobu ko kipajin merya iŋwan.
+\v 37 Ŋilo a Mose logon a takiŋdya ŋutu ti Yisaraele adi, Ŋun mo totopukökin ta lele nebi gwoso na topuköki ’e nan i kiden na kötumit nasu nu.
+\v 38 Lepeŋ a nye lo gwon i pirit na geleŋ ko ŋutu lo momora i yöbu, ko malaikatat lo jambu ko nye i mere Sinai lo, mora ko merenyejin kaŋ; a lepeŋ iŋge wuju kulyaesi lo yeyeŋon ti Ŋun, anyen nyönyökökin yi.
+\p
+\v 39 Ama a merenyejin kaŋ koju tine ’bon twoju lepeŋ, a iŋge dukara lepeŋ a swot, a lepeŋat yeyeji kase i toilyet adi bia se kodyo gwon Ejipeto yu,
+\v 40 a se takiŋdye Arona adi, Tetenaki yi ŋunyen logon nyombu yi. Kogwon Ŋilo Mose lo Joŋdya yi kaŋo i jur lo Ejipeto lo yi ti den ko nyo nagon a pokin ko lepeŋ.
+\v 41 A lepeŋat teteŋdi nene ŋo gwoso tagwok i kilu perok, a wukiŋdye ŋina nyomue rubaŋga, a se lyöŋi lyöŋön ko Ŋo na teten se na.
+\v 42 Ama a Ŋun lopukuŋdye kaŋo kase, a tiŋdi se i kitakiŋdya na kaset ti ki, gwoso na wurorikin i buk na nebijin nu adi, Ta kotumit na Yisaraele, ta ŋona a ’duŋökiŋdyö nan toro ’bo a wukiŋdye a rubaŋgajin i yöbu yu kiŋajin merya iŋwan le?
+\v 43 A ta koju yeyeggi kemia na Molok, se ko kaserokoti logon a ŋun Repan, lepeŋat a nyomuejin logon ta a tetenanyen kwakwaddu se. Nyena nan mo jojoŋ ta pajo i lu swot lo Babela.
+\p
+\v 44 Merenyejin kaŋ koju gwon ko kemia i yobu yu nagon tokororikin adi Ŋun gwon ko se. Ŋina kemia koju a tetena gwoso nagon Ŋun a sarakiŋdya Mose i teteŋdya, gwoso i miret nagon nye a met nu.
+\v 45 A merenyejin kaŋ logon a nyakwariat kase logon koju gwon ko Yosua i pirit na geleŋ kulo yeyekaddi ŋina kemia, i diŋit na morgi se jur logon Ŋun a riköro gweyajin ti ŋutu kaŋo kase i komor lu. A ŋina kemia iŋge si ’da nyu tojo ko perok ti Dawidi.
+\v 46 A Dawidi iŋge ryeju ’busan ko Ŋun i komor, a pije lepeŋ anyen nye tetenakiŋdya nye ŋun lo Yakobo pirit si ’daet.
+\v 47 Kolumbo a Solomona lo ’dukokiŋdye lepeŋ kadi.
+\p
+\v 48 Ama Katoŋanit lo ki liŋ ti si ’da i kadijik nagon ŋutu lo ’duggo kune, gwoso na kulyari nebi nu adi, Matat lo kulya sona adi,
+\v 49 ’Diko a si ’daet nio, a kak gwe a tokit nio na mokosi, a kadi gwe a nyo nagon ta ’dukökin nan? Iŋkoi, pirit a nyo nagon nan yukan kata?
+\v 50 Konisi kwe ŋona ’bayin lo gweja kine ŋo liŋ le?
+\p
+\v 51 Nyena ta ŋutu logon ko muruto a nawo ’duŋak, logon toilyet se ko swo kasu gwon gwoso ti ŋutu logon ti yubbö ŋun, ta ŋupi renya Mulökötyo Loke. Ta kelaji ko merenyejin kasu.
+\v 52 Lele lo nebijin ŋona kata logon merenyejin kasu koju a ko sasan le? Lepeŋat a tatuja ŋutu logon tuggo adi ŋilo Lorigwo mo popo, logon ta soŋinana aje tiŋdu lepeŋ ko merok i konisi, a tatuje lepeŋ.
+\v 53 Ta a utu logon a wiriju Saresi ti Ŋun ko malaikajin i konisi, a ta kolumbo tine ’debba se.
+\p
+\v 54 A na yiŋge se kine kulya nu, a toilyet kase iŋge mien parik, a se pije kala kogwon lepeŋ.
+\p
+\v 55 Ama a Setepano iŋge jore ko Mulokotyo Loke, a diŋe ki go, a meddi minyo lo Ŋun se ko Yesu gwogwo ’dan i konin lutaten lo Ŋun.
+\v 56 A lepeŋ kulyani adi, Mete ta, nan a meddya ki a ŋai, a Ŋuro lo ŋuto gwo ’de i konin lutaten lo Ŋun.
+\p
+\v 57 A se kolumbo worie wogon ko gworolo lobot, a ’dije swo kase, a se liŋ woki kanyit yu,
+\v 58 a lepeŋat gubaddi nye kaŋo köji kata, a gugubuje nye ko ŋurupo. A ŋutu lo tökoŋu kulya ti lepeŋ kulo peddi boŋgwat kase ko lele titinti i komor karin kanyit a Saula anyen memet.
+\v 59 A nagon se gwon i gugubuja na Setepano nu, a nye kwakwaddi adi, Matat Yesu, wuji kodudwo nio.
+\p
+\v 60 A nye ’dorone kak ko kuŋwat, a kulyajine ki ko gworo lobot adi, Matat, ko tikin lepeŋat ŋina toron. A na kulyari nye sona nu, a nye twane twan.
+\c 8
+\cl Sura 8
+\p
+\v 1 A Saula iŋge ruk tatua na Setepano. A i Ŋilu lor a kanisa na gwon Yerusalema na suluje sasanya parik; a ŋutu liŋ iŋge rekin i kak liŋ na Yudaya ko na Samaria, ake luyökie ka ’de logon a ko rekin.
+\v 2 A ŋutu logon twoju Ŋun kulo nuŋge Setepano, a iŋge gwien lepeŋ parik.
+\v 3 A Saula yoyoŋgi kanisa parik anyen koŋu se; a wöröjine i midijiik liŋ lupö lukata i momokaddu na ŋutu lyan ko wate, a tiŋdi se i kadi rereket.
+\p
+\v 4 A ŋutu logon a rekin kulo wöröjine totokuöddu kulyaet lo Ŋun.
+\v 5 A Pilipo iti i köji na Samaria, a tokukiŋdye ŋutu kulya ti Masia.
+\v 6 A ŋutu Jore parik gwe ko töili geleŋ i tiŋdu na swö kase i yiŋga na kulya na jam Pilipo kune, na yiŋge se lepeŋ ko na meddi se kweyesi na kon nye kune.
+\v 7 Kogwon mulökö lorok a po kaŋo ko Ŋutu jore i mugunya lulujö ko gworolo lobot, a ŋutu jore logon a babatatu mugunya kase a twatwa, se ko ŋutu podeki iŋge tokela.
+\v 8 Nyena a lyöŋön gwe a duma i ŋinu köji.
+\p
+\v 9 A lele ŋuto gwe kata i ŋinu köji ko diŋit a najo, karin kanyit a Simona, logon aje tusöŋu ŋutu ti Samaria ko to ’bunun nanyit, kulya adi nye a ŋuto duma.
+\v 10 A ŋutu liŋ lo ’di ’dik ko temejik yiŋge lepeŋ, a kulyani adi, Lo ŋuto a riŋit na Ŋun nagon luŋu adi Riŋit Duma.
+\v 11 A se yiŋge leperi kogwon lepeŋ a tusöŋu ŋutu diŋit a najo ko to ’bunun nanyit.
+\v 12 Ama a na yubbe se kulyaesi ti Pilipo i tokujö na Loŋe Lo ’but lo Tumatyan na Ŋun se ko karin ti Yesu Kristo nu, a lepeŋat iŋge batisa lyan ko wate.
+\v 13 A ma ’di Simona ko mugun nanyit köti iŋge yubbö, a i mukök nagon nye aje batisa nu, a nye yeŋe gwon ko Pilipo i pirit na geleŋ, a nye iŋge soŋu i meddya na kweyesi se ko sörösi temejik na kona kune.
+\p
+\v 14 A luyökie lo gwon Yerusalema kulo ko yiŋge adi ŋutu ti Samaria aje wuju kulyaet lo Ŋun nu, a se sunyukiŋdye lepeŋat Petero se ko Yoane.
+\v 15 A na ’durökiŋdye se nu, a se kwakwaddi Ŋun kogwon lepeŋat anyen se böŋö wuju Mulökötyo Loke.
+\v 16 Kogwon Mulökötyo Loke a ko nyuŋ pokin ko lele lose, lepeŋat tuŋ batisa i karin ti Matat Yesu.
+\v 17 A kirut Petero se ko Yoane sopakiŋdye könisi kase ko lepeŋat loki, a se wuji Mulökötyo Loke.
+\p
+\v 18 Nyena a na meddi Simona adi ŋutu aje wuju Mulökötyo na sopakiŋdye luyökie könisi kase ko lepeŋat loki nu, a lepeŋ ’deke tiŋdu se gurut,
+\v 19 a kulyani adi, Tiki ta nan ŋina riŋit köti, anyen ko nan a sopakiŋdya könisi kwe ko lele ŋuto ki, a nye mo wuji Mulökötyo Loke.
+\p
+\v 20 A Petero takiŋdye lepeŋ adi, Ti gurut kunök liki ko do liŋ, kogwon do a yeyeju gwöruŋdyö ’doket na Ŋun ko gurut!
+\v 21 Kulya kunök ’bayin asut i parundya na kine kulya, kogwon töili ilot ’bayin a lo ’but ko Ŋun i komor.
+\v 22 Nyena löpuŋge töili i ŋina toron inot, ko momo ’yi Matat kode ŋona nye mo pipitökin ŋo na yeye do konut i töili ŋina.
+\v 23 Kogwon nan a met adi do gwon pötwör gwoso ’deŋgele ko a rereka ko toron.
+\p
+\v 24 A Simona waddi adi, Kwakwasaki ta nan Matat, anyen nene na kine kulya na jam ta kine böŋö gwon ti pokin köyö loki.
+\p
+\v 25 A nagon se aje tökoŋu ko aje jambu kulyaet lo Matat nu, a se yitwene Yerusalema, a i kiko a se iŋge tokujö Loŋe Lo ’but i turön jore ti Samaria.
+\p
+\v 26 A kirut malaikatat lo Matat takiŋdye Pilipo adi, Ŋine ko iti i swöt lo loki i kiko logon po Yerusalema tojo Gaja. (Ŋilo a kiko logon tiri i yöbu na sese.)
+\v 27 A lepeŋ ŋine ŋien a iti tu, a lepeŋ meddi Etiopiatyo logon a kona a ’baŋ, logon a ŋuto lokukwön ko a duma lo tukwörien na Kaŋöake mor na Etiopia. Ŋilo ŋuto a tu Yerusalema i kwakwaddu;
+\v 28 a i yitö nanyit, a lepeŋ gwe i si ’da i arabia lonyit lo jijiko, keŋdya buk na nebi Yisaya.
+\p
+\v 29 A Mulökötyo takiŋdye Pilipo adi, Iti ko morakiŋdye i ŋilu arabia.
+\p
+\v 30 Nyena a Pilipo wöki ko lepeŋ yu, a nye yiŋge lepeŋ i keŋdya na buk na nebi Yisaya. A Pilipo pije lepeŋ adi, Do kukurun kulya nagon do keken kine le?
+\p
+\v 31 A lepeŋ waddi adi, Nan bubulö kuruŋdyö kine kulya ada? Kogwon ŋuto ’bayin logon nyönyökökiŋdyö nan. A nye luŋgi Pilipo anyen kiyaddu i arabia lukata i si ’da ko nye i pirit na geleŋ.
+\p
+\v 32 A kalesi nagon nye keken i kulya ti Ŋun na wurö kune gwe sona adi, Nye a jikö gwoso köbilityo nagon joŋa i tatua, ko gwoso kilolor lo gwon taliŋ ko ka ’barinunit i komor, a lepeŋ gwe a ko paju kutuk nanyit kwöŋ.
+\q
+\v 33 Lepeŋ a lawe a ŋuto gwe ’bayin lo ’duŋgo putet lonyit gwogwo ŋa logon ŋona bubulö jambu i kulya ti nyakwariat kanyit? Kogwon ru nanyit aje toliki i na kak.
+\p
+\v 34 A ŋuto lo waddi Pilipo adi, Böŋö taki nan ko nebi jambu kulya ti pa i kilo kalesi, lepeŋ jambu kulya kanyit kode ti lele ŋuto?
+\v 35 A Pilipo poki i jambu suluja ko kilo kalesi, a nye takiŋdye lepeŋ Loŋe Lo ’but lo Yesu.
+\p
+\v 36 A na tiri se i kiko nu, a se ’duröki i pirit nagon pioŋ gwon kata, a ŋilo ŋuto pije adi, Pioŋ makune! A nyo lo teŋgi nan i batisa?
+\v 37 A Pilipo takiŋdye lepeŋ adi, Do bubulö batisa ko do a yubbo ko töili ilot liŋ. A lepeŋ waddi adi, Nan a yuŋ adi Yesu Kristo a ŋuro lo Ŋun.
+\v 38 A lepeŋ saŋi saŋu anyen arabia totogwo ’da, a se liŋ murek Pilipo se ko ŋilo ŋuto iti i pioŋ kata, a Pilipo batiddye lepeŋ.
+\v 39 A na poŋdi se kaŋo i pioŋ kata nu, a Mulokotyo lo Matat joŋgi Pilipo kaŋo ’de ’de, a ŋilo ŋuto tine met lepeŋ köti; a nye kölumbö iti i kiko lonyit ko lyöpön a duma.
+\p
+\v 40 Ama a Pilipo puköki A joto, a wöröjine i köjino liŋ totokuöddu Loŋe Lo ’but tojo nye a ’durökin Kaisaria yu.
+\c 9
+\cl Sura 9
+\p
+\v 1 A Saula nyuŋ gwe i jöggi kopoma i tatuja na ŋutu ti Matat kajujumuk, a lepeŋ iti ko koane duma yu,
+\v 2 i piyuŋdya na waragalan nagon jopa i kadijik momoresi ti Yudayaki na gwon Damaseke yu kunu, anyen ko nye ködyö a ryö ŋutu logon kebbu lo Kiko kulo, lyan kode wate, a nye ködyo bulöni bulö morga se, a nyököddi se Yerusalema a rereka.
+\p
+\v 3 A na tiri nye Damaseke nagon nye gwe nyona ko köji nu, a ’de ’de parara na po ki pararakiŋdye kanyit i swötön liŋ.
+\v 4 A lepeŋ ’dorone kak, a yiŋge gworo lo pija nye adi, Saula, Saula, ko nyo nagon do sasaŋdu nan sona?
+\v 5 A lepeŋ waddi pija adi, Do a pa pon Matat? A gworo lo waddi adi, Nan a Yesu logon do sasan lo.
+\v 6 Ŋine ki, ko luŋöni köji, do mo tataki po nagon do mo kökon kune.
+\v 7 A ŋutu lo jölö ko nye kulo gwo ’de gwo ’dan taliŋ; lepeŋat yiyiŋ gworo ama ti met lele ŋuto.
+\v 8 A Saula pine ki, a paji konyen kanyit ama a tine bulö meddya, nyena a lepeŋat jiŋge nye ko könin, a joŋgi nye Damaseke.
+\v 9 Perok musala nye ti bulö meddya, ’bak nyesu kode möju.
+\p
+\v 10 A lele kajujumunit gwe kata Damaseke, karin kanyit a Anania. Lepeŋ a meddya kulya nagon Matat a luŋgu nye adi, Anania. A nye ruŋge adi, Nan malo pon Matat.
+\v 11 A Matat takiŋdye lepeŋ adi, Ŋine ki, ko iti i kiko lo luŋu a Lorigwo, i kadi na Yuda, ko pije lele ŋuto lo po Taruseu, karin kanyit a Saula; mete, lepeŋ ŋilu gwon i kwakwaddu.
+\v 12 Lepeŋ ŋilu a meddya kulya kanyit i töili, kweja adi lele ŋuto karin kanyit a Anania luŋö kadi, a sopakiŋdye könisi kanyit ko lepeŋ loki anyen lepeŋ böpö memeddya köti.
+\p
+\v 13 A Anania waddi adi, Matat, ŋutu jore aje takin nan kulya ti ŋilo ŋuto i po narok jore nagon nye a konakin ŋutu kulök Yerusalema yu kunu.
+\v 14 Lepeŋ lo gwe ni kogwon koanejin temejik a tikin lepeŋ kido anyen ko momokaddu ŋutu liŋ logon ’diŋdya karin kunök i kwakwaddu kulo.
+\p
+\v 15 A Matat takiŋdye lepeŋ adi, Iti, kogwon nan aje wulun lepeŋ a titoni nio, anyen toreaddu karin kwe i ŋutu ti jurön, ko i moran se ko i ŋutu ti Yisaraele.
+\v 16 A nan ko mugun nio mo kwekiŋdye lepeŋ po jore nagon mo tomiörikin lepeŋ kogwon kulya kwe.
+\p
+\v 17 Nyena a Anania iti tu, a luŋöni kadi, a sopakiŋdye könisi kanyit ko Saula loki, a kulyani adi, Saula luŋaser, Matat Yesu logon a pukökin konut na pöri do ni i kiko nu, lepeŋ lo sunyuŋdyö nan anyen do köti böŋö memeddya, ko anyen do jojore ko Mulökötyo Loke.
+\v 18 ’De ’de a ŋo kunie gwoso kuperu ’do ’done kak kanyit i konyen a nye koti buloni bulo meddya. A kirut nye ŋine ki a batisani batisa,
+\v 19 a nyesi nyesu, a gwe ko riŋit. A nye iŋge si ’da ko ŋutu kajujumuk i pitit na geleŋ ko kulye perok Damaseke yu.
+\p
+\v 20 ’De ’de a lepeŋ suluje tokujo kulya ti Yesu i kadijik momoresi ti Yudayaki adi, lepeŋ a Ŋuro lo Ŋun.
+\v 21 A ŋutu lio lo yiŋga lepeŋ kulo iŋge soŋu, a pije adi, Ŋilo ’bayin a ŋuto logon yöŋö tukaŋu ŋutu liŋ lo ’diŋdya kine karin i kwakwaddu Yerusalema yu lo le? Lepeŋ ŋona ti po ni ko ŋina yeyeet anyen ko momorga lepeŋat, a joŋgi se a rereka ko koanejin temejik yu le?
+\v 22 Ama a Saula puputuru ŋerot i tokujo ko riŋit, a lepeŋ iŋge te ’ya Yudayaki lo gwon Damaseke yu kulu na kwekiŋdye nye kaŋo adi Yesu ’diri a Masia nu.
+\p
+\v 23 A i mukok nagon perok jore aje Iwoŋgu nu, a Yudayaki momori a Iwon anyen tatuja lepeŋ,
+\v 24 ama a Saula iŋge den yeyeet nase. A se gwe i tiju na kotumiton ti gorom nagon a mariŋ na köji, ko tuparan ko tukwaje anyen tatuja lepeŋ;
+\v 25 ama a ŋutu kanyit kajujumuk joŋgi lepeŋ kwaje, a tiŋdi lepeŋ i kupö lukata a koluŋdye lepeŋ kak i gorom loki nagon a mariŋ na köji.
+\p
+\v 26 A na ’durokiŋdye nye Yerusalema nu, a nye ’deke morakiŋdya mugun i ŋutu kajujumuk, ama se liŋ kukujono lepeŋ kogwon se a ko yuŋ adi nye a kajujumunit.
+\v 27 Ama a Barnaba parakiŋdye lepeŋ a joŋgi lepeŋ ko luyökie yu, a nyönyökökiŋdye lepeŋat adi lepeŋ aje met Matat i kiko, a Matat iŋge jambu ko lepeŋ, ko koti lepeŋ a tokujo ko topurwan i karin ti Yesu Damaseke yu.
+\v 28 A Saula gwolore ko se i pirit na geleŋ, a wöröni abur Yerusalema kata.
+\v 29 Lepeŋ totokujö ko topurwan i karin ti Matat, a koti jambi jambu a rerenyani ko Yudayaki logon jambu kutuk na Giriki kulo. Ama a lepeŋat ga ’yi tatuja lepeŋ,
+\v 30 a nagon luŋasirik lo yubbo kulo aje den kine kulya nu, a se joŋgi lepeŋ Kaisaria, a soŋdi lepeŋ tojo Taruseu.
+\p
+\v 31 Nyenagon i ŋinu diŋit a kanisa gwe ko taliŋ i Yudaya ’bukuluŋ, ko i Galilaya, ko i Samaria, a iŋge gweye ki; a se ŋdine obi, a se gwolore i kugga na Matat a iŋge togolo ko Mulokotyo Loke.
+\p
+\v 32 A na worojine Petero i piriton liŋ nu, a nye koti iti Luda i ’yo ’yu na ŋutu ti Ŋun lo gwon nyu kulu.
+\v 33 A lepeŋ ryeji lele ŋuto nyu karin kanyit a Ainea logon a bata mugun nanyit liŋ a twan, ko a rogga i dotoet kiŋajin budok.
+\v 34 A Petero takiŋdye lepeŋ adi, Ainea, Yesu Kristo lo toke ’ya do, ŋine ki ko ŋudu ’ye dotoet inot. ’De ’de a lepeŋ ŋine ki.
+\v 35 A ŋutu liŋ lo si ’da Luda ko Saron kulo iŋge met lepeŋ, a lepeŋat löpukwene ko Matat ni.
+\p
+\v 36 A nene ŋuto kajujumunit gwe kata Yaŋo karin kanyit a Tabita. (Tabita i kutuk na Giriki luŋu a Doruka, nagon nyönyökö adi Nyajwa.) Lepeŋ ŋupi gwon i parakiŋdya na ŋutu ko a ka ’dokanit na lomerika.
+\v 37 A gwe sona i ŋinu diŋit, a nye gilö ni ŋilo a twane twan, a ŋutu tukwoji öpu nanyit, a topirikiŋdye i nene kadi na gwon i koŋilore ki.
+\p
+\v 38 Luda ko Yaŋo gwon nyona nyona, a na yiŋge kajujumuk adi Petero gwon Luda nu, a se soŋdi ŋutu murek i luŋgu na lepeŋ adi, Böŋo nyoŋgi po kayaŋ ni, an do ko karakin.
+\v 39 Nyena a Petero ŋine ŋien, a moraddi ko se i pirit na geleŋ. A na ’durökiŋdye nye nu, a se joŋgi lepeŋ i kadi na gwon i koŋilore nu. A karu ’bejin liŋ dumökiŋdye Petero kiden, gwigwien ko kwekiŋdya lepeŋ boŋgwat nagon a muisi se ko kunie boŋgwat nagon Doruka a riŋakin se na gwoŋdi nye nyuŋ jörun nu.
+\v 40 A Petero sonyoddi se liŋ kaŋo, a nye rugwuŋökine kak, a kwakwaddi kwakwaddu. A kirut a nye wöriŋöjine ko öpu na yu, a luŋgi lepeŋ adi, Tabita, ŋine ki. A lepeŋ ŋaji konyen kanyit, a na meddi nye Petero nu, a nye ŋiki ki i si ’da.
+\v 41 A Petero sukiŋdye lepeŋ könin, a ’biluŋdye lepeŋ ki, a kirut nye lupundye kayupök se ko karu ’bejin, a togwi ’dikiŋdye Tabita kase i komor jörun.
+\v 42 A kine kulya iŋge rekin Yaŋo ’bukuluŋ, a ŋutu jore iŋge yubbö Matat.
+\v 43 A Petero iŋge si ’da Yaŋo yu ko perok jore ko lele ŋuto i ’baŋ logon a kaŋinyanit lo gobero, karin kanyit a Simona.
+\c 10
+\cl Sura 10
+\p
+\v 1 Lele ŋuto kata Kaisaria yu karin kanyit a Kornelio. Lepeŋ a duma lo teŋ na kamörök mia geleŋ. Ŋina teŋ luŋu a teŋ na Italia.
+\v 2 Lepeŋ a katwöyönit lo Ŋun, a lepeŋ se ko mede nanyit liŋ kuŋge Ŋun. Lepeŋ a ka ’dokanit parik lo Yudayaki logon a lomerika, a lepeŋ tine jaran kwakwaddu Ŋun.
+\p
+\v 3 A i lele lor ko saa musala na koriri, a lepeŋ meddi kulya kanyit i töili, lepeŋ a met malaikatat lo Ŋun ’bura i lupuŋdyö ko lepeŋ ni, i luŋgu na lepeŋ adi, Kornelio!
+\p
+\v 4 A lepeŋ diŋe ŋilo malaikatat go ko kujönö, a pije adi, Kulya a nyo pon duma lio? A malaikatat waddi lepeŋ adi, Ŋun aje ruk kwakwasesi kunök se ko ’dogga inot na ŋutu lomerika, a lepeŋ iŋge yeye do.
+\v 5 Nyena soŋinana soŋdi ŋutu Yaŋo i luŋgu na lele ŋuto karin kanyit a Simona, logon köti luŋu a Petero;
+\v 6 lepeŋ ŋilu gwon a kömutöt ko Simona kaŋinyanit lo gobero logon mede nanyit gwon nyona ko tör na ’balaŋ lo.
+\v 7 A nagon malaikatat lo jambu ko nye lo aje ŋiorö kaŋo nu, a nye luŋgi köliŋönök kanyit murek lo kita mede se ko lele kamörönit lo kilo logon kitakiŋdya lepeŋ perok liŋ. Ŋilo kamörönit a katwöyönit lo Ŋun.
+\v 8 A Kornelio nyönyökökiŋdye se ŋo liŋ, a soŋdi se Yaŋo yu. A kotumalu nanyit nagon se gwon i kiko nyona ko ’dur köji nu, a Petero kije i lo ’dek lo kadi nyona ko tuparan kiden i kwakwaddu.
+\p
+\v 9 A kotumalu nanyit nagon se gwon i kiko nyona ko ’dur köji nu, a Petero kije i lo ’dek lo kadi nyona ko tuparan kiden i kwakwaddu.
+\v 10 A nye iŋge moka magor a ’deke nyesu. A nagon kinyo nyuŋ tetena nu, a nye gwe gwoso ŋuto lo rurudwe,
+\v 11 a nye meddi ki a ŋaju, a nene ŋo a nagalaŋ gwoso boŋgo muket ’duruu kak. Ŋina boŋgo a leleyo goŋesi kanyit iŋwan a kölwene tojo ko kak.
+\v 12 A gweyarijin liŋ ti kijakwa ko ti ŋo lo gwögwöŋtu kak, se ko ti kwen ti ki gwe i lukata nanyit.
+\v 13 A gworo takiŋdye lepeŋ adi, Petero, ŋine ki, ’duŋge ko nyesi.
+\p
+\v 14 A Petero waddi adi, Ti gwon sona pon Matat; kogwon nan kwöŋ a ko nyesu ŋo nagon abur kode nagon jakiŋdya ŋutu lut i kulya ti keri.
+\p
+\v 15 A gworo köti kulyani ko lepeŋ daŋ tomurek adi, Do ti bulo luŋgu ŋo nagon Ŋun aje toke ’ya na adi nye a ŋo nagon abur.
+\v 16 A kine kulya iŋge kona daŋin musala. A ’de ’de ŋina ŋo nyököjine ki yu i ’diko.
+\p
+\v 17 A nagon Petero nyuŋ gwon i dwadwa ’yu kanyit i töili ko ŋo na met nye kine kweja nyo nu, mete, a ŋutu logon Kornelio a son kulo aje pija ko kadi na Simona gwon ya, a lepeŋat gwe nyu gwogwo ’dan i kötumit.
+\v 18 A se luŋgi luŋgu a pije pija ko ŋona lele kömutöt kata nyu, karin kanyit a Simona logon köti luŋu a Petero.
+\p
+\v 19 A nagon Petero nyuŋ yeyeju po na met nye na, a Mulökötyo Loke takiŋdye lepeŋ adi, Mete, ŋutu musala kulu ga ’yu do.
+\v 20 Nyena pine ki, kiyaddi kak. An do ko kujönö moraddu ko lepeŋat, kogwon nan lo sunyuŋdyö se.
+\p
+\v 21 A Petero kiyuŋdye kak ko ŋutu kulo ni, a kulyani ko se adi, Nan nyelo logon ta gaga lo. Kulya a ti nyo na pöri ta kine?
+\p
+\v 22 A se waddi adi, Kornelio duma lo kamörök lo sunyuŋdyö yi. Lepeŋ a ŋuto lo rigwo ko kukuk Ŋun. A ŋutu liŋ ti jur lo Yudayaki luŋgi lepeŋ a lo ’but. A malaikatat loke takiŋdye lepeŋ anyen luŋgu do kanyit midi anyen nye ko yiŋga kulya nagon do jajam kine.
+\v 23 Nyena a Petero luŋuddi lepeŋat kadi anyen gwon a kömu kanyit. Ko ’bure a lepeŋ pine ŋien a moraddi ko se, nyömöji ko kulye luŋasirik lo yubbö kulo lo gwon Yaŋo yu kulu.
+\p
+\v 24 A i kotumalu nanyit a lepeŋat ’dure Kaisaria, a Kornelio gwe i mömöŋdu na lepeŋat. Lepeŋ a lupuŋdya karu kanyit se ko julin kanyit lo nyanyara kulo i pirit na geleŋ.
+\v 25 A na ’durökiŋdye Petero nu, a Kornelio wuyuŋdye lepeŋ a gubakiŋdye mugun kak kanyit i mokosi i twöju na lepeŋ.
+\v 26 Ama a Petero ’biluŋdye lepeŋ ki, a kulyani adi, Ŋine ki, nan ko mugun nio a ŋuto kana.
+\p
+\v 27 A nagon se nyuŋ jajamaddu nu, a lepeŋ luŋöni kadi a ryeji ŋutu jore a momora.
+\v 28 A nye kulyani ko se adi, Ta ko ’börik köti deden adi saret a ko rukökin Yudayaki i mora ko ŋutu ti lele gweyari kode i ’yö ’yu na se; ama Ŋun a kwekin nan adi ti nan gwe ti luŋgu lele ŋuto adi lepeŋ gwon abur kode a lut i kulya ti keri.
+\v 29 Nyena na sonyoddi ta ŋutu i luŋgu na nan nu, nan a ko renya po. Nyena nan ’dek pija ta adi ko nyo nagon ta luluŋ nan?
+\p
+\v 30 A Kornelio waddi adi, I perok iŋwan lo lwöŋgu, gwoso i na diŋit na, nan gwon köyö kadi i kwakwaddu i saa musala na koriri, a nan iŋge meddya lele ŋuto a jupu boŋgwat na kokobbu gwo ’dan köyö i komor.
+\v 31 A lepeŋ luŋgi nan adi, Kornelio, Ŋun aje ruk kwakwasesi kunök ko aje yeye ’dogga inot na lomerika.
+\v 32 Soŋdi ŋutu Yaŋo yu i luŋgu na Simona logon köti luŋu a Petero. Lepeŋ lu a kömutöt ko Simona kaŋinyanit lo gobero midi, logon si ’da nyona ko tör na ’balaŋ.
+\v 33 Nyena a nan soŋdi ŋutu ’de ’de i luŋgu na do. Do a koŋdya ’bura kogwon do a po. Nyena yi liŋ kulo ni ko Ŋun i komor anyen yiŋga kulya liŋ nagon Matat a sarakin do i jambu kune.
+\p
+\v 34 A Petero suluje jambu adi, ’Diri nan a met adi Ŋun ti gwon a kanyunyumönit lo ŋutu;
+\v 35 ama lepeŋ ruruk ŋutu ti jurön liŋ logon kukuk lepeŋ ko logon koŋdya po nagon a na ’but kulo.
+\v 36 Ta deden adi lepeŋ a sunyukiŋdyö ŋutu ti Yisaraele kulyaet a tuŋge Loŋe Lo ’but lo taliŋ kogwon Yesu Kristo, logon a Matat lo ŋutu liŋ.
+\v 37 Ta deden po nagon a pokin i jur lo Yudaya ’bukuluŋ, suluja Galilaya i mukök nagon Yoane a tokujö i kulya ti batisimo.
+\v 38 Ta a den kulya ti Yesu lo Najareta, gwoso nagon Ŋun a we ’ya lepeŋ ko welet nagon a Mulökötyo Loke se ko riŋit anyen koŋdya kita. A lepeŋ iŋge wöröji i piritön liŋ koŋdya po na ’but se ko i toligga na ŋutu liŋ logon gwon ko ŋilo kaŋöönit i riŋit kulo; kogwon Ŋun gwon ko lepeŋ.
+\p
+\v 39 Yi aje met kulya liŋ nagon nye a kon i jur lo Yudayaki se ko i Yerusalema. A ŋutu iŋge tatu lepeŋ i ’bikikindyö na lepeŋ i ködini ki.
+\v 40 Ama i lor tomusala lonyit Ŋun a topi lepeŋ i twan, a iŋge tikin lepeŋ i meta.
+\v 41 Ti gwon a ŋutu liŋ lo meddya lepeŋ, ama ka ’de yi logon Ŋun a wulun a kokwe a katökorok kulo. A yi iŋge nyesu ko a möju ko lepeŋ i pirit na geleŋ i mukök nagon nye aje ŋien i twan nu.
+\v 42 A lepeŋ iŋge sarakin yi anyen tokukiŋdyö kine kulya i ŋutu, ko anyen tokurukiŋdyö adi Ŋun a wulun nye a ka ’dupönit lo kulya ti ŋutu lo gwon jörun se ko logon a twatwa kulo.
+\v 43 Ŋilo a nye logon nebijin liŋ köju a jambu i kulya kanyit adi ŋutu liŋ logon a yubbö lepeŋ kilo mo pipitöki i toronjin kase kogwon karin kanyit.
+\p
+\v 44 A nagon Petero nyuŋ jajambu nu, a Mulökötyo Loke ’duki i ŋutu liŋ lo yiŋga ŋilo kulyaet kulo.
+\v 45 A Yudayaki logon a kayupök lo moraddu ko Petero kulo iŋge söŋu kogwon Ŋun a ’bukö kiŋdyo ’doket na Mulokotyo Loke ma ’di i ŋutu logon ’bayin a kase köti.
+\v 46 Kogwon lepeŋat a yiŋ se i jambu na kutusen ka ’de ka ’de se ko i pupurja adi Ŋun a duma. A kirut Petero pije pija adi,
+\v 47 Kilo ŋutu aje wuju Mulokötyo Loke gwoso na wuji yi köju nu. Lele ŋuto ŋona bubulo teŋgu se i batisa ko pioŋ le?
+\v 48 A kirut lepeŋ saŋi saŋu anyen kilo ŋutu babatisa i karin ti Yesu Kristo. Nyena a kilo ŋutu pije Petero anyen monuŋdyö ko se ko kulye perok.
+\c 11
+\cl Sura 11
+\p
+\v 1 A luyökie se ko luŋasirik lo yubbo kulo lo gwon Yudaya kulu iŋge yiŋ adi ŋutu logon ’bayin a kase koti aje wuju kulyaet lo Ŋun.
+\v 2 A nagon Petero aje tu Yerusalema nu, a Yudayaki logon a kayupok logon kulya adi Lwaka logon a kayupök agu ködyö tatawero kulo iŋge yuyuk lepeŋ adi,
+\v 3 Do a si ’da a kömutöt i midijik ti Lwaka logon a ko tawero, a iŋge nyesu ko se i pirit na geleŋ.
+\p
+\v 4 A Petero suluje nyönyokökiŋdyo lepeŋat Ŋo liŋ nagon aje kona, adi,
+\v 5 Nan aje gwon i köji na Yaŋo i kwakwaddu, a nan gwe gwoso ŋuto lo rurudwe, a nan meddi nene ŋo a nagalaŋ gwoso boŋgo muket ’duruun kak ki yu. Ŋina boŋgo a leleyo goŋesi kanyit iŋwan a kölwene kak köyö nyona.
+\v 6 A nan diŋe lukata nanyit ’bura, a iŋge meddya kijakwa logon ko mokosi iŋwan, ko gwuruŋin, ko ŋo lo gwögwöŋtu kak se ko kwen ti ki.
+\v 7 A kirut nan yiŋge gworo luŋgu nan adi, Petero, ŋine ki, ’duŋge ko nyesi.
+\p
+\v 8 Ama a nan waddi adi, Ti gwon sona pon Matat; kogwon nan a ko soŋro nene ŋo nagon abur kode a lut i kulya ti keri köyö i kutuk kwöŋ.
+\p
+\v 9 A gworo köti iŋge kulya dao tomurek ki yu, adi, Do ti bulö luŋgu ŋo nagon Ŋun aje toke ’ya na adi nye a ŋo nagon abur.
+\v 10 A kine kulya iŋge kona daŋin musala, a i ’dutet a ŋina ŋo liŋ köti nyököjine ki i ’diko.
+\p
+\v 11 A i ŋinu diŋit gwak, a ŋutu musala logon sunyue Kaisaria yu kulo lo ’duröki i mede na mönuŋdye nan kata nu.
+\v 12 A Mulökötyo Loke takiŋdye nan anyen nan moraddu ko lepeŋat ’bak renya. Kilo luoasirik buker köti a nyömöddu nan Kaisaria yu, a yi iŋge luŋö ko ŋilu ŋuto kadi.
+\v 13 A lepeŋ nyönyökökiŋdye yi adi nye a meddya malaikatat gwogwo ’dan kanyit kadi logon takiŋdya nye adi, Soŋdi ŋutu Yaŋo i luŋgu na Simona logon köti luou a Petero.
+\v 14 Nye mo jajamakin do kulyaesi logon mo lwöggu do se ko mede inot liŋ.
+\v 15 A na suluje nan jambu ko se nu, a Mulökötyo Loke ’duki kase loki gwoso na ’dukiŋdye nye kayaŋ loki i suluet nu.
+\v 16 A kirut a nan iŋge yeye kulyaet lo Matat logon nye a kulyari adi, Yoane köju batiddya ŋutu ko pioŋ, ama ta mo batisa ko Mulökötyo Loke.
+\v 17 A ko ködyö Ŋun a ’dogga se jojo gwoso na ’doggi nye yi i diŋit na yubbi yi Yesu Kristo nu, nyena nan ködyö a ŋa logon bubulö teŋgu Ŋun?
+\p
+\v 18 A na yiŋge momoret na kayupök lo gwon Yerusalema kulu kine kulya nu, a se gwe ’bak kulya na jajama, a pupurje Ŋun adi, Ko sona, Ŋun köti aje tiŋdu ŋutu logon ’bayin a Yudayaki kulo i löpuggö na töilyet anyen se gwon ko ru.
+\p
+\v 19 Nyena a ŋutu logon a rekin i kulya ti sasanya nagon a ŋien i kulya ti Setepano kulo iŋge jölö tojo Poinike, ko Kuprio, se ko Antlokia, a se tine jamakiŋdya kulye ŋutu ŋilo kulyaet ake jamaki Yudayaki ka ’de.
+\v 20 Ama kulye kase kata logon a ŋutu ti Kuprio ko ti Kurene logon a tu Antlokia a köti jamakiŋdye ŋutu logon ’bayin a Yudayaki kulo ŋilo kulyaet, a iŋge tokujö Loŋe Lo ’but lo Matat Yesu.
+\v 21 A riŋit na Matat gwe ko lepeŋat, a ŋutu jore iŋge yubbö, a löpukuŋdye ko Matat ni.
+\p
+\v 22 A kanisa na gwon Yerusalema na iŋge yiŋ kine kulya; a se soŋdi Barnaba Antlokia yu.
+\v 23 A na ’durökiŋdye nye a meddi ’busan na Ŋun nu, a nye iŋge lyöŋön; a nye jujukiŋdye se liŋ anyen ’depakiŋdya go i yubbö na Matat ko töilyet kase liŋ.
+\v 24 A Barnaba gwe a ŋuto lo ’but, lepeŋ a jore ko Mulökötyo Loke se ko yupet. A ŋutu jore iŋge morakiŋdya ko Matat.
+\p
+\v 25 A kirut Barnaba iti Taruseu i ga ’yu na Saula.
+\v 26 A na ryeji nye lepeŋ nu, a nye joŋgi lepeŋ Antlokia. A i kiŋa ’bukuluŋ a se liŋ murek iŋge tojulin ko kayupök lo momora i ŋinu pirit kulu, a iŋge todiŋdyö ŋutu jore parik. A ŋutu suluje luŋgu kajujumuk ti Yesu a Kristianijin Antlokia yu.
+\p
+\v 27 A i ŋinu diŋit a kulye nebijin poŋdi Yerusalema yu tojo Antlokia.
+\v 28 A lele lose karin kanyit a Agabo ŋine ki a keŋ keju ko riŋit na Mulökötyo Loke adi dyaŋ duma mo kata i kak ’bukuluŋ, a kine kulya ’diri iŋge kona i diŋit na gwoŋdi Kalaudio a kasaranit nu.
+\v 29 Nyena a kajujumuk iŋge ruk gwegwe ’ya lwökisi, gwoso nagon ŋutu liŋ geleŋ geleŋ bubulöri na, anyen ko tu paraki ’e luŋasirik kase lo yubbo kulo lo gwon Yudaya yu kulu.
+\v 30 A lepeŋat iŋge koŋdya sona, a sunyukiŋdye temejik ti kayupok kine lwökisi i könin lo Barnaba se ko Saula.
+\c 12
+\cl Sura 12
+\p
+\v 1 A i ŋinu diŋit a mor Erode suluje konakiŋdya kulye ŋutu ti kanisa arabat.
+\v 2 A lepeŋ tiŋdi Yakobo luŋaser Yoane i tatua ko baŋdu.
+\v 3 A na meddi nye adi kine kulya aje tulyöŋ Yudayaki nu, a nye köti morgi Petero. Kine kulya kona i diŋit na rorwe lo Ambata nagon ’bak Kape.
+\v 4 A na morgi Erode Petero nu, a nye tiŋdi lepeŋ i kadi rereket tiyu ko teŋon iŋwan ti aseker iŋwan iŋwan. Lepeŋ yeyeju joŋdya nye ko ŋutu i komor i mukök na Pasaka.
+\p
+\v 5 Nyena a Petero tiyuni i kadi rereket, ama a kanisa lo momora kulo iŋge kwakwaddu Ŋun ko pusök kogwon kulya ti lepeŋ.
+\v 6 A nagon Erode ’deke joŋdya lepeŋ kaŋo ko ŋutu i komor nu, a i ŋilu tukwaje lo geleŋ lu, a Petero dotoni i kiden na aseker murek a rereka ko topot murek, a katiyuk gwe i tiju i kötumit na kadi rereket.
+\v 7 Mete, a malaikatat lo Matat gwo ’de kanyit nyona, a parara pararakiŋdye i kadi na kiniki ’e nye kata nu. A malaikatat naŋgi Petero i merete a topuruŋdye lepeŋ, a kulyani adi, ŋine ki ’de ’de. A topot ’do ’done kak kanyit i könisi.
+\v 8 A malaikatat takiŋdye lepeŋ adi, Kukune kukuŋ mugun, ko sukiŋdye kamuka. A lepeŋ iŋge koŋdya sona. A malaikatat takiŋdye lepeŋ adi, Kalapakiŋdye boŋgo inot ko kipuŋdye nan.
+\v 9 A Petero kepoddi lepeŋ kaŋo, a ko den ko po na kon malaikatat kune a gwak, ama yeyeju adi nye ŋona rurudwe.
+\v 10 A lepeŋat laŋgi katiyuk togeleŋ ko tomurek, a ’dure i kötumit nagon a witi nagon tirikin köji kata, ama a paji mugun geleŋ, a se luŋöni kaŋo a tiri lele kiko geleŋ; ’de ’de a malaikatat kölökiŋdye lepeŋ.
+\v 11 A kirut Petero ko timuŋdye i mukok, a kulyani adi, Nan soŋinana a den adi kine kulya a gwak adi Matat a sunyuŋdyö malaikatat lonyit ko aje Iwoggu nan i riŋit na Erode se ko po liŋ nagon Yudayaki yeyen kune.
+\p
+\v 12 A na kuruŋdye nye kine kulya nu, a lepeŋ iti ko Maria kadi. (Maria a ŋote Yoane logon köti luŋu a Marako.) A ŋutu jore iŋge momorakiŋdya nyu i kwakwaddu.
+\v 13 A Petero totoggi kötumit na mariŋ, a nene ŋuro ’diet nagon kita i ’baŋ karin kanyit a Roda poŋdi i meddya.
+\v 14 A lepeŋ iŋge kurun gworo lo Petero, a iŋge lyöpön parik, ama a tine paju kötumit, kölumbö a nye wöki bot lukata a tuŋge tuggö adi Petero lu gwogwo ’dan kaŋo i kötumit.
+\v 15 Ama a lepeŋat kulyani ko lepeŋ adi, Do a mamala; ama a ŋina ŋuro tiddye adi a gwak. A kirut lepeŋat kulyani adi kode ŋona a malaikatat lonyit.
+\v 16 Ama a Petero yeŋe totoggu kötumit, a na paji se kötumit nu, a se meddi lepeŋ, a se söŋi söŋu.
+\v 17 Ama a nye nanakiŋdye se könin adi ti se yiŋani taliŋ, a nyönyökökiŋdye lepeŋat ko Matat a jon nye kaŋo ada i kadi rereket. A lepeŋ kulyani adi, Taki ta Yakobo se ko luŋasirik lo yubbö kulo kine kulya. A kirut lepeŋ pine ŋien a iti i nene pirit.
+\p
+\v 18 A i waran na kak a dyadyapet gwe a duma i kiden na aseker pipija ’börik adi ko ŋona Petero a tu da.
+\v 19 A Erode tiŋdi saret anyen lepeŋ gagala, ama a se gwe a ko ryö lepeŋ, a nye pipije katiyuk kulo a tiŋdi saret anyen lepeŋat tatatua. A i mukök na kine kulya a Erode kö ’yi Yudaya a iti Kaisaria, a si ’dani nyu.
+\p
+\v 20 A Erode iŋge woran parik ko ŋutu ti Turo se ko ti Sidona. A se iti a teŋ geleŋ i meddya na lepeŋ. A lepeŋat tojuline ko Balasito duma lo mede na mor, a kirut lepeŋat iti ko Erode yu i teteŋdya na taliŋ, kogwon jur lose ryeju kinyo ko mor i jur.
+\v 21 A i lor lo wulwe lu a Erode jupukiŋdye boŋgwat ti tumatyan a si ’dakine kanyit i si ’daet na tumatyan, a jamakiŋdye kilo ŋutu kulya.
+\v 22 A kilo ŋutu woŋoro ki adi, Ŋilo ’bayin a ŋuto lo jambu, ama a lele ŋun lo jambu.
+\v 23 ’De ’de a malaikatat lo Matat gwuddye Erode ko twanti kogwon lepeŋ a ko bu ’ya Ŋun. A lepeŋ iŋge nyei ko kuru, a twane twan.
+\p
+\v 24 Ama a kulyaet lo Ŋun yeŋe ’duŋö a ŋdine ŋdi.
+\p
+\v 25 A Barnaba se ko Saula tutuŋge kita nase Yerusalema yu, a yitöni bot baruŋdya Yoane logon köti luŋu a Marako.
+\c 13
+\cl Sura 13
+\p
+\v 1 A ŋutu lo momora a kanisa Antlokia yu kulu gwe kata ko nebijin se ko katodinök ti kulyaet lo Ŋun, logon a ko Barnaba, ko Simeona (logon köti karin a Niger,) ko Lukio Kurenetyo, ko Manaen (logon wowoa ko Erode kasaranit i pirit na geleŋ lo), se ko Saula.
+\v 2 A nagon se gwon i kitakiŋdya na Matat ko mimiŋdya nu, a Mulökötyo Loke takiŋdye lepeŋat adi, Gelaki ta nan Barnaba se ko Saula anyen koŋdya kita nagon nan a luŋukin se na.
+\v 3 A kirut a lepeŋat miŋdye miŋdya, a kwakwaddi kwakwaddu, a sopakiŋdye könisi kase ko lepeŋat loki, a sonyoddi lepeŋat.
+\p
+\v 4 Nyena a na soŋdi Mulökötyo Loke se nu a se iti tojo Seleukia; nyu a se kije i ki ’bo a iti Kuprio.
+\v 5 A na ’ŋurokiŋdye se Salami nu, a se tokuje kulyaet lo Ŋun i kadijik nagon Yudayaki momora kata. A Yoane gwe a kaparanit lose.
+\p
+\v 6 A lepeŋat iŋge wöröri ŋilu tikön ’bukuluŋ tojo ko Papo, a se ryeji lele ŋuto nyu logon a kawananit, karin kanyit a Bar-Yesu, lepeŋ a Yudayakityo ko a nebi ’burönit.
+\v 7 Lepeŋ a lele lo ŋutu ti mödir Sergio Paulo. Ŋilo mödir a lotolok, a luŋgi Barnaba se ko Saula a ’deke yiŋga kulyaet lo ŋun.
+\v 8 A kawananit, karin kanyit a Eluma ko kutuk na Giriki, rerenyani ko lepeŋat, a ga ’yi togiraddu mödir kaŋo i yupet.
+\v 9 A kirut Saula logon köti luŋu a Paulo lo a jore ko Mulö kötyo Loke, a diŋe lepeŋ go, a kulyani adi,
+\v 10 Do nuro lo Ŋilo kaŋöönit, do a miriku lo Ŋo liŋ na ’but, do a jore ko mumulukesi liŋ se ko ŋo narok liŋ. Nyo do ti kö ’yu tukwölöŋgu kikolin lo rigwo ti Matat?
+\v 11 Mete, soŋinana konin lo Matat gwugwut do, a do de gwe a mo ’doke a tine bulo meddya kolor ko nene diŋit. ’De ’de a luru se ko mudwe poki kanyit i konyen, a lepeŋ wawaji wawaju ga ’yu ŋuto logon jiggö nye ko könin.
+\v 12 A na meddi mödir kire ŋo i kona nu, a nye yubbe yubbo, a soŋi soŋu ko ŋo na todiniki lepeŋ i kulya ti Matat kune.
+\p
+\v 13 A Paulo se ko laŋet nanyit iti ko ki ’bo suluja Papo tojo Perga na gwon i jur lo Pampulia nu; ama a Yoane iŋge kolokin lepeŋat a yitöni Yerusalema.
+\v 14 A lepeŋat Iwoŋöddi gwo suluja Perga tojo Antlokia na Pisidia. A i lor lo Sabata a se iti i kadi momoret na Yudayaki a si ’dani kak.
+\v 15 A i mukök na kenari Saresi ti Mose se ko ŋo na wur nebijin kunu, a temejik ti kadi momoret soŋdi ŋuto i pija na lepeŋat adi, Luoasirik, ko ta kata ko lele kulyaet logon ta kukuji ŋutu, a ti ta jambi koi.
+\p
+\v 16 Nyena a Paulo ŋine ki a nanaji könin lonyit, a suluje jambu adi: Ta ŋutu ti Yisaraele se ko ta Lwaka liŋ logon kukugga Ŋun likaŋ kilo, yiŋge ta nan!
+\v 17 Ŋun lo kilo ŋutu ti Yisaraele köju a wuluŋdyö merenyejin kaŋ a iŋge toduma ’yu ŋutu kaŋ na mönuŋdye se a Lwaka i jur lo Ejipeto nu. A Ŋun ko riŋit nanyit duma iŋge jon lepeŋat kaŋo i ŋilu jur,
+\v 18 a lepeŋ iŋge ŋoŋga kulya kase i yobu ko kiŋajin gwoso merya iŋwan.
+\v 19 A nye iŋge tukaŋu gweyarijin buryo ti ŋutu i jur lo Kanana, a tiŋdi merenyejin kaŋ iruddya na jur lose ko kiŋajin gwoso miajin iŋwan ko merya mukanat.
+\v 20 A i mukök a nye tiŋdi se ka ’duŋök ti putesi tojo ko diŋit na nebi Samuele.
+\v 21 A kirut lepeŋat piyuŋdye mor, a Ŋun tiŋdi se Saula ŋuro lo Kisi ŋuto lo kötumit na Benyamina, a nye iŋge saŋu ko kiŋajin merya iŋwan.
+\v 22 A i mukök nagon Ŋun aje ’dumaddu lepeŋ kaŋo nu, a nye tiŋdi Dawidi a mor lose. A kune gwe a kulya nagon Ŋun a jambu i kulya kanyit adi, Nan aje ryö adi Dawidi ŋuro lo Yisai a ŋuto logon toili liŋ ’de ’deggi, a lepeŋ mo koŋdi ŋo liŋ nagon nan ’de ’dekan kune.
+\p
+\v 23 Dawidi a nye logon Ŋun a jakiŋdya Yisaraele Kalwökonit logon a Yesu lo i nyakwariat kanyit, gwoso na milyekiŋdye nye nu.
+\v 24 I ŋerot nagon Yesu a ko nyuŋ po nu, Yoane a tokukiŋdyö ŋutu liŋ ti Yisaraele adi ti se löpuŋge toilyet anyen babatisa.
+\v 25 A nagon Yoane gwe nyona ko tutuŋgö na kita nanyit nu, a lepeŋ jamakiŋdye ŋutu adi, Nan a leŋe nye logon ta yeyen lo, ama lele kata logon popo köyö i mukok logon nan ti jukin laggu kamuka kanyit.
+\p
+\v 26 Ta luŋasirik logon a nyakwariat ti Abarayama se ko ta Lwaka logon kugga Ŋun kilo, kulyaet lo ŋina lwökit aje sunyuki yi.
+\v 27 Kogwon ŋutu lo si ’da Yerusalema se ko kasarak kase köju a ko gwulu ŋilo Kalwökonit kode kuruŋdyö kulyaesi ti nebijin lo kena temba i Sabata kulo, ama a se koŋdi gwoso nagon nebijin köju a kulyari adi se mo kökon nu, kogwon se a ’duŋgö putet lo Yesu adi nye a loron.
+\v 28 A se pije Pilato anyen tiŋdu lepeŋ i tatua, ma ’di nagon se a ko ryö kulya nagon tatuarikin lepeŋ.
+\v 29 A nagon lepeŋat aje koŋdya ŋo liŋ gwoso nagon köju a wurörikin i kulya kanyit nu, a se ’dumuŋdye öpu nanyit kak i kodini na goro, a topirikiŋdye i gulöm.
+\v 30 Ama a Ŋun iŋge toŋi lepeŋ i twan;
+\v 31 a lepeŋ iŋge pukokin perok jore i ŋutu logon a moruŋdya ko nye Galilaya yu tojo Yerusalema kulo. Kilo ŋutu soŋinana lo gwe a katokorok kanyit i ŋutu ti Yisaraele.
+\v 32 Yi jakiŋdya ta Loŋe Lo ’but logon Ŋun köju a milyekin merenyejin kaŋ lo,
+\v 33 a nye iŋge konakin yi logon a nyakwariat kase kulo milye lonyit, kogwon nye a toŋu Yesu i twan; köti a wurö i Sauma tomurek adi: Do a Ŋuro liŋ, nan lo yupuŋdyö do i lo lor.
+\p
+\v 34 A kune gwe a kulya nagon Ŋun a jambu i kulya ti toŋiyu na lepeŋ i twan, anyen lepeŋ gwon ti twan köti a bure ’burön, adi, Nan mo titikin ta ’boriesi nake nagon ti jaran, gwoso na rukökiŋdye nan i tiŋdu na Dawidi köju nu.
+\v 35 Nyena nye köti a jambu i lele Sauma adi, Do mo ti tiŋdu katwöyönit ilot i ’burön.
+\v 36 Kogwon Dawidi köju a kita ’dekesi ti Ŋun i diŋit na gwolorgi nye nu, a lepeŋ twane twan a nukakine ko merenyejin kanyit i merete, a iŋge ’burön.
+\v 37 Ama nye logon Ŋun a toŋi i twan lo, lepeŋ a ko ’burön.
+\p
+\v 38 Nyenagon luŋasirik, dene ta den adi pitöki na toronjin a tuköki ta kogwon kulya ti ŋilo ŋuto.
+\v 39 Nyena kogwon kulya ti lepeŋ, ŋutu liŋ lo yubbö kulo a kölöki ’bak putet i ŋo liŋ nagon Saresi ti Mose ködyö ti bulö kölökiŋdyö ta i gwon ’bak putet.
+\v 40 Nyenagon kunyar ta an kine kulya pokin kasu loki nagon nebijin köju a jam kunu adi,
+\v 41 Ta ka ’dö ’döyök meddi ta, ko söŋi ta söŋu, ko liki ta likin, kogwon nan a koŋdya kita i perok kasu. Ŋina kita ta ti yuŋ kwöŋ ma ’di ködyö lele ŋuto a tukökin ta.
+\p
+\v 42 A nagon Paulo se ko Barnaba lupundye kaŋo i kadi momoret nu, a ŋutu kulo mamaŋdi adi ti kilo kulyaesi böŋö jamakine se i Sabata lo popo köti.
+\v 43 A i mukök nagon ŋutu lo momora aje rekin nu, a Yudayaki jore seko Lwaka jore logon a löpuggö ’börik a ti keri lo Yudayaki kulo kepoddi ko Paulo se ko Barnaba. A Paulo ko Barnaba jambi ko se a jujukiŋdye lepeŋat go anyen yeŋon i ’busan na Ŋun.
+\p
+\v 44 A i ŋilu Sabata a ŋutu lojore ti köji iŋge momoruŋdya i yiŋga nakulyaet lo Ŋun.
+\v 45 Ama a na meddi Yudayaki ŋutu jore parik nu, a se yule yulön parik, a renyani kulya na jam Paulo kune, a poki i momoröju na lepeŋ.
+\v 46 A Paulo se ko Barnaba kulyajine ki ko topurwan adi, Kulyaet lo Ŋun agu ködyö jajamaki ta kiyaŋ, ama ta a renya lepeŋ, a ta iŋge ’duŋökin ’börik adi ta ti jukin wuju ru na yeŋ nyin, mete ta, ko sona yi kulo wöriŋoddi i ŋutu ti kulye jurön.
+\v 47 Kogwon Matat a sarakin yi adi, Nan a tin do a parara i ŋutu ti jurönanyen do böŋö tokuöddu lwökit tojo ko ’dutesi ti kak.
+\p
+\v 48 A na yiŋge Lwaka kine kulya nu, a se iŋge lyöŋon, a pupurje kulyaet lo Ŋun, a se logon Ŋun a wulökin ru na yeŋ nyin kulo yubbe yubbö.
+\v 49 A kulyaet lo Matat iŋge rekin i jur ’bukuluŋ.
+\p
+\v 50 Ama a Yudayaki jujukiŋdye ŋutu wate temejik katwöyök ti Ŋun, se ko ŋutu temejik ti köji, a toŋŋe lepeŋat anyen sasaŋdu Paulo ko Barnaba, a rikoddi se kaŋo kase i jur.
+\v 51 A Paulo ko Barnaba nanakiŋdye ŋutut kak kase i mokosi a kweyet anyen tokurukiŋdyö kulya ti lepeŋat, a se iti Ikonio.
+\v 52 A kajujumuk iŋge jore ko lyöŋön se ko Mulökötyo Loke.
+\c 14
+\cl Sura 14
+\p
+\v 1 Köti gwon sona Ikonio yu adi Paulo se ko Barnaba a luŋdi kadi nagon Yudayaki momora kata na, a iŋge jambu ’bura, nyena a Yudayaki se ko Lwaka jore parik iŋge yubbö.
+\v 2 Ama a Yudayaki logon ti ’bön yubbö kulo toŋŋe töilyet ti Lwaka, a tiŋdi lepeŋat i maŋdu na luŋasirik lo yubbö kulo.
+\v 3 Nyena a Paulo se ko Barnaba iŋge gwolor nyu ko diŋit a najo. Lepeŋat jambu kulya ti Matat a purwat; a Matat iŋge ruk adi kulya na jam se i kulya ti ’busan na nyaŋu nanyit kune a gwak, kogwon nye a tiŋdu lepeŋat i koŋdya na kweyesi ko sörösi.
+\p
+\v 4 A lojore ti ŋinu köji iŋge koŋa, kulye a ti Yudayaki a kulye gwe a ti luyökie.
+\v 5 A kirut Lwaka se ko Yudayaki mora ko kasarak kase yeyeji i konakiŋdya na luyökie arabat, anyen gugubuja se ko ŋurupö.
+\v 6 A nagon luyökie aje den kine kulya nu, a se wöki Lusetura se ko Derbe nagon a köjinö ti Lukaŋ nia ko i jurön lo gwon i mara,
+\v 7 a lepeŋat iŋge tokujö Loŋe Lo ’but nyu.
+\p
+\v 8 A lele ŋuto logon a bata i mokosi suluja ko ŋote i pele lo gwe i si ’da kak Lusetura yu, mokosi kanyit a twatwa a gwe a ko wörö kwöŋ.
+\v 9 A lepeŋ iŋge yiŋ Paulo i jambu, a Paulo diŋe lepeŋ go, a iŋge den adi ŋilo ŋuto gwon ko yupet anyen nye totokela,
+\v 10 a Paulo kulyani ko gworo lobot adi, Gwo ’de ki gwogwo ko mokosi kulök! A lepeŋ labara ki a suluje wörö.
+\p
+\v 11 A na meddi lodir lo ŋutu ŋo nagon Paulo a kon kune, a lepeŋat woŋoro ki ko kutuk nase na ŋutu ti Lukaŋ nia adi, Ŋunyen aje po kak kayaŋ ni gwoso ŋutu.
+\v 12 A lepeŋat gweŋ Barnaba a Jeu, a Paulo gwiyöni a Ereme, i kogwon nye a monye katokuönit.
+\v 13 A kadi kwakwaset na Jeu gwe i kaŋo na köji, a koane lonyit joŋdi dwönin logon a tokwelenyo ko köturön kulo i kötumitön ti mariŋ na köji. A lepeŋ se ko ŋutu ’deke wukiŋdya se rubaŋga.
+\p
+\v 14 A nagon Barnaba se ko Paulo luyökie kulo aje yiŋ kine ŋo nu, a se kekereŋdi boŋgwat kase, a rumara ko lodir kiden, a kulyajine ki adi,
+\v 15 Yakulo, ko nyo nagon ta koŋdya sona? Yi a ŋutu jojo gwoso ta, yi a jakiŋdya ta Loŋe Lo ’but anyen ta löpukuŋdyö kaŋo i ŋo nagon a ŋo kana kine tojo ko Ŋun lo gwon jörun lo ni, logon a gweja ko ki ko kak, ko tör duma na ’balaŋ se ko ŋo liŋ lo gwon i lukata nase kulo.
+\v 16 Köju ’beron lepeŋ a kölökin jurön liŋ i koŋdya gwoso i ’dekesi kase.
+\v 17 Ama nye a ko kölökin se kana ’bak kweyet, ama nye a kweja mugun i ŋo na ’but nagon nye kökon kune, kweja adi nye titikin ta kudu ki yu, a tiŋdi kinyojin i radan i diŋitan kase, a tikiŋdye ta kinyo a töjoreji töilyet kasu ko lyöŋön.
+\v 18 Ma ’di ko se a jambu kulyaesi gwoso kulo, a se ryeni a nago i teŋgu na lodir i wukiŋdya na se na rubaŋga.
+\p
+\v 19 A kulye Yudayaki ti Antlokia se ko ti Ikonio lo ’duröki, a se iŋge löpukörö ŋutu jore kase i swöt, a lepeŋat gugubuje Paulo ko ŋurupö, a piköddi lepeŋ kaŋo köji kata yeyeju adi lepeŋ ŋona aje twan.
+\v 20 Ama a na momorakiŋdye ŋutu kajujumuk dumbö lepeŋ nu, a lepeŋ ŋine ki a luŋöni köji kata. A ko ’bure a lepeŋ se ko Barnaba iti Derbe.
+\v 21 A nagon Paulo ko Barnaba aje tokujö Loŋe Lo ’but Derbe yu a iŋge tiŋdu ŋutu jore i jujumbu na ŋilo kulyaet nu, a se yitöni Lusetura, a lwöŋöddi Ikonio tojo ko Antlokia,
+\v 22 totŋgoloddu töilyet ti ŋutu kajujumuk, a jujukiŋdye lepeŋat anyen yeŋon i ’debba na ŋina yupet, a kulyani adi, Yi agu ködyö tiri kiko lo sasanyesi jore anyen luŋö i Tumatyan na Ŋun.
+\v 23 A se wuluŋdye temejik ti kanisajin liŋ geleŋ geleŋ, a kwakwaddi kwakwaddu ko mimiŋdya, a mo ’yi Matat i tiju na kilo ŋutu logon a yuŋ lepeŋ kilo.
+\p
+\v 24 A kirut lepeŋat lwöŋöddi Pisidia a ’dure Pampulia.
+\v 25 A nagon se aje tokujö kulyaet lo Ŋun Perga yu nu, a lepeŋat iti Atalia.
+\v 26 Nyu a se kije i ki ’bo a iti Antlokia, i pirit nagon köju ŋutu a mo ’yu Ŋun i ’busan nanyit i tiju na lepeŋat kogwon kita nagon se soŋinana aje tutuŋökin na.
+\v 27 A na ’durokiŋdye se Antlokia nu, a se luŋgi ŋutu lo momora a kanisa kulo i pirit na geleŋ, a se nyönyökökiŋdye lepeŋat ŋo liŋ nagon Ŋun a tikin se i koŋdya kune, a iŋge ŋakin ŋutu logon ’bayin a Yudayaki kilo kiko anyen yuyubbö.
+\v 28 A se iŋge si ’da nyu ko diŋit a najo ko ŋutu kajujumuk i pirit na geleŋ.
+\c 15
+\cl Sura 15
+\p
+\v 1 A kulye ŋutu lo poŋdi Yudaya yu tojo Antlokia, a suluje todindyö luŋasirik lo yubbo kulo adi, Ko ta a ko tawero gwoso i keri lo Mose ta ti bulö lwökö kwöŋ.
+\v 2 A ko Paulo ko Barnaba rerenyani ko se parik a iŋge pipi se ko kine kulya, nyena a Paulo ko Barnaba se ko kulye ŋutu ti Antlokia iŋge wulwe anyen tu tojo Yerusalema i meddya na luyökie se ko ŋutu temejik kogwon kine kulya.
+\p
+\v 3 A ŋutu ti kanisa nyömökindye lepeŋat i kiko, a se lwöpöddi Poinike ko Samaria, tutuköddu adi ŋutu ti kulye jurön aje löpuggö töilyet, a kine kulya tiŋdi luŋasirik lo yubbö kulu liŋ i lyöpön parik.
+\v 4 A na ’durökiŋdye se Yerusalema nu, a kanisa ko luyökie se ko ŋutu temejik wuji lepeŋat. A Paulo ko Barnaba nyönyökökiŋdye lepeŋat po liŋ nagon Ŋun a tikin se i koŋdya kune.
+\p
+\v 5 Ama a kulye ti lapet na Parusijin logon a kayupök pine ki a kulyani adi, Lepeŋat agu ködyö tatawero ko ti sarakine saraki anyen ’debba Saresi ti Mose.
+\p
+\v 6 A luyökie se ko temejik momori i pirit na geleŋ anyen yeyeju kine kulya.
+\v 7 A i mukök nagon se aje totopi ko diŋit a najo nu, a Petero ŋine ki a kulyani adi, Luŋasirik, ta deden adi Ŋun köju a wuluŋdyö nan kasu kiden anyen ŋutu ti jurön ködyö yiŋuŋdya kulyaesi ti Loŋe Lo ’but köyö i kutuk, anyen yuyubbö.
+\v 8 A Ŋun logon deden töilyet ti ŋutu lo iŋge kwekin lepeŋat adi nye a ruk se, kogwon nye a tiŋdu se Mulökötyo Loke, gwoso na tiŋdi nye yi köju nu.
+\v 9 Lepeŋ a ko tuka ’de ’yu yi ko lepeŋat, kogwon lepeŋ a toke ’ya töilyet kase kogwon se a yubbö.
+\v 10 Nyenagon ko nyo nagon ta möŋu Ŋun i sopakiŋdya na po na pöiyiöni ko kilo ŋutu kajujumuk i kidyö, nagon merenyejin kaŋ kode yi ti jukin ’doggu kune?
+\v 11 Kölumbö yi yubbö adi yi lwölwökö kogwon ’busan na nyaŋu na Matat Yesu gwoso na lwököri se köti na.
+\p
+\v 12 A momoret liŋ yiŋani taliŋ; a lepeŋat yiŋge ko Barnaba se ko Paulo i nyönyöggu na kweyesi ko sörösi nagon Ŋun a tikin se i koŋdya i kidenna ŋutu ti jurön kune.
+\p
+\v 13 A nagon se aje tutuŋgö jambu nu, a Yakobo kulyani adi, Luŋasirik, yiŋge ta nan.
+\v 14 Simeona aje nyönyöggu adi Ŋun a kokwe a ’yö ’yu ŋutu ti jurön a wuluŋdye kötumit na ŋutu kase kiden a na karin kanyit.
+\v 15 A kulyaesi ti nebijin gwe jojo ko kine kulya, gwoso na wurörikin nu adi,
+\v 16 A i mukök, a nan Matat mo yitwene yitwe, nan mo nyöggi ’duggö tumatyan na Dawidi nagon gwoso morogo nagon a ’doro kak na; a nan mo nyöggi ’duggö murwöki kanyit, a mo ’bilikiŋdye nye ki,
+\v 17 anyen pitönö ti ŋutu böŋö ga ’yu nan Matat, iŋkoi ŋutu ti jurön liŋ logon luŋu ko karin kwe kulo.
+\v 18 Kilo a kulyaesi kwe ti Matat logon a tiŋdu kine kulya i dena köju ’beron nu.
+\p
+\v 19 Nyenagon a Yakobo puputuru ŋerot i jambu adi, ’Duŋet nio na kine kulya ködyö gwon sona adi, ti yi gwe ti yöyöŋgu ŋutu ti kulye jurön logon aje löpukuŋdyö ko Ŋun ni kilo,
+\v 20 ama ti yi kölumbö wurökiŋdye ta lepeŋat waraga, anyen se paju kinyojin logon wuki punyen logon a nyömuejin, kogwon a toluta; köti ti se teŋgi ’börik i towutön, ko i nyesu na ŋo nagon totolo, se ko i nyesu na rima.
+\v 21 Kogwon suluja köju nu, Mose gwon ko ŋutu logon tokujö Saresi kanyit, i keŋdya na se i kadijik momoresi temba i Sabata i köjinö liŋ.
+\p
+\v 22 Nyenaa gwe a na ’but ko luyökie, ko temejik se ko ŋutu liŋ lo momora a kanisa kulo i wuluŋdyö na ŋutu kase kiden, anyen soŋdu se Antlokia i pirit na geleŋ kase ko Paulo ko Barnaba. Ŋutu lo wulwe kulo a ko Yuda lo luŋu a Barsaba se ko Sila logon a ŋutu temejik ko luŋasirik lo yubbö kulo kiden.
+\v 23 Waraga na son se na a wurö sona adi, Yi luyökie se ko temejik luŋösurök kasu roman ko ta luŋasirik kaŋ lo yubbö logon a ŋutu ti kulye jurön lo si ’da Antlokia, ko Suria se ko Kilikia kilo.
+\v 24 Yi a yiŋ adi kulye Ŋutu kaŋ a yöyoŋgu ta ko kulyaesi, a sopuggo yeyeesi kasu, ma ’di nagon yi a ko sarakin lepeŋat.
+\v 25 A gwe a na ’but kayaŋ, nagon yeyeesi kaŋ a mora aŋo geleŋ, i wuluŋdyö na ŋutu anyen sonyo kasu ŋini. Lepeŋat moraddu ko Barnaba se ko Paulo ŋutu kaŋ lo nyanyara.
+\v 26 Lepeŋat a pakiŋdya ’böriki karin ti Matat likaŋ Yesu Kristo.
+\v 27 Ko ŋina kwe yi a sunyukin ta Yuda se ko Sila logon mo nyönyökökin ta kine kulya liŋ ko kutusen kase.
+\v 28 A gwe a na ’but ko Mulökötyo Loke se koyi köti adi ti yi gwe ti sopakiŋdya ta ko ŋo na pömöni, ake kine ŋo nagon ködyö ’de ’dekarikin kine;
+\v 29 adi ta ködyö paju kinyojin logon wuki ŋunyen logon a nyömuejin, a paji nyesu na rima, ko nyesu na ŋo nagon totolo, köti ta ködyö teŋgu ’börik i towutön. Ko ta a teŋgu ’börik i kine ŋo, a ta mo koŋdi ’bura. Ti Ŋun gwe ko ta.
+\p
+\v 30 A na sonyoji ’e se nu a se iti Antlokia, a momori kayupök liŋ i pirit na geleŋ, a se tiŋdi lepeŋat ŋina waraga.
+\v 31 A nagon se aje keŋdya ŋina waraga nu, a se iŋge jore ko lyöŋön kogwon kine kulya aje togo ’yu se.
+\v 32 A ko Yuda se ko Sila logon köti a nebijin, iŋge jujuja luoasirik lo yubbö kulo ko kulyaesi jore, a togo ’yi se.
+\p
+\v 33 A i mukök nagon se aje gwon nyu ko nene diŋit nu, a luoasirik lo yubbö kulo sonyoddi lepeŋat bot ko töilyet lo ’but i ŋutu lo soŋdu se köju kulo.
+\v 34 Ama gwon a na ’but ko Sila i mönuŋdyö nyu.
+\v 35 Ama a Paulo se ko Barnaba mönuŋdye Antlokia yu, a se todiŋdye ko a tokuje kulyaet lo Matat, mora ko kulye ŋutu jore.
+\p
+\v 36 A i mukök na kulye perok, a Paulo takiŋdye Barnaba adi, Ti yi yitöni i ’yö ’yu na luŋasirik lo yubbö kulo i köjinö liŋ nagon yi köju a tokujö kulyaet lo Matat kata kunu, anyen deden ko lepeŋat gwon ada.
+\v 37 A Barnaba ’deke baraddu Yoane logon köti luou a Marako ko lepeŋ se ko Paulo i pirit na geleŋ.
+\v 38 Ama a Paulo yeyeji adi ’bayin a na ’but i joŋga na lepeŋ, kogwon lepeŋ a kölökin se Pampulia yu, a tine yeŋon ko se i na kita.
+\v 39 A lepeŋat iŋge rerenya parik, a reki rekin. A Barnaba joŋgi Marako, a kije i ki ’bo a iti Kuprio;
+\v 40 ama a Paulo wuluŋdye Sila, a luŋasirik lo yubbö kulo mo ’yi Matat ko ’busan nanyit i tiju na se, a kirut a se iti tu.
+\v 41 A Paulo tiri Suria se ko Kilikia, totŋgoloddu momoresi ti ŋutu lo momora a kanisa.
+\c 16
+\cl Sura 16
+\p
+\v 1 A Paulo köti iti Derbe, ayeŋgi Lusetura. Mete, a lele kajujumunit gwe nyu, karin kanyit a Timoteo, ŋuro lo nene Yudayakityo nagon a yubbö Yesu, a monye lonyit gwe a Girikityo.
+\v 2 Luŋasirik liŋ lo yubbö lo gwon Lusetura se ko Ikonio yu kulu jambu adi Timoteo a lo ’but.
+\v 3 A Paulo ’deke baraddu Timoteo, nyena a nye taweŋi lepeŋ kogwon Yudayaki liŋ lo gwon i kinu piritön kulu a den adi monye Timoteo a Girikityo.
+\p
+\v 4 A na wöröji ’e se i köjinö nu, a se nyönyökökiŋdye se saresi logon luyökie se ko temejik lo gwon Yerusalema yu kulu lo teteŋdya anyen lepeŋat ’de ’dep.
+\p
+\v 5 Nyena a momoresi ti ŋutu lo momora a kanisa kulo temba i lor iŋge golon i yupet a ŋdine ŋdi.
+\p
+\v 6 A lepeŋat tiri jur lo Purugia se ko lo Galatia, a Mulökötyo Loke gwe a ko rukökin lepeŋat i tokujö na kulyaet lo ŋun i jur lo Asia.
+\v 7 A nagon se aje ’durökin nyona ko jur lo Musia nu, a se möŋi luŋö i jur lo Bitunia, ama a Mulökötyo lo Yesu tine rukörö se.
+\v 8 A lepeŋat tiri jur lo Musia a yeŋgi Turoa.
+\v 9 A i ŋilu tukwaje a Paulo meddi kulya kanyit i töili, adi ŋuto lo Makedonia gwogwo ’dan mo ’yu nye adi, Laŋaddi Makedonia i parakiŋdya na yi.
+\v 10 A na meddi nye kine kulya nu, ’de ’de a yi teteŋdi teteŋdya anyen tu Makedonia, kogwon yi a yeyeju adi Ŋun aje luŋgu yi anyen tokukiŋdyö lepeŋat Loŋe Lo ’but.
+\p
+\v 11 Nyena a yi iti ko ki ’bo suluja Turoa, a iti gwo tojo ko Samotrakia, a ko ’bure a yi iti tojo Neapoli.
+\v 12 A yi ŋine ŋien yu a iti tojo Pilipoi. Lepeŋ a köji na kokwe na jur lo Makedonia, köti a köji nagon ’depa ko miri lo Roma gwoso a jur lose. A yi iŋge si ’da i ŋinu köji ko kulye perok.
+\p
+\v 13 A i lor lo Sabata, a yi lupundye kaŋo i kötumit na mariŋ na köji nyona ko kijit na kare. Yi yeyeju adi pirit kwakwaset ŋona kata nyu. A yi si ’dani kak i jambu ko wate nagon a momorakiŋdya nyu kunu.
+\v 14 A nene na kine ŋutu na yiŋga kulya na jam yi kune karin kanyit a Ludia, nagon po i köji na Tuwatira ko a katugwörönit na boŋgwat na ’bule, lepeŋ a kakwakwasanit na Ŋun. A Matat pakiŋdye töili lo Ludia i wuju na kulya nagon Paulo jajam kune.
+\v 15 A lepeŋ se ko mede nanyit liŋ iŋge batisa, a kirut lepeŋ mo ’yi yi adi, Ko ködyö ta a liŋ adi nan ’diri a kayupönit na Matat, böŋö poŋdi ta köyö mede i si ’da. A lepeŋ ri ’diaddi yi.
+\p
+\v 16 A ko gwe sona na tiri yi i pirit kwakwaset nu, a yi torumbe ko nene ’diet nagon a ’dupiet. Lepeŋ gwon ko mulökötyo logon keju gwoso ’bunit, a lepeŋ iŋge jakiŋdya komonye ’bulit a duma kogwon keju nanyit na kulya na popo.
+\v 17 A lepeŋ kepoddi yi ko Paulo, a kulyajine ki adi, Kilo ŋutu a köliŋönök ti Ŋun Katoŋanit lo ki liŋ, lepeŋat tukökiŋdyö ta kiko lwökit.
+\p
+\v 18 Lepeŋ a koŋdya sona perok jore tojo Paulo a delya parik, a löpu köni lö puök, a kulyani ko mulökötyo loron adi, Nan saŋu do i karin ti Yesu Kristo adi, poŋdi kaŋo ko ŋina ŋuro i mugun. A mulökötyo poŋdi kaŋo ko nu ŋuro i mugun i ŋinu saa gwak.
+\v 19 A nagon komonye ŋina ŋuro aje den adi yenet nase na ’bulit aje ’baka nu, a lepeŋat momorgi ko Paulo se ko Sila a jiŋge se i pirit gwöriet ko kasarak i komor i ri;
+\v 20 a nagon se aje joŋga lepeŋat ko ka ’duŋök ti putesi i komor nu, a se kulyani adi, Kulo ŋutu a Yudayaki; lepeŋat yöyöŋgu köji nikaŋ.
+\v 21 Lepeŋat jujukiŋdya ŋutu i ’debba na keriat logon saret a ko ruk yi i koŋdya kulo, kogwon yi a ŋutu ti Roma.
+\v 22 A lodir lo ŋutu momorakiŋdye i mörö ko lepeŋat. A ka ’duŋök ti putesi sarakiŋdye adi ti boŋgwat kase kekerenyani kaŋo kase i mugunya ko ti se ’bitöni ko turya.
+\v 23 A nagon se aje ’biddyö lepeŋat parik nu, a se gubakiŋdye lepeŋat i kadi rereket, a se sarakiŋdye katiyunit i tiju na lepeŋat go,
+\v 24 A na wuji katiyunit ŋilo saret nu, a lepeŋ gubaddi se i kadi rereket na gwon lukata, a kwakakiŋdye mokosi kase go i kaden.
+\p
+\v 25 A nagon gwe nyona ko tukwaje kiden nu, a Paulo se ko Sila gwe i kwakwaddu ko i yulukiŋdyö na Ŋun kölisi, a kulye ŋutu lo rereka kulo gwe i yiŋga na lepeŋat.
+\v 26 ’De ’de kijek a rigirigi duma lo poki, a pipilesi ti kadi rereket böböŋdi böböŋdu. ’De ’de kijek a kötumitön liŋ ŋaji ŋaju, a toŋot lo rerekarikin ŋutu liŋ kulo lakani laka.
+\v 27 A katiyunit ko purwene i doto, a nye meddi kötumitön ti kadi rereket aje ŋaju, a lepeŋ yeyeji adi ŋutu liŋ lo rereka kilo ŋona aje wökön, a lepeŋ ’dutuŋdye baŋdu lonyit kaŋo, a yönöni tatuja mugun.
+\v 28 Ama a Paulo kulyajine ki ko gworo lobot adi, An do ko böŋörö mugun, kogwon yi liŋ makulo ni.
+\v 29 A katiyunit luŋgi kimaŋ, a rumara i lukata na kadi, a nye gubakindye mugun kak böböŋdu ko kujönö i komor nase Paulo se ko Sila.
+\v 30 A kirut lepeŋ joŋgi se kaŋo, a pije adi, Pon dumalak kwe, nan koŋdya nyo anyen nan lwölwökö?
+\v 31 A se waddi adi, Yubbe Matat Yesu, a do de lwököni lwökö, do se ko mede inot.
+\p
+\v 32 A lepeŋat jamakiŋdye lepeŋ se ko ŋutu liŋ ti mede nanyit kulyaet lo Matat.
+\v 33 A i ŋinu saa gwak na tukwaje, a nye joŋgi se a lalaji ’dikasin kase kune, a lepeŋ se ko mede nanyit liŋ batisani batisa ’de ’de.
+\v 34 A nye joŋgi ko Paulo se ko Sila kanyit kadi, a tiŋdi lepeŋat kinyo, a lepeŋ se ko mede nanyit liŋ iŋge lyöŋön parik kogwon se aje yubbo Ŋun.
+\p
+\v 35 A nagon gwe a ko ’bure nu, a ka ’duŋök ti putesi soŋdi aseker ko saret adi, Ti kilo ŋutu koloni kölö.
+\p
+\v 36 A katiyunit nyönyökökiŋdye Paulo kine kulya adi, Ka ’duŋök ti putesi a sunyuŋdyö lore adi ti ta kölöni kölö. Nyenagon poŋdi ta kaŋo ko iti ta ko töilyet lo ’but.
+\p
+\v 37 Ama a Paulo kulyani ko lepeŋat adi, Kulu ŋutu a ’biddyö yi i komor na ŋutu liŋ ’bak ’duŋöki na putet, a iŋge gubakin yi i kadi rereket, yi logon a ŋutu ti Roma kulo. Nyena lepeŋat ’de ’dekan kölöddu yi a lwön le? ’Bayin kwöŋ! Ti lepeŋat ko ’börik kase poŋdi anyen joŋga yi kaŋo.
+\v 38 A aseker nyönyökökiŋdye ka ’duŋök ti putesi kine kulya na jama kune, a na yiŋge ka ’duŋök adi ko Paulo se ko Sila a ŋutu ti Roma nu, a se kujönöni kujönö.
+\v 39 Nyena a se iti i mo ’yu na pitönö, a joŋdi se kaŋo, a mo ’yi lepeŋat anyen wuwuddya i ŋinu köji.
+\v 40 Nyena a ko Paulo se ko Sila poŋdi kaŋo i kadi rereket, a iti ko Ludia mede, a nagon se aje momora ko luŋasirik lo yubbo kulo nu, a se togo ’yi lepeŋat, a iti tu.
+\c 17
+\cl Sura 17
+\p
+\v 1 Nyena a se tiri Ampipoli ko Apolonia, a se ’dure Tesalonike. Kadi momoret na Yudayaki kata nyu.
+\v 2 A Paulo koŋdi gwoso na yeŋ na, a nye luŋöni i omu kadi momoret, a nye jambi ko se i kulya ti Ŋun na wurö kune ko Sabatajin musala.
+\v 3 A nye Pakiŋdye se kulya na wurö kune, a tokurukiŋdye lepeŋat adi Masia agu ködyo ŋoŋoŋga anyen ŋiŋien i twan, kulya adi, Lo Yesu logon nan a tokukin ta lo a Masia.
+\v 4 A kulye kase iŋge yubbö, a morakiŋdye ko Paulo se ko Sila, köti a Giriki jore logon a katwöyök ti Ŋun, se ko ŋutu wate jore na kukwön iŋge löpukwe.
+\p
+\v 5 Ama a Yudayaki iŋge yulön, a momori ŋutu logon ’bak ’bulit i ŋutu lo wöwörötu abur, a momori a lodir a towoŋgi köji ’bukuluŋ, a iti i mörö ko mede na Yasona yöŋö galuŋdya ko Paulo se ko Sila kaŋo anyen joŋa ko ŋutu i komor.
+\v 6 Ama a nagon se gwe a ko ryö se nu, a lepeŋat jiŋge Yasona se ko kulye luoasirik lo yubbö kulo i komŋo na kasarak ti köji, wowoŋon adi, Kulo ŋutu aje söpuk kak ’bukuluŋ! Lepeŋat soŋinana aje po ni köti,
+\v 7 a Yasona wuyuddi lepeŋat kanyit mede. Lepeŋat liŋ aje ’beleŋgu saresi ti Kaisar kulya adi, Lele mor kata karin kanyit a Yesu.
+\v 8 A ŋutu ti köji se ko kasarak iŋge dyadya ’yu na yiŋge se kine kulya nu.
+\v 9 A kasarak tiŋdi Yasona se ko kulye ŋutu kulo i robba na gurut a dakesi, a kirut se kölöddi lepeŋat.
+\p
+\v 10 A ’de ’de nagon kak gwe a tukwaje nu, a luŋasirik lo yubbo kulo soŋdi Paulo se ko Sila Beroia yu, a na ’durökiŋdye se nyu nu, a lepeŋat luŋöni i kadi momoret na Yudayaki.
+\v 11 A Yudayaki lo gwon nyu kulu gwe a ŋutu lo ’but lwölwöŋ ŋutu ti Tesalonike, kogwon se a wuju ŋilo kulyaet ko pusök a duma, a lepeŋat keŋdi kulya ti Ŋun na wurö kune temba i lor gaga ’yu kode ŋona kine kulya ’diri a gwak.
+\v 12 Nyenagon a jore kase iŋge yubbö se ko ŋutu wate jore ti Giriki nagon a temejik, köti se ko ŋutu lyan jore ti Giriki.
+\p
+\v 13 Ama a na yiŋge Yudayaki ti Tesalonike kulo adi Paulo köti a tokujö kulyaet lo Ŋun Beroia yu nu, a lepeŋat iti nyu i topiju se ko i jujukindya na lodir i mörö ko lepeŋ.
+\v 14 ’De ’de kijek a luŋasirik lo yubbö kulo sondi Paulo anyen tu tojo ko tör na ’balaŋ, ama a ko Sila se ko Timoteo karaki Beroia.
+\v 15 A ŋutu lo nyömöddu Paulo kulo joŋgi lepeŋ tojo Atenai, a Paulo sarakindye se anyen Sila se ko Timoteo moraddu kanyit yu ’de ’de. A kirut kilo ŋutu yitöni bot.
+\p
+\v 16 A nagon Paulo nyuŋ gwon i möndu na Sila se ko Timoteo Atenai yu nu, a töili lonyit gwe pape na meddi nye köji a jore ko nyömuejin logon a punyen nu.
+\v 17 Nyenagon a lepeŋ iŋge jambu ko Yudayaki i kadijik momoresi se ko ŋutu logon ’bayin a Yudayaki logon a katwöyök ti Ŋun kilo. A lepeŋ köti iŋge jambu perok liŋ ko ŋutu logon lwöpöddu i pirit gwöriet kulo.
+\p
+\v 18 A kulye ŋutu kayeyeŋ lokoŋ logon a ti teŋ na Epikuro ko na Satoa kulo köti poki i rerenya ko lepeŋ. A kulye pipije ’borik adi, Lo karuonit lo kulya nagon ti kurwe lo ’dek jambu nyo? A kulye kulyani adi, Lepeŋ meta gwoso nye tokujö kulya ti punyen lepelok. Lepeŋat kulya sona kogwon Paulo tokujö kulya ti Yesu se ko ŋien nanyit i twan.
+\p
+\v 19 Nyena a lepeŋat joŋgi Paulo a nyömöddi lepeŋ i komor na momoret na ŋutu temejik na luŋu a Areopago, a pije adi, Böŋö yi ’dek denuŋdya ŋina todinet ludukötyo nagon do jambu kulya kanyit na.
+\v 20 Kune kulya nagon yi a yiŋ do i jambu kune gwon ka ’de; yi ködyö ’de ’dekan deŋdya ko kine kulya kweja nyo.
+\v 21 (Ŋutu ti Atenai se ko Lwaka lo si ’da nyu kulu joŋga diŋit nase liŋ i jambu ko i yiŋga na ŋo luduko.)
+\p
+\v 22 A Paulo gwo ’de gwo ’dan i komor na momoret na luŋu a Areopago, a kulyani adi, Ta ŋutu ti Atenai, nan aje met adi ta a ŋutu logon twöju ŋunyen parik i ŋo liŋ.
+\v 23 Kogwon na lwöŋöddi nan nu a nan iŋge met ŋo nagon ta kwakwat kune, a nan köti iŋge ryö pirit ’yuret na rubaŋgajin nagon kulya a wuröki nyin adi, Ŋun logon ŋutu ti den lo kwakwasa kata. Nyena ŋilo Ŋun logon ta kwakwat a gwe a ko den lo, nan tukökiŋdyö ta kulya kanyit.
+\p
+\v 24 Ŋun lo gweja ko kak se ko ŋo liŋ logon gwon i lukata nanyit lo, lepeŋ a Matat lo ki ko kak. Lepeŋ ti si ’da i kadijik kwakwasesi nagon ŋutu lo ’duggö kune.
+\v 25 Ŋutu ti parakiŋdya lepeŋ kogwon nye ti ’dekan nene ŋo, kogwon lepeŋ lo tiŋdu ŋutu liŋ gwon jörun anyen yuyukan, a tiŋdi se ŋo liŋ.
+\p
+\v 26 A lepeŋ köju piŋiluŋdye gweyajin liŋ ti ŋutu i ŋuto geleŋ, a tiŋdi se i gwolor i kak ’bukuluŋ. Lepeŋ a wulökiŋdyö ŋutu diŋitan kase a tembi piritön na si ’dari se kune.
+\v 27 Ŋun koŋdya sona anyen ŋutu liŋ ködyö ga ’yu lepeŋ, anyen se ’ba ’bakaddu lepeŋ kode ŋona se ryöryö lepeŋ. Ama lepeŋ ti gwon pajo koyi liŋ geleŋ geleŋ.
+\v 28 Kogwon kanyit i mugun yi gwon jörun, a yi wöröni wörö a yi gwe kata. Iŋkoi, kulye ŋutu kasu lo wuŋö kölisi kulo lo jambu adi, Yi köti a nyakwariat kanyit.
+\p
+\v 29 Nyena kogwon yi a nyakwariat ti Ŋun, yi ti bulö yeyeju adi Ŋun gwon gwoso nyömue nagon ŋuto a teten ko dakaŋ, kode ko pödö, kode ko ŋurupit, gwoso i yeyeet na tobodwan nanyit.
+\v 30 Nyenagon Ŋun a jalatara konyen ŋerot i diŋitan nagon ŋutu ti den kulya na kon se kunu, ama soŋinana nye lo sarakiŋdya ŋutu liŋ adi ti se liŋ i piritön liŋ löpuŋge töilyet;
+\v 31 kogwon nye aje wuluŋdyö lor logon nye mo ’duŋge kulya ti ŋutu liŋ ti kak ko torigwo. Lepeŋ aje wuluŋdyö ŋuto a ka ’duŋönit, a iŋge tokurukin ŋutu liŋ adi kine kulya a gwak, kogwon nye a toŋiju lo ŋuto i twan.
+\p
+\v 32 A na yiŋge se kulya ti ŋien i twan nu, a kulye kase kwekwenine kwekweni, ama a kulye kase kulyani adi, Yi ’dek yiŋga do i jambu na kine kulya köti.
+\v 33 Nyena a Paulo ŋiörö kaŋo kase kata.
+\v 34 Ama a kulye ŋutu ’depakiŋdye ko lepeŋ a yubbe yubbö. Lele lose a Dionusio lo Areopago, a nene gwe a Damari, se ko kulye ŋutu köti.
+\c 18
+\cl Sura 18
+\p
+\v 1 A i mukök na kine kulya, a Paulo kö ’yi Atenai a iti Korinto.
+\v 2 A nye torumbe ko lele Yudayakityo nyu, ŋuto lo Ponto karin kanyit a Akwila. Lepeŋ pete po Italia se ko narakwan nanyit karin kanyit a Pirisikila, kogwon Kalaudio a saŋu adi ti Yudayaki liŋ wuddye wuddya Roma. A Paulo poŋdi ko lepeŋat ni.
+\v 3 Kilo ŋutu a katetenak ti kemialan; nyena kogwon kita na Paulo ko na kilo ŋutu a ŋo na geleŋ, a nye si ’dani ko se, a kitani ko se i pirit na geleŋ.
+\v 4 A nye jambi i kadi momoret na Yudayaki temba i Sabata, yöŋö löpukuŋdyö Yudayaki se ko Giriki.
+\p
+\v 5 A Sila se ko Timoteo ŋine Makedonia, a ’dure Korinto, a Paulo joŋgi diŋit nanyit liŋ i tokujö na ŋilo kulyaet, tokurukiŋdyö Yudayaki adi Yesu a Masia.
+\v 6 A lepeŋat renyani lepeŋ, a momoroji lepeŋ. Nyena a Paulo nanaji boŋgwat kanyit kune, a kulyani ko se adi, Ti rima kasu gwe kasu i kusik! Nan a loke. Soŋinana nan lo iti i ŋutu ti kulye jurön.
+\v 7 A nye ŋine ŋien nyu a iti ko Tito Yusito mede. Ŋilo ŋuto a kakwakwasanit lo Ŋun, a mede nanyit diŋöni ko kadi momoret na Yudayaki.
+\v 8 A Krisipo duma lo kadi momoret se ko mede nanyit liŋ iŋge yubbö Matat. A ŋutu jore ti Korinto yiŋge kulya na jam Paulo kune, a se yubbe yubbö a iŋge batisa.
+\p
+\v 9 A i lele tukwaje a Matat kulyani ko Paulo gwoso i rudwe adi, Ko kujönö; kölumbö jambi jambu, an do ko yiŋa taliŋ;
+\v 10 kogwon nan gwon ko do, a lele ŋuto mo gwe ’bayin lo domba do anyen konakiŋdya do arabat. Nan gwon ko ŋutu jore i ŋina köji.
+\v 11 Nyena a Paulo iŋge si ’da nyu kiŋa geleŋ ko yapala buker, todinikindyö ŋutu kulyaet lo Ŋun.
+\p
+\v 12 A na gwoŋdi Galiŋ a mödir lo Akaya nu, a Yudayaki momori momora, a morgi Paulo, a joŋgi lepeŋ i ri.
+\v 13 A se kulyani adi, Lo ŋuto ’dek löpukuŋdyö ŋutu anyen kwakwaddu Ŋun, ti gwon gwoso i saresi.
+\p
+\v 14 Ama a nagon Paulo ’deke jambu nu, a Galiŋ kulyani ko Yudayaki adi, Ko ködyö ta Yudayaki ’dek jambu putet lo kulya narok kode lo toron duma, ködyö a na ’but ko nan poŋga taliŋ ko ta i yiŋga na kulya kasu;
+\v 15 ama ko ta gwon i rerenya i kulya ti tokuruki na kulyaesi, kode na karin, kode na saresi kasu ti keri, a ti ta ko ’börik lo meddi kine kulya. Nan ti ’bön gwon a ka ’dupönit lo kine kulya.
+\v 16 A nye riköddi se kaŋo i ri.
+\v 17 A ŋutu liŋ morgi Sosetene duma lo kadi momoret, a ’biddye lepeŋ i komor na ri. Ama a Galiŋ tine yeye kine kulya.
+\p
+\v 18 A i mukök na ŋina a Paulo karaki nyu ko kulye perok jore, a rome ko luŋasirik lo yubbö kulo, a lepeŋ suluje tu ko ki ’bo Suria, a Pirisikila se ko Akwila moraddi ko lepeŋ. A i ŋerot na tu nase, a Paulo ’barinuni kwe Kepkuria yu kogwon milye logon nye milyekin Ŋun lo.
+\v 19 A na ’durökiŋdye se Epeso nu, a Paulo kölökiŋdye Pirisikila ko Akwila i si ’da nyu, a nye ko mugun nanyit luŋoni i kadi momoret i jambu na kulya ko Yudayaki.
+\v 20 A Yudayaki pije lepeŋ anyen mönuŋdyö ko se ko nene diŋit, ama a nye iŋge renya,
+\v 21 a kölumbö i piörö nanyit, a nye takiŋdye lepeŋat adi, Ko Ŋun ’de ’dekan nan mo yiyitwe kasu ni. A kirut lepeŋ kö ’yi Epeso, a lwöpöddi ŋerot ko ki ’bo.
+\p
+\v 22 A na ’durökiŋdye nye Kaisaria a kiyuŋdye kaŋo nu, a nye iti Yerusalema i roman ko kanisa, a kirut lepeŋ iti Antlokia.
+\p
+\v 23 A nye ko joŋgi nene diŋit yu, a nye piörö piörö, a wöröjine i jur lo Galatia se ko lo Purugia totŋgoloddu ŋutu liŋ logon a kajujumuk.
+\p
+\v 24 A lele Yudayakityo karin kanyit a Apolo, ŋuto lo Alesaŋduria i yuŋwe nanyit, iŋge ’dur Epeso. Lepeŋ a kajamanit lotolok ko a lokoŋ i kulya ti Ŋun na wurö kune.
+\v 25 Lepeŋ köju a todiniki kiko lo Matat, a gwe ko pusök a duma i jambu ko i todiŋdyö na kulya ti Yesu ’bura, ma ’di nagon nye tuŋ deŋdya kulya ti batisimo na batiddye Yoane nu.
+\v 26 A lepeŋ suluje jambu a purutat i kadi momoret na Yudayaki, ama a na yiŋge Pirisikila se ko Akwila lepeŋ i jambu nu, a se joŋgi lepeŋ, a se tokurukiŋdye lepeŋ kiko lo Ŋun ’bura bia parik.
+\p
+\v 27 A nagon nye ’deke lapaddu tojo Akaya nu, a luŋasirik lo yubbö kulo togo ’yi lepeŋ, a se wurökiŋdye ŋutu logon a kajujumuk lo gwon Akaya yu kulu waraga, adi ti se wuji lepeŋ ’bura. A na ’durökiŋdye nye nu, a nye parakiŋdye ŋutu logon Ŋun a won konyen ko se ko a tiŋdu lepeŋat i yubbö kulo,
+\v 28 kogwon lepeŋ jambu ko riŋit, a nye te ’yi Yudayaki ko ŋutu liŋ i komor, a kwekiŋdye se adi kulya ti Ŋun na wurö kune tuggö adi Yesu a Masia.
+\c 19
+\cl Sura 19
+\p
+\v 1 A na gwoŋdi Apolo Korintonu, a Paulo lopaddi swöt lo lobot a ’dure Epeso. A lepeŋ ryeji kulye ŋutu logon a kajujumuk nyu,
+\v 2 a nye pije se adi, Ta ŋona a wuju Mulökötyo Loke na yubbe ta nu le? A se waddi adi, ’Bayin, yi kwöŋ a ko yiŋ adi kode ŋona Mulökötyo Loke gwon kata.
+\p
+\v 3 A Paulo pije lepeŋat adi, Batisimo na batisari ta na a nyo? A se waddi adi, Yi a batisa ko batisimo na batiddye Yoane nu.
+\p
+\v 4 A Paulo takiŋdye se adi, Yoane batiddya ko batisimo nagon kweja adi ŋutu a löpuggö töilyet, takiŋdya ŋutu adi ti se yubbe ŋuto logon mo popo kanyit i mukök lo, kweja adi a Yesu.
+\v 5 A na yiŋge se kine kulya nu, a se batisani i karin ti Matat Yesu.
+\v 6 A nagon Paulo aje sopakiŋdya könisi kanyit kase loki nu, a Mulökötyo Loke poki ko lepeŋat, a se suluje jambu ko kutusen ka ’de ka ’de a tokuje tokujö.
+\v 7 A lepeŋat liŋ gwe gwoso ŋutu puök wot murek.
+\p
+\v 8 A Paulo yeŋe wörö i kadi momoret na Yudayaki yapala musala i jambu ko ŋutu a purutat; lepeŋ jajambu ko se a ga ’yi löpukuŋdyö se i kulya ti Tumatyan na Ŋun.
+\v 9 Ama a kulye kase tiŋge tiŋga, a tine ’bön yubbö, a jambi kulya ti lo Kiko arabat ko ŋutu i komŋo, nyena a Paulo joŋgi kajujumuk kulo a wuddye wuddya kase kata, a jambi perok liŋ i kadi todinet nagon a na Turano.
+\v 10 A kine kulya yeŋe gwon sona kiŋajin murek, nyena a ŋutu liŋ Yudayaki se ko ŋutu ti kulye juron lo si ’da i jur lo Asia kulo iŋge yiŋ kulyaet lo Matat.
+\p
+\v 11 A Ŋun tiŋdi Paulo i koŋdya na sörösi temejik;
+\v 12 nyena ma ’di möŋdiliet nagon nye a kitari se ko boŋgwat nagon lepeŋ a pitakin kanyit i mukök kune a yekaki ŋutu lo gigilötu, a twana kölökiŋdye se, a mulökö lorok poŋdi kaŋo kase i mugunya.
+\p
+\v 13 Ama a kulye Yudayaki logon a ’bunuk karikök ti mulökö lorok ko a kajölök kulo, mirakiŋdye ’diŋdya karin ti Matat Yesu i ŋutu logon a moka ko mulökö lorok, karikönit jambu ko mulökö lorok adi, Nan saŋu ta i karin ti Yesu logon Paulo tokujö kulya kanyit lo, adi poŋdi ta kaŋo.
+\v 14 A kulye kase logon a ŋwajik buryo ti lele koane duma lo Yudayaki karin kanyit a Sekewa kulo gwe i koŋdya sona köti.
+\p
+\v 15 Ama a mulökötyo loron waddi lepeŋat adi, Nan deden Yesu, nan köti deden ko Paulo a ŋa, ama ta kilo a koŋa?
+\v 16 A ŋuto logon a moka ko mulökötyo loron lo labaki kase loki, a ro ’yi lepeŋat parik, a te ’yi lepeŋat liŋ, a se wöku kaŋo i ŋinu kadi ko mugunya kana ko ’dikasin.
+\v 17 A ŋutu liŋ Yudayaki ko ŋutu ti kulye jurön lo si ’da Epeso kulo iŋge yiŋ kine kulya; a se liŋ iŋge moka kujönö, a karin ti Matat Yesu iŋge bula parik.
+\p
+\v 18 A jore kase logon aje yubbö kulo poni po, a tuŋge tuggö adi se a koŋdya to ’bunun, a kweji ŋo nagon se a kon kune.
+\v 19 A ŋutu jore logon köju a ’bunuk kulo momoruŋdye bukön kase ti to ’bunun kune i pirit na geleŋ, a ’yuŋe se ko ŋutu liŋ i komor. A se galuŋdye kaŋo ko kine bukön na ’yura kune ködyö a tugwörö a ködyö gurut gwöriesi gwe a pödöjin aliŋan merya mukanat.
+\p
+\v 20 Nyena a kulyaet lo Matat ’duŋe ’duŋö ko riŋit a te ’yi te ’ya.
+\p
+\v 21 A i mukök na kine kulya, a Paulo yeyeji kanyit i töili anyen tiri lo Makedonia se ko lo Akaya tojo Yerusalema, kulya adi, I mukok nagon nan aje tu nyu nu, a nan agu ködyö ’yö ’yi Roma köti.
+\v 22 Nyena a Paulo soŋdi kaŋarak kanyit murek Makedonia yu logon a ko Timoteo se ko Erasito, a nye lepeŋ iŋge mönuŋdyö diŋit a najo madaŋ i jur lo Asia.
+\p
+\v 23 A i ŋinu diŋit a ŋutu ŋiki i woŋon parik Epeso yu kogwon kulya ti ŋutu lo kebbu Kiko lo Matat kulo.
+\v 24 Lele kanitönit lo pödö kata nyu karin kanyit a Demeturio, lepeŋ niddyö pödö teteŋdya nyömuejin ti kadi kwakwaset na ŋun nase nagon a Diana, a bodwat jore kitakiŋdye lepeŋ a ryeji ’bulit kata.
+\p
+\v 25 Nyena a Demeturio lupundye lepeŋat liŋ i pirit na geleŋ se ko kulye ŋutu logon kita gwoso lepeŋat kulo, a takiŋdye se adi, Yakulo, ta deden adi na kita na jakiŋdya yi tukwörien.
+\v 26 Ta a met ko a yiŋ adi ŋilo Paulo a löpukuŋdyö ŋutu jore ko a togiraddu se, kulya adi nyömuejin logon ŋutu lo teteŋdya a ŋunyen kase kulo ti gwon a ŋunyen kwoŋ. Lepeŋ jambu kine kulya ti gwon ni Epeso ka ’de, ama i Asia ’bukuluŋ yöŋgi piritön ku ’dik nagon nye a ko jambu kata.
+\v 27 Yi kukujönö kode ŋona kita nikaŋ mo lalawe, ama lwölwöŋ ŋina yi kukujonö kode ŋona kadi kwakwaset na ŋun nikaŋ duma Diana mo luŋu a ŋo kana. Ŋutu liŋ ti Asia se ko ti kak ’bukuluŋ twötwö lepeŋ, nyena kode lepeŋ mo ririkö i todumalan nanyit.
+\p
+\v 28 Nyena a na yiŋge lodir lo ŋutu kine kulya nu, a se iŋge woran a timönik, a woŋoro ki adi, Diana na Epeso na gwon a duma!
+\v 29 A woŋon iŋge rekin i köji ’bukuluŋ, a ŋutu liŋ wöki i pirit na geleŋ i pirit metet na biryeesi, dudukaddu Gayo se ko Aristaruko ŋutu ti Makedonia logon jölö ko Paulo i pirit na geleŋ kulo.
+\v 30 Ama a Paulo ko mugun nanyit ’deke tu ko ŋutu i komor, ama a ŋutu kajujumuk tine kölörö lepeŋ;
+\v 31 köti a kulye temejik ti miri lo Asia logon a julin kanyit kulo iŋge sunyukin lepeŋ lore, mo ’yu adi ti nye gwe ti kwekin mugun i pirit metet na biryeesi.
+\p
+\v 32 Nyena a ŋutu lo momora kulo woŋoro ki, ŋutu wopon ka ’de ka ’de, kogwon lojore a ko den ko se momoruŋdya i nyo.
+\v 33 A Yudayaki iŋge dukara Alesaŋöero ŋerot, a kulye ti lodir nyonyökökiŋdye ko po a nyo nagon a pokin, a nye nanaji könin anyen ŋutu yiŋa taliŋ anyen nye bubulö tokurukiŋdyö kulya ko ŋutu i komor.
+\v 34 Ama a nagon se aje gwulu ’yu adi lepeŋ a Yudayakityo nu, a se pu ’dökine i wopon ko gworo geleŋ gwoso saalan murek adi, Diana na Epeso na gwon a duma!
+\p
+\v 35 A kawurönit lo kulya na jama ko momoret na köji lo suŋge lodir, a kulyani adi, Ta ŋutu ti Epeso, ŋutu ’bayin logon a ko den adi köji nikaŋ na Epeso a katiyunit na kadi kwakwaset na Diana duma, ko a katiyunit na ŋurupit na rurwan na ’duruun kak ki yu.
+\v 36 Nyenagon kogwon lele ŋuto ’bayin lo renya kine kulya, ta ködyö yiŋa taliŋ a ta ködyö tine nyoŋga koŋdya nene ŋo.
+\v 37 Kulo ŋutu logon ta a jon ni kulo a ko ryaggu kadijik kwakwasesi, a gwe a ko ’dö ’döju ŋun nikaŋ.
+\v 38 Perok jamesi ti putesi kata ko mödirön kata lo yiŋga putesi, nyenagon ko Demeturio se ko bodwat lo gwon ko lepeŋ kulo gwon ko kulya ko lele ŋuto, a ti se iti i tupökin ko ’börik.
+\v 39 Ama ko ta kata ko kunie kulya, a ti se jamani i momoret nagon yeŋ kona köji na.
+\v 40 Kogwon ’diri ŋutu ŋona bubulö pökiŋdyö yi adi yi a mörö i lo lor, kogwon yi ’bak kwe na kulya nagon yi nyönyöggi kulya ti ŋina wopon. A nagon nye aje kulya sona nu, a nye torekiŋdye ŋutu lo momora kulo.
+\c 20
+\cl Sura 20
+\p
+\v 1 A nagon woŋon aje ’baka nu, a Paulo luŋgi ŋutu kajujumuk kulo, a togo ’yi se ko kulyaesi, a rome roman, a kirut a nye ŋiörö ŋiörö tu Makedonia.
+\v 2 A lepeŋ wöröji ’e kilu jurön totŋgoloddu kayupök ko kulyaesi jore, a kirut lepeŋ ’dure i jur lo Giriki,
+\v 3 a si ’dani nyu yapala musala. A nye teteŋdi tu Suria ko ki ’bo, ama a nagon nye aje den adi Yudayaki teteŋdya mwön ko nye nu, a lepeŋ yeyeji yitöri lo Makedonia.
+\v 4 Nyena a Sopatero ŋuto lo Beroia ŋuro lo Ŋuro, ko Aristaruko se ko Seku ŋilo logon a ŋutu ti Tesalonike; ko Gayo ŋuto lo Derbe, ko Timoteo, ko Tukiko se ko Torepimo logon a ŋutu ti Asia kulo nyömöddi lepeŋ.
+\v 5 A kilo ŋutu iti ŋerot a tu möŋdi yi Turoa.
+\v 6 A i mukök na rorwe lo Ambata nagon ’bak Kape, a yi kö ’yi Pilipoi, a iti ko ki ’bo a yi ’dure Turoa ko lepeŋat yu i mukök na perok mukanat, a yi iŋge si ’da nyu perok buryo.
+\p
+\v 7 A i lor lo Sabata lo Yudayaki i kotumalu nanyit kotyaŋ, a yi momori i pirit na geleŋ i pipiŋdya na ambata, a Paulo jambi ko ŋutu, a lepeŋ jamaddi a ’döri tojo tukwaje kiden, kogwon lepeŋ yeyeju ŋiörö ko ’bure.
+\v 8 A lombojin jore gwe i koŋilore na kadi nagon yi a momorakiŋdye kata nu.
+\v 9 A lele titinti karin kanyit a Eutuko si ’dani i kuluŋit, a nagon Paulo jamaddu a ’döri nu, a Eutuko lure lur tojo lepeŋ a doto adi mwön, a ’duruu i kadi tomusala na gwon ki tojo kak. A lepeŋat ’dumuŋdye nye ki a twan.
+\v 10 Ama a Paulo luluru kak a gubakiŋdye mugun ko lepeŋ loki, a kalabbi lepeŋ, a kulyani adi, An ta ko delya ta, lepeŋ nyuŋ jörun.
+\v 11 A Paulo yitöni ki i koŋilore, a pipiŋdye ambata a se nyesi nyesu, a nagon nye aje jambu ko se tojo ko waran na kak nu, a nye ŋiörö ŋiörö.
+\v 12 A lepeŋat joŋgi ŋilu ŋuro mede jörun a se iŋge lyöŋön parik.
+\p
+\v 13 A yi iti ŋerot i pirit na gwoŋdi ki ’bo nu, a yi kije lukata a iti tojo Aso, yeyeju adi Paulo ŋona kija i ki ’bo lukata nyu. Paulo a teteŋdya sona kogwon lepeŋ a yeyeju adi nye ’dek tu ko mok.
+\v 14 A yi ryeji lepeŋ Aso, a nye kije i ki ’bo a yi iti tojo Mitulene.
+\v 15 Ko ’bure a yi ŋine yu, a iti ko ki ’bo a ’dure nyona komorga Kio, Ko ’bure nanyit a yi monoji Samo yu. Kotumalu nanyit a yi ’dure Mileto.
+\v 16 Kogwon Paulo a yeyeju lwöpöddu Epeso ko ki ’bo gwo, anyen nye ködyö gwon ti karakin Asia, kogwon ’demeja tu Yerusalema anyen ’dur nyu i lor lo Pentekosta ko bubulö.
+\p
+\v 17 Na gwoŋdi Paulo Mileto yu nu, a lepeŋ soŋdi lore Epeso luŋurikin temejik ti kanisa,
+\v 18 A lepeŋat ko ’dure kanyit ni, a nye kulyani ko lepeŋat adi, Ta ko ’börik deden ko nan a si ’da ada kasu kiden diŋitan liŋ, suluja i lor lo kokwe lo tanyakiŋdye nan moköt i jur lo Asia lu.
+\v 19 Ta a den ko nan a kitakiŋdya Matat likaŋ ko tokoyokan liŋ se ko ŋolitan ko möriesi na pokin köyö kogwon Yudayaki ga ’yu mwön ko nan kune,
+\v 20 Ta köti a den adi nan a ko ’de ’ya kunie kulya nagon bubulö parakiŋdya ta. Nan a tokujö a iŋge todinikin ta köke ŋutu memet, ko kasu i midijik.
+\v 21 Nan a kukuju Yudayaki se ko ŋutu ti kulye jurön adi ti se löpukuŋdye ko Ŋun ni a yubbe Matat likaŋ Yesu.
+\p
+\v 22 Nyena mete ta, soŋinana nan lo iti Yerusalema, Mulökötyo Loke a rerek nan, a nan tine den ŋo nagon mo pokin köyö yu kunu.
+\v 23 Tuŋ nan deden adi Mulökötyo Loke a tokurukiŋdyö nan i köjinö liŋ adi kadi rereket se ko sasanyesi mömöŋdu nan.
+\v 24 Nan ti yeyeju ru nio gwoso nene ŋo nagon nan ködyö titi na, ama tuŋ nan ’de ’dekan tutuŋgö wökön nio na opere, anyen tutuŋökiŋdyö kita nagon Matat Yesu a tikin nan na, anyen tökoŋu Loŋe Lo ’but lo ’busan na nyaŋu na Ŋun.
+\v 25 Nyena soŋinana mete ta, nan a den adi ta liŋ logon nan a tu kasu ŋini i tokujö na kulya ti Tumatyan na Ŋun kilo ta mo ti meddya komor nio köti kwöŋ.
+\v 26 Nyena nan tokurukiŋdyö ta i lo lor adi nan gwon a loke ’bak rima ti lele ŋuto,
+\v 27 kogwon nan a ko ’de ’ya tukökiŋdyö ta yeyeesi liŋ ti Ŋun.
+\v 28 Tiji ta ’börik, köti tiji ta teŋ na yidin ’bukuluŋ nagon Mulökötyo Loke a tiŋdu ta a kamemetak kase na, anyen ta yuggu kanisa na Matat, nagon nye a ryekin mugun ko rima kanyit na.
+\v 29 Kogwon nan deden adi i mukök nagon nan aje tu nu, a lujin kaŋajin mo poŋdi kasu kiden, a mo tine pitökin teŋ na yidin.
+\v 30 A ŋutu kulye mo ŋine ŋien kasu kiden logon mo jambu kulya tulyaŋesi a mo jiköddi ŋutu ti Yesu kajujumuk anyen kepoddu se.
+\v 31 Nyenagon gwe ta ko konyen ŋa, ko yeyene ta yeye adi nan a joŋga kiŋajin musala a ko jaran tuparan ko tukwaje i kukuju na ta liŋ geleŋ geleŋ ko ŋolitan.
+\p
+\v 32 Nyena soŋinana nan tiŋdu ta ko Ŋun i könin ko i kulyaet lo ’busan na nyaŋu nanyit. Lepeŋ ko riŋit i gweyuŋdya na ta ki, ko i tiŋdu na ta ŋo na ’but ti mede nanyit na Ŋun, nagon ta se ko ŋutu liŋ logon a gelwe a ŋutu kanyit kilo mo wuwu kune.
+\p
+\v 33 Nan a ko be ’ya pödö kode dakaŋ ti lele ŋuto kode boŋgwat kanyit.
+\v 34 Ta ko ’börik deden adi nan ko kulo könisi kwe a kitauŋdya ŋo liŋ nagon nan se ko ŋutu logon gwon ko nan kulo ’de ’deggi kune.
+\v 35 Nan a kwekiŋdya ta miret i ŋo liŋ adi yi ködyö kikita anyen parakiŋdya ŋutu lomunyak, ko i yeyeju na kulya nagon Matat Yesu a jam kune adi, Ka ’dokak a kalyöŋök lwölwöŋ kawuyuk.
+\p
+\v 36 A nagon Paulo aje tutuŋgö jambu nu, a nye rugwuŋökine kak ko se liŋ i pirit na geleŋ a kwakwaddi kwakwaddu.
+\v 37 A se liŋ gwine gwien parik, a kalabbi lepeŋ ko ’bi ’biyet,
+\v 38 dedelya parik kegga ko kulyaet logon nye a kulyari adi se mo köti ti met komor nanyit kwöŋ. A kirut se nyömökindye lepeŋ tojo i ki ’bo.
+\c 21
+\cl Sura 21
+\p
+\v 1 A gwe sona nagon yi aje koŋa ko lepeŋat nu, a yi iti gwo ko ki ’bo tojo Kosi; ko ’bure a yi pine Kosi tojo Rode, a suluje Rode a yi iti Patara.
+\v 2 A yi ryeji ki ’bo nyu logon ’dek laŋaddu tojo i jur lo Poinike, a yi kije lukata, a iti tu.
+\v 3 A yi ’dure i pirit nagon yi bubulö meddya Kuprio, a kölöddi lepeŋ i swöt lo kadoŋe, a iti tojo Suria, a yi monoji Turo yu, anyen tito ’duma kaŋo i ki ’bo yu.
+\p
+\v 4 A yi galaddi ŋutu kajujumuk, a yi iŋge si ’da ko lepeŋat perok buryo. A lepeŋat takiŋdye Paulo ko riŋit na Mulokötyo Loke adi ti nye gwe ti tu Yerusalema.
+\v 5 A nagon diŋit nikaŋ ko se aje temakiŋdya nu, a yi ŋiorö o ’brö, a suluje jölö, a lepeŋat liŋ ko wate kase se ko ŋwajik kase nyömuŋdye yi kaŋo köji kata, a yi liŋ rugwuŋöni kak i kijit na tör, a kwakwaddi kwakwaddu. A kirut yi rome ko ’börik,
+\v 6 a yi kije i ki ’bo kata, a lepeŋat yitöni kase i midijik.
+\p
+\v 7 A yi ko tutuŋge jölwe nikaŋ Turo yu a yi ’dure Petolemai, a yi rome ko luŋasirik lo yubbö kulo, a yi iŋge si ’da ko se lor geleŋ.
+\v 8 Ko ’bure a yi ŋiörö ŋiörö, a ’dure Kaisaria; a yi iti ko Pilipo katokuönit lo Loŋe Lo ’but mede, lepeŋ a lele lo kaŋarak buryo, a yi si ’dani ko lepeŋ yu.
+\v 9 Lepeŋ gwon ko ŋwajik wate iŋwan nagon a ko yema, nagon bubulö keju.
+\p
+\v 10 A na mönuŋdye yi nyu ko kulye perok nu, a lele nebi karin kanyit a Agabo lo ’dure, lepeŋ po Yudaya yu.
+\v 11 A lepeŋ poŋdi kayaŋ ni, a ’dumuŋdye kamba na Pajilo na, a toŋi mugun i mokosi se ko i könisi, kulya adi, Mulökötyo Loke lo kulya adi, Yudayaki lo gwon Yerusalema yu kulu mo totor monye ŋina kamba sona, a mo ŋutukiŋdye nye i könisi ti Lwaka.
+\p
+\v 12 A na yiŋge yi kine kulya nu, a yi se ko ŋutu lo gwon nyu kulu mamaŋdi Paulo adi ti nye gwe ti tu Yerusalema.
+\p
+\v 13 A Paulo waddi pija adi, Nyo nagon ta gwigwien a tiŋdi töili liŋ i ’beleŋo? Nan gwon ajo ti gwon i rereka ka ’de, ama ma ’di i twan Yerusalema yu kogwon karin ti Matat Yesu.
+\p
+\v 14 A nagon yi tine bulö löpukuŋdyö lepeŋ nu, a yi kö ’yi kö ’yu a kulyani adi, Ti gwe gwoso nagon Matat ’de ’dekan.
+\p
+\v 15 A i mukök na kilo perok, a yi totoroji tito kaŋ a iti Yerusalema.
+\v 16 A kulye ŋutu ti Kaisaria logon a kajujumuk moraddi koyi, a nyömöddi yi tojo ko Minasona lo Kuprio anyen si ’da kanyit midi. Lepeŋ a ’beron suluja gwon a kajujumunit.
+\p
+\v 17 A na ’durökiŋdye yi Yerusalema nu, a luŋasirik logon a kayupök kulo iŋge wu yi ko lyoŋön.
+\v 18 Ko ’bure a yi se ko Paulo iti i ’yö ’yu na Yakobo, a turyeni temejik liŋ gwe nyu.
+\v 19 A nagon Paulo aje roman ko se nu, a nye nyönyöggi kulya liŋ geleŋ geleŋ nagon Ŋun a tikin nye i kitari ko ŋutu ti jurön kiden kune.
+\v 20 A na yiŋge se kine kulya nu, a se pupurje Ŋun, a kulyani adi, luŋaser, do a met Yudayaki kata aliŋan logon a kayupök, lepeŋat liŋ gwon ko pusök i Saresi ti Mose.
+\v 21 Lepeŋat a taki kulya kunök adi do lu todinikiŋdyö Yudayaki liŋ logon si ’da i jurön logon a lepelok kulo anyen kö ’yu Saresi ti Mose, köti adi do a takiŋdya se adi ti se gwe ti taweŋu ŋwajik kase ko ti gwe ti kepoddu keriat.
+\v 22 Lepeŋat ’diri de yiyiŋ adi do aje ’durökin, a kirut nyo na konani?
+\v 23 Nyenagon koŋdi ŋo nagon yi tatakin do kine. Yi gwon ko ŋutu iŋwan logon aje nyekiŋdyö Ŋun milye.
+\v 24 ’Dumuŋdye kilo ŋutu ko toke ’yi mugun ko se i pirit na geleŋ, ko paraki lepeŋat ko ŋo nagon se ködyö wukin a ti milye lose kune, anyen se ’ba ’barinu kusik. A kirut ŋutu liŋ mo deŋdi adi do ’bak kulya i ŋo na jama kune, köti adi do ko mugun inot ’de ’dep Saresi ti Mose.
+\v 25 Ama i kulya ti ŋutu ti jurön lo yubbö kulu, yi köju aje wurökin lepeŋat waraga, i takiŋdya na se adi yi aje lilija adi se ködyö paju kinyojin logon wuki ŋunyen logon a nyömuejin. Ko ti gwe ti nyesu rima, ko ti nyesu ŋo nagon totolo, köti ti se ködyö teŋgi ’börik i towutön.
+\v 26 A Paulo joŋgi kilo ŋutu, ko ’bure a lepeŋ toke ’yi mugun ko se liŋ i pirit na geleŋ, a luŋöni i kadi na Ŋun i tuggö na perok tokelesi ko tutuŋgö nanu, a se liŋ geleŋ geleŋ wukiŋdye rubaŋgajin kase.
+\p
+\v 27 A nagon perok buryo tokelesi gwe nyona ko ’baka nu, a kulye Yudayaki lo po i jur lo Asia ko meddi Paulo i Kadi na Ŋun, a topije lodir ’bukuluŋ, a morgi lepeŋ,
+\v 28 a lepeŋat kulyajine ki adi, Ta ŋutu ti Yisaraele, paraki ta yi! Ŋilo a ŋuto logon todiŋdyö ŋutu arabat i piritön liŋ i kulya ti ŋutu kaŋ ko i kulya ti Saresi kaŋ ko i kulya ti na pirit; a nye köti joŋdi ŋutu ti kulye jurön i Kadi na Ŋun, a iŋge toluddya na pirit nake na rurwan.
+\v 29 Lepeŋat kulya sona kogwon se köju a meddya Turopimo ŋuto lo Epeso ko Paulo i pirit na geleŋ köji kata, a se yeyeji adi Paulo ŋona a joŋ lepeŋ i Kadi na Ŋun lukata.
+\v 30 A köji liŋ iŋge köbuŋö, a ŋutu liŋ wöku i pirit na geleŋ, a se morgi Paulo a jiŋge lepeŋ kaŋo i Kadi na Ŋun, ’de ’de a kotumiton kinuni kinu.
+\p
+\v 31 A nagon se ga ’yi tatuja Paulo nu, a lore lo sonyoni ko liwa lo kamörök ti Roma yu adi Yerusalema liŋ a köbuŋo.
+\v 32 ’De ’de a lepeŋ ’dumuŋdye teŋ na kamörök se ko dumalak kase ti kamörök mia geleŋ mia geleŋ, a woki ko lepeŋat yu. A na meddi se liwa se ko kamörök nu, a se kö ’yi ’biddyö Paulo.
+\p
+\v 33 A kirut liwa iti ko Paulo yu, a morgi lepeŋ, a sarakiŋdye adi ti lepeŋ rerekani rereka ko topot murek, a pije ko nye a pa köti ko nye a koŋdya nyo.
+\v 34 A kulye ŋutu i kiden na lodir kulyajine ki, kulye jambu ka ’de kulye jambu ka ’de; a nagon nye tine ryö to ’diri kogwon woŋon na ŋutu nu, a lepeŋ saŋi saŋu anyen Paulo jopa i pirit nagon kamörök si ’da kata nu.
+\v 35 A na ’durökiŋdye nye i kiyesi nu, a kamörök ’doggi lepeŋ kogwon lodir gwe a kaŋajin.
+\v 36 Kogwon lodir liŋ kepoddu lepeŋ woŋoro ki adi, Tatune lepeŋ!”
+\p
+\v 37 A nagon Paulo gwe nyona ko toluŋöji i pirit nagon kamörök si ’da kata nu, a nye pije liwa adi, Nan ŋona bubulö jamakiŋdya do kune kulya? A liwa waddi pija lepeŋ adi, Do deden kutuk na Giriki le?
+\v 38 Do ŋona ’bayin a ŋilu Ejipetotyo logon i diŋit na lwöŋgu a topiju ŋutu i mörö ko miri a iŋge nyömöddu ŋutu aliŋan iŋwan logon a karemok i yöbu?”
+\p
+\v 39 A Paulo waddi adi, Nan a Yudayakityo yuŋwe Taruseu na Kilikia, nan a ŋuto lo köji na kukwön. Böŋö ti do ruköki nan i jambu ko ŋutu.
+\v 40 A nye rukökiŋdye lepeŋ i jambu. A Paulo gwo ’de i kiyesi a nanakiŋdye ŋutu könin, a ŋutu yiŋani taliŋ adi lii, a kirut lepeŋ jambi ko se ko kutuk na Sura adi,
+\c 22
+\cl Sura 22
+\p
+\v 1 Ta luŋasirik ko kobaba, yiŋge ta waset logon nan wawaddi kasu i komor lo.
+\v 2 A na yiŋge se lepeŋ i jambu ko se ko kutuk nase na Sura nu, a se yiŋani taliŋ adi lii bia parik. A lepeŋ kulyani adi, Nan a Yudayakityo yuŋwe Taruseu na Kilikia. Nan a ’duŋö i ŋina köji i könin lo Gamaliele.
+\v 3 Lepeŋ lo todinikiŋdyö nan saresi ti merenyejin kaŋ go, a nan gwe ko pusök i kitakiŋdya na Ŋun gwoso na gwoŋdi ta liŋ i lo lor na.
+\v 4 Nan köju a sasaŋdu ŋutu logon kebbu lo Kiko kulo ma ’di i tatuja na se, a nan toŋi ŋutu lyan ko wate, a gubakiŋdye se i kadi rereket.
+\v 5 Koane duma se ko momoret na temejik liŋ deden adi kulya kwe a gwak, kogwon lepeŋat a tiŋdu nan waragalan nagon wuröki luŋasirik kaŋ Yudayaki lo gwon Damaseke yu kulu, nyena a nan köju jölöni nyu köti i momorga na kulu ŋutu anyen nyökun se bot Yerusalema a rereka anyen ko ririŋa.
+\p
+\v 6 A gwe sona na jölöri nan nu, a nan ’dure nyona ko Damaseke, a nagon gwe nyona ko tuparan kiden nu, ’de ’de a parara na po ki pararakiŋdye köyö i swötön liŋ.
+\v 7 A nan ’dorone kak, a yiŋge gworo pija nan adi, Saula, Saula, ko nyo nagon do sasaŋdu nan sona?
+\p
+\v 8 A nan waddi pija adi, Do a pa pon Matat? A gworo lo waddi nan adi, Nan a Yesu lo Najareta logon do sasan lo.
+\p
+\v 9 A ŋutu lo gwon ko nan kulo iŋge met parara ama a gwe a ko yiŋ gworo lo ŋuto lo jambu ko nan lo.
+\v 10 A nan pije adi, A nan de koŋdi nyo pon Matat? A Matat waddi nan adi, Ŋine ki, ko luŋöni Damaseke, a do mo takine nyu ŋo liŋ nagon a wulöki do i koŋdya kune.
+\v 11 A nagon nan tine bulö meddya kogwon ŋinu parara kokobbu parik nu, a ŋutu lo gwon ko nan kulo jiŋge nan ko könin, a joŋgi nan Damaseke yu.
+\v 12 A lele ŋuto gwe kata nyu, karin kanyit a Anania. Lepeŋ a katwöyönit lo Ŋun, a ’debbi Saresi ti Mose, a Yudayaki liŋ lo gwon nyu kulu jambi kulya kanyit adi nye a lo ’but.
+\v 13 A nye poŋdi köyö ni, a gwo ’de köyö nyona, a kulyani adi, Saula luŋaser, meddi meddya köti. A i ŋinu saa gwak a nan köti meddi meddya a diŋe lepeŋ.
+\v 14 A nye kulyani adi, Ŋun lo merenyejin kaŋ a wuluŋdyö do anyen deden ’dekesi kanyit, ko anyen meddya Ŋuto lonyit Lorigwo se ko i yiŋga na lepeŋ i jambu ko gworo lonyit;
+\v 15 kogwon do mo tukökiŋdyö ŋutu liŋ ŋo na met do ko na yiŋ do kune,
+\v 16 Nyena do möŋdu nyo? Ŋine ki, ko batisani batisa, lalane toronjin kunök, ’di ’diŋdya karin ti Matat.
+\p
+\v 17 A gwe sona, a nan yitöni Yerusalema, a nagon nan gwon i kwakwaddu i Kadi na Ŋun nu, a nan gwe gwoso lo rurudwe.
+\v 18 A nan meddi Matat i jambu ko nan adi, Nyoŋgi nyoŋga i kö ’yu na Yerusalema ’de ’de, kogwon ŋutu mo ti wu kulya na jam do kune i kulya kwe.
+\v 19 A nan waddi adi, Pon Matat, lepeŋat ko ’börik deden ’bura adi nan köju a tu i kadijik momoresi liŋ i totoroja ko i ’bi ’bitijö na ŋutu logon a yubbö do kilo.
+\v 20 A i diŋit na tatuarikin Setepano katwöyönit lo kulya kunök nu, a nan ko mugun nio köti gwe nyu gwo ’dan nyona, a ruggö tatua nanyit, a nan tiji boŋgwat ti ŋutu lo tatuja lepeŋ kulo.
+\v 21 A Matat takiŋdye nan adi, Iti tu, kogwon nan soŋdu do pajo i ŋutu ti jurön.
+\p
+\v 22 A ŋutu yiŋaddi Paulo i jambu tojo ko a ’diŋdya tu nanyit i ŋutu ti jurön; a kirut lepeŋat woŋoro ki ko gworolo lobot adi, Tatune ŋuto gwoso lo kaŋo i na kak, kogwon nye ti jukin i gwolor jörun!
+\p
+\v 23 A lepeŋat woŋe woŋon, nanaju boŋgwat kase ko raddu ŋutut ki.
+\v 24 A liwa saŋi ŋutu kanyit i joŋga na Paulo i pirit nagon kamörök si ’da kata nu, adi ti lepeŋ ’bitöni ’bitö anyen tuggö kulya nagon kilo ŋutu woŋgi ko nye kune.
+\p
+\v 25 A nagon se aje toŋa lepeŋ anyen ’bi ’bitö nu, a Paulo pije duma lo kamörök mia geleŋ lo gwo ’dan nyona lo adi, Saret ŋona kata i ’biddyö na Romatyo logon a ko ’duŋöki putet le?
+\p
+\v 26 A ŋilo duma ko yiŋge kine kulya, a lepeŋ iti ko liwa yu, a pije lepeŋ adi, Do yöŋö koŋdya nyo? Ŋilo ŋuto a Romatyo,
+\v 27 a kirut liwa iti ko Paulo yu, a pije lepeŋ adi, Taki nan, do a Romatyo le? A Paulo waddi adi, lye.
+\p
+\v 28 A liwa kulyani adi, Nan a gwörun ŋina luŋu nio a Romatyo ko gurut jore parik. Ama a Paulo waddi adi, Ama nan a yuŋwe sona.
+\v 29 Nyena a ŋutu logon gwe nyona ko ’biddyö Paulo kulo kukutörö bot ’de ’de; a ŋilo liwa köti iŋge kujönö na deŋdi nye adi Paulo a Romatyo ko köti adi nye a reregga lepeŋ nu.
+\p
+\v 30 A ko ’bure a liwa laggi lepeŋ, a saŋi koanejin temejik se ko momoret na temejik liŋ anyen momora, kogwon nye ’dek denuŋdya kaŋo ko toron a nyo nagon Yudayaki a ryö ko lepeŋ. A nye joŋdi Paulo a tiŋdi lepeŋ i gwo ’dan kase i komor.
+\c 23
+\cl Sura 23
+\p
+\v 1 A Paulo diŋe temejik go, a kulyani adi, Luŋasirik, nan a gwolor ko Ŋun i komor ko töili lo ’but logon toyiyikiŋdyö nan adi nan a ko koŋdya arabat tojo ko lo lor.
+\v 2 A Anania koane duma saŋi ŋutu lo gwo ’dan ko Paulo nyona kulo adi ti se naŋe naŋ lepeŋ i kutuk.
+\p
+\v 3 A Paulo kulyani ko lepeŋ adi, Do logon gwoso gorom nagon a wela ko buya lo, Ŋun mo nanaŋ do! Do si ’da ŋini anyen ’duŋgö kulya kwe gwoso i Saresi, ama do a ’beleŋgu Saresi i sarakiŋdya na lepeŋat i naŋgu na nan.
+\p
+\v 4 A ŋutu lo gwo ’dan kanyit nyona kulo pije adi, Do momoröju koane duma lo Ŋun?
+\p
+\v 5 A Paulo waddi adi, Luŋasirik, nan a ko den adi lepeŋ a koane duma; kogwon a wurö adi, Do ködyö ti jambu arabat i kulya ti kasaranit lo ŋutu kasu.
+\p
+\v 6 A nagon Paulo aje met adi lele swöt a Sadokejin a lele gwe a Parusijin nu, a lepeŋ kulyajine ki i ŋinu momoret adi, Luŋasirik, nan a Parusityo ŋuro lo Parusijin, kwe nagon nan gwon ni i pipiya na kogwon yi yeŋdu adi lo twatwa ŋiŋien i twan.
+\v 7 A na kulyari nye sona nu, a Parusijin ko Sadokejin suluje rerenya, a ŋutu lo momora kulo koŋi koŋa.
+\v 8 Kogwon Sadokejin kulya adi lo twatwa ti ŋien i twan, adi malaikajin ’bayin, köti ködudwölön ’bayin; ama Parusijin a ruk adi kine ŋo liŋ kata.
+\p
+\v 9 Nyena a ŋutu ŋiki i woŋon parik, a kulye katodinok ti Saresi ti Mose logon a ti laŋet na Parusijin ŋine ki, a rerenyajine ki adi, Yi a ko ryeju nene toron ko ŋilo ŋuto. Kode ŋona ködudwö kode a malaikatat lo jambu ko nye.
+\v 10 A rerenya worani a naron parik, a liwa iŋge kujönö adi lepeŋat de gigin Paulo ka ’de ka ’de, nyena a lepeŋ saŋi kamörök anyen lulurara kak ko lodir yu, anyen riŋuŋdya Paulo kaŋo anyen joŋdya i pirit nagon kamörök si ’da kata na.
+\p
+\v 11 A i ŋilu tukwaje, a Matat gwo ’de ko Paulo nyona, a kulyani adi, Gwe do a iŋgo; do aje tökoŋu kulya kwe a gwak Yerusalema ni, nyena a do mo köti ködyö koŋdi sona Roma yu.
+\p
+\v 12 A nagon kak aje waran nu, a Yudayaki momoruŋdye i pirit na geleŋ i mwön ko Paulo, a milyeji milyeju adi se ködyö ti nyesu kode möju ake ko se a tatuja lepeŋ.
+\v 13 Ŋutu lo momora a lwön i mwön kulo lwölwöŋ merya iŋwan.
+\v 14 A kirut lepeŋat iti ko koanejin temejik se ko ŋutu temejik yu a takiŋdye lepeŋat adi, Yi aje milyeju go adi yi ti nyesu nene ŋo ake koyi a tatuja Paulo.
+\v 15 Nyenagon soŋinana ta se ko ŋutu ti momoret sunyukiŋdye ta liwa lore anyen joŋdya lepeŋ kak kasu ni, gwoso nagon ta ’dek pija kulya kanyit ’bura na. Yi aje teteŋdya ajo i tatuja na lepeŋ i ŋerot nagon nye a ko ’durökin ni nu.
+\p
+\v 16 Ama a ŋuro lo kiaser Paulo aje yiŋ adi ŋutu kulo gwe i domba na lepeŋ nu, a lepeŋ iti a luŋöni i pirit nagon kamörök si ’da kata nu, a tukökiŋdye Paulo.
+\v 17 A kirut Paulo luŋgi lele duma lo kamörök mia geleŋ a takiŋdye lepeŋ adi, Joŋe ŋilo titinti ko liwa yu, kogwon nye kata ko kulya nagon nye ’dek tukökiŋdyö lepeŋ.
+\v 18 A ŋilo duma joŋgi lepeŋ a nyömöddi ko liwa yu, a takiŋdye liwa adi, Paulo lo rereka a luŋgu nan a pije nan anyen joŋdya ŋilo titinti konut ni, kogwon lepeŋ kata ko kulya nagon nye ’dek tukökiŋdyö do.
+\v 19 A liwa morgi ŋilo titinti i könin a jiŋge lepeŋ a swöt, a pije lepeŋ adi, Ŋo a nyo nagon do ’dek tukökiŋdyö nan?
+\v 20 A lepeŋ waddi adi, Yudayaki aje torukökin i pija na do anyen do joŋga Paulo kak ko ’bure i komŋo na momoret na ŋutu temejik, gwoso nagon se ’dek pija kulya kanyit ’bura na!
+\v 21 Ama an do ko yiŋ kulya kase, kogwon ŋutu kase lwölwöŋ merya iŋwan domba lepeŋ. Lepeŋat a milyeju adi se ködyö ti nyesu kode möju ake ko se a tatuja lepeŋ. Lepeŋat soŋinana aje teteŋdya ajo möŋdi ruket konut.
+\v 22 A liwa kölöddi ŋilo titinti, “a takiŋdye lepeŋ adi, An do ko tukökin lele ŋuto adi do aje jamakin nan kine kulya.”
+\p
+\v 23 A kirut liwa luŋgi dumalak murek ti kamörök mia geleŋ mia geleŋ, a takiŋdye se adi, Teteŋdi ta kamörök kasu miajin murek ajo anyen tu Kaisaria mora ko ŋutu merya buryo lo wörö ko kusanjin, köti ko ŋutu miajin murek lo gwon ko goro. Teteŋdi ta ajo anyen ŋiörö i saa buŋwan na tukwaje.”
+\v 24 Tiki ta Paulo kunie kusanjin anyen wöwöröri, ko joŋe ta lepeŋ ’bura tojo ko mödir Pelise yu.
+\v 25 A kirut liwa wuŋe waraga ko kulyaesi gwoso kilo adi.
+\v 26 Nan Kalaudio Lusia roman ko do mödir Pelise lo kukuka.
+\v 27 Yudayaki a mok ŋilo ŋuto, a se gwe nyona ko tatuja na lepeŋ, a nan iŋge den adi lepeŋ a ŋuto lo Roma, nyena a nan iŋge tu ko kamörök kwe i lwökuŋdyo na lepeŋ.
+\v 28 A nan ’deke deŋdya ko toron a nyo nagon se a kulya adi lepeŋ a kon. Nyena a nan joŋgi lepeŋ kak kase i momoret na ŋutu temejik.
+\v 29 A nan iŋge ryöun kaŋo adi lepeŋ poki ko kulya ti rerenyesi i kulya ti Saresi kase ti keri, ama nene po ’bayin nagon jujukin tatuarikin lepeŋ kode tiki i kadi rereket.
+\v 30 A nagon nan aje tuköki adi Yudayaki ’dek mwön ko lepeŋ nu, nyena a nan soŋdi lepeŋ konut ŋini ’de ’de, a nan takiŋdye kaöŋök kanyit anyen tu jambu kulya kanyit konut i komor.
+\p
+\v 31 Nyena a kamörök koŋdi gwoso na saraki ’e se nu, a se ’dumuŋdye Paulo a joŋgi lepeŋ i ŋilu tukwaje tojo Antipatri.
+\v 32 Ko ’bure a kamörök lo wörö ko mok kulo yitöni kase i pirit, a kölökiŋdye ŋutu lo wörö ko kusanjin kulo i joŋga na lepeŋ.
+\v 33 A na ’durökiŋdye se Kaisaria nu, a se tiŋdi modir ŋina waraga, a ŋutukiŋdye Paulo kanyit i komor.
+\p
+\v 34 A mödir ko keŋdi ŋina waraga, a pije Paulo ko lepeŋ a lo nan mödöria, a nagon nye aje den adi lepeŋ a lo Kilikia nu,
+\v 35 a nye kulyani adi, Nan mo ko yiŋ kulya kunök ko kaöŋök kulök a ’durökin. A nye tiŋdi saret adi ti Paulo tiyuni tiyu i mödöria na ’duk Erode na.
+\c 24
+\cl Sura 24
+\p
+\v 1 A i mukök na perok mukanat, a Anania koane duma ko kulye temejik se ko lele kajamanit karin kanyit a Tertulo ko ’duje yu, a se jamakiŋdye putet lose i kulya ti Paulo ko mödir i komor.
+\v 2 A Paulo ko luŋuni, a Tertulo suluje pökiŋdyö lepeŋ adi, Pon Pelise lo kukuka, tumatyan inot a tiŋdu yi si ’da ko taliŋ diŋit a najo, köti do a tiŋdu kulya ririki gwogwo i lo jur
+\v 3 i kikolin ka ’de ka ’de ko i piritön liŋ. Nyena yi a lyöŋön parik kogwon kine kulya.
+\v 4 Ama ti nan gwe ti tudaraju do, nyena nan mo ’yu do anyen do won konyen koyi i yiŋga na kulyaesi kaŋ ku ’dik.
+\v 5 Kogwon yi a ryö ŋilo ŋuto a twanti loron ko a katopiyunit lo kulya i kiden na Yudayaki liŋ i kak ’bukuluŋ, ko a kwe na kulya lo lapet na ŋutu ti Najareta.
+\v 6 Lepeŋ köti ’dek toluddya Kadi na Ŋun, ama yi a mok lepeŋ, anyen yi ködyö ’dupökiŋdyö kulya kanyit gwoso i saresi kaŋ.
+\v 7 Ama a Lusia liwa lo kamörök lo ’dure, a riŋuŋdye lepeŋ kaŋo kayaŋ i könisi ko riŋit a duma,
+\v 8 a saŋi adi ti ŋutu lo gwon ko kulya ko lepeŋ kulo poŋdi konut i komor. Ko do a pi ŋilo ŋuto, do ko mugun de bubulö denuŋdya kanyit po liŋ nagon yi gwon ko putet ko lepeŋ kune.
+\v 9 A Yudayaki köti juŋdye ŋilo putet a ruŋge adi kine kulya a gwak.
+\p
+\v 10 A mödir kirut kwetuŋdye Paulo anyen jajambu. A Paulo waddi adi, Nan deden adi do a gwon a ka ’duponit lo putet i lo jur ko kiŋajin jore, nyena nan gwon ko lyöpön i ruggö na kulya kwe.
+\v 11 Ko ködyö do a pi ŋutu, do bubulö deŋdya adi ti gwon lwölwöŋ perok puök wot murek lo tiri nan Yerusalema i kwakwaddu nu.
+\v 12 Kulo ŋutu a ko ryö nan i rerenya ko lele ŋuto, a gwe a ko ryö nan i topiju na lodir lo ŋutu i Kadi na Ŋun, kode i kadijik momoresi kase, kode i köji kata.
+\v 13 Köti se ti bulö kwekiŋdya do a gwak po nagon se soŋinana pökiŋdye nan kune.
+\v 14 Ama nan rurukökin do adi nan twötwö Ŋun lo merenyejin kaŋ i kebbu nio na lo Kiko logon se luŋ a koret lo, yuyuŋ po liŋ nagon kata i Saresi ti Mose se ko po liŋ na wur Nebijin kune.
+\v 15 Nan yeŋdu Ŋun adi ŋutu liŋ lo ’but ko lorok mo piŋien i twan; kilo ŋutu köti yubbo sona.
+\v 16 Nyena nan ŋupi mömöŋu ’bura anyen gwon ko töili lo ’but logon toyiyikiŋdyö nan adi nan a ko konakiŋdya Ŋun arabat kode ŋutu.
+\v 17 Nyena i mukök na kulye kiŋajin logon nan gwon kaŋo nu, nan a yitwe Yerusalema jakiŋdya jur likaŋ ’dokesi na paraki ’e ŋutu ko i wukiŋdya na Ŋun rubaŋgajin.
+\v 18 Nyena na koŋdi nan kine po nu, a kilo ŋutu ryeji nan aje tokela i Kadi na Ŋun lukata, a lodir lo ŋutu gwe ’bayin, köti a wopon gwe ’bayin. Ama a kulye Yudayaki lo po Asia gwe kata;
+\v 19 lepeŋat ko ’börik agu ködyö gwon ni konut i komor, anyen ko tökoŋu kulya kase i kulya kwe ko ködyö nene toron kata.
+\v 20 A ko sona, ti kilo ŋutu lo gwon ni kulo tuke ko toron a nyo nagon se a ryö köyö, na gwo ’di ’e nan i pipiya i ŋinu diŋit kase i momoret na temejik nu,
+\v 21 ake ŋo geleŋ nagon nan a kulyaji ki na gwo ’di ’e nan kase i komor nu adi, Kwe nagon nan gwon i pipiya kasu i komor i lo lor na kogwon kulya ti ŋien na lo twatwa i twan.
+\p
+\v 22 Ama a Pelise logon deden kulya ti lo Kiko ’bura lo togwo ’yi ŋilo putet, a kulyani adi, Nan mo ’du ’duŋ putet losu ko Lusia liwa lo kamörök a ’durökin.
+\v 23 A nye saŋi duma lo kamörök mia geleŋ adi ti Paulo tiyuni tiyu, ama ti gwe ti tiyu go, a ti lele lo julin kanyit gwe ti teŋo i parakiŋdya na lepeŋ.
+\p
+\v 24 A i mukök na kulye perok, a Pelise lo ’dure se ko Durusila narakwan nanyit nagon a Yudayakityo. A lepeŋ luŋgi Paulo anyen nye ko yiŋga Paulo i jambu na kulya ti yubbö na ŋutu na Kristo Yesu.
+\v 25 Ama a na jambi Paulo kulya ti löti lo rigwo, ko ti teŋgu na mugun, se ko ti lor lo popo lo Ŋun duŋet lo putet nu, a Pelise rigwököni rigwökö, a kulyani adi, Iti soŋinana; nan mo köti luluŋ do, ko nan kata ko diŋit.
+\v 26 A nye köti yeŋdi adi Paulo ŋona titiŋdu nye gurut. Ko ŋina kwe a nye luŋgi Paulo diŋitan jore i jambu ko nye.
+\p
+\v 27 Kiŋajin murek aje lwöŋgu nu, a Porkio Peseto lo ruddye Pelise. Nyena a Pelise kölökiŋdye Paulo i rereka kogwon nye ’de ’dekan nyara ko Yudayaki.
+\c 25
+\cl Sura 25
+\p
+\v 1 A nagon Peseto aje ’durökin kanyit i mödöria nu, a i mukök na perok musala, a nye ŋine Kaisaria a iti Yerusalema.
+\v 2 A koanejin temejik se ko temejik ti Yudayaki tukökiŋdye i lepeŋ kulya kase i kulya ti Paulo, a se mo ’yi lepeŋ parik,
+\v 3 anyen parakiŋdya se i rukuŋdyö na Paulo anyen po Yerusalema, kogwon se aje yeyeju domba lepeŋ anyen tatuja lepeŋ i kiko.
+\v 4 A Peseto waddi adi, Paulo lu titiyu Kaisaria yu, köti nan ko mugun nio yeyeju yitö yu ’de ’de.
+\v 5 Nyena ti ŋutu kasu temejik moraddi ko nan anyen ko ŋilu ŋuto a koŋdya arabat a ti se tu jambi putet lose ko lepeŋ.
+\p
+\v 6 A Peseto iŋge si ’da ko lepeŋat yu a ko lwöŋgu perok budök kode puök, a kirut lepeŋ yitöni Kaisaria. Ko ’bure a lepeŋ si ’dakine i pirit jamet na putesi i ’duŋgö na kulya, a nye saŋi saŋu anyen Paulo jwejwe.
+\v 7 A nagon Paulo aje ’durökin nu, a Yudayaki lo po Yerusalema yu kulu gwo ’de gwo ’dan gömbu lepeŋ, a suluje pökiŋdyö lepeŋ kulya jore na pömöni nagon se kwöŋ ti bulö kwekiŋdya adi a gwak.
+\p
+\v 8 Ama a Paulo waddi adi, Nan a ko koŋdya nene ŋo naron i kulya ti saresi ti Yudayaki, kode i kulya ti Kadi na Ŋun, kode i kulya ti Kaisar.
+\p
+\v 9 Ama a Peseto ’deke nyara ko Yudayaki, nyena a lepeŋ pije Paulo adi, Do ’de ’dekan tu Yerusalema anyen kulya kunök ko tu lilia nyu köyö i komor?
+\p
+\v 10 A Paulo waddi adi, Nan lo gwo ’dan i komor na si ’daet nagon Kaisar ’duŋge putet nagon kulya kwe ködyö lilia kata na. Nan a ko konakiŋdya Yudayaki arabat, gwoso nagon do deden ’bura na.
+\v 11 A ko ködyö nan a katoronyanit a iŋge koŋdya nene ŋo nagon jujukin tatuarikin nan, nan ti renya twan kwöŋ; ama ko ŋo na jam se i kulya kwe kune ’bayin a gwak, a lele ŋuto gwe ’bayin logon bubulö ŋutu kiŋdya nan kase i könisi. Nan pija Kaisar anyen ’duŋgö kulya kwe.
+\p
+\v 12 A Peseto jambi ko kajujuwak kanyit kulo, a nye waddi Paulo adi, Do aje pija Kaisar anyen ’duŋgö kulya kunök, nyena a na ’but, do bubulö joŋa ko Kaisar yu.
+\p
+\v 13 A i mukök na kulye perok, a mor Agripa se ko Bemike ’dure Kaisaria i ’yö ’yu na Peseto.
+\v 14 A na mönuŋdye se nyu ko perok jore nu, a Peseto nyönyökökiŋdye mor kulya ti Paulo adi, Lele ŋuto kata logon Pelise köju a kölökin a rereka;
+\v 15 a na gwoŋdi nan Yerusalema nu, a koanejin temejik se ko temejik ti Yudayaki iŋge takiŋdya nan kulya kanyit ’dek nan ’duŋökiŋdyö lepeŋ putet loron.
+\v 16 Ama a nan iŋge tukökin lepeŋat adi, ŋutu ti Roma ’bak keri i ŋutu kiŋdya na lele ŋuto a kokwe nagon nye a ko nyuŋ gwo ’dan a lokomor ko ŋutu lo gwon ko kulya ko lepeŋ kulo, anyen waddu lepeŋat i kulya na joŋgi se lepeŋ i putet kune.
+\v 17 Nyena a na momoruŋdye se liŋ ni nu, a nan gwe a ko karakin, ama ko ’bure a nan si ’dakine i ’duŋgö na putesi, a nan saŋi saŋu anyen ŋilo ŋuto jwejwe.
+\v 18 A nagon ŋutu lo gwon ko putet ko nye kulo ŋine ki, a se gwe a ko tuggö kulya narok i kulya ti lepeŋ gwoso na yeyeji nan na;
+\v 19 ama lepeŋat gwon ko kunie rerenyesi ko lepeŋ i kulya ti keri lose se ko i kulya ti lele ŋuto lo twan lo, karin kanyit a Yesu logon Paulo kulya adi nyuŋ gwon jörun lo.
+\v 20 A nan iŋge dyadya ’yu i ga ’yu na kine kulya, a nan pije lepeŋ ko nye nyanyar tu Yerusalema, anyen kulya kanyit tu lilia nyu.
+\v 21 Ama a na piyuŋdye Paulo anyen nye titiyu tojo ko Kaisar mor duma lo jurön a ’duŋgö putet lonyit nu, a nan saŋi saŋu anyen lepeŋ titiyu tojo nan a sonyoddu lepeŋ kanyit yu.
+\v 22 A Agripa kulyani ko Peseto adi, Nan ko mugun nio ködyö nyanyar yiŋga ŋilo ŋuto i jambu. A Peseto waddi adi, Do ko yiŋge lepeŋ ko ’bure.
+\p
+\v 23 Ko ’bure a Agripa se ko Bemike poŋdi ko ’du ’duŋga duma, a luŋöni i kadi yiŋet na kulya mora ko liwajin se ko temejik ti köji, a Peseto sarakiŋdye ŋutu i joŋdya na Paulo.
+\v 24 A Peseto kulyani adi, Mor Agripa se ko ŋutu liŋ lo gwon koyi ni kulo, ta a met lo ŋuto logon Yudayaki liŋ lo gwon ni se ko lo si ’da Yerusalema yu kulu a mamaŋdu nan woŋoro ki adi lepeŋ ti jukin i gwolor jörun köti.
+\v 25 Ama a nan ryeji adi lepeŋ a ko koŋdya nene ŋo nagon jujukin tatuarikin lepeŋ, nyena kogwon lepeŋ ko mugun nanyit a pija mor duma lo jurön anyen ’duŋgö putet lonyit, a nan iŋge yeyeju sonyoddu lepeŋ kanyit yu.
+\v 26 Ama nan ’bak kulya nagon a gwak anyen nan wurökin duma liŋ i kulya ti lepeŋ. Nyenagon nan aje jon lepeŋ kasu i komor, kegga konut i komŋo Pon mor Agripa, anyen ko kulya kanyit aje piya a nan böŋö gwe kata ko kulya nagon nan wuwur.
+\v 27 Kogwon meta a tu ’böŋön köyö i soŋdu na ŋuto lo rereka ’bak kwekiŋdya kulya nagon jweri lepeŋ i putet.
+\c 26
+\cl Sura 26
+\p
+\v 1 A Agripa takiŋdye Paulo adi, Do a ruköki i jambu na kulya kunök. A Paulo riöddi könin a waddi adi.
+\v 2 Pon mor Agripa, nan yeyeju adi nan gwon ko komor na ’but, adi i lo lor nan waddu konut i komor i kulya liŋ nagon Yudayaki a ŋökiudye nan kune,
+\v 3 kegga kogwon do a den ’bura keriat liŋ se ko rerenyesi liŋ i kiden na Yudayaki. Nyenagon nan mo ’yu do böŋö, ŋoŋgi madaŋ i yoŋga na nan.
+\p
+\v 4 Yudayaki liŋ deden gwiliŋit liŋ ko gwon ada suluja ’beron i toteton nio i jur likaŋ se ko i Yerusalema.
+\v 5 Lepeŋat a den nan ’beron; a ko ködyö lepeŋat ruruk, lepeŋat ködyö totokor adi nan a lo laŋet na Parusijin logon ko pusök a duma i ’debba na keriat kaŋ.
+\p
+\v 6 Nyena soŋinana nan gwo ’dan ni i ’duŋöki na putet kogwon nan yeŋdu milye logon Ŋun a milyekin merenyejin kaŋ lo;
+\v 7 kötumitön puök wot murek ti ŋutu kaŋ logon kitakiŋdya Ŋun ko pusök ko tuparan ko tukwaje kulo, lepeŋat köti gwon ko yenet i wuju na po nagon ŋun a milyekin tiŋdu se na. Nyena pon mor, Yudayaki ko ’börik lo pökiŋdyö nan ko kulya ti yenet na ŋilo milye.
+\v 8 Ko nyo nagon ta ti yuŋ adi ŋun jujukin topiju ŋutu lo twatwa?
+\p
+\v 9 Nan ko mugun nio köju yeyeju adi nan ködyö kökon po jore anyen teŋgu ŋutu i twöju na karin ti Yesu lo Najareta.
+\v 10 A nan iŋge koŋdya sona Yerusalema yu. Nan a wuju kido ko koanejin temejik i könin, a nan iŋge tikin ŋutu ti Ŋun jore i kadi rereket, a ko se ’dupöki adi ti se tatuani tatua a nan köti ruŋge adi ti se tatuani.
+\v 11 Nan a riŋga lepeŋat dapin jore i kadijik liŋ nagon ŋutu momora kata, anyen tiŋdu lepeŋat i lauŋdya na Matat lose. A woran nio na pape parik ’yaladdi ŋerot, a nan sasaŋdi lepeŋat ma ’di i köjinö ti Lwaka.
+\p
+\v 12 Nyena ko ŋina kwe a nan iŋge tu tojo Damaseke ko kido se ko saret lo koanejin temejik.
+\v 13 Nyena pon mor, i tuparan kiden na jölöri nan nu, a nan iŋge meddya parara na po ki a namilyaŋ parik lwölwöŋ loja na kolor pararakiŋdya köyö i swötön liŋ se ko ŋutu lo jölö ko nan i pirit na geleŋ kulo.
+\v 14 A yi liŋ ’do ’done kak, a nan yiŋge gworo kulya ko nan ko kutuk na Sura adi, Saula, Saula, ko nyo nagon do sasaŋdu nan sona? A nago konut kogwon do gwon gwoso dwöt logon ti ’bön jikö a iŋge tomie ko ture liŋ lo monye.
+\p
+\v 15 A nan nyobbi pija adi, Do a ŋa pon Matat? A Matat waddi adi, Nan a Yesu logon do sasan lo.
+\v 16 Ama ŋine ki ko gwo ’de gwo ’dan. Ko ŋina kwe nan aje pukökin konut anyen wuluŋdyö do a köliŋönit liŋ, anyen do takiŋdya kulye ŋutu ŋo nagon do aje met köyö kune ko ŋo nagon do köti molu memet na puökkiŋdye nan konut nu.
+\v 17 Nan mo lwölwök do i ŋutu kasu ko i ŋutu ti jurön logon nan soson do kata kulu.
+\v 18 Nan soŋdu do i ŋaju na konyen kase anyen se löpukuŋdyö kaŋo i mudwe tojo i parara, ko i löpukuŋdyö i riŋit na Satani tojo ko Ŋun ni, anyen toronjin kase böŋö pipitöki, anyen mora ko ŋutu logon Ŋun a wulun a kanyit kulo kogwon yubbö nase na nan.
+\p
+\v 19 Nyena pon mor Agaripa, nan köju a ko renya ŋo na met nan nagon a kweye ki yu kune.
+\v 20 A kokwe nan tukökiŋdyö ŋutu ti Damaseke, a i mukök a nan tukökiŋdye ŋutu ti Yerusalema, ko ŋutu ti jur lo Yudaya ’bukuluŋ, köti se ko ŋutu ti kulye jurön, adi ti se ködyö löpuŋge töilyet, a löpukuŋdye ko Ŋun ni, a koŋdi Sura nagon kwekiŋdya adi se ’diri a löpuggö töilyet,
+\v 21 Ko ŋina kwe a Yudayaki morgi nan i Kadi na Ŋun, a ’deke tatuja nan.
+\v 22 Ama Ŋun a parakin nan tojo ko lo lor, nyena nan gwo ’dan ni i tokurukiŋdyö na ŋutu liŋ lo ’di ’dik ko temejik adi kine kulya a gwak. Kulya nagon nan jajam kine tuka ’de ’bayin ko kulya nagon nebijin se ko Mose köju a jam kune adi agu ködyö kokona;
+\v 23 adi Masia agu ködyö ŋoŋoŋga a gwe a lo kokwe i ŋien i twan, anyen tukökiŋdyö ŋutu kaŋ se ko ŋutu ti juron kulya ti parara.
+\p
+\v 24 A na waddi Paulo sona nu, a Peseto kulyani ko gworo lobot adi, Paulo, do a mamala! Todinö inot parik na tiŋdu do wora a mamala!
+\v 25 A Paulo waddi adi, Nan a ko mamala pon Peseto lo kukuka, nan jambu kulya gwak gwoso ŋuto logon deden kulya,
+\v 26 Kogwon mor deden kine kulya, anyen nan bubulö jamakiŋdya lepeŋ ko topurwan liŋ. Nan a yinikin adi nene ŋo a ko kona nagon nye a ko den, kogwon kine kulya a ko kona mumukö.
+\v 27 Pon mor Agaripa, do a yuŋ kulya na jam nebijin kune le? Iŋkoi, nan deden adi do a yuŋ se.
+\v 28 A Agaripa pije Paulo adi, Do yeyeju adi do bubulö löpuggö nan a Kristiani ko diŋit a na ’dit, anyen nan tuggö adi nan a yubbö le?
+\p
+\v 29 A Paulo waddi adi, Kode joŋga diŋit a na ’dit kode a najo i löpuggö na do a Kristiani, nan mo ’yu Ŋun adi ti gwon a do ka ’de ama köti ko ŋutu liŋ lo yiŋga nan i jambu i lo lor kilo, adi ta liŋ ködyö wora gwoso nan, ake rereka nio ko kulo toŋot ka ’de.
+\v 30 A kirut mor, ko mödir, ko Bemike, se ko ŋutu lo si ’da ko se kulo ŋine ki;
+\v 31 a i mukök nagon se aje lupuŋdyö kaŋo nu, a se tokulyaki ko ’börik adi, Ŋilo ŋuto a ko koŋdya nene ŋo nagon ködyö jujukin tatuarikin lepeŋ kode tiki i kadi rereket.
+\p
+\v 32 A Agaripa takiŋdye Peseto adi, Ŋilo ŋuto ködyö bubulö kölöji ko lepeŋ ködyö a ko pija Kaisar i ’duŋgö na putet lonyit.
+\c 27
+\cl Sura 27
+\p
+\v 1 A nagon aje tetena adi yi ködyö laŋaddu tör na ’balaŋ tojo Italia ko ki ’bo nu, a se ŋutukiŋdye Paulo se ko kulye ŋutu lo rereka kulo i könin lo lele duma lo kamörök mia geleŋ karin kanyit a Yuliŋ. Lepeŋ a lo teŋ na kamörök lo luŋu a Teŋ na Augusito.
+\v 2 A yi kije i ki ’bo lo Adaramitio logon möŋdi ajo anyen tiri i köjinö ti Asia na gwon nyona ko tör nagon ki ’bojin monoa kata kunu. A yi ŋiörö ŋiörö mora ko Aristaruko ŋuto lo Makedonia logon si ’da Tesalonike.
+\v 3 Ko ’bure a ki ’bo monoani Sidona, a Yuliŋ konakiŋdye Paulo ’bura, a iŋge kölörö lepeŋ i meddya na julin kanyit anyen paparaki.
+\v 4 A yi ŋiörö ŋiörö nyu, a ki ’bo iti i swöt lo Kuprio logon köbuŋöt duma ti wukuŋdyö nyin lu, kogwon köbuŋöt wukuŋdyö kayaŋ ni.
+\v 5 A yi laŋaddi i tör kiden a kölökiŋdye Kilikia se ko Pampulia, a yi ’dure Mura na gwon Lukia yu nu.
+\v 6 A duma lo kamörök ryeji ki ’bo nyu lo po Alesaŋduria ’dek tu Italia, a tiŋdi yi i lukata nanyit.
+\v 7 A yi wöröni ko ki ’bo madaŋ kulye perok, a yi ryöni a nago i ’dur nyona ko Kinido, a nagon köbupöt tine kölörö yi i tu ŋerot nu, a yi iti ko ki ’bo i lu swöt lo Kurete logon köbuŋöt ti wukuŋdyö nyin lu nyona ko Salamone.
+\v 8 A yi wöröjine nyona ko kijit, ama a yi ryöni a nago i tu, a yi ’dure i pirit na luŋu a Kijit monowet na ’but, nyona ko köji na Lasea.
+\p
+\v 9 A nagon diŋit a najo aje lwöŋgu nu, a kulya ti tu nikaŋ ŋerot gwe a nagusu kogwon diŋit Minyet aje lwöŋgu, nyena a Paulo jujuje lepeŋat adi,
+\v 10 Pon temejik kwe, nan aje met adi jölö nikaŋ ŋerot mo gwon a nago; ti gwon a ki ’bo se ko tito lo gwon i lukata nanyit kulo mo lo körö kode toliki ka ’de ama koyi köti.
+\v 11 Ama a duma lo kamörök mia geleŋ lo yiŋge kulya na jam duma lo ki ’bo se ko monye ki ’bo kune lwölwöŋ kulya na jam Paulo.
+\v 12 Nyena kogwon ŋinu kijit monowet ’bayin a na ’but i meliparikin, a lojore ti ŋutu jujuje adi ti yi ŋiörö ŋiörö anyen yi ŋona ryeju komor na ’but i ’dur Poinike anyen joŋga meliŋ yu. Poinike a kijit na Kurete monowet na ki ’bojin komorga swöt lo loki ko lo tokotyaŋ ko i swöt lo lobot ko lo tokotyaŋ.
+\v 13 A nagon köbuŋöt lo wukuŋdyö madaŋ i swöt lo loki lo suluje wukuŋdyö nu, a ŋutu ti ki ’bo kulo yeyeji adi se aje ryeju komor na ’but na ’deggi se na, a se pikuŋdye witi monowet lo ki ’bo kaŋo i tör, a ki ’bo iti ŋerot nyona ko kijit na Kurete.
+\v 14 A ’de ’de köbuŋöt wome wukuŋdye kaŋo i kijit. Ŋilo köbuŋöt po i swöt lo ’yure ko lo lobot,
+\v 15 a wuköddi ki ’bo, a nagon yi möŋi ri ’dikiŋdya ki ’bo i tu i swöt lo wukuŋdye köbuŋöt nu a yi tine bulö, a yi kölökiŋdye köbuŋöt i wuköddu na yi.
+\v 16 A yi iti i lu swöt lo tikön lo ’dit lo luŋu a Kauda, logon a muk köbuŋöt, a yi ryöni a nago i toŋa na ki ’bo lo ’dit logon pikö ko ki ’bo duma an ’dirön.
+\v 17 A ŋutu ti ki ’bo pikuŋdye ki ’bo lo ’dit i ki ’bo duma lukata. A kirut a se doggi ki ’bo duma go ko patala. Lepeŋat a kujönö adi se de ŋona wuwuköji i piritön nanye ’delak na gwon Surti, nyena a se lakuŋdye boŋgwat wukiesi ti ki ’bo kune kaŋo, a kölökiŋdye ki ’bo i wuköji.
+\v 18 A köbuŋöt tiŋdi ki ’bo i yeyeleŋta parik, a ko ’bure a se suluje ’dumba tito kaŋo i ki ’ŋo lukata a gumbe i tör.
+\v 19 Ko ’bure nanyit a lepeŋat ko ’börik gumbe tito kitaesi ti ki ’bo kulo i tör kata.
+\v 20 Perok jore yi a ko met kolor kode kaser, a köbuŋöt yeŋe wuggö parik, a yeŋdu nikaŋ na lwökö iŋge ’duddyö.
+\p
+\v 21 A nagon ŋutu aje joŋga diŋit a najo ’bak nyesu kinyo nu, a Paulo gwo ’de gwo ’dan kase kiden, a kulyani adi, Yakulo, ko ta ködyö a yiŋ kulya kwe adi ti yi gwe ti kö ’yu Kurete, a yi ködyö tine ko ryö na körit se ko toliki na tito.
+\v 22 Ama soŋinana nan jujuja ta anyen ta togo ’yu töilyet, kogwon lele losu mo ti toliki ama ka ’de ki ’bo lo toliki.
+\v 23 Kogwon kaje i tukwaje malaikatat lo Ŋun logon nan gwon a lonyit a twöji lepeŋ lo gwo ’dan köyö nyona.
+\v 24 A malaikatat kulyani adi, Paulo, ko kujönö, kogwon do agu ködyo gwo ’dan ko Kaisar i komor; nyena mete, Ŋun aje rukökin do adi ŋutu liŋ logon moraddu ko do i ki ’bo kulo mo ti twatwa.
+\v 25 Nyenagon ta yakulo, togo ’yi ta töilyet, kogwon nan a yuŋ Ŋun adi de gwon gwoso na taki ’e nan na,
+\v 26 ama tör de gubara ki ’bo kaŋo tojo i tikön.
+\p
+\v 27 A nagon gwe a tukwaje topuök wot iŋwan nu, a yi nyuŋ gwon i wuköji i tör na ’balaŋ na luŋu a Adaria, a i tukwaje kiden a tomonok ti ki ’bo yeyeji adi se gwe nyona ko kijit.
+\v 28 Nyena a se ’dibbe tör, a togulu nanyit gwe gwoso tojolan na ŋutu merya murek. Diŋit a na ’dit a se köti ’dibbe ’dibbö, a togulu nanyit gwe a tojolan na ŋutu puök wot mukanat.
+\v 29 A tomonok kujönöni adi tör ŋona de gubara ki ’bo kaŋo tojo i pirit nagon a ŋurupö. A lepeŋat kölöddi witiöt iŋwan kak i kotet na ki ’bo logon a monowesi, a momo ’yi anyen kak baŋun.
+\v 30 A tomonok ga ’yi wökön kaŋo i ki ’bo, a kölöddi ki ’bo lo ’dit kak i tör kata, mumulugga adi se kölöddu kulye witiot i ŋerot na ki ’bo,
+\v 31 ama a Paulo takiŋdye duma lo kamörök mia geleŋ se ko ŋutu kanyit adi, Ko kilo tomonok a ko gwon i ki ’bo kata a ta tine bulö lwökö.
+\v 32 Nyena a kamörök ’duŋge nekenejin ti ki ’bo lo ’dit kune a kölöddi lepeŋ i tu.
+\p
+\v 33 A nagon kak gwe nyona ko waran nu, a Paulo mo ’yi se liŋ parik anyen nyesu kinyo, a kulyani adi, Ta soŋinana aje si ’da perok puök wot iŋwan a ko den ŋo nagon pokin kasu loki kune, a ta gwe a ko nyesu nene ŋo.
+\v 34 Nyena nan mamaŋdu ta anyen nyesu kinyo, kogwon ko ta a nyesu a ta gwe a iŋgo, kogwon ma ’di lele losu kupiret lonyit geleŋ mo ti likin kanyit i kwe.
+\v 35 A nye kulyani sona, a ’dumuŋdye ambata, a tiŋdi Ŋun tinate ko ŋutu liŋ i komor a pipiŋdye pipiŋdya, a suluje nyesu.
+\v 36 A lepeŋat liŋ iŋge togolo a poki i nyesu na kinyo.
+\v 37 A yi liŋ gwe a ŋutu miajin murek ko merya buryo wot buker i ki ’bo kata.
+\v 38 A nagon ŋutu liŋ aje jo nyesu nu, a se gumbe ’bolot i tör kata anyen ki ’bo gwon pa ’de ’de.
+\p
+\v 39 A nagon kak aje waran nu, a tomonok tine den ŋilu jur, ama a se meddi nene pirit nagon a sese nagon kare ’bulökiŋdyö i tör. A lepeŋat yeyeji adi ko bubulö se ködyö yöŋö joŋga ki ’bo nyu.
+\v 40 Nyena a se gubaddi patala ti witiöt lo monoari ki ’bo kulo a kölökiŋdye se i pioŋ kata, a lepeŋat köti laggi nekenejin ti laya dumalak nagon tuwöröju ki ’bo, a ’bilikiŋdye boŋgo ki i kwe na ki ’bo, anyen köbuŋöt ködyö wukörö ki ’bo ŋerot, a se suluje tu i kijit.
+\v 41 A se wuköjine i kiden na wökiesi murek ti pioŋ, a kume lo ki ’bo ’depakiŋdye go i sese, ama a kotet iŋge ’be ’beleŋo ka ’de ka ’de kogwon yala lo tör yaya ’yu ko riŋit a duma.
+\p
+\v 42 A kamörök yeyeji tatuja ŋutu lo rereka kulo, anyen lele lose gwon ti wasaddu i kijit a wöki wökön.
+\v 43 Ama a duma lo kamörök mia geleŋ teŋgi se i koŋdya na yeyeet nase kogwon nye ’de ’dekan lwöggu Paulo. A nye sarakiŋdye adi ko ŋutu logon bubulö wasaddu ti lepeŋat labara i pioŋ kata anyen ’dur i kijit a kokwe,
+\v 44 a ti kulye lo kebbi morga baulan kode kunie tupesi ti ki ’bo logon a ’be ’beleŋo. A gwe sona, nyena a ŋutu liŋ iŋge lwököddu ’börik i kijit.
+\c 28
+\cl Sura 28
+\p
+\v 1 A nagon yi aje lwököddu ’börik nu, a yi iŋge den adi ŋilu tikön luŋu a Melita.
+\v 2 A ŋutu lo si ’da nyu kulu iŋge wuyun yi ko pusök lwölwöŋ na kulye ŋutu, a lepeŋat to ’debbi kimaŋ a wuyuŋdye yi liŋ, kogwon kudu a suluja ’don, a kak gwe a katirut.
+\v 3 A Paulo ’du ’dumuŋdye kwe na kaden a tiŋdi se i kimaŋ, a munu poŋdi kaŋo kogwon kimaŋ pape, a dukukiŋdye mugun ko lepeŋ i könin.
+\v 4 A kilu ŋutu ko meddi munu leleju ko Paulo i könin nu, a se tokulyaki ko ’börik adi, Ŋilo ŋuto meta gwoso nye a katatuanit, a rima mo tine kölökin lepeŋ ma ’di nagon nye a lwökun mugun kaŋo i tör.
+\v 5 Ama a Paulo kölumbö gwatakiŋdye munu i kimaŋ, a Paulo gwe a ko böŋöji kwöŋ.
+\v 6 A kulu ŋutu yeyeji adi mugun nanyit ŋona wewelan, kode lepeŋ ’doro kak a twan; ama i mukök nagon se aje möŋdu diŋit a najo, a gwe a ko meddya nene ŋo naron nagon a konaki lepeŋ nu, a se löpuŋge yeyeesi kase, a kulyani adi, Lepeŋ a ŋun lele.
+\p
+\v 7 Nyena meleseno kata nyona ko ŋinu pirit nagon a ti Pubeliŋ duma lo ŋilu tikön. Lepeŋ a wu yi a iŋge konakin yi ’bura ko perok musala.
+\v 8 A gwe sona a monye Pubeliŋ roggi kak mugun nanyit sasa ’yu, koti ’bu ’bulötö a rima. A Paulo luŋoni i kadi nagon lepeŋ gwon kata nu, a kwakwaddi kwakwaddu, a soŋakiŋdye könisi kanyit ko lepeŋ loki, a toke ’yi lepeŋ.
+\v 9 A na konari kine kulya nu, a kulye ŋutu ti ŋilu tikön logon a moka ko twana kulo köti iŋge po, a tokelani tokela.
+\v 10 A lepeŋat iŋge bu ’ya yi ko bulesi jore, a namu yi ŋiörö ŋiörö nu, a lepeŋat sobbi ŋo nagon yi ’de ’deggi kune i ki ’bo kata.
+\p
+\v 11 A i mukök na yapala musala, a yi iti ko ki ’bo lo po Alesaŋduria, logon kweyet nanyit a Kurudwöt, logon a meliŋ a i ŋilu tikön.
+\v 12 A yi monoji Surakusa, a yi iŋge si ’da nyu ko perok musala.
+\v 13 Suluja nyu a yi loraddi loraddu a ’dure Regio. Ko ’bure a köbuŋöt suluje wukuŋdyö i swöt lo loki, a i lor tomurek lonyit a yi ’dure Puteoli.
+\v 14 A yi ryeji kulye luŋasirik kayupök nyu logon a pija yi anyen mönuŋdyö ko se perok buryo. Nyena a yi ’duröki Roma sona.
+\p
+\v 15 A luŋasirik kayupök lo gwon Roma yu kulu iŋge yiŋ kulya kaŋ, a dodokuŋdye yi tojo ko pirit na Apio tugwörit, se ko i pirit nagon kadijik musala ti kömu gwon kata. A na meddi Paulo kilo ŋutu nu, a nye pupurje Ŋun, a töili lonyit gwe a iŋgo.
+\v 16 A na ’durökiŋdye yi Roma yu nu, a Paulo rukökine i si ’da ka ’de, kamörönit lo tiju lepeŋ.
+\p
+\v 17 A i mukök na perok musala, a Paulo luŋgi temejik ti Yudayaki i pirit na geleŋ; a na momoruŋdye se nu, a nye takiŋdye lepeŋat adi, Luŋasirik, ma ’di nagon nan ködyö a ko konakiŋdya ŋutu kaŋ kode keriat ti merenyejin kaŋ arabat, ama nan a rereka Yerusalema yu, a ŋutu kine i könisi ti ŋutu ti Roma.
+\v 18 A lepeŋat pije kulya kwe, a ’deke kölöddu nan, kogwon lepeŋat a ryö adi nan a ko koŋdya nene po nagon jujukin tatuarikin nan.
+\v 19 Ama a nagon Yudayaki aje renya kine kulya nu, a yeyeesi kwe ri ’dikiŋdye nan i pija na Kaisar anyen ’duŋgö putet liŋ, ma ’di nagon nan ’bak putet i kulya ti ŋutu kaŋ.
+\v 20 Nyenagon ŋina a kwe nagon nan lupuŋdya ta anyen meddya ta ko anyen jambu ko ta, kogwon nan rereka ko kulo topot i kulya ti nye logon ŋutu ti Yisaraele yeyen lo.
+\p
+\v 21 A se takiŋdye lepeŋ adi, Yi a ko wuju waragalan na po Yudaya yu i kulya kunök, köti lele lo luŋasirik kaŋ a ko po ni i nyönyökökiŋdyö kode i jamakiŋdya na yi po narok i kulya kunök.
+\v 22 Kölumbö yi ’dekan yipuŋdya konut ko do yeyeju nyo, kogwon yi a den adi ŋutu jambu arabat i piritön liŋ i kulya ti ŋilo lapet.
+\p
+\v 23 Nyena a lepeŋat wuluŋdye lor, a ŋutu jore iŋge po i ŋilu lor i kadi nagon lepeŋ si ’da kata na. A lepeŋ gwe i nyönyökökiŋdyö na lepeŋat kulya liŋ suluja ko ’bure tojo ko sömukö; a tokoŋ kulya ti Tumatyan na ŋuri, a nye jambi kulya na gwon i Saresi ti Mose ko i kulya na wur nebijin kune ga ’yu löpukuŋdyö lepeŋat i yubbö adi kulya na jam nye i kulya ti Yesu kune a gwak.
+\v 24 A kulye ŋutu iŋge yuŋ kulya kanyit, ama a kulye tine ’bön yubbö.
+\v 25 Nyena a lepeŋat gwe ko rerenya kase kiden, a nagon se reki rekin nu, a Paulo jamuŋdye kulyaet lo ’dutet adi, Mulökötyo Loke köju a jambu a gwak ko merenyejin kasu ko nebi Yisaya i kutuk adi,
+\v 26 Iti ko taki kilo ŋutu adi, Ta mo yiyiŋ dapin jore ama a ta mo tine kurun asut; ta mo memet dapin jore ama a ta mo tine gwulu.
+\v 27 Kogwon töilyet ti kilo ŋutu pömöni, a swö kase yiŋge adi böriŋ, a lepeŋat iŋge muk konyen kase. Ko ködyö ti gwon sona lepeŋat ködyö memet ko konyen kase, a yiŋe yiŋ ko swö kase, a kuru kurun ko töilyet kase, a löŋukuŋdye köyö ni, a nan ködyö toke ’yi se.
+\p
+\v 28 Nyenagon dene ta den adi ŋina lwökit na Ŋun aje sunyuki ŋutu ti jurön; a se mo yiŋge yiŋga.
+\v 29 A nagon Paulo aje jambu kulo kulyaesi nu, a Yudayaki reki rekin ko rerenya a duma kase kiden.
+\p
+\v 30 A Paulo iŋge si ’da i kadi na roŋ nye na ko kiŋajin murek, a wuji ŋutu liŋ lo tu i meddya na nye kulo.
+\v 31 Lepeŋ gwon i tokujö na kulya ti Tumatyan na Ŋun se ko i todiŋdyö na kulya ti Matat Yesu Kristo ko topurwan liŋ, a lele ŋuto gwe ’bayin lo teŋgu lepeŋ.

46-ROM.usfm

@@ -0,0 +1,568 @@
+\id ROM
+\ide UTF-8
+\h Roma
+\toc1 Roma
+\toc2 Roma
+\toc3 rom
+\mt Roma
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 Nan Paulo ’dupiet lo Kristo Yesu. Ŋun a luŋ nan a luyökie ko a gelun nan anyen tokujo Loŋe Lo ’but.
+\v 2 Ŋun koju a laŋa ŋilo Loŋe Lo ’but ko nebijin kanyit i kutusen, gwoso i kulya ti Ŋun na wuwurö kune.
+\v 3 Loŋe Lo ’but gwon i kulya ti Ŋuro lonyit Yesu Kristo Matat likaŋ. Ŋilo Ŋuro lonyit gwoso na gwoŋdi nye a Ŋuto na, lepeŋ a yuŋwe a nyakwari lo Dawidi;
+\v 4 ama i gwon nanyit ko toili loke, lepeŋ a kweya ko riŋit a duma adi nye a Ŋuro lo Ŋun, kogwon toŋiyu nanyit i twan.
+\v 5 Nan a wuju ’busan ko a ruköki i gwon a luyökie kogwon kulya kanyit lo, anyen nan joŋdya ŋutu ti juron liŋ i yubbo ko i twoju kogwon karin kanyit.
+\v 6 Koti anyen joŋdya ta, kogwon Yesu Kristo a luŋ ta a ta gwe a ŋutu kanyit.
+\v 7 Nyena nan roman ko ta liŋ logon gwon Sura ŋini kilo, logon Ŋun nyanyar a iŋge luŋ a ŋutu kanyit kilo adi, Ti ’busan ko taliŋ na po ko Ŋun Baba likaŋ na po ko Matat Yesu Kristo na gwe ko ta.
+\p
+\v 8 A kokwe nan a tiŋdu Ŋun liŋ tinate ’diŋdya karin ti Yesu Kristo kogwon kulya kasu, kogwon ŋutu ti kak ’bukuluŋ aje yiŋ kulya ti yupet nasu.
+\v 9 Ŋun logon nan kitakiŋdya lepeŋ ko töili liŋ liŋ i tokujö na Loŋe Lo ’but lo ŋuro lonyit lo, lepeŋ deden adi nan ti Taran i ’diŋdya na ta i kwakwasesi kwe.
+\v 10 Nan kwakwaddu i diŋitan liŋ i pija na Ŋun adi, ko ködyö lepeŋ de ’dekan, a ti nan ryeji komor na ’but anyen nan tu i ’yö ’yu na ta.
+\v 11 Kogwon nan ko pusök i meddya na ta, anyen nan jakiŋdya ta ’doket na po ko Mulökötyo Loke i togo ’yu na ta;
+\v 12 iŋkoi, anyen yi gwon i togo ’yu na ’börik, kweja adi yupet nasu togo ’yu nan a nio togo ’yi ta.
+\v 13 Luŋasirik, nan ’de ’dekan ta deden adi daŋin Jore nan a yeyeju tu i ’yo ’yu na ta, anyen kita nio böŋö gwon ko ’bulit kasu kiden, gwoso nagon kita nio kata ko ’bulit ko kulye Lwaka kiden na, ama tojo ko na diŋit nene ŋo kata nagon teŋgu nan i tu.
+\v 14 Kogwon nan agu tokukiŋdyö Loŋe Lo ’but i Giriki ko i ŋutu logon ’bayin a Giriki, kweja adi tokukiŋdyö i ŋutu logon a todinö se ko i ŋutu logon a ko todinö.
+\v 15 Nyenagon nan kata ko pusök i tokukiŋdyö na ta Loŋe Lö ’but Sura Ŋini köti. Loŋe Lo ’but gwon ko riŋit
+\v 16 Kogwon kwe nio ti yu i kulya ti Loŋe Lo ’but; kogwon Loŋe Lo ’but a riŋit na Ŋun lwökit na ŋutu liŋ Ib yubbö kulo, a kokwe a lwökit na Yudayaki a gwe a na ŋutu logon a ti kulye jurön kbti.
+\v 17 Kogwon Loŋe Lo ’but kweja kiko logon Ŋun tiŋdu ŋutu gwon rigwo ada kanyit i komor; ŋina ŋo suluja i yupet tojo ko ŋerot liŋ a yupet, gwoso i kulya ti Ŋun na wuwurö adi, ŋuto lögon Ŋun a tin gwon rigwo kanyit i komor kogwon yupet lo mo gwon jörun.
+\p
+\v 18 Kogwon ŋun ki yu a kwekiŋdya woran nanyit i riŋga na lawesi nagon lawerikin Ŋun se ko konesi narok ti ŋutu. Kilo ŋutu konesi kase narok teŋggu kulya ’diri i dena kulo.
+\p
+\v 19 Ŋun a woran ko se kogwon ŋo nagon ŋutu bubulö deŋdya i kulya ti ŋun kune a kweki se köke; iŋkoi, Ŋun ko mugun nanyit a kwekin se köke.
+\v 20 Kogwon suluja i diŋit na gweji Ŋun kak nu tojo ko na diŋit, ŋo kanyit nagon ti meta kune, kweja adi riŋit nanyit na yeŋ nyin se ko gwon nanyit a Ŋun, ŋutu memet i ŋo na gwe nye i kak kune. Nyena a se tine bulö renyaddu ’börik kaŋo adi se a ko den.
+\v 21 Ma ’di nagon se deden Ŋun, ama se ti bu ’ya lepeŋ adi nye a Ŋun kode tiŋdu lepeŋ puresi, a yeyeesi kase kölumbö gwe a mötwöt, a töilyet kase logon ti kurun kulya kulo iŋge tomuswe.
+\v 22 Lepeŋat bu ’ya ’börik adi se a lokoŋ kölumbö a se koŋdi ’börik a lu ’böŋ,
+\v 23 a Iöpuŋge kwakwasa na Ŋun lo minyo lo yeŋ nyin a kwakwaddi nyomuejin ti gweya na ŋutu logon mugunya ’bu ’buron, ko ti kwen, ko ti kijakwa se ko ti ŋo lo gwoŋtu kak.
+\p
+\v 24 Ko ŋina kwe a ŋun iŋge pakin lepeŋat i koŋdya na po kase lut nagon toilyet kase ’de ’deggi kune, a lepeŋat koŋdi ŋo nagon toyujö kusik i koŋu na mugunya kase a ’borik.
+\v 25 Kogwon lepeŋat Iöpuggo kulya ’diri ti Ŋun a ’burönö, a se twöji a kwakwaddi ŋo nagon Ŋun lo gweja kune lwölwöŋ nye Ŋun Kagweyanit logon ködyo pupura ŋupi ŋupi lo! Amin.
+\p
+\v 26 Ko ŋina kwe a Ŋun iŋge pakin se i koŋdya na ’dekesi ti mugun nagon joŋdya yu na kusik; a ŋutu wate kitari gweya nase na tuwatyan ko ’börik i kiko logon ŋutu wate ködyo ti jukin koŋdya;
+\v 27 a ŋutu lyan köti kö ’yi doto ko ŋutu wate, a gwe ko pusök a duma ko ’börik. Kweja adi ŋutu lyan koŋdya ŋo nagon toyujö kusik i tutukarut ko ’börik, a wuji kase i mugunya ropet nagon tetemakiŋdya konesi kase narok.
+\p
+\v 28 Nyena kogwon lepeŋat yeyeju adi ’bulit ’bayin i deŋdya na Ŋun, a Ŋun pakiŋdye se i yeyeesi nagon ’bak ’bulit anyen se koŋdya ŋo nagon se ködyö ti jukin koŋdya kune.
+\v 29 Lepeŋat a Jore ko gweyajin liŋ ti kulya narok, ko toron, ko goma, se ko töilyet lurwök. Lepeŋat a jore ko be ’ya, ko tatuja. Ko mörö, ko mululugga, se ko töilyet lo pötwör. Lepeŋat a kayekak ti kulya,
+\v 30 ko a kajamak ti kulya ’buröno ko ’börik, lepeŋat a kamanak ti Ŋun, ko a kabowak, ko a ka ’du ’duŋak, ko a kabulak ti ’börik. Lepeŋat ga ’yu kikoliŋ ludukö ti kulya narok, lepeŋat lalaun kayuŋwok kase,
+\v 31 lepeŋat ’bak töilyet denesi ti kulya na ’but ko narok, lepeŋat ti ’debba milye lose, lepeŋat ti nyaŋu kode won konyen.
+\v 32 Ma ’di nagon lepeŋat deden saret lo Ŋun adi ko ŋuto logon a koŋdya ŋo gwoso kine lo, lepeŋ jujukin tatua, a se yeoe koŋdya a nyaŋi ŋutu logon koŋdya se kulo.
+\c 2
+\cl Sura 2
+\p
+\v 1 Nyenagon do ŋilo ŋuto ma ’di do a ŋa, ko do a ’duŋökin lele ŋuto arabat do ’bak kulya nagon do renyuŋdye mugun kaŋo. Kogwon i ’duŋökiŋdyo inot na lepeŋ do ’duŋökiŋdyö mugun arabat, kogwon do logon a ka ’duŋonit lo koti kökon ŋo nagon do a jam adi a narok kine.
+\v 2 Kode do ŋona bubulö ruggö adi, Yi deden adi Ŋun a lo rigwo i ’duŋgo na putet lo ŋutu logon koŋdya ŋo gwoso kine kulo.
+\v 3 Do ŋilo ŋuto, do ’duŋokiŋdyo ŋutu arabat logon koŋdya ŋo gwoso kine kulo, kölumbö do ko mugun inot kökon se. Do yeyeju adi do ŋona mo rwörwöddu putet lo Dun le?
+\v 4 Kode do lauŋdya tukwörien na ’busan nanyit, ko na wi ’yö na kulya se ko na ŋoŋga taliŋ le? Do ti den adi ’busan na Ŋun ’de ’dekan jikuŋdyö do i löpuggö na töili le?
+\v 5 Ama do a miŋe ti ’bon löpuggo töili. Nyenagon do a ’delakiŋdya mugun riŋet a duma i lor lo woran na Ŋun logon nye mo kweji ’duŋgo nanyit na rigwo lu.
+\p
+\v 6 Kogwon Ŋun mo roropakindya ŋutu liŋ gwoso i konesi kase.
+\v 7 Kweja adi, Ŋun mo titikin ru na yeŋ nyin i ŋutu logon yeŋon koŋdya ’bura i ga ’yu na minyo, ko bulet, se ko ru na ti bulö köŋu,
+\v 8 ama nye mo ’bu ’bukökin woran se ko ŋoma nanyit i ŋutu logon tulyöŋgu ’borik, a renyani kulya ’diri a ruŋge kulya narok kilo.
+\v 9 Ŋutu liŋ logon koŋdya arabat kilo mo sasanya ko totomie; a kokwe Yudayaki lo sasanya a koti gwe a Giriki.
+\v 10 Ama ŋutu liŋ logon koŋdya ’bura kilo mo wuju minyo ko bulet se ko taliŋ; a kokwe Yudayaki lo wuju minyo a koti gwe a Giriki.
+\v 11 Kogwon Ŋun ’bayin a kanyunyumonit.
+\p
+\v 12 Ŋutu liŋ logon toroŋdya a ko den Saresi ti Mose kulo, lepeŋat mo kakaŋu ti den kilo Saresi; a ŋutu liŋ logon toroŋdya a den kilo Saresi kulo, lepeŋ a mo ’duŋoki putesi gwoso i kilo Saresi.
+\v 13 Kogwon ŋutu gwon a lo rigwo ko Ŋun i komor ti gwon i yiŋga na kilo Saresi ka ’de ama i koŋdya na se.
+\v 14 Lwaka ’bak Saresi ti Mose, ama ko lepeŋat kökon ko ’dekesi kase ŋo nagon kilo Saresi ’de ’deggi kune, lepeŋat ko ’börik kase gwon ko saresi kase ma ’di nagon se ’bak Saresi ti Mose.
+\v 15 Kogwon lepeŋat a kwekiŋdya adi ŋo nagon kilo Saresi ’de ’deggi kune a wuröki kase i töilyet. A töilyet kase denesi ti kulya na ’but ko narok koti lo tokoŋ adi kine kulya a gwak, kogwon yeyeesi kase ti töilyet na pökiŋdyö se kode na gaju se.
+\v 16 Loŋe Lo ’but logon nan tokujö nye lo, tuggö adi kine kulya mo gwon sona i lor logon Ŋun mo lilija lwönö ti töilyet ti Ŋutu ko Kristo Yesu i mugun lu.
+\p
+\v 17 Ama do, do luŋgu mugun a Yudayakityo, a do toggi mugun ko Saresi ti Mose, a do bu ’ye mugun adi do a lo Ŋun.
+\v 18 Do a den ŋo nagon Ŋun ’de ’dekan adi do kökon kune, kogwon do aje diniki i kilo Saresi i deŋdya na kulya na ’but ko narok.
+\v 19 Do a yinikin mugun adi do a kanyömönit lo mo ’dokeno, ko a parara na ŋutu logon gwon i mudwe kilo,
+\v 20 ko a katodinonit lo ŋutu lu ’boŋ, ko a katojumunit lo lupudiet. Do koti a yinikin adi ŋo liŋ ti deŋdya na ’but se ko ti kulya ’diri kata i kilo Saresi.
+\v 21 A ko sona, do lo todiŋdyo kulye Ŋutu, a ko nyo nagon do ti todiŋdyo mugun? Do lo tokujö adi, An do ko koko ’ya, ama do kölumbö ko mugun inot koko ’ya le?
+\v 22 Do lo kulya adi, An do ko lubbö, ama do kölumbö lulubbo le? Do maman nyomuejin, ama do kölumbö ryaryaggu kadijik kase le?
+\v 23 Do yuŋggu mugun kogwon Saresi ti Ŋun, ama do jakiŋdya Ŋun yu na kwe i ’beleŋo na saresi kanyit le?
+\v 24 Kogwon gwoso na wurörikin kulya ti Ŋun kune adi, Karin ti Ŋun a lawe i kiden na Ŋutu ti jurön kogwon kulya kasu ta Yudayaki.
+\p
+\v 25 Tawero ’diri gwon ko ’bulit ko do ’de ’dep kilo Saresi, ama ko do ’be ’beleŋ se a tawero inot gwe gwoso nagon do a ko tawero.
+\v 26 Nyena ko nuto logon a ko tawero ’de ’dep jujuwesi ti kilo Saresi, Ŋun ŋona ti ken lepeŋ a lo tawero ma ’di nagon nye a ko tawero le?
+\v 27 Nyenagon do ŋuto logon a tawero, a gwe ko Saresi a wuröki kak, ama do kölumbö a ’beleŋ kilo Saresi lo, ŋuto logon a ko tawero i mugun, ama kölumbö ’de ’dep Saresi lo, lepeŋ mo ’du ’duŋokin kulya kunök arabat.
+\v 28 Kogwon Yudayakityo gwak ti gwon i ŋo na memeta kana, köti tawero nagon a gwak ti gwon i ŋo nagon a konaki i mugun na kaŋo.
+\v 29 Ama Yudayakityo gwak a ŋuto logon a Yudayakityo kanyit i mugun lukata, kweja adi nye a tawero i toili. Kine kulya a kita na Mulökötyo Loke ’bayin a kita na Saresi lo wuro. Ŋuto gwoso ŋilo, Ŋun lo pupurja lepeŋ ’bayin a ŋutu.
+\c 3
+\cl Sura 3
+\p
+\v 1 A kirut Yudayaki gwe ko nan ’bulit? Kode ’bulit na tawero a nyo?
+\v 2 Iŋkoi, lepeŋat gwon ko ’bulit a duma i ŋo liŋ. A kokwe Ŋun a yinikin Yudayaki i wuju na kulyaesi kanyit.
+\v 3 A kirut gwe ada ko kulye kase ’bayin lo yiyiniki i ’debba na kulyaesi kanyit? Ko ŋina kwe a Ŋun mo gwe ’bayin a lo yiyiniki i koŋdya na ŋo nagon nye a jam kune le?
+\v 4 ’Diri ti gwon sona! Ŋun ’beron yeŋon a lo to ’diri, ma ’di ŋutu liŋ a ’burönök, gwoso na wurörikin na adi, Do Ŋun mo kurwe a loke ko do jajambu, do mo ’bu ’buŋu ko do a ’dunöki putet.
+\p
+\v 5 Ama ko toron nikaŋ kwekiŋdya adi Ŋun ’duŋgö putet rigwo, a yi kulyani ada? Yi kulya adi Ŋun ti ’duŋgo putet gwogwo kogwon a riŋga yi na le? (Nan ŋilo jambu gwoso nagon ŋuto jajambi na.)
+\v 6 ’Diri ti gwon sona. Ko Ŋun ’bayin a lo rigwo a lepeŋ kodyö jujukin ’durigö kulya ti na kak le?
+\v 7 Ama ko gwon nio a ’burönit a jakiŋdya Ŋun bulet a duma kogwon a kwekiŋdya adi lepeŋ a lo to ’diri, a ko nyo nagon nan köti nyuŋ ’duŋoki a katoronyanit?
+\v 8 A ko sona ko nyo yi ti koŋdya kulya narok anyen ŋo na ’but pupukun? Iŋkoi, kulye Ŋutu a pökiŋdyö nan kana adi nan todiŋdyö adi ti ŋutu koŋdi kulya narok anyen ŋo na ’but pupukun. A na ’but ko ködyö kapöök gwoso kilo a ’duŋöki kulya narok.
+\p
+\v 9 Nyena gwon ada? Yi Yudayaki ŋona a lwöŋ ŋutu ti kulye jurön le? ’Bayin sona kwöŋ; kogwon nan dika aje jambu adi ŋutu liŋ Yudayaki ko Giriki gwon i riŋit na toron.
+\v 10 Kogwon a wurö adi, Lele ŋuto ’bayin logon a lo rigwo ma ’di geleŋ to.
+\v 11 Lele ŋuto ’bayin logon kukurun kulya logon ga ’yu Ŋun.
+\p
+\v 12 Ŋutu liŋ a girara a swöt, soŋinana lepeŋat aje köŋu a gwe ’bak ’bulit; a lele gwe ’bayin lo koŋdya ’bura ma ’di geleŋ to.
+\q
+\v 13 Gworolo kase gwon gwoso dili nuket nagon a ko yikö, a se jambi kulya ’burönö ko ŋedepa kase. A wiri lo munuö gwoŋ korokokan gwe kase i ŋedepa.
+\q
+\v 14 Kutusen kase a jore ko lömisi se ko kulya na pötwör.
+\q
+\v 15 Mokosi kase a lowulekak i ’buköddu na rima,
+\v 16 a köŋu ko tukaŋu gwe a kikolin kase.
+\q
+\v 17 Lepeŋat ti den kiko lo taliŋ,
+\v 18 a lepeŋat tine yeye kugga Ŋun.
+\p
+\v 19 Yi a den adi ŋo liŋ nagon kilo Saresi a tuk kine a ti ŋutu lo ’debba kilo Saresi kulo, anyen ŋuto gwon ’bayin logon ’buruddu mugun kaŋo anyen ŋutu liŋ ti kak ’bukuluŋ gwon i putet lo non.
+\v 20 Kogwon ŋuto ’bayin logon a tetenaki a lo rigwo ko ŋun i komor kogwon ’debba na Saresi, kilo Saesi tuŋ tiŋdu ŋuto i deŋdya adi nye a katoronyanit.
+\p
+\v 21 Ama soŋinana Ŋun aje kweja ko nye tiŋdu ŋuto i gwon a lo rigwo ada kanyit i komor, ama ’bayin i koŋdya na Saresi. Kilo Saresi ti Mose se ko ŋo liŋ na wur nebijin kune a tokoŋu adi kine kulya a gwak.
+\v 22 Kweja adi Ŋun a tiŋdu ŋutu i gwon a lo rigwo kanyit i komor kogwon yubbö nase na Yesu Kristo. Kine kulya a ti ŋutu liŋ tuka ’de ’bayin kwöŋ,
+\v 23 kogwon ŋutu liŋ a toroŋdya, lepeŋat a karakin kiden a gwe a ko kek ŋo nakwekwelen nagon ŋun ’de ’deggi na.
+\v 24 Lepeŋ a ’dogga ŋutu ’bak ropet ko ’busan nanyit na nyaŋu anyen se gwon a lo rigwo kanyit i komor, kogwon daket nagon Kristo Yesu a dakuŋdye yi a yi gwe a lui na.
+\v 25 Ŋun a kweja lepeŋ anyen rima kanyit lalaju toronjin ti ŋutu lo yubbö nye kulo. Ŋun a koŋdya sona anyen kwekiŋdya adi nye a lo rigwo. Kogwon i diŋitan ti ’beron nye a teŋgu mugun a gwe a ko riŋga toronjin.
+\v 26 Iŋkoi, lepeŋ koŋdya sona anyen kwekiŋdya i na diŋit na adi nye ko mugun nanyit a lo rigwo, a nye tiŋdi ŋuto logon yuyuŋ Yesu Kristo lo i gwon a lo rigwo kanyit i komor.
+\p
+\v 27 A kirut yi bu ’ye ’börik ada? Nene ŋo ’bayin nagon yi bu ’ye ’börik. Ko nyo yi ti bu ’ya ’börik? Koyi a ’debba Saresi a yi bu ’ye ’börik, ama koyi a yubbö a yi tine bu ’ya ’börik.
+\v 28 Nyena i ’dutet na kulya yi a den adi ŋuto a tetenaki a lo rigwo ko ŋuro i komor kogwon yubbö ka ’de, ti gwon i ŋo nagon kilo Saresi a tuggö adi ŋutu ködyö kökon se kune.
+\v 29 Ŋun ŋona a Ŋun lo Yudayaki ka ’de le? Lepeŋ köti ’bayin a Ŋun lo ŋutu ti kulye jurön le? Iŋkoi, lepeŋ köti a lo kulye ŋutu.
+\v 30 Kogwon Ŋun geleŋ, lepeŋ ti kökoroja mugun. Lepeŋ mo titikin ŋutu lo tawero kulo i gwon a lo rigwo kanyit i komor kogwon yupet nase, köti nye mo titikin ŋutu logon a ko tawero kulo i gwon a lo rigwo kogwon yupet nase.
+\v 31 Yi ŋona aje paju kilo Saresi adi ’bak ’bulit kogwon yi deŋdya yupet tuŋ le? ’Bayin sona kwöŋ. Yi kölumbö a togwi ’dikiŋdya kilo Saresi go adi gwiŋ.
+\c 4
+\cl Sura 4
+\p
+\v 1 Nyenagon a yi kulyani ada i kulya ti Abarayama merenye lo kötumit nikaŋ?
+\v 2 Ko ködyö Abarayama a koŋdya mugun a lo rigwo ko Ŋun i komor kogwon ŋo nagon nye a kon kune, a lepeŋ ködyö bulöni bulö bu ’ya mugun, ama bu ’ya nanyit ’bayin ko Ŋun i komor.
+\v 3 Kulya ti Ŋun na wurö kune tuggö adi nyo? Adi, Abarayama köju a yubbö Ŋun a Ŋun ruŋge lepeŋ a ŋuto lo rigwo kanyit i komor kogwon yubbö nanyit.
+\v 4 Ko ŋuto logon kita ko ropet, ropesi kanyit ti kena a ŋo na ’dokari nye kana ama tiki lepeŋ a ropesi ti kita nanyit.
+\v 5 Ama ko ŋuto yiyinikin mugun ko Ŋun logon tiŋdu katoronyak i gwon a lo rigwo kanyit i komor lo, a gwe ti kita anyen koŋdya mugun a lo rigwo, a Ŋun ruŋge lepeŋ a lo rigwo kogwon kulya ti yupet nanyit.
+\v 6 Köti sona Dawidi a jambu lyöŋön na ŋuto logon Ŋun a ruk a lo rigwo lo, ma ’di nagon nye a ko kita anyen koŋdya mugun a lo rigwo.
+\q
+\v 7 Kulya na jam Dawidi kune gwon sona adi, Lyöŋön gwon i ŋuto logon Ŋun a pitökin i ’beleŋgu na saresi lo, iŋkoi, lyöŋön gwon i ŋuto logon nye a lalaju toronjin kanyit lo.
+\v 8 Lyöŋön gwon i ŋuto logon Matat a ko kenakin toronjin kanyit kak lo.
+\p
+\v 9 Ŋina lyöŋön jama a na ŋutu lo tawero ka ’de le, kode köti jama a na ŋutu logon a ko tawero kulo? Kogwon yi a kulya adi, Ŋun a ruk Abarayama a lo rigwo kanyit i komor kogwon yubbö nanyit.
+\v 10 A köju gwe ada i nu diŋit na ruŋge Ŋun lepeŋ nu? Lepeŋ a tawero kode a ko tawero? ’Bayin, lepeŋ a ko nyuŋ tawero.
+\v 11 Lepeŋ ko taweroni i mukök, a tawero nanyit gwe a kweyet nagon kweja adi, i diŋit nagon nye a ko nyuŋ tawero nu, Ŋun a ruk lepeŋ a lo rigwo kogwon yubbo nanyit. Nyena a lepeŋ gwe a merenye lo ŋutu liŋ logon a yubbö i diŋit nagon se a ko nyuŋ tawero nu, a Ŋun iŋge ruk se a lo rigwo.
+\v 12 Lepeŋ köti a merenye lo ŋutu lo tawero logon tawero nase ’bayin a ŋo kana, ama lepeŋat kepoddu kiko lo yupet logon kata ko merenye likaŋ Abarayama i diŋit nagon nye a ko nyuŋ tawero nu.
+\p
+\v 13 Ŋun a milyekin tiŋdu Abarayama se ko nyakwariat kanyit kak ’bukuluŋ a nase lomore; lepeŋ a koŋdya sona ti gwon kogwon Abarayama a ’dep saresi, ama kogwon Ŋun a ruk lepeŋ a lo rigwo kanyit i komor kogwon yubbö nanyit.
+\v 14 Kogwon ko ködyö Ŋun a milyekin tiŋdu kak ’bukuluŋ a lomore nase i ŋutu logon ’debba kilo saresi, kweja adi yupet gwe a ŋo kana a milye lo Ŋun gwe ’bak ’bulit.
+\v 15 Kogwon ko saret kata riŋet kata, ama ko saret ’bayin, a ’beleŋgu na saret gwe ’bayin, a riŋet koti gwe ’bayin.
+\v 16 Nye ŋina kwe nagon kine ŋo kona kogwon yupet, anyen ŋo liŋ nagon Ŋun a milyekin tiŋdu kune böŋö tiki kana kogwon ’busan nanyit na nyaŋu, a rukökine nyakwariat liŋ ti Abarayama, ti gwon a na ŋutu ti ŋilo Saret ka ’de, ama köti a na ŋutu lo yubbo kulo gwoso na yubbe Abarayama nu, kogwon lepeŋ a merenye likaŋ liŋ,
+\v 17 gwoso na jamarikin i kulya ti Ŋun na wurö kune adi, Nan Ŋun aje tiŋdu do i gwon a merenye lo jurön jore. Ŋina ruket a gwak ko Ŋun i komor logon Abarayama yuyuŋ lo, ŋilo a Ŋun logon torujö ŋutu lo twatwa lo, a luŋgi ŋutu logon nyuŋ ’bak yuŋwe kulo gwoso logon aje yuŋwe.
+\v 18 Ma ’di nagon Abarayama ’bak yenet na yuŋ undyö ama lepeŋ nyuŋ yeyen ko yuyuŋ anyen nye böŋö gwon a merenye lo jurön jore, gwoso na takiŋdye Ŋun nye nu adi, Nyakwariat kulök mo gwon jore gwoso kaser.
+\v 19 Lepeŋ gwe nyona ko kiŋajin mia geleŋ, ama yupet nanyit a ko rorogga na yeyeji nye mugun gwe nyona ko twan nu, se ko na yeyeji nye adi Sara gwe a ’baŋ nu.
+\v 20 Lepeŋ a ko kö ’yu yubbö, a nye gwe a ko dyadya ’yu i ŋo nagon Ŋun a milyekin tiŋdu lepeŋ kune, ama a lepeŋ wuji riŋit kogwon yupet nanyit, a lepeŋ iŋge bu ’ya Ŋun;
+\v 21 kogwon lepeŋ ’diri a yinikin adi Ŋun bubulö koŋdya ŋo nagon nye a milyekin tiŋdu kune.
+\v 22 Nyena ko kwe na ŋina yupet nanyit, a Ŋun iŋge ruk lepeŋ a lo rigwo.
+\p
+\v 23 Kulyaesi logon adi Ŋun a ruk lepeŋ a lo rigwo kulo, a ko wurö i kulya ti Abarayama ka ’de,
+\v 24 ama köti a wurö i kulya kaŋ. Yi logon a yubbö adi nye a toŋiju Matat likaŋ Yesu i twan kulo Ŋun mo ruruk yi a lo rigwo köti.
+\v 25 Ŋilo a Yesu logon a tatua kogwon toronjin kaŋ, a iŋge toŋiyu anyen tetenayeiŋdya yi a lo rigwo ko Ŋun i komor lo.
+\c 5
+\cl Sura 5
+\p
+\v 1 Nyenagon kogwon yi a tetenaki a lo rigwo ko Ŋun i komor kogwon yupet na, a yi gwe ko taliŋ ko Ŋun kogwon kulya ti Matat likaŋ Yesu Kristo.
+\v 2 Lepeŋ a pakiŋdya yi kiko logon yi ryeji ’busan na nyaŋu nagon yi gwogwo ’di ’e na, a yi lyoŋi lyöŋön i yeŋdu adi yi mo parundya minyo lo Ŋun.
+\v 3 Iŋkoi, a yi köti lyöŋi lyoŋön i sasanyesi kaŋ, kogwon yi deden adi sasanyesi tiŋdu yi i ŋoŋaddu diŋit a najo,
+\v 4 a koyi aje ŋoŋaddu diŋit a najo kweja adi yi aje tema ajo, a tema nikaŋ ajo tiŋdi yi i yeŋdu na Ŋun.
+\v 5 Ŋina yenet ti tuyaŋ yi kogwon Ŋun a ’bukökin nyaret nanyit kayaŋ i töilyet kogwon Mulökötyo Loke logon nye a tikin yi lo.
+\p
+\v 6 Kogwon i diŋit gwak nagon Ŋun a wulun na gwoŋdi yi nyuŋ a lomunyak nu, Kristo a twan kogwon ŋutu logon ti twöju Ŋun.
+\v 7 A ŋo nago ko lele ŋuto i twan kogwon kulya ti lele ŋuto lo rigwo, iŋkoi, ko ködyö ŋuto a purutat, lepeŋ ködyö twatwan kogwon ŋuto lo ’but.
+\v 8 Ama Ŋun a kwekin yi adi nye nyanyar yi parik, kogwon i diŋit nagon yi nyuŋ gwon a katoronyak nu, a Kristo iŋge twan kogwon kulya kaŋ.
+\v 9 Soŋinana rima kanyit aje tetenakin yi a lo rigwo ko Ŋun i komor, nyena bia parik lepeŋ nio lwölwök yi i woran na Ŋun.
+\v 10 Kogwon ko twan na Ŋuro lo Ŋun a tomoruŋdya yi ko Ŋun i diŋit nagon yi nyuŋ a merok nu, bia parik yi logon aje tomora ko Ŋun kulo mo lwölwökö kogwon Ŋuro lonyit aje ru i twan.
+\v 11 Ama ’bayin a kine ŋo ka ’de, ama yi köti lyöŋön ko Ŋun kogwon kulya ti Matat likaŋ Yesu Kristo, logon soŋinana aje tomor a yi ko Ŋun lo.
+\p
+\v 12 Dene ta den adi toron lupe i na kak i kulya ti ŋuto geleŋ, a toron joŋdi twan, nyena a twan reki i ŋutu liŋ kogwon ŋutu liŋ a toroŋdya.
+\v 13 Iŋkoi, toron köju kata i kak i ŋerot nagon saret a ko nyuŋ tiki nu, ama ko saret ’bayin toron ti kenaki ŋutu.
+\v 14 Ama suluja i diŋit na Adama tojo ko diŋit na Mose, twan tutumatyan ma ’di ko ŋuto logon a ko toroŋdya gwoso na toroŋdi Adama i ’beleŋo na saret lo Ŋun nu. Ŋilo Adama a kweyet lo nye lo popo lo.
+\v 15 Ama tuka ’de kata a duma, kogwon ’doket nagon ŋun a ’doggi ŋutu ’bak ropet na a duma bia parik lwölwöŋ toron na kon Adama nu. Kogwon ko ködyö toron na ŋuto geleŋ a jakiŋdya ŋutu jore twan, nyena bia parik a ’busan na nyaŋu na Ŋun aje baranyakiŋdya i ŋutu jore parik. Ŋina ’busan na nyaŋu, Ŋun ’doggi ŋutu ’bak ropet ko ŋuto geleŋ i mugun logon a Yesu Kristo.
+\v 16 Iŋkoi, tuka ’de kata i kiden na ’doket nagon ŋun ’doggi Ŋutu ’bak ropet na se ko toron na lu ŋuto geleŋ. Kogwon ŋina toron na lu ŋuto geleŋ joŋdya ’duŋöki adi nye a loron, ama i mukök nagon ŋutu a koŋdya toronjin jore a Ŋun ’doggi lepeŋat kana i ’duŋökiŋdyö na se adi se ’bak kulya.
+\v 17 Nyena ko twan tutumatyan kogwon toron na ŋilo Ŋuto geleŋ, bia parik ŋutu logon Ŋun a ’dogga se kana anyen gwon rigwo kanyit i komor kulo kogwon ’busan nanyit na nyaŋu nagon a baraŋdu na, kilo ŋutu mo gwon jörun a gwe a katelak ko ŋuto geleŋ i mugun logon a Yesu Kristo lo.
+\p
+\v 18 Nyena ko toron na ŋuto geleŋ tiŋdu ŋutu liŋ i ’duŋöki adi se a lorok, sona köti ŋo nagon ŋuto geleŋ n kon rigwo na tiŋdu Ŋutu liŋ i ’duŋoki adi se ’bak kulya, a tiŋdi lepeŋat i gwon jörun.
+\v 19 Kogwon ko ŋuto geleŋ a ’beleŋo saret a tiŋdi ŋutu jore i gwon a katoronyak, sona köti ko ŋuto geleŋ a twöju Ŋun, a ŋutu jore konani a lo rigwo ko Ŋun i komor.
+\v 20 Saret a jukiŋdya nyin anyen ’ya ’yu toron, ama ko toron aje odi, a ’busan na nyaŋu na Ŋun baraŋdi baraŋdu bia parik.
+\v 21 Nyena gwoso nagon tumatyan na toron jakiŋdya ŋutu twan na, sona köti tumatyan na ’busan na nyaŋu na Ŋun tiŋdu ŋutu i gwon rigwo ko Ŋun i komor, a tiŋdi se ru na yeŋ nyin kogwon Matat likaŋ Yesu Kristo.
+\c 6
+\cl Sura 6
+\p
+\v 1 A yi kirut mo kulyani ada? Ti yi yeŋe gwon i toron anyen ’busan na nyaŋu na Ŋun boŋo babaraŋdu le?
+\v 2 ’Bayin sona kwöŋ! Yi aje twatwa yi gwe ’bayin i kulya ti toron, a yi kirut yeŋe gwolor i toron kata ada?
+\v 3 Ta ŋona ti den adi yi liŋ lo batisa ko Kristo Yesu i mugun kulo a batisa anyen morakiŋdya i twan nanyit le?
+\v 4 Kweja adi ŋina batisimo nikao a tomorakiŋdya yi i twan nanyit, a yi iŋge nuka ko lepeŋ i pirit na geleŋ, nyena gwoso nagon minyo lo Ŋun Monye a toŋiju Kristo i twan na, a yi koti mo wöröni ko gwiliŋit ludukötyo.
+\v 5 Kogwon koyi a mora ko lepeŋ i twatwa gwoso na twaji lepeŋ nu, a yi mo köti mori ko lepeŋ i toŋiyu i twan gwoso na toŋiuri lepeŋ nu.
+\v 6 Kogwon yi deden adi yi ko töilyet kaŋ ti ’beron kulo a ’bikiki i ködini na göro ko lepeŋ i pirit na geleŋ, anyen töilyet lo toroŋdya kulo böŋö kakaŋu an yi koti yeŋon a ’dupi ti toron;
+\v 7 kogwon ko ŋuto aje twan a lepeŋ tine ’duŋöki putet lo toron.
+\v 8 Ama koyi a twatwa ko Kristo i pirit na geleŋ, a yi yubbe adi yi mo köti ruru ko lepeŋ i pirit na geleŋ.
+\v 9 Kogwon yi a den adi Kristo a toŋiyu i twan, a lepeŋ mo köti tine twan kwöŋ; a twan köti gwe ’bak riŋit ko lepeŋ i mugun.
+\v 10 Kogwon twan nagon nye a twaji na, lepeŋ twakin i kulya ti toron daŋ geleŋ, ama gwiliŋit logon nye gwigwiliŋgi lo, lepeŋ gwilipara alo Ŋun.
+\v 11 Nyena köti dene ta den ’börik adi ta aje twatwa a gwe ’bayin i kulya ti toron, ama ta gwilipara jörun a ti Ŋun ko Kristo Yesu i mugun.
+\v 12 Nyenagon ti toron gwe ti tumatyan kasu i mugunya na ’bu ’burön kine, anyen tiŋdu ta i twöju na ’dekesi ti kine mugunya.
+\v 13 An ta ko tikin ta toron kulye swötön ti mugunya kasu gwoso tito kitaesi ti kulya narok, ama tiŋdi ta Ŋun ’börik kasu gwoso ŋutu lo toŋiyu i twan, tiŋdi ta Ŋun swötön ti mugunya kasu gwoso tito kitaesi ti löti lo rigwo.
+\v 14 Kogwon toron agu ködyö ti tumatyan ko ta, kogwon ta ’bayin gwolor i twöju na saresi, ta gwolor i twöju na ’busan na nyaŋu na Ŋun.
+\p
+\v 15 A kirut gwe ada? Yi ŋona tentoroŋdya kogwon yi ’bayin gwon i twöju na kilo saresi ama yi gwon i twöju na ’busan na nyaŋu na Ŋun le? ’Bayin sona kwöŋ!
+\v 16 Ta ’diri deden adi ko ta a tiŋdu ’börik gwoso ’dupi i kitakiŋdya ko i twöju na lele ŋuto, a ta ’diri gwe a ’dupi ti lepeŋ logon ta twötwö lo. Ko ta kitakiŋdya toron, a ’dutet nanyit gwe a twan, ama ko ta a katwöyök ti Ŋun, a ’dutet nanyit tiŋdi ta i gwon rigwo kanyit i komor.
+\v 17 Ta köju a ’dupi ti toron, ama tinate lo Ŋun kogwon ta soŋinana aje twöju ko töilyet kasu liŋ gweyari lo todinet nagon aje todiniki ta na;
+\v 18 a ta iŋge yukwe kaŋo i toron, a iŋge wora a ’dupi ti löti lo rigwo.
+\v 19 (Nan ŋilo jajambu gwoso ŋuto kogwon tomunyan na mugunya kasu.) Kogwon ta köju a tiŋdu ’börik gwoso ’dupi ti tolutan koi renya na saresi, kine ŋo liŋ tiŋdu ta i koŋdya na kulya narok. Nyenagon köti tiŋdi ta ’börik gwoso ’dupi ti löti lo rigwo logon joŋga ŋuto i kelan.
+\v 20 Na gwoŋdi ta koju a ’dupi ti toron nu, ta ’bayin a ’dupi ti löti lo rigwo kwöŋ.
+\v 21 Nyenagon ’bulit a nyo nagon ta a wu i koŋdya na ŋo nagon soŋinana toyujö kusik kasu kine? Kogwon ’dutet na kine ŋo gwon a twan.
+\v 22 Ama soŋinana ta aje yukwe kaŋo i toron a ta gwe a ’dupi ti Ŋun, nyena a ’bulit nagon ta wuwu na gwe a kelan, a ’dutet nanyit gwe a ru na yeŋ nyin.
+\v 23 Kogwon toron robba ŋuto ko twan, ama Ŋun ’dogga ŋuto ’bak ropet ko ru na yeŋ nyin ko Matat likaŋ Yesu Kristo i mugun.
+\c 7
+\cl Sura 7
+\p
+\v 1 Luŋasirik kwe, nan ŋilo jambu ko ta kogwon ta liŋ deden kulya ti saret, adi saret gwon ko riŋit ka ’de i diŋit nagon ko ŋuto nyuŋ gwon jörun.
+\v 2 Ko ŋuto nakwan a yema ko lalet, saret adi lepeŋ gwon a na lalet lonyit na gwoŋdi nye jörun nu, ama ko lalet aje twan, a ŋilo saret gwe ’bak riŋit ko lepeŋ.
+\v 3 Ama nagon ko nye a si ’da ko lele ŋuto na gwoŋdi lalet lonyit nyuŋ jörun nu, a nye luŋuni a kalupe, ama ko lalet lonyit a twan, a ŋilo saret gwe ’bak riŋit ko lepeŋ, a ko nye a yema ko lele ŋuto a nye gwe ’bayin a kalupe.
+\v 4 Köti gwon sona luŋasirik kwe, ta aje morakiŋdya ko Kristo i mugun, a ta iŋge twatwa a gwe ’bayin i kulya ti Saresi, anyen ta böŋö gwon a ti lele ŋuto, kweja adi a ti nye lo toŋiyu i twan lo, anyen yi böŋö raradan ludweki ti Ŋun.
+\v 5 Kogwon na gwoŋdi yi a ŋutu ti na kak nu, a ’dekesi kaŋ narok nagon Saresi lo toŋiju kune gwe i kita kayaŋ i mugunya anyen radan ludweki ti twan.
+\v 6 Nyena soŋinana kilo Saresi gwe ’bak riŋit kayaŋ, kweja adi yi aje twatwa yi gwe ’bayin i riŋit na ŋo logon köju morga yi go lu; yi soŋinana kitakiŋdye Ŋun i gwiliŋit lo töili ludukötyo ti gwon i saresi ti ’beron lo wurö kulu.
+\p
+\v 7 A kirut yi de kulyani ada? Yi de kulya adi Saresi ŋona jojo ko toron le? ’Bayin sona kwöŋ. Ama ko ködyo Saresi ’bayin, nan ködyö ti den ko toron a nyo. Kweja adi ko ködyö saret a ko tuggö adi, An do ko be ’ya, nan ködyö ti den ko be ’ya a nyo.
+\v 8 A ŋilo saret köju iŋge tiŋdu toron i ryeju na komor na ’but i toŋiju na gweyajin liŋ ti belesi köyö i töili. Kogwon ko Saresi ’bayin, a toron gwe gwoso ŋo nagon a twan.
+\v 9 Nan köju gwon jörun, kulya kwe ’bayin i Saresi, ama a nagon saret aje po nu, a toron iŋge ŋaun a nan lo twane.
+\v 10 A ŋilo saret logon ködyö jakiŋdya nan ru lo, a kölumbö jakiŋdye nan twan.
+\v 11 A ŋilo saret iŋge tiŋdu toron i ryeju na komor na ’but, a iŋge mumuluk nan, a tatuje nan i riŋit na ŋilo saret.
+\v 12 Nyena Saresi a loke, jujuwesi kase köti a nake, ko a lo rigwo, ko a lo ’but.
+\p
+\v 13 Yi ŋona kulya adi kulo ŋo logon a lo ’but jakiŋdya nan twan le? ’Bayin sona kwöŋ. Ŋina a toron na tatuja nan, a kweji mugun adi nye ’diri a toron. Toron a kitari ŋilo ŋo logon a lo ’but lo anyen jakiŋdya nan twan, nyena kogwon ŋilo saret, a toron worani a naron bia parik.
+\p
+\v 14 Yi deden adi kilo Saresi po ko Ŋun; ama nan a ŋuto kana logon kebbu ŋo nagon mugun nio ’de ’deggi, a toron iŋge gwörörö nan gwoso ’dupiet lonyit.
+\v 15 Nan ti kurun ŋo nagon nan kökon kune, kogwon nan ti koŋdya ŋo nagon nan ködyö ’de ’dekan koŋdya kune, kölumbö a nan koŋdi ŋo nagon nan maman kune.
+\v 16 A ko nan koŋdya ŋo nagon nan ködyö ti ’dekan koŋdya kune, kweja adi nan a ruk kilo Saresi adi se a lo ’but.
+\v 17 Kweja adi soŋinana ’bayin a nan lo koŋdya kine ŋo, ama ŋina a toron na si ’da köyö i mugun na, nye na koŋdya.
+\v 18 Kogwon nan a den adi ŋo na ’but ti si ’da köyö i mugun, kogwon ma ’di nagon nan ’de ’dekan koŋdya ŋo na ’but, ama a nan tine bulö koŋdya.
+\v 19 Kogwon ŋo na ’but nagon nan ’de ’deggi koŋdya kune a nan tine kon se, kölumbö a nan koŋdi ŋo narok nagon nan ti ’dekan koŋdya kune.
+\v 20 A ko nan koŋdya ŋo nagon nan ködyö ti ’dekan koŋdya kune, kweja adi ŋilo soŋinana ’bayin a nan lo koŋdya kine ŋo, ama ŋina a toron na si ’da köyö i mugun na, nye na koŋdya.
+\v 21 Nyenagon nan aje kurun adi kulya kwe gwon sona, ko nan yöŋö koŋdya ŋo na ’but, a toron puja gwon i domba na nan.
+\v 22 Kogwon köyö i töili lukata nan lyölyöŋön ko Saresi ti Ŋun,
+\v 23 ama nan a meddya köyö i mugun adi kulye saresi lepelok kata logon mömörö ko Saresi logon yeyeesi kwe a ruk kulo, a kilo saresi lepelok ’deke mokaddu nan a ’dupiet lo toron nagon si ’da köyö i inugun na.
+\v 24 Wöidiö! Nan a ŋuto lo lokole! Ŋa mo lo lwöggu nan i na mugun nagon joŋga nan i twan na?
+\v 25 Tinate lo Ŋun lo lwökuŋdyö nan ko Matat likaŋ Yesu Kristo i mugun lo! Nyena kulya kwe gwon sona, nan ko mugun nio kitakiŋdya Ŋun ko yeyeesi kwe ka ’de, ama köyö i mugun na na kak nan kebbu saresi ti toron.
+\c 8
+\cl Sura 8
+\p
+\v 1 Nyenagon soŋinana ŋutu logongwe ko Kristo Yesu i mugun kilo tine ’duŋöki putet riŋet.
+\v 2 Kogwon saret lo Mulökötyo logon jakiŋdya yi ru ko Kristo Yesu i mugun lo, aje yukun nan kaŋo i saret lo toron se ko lo twan.
+\v 3 Ŋo nagon kilo Saresi ti bulö koŋdya kune kogwon kune mugunya kaŋ a namunyak, a Ŋun lo koŋdi. Lepeŋ a sunyuŋdyö Ŋuro lonyit ko mugun na Ŋuto gwoso mugunya kaŋ nagon totoroŋdya kune, kogwon kulya ti toron, anyen ’duŋökiŋdyö putet riŋet lo toron na gwon i mugun na ŋuto lo la kak lo.
+\v 4 Ŋun a koŋdya kine ŋo anyen ŋo na rigwo nagon Saresi ’de ’dekan adi ti konani kona kune, kine ŋo ködyo kokona jojo kayaŋ i mugunya, kogwon yi gwolor gwoso nagon Mulökötyo Loke ’de ’dekan na, ti gwon gwoso ’dekesi kaŋ ti mugunya ti na kak kune.
+\v 5 Kogwon ŋutu logon gwolor gwosoi ’dekesi kase ti mugunya ti na kak kulo, lepeŋat tiŋdu toilyet kase i kulya ti gwiliŋit lo na kak, ama se logon gwolor gwoso nagon Mulökötyo ’de ’dekan kulo, lepeŋat tiŋdu töilyet kase i kulya ti Mulökötyo.
+\v 6 Ko ŋuto tiŋdu töili lonyit i kulya ti gwiliŋit lo na kak, ŋina jakiŋdya lepeŋ twan, ama ko ŋuto tiŋdu töili lonyit i kulya ti Mulökötyo Loke, ŋina jakiŋdya lepeŋ ru se ko taliŋ.
+\v 7 Kogwon ŋuto logon tiŋdu töili lonyit i kulya ti gwiliŋit lo na kak lo, lepeŋ a miriku lo Ŋun, kogwon lepeŋ ti twöju saresi ti Ŋun, ’diri nye ti bulö.
+\v 8 Iŋkoi, ŋutu logon gwolor gwoso i ’dekesi kase ti mugunya ti na kak kulo ti bulö tulyöŋo Ŋun kwöŋ.
+\v 9 ’Diri ko Mulökötyo lo Ŋun gwolor kasu i mugunya, a ta tine gwolor gwoso i kulya ti gwiliŋit lo na kak, ama gwolor gwoso i kulya ti Mulökötyo. ’Diri ko lele ŋuto ’bak Mulökötyo lo Kristo nye ’bayin a lonyit kwöŋ.
+\v 10 Ama ko Kristo gwon kasu i mugunya, ma ’di nagon mugunya kasu a twatwa kogwon toron, ama ködudwölön kasu gwon jörun kogwon Ŋun a tiŋdu ta gwon rigwo kanyit i komor.
+\v 11 A ko Mulökötyo lo Ŋun lo toŋiju Yesu i twan lo gwolor kasu i mugunya, a nye lo toŋiju Kristo Yesu i twan lo mo köti toruje mugunya kasu na ’bu ’burön kine, kogwon Mulökötyo lonyit lo gwolor kasu i mugunya ŋilo.
+\p
+\v 12 Nyenagon luŋasirik kwe, yi gwon ko möri, ama ŋina möri ti gwon i gwolor gwoso i ’dekesi ti mugunya kaŋ ti na kak.
+\v 13 Kogwon ko ta gwolor gwoso nagon mugunya kaŋ ti na kak ’de ’dekan na, a ta mo twatwane twatwa, ama ko ta tatuja konesi ti mugun i riŋit na Mulökötyo a ta mo rune ru.
+\p
+\v 14 Kogwon ŋutu liŋ logon Mulökötyo lo Ŋun lo nyömöddu kilo, lepeŋat a ŋwajik ti Ŋun.
+\v 15 Mulökötyo logon ta a wu ŋilo ’bayin a mulökötyo logon tiŋdu ta i gwon a ’dupi a nyömöddi ta bot i kujönö, ama nye a Mulökötyo logon tiŋdu yi i gwon a ŋwajik ti Ŋun, a tiŋdi yi i luŋgu na lepeŋ adi, Aba, Baba!
+\v 16 I ŋina Mulökötyo lepeŋ mora ko töilyet kaŋ tuggö adi yi a ŋwajik ti Ŋun.
+\v 17 Koyi gwon a ŋwajik a yi mo wuji ŋo nagon Ŋun a ’delakin ŋwajik kanyit kune, a yi mo ŋaŋi se ko Kristo i pirit na geleŋ. Kogwon koyi a ŋarundya ŋoŋga na Kristo, a yi mo köti paruŋdye minyo lonyit.
+\p
+\v 18 Kogwon nan yeyeju adi ŋoŋesi ti na diŋit kune ti jukin töjowe ko minyo logon mo kwekweki yi lo.
+\v 19 Kogwon ŋo liŋ logon Ŋun a gweja kulo mömönau ko pusök ga ’yu kweya na ŋwajik ti Ŋun.
+\v 20 Kogwon ŋo liŋ lo gweya kulo a nyökwe kak a gwe ’bak ’bulit, ’bayin ko ’dekesi kase ama kogwon Ŋun ’de ’dekan adi ti se gwe sona. Ama yenet kata adi
+\v 21 ŋo liŋ lo gweya kulo mo yuyukwe kaŋo i to ’dupien na ŋo na ’bu ’burön kune, anyen tolupöji i tolien nakwekwelen na ŋwajik ti Ŋun.
+\v 22 Kogwon yi deden adi tojo ko na diŋit ŋo liŋ lo gweya kulo gwon i ’du ’duatu, totomie gwoso mien na ŋuto na tata ’du.
+\v 23 Ama ’bayin a ŋo liŋ lo gweya kulo ka ’de, ama yi logon a tiki Mulökötyo a waŋet lo ŋo na popo kulo köti ’du ’duatu i mömöŋdu na Ŋun i koŋdya na yi a ŋwajik kanyit, ko i lwöggu na mugunya kaŋ.
+\v 24 A i diŋit nagon yi aje lwökö nu a yi mo gwe ko yenet na kine kulya, ama koyi a yeŋdu ŋo nagon yi a met kune, ŋina ’bayin a yenet. Ŋuto a ŋa logon yeŋdu ŋo nagon nye memet?
+\v 25 Ama koyi yeŋdu ŋo nagon yi ti met kune, a yi möŋdi lepeŋ taliŋ ’bak wiwinya.
+\p
+\v 26 Köti sona Mulökötyo Loke ŋaŋarakin tomunyan nikaŋ, kogwon yi ti den koyi ködyö muluŋdyö nyo, köti koyi ködyö kwakwaddu ada, ama Mulökötyo lepeŋ lo kwa kwa sakiŋdya yi ko ’du ’duatu ’bak jambu kulyaesi.
+\v 27 Ŋun logon gaga ’yu töilyet ti ŋutu lo, lepeŋ deden ko yeyeet na Mulökötyo gwon ada, kogwon Mulökötyo mumulukiŋdyö ŋutu ti Ŋun gwoso nagon Ŋun ’de ’dekan na;
+\v 28 kogwon yi deden adi ŋutu logon nyanyar Ŋun, logon nye a luŋun gwoso i yeyeet nanyit kulo, Ŋun kikita ko se i ŋo liŋ i tetenakiŋdya na se ŋo na ’but.
+\v 29 Kogwon köju ’beron Ŋun a den ŋutu kanyit, a iŋge gelakin se anyen kelaji gwoso Ŋuro lonyit, anyen ŋilo Ŋuro ködyö gwon a kayu lo luŋasirik jore.
+\v 30 Nyena a Ŋun köti luŋgi se logon nye a gelun kulo; a kilo ŋutu logon nye a luŋun kulo a nye köti tiŋdi se i gwon rigwo kanyit i komor; a nye köti tiŋdi kilo logon nye a tikin i gwon rigwo kanyit i komor kulo i parundya na minyo lonyit.
+\p
+\v 31 Nyena a yi de kulyani ada i kine kulya? Ko Ŋun gwon kayaŋ i swöt, a ŋa lo ŋisani koyi?
+\v 32 Lepeŋ a ko renya tiŋdu Ŋuro lonyit gwak, ama nye a wukin lepeŋ kogwon yi liŋ. A ko lepeŋ a koŋdya sona, nye ŋona mo ti tikin yi ŋo liŋ abur ko lepeŋ i pirit na geleŋ le?
+\v 33 Ŋa logon ŋona mo ŋöŋökiŋdyö ŋutu lo wulwe ti Ŋun kilo? Ŋutu ’bayin, kogwon Ŋun ko mugun nanyit a tuggö adi se ’bak kulya.
+\v 34 Ŋa logon bubulö ’duŋökiŋdyö se putet riŋet? Ŋuto ’bayin, kogwon Kristo Yesu logon a twan—ama bia parik lepeŋ a toŋiyu i twan, —logon gwo ’dan ko Ŋun i könin lutaten lo, lepeŋ ’diri momo ’yu Ŋun kogwon kulya kaŋ.
+\v 35 Nyo nagon bubulö koraddu yi kaŋo i nyaŋu na Kristo na yi? Ŋona a yöyöŋesi le? ’Bayin. Kode gwon i nagusu? ’Bayin. Kode tolomerian? ’Bayin. Kode sasanyesi? ’Bayin. Kode dyaŋ? ’Bayin. Kode gwon a limu kana? ’Bayin. Kode gwon i kutuk na twan? ’Bayin. Kode tatua ko baŋdu? ’Bayin.
+\v 36 Yeyene ta yeye kulyaesi ti Ŋun lo wurö kulo adi, Yi tatatua i tuparan liŋ kogwon kulya kunök, a yi iŋge kona gwoso yidin na ’du ’duŋö.
+\v 37 ’Bayin, kine ŋo ti bulö koraddu yi kaŋo ko Kristo, kogwon i kine kulya liŋ yi a katelak parik kogwon nye logon nyanyar yi lo.
+\v 38 Kogwon nan a den ’bura adi nene ŋo ’bayin nagon bubulö koraddu yi kaŋo, kode twan, kode ru, kode malaikajin, kode tokimakan, kode ŋo ti na diŋit, kode ŋo ti molu, kode riŋitön,
+\v 39 kode mulökö ti köbuŋöt, kode mulökö ti toŋolu na kak, kode nene ŋo i ŋo liŋ nagon a gweya kune, iŋkoi, nene ŋo ’bayin kwöŋ nagon bubulö koraddu yi kaŋo i nyaŋu na Ŋun na yi na gwon ko Kristo Yesu Matat likaŋ i mugun na.
+\c 9
+\cl Sura 9
+\p
+\v 1 Nan ŋilo jambu kulya ’dirigwoso ŋuto lo Kristo, nan ’bayin ’bu ’burönö; töili liŋ denet logon tiyu ko Mukölötyo Loke lo tuggö adi
+\v 2 nan gwon ko delya a duma köyö i töili se ko mien nagon ti ’duddyö kwöŋ. Kogwon nan gwon ko pusök i kulya ti luŋasirik kwe logon a ŋutu kwe ti jur. Kogwon ko ködyö se bubulö lwökö, a bia ti Ŋun lömi löm ko ti korara nan kaŋo ko Kristo i mugun.
+\v 3 Kogwon nan ködyö ’de ’dekan adi ti Ŋun lömi löm nan ko ti korara nan kaŋo ko Kristo i mugun, anyen ködyö luŋasirik kwe logon a ŋutu kwe ti jur lwölwökö.
+\v 4 Lepeŋat a kötumit na Yisaraele; Ŋun a koŋdya lepeŋat a ŋwajik kanyit, a tiŋdi se minyo lonyit, ko tomoresi nagon nye a teten ko se i pirit na geleŋ kune, a tiŋdi se Saresi todinesi, se ko saresi kwakwasesi, ko a milyekin tiŋdu se ŋo na popo.
+\v 5 Lepeŋat a nyakwariat ti merenyejin temejik ti kokwe, a Masia köju gwe a lo gweyari lose, gwoso na gwoŋdi lepeŋ a ŋuto nu. Ti Ŋun logon a duma lo ŋo liŋ lo purani pura ŋupi ŋupi. Amen.
+\p
+\v 6 Ama ti gwon adi ŋo na milyeji Ŋun kune a jaran; kogwon ’bayin a nyakwariat liŋ ti Yisaraele logon a ŋutu ti Yisaraele gwak.
+\v 7 Köti ti gwon a nyakwariat liŋ ti Abarayama logon a ŋwajik kanyit gwak, kogwon a milyeki lepeŋ adi, Nyakwariat kulök mo pipiluŋdya ko Yisaka.
+\v 8 Ŋina kweja adi ti gwon a ŋwajik logon ŋutu lo yuŋ undyö kulo logon a ŋwajik ti Ŋun, ama ŋwajik logon yuŋwe i ŋilu milye kulo logon luŋu a nyakwariat ti Abarayama gwak.
+\v 9 Kogwon Ŋun a milyeju adi, Nan köti mo yiyitwe konut ni i diŋit na wulwe, a Sara mo yuŋuŋdye ŋuro lulalet.
+\v 10 Ama ’bayin a kine kulya ka ’de, kogwon ŋwajik murek ti Rebeka kulo ŋaŋu monye logon a Yisaka merenye likaŋ.
+\v 11 Ama i ŋerot nagon kilo ŋwajik a ko nyuŋ yuŋwe, a gwe a ko koŋdya nene ŋo na ’but kode naron nu,
+\v 12 a Ŋun takiŋdye ŋote adi, Kayu mo kitakiŋdya loponi. Kine kulya gwon sona anyen kwekiŋdya adi Ŋun ’de ’dekan wuluŋdyö ŋutu ti gwon i konesi kase, ama tuŋ gwoso nye a wakun luŋgu;
+\v 13 gwoso na tuŋge kulya ti Ŋun na wurö kune adi, Nan aje nyar Yakobo, ama a nan maŋdi Esau.
+\p
+\v 14 A kirut yi de kulyani ada? Yi kulya adi Ŋun ’bayin a lo rigwo le? ’Bayin sona kwöŋ.
+\v 15 Kogwon lepeŋ köju a takiŋdya Mose adi, Nan yayatakin ŋuto logon nan ’dek yatakiŋdya lo, a nan wone konyen ko ŋuto logon nan ’dek won konyen ko nye lo.
+\v 16 Nyena kine kulya ti gwon i ŋo nagon ŋuto ’de ’dekan kode ŋo nagon nye kökon, ama tuŋ gwon a kulya ti Ŋun i yatakiŋdya.
+\v 17 Kogwon a wurö adi Ŋun köju a kulya ko Paro adi, Ko ŋina kwe nan a ’bilikin do ki anyen nan kweja riŋit nio konut i mugun, anyen karin kwe böŋö kukuörö i kak ’bukuluŋ.
+\v 18 Nyena ko Ŋun a wakun i yatakiŋdya na ŋuto a nye yatakiŋdye yatakiŋdya, a ko lepeŋ ’de ’dekan togo ’yu töili lo ŋuto anyen gwon ti twöju a nye togo ’yi togo ’yu.
+\p
+\v 19 Ta köti ’dek pija nan adi, A ko sona ko nyo Ŋun gwon i yuyuggö na ŋutu? Ŋa logon ŋona bubulö renya ŋo nagon nye ’de ’dekan kune?
+\v 20 Ama do ŋuto kana, do a ŋa anyen ŋetakiŋdya Ŋun kulya? Sape ŋona bubulö pija kagweyanit lonyit le adi, Ko nyo nagon do gweja nan sona?
+\v 21 Kagweyanit lo sapya ŋona ti konakiŋdya liŋo gwoso nagon nye a wakun le? Lepeŋ ŋona ti bulö gweyuŋdya sapya murek i liŋo geleŋ lo nutu, lele a minyotat se ko lele kitarikin abur le?
+\v 22 Ŋun ŋona a ko koŋdya ŋo gwoso kine le? Ma ’di ködyö nye ’de ’dekan kwekiŋdya woran nanyit i tiŋdu na riŋit nanyit i dena, lepeŋ a ŋoŋaddu diŋit a najo ko ŋutu logon towoŋa lepeŋ logon ködyö tutukara kulo.
+\v 23 Lepeŋ koŋdya sona anyen kwekiŋdya tukworien na minyo lonyit i ŋutu logon nye ’dek won konyen ko se kulo, logon nye köju a tetenakin a ti minyo.
+\v 24 Yi gwoso kilo sapya logon nye wowoji konyen kilo. Nye a ko lupuŋdya yi i kiden na Yudayaki ka ’de, ama nye köti a lupuŋdya yi i kiden na ŋutu ti jurön?
+\v 25 Gwoso na kulyari nye i buk na Osea nu adi, Ŋutu logon ’bayin a kwe kulo, nan mo luluŋ a ŋutu kwe, a nye nagon ti nyara na, a nan mo luŋgi a nyaratti nio.
+\p
+\v 26 A i pirit na taki ’e se köju adi, Ta ’bayin a ŋutu kwe nu, i ŋinu pirit gwak a lepeŋat mo luŋuni a ŋwajik ti Ŋun lo gwon jörun.
+\p
+\v 27 A Yisaya köju iŋge laŋa i kulya ti Yisaraele adi, Ma ’di ködyö ŋutu ti Yisaraele gwon jore gwoso sese na tör duma na ’balaŋ, tuŋ a pitönö ti lepeŋat ka ’de mo lo lwököni;
+\v 28 kogwon Matat mo kokonakin ’de ’de i na kak ŋo nagon nye a jam adi nye kökon na, a mo tine karakin. Koti gwoso na kulyari Yisaya köju nu adi,
+\v 29 Ko ködyö Matat lo kurumi a ko kölökin yi nyakwariat ku ’dik, a yi kodyö gwe gwoso Sodoma, a yi ködyo konani gwoso Gomora.
+\p
+\v 30 A kirut yi de kulyani ada? Yi de kulya adi ŋutu ti jurön logon a ko ga ’yu tetenakiŋdya ’börik i gwon rigwo ko ŋun i komor kulo aje tetenaki a lo rigwo ko lepeŋ i komor kogwon yupet.
+\v 31 Ama kölumbö ŋutu ti Yisaraele logon ga ’yu i gwon rilo ko Ŋun i komor kogwon saresi kulo, kwöŋ gwe a ko ryö saresi logon tiŋdu se i gwon rigwo.
+\v 32 Ko nyo lepeŋat a ko ryö? Lepepat a ko ryö kogwon se a yinikin kitajin na ’but nagon se kökon kune, a gwe a ko ga ’yu tetenaki rigwo ko yupet. Lepeŋat a köpukö ko ŋurupit,
+\v 33 logon kulya kanyit a jama i kulya ti Ŋun na wurö kune adi, Meddi, nan lo petakiŋdya ŋurupit Siona, logon a ŋurupit köpuket, ko a lurutat to ’dorowet; ama ŋuto logon a yubbö lepeŋ lo mo ti toyuö kwe.
+\c 10
+\cl Sura 10
+\p
+\v 1 Luŋasirik kwe, töili liŋ gwon ko pusök ko ŋutu kwe ti jur, a nan momo ’yi Ŋun parik anyen se lwölwökö.
+\v 2 Nan a den adi se gwon ko pusök ’diri i twöju na Ŋun, ama se ’bak denesi na ’but.
+\v 3 Kogwon se ti den kiko logon Ŋun tiŋdu ŋutu i gwon rigwo kanyit i komor lo, a se gwe a ko tokoyokuŋdya ’börik kak ko lepeŋ i komor i kiko logon nye teteŋdi ŋutu i gwon rigwo lo, ama a se möŋi teteŋdya kiko lose anyen se gwon rigwo.
+\v 4 Kogwon Kristo a tutuŋgö saresi liŋ, anyen ŋutu liŋ logon gwon ko yupet boŋo tetenaki rigwo ko Ŋun i komor.
+\p
+\v 5 Kogwon Mose a wuŋö adi ŋuto logon jujumbu gwon rigwo ko Ŋun i komor kogwon ’debba na saresi lo, ŋilo ŋuto mo gwon jörun kogwon kilo saresi.
+\v 6 Ama i kulya ti tetenaki na ŋutu i gwon rigwo ko Ŋun i komor kogwon yupet na, Mose a kulya adi, An ta ko jambu ta kasu i töilyet adi, Ŋa de lo kikiŋdya yi ŋiua ’diko? (Ŋina kweja adi i joŋdya na Kristo kak ni);
+\v 7 Kode, i jambu adi, Ŋa de lo tu kak i dili nagon ’bak ’dutet? (Kweja adi, i joŋdya na Kristo kaŋo i twan).
+\v 8 Ama lepeŋ a kulya ada? Lepeŋ a kulya adi, Ŋilo kulyaet gwon kasu nyona parik, nye gwon kasu i kutusen ko kasu i töilyet. (Kweja adi, ŋilo a kulyaet lo yupet logon yi tokujö nye lo).
+\v 9 Kogwon ko do a tuggö ko kutuk inot adi, Yesu a Matat, a do iŋge yuŋ konut i töili adi Ŋun a toŋiju lepeŋ i twan, a do mo lwököni lwökö.
+\v 10 Iŋkoi, ŋuto yuyuŋ kanyit i töili a Ŋun tetenakiŋdye lepeŋ i gwon rigwo kanyit i komor, a ŋilo ŋuto tuköddi yupet nanyit kaŋo ko kutuk nanyit a lwököni lwökö.
+\v 11 Kowon kulya ti Ŋun na wurö kune a jambu adi, Ŋutu liŋ logon a yubbö lepeŋ kilo mo ti toyuö kusik.
+\v 12 Kogwon tuka ’de ’bayin i kiden na Yudayaki se ko na ŋutu ti kulye jurön, kogwon Matat lo geleŋ lo, lepeŋ a Matat lo ŋutu liŋ, a nye gwe a kwörinit i ŋutu liŋ lo luŋgu ŋariet ko lepeŋ kulo.
+\v 13 Kogwon ŋutu liŋ logon a luŋgu karin ti Matat kilo mo lwölwökö.
+\p
+\v 14 Ama a se mo luŋgi lepeŋ ada ko se a ko yubbö? A se mo yubbe lepeŋ ada ko se a ko yiŋ kulya kanyit? A se yiŋge kulya kanyit ada ko katokuönit ’bayin?
+\v 15 A ŋutu tokuöddi ada ko se a ko sonyo? Sekine kulya nagon a wurö kune adi, Mokosi ti ŋutu lo joŋdya lore lo ’but kulo kwekwelen adi rio!”
+\v 16 Ama a ŋutu liŋ gwe a ko tiŋdu tirikwet nase i yiŋga na lore lo ’but. Kogwon Yisaya köju a kulya adi, Pon Matat, ŋa logon a yuŋ lore logon yi a tuk lo?
+\v 17 Nyenagon yupet po kogwon yiŋga, a kulya na yiŋa kune poŋdi kogwon tokujö na kulya ti Kristo.
+\p
+\v 18 Ama nan ŋilo pija adi, ŋutu a ko yiŋ kilo kulyaesi le? Iŋkoi, lepeŋat ’diri a yiŋ, kogwon adi, Gworolo kase a kuörö i kak ’bukuluŋ, kulyaesi kase aje yeŋga i ’dutesi ti kak.
+\p
+\v 19 Nan ŋilo köti pija adi, ŋutu ti Yisaraele ŋona a ko kurun kilo kulyaesi le? A kokwe na nyönyöggu kulya na jam Ŋun i buk na Mose köju kunu adi, Nan Ŋun mo tiŋdu ta i yulön ko ŋutu logon ’bayin a jur gwak kulo, a nan mo tiŋdi ta i woran ko jur lo ŋutu lu ’böŋ.
+\p
+\v 20 Ama a Yisaya gwe a purutat parik na kulyari nye nu adi, Nan Matat aje rye ko ŋutu logon a ko ga ’yu nan, a nan iŋge kwekin mugun i ŋutu logon a ko pija nan kulo.
+\p
+\v 21 Ama nye a jambu i kulya ti Yisaraele adi, Nan Matat a mama nya dduko könisi kwe tuparan liŋ i ŋutu karenyak logon rerenya ko nan kulo.
+\c 11
+\cl Sura 11
+\p
+\v 1 Nyena nan ŋilo pija adi, Ŋun ŋona a paju ŋutu kanyit le? ’Bayin sona kwöŋ! Nan ko mugun nio a Yisaraeletyo, nan a nyakwari lo Abarayama, ko a lo kötumit na Benyamina.
+\v 2 Ŋun kwöŋ a ko paju ŋutu kanyit logon nye köju ’beron a den adi se a ŋutu kanyit kulo. Ta ŋona a ko den kulya na wurö i kulya ti Eliya ko nye tukokiŋdyö Ŋun ŋo narok nagon ŋutu ti Yisaraele a kon kunu le?
+\v 3 Adi, Matat, lepeŋat aje tatuja nebijin kulök, a iŋge turökin kak piritön kunök ’yuresi ti rubaŋgajin, a nan geleŋ tuŋ lo pituŋdye, a se ga ’yi tatuja nan.
+\v 4 Ama Ŋun a nyoŋ lepeŋ ada? Adi, Nan a kölökin mugun ŋutu aliŋan buryo logon a ko rugwuŋö ko Bala i komor i twöju na lepeŋ.
+\v 5 Nyena köti gwon sona i na diŋit na adi, pitönö ti ŋutu kata logon Ŋun a wulunko ’busan nanyit na nyaŋu.
+\v 6 Ama ko Ŋun a wulun se ko ’busan nanyit na nyaŋu, kweja adi nye a ko wulun se kogwon konesi kase; kogwon ko nye ködyö a wulun se kogwon konesi kase, a ’busan nanyit na nyaŋu ködyö tine gwon a ’busan köti.
+\p
+\v 7 A kirut gwe ada? Kötumit na Yisaraele a ko ryö ŋo nagon se gwon i ga ’yu na, ama ŋutu ku ’dik logon Ŋun a wulun kulo aje ryö, ama a lojore kase töilyet kase worani a Iŋgo.
+\v 8 Kulya ti Ŋun na wurö kune a tuggö adi, Ŋun a tiŋdu se mulökötyo logon tiŋdu se i doto adi mwön, a tiŋdi se konyen logon ti meddya, ko swö logon ti yiŋga tojo ko lo lor gwak.
+\v 9 Dawidi köju a kulya adi, Ti roriot kase worani a loket ko a riŋgwaŋ, ko a ridiket ko a riŋet nase.
+\q
+\v 10 Ti konyen kase tomuseni tomuse anyen se böŋö gwon ti meddya, anyen se juwara gu ’dula ŋupi.
+\p
+\v 11 Nyenagon nan pija adi, Yudayaki köpukö anyen ’dororo asut le? ’Bayin sona kwöŋ! Ama lyaŋan nase tiŋdu ŋutu ti jurön i lwökö, anyen tiŋdu Yisaraele i yulön.
+\v 12 Ama ko lyaŋan nase a tiŋdu na kak ’bulit, kweja adi ’yako ’yu nase a tiŋdu ŋutu ti jurön i ryeju na ’bulit, bia parik twöyit nase ’bukuluŋ mo joŋdya ’bulit a duma parik lwölwöŋgu.
+\p
+\v 13 Nan ŋilo soŋinana jambi ko ta logon ’bayin a Yudayaki. Nan a luyökielo ŋutu ti jurön a nan bu ’ye kita nio,
+\v 14 kode nan ŋona bubulö tiŋdu ŋutu ti jur likaŋ i yulön anyen kulye kase böŋö lwölwökö.
+\v 15 Kogwon ko ködyö paya nase a tiŋdu kak ’bukuluŋ i tomora ko Ŋun, a wuyu nase mo tiŋdi ŋutu lo twatwa kulo i gwon jörun!
+\v 16 A ko tupet togeleŋ na ambata na nunutu a wuki Ŋun anyen gwon a nake, a ambata ’bukuluŋ gwe a nanyit nake. A ko kokori a nake a kenia köti gwe a nake.
+\p
+\v 17 Ama ko kunie kenia ti ködini lo jeitun a gogonya kaŋo, a ta logon a kenia ti jeitun lo mu ’diŋ kulo to ’depakine nyin i ruddya na se, a ta iŋge ŋarundya kokori ko wilan na ködini lo jeitun.
+\v 18 Ama an ta ko bu ’ya ta ’börik ko kine kenia nagon a gogonya kaŋo kune, adi ta a lo ’but lwölwöŋ se. Ko ta ködyö ’dek bu ’ya ’börik, yeyene ta yeye adi kokori na tiŋdu ta i gwo ’dan go, ti gwon a ta lo togwi ’dikiŋdya kokori.
+\v 19 Ama ta de kulya adi, Iŋkoi, kenia köju a gogonya kaŋo anyen yi ködyö to ’depaki nyin.
+\v 20 Kine kulya a gwak. Lepeŋat a gogonya kaŋo kogwon tu ’bakan nase na yupet, ama ta yeŋ go i ŋilo ködini kogwon ta a yubbö. Nyena an ta ko bu ’ya ta ’börik, kölumbö kujönöni ta kujönö.
+\v 21 Kogwon ko Ŋun a ko pitökin kenia gwak ti ŋilo ködini, a nye köti mo tine pitökin ta.
+\p
+\v 22 Meddi ta ko Ŋun gwon a lo ’but ko köti a kaŋa ada; lepeŋ a kaŋa i ŋutu logon a ’doro kulo, ama lepeŋ a lo ’but kasu ko ta ködyö yeŋon gwolor i ’busan nanyit. Ama ko ta ti koŋdya sona, a ta mo gogonyani kaŋo.
+\v 23 Iŋkoi, ma ’di Yudayaki, ko se ti yeŋon gwon ’bak yupet, a se mo nyököjine bot i to ’depaki i ködini, kogwon Ŋun gwon ko riŋit i to ’depakiŋdya na se bot köti.
+\v 24 Kogwon ko ta a gonywe kaŋo i ködini losu lo jeitun lo mu ’diŋ, logon ta a kenia kanyit gwak lo, a ta iŋge to ’depaki i ködini lo jeitun lo ’yu ’yutu, logon ta ’bayin a gweyari ti kenia kanyit lo, nyena a bia parik a kenia gwak ti ködini lo jeitun lo ’yu ’yutu lo mo to ’depakine bot i ködini lo jeitun logon a gweyari lose.
+\p
+\v 25 Luŋasirik kwe, lwönö kata nagon nan ’de ’dekan ta deden, anyen teŋgu ta i bu ’ya na ’börik. Kine lwönö kweja adi swöt lo kötumit na Yisaraele töilyet kase a togolo ti ’bön yiŋga, a se mo yeŋe gwon sonu tojo ko ŋutu ti jurön liŋ a lupe i teŋ kata.
+\v 26 A kirut kötumit na Yisaraele liŋ mo lwököni lwökö; gwoso na wurörikin na adi, Kalwökönit mo pukun kaŋo Siona; a lepeŋ mo ’dumaddi kaŋo i kötumit na Yakobo konesi kase liŋ nagon ti twöyörikin Ŋun kine.
+\p
+\v 27 A ŋina mo gwe a tomoret nio nagon nan a teten ko se i pirit na geleŋ i diŋit nagon nan joŋga toronjin kase kaŋo nu.
+\p
+\v 28 Nyena kogwon se a renya Loŋe Lo ’but a Yudayaki gwe a merok ti Ŋun i kulya kasu ta ŋutu ti jurön, ama kogwon Ŋun a wulun lepeŋat, a se gwe a ŋutu kanyit lo nyanyara kogwon kulya ti merenyejin kase ti ’beron kulu.
+\v 29 Kogwon Ŋun ti löpuggö yeyeesi kanyit ko lepeŋ a luŋgu ŋuto a iŋge ’dogga lepeŋ.
+\v 30 Nyenagon gwoso nagon ŋutu ti jurön kulo köju a renya twöju Ŋun nu, ama soŋinana Ŋun aje won konyen ko ta kogwon Yudayaki a renya twöju.
+\v 31 Sona köti, kogwon ta a woŋorikin konyen, a lepeŋat iŋge renya twöju, anyen Ŋun köti won konyen ko se.
+\v 32 Kogwon Ŋun aje reregga ŋutu liŋ ko konesi kase nagon se a renyari twöju kune, anyen nye böŋö won konyen ko se liŋ.
+\p
+\v 33 Wö, tukwörien na Ŋun, ko koŋon nanyit se ko deŋdya nanyit na kulya a nagululök ’bak ’dutet! Wö, ŋuto a ŋa logon bubulö tokoŋu ’duŋgö nanyit na putet? Ŋuto a ŋa logon bubulö ryeju kikolin lo tiri nye kulo?
+\v 34 Kogwon ŋa logon kukurun yeyeesi ti Matat?
+\v 35 Ŋa logon a gwon a kajujuwanit lonyit? Ŋa logon a tiŋdu lepeŋ ’doket, anyen Ŋun köti ’dogga lepeŋ ko nene ŋo?
+\p
+\v 36 Kogwon lepeŋ lo gweja ŋo liŋ, ŋo liŋ yeŋon kogwon lepeŋ, köti ŋo liŋ tiriku lepeŋ. Ti bulet gwe ko lepeŋ ŋupi ŋupi. Amen.
+\c 12
+\cl Sura 12
+\p
+\v 1 Nyenagon luŋasirik kwe, ko-gwon Ŋun a won konyen koyi, nan mo ’yu ta anyen ta wukiŋdya lepeŋ mugunya kasu gwoso rubaŋga loke, ti gwon i tatua, ama anyen gwon jörun i tulyöŋgu na lepeŋ. Ŋina a twöju gwak nagon ködyö lupuŋdyö kasu i töilyet.
+\v 2 An ta ko kepoddu ta gwiliŋit lo na kak, ama ti yeyeosi kasu toluduköni toludukö anyen gwiliŋisi kasu leleuddya a ludukö asut; a kirut ta mo kuruŋdye adi ko ’doket na Ŋun a nyo, kweja adi ŋo nagon a na ’but, nagon tutulyöŋgu lepeŋ ko tetemakiŋdya kune.
+\p
+\v 3 Nyena kogwon ’busan nagon Ŋun a ’doggi nan na, nan takiŋdya ta adi, ti ta liŋ geleŋ geleŋ gwe ti yeyeju ’borik adi ta a ŋutu temejik lwölwöŋ nagon ta ködyö yeyeji na, ama ti ŋutu liŋ geleŋ geleŋ yeyeji ’börik ko töilyet lo lilik gwoso i temet na yupet nagon Ŋun a tiŋdu ta liŋ geleŋ geleŋ na.
+\v 4 Mugun na ŋuto gwon ko swötön jore, a kilo swötön gwe ko kitajin ka ’de ka ’de.
+\v 5 Nyena köti sona, ma ’di yi a ŋutu jore yi a mugun geleŋ ko Kristo i mugun, a yi tuparaki ko ’börik gwoso swötön ti mugun geleŋ.
+\v 6 Nyena yi a ’doka ko ’dokesi ka ’de ka ’de nagon Ŋun a gwelakin i ’busan nanyit kune, nyena ti yi kitari kitari se. A koyi ’doka ko tukujö na kulyaet lo Ŋun, a ti yi agu tokuje gwoso i temet na yupet nagon a tiki yi na.
+\v 7 A koyi ’doka ko kita, a ti yi agu kitani kita; a koyi ’doka ko todiŋdyö, a ti yi agu todiŋdye.
+\v 8 A koyi ’doka ko togo ’yu na kulye ŋutu, a ti yi agu togo ’yi togo ’yu. Ko ŋuto logon ŋaŋu ŋo kanyit ko kulye ŋutu, a ti nye tiŋdi abur. Ko ŋuto logon a tiki a lo ŋerot, a ti lepeŋ kitani ko pusök. Ko ŋuto logon parakiŋdya kulye ŋutu, a ti nye parakiŋdye ko lyöŋön.
+\p
+\v 9 Ti nyaŋu gwe a na to ’diri. Mane ta man ŋo narok, ’depakiŋdye ta go i morga na ŋo na ’but.
+\v 10 Tunyare ta tunyar ko ’börik gwoso luŋasirik, möŋi ta kugga kulye ŋutu lwölwöŋ nagon ta kugga ’börik.
+\v 11 An ta ko gwon ta a yokia, kitani ta parik. Ti töilyet kasu gwe ko pusök i kitakiŋdya na Matat.
+\v 12 Lyöŋi ta lyöŋön i yeŋdu na ŋo ti Ŋun na popo. Yeoe ta ŋoŋaddu i sasanya nasu. Kwakwaddi ta kwakwaddu perok liŋ.
+\v 13 Ŋaŋi ta ŋo kasu ko ŋutu ti Ŋun logon yöŋö ŋo kilo. Dinikine ta wuju na kömu kasu midijik.
+\v 14 Luŋgi ta ’boriet ko Ŋun i ŋutu logon sasaŋdu ta kilo; iŋkoi, luŋukiŋdye ta se ’boriet, an ta ko lombu ta se.
+\v 15 Morakiŋdye ta i lyöpön ko ŋutu logon lyölyöŋi kilo, köti morakiŋdye ta i delya ko ŋutu logon dedelya kilo.
+\v 16 Gwe ta ko yeyeet geleŋ kasu kiden. Ko bu ’ya ta ’börik adi ta a temejik ta ti bulö mora ko ŋutu kana. An ta ko yeyeju ta ’börik adi ta a lokoŋ.
+\v 17 Ko ropakiŋdya ta toron ko toron. Tirikuni ta ŋo na ’but nagon ŋutu liŋ pupur kune.
+\v 18 Ko bubulö, i ŋo liŋ nagon gwon kasu i swöt kine, gwolore ta taliŋ ko ŋutu liŋ.
+\p
+\v 19 Julin kwe lo nyanyara, an ta ko ropakiŋdya ta toron, kölumbö kölöki ta, ti Ŋun lo ropaki. Kogwon a wurö adi, Nan Matat a kulya adi, Kine a kulya kwe i ropakiŋdya, nan ’diri mo roropakin.
+\v 20 Ama ko miriku ilot gwon ko magor, tiki lepeŋ kinyo ti nyesi, ko lepeŋ ko kure, tiki piŋo ti möji; kogwon ko do koŋdya sona a do mo tiŋdi kwe nanyit i yu gwoso ŋuto logon a yunaki kuk na nyonyoran kanyit i kwe.
+\v 21 Ko kölökin ta toron i te ’ya na ta, ama kitani ta ko ’busan anyen te ’ya toron.
+\c 13
+\cl Sura 13
+\p
+\v 1 Ti ŋutu liŋ geleŋ geleŋ twöji kasarak logon saŋu se kulo, kogwon kido saret liŋ Po ko Ŋun, iŋkoi, kasarak logon kata kulo Ŋun lo tiŋdu lepeŋat.
+\v 2 Nyenagon ko ŋuto logon a renya kido saret, lepeŋ renya ŋo nagon Ŋun a sarakin na, a se lo renya kulo mojakiŋdye ’börik riŋet.
+\v 3 Kogwon ŋutu lo koŋdya ’bura kulo kodyö ti kujönö kasarak, ama se lo koŋdya ŋo narok kulo kukujönö kasarak. Do ködyö nyanyar gwon ti kujönö kasaranit le? Nyena koŋdi ŋo na ’but a lepeŋ mo puŋe do,
+\v 4 kogwon lepeŋ a kakitanit lo Ŋun i kitakiŋdya na do ŋo nagon a na ’but konut. Ama ko do a koŋdya toron a do kujönöni kujönö lepeŋ, kogwon morga nanyit na baŋdu ’bayin a ŋö kana. Lepeŋ a kakitanit lo Ŋun i ’duŋökiŋdyö na woran na ŋuni ŋutu lo koŋdya arabat kilo.
+\v 5 Nyenagon ti ta agu twöji twöju, ’bayin kogwon ta kujönö woran na Ŋun ka ’de, ama köti kogwon töilyet kasu deden adi ta koŋdya ŋö na ’but.
+\v 6 Ŋina köti a kwe nagon ta robbi usur, kogwon kasarak a kakitak ti Ŋun a ŋina gwe a kita nase.
+\v 7 Nyenagon ropakiŋdye ta lepeŋat liŋ ŋö nagon ’de ’dekarikin kasu kine; ropaki ta usur i ŋutu lo pepeŋdya usur kulo, ropaki ta usur lo toro ’bo kasu i ŋutu logon pepeŋdya usur lo toro ’bo kulo, twöji ta ŋutu logon ta ködyö twötwö kulo, bu ’ye ta ŋutu logon ta ködyö bubu kulo.
+\p
+\v 8 An ta ko gwon ta ko möri i nene ŋo nagon ta ködyö kökon na, ama tuŋ möri nagon ta ködyö gwon ko lepeŋ na a tunyar ko ’börik, kogwon nye lo nyaŋu marate lonyit lo a temakiŋdya i Saresi liŋ.
+\v 9 Kogwon saresi logon tuggö adi, An do ko lubbö, An do ko tatuja ŋuto, An do ko koko ’ya, An do ko be ’ya, wat lele saret, se liŋ a tomoraki i ŋilo kulyaet adi, Do ködyö nyanyar marate ilot gwoso mugun inot.
+\v 10 Nyaŋu ti toroŋdya marate, nyena ko do a kanyaranit, do a ka ’depanit lo Saresi liŋ.
+\p
+\v 11 Köti dene ta den adi saa aje jukin, diŋit aje po nagon ta ködyö pupurwe ’i i doto. Kogwon soŋinana yi gwe nyona ko lwökö lwölwöŋ na yubbe yi a kokwe nu.
+\v 12 Tukwaje aje ’baka, kak gwe nyona ko waran. Nyena ti yi rusuŋdye ta kaŋo konesi ti mudwe, ko ti yi jupukiŋdye ta tito möriesi logon a ti parara.
+\v 13 Ti yi wöröni ta ’bura gwoso ŋutu lo wörö i tuparan, ’bayin i to ’betan, kode i meran, kode i toluŋ, kode i koŋdya na ŋo nagon a wuya kana, kode i mörö, kode i yulön.
+\v 14 Ama jupukiŋdye ta Matat Yesu Kristo a tito kasu möriesi; an ta ko yeyeju ta i toyimönöju na ’dekesi ti mugunya kasu ti na kak.
+\c 14
+\cl Sura 14
+\p
+\v 1 Wuji ta ŋuto logon a lomunyan i yupet nanyit, ama an ta ko rerenya ta ko lepeŋ i kulya ti yeyeesi dyadyalesi.
+\v 2 Miret mana; lele ŋuto gwon ko yupet i nyesu na ŋo liŋ, ama ŋuto logon a lomunyan i yupet lo nyesu ’dötilön ka ’de.
+\v 3 Ti ŋuto logon nyesu ŋo liŋ lo gwe ti lauŋdya ŋuto logon ti nyesu kine ŋo liŋ lo; a ti nye logon ti nyesu ŋo liŋ lo gwe ti ’duŋökiŋdyö ŋuto kulya narok logon nyenyesu ŋo liŋ lo, kogwon Ŋun a wu lepeŋ.
+\v 4 Do a ŋa logon ’duŋgö kulya ti köliŋönit lo lele ŋuto? Kine a kulya ti matat lonyit logon a monye kita i ’duŋgö na kulya ti lepeŋ, kode nye gwo ’dan go kode nye a ’doro. Iŋkoi, lepeŋ ’diri mo gwo ’dan go kogwon Matat bubulö tiŋdu lepeŋ i gwo ’dan go.
+\p
+\v 5 Nene miret köti mana; lele ŋuto yeyeju adi lele lor a lo ’but lwölwöŋ kulye perok, a lele yeyeji adi perok liŋ gwon jojo. Ti ŋutu liŋ geleŋ geleŋ denuŋdye ’bura kase i yeyeesi ko se yeyeju nyo.
+\v 6 Nye lo ’debba lor lo, lepeŋ ’debba ŋilo lor anyen bu ’ya Matat; a nye logon nyesu ŋo liŋ lo köti nyesu anyen bu ’ya Matat, kogwon nye titiŋdu Ŋun tinate. Nye logon ti nyesu ŋo liŋ lo köti ti nyesu anyen bu ’ya Matat, kogwon nye titiŋdu Ŋun tinate.
+\v 7 Kogwon lele likaŋ ’bayin logon gwolor gwoso i ’dekesi kanyit, köti lele likaŋ ’bayin logon twatwan gwoso i ’dekesi kanyit.
+\v 8 Koyi gwon jörun yi gwon jörun a ti Matat, a koyi twatwa a yi twatwane a ti Matat. Nyenagon koyi gwon jörun kode twatwa yi gwon a ti Matat.
+\v 9 Ŋina a kwe nagon Kristo a twan a iŋge ŋien i twan, anyen nye böŋö gwon a Matat lo ŋutu lo twatwa ko lo gwon jörun kilo.
+\p
+\v 10 Ama do ŋilo ŋuto, ko nyo nagon do ’duŋgö kulya ti luŋösur lo yubbö lo arabat? Kode do ŋilo ŋuto, ko nyo nagon do lauŋdya luŋösur lo yubbö lo? Kogwon yi liŋ mo gwogwo ’dan ko Ŋun i komor i ’duŋöki na putesi kaŋ;
+\v 11 kogwon kulya ti Ŋun na wuro kune tuggö adi, Nan Matat lo kulya adi, ’Diri ’diri gwoso na gwoŋdi nan na, ŋutu liŋ mo rurugwuŋö köyö i komor, iŋkoi, ŋutu liŋ mo ruruk adi nan a Ŋun.
+\p
+\v 12 Nyenagon yi liŋ geleŋ geleŋ mo totoleurukin kulya kaŋ ko Ŋun i komor.
+\p
+\v 13 Nyenagon ti yi köti gwe ti to ’duŋökin kulya kaŋ a ’börik, kölumbö ti yi liliundye ta adi ti yi kwöŋ gwe ti kondya nene ŋo nagon tindu luŋaser lo yubbö lo i köpukö kode i ’doro.
+\v 14 Nan logon a lo Matat Yesu lo deden ’bura adi nene ŋo ’bayin ko mugun nanyit nagon jaki¬ndya ŋutu lut i kulya ti keri, ama tuŋ a naron i ŋuto logon yeyeju adi ŋina ŋo ’diri jakindya ŋuto lut i kulya ti keri.
+\v 15 Nyena ko kinyo logon do nyönyö lo köŋu yeyeesi ti luŋösur lo yubbö lo, kweja adi do ti wörö i nyaŋu kwöŋ. An do ko tikin kinyo logon do nyönyö lo i to ’doroju na ŋuto logon Kristo a twan kogwon kulya kanyit lo.
+\v 16 Nyena meddi ’bura an ŋo nagon do kökon ko töili lo ’but kune gwon ti jamaji arabat.
+\v 17 Kogwon tumatyan na Ŋun ’bayin a kulya ti nyesu kode möju, ama a kulya ti löti lo rigwo, ko taliŋ, se ko lyöŋön nagon Mulökötyo Loke lo tindu.
+\v 18 Ŋuto lo kitakindya Kristo sona lo tulyöŋgu Ŋun, a ŋutu pupurje lepeŋ.
+\p
+\v 19 Nyenagon ti yi kepoddi ta ŋo nagon tindu ŋutu i gwon taliŋ se ko ŋo nagon gweundya gwiliŋit lo ŋutu liŋ ki.
+\v 20 An ta ko köŋu ta kita na Ŋun ko¬gwon kulya ti kinyo. Kinyojin liŋ bubu¬lö nyei, ama a naron ko lele ŋuto tindu leŋe i ’doro ko ŋo nagon nye nyönyö na.
+\v 21 Ködyö a na ’but ko do teŋgu mugun i nyesu na lokore, kode i möju na binyo, kode i koŋdya na nene ŋo nagon tiŋdu luŋösur lo yubbö lo i ’doro.
+\v 22 Ti yupet nagon do a yuŋ adi kine ŋo a na ’but i kona na, ti ŋina yupet gwe i kiden nasu ko Ŋun. Ŋuto logon koŋdya ŋo nagon nye a yuŋ adi a na ’but i kona lo gwe a kalyöŋi, ko ködyö töili lonyit a ko tuggö adi ŋina ŋo a naron ko Ŋun i komor.
+\v 23 Ama ko lepeŋ dyadya ’yu i ŋo na nyö nye na, Ŋun ’diri a ’duŋökin lepeŋ kulya narok kogwon nye a ko nyesu ko yupet. Ŋo liŋ nagon a kona ’bak yupet kune a toron.
+\c 15
+\cl Sura 15
+\p
+\v 1 Yi logon a iŋgo i yupet kulo A agu ködyö ŋaparakin se logon a lomunyak kulo i ’doggu na tomunyan nase. Yi ködyö ti yeyeju ’börik ka ’de.
+\v 2 Kölumbö yi ködyö yeyeju luŋasirik lo yubbö kulo, anyen parakiŋdya lepeŋat i gwon ’bura ko i gweuŋdya na se ki i yupet.
+\v 3 Kogwon Kristo köti a ko yeyeju mugun, ama gwoso na tuŋge kulya ti Ŋun na wurö kune adi, ’Dö’döyösi ti ŋutu logon ’dö ’döju do kilo aje pokin köyö loki.
+\v 4 Kogwon kulya liŋ ti Ŋun na wurö köju ’beron kunu a wurö a todinesi kaŋ, anyen se böŋö togo ’yu yi anyen yi gwo ’dan go i yeŋdu na Ŋun.
+\p
+\v 5 Ti Ŋun logon tiŋdu ŋutu i gwo ’dan go ko a katogolonit lo, ti lepeŋ tiŋdi ta i gwon ko yeyeet geleŋ ko ’börik i mirakiŋdya na Kristo Yesu,
+\v 6 anyen ta böŋö gwon ko töili geleŋ ko gworo geleŋ i pupurja na Ŋun Monye Matat likaŋ Yesu Kristo.
+\p
+\v 7 Nyenagon towune ta ko ’börik gwoso nagon Kristo a wuji ta na, anyen Ŋun bubula.
+\v 8 Kogwon nan takiŋdya ta adi Kristo a wora a köliŋönit lo Yudayaki anyen kweja adi Ŋun a lo to ’diri, kogwon nye a tutuŋökiŋdyö ŋo nagon Ŋun köju a milyekin tiŋdu merenyejin kunu,
+\v 9 a nye köti tiŋdi ŋutu ti jurön i pupurja na Ŋun kogwon nye a won konyen ko lepeŋat, gwoso na tuŋge kulya ti Ŋun na wurö kune adi. Nyenagon nan de yuöggu do i kiden na jurön, a de yulukiŋdye do puresi ’diŋdya karin kunök.
+\v 10 Köti adi, Ta ŋutu ti jurön, lyöŋi ta lyöŋön ko ŋutu kanyit i pirit na geleŋ.
+\v 11 Köti adi, Ta ŋutu ti jurön liŋ, pupurje ta Matat, ko ti gweyajin liŋ ti ŋutu pupurje lepeŋ.
+\v 12 A köti Yisaya iŋge kulya adi, Kene mo wiwilun i kokorite na Yisai, ŋilo a nye logon mo ŋikin i tumatyan ko ŋutu ti juröna se mo yeŋdi lepeŋ.
+\p
+\v 13 Ti Ŋun logon yenet gwon ko lepeŋ lo töjoreji ta ko lyöŋön liŋ se ko taliŋ liŋ kogwon yubbö nasu na lepeŋ, anyen yeŋdu nasu na lepeŋ ŋöŋdi a duma parik i riŋit na Mulökötyo Loke.
+\p
+\v 14 Luŋasirik kwe, nan ko mugun nio a den ’bura adi ta a jore ko ’busan, ko a jore ko denesi liŋ, a ta bulöni bulö todiŋdyö ’börik.
+\v 15 Ama i na leta nan a wurökiŋdyö ta ko topurwan anyen toyiyikiŋdyö ta kune kulya, kogwon ’busan na nyaŋu nagon Ŋun a tikin nan na,
+\v 16 anyen nan gwon a köliŋönit lo Kristo Yesu, anyen nan kita i swöt lo ŋutu ti jurön i tokukiŋdyö na se Loŋe Lo ’but lo Ŋun. Nan gwon gwoso koane anyen wukiŋdya Ŋun ŋutu ti jurön a rubaŋga lo tulyöŋgu lepeŋ, ŋilo rubaŋga a tokela ko Mulökötyo Loke.
+\p
+\v 17 Nan logon a lo Kristo Yesu lo bubulö bu ’ya mugun kogwon nan kitakiŋdya Ŋun.
+\v 18 Nan kukujönö i jambu na kunie kulya, ama tuŋ nan jambu kulya nagon Kristo a kon köyö i mugun kune, anyen joŋdya ŋutu ti jurön i twöju na Ŋun. Nan tuŋ jambu ŋo nagon Kristo a kon köyö i mugun i kulyaesi ko i konesi,
+\v 19 i riŋit na kweyesi ko na sörösi, se ko i riŋit na Mulökötyo Loke. Nyenagon nan a tutuŋgö tokujö Loŋe Lo ’but lo Kristo suluja Yerusalema a loraddi tojo ko Iluriko.
+\v 20 Nan ŋupi tiŋdu tirikwet nio i tokuö ddu na Loŋe Lo ’but i piritön nagon ŋutu a ko nyuŋ yiŋ karin ti Kristo kunu, anyen nan gwon ti ’dukö i pipilesi logon lele ŋuto lo ’bokakiŋdya kulo.
+\v 21 Ama nan koŋdya gwoso na tuŋge kulya ti Ŋun na wurö kune adi, Ŋutu logon ’beron a ko tokuki kulya kanyit kulo mo memet kine kulya, a se logon a ko yiŋ kulya kanyit kulo mo kuru kurun kine kulya.
+\p
+\v 22 Ko ŋina kwe, ŋina kita a teŋ nan daŋin jore i tu i ’yö ’yu na ta.
+\v 23 Ama soŋinana nan aje tutuŋökiŋdyö kita i kune piritön, nyenagon kogwon nan gwon ko pusök kiŋajin jore i tu i meddya na ta nu.
+\v 24 Nan ’dek ’yölöddu ta i tu nio Sipania. A i mukök nagon nan aje lyöŋön i gwon ko ta ko diŋit a na ’dit nu, a nan yeŋdi adi ta mo ŋaparakin nan i jölö nio tojo nyu.
+\v 25 Ama i na diŋit na, nan lo tu Yerusalema jakiŋdya ŋutu ti Ŋun ŋariet.
+\v 26 Kogwon ŋutu ti Makedonia se ko ti Akaya a ruggö gwegwe ’ya ’dokesi anyen paraki ’e lomerika i kiden na ŋutu ti Ŋun lo gwon Yerusalema yu kulu.
+\v 27 Lepeŋat ko ’börik lo yeyeju koŋdya sona, iŋkoi, lepeŋat gwon ko möri i parakiŋdya na se. Kogwon ko Yudayaki a parakiŋdya ŋutu ti jurön ko kulya ti Ŋun, a ŋutu ti jurön köti ködyö parakiŋdye Yudayaki ko ŋo ti mugun.
+\v 28 Nyena ko nan aje tutuŋgö ŋina kita, a nan iŋge ŋutu kin lepeŋat kine pariesi, a nan mo iti Sipania, a ’yölöddi ta i tu nio nyu.
+\v 29 Nan a den adi ko nan a tu kasu ŋini, nan mo ’durökin ko ’boriet duma na po ko Kristo.
+\p
+\v 30 Böŋö nan mo ’yu ta luŋasirik i karin ti Matat likaŋ Yesu Kristo, se ko i nyaŋu na po ko Mulökötyo Loke adi, Möŋi ta parik i kwakwaddu na Ŋun i kulya kwe, gwoso nagon nan mömöŋi i kwakwaddu na,
+\v 31 anyen nan böŋö lwölwökö i ŋutu ti Yudaya logon ’bayin a kayupök kulu, ko anyen kita nio nagon nan konakin ŋutu ti Yerusalema na böŋö tulyöŋgu ŋutu ti Ŋun.
+\v 32 Nyena ko Ŋun ’de ’dekan, nan mo tutu kasu ŋini ko lyöŋön anyen yukan ko ta i pirit na geleŋ.
+\v 33 Ti Ŋun logon taliŋ gwon ko lepeŋ lo gwe kasu liŋ. Amen.
+\c 16
+\cl Sura 16
+\p
+\v 1 Nan ŋilo nyönyökökiŋdyö ta kulya ti Poibe kiaser nikaŋ, nagon parakiŋdya i kanisa na gwon Kenkuria nu.
+\v 2 Wuni ta lepeŋ ’bura i karin ti Matat, gwoso nagon ŋutu ti Ŋun ködyö kokoŋdi na, paraki ta lepeŋ i no liŋ nagon nye ’de ’deggi kune, kogwon lepeŋ a parakiŋdya ŋutu jore ju nan köti.
+\p
+\v 3 Rombi ta Pirisika se ko Akwila logon a kita ko nan i pirit na geleŋ ko Kristo Yesu i mugun kilo;
+\v 4 lepeŋat a pakiŋdya ru nase kogwon kulya kwe. Nan a lyöŋön ko se parik, ti gwon a nan ka ’de lo lyöŋön, ama kanisajin liŋ ti ŋutu ti jurön köti a lyöŋön ko se.
+\v 5 Köti rombi ta ŋutu logon momora kase kadi i kwakwaddu a kanisa kilo. Rombi ta Epaineto ju liŋ lo nyanyara logon a lo kokwe i yubbö na Kristo i Asia yu lo.
+\v 6 Rombi ta Maria nagon a kitakiŋdya ta parik ŋina.
+\v 7 Rombi ta Aŋöaroniko se ko Yunia logon a ŋutu kwe ti jur, logon yi köju a gwon ko se i kadi rereket kulo, lepeŋat a kwön i kiden na luyökie, a iŋge wuju Kristo köyö ŋerot.
+\v 8 Rombi ta Ampuliato ju liŋ lo nyanyara ko Matat i mugun ŋilo.
+\v 9 Rombi ta Urbano lo kita koyi i pirit na geleŋ ko Kristo i mugun, se ko Seta-kusa ju liŋ lo nyanyara lo.
+\v 10 Rombi ta Apele logon a kurwe a lo ’but i kitakiŋdya na Kristo. Rombi ta ŋutu lo gwon ko Aristobulo midi kilo.
+\v 11 Rombi ta Erodiona ŋuto likaŋ lo jur ŋilo. Rombi ta ŋutu ti Matat lo gwon ko Narkiso midi kilo.
+\v 12 Rombi ta Turupaina se ko Turuposa nagon kitakiŋdya Matat kine. Rombi ta Persi ju nio na nyanyara nagon a kitakiŋdya Matat parik ŋina.
+\v 13 Rombi ta Rupo ŋuto lo ’but bia parik lo Matat, se ko ŋöte nagon nan köti luŋ a yaŋgo ŋina.
+\v 14 Rombi ta Asunkrito, ko Peleŋon, ko Erme, ko Patroba, ko Erma, se ko luŋasirik kayupök lo gwon ko se kilo.
+\v 15 Rombi ta Pilolŋgo, ko Yulia, ko Nereo se ko kiaser nanyit, ko Olumpa se ko ŋutu liŋ ti Ŋun lo gwon ko se kilo.
+\v 16 Rome ta ko ’börik ko ’bi ’biyet nake. Ŋutu liŋ ti Kristo logon a momora a kanisajin kulo roman ko ta.
+\p
+\v 17 Nan mo ’yu ta luŋasirik, meddi ta ’bura i kulya ti ŋutu logon tiŋdu ŋutu i kökoroja, a tulyaŋgi ŋutu, a todiŋdye todinesi na gwon ka ’de ti gwon gwoso nagon ta a wu kine. Gwe ta pajo ko lepeŋat,
+\v 18 kogwon ŋutu gwoso kilo ’bayin kitakiŋdya Kristo Matat likaŋ, ama lepeŋat kita pelela kase. A lepeŋat mumuluŋge töilyet ti ŋutu logon ’bak kulya kulo ko jamesi lo paleleŋ se ko kulyaesi ’bu ’busesi.
+\v 19 Twöju nasu na Kristo aje kuörö i ŋutu liŋ, nyena ko ŋina kwe nan a lyöŋön ko ta. Ama nan ködyö ’de ’dekan adi ti ta gwe gwoso ŋutu lokoŋ i deŋdya na ŋo na ’but, ama ti ta gwe gwoso lupudiet logon ti den kulya narok kilo.
+\v 20 A i diŋit a na ’dit a Ŋun logon taliŋ gwon ko lepeŋ lo mo tiŋdi ta i ryokakiŋdya na Satani kak. Ti ’busan na Yesu Kristo Matat likaŋ gwe ko ta.
+\p
+\v 21 Timoteo logon yi kita i pirit na geleŋ lo roman ko ta. Köti ŋutu kwe ti jur logon a ko Lukio, ko Yasona se ko Sosipater roman ko ta.
+\v 22 Nan Tertio lo wuŋö ŋina leta lo roman ko ta ko Matat i mugun.
+\v 23 Gayo logon a wuju nan a kömutöt, ko köti a wuju ŋutu liŋ lo momora a kanisa kulo lepeŋ a roman ko ta. Erasito ka ’delanit lo gurut ti köji se ko luŋaser likaŋ Kwarto roman ko ta.
+\v 24 Ti ’busan na Yesu Kristo Matat likaŋ gwe ko ta liŋ. Amen.
+\p
+\v 25 Nyena ti bulet gwe ko Ŋun logon bubulö tiŋdu ta i gwo ’dan go i Loŋe Lo ’but logon nan a jakin ta lo, iŋkoi, anyen gwo ’dan go i todinesi nagon nan a tokukin ta i kulya ti Yesu Kristo kine. Ŋilo Loŋe Lo ’but a ŋo nagon a lwön logon köju a ’beron ’dela adi mit,
+\v 26 ama soŋinana aje kweye köke, ko a tiki i dena ko jurön liŋ, anyen tiŋdu ŋutu liŋ i yubbö ko i twöju. Kine kulya Ŋun lo yeŋ nyin lo sarakiŋdya, a nebijin köti iŋge wuŋö se.
+\v 27 Ŋun geleŋ logon a lokoŋ lo, ti bulet gwe ko lepeŋ kogwon Yesu Kristo ŋupi ŋupi! Amen.

47-1CO.usfm

@@ -0,0 +1,578 @@
+\id 1CO
+\ide UTF-8
+\h 1 Korinto
+\toc1 1 Korinto
+\toc2 1 Korinto
+\toc3 1co
+\mt 1 Korinto
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 Nan Paulo a luŋu ko ’deket na Ŋun anyen gwon a luyökie lo Kristo Yesu. Yi se ko luŋaser likaŋ Sosetene
+\v 2 a roman ko ta ŋutu ti Ŋun lo momora Korinto a kanisa kilo. Ŋun a geluŋdya ta a Ŋutu kanyit ko Kristo Yesu i mugun, mora ko Ŋutu liŋ lo gwon i piritön liŋ lo ’diŋdya karin ti Matat likaŋ Yesu Kristo i kwakwaddu kilo. Lepeŋ a Matat lose ko a likaŋ koti.
+\p
+\v 3 Yi roman ko ta adi, Ti ’busan se ko talip na po ko Ŋun Baba likaŋ na po ko Matat Yesu Kristo na gwe ko ta.
+\p
+\v 4 Nan ŋupi titiŋdu Ŋun tinate kogwon kulya kasu. Nan tiŋöju lepeŋ tinate kogwon lepeŋ a tiŋdu ta ’busan nanyit na nyaŋu ko Kristo Yesu i mugun.
+\v 5 Koti nan tiŋdu Ŋun tinate kogwon nye a tukwörieŋöju ta ko Kristo i mugun i ŋo liŋ. Kweja adi kegga ta a kwörinikö i deŋdya na Ŋo liŋ ko i tukuŋdyo na se kaŋo,
+\v 6 kogwon tokoret nikaŋ i kulya ti Kristo rye a gwak kasu i gwiliŋisi.
+\v 7 Nyena a ta gwe ti yaŋan i wuju na nene ’doket nagon Ŋun a ’doggi Ŋutu kanyit i toili, na momordi ta kweya na Matat likaŋ Yesu Kristo nu.
+\v 8 Lepeŋ mo titin ta i gwo ’dan go tojo ko ’dutet, anyen ta mo rye ’bak kulya i lor lo pöri Matat likaŋ Yesu Kristo lu.
+\v 9 Ŋun logon a lupuŋdya ta i tojulin ko Ŋuro lonyit Yesu Kristo Matat likaŋ lo, lepeŋ a Ŋun lo yiyiniki i koŋdya na ŋo nagon nye a jambu adi nye kökon kune.
+\p
+\v 10 Nyena luŋasirik, nan mo ’yu ta i karin ti Matat likaŋ Yesu Kristo, toruköki ta ko ’borik i ŋo na jam ta kine, anyen ta gwon ti koŋa ko ’borik. Gwe ta a ŋo geleŋ ko toili geleŋ ko yeyeet geleŋ.
+\v 11 Kogwon kulye ŋutu logwon ko Kuloe midi kulo a kwekiŋdya nan adi ŋisa kata kasu kiden luŋasirik kwe.
+\v 12 Nan a yiŋ adi ta liŋ geleŋ geleŋ ŋadi kulya adi, Nan a lo Paulo, a lele kulyani adi, Nan a lo Apolo, a lele kulyani adi, Nan a lo Kepa, a lele kulyani adi, Nan a lo Kristo.
+\v 13 Kristo ŋona a kora le? Nan Paulo ŋona a ’bikiki i kodini na goro kogwon kulya kasu le? Ta ŋona a batisa i karin kwe ti Paulo le?
+\v 14 Tinate lo Ŋun kogwon nan a ko batiddya lele losu, ake nan batiddya Krisipo se ko Gayo,
+\v 15 an lele ŋuto kodyo kulya adi ta aje batisa i karin kwe.
+\v 16 ’Diri nan koti aje batiddya mede na Setepano, ama nan ti den ko nan Ŋona a batiddya lele ŋuto koti.
+\v 17 Kristo a ko sonyoddu nan i batiddya, ama lepeŋ a sonyoddu nan i tokuddu na Loŋe Lo ’but ko kulyaesi logon köke, ti gwon ko kulyaesi logon ŋo ’ya ko koŋon na ŋutu ti na kak, an twan na Kristo i kodini na goro wora a ŋo kana.
+\p
+\v 18 Kogwon ŋutu logon kakaran kilo lalaun kulyaesi ti twan na Kristo i kodini na goro adi a ŋo na ’boŋ, ama yi logon lwölwökö kulo kilo kulyaesi gwon kayaŋ a riŋit na Ŋun.
+\v 19 Kogwon a wuro adi, Nan Ŋun mo totolikin koŋon na ŋutu lokoŋ, a mo gubaddi kaŋo kuruŋdyo na ŋutu logon deden kulya kilo.
+\p
+\v 20 Nyena Ŋutu lokoŋ kuliya? Katodinök ti Saresi ti Mose kuliya? Kuliya ŋutu logon tokurukiŋdyo kulya ko koŋon nase na ŋutu ti na diŋit? Ŋun aje tin koŋon na na kak i meta a ŋo na ’böŋ.
+\v 21 Kogwon Ŋun i koŋon nanyit a kon ŋutu ti na kak adi se ti bulo deŋdya lepeŋ ko koŋon nase, ama a lepeŋ mete a ŋo na ’but i Iwoggu na ŋutu lo yubbo kulo ko tokujö nikaŋ na ŋilo Loŋe logon ŋutu met adi a ŋo na ’böŋ lo.
+\v 22 Kogwon Yudayaki ga ’yu meddya kweyesi sörösi, a Giriki ga ’yi koŋon,
+\v 23 ama yi a tokujo kulya ti Kristo adi nye a ’bikiki i kodini na goro. Kine kulya a köpuggö Yudayaki, a ŋuto ti kulye juron yeyeji adi kine kulya a Ŋo na ’boŋ.
+\v 24 Ama ŋutu logon Ŋun a lun kilo, kode se a Yudayaki kode a ŋutu ti kulye juron, lepeŋat deden adi Kristo a riŋit na Ŋun ko a koŋon na Ŋun.
+\v 25 Kogwon tu ’bonon na Ŋun a nakoŋ lwölwoŋ kopon na Ŋutu, a tomunyan na Ŋun gwe ko riŋit Iwolwoŋ riŋit na Ŋutu.
+\p
+\v 26 Nyena luŋasirik, yeyeji ta gwon nasu i diŋit nagon Ŋun koju a luŋgu ta nu. Ku ’dik kasu a lokoŋ gwoso na yeyeji Ŋutu ti na kak na, ku ’dik kasu gwon a ŋuto ti riŋitön, ku ’dik kasu gwon a Ŋutu temejik lokukwon.
+\v 27 Ama Ŋun a wuluŋdyo Ŋo nagon ŋutu ti na kak a yeyeju adi a na ’boŋ kune anyen toyujo kusik ti Ŋutu lokoŋ, iŋkoi, nye a wuluŋdyo ŋo nagon Ŋutu ti na kak yeyeju adi a namunyak kune anyen toyujo kusik ti Ŋutu ti riŋiton.
+\v 28 Ŋun a wuluŋdyo ŋo nagon Ŋutu ti na kak yeyeju adi gwon ’bak ’bulit, lepeŋ a wuluŋdyo ŋo nagon se lalaun kulya adi a ŋo kana kune, anyen tu ’baka ’yu ŋo nagon kata kune,
+\v 29 anyen lele ŋuto kodyo gwon ti bu ’ya mugun ko Ŋun i komor.
+\v 30 Ŋina a kita na Ŋun nagon ta gwon ko Kristo Yesu i mugun na. Ŋun a tiŋdu Kristo i gwon a koŋon nikao, nye a tiŋdu yi gwon rigwo kanyit i komor kogwon Kristo. Nye aje tiŋdu yi i gwon a Ŋutu kanyit loke, ko aje Iwoggu yi. Kine ŋo liŋ Ŋun a kon ko Kristo i mugun.
+\v 31 Nyenagon gwoso nagon a jama i kulyaesi ti Ŋun lo wuro kulo adi, Ti Ŋuto logon bubu ’ya lo, ti nye bu ’ye ko Matat i mugun.
+\c 2
+\cl Sura 2
+\p
+\v 1 Luŋasirik kwe, na tiri nan kasuŋini i tokukiŋdyo na ta na kulya Iwono ti Ŋun nu, nan a ko jambu kulyaesi logululok ti koŋon.
+\v 2 Kogwon na gwoŋdi yi ko ta nu, nan a wuluŋdyo jambu kulya ti Yesu Kristo adi lepeŋ a ’bikiki i kodini na goro.
+\v 3 A nan gwe kasu kiden a lomunyan, böböŋöju ko kujono a duma.
+\v 4 Nan a ko todiŋdyo kode tokujo gwoso ŋuto lokoŋ i lopuggo na ta ko kulyaesi logon a ti kopon, ama nan a kwekiŋdya ta kulya gwak ti Mulokotyo Loke logon ko riŋit lo,
+\v 5 anyubbonasu böŋo gwo ’dan i koŋon na Ŋutu ama gwo ’dan i riŋit na Ŋun.
+\p
+\v 6 Ama ’diri yi jamakiŋdya kopon i kayupök logon aje kuruŋdyo kulya kilo. Ama ŋina koŋon ’bayin a na na kak, kode a na kasarak ti na kak logon kakaran kilo.
+\v 7 Ama yi jambu kulya nakoŋ nagon a lwöno ti Ŋun kune; Ŋuto a ko den ŋina kogon. Ŋun aje yeyeju Ŋina koŋon ’beron i ŋerot nagon kak a ko nyuŋ gweya nu, anyen joŋdya yi i pirit na minyo.
+\v 8 A kasarak ti na kak liŋ gwe a ko den Ŋina kopon. Ko se ködyö a den a se ködyö gwe a ko ’bikikin Matat lo minyo i kodini na goro.
+\v 9 Ama gwoso na wurorikin na adi, Ŋun aje tetenakin Ŋutu lo nyanyar nye kuloro nagon ŋuto koju a ko met, kode a ko yiŋ, a toilyet kase gwe a ko yeye ŋo gwoso kine.
+\p
+\v 10 Kine a ŋo nagon Ŋun a kwekin yi i riŋit na Mulokotyo lonyit, kogwon Mulokotyo yeye ŋga i ŋo liŋ ma ’di tojo i kulya nagululok ti Ŋun.
+\v 11 Ŋuto a ŋa logon deden yeyeesi ti lele Ŋuto? Tuŋ toili lo Ŋilo Ŋuto lo deŋdya ŋo na yeye nye na. Jojo koti Ŋuto ’bayin logon deden yeyeesi ti Ŋun, ama Mulokotyo lo Ŋun ka ’de logon deden ŋo na yeye Ŋun na.
+\v 12 Nyena yi a ko wuju mulokotyo logon a koŋon na na kak; ama yi a wuju Mulokotyo logon po ko Ŋun yu, anyen yi boŋo deden ŋo li nagon Ŋun aje ’doggi yi kana kune.
+\v 13 Yi jambu kine kulya ti gwon ko kulyaesi lokoŋ logon Ŋutu ti na kak lo todiŋdyö ama ko kulyaesi logon Mulokotyo Loke lo todiŋdyo kulo. Iŋkoi, yi nyönyö kö kiŋdyö kulya ti Ŋun i Ŋutu logon gwon ko Mulokotyo lo Ŋun kulo.
+\v 14 Ŋuto kana lo na kak ti bulo wuju ’dokesi na po ko Mulokotyo lo Ŋun yu kune, kogwon lepeŋ met kine kulya a na ’boŋ. Lepeŋ ti bulo kuruŋdyo se kogwon nye ’bak Mulokotyo lo Ŋun lo tiŋdu nye i lilija na kine kulya.
+\v 15 Ŋuto lo gwon ko Mulokotyo Loke bubulo lilija ŋo liŋ, ama lele Ŋuto ’bayin logon lilija kulya ti lepeŋ.
+\v 16 Kogwon Ŋa logon kukurun yeyeesi ti Matat anyen jujuja lepeŋ? Ama yi gwon ko yeyeesi ti Kristo.
+\c 3
+\cl Sura 3
+\p
+\v 1 Ama luŋasirik, i nu diŋit nan tibulo jambu ko ta gwoso ta a Ŋutu logon gwon ko Mulokotyo Loke, ama nan aje jambu ko ta gwoso ta a Ŋutu kana ti na kak, iŋkoi, ta gwon gwoso lupudiet ko Kristo i mugun.
+\v 2 Nan aje wowoja ta ko le ’bayin ko ’dilor, kogwon ta a ko nyuŋ jukin i nyesu na kinyo; iŋkoi, ma ’di soŋinana ta ti bulö,
+\v 3 kogwon ta nyuŋ kebbu ŋo nagon mugunya kasu ’de ’deggi kune. Kogwon na gwoŋdi ta ko be ’ya ko rerenyesi nu, ta ŋona ’bayin kebbu ’dekesi kasu ti mugunya a gwolore gwoso Ŋutu kana ti na kak le?
+\v 4 Kogwon na kulyari lele losu adi, Nan a lo Paulo, a lele kulyani adi, Nan a lo Apolo, ta ŋona ti gwon a Ŋutu kana ti na kak le?
+\p
+\v 5 Nyena Apolo ŋona a ŋa? A Paulo gwe a pa? Yi tuŋ a kolipönök ti Ŋun a ta iŋge yubbo lepeŋ kogwon kulya kaŋ. Matat a wulökin yi kitajin kaŋ ka ’de ka ’de.
+\v 6 Nan lo ’yuddu, a Apolo lo popoggi, ama a Ŋun lo to ’duŋe.
+\v 7 Nyenagon nye lo ’yuddu lo se ko kapopokanit lo ’bayin a nene go, ama Ŋun a duma logon tiŋdu ŋo liŋ i ’duŋö lo.
+\v 8 Tuka ’de ’bayin i kiden na ka ’yutunit se ko kapopokanit; Ŋun mo roropakin se liŋ geleŋ geleŋ gwoso i kitajin na kon se kune.
+\v 9 Kogwon yi paŋu kita na Ŋun i pirit na geleŋ, a ta gwe a melesen na Ŋun. A ta koti gwe a kadi nagon Ŋun ’du ’duk na.
+\p
+\v 10 Nyenagon gwoso nagon Ŋun a wulökin nan i ’busan na nyaŋu nanyit na, a nan ’boggi pipilisi gwoso nan a bodo ka ’dukonit, a lele ŋuro lo ’duŋge kata, ama Ŋutu liŋ agu ködyö meddya ’bura ko se gweyuŋdya ada i kilo pipilisi.
+\v 11 Kogwon Ŋutu ti bulo ’bogga kulye pipilisi ake logon aje ’boka kilo logon a Yesu Kristo lepeŋ.
+\v 12 Ama ko ŋuto a gweyuŋdya kilo pipilisi ki ko dakap, kode ko podo. Kode ko ŋurupö na gwöro go, kode ko kaden, kode ko doru, kode ko kuku,
+\v 13 a kitajin ti Ŋutu liŋ geleŋ geleŋ mo kweyani kweya i lor lo ’dutet. Kogwon kimaŋ na Ŋilu lor molu na kweja, a ŋinu kimao mo na tembi ko kitajin a nyo nagon Ŋutu liŋ geleŋ geleŋ a kon kune.
+\v 14 A ko kita nagon lele ŋuto a gwekin i kilo pipilisi na a pituŋdyö i kimaŋ, a lepeŋ mo wuji ropet.
+\v 15 Ama ko kita na lele ŋuto a nokan, a nye mo tine ryeju nene ŋo, ama lepeŋ ko mugun nanyit mo lwolwoko gwoso nagon nye tunyuŋdyo kaŋo i kimaŋ na.
+\p
+\v 16 Iŋkoi, ta ŋona ti den le adi, ta a kadi na Ŋun a Mulokotyo lo Ŋun gwolore kasu i mugunya?
+\v 17 A ko lele Ŋuto a koŋu kadi na Ŋun, a Ŋun mo köti koŋi lepeŋ. Kogwon kadi na Ŋun a nake, a ta ko ’börik kasu gwe a kadi nanyit.
+\p
+\v 18 Ti lele ŋuto gwe ti mumulugga mugun. Ko lele ŋuto kasu kiden yeyeju adi nye a lokoŋ gwoso na yeyeji ŋutu ti na kak na, a ti nye worani a lu ’boŋ anyen nye boŋo gwon a lokoŋ.
+\v 19 Kogwon kopon na na kak meta a tu ’boŋon ko Ŋun i komor. Kogwon a wuro adi, Ŋun morga ŋutu lokoŋ i mumulukesi kase,
+\v 20 a koti iŋge wuro adi, Matat deden adi yeyeesi ti ŋutu lokoŋ ’bak ’bulit.
+\p
+\v 21 Nyena ti lele ŋuto ködyö gwe ti bu ’ya mugun kogwon kulya ti Ŋutu. Kogwon ŋo liŋ a kasu,
+\v 22 kode nye a Paulo, kode a Apolo, kode a Kepa, kode a na kak, kode a ru, kode a twan, kode a ŋo ti soŋinana, kode a ti molu, ŋo liŋ a kasu.
+\v 23 Ama ta a ti Kristo, a Kristo gwe a lo Ŋun.
+\c 4
+\cl Sura 4
+\p
+\v 1 Nyena ta ködyö yeye yi adi yi a kölipönök ti Kristo. Ŋun aje wulun yi i tiju na lwönö kanyit ti Ŋun.
+\v 2 Ama katiyuk agu ködyö yiyiniki i kitajin kase.
+\v 3 Ama meta a na ’dit köyö adi ta kode kulye ŋutu ködyö lilija kulya kwe, ma ’di nan ko Rigun nio ti lilija kulya kwe.
+\v 4 Kogwon nan ti den nene ŋo naron nagon nan a kon, ama ŋina ti kweja adi nan ’bak kulya. Ama Matat lo lilija kulya kwe.
+\v 5 Nyenagon ko lilija ta kulya ti lele Ŋuto i ŋerot na nu diŋit, tojo ko Matat a po. Lepeŋ mo kwe kweyun Iwono na gwon i mudwe kune i parara, iŋkoi, lepeŋ mo kwekwe yeyeesi nagon ŋutu a ’de kase i töilyet kune. A kirut Ŋun mo pupurje ŋutu liŋ geleŋ geleŋ.
+\p
+\v 6 Nyena luŋasirik, nan aje löpukun kine kulya gwoso miret kayaŋ ni yi ko Apolo kogwon kulya kasu, anyen ta böŋö denuŋdya kayaŋ adi ti ta gwe ti Iwoŋ kulya ti Ŋun nagon a wuro kune, anyen lele losu boŋo gwon ti bu ’ya mugun i kulya ti lele ŋuto a lauŋdye lele.
+\v 7 Löju, nyo lo tiŋdu do gwon ka ’de lwölwöŋ kulye ŋutu? Ŋo a nyo konut nagon do a ko wu? A ko do a wu lepeŋ, a nyo nagon do bu ’ye mugun gwoso nye ’bayin a ’doket?
+\p
+\v 8 Ta soŋinana aje yimöno ko ŋo liŋ, ta soŋinana gwe a kwörinikö, ta tutumatyan, ma ’di kodyö yi ’bayin. Iŋkoi, nan ’de ’dekan ta tutumatyan ’diri anyen yi tutumatyan ko ta i pirit na geleŋ!
+\v 9 Kogwon meta köyö gwoso nagon Ŋun aje kwekiŋdya yi luyökie gwoso ŋutu ti ’dutet. Yi gwon gwoso ŋutu logon a ’buruki i tatua i pirit nagon a terere anyen kwekweniarikin, kogwon yi gwon gwoso ŋo nagon kak ’bukuluŋ didir, kweja adi a ŋo nagon malaikajin se ko ŋutu didir na.
+\v 10 Yi a lu ’boŋ kogwon kulya ti Kristo, ama ta a lokoŋ ko Kristo i mugun! Yi a lomunyak, ama ta a iŋgo! Ta a bula, ama yi a lawe!
+\v 11 Tojo ko na diŋit yi gwon ko magor se ko kure; yi jupu kereketwat, yi ’bi’bitotu; yi ’bak pirit;
+\v 12 yi dadara parik i kita ko konisi kaŋ. Ko ŋutu a lombu yi, a yi luŋgi Ŋun anyen ’boroja lepeŋat; a ko se a sasaŋdu yi, a yi ŋoŋgi taliŋ;
+\v 13 a ko ŋutu a momoröju yi, a yi waddi lepeŋat ko kulyaesi lo ’but. Ŋutu konakiŋdya yi gwoso yi a korodo ti na kak, iŋkoi, tojo ko na diŋit yi meta gwoso lut na ’bukoŋ mu ’diŋ.
+\p
+\v 14 Nan ’bayin wurokiŋdyo ta kine kulya anyen toyujo kusik kasu, ama anyen kukuju ta gwoso ŋwajik kwe lonyanyara.
+\v 15 Ma ’di ta ködyö gwon ko kanyömok alipan puök ko Kristo i mugun, ama ta ti gwon ko komonye jore. Kogwon nan lo yupuŋdyö ta ko Kristo Yesu i mugun kogwon tokujö nio na Loŋe Lo ’but.
+\v 16 Nyenagon nan mo ’yu ta, böŋö mirakiŋdye ta nan.
+\v 17 Ko ŋina kwe nan ŋilo soson Timoteo kasu ŋini. Lepeŋ a ŋuro lio lonyanyara ko yiyiniki ko Matat i mugun. Lepeŋ mo totoyiyikin ta kulya ti gwiliŋit lio ko Kristo i mugun ko nan gwolor ada, gwoso nagon nan todinikiŋdye kanisajin liŋ i piritön liŋ ko se ködyo gwolor ada ko Kristo i mugun.
+\p
+\v 18 Kulye kasu yeyeju adi nan ködyö ti tu i ’yö ’yu na ta, a se gwe a kabulak ti kusik.
+\v 19 Ama ko Matat ’de ’dekan, nan ŋilo mo tutu kasu ŋini ’de ’de; a nan mo denuŋdye kaŋo ko riŋit konet na kilo kabulak ti kusik gwon ada, ti gwon a kulyaesi lo jam se kilo.
+\v 20 Kogwon tumatyan na Ŋun ti gwon a kulya na jajama, ama a kulya ti riŋit konet.
+\v 21 Ta ŋona ’dek nyo? Ta ’dek adi ti nan iti kasu ŋini i ’biddyö na ta ko koli? Kode ti nan iti kasu ŋini ko nyaŋu ko toili lokoyok?
+\c 5
+\cl Sura 5
+\p
+\v 1 ’Diri ŋutu gwon i jambu adi toluŋ kata kasu kiden; ŋina toluŋ a naron ma ’di Iwolwoŋ ŋo na kon paganojin na; adi ŋuto gwon ko narakwan na monye lonyit.
+\v 2 A kirut ta bu ’ye ’börik ada? Kölumbö ta ködyö dedelya, anyen ŋuto lo koŋdya ŋo gwoso ŋina lo kodyö riköji kaŋo kasu kiden.
+\v 3 Ma ’di ködyo nan ko mugun nio ’bayin ŋini, ama köyö i töili yi gwon ko ta i pirit na geleŋ, a nan iŋge ’duŋökin putet
+\v 4 i karin ti Matat Yesu i ŋuto lo koŋdya ŋo gwoso ŋina lo, gwoso nagon nan ’diri kata ŋini. Na momori ta nu, a toili lio gwe kasu ŋini, se ko riŋit na Matat likaŋ Yesu,
+\v 5 a ta ködyö ŋutö kiŋdye ŋilo ŋuto ko Satani i riŋit anyen kökör mugun nanyit, anyen ködudwö nanyit böŋö lwölwökö i lor lo pöri Matat lu.
+\p
+\v 6 Bu ’ya nasu na kusik ’bayin a na ’but. Ta a ko den le adi kape ku ’dik toyujö wi ’di liŋ?
+\v 7 Nyenagon ’bukörö ta kape logon a ŋoroko kilo kaŋo anyen ta böŋö gwon a ambata ludukötyo. Ta gwon gwoso ambata nagon ’bak kape nagon nyei i Pasaka; kogwon rorwe likaŋ lo Pasaka aje suluki, kilolor aje ’duŋö logon a Kristo.
+\v 8 Nyena ti yi koŋdi ta rorwe, ’bayin ko ambata nagon ko kape poroko logon a ŋisa ko toron, ama ko ambata nagon ’bak kape, iŋkoi, ambata nagon a kelan se ko kulya ’diri.
+\p
+\v 9 I leta nagon nan aje wurökin ta nu, nan aje takin ta adi, an ta ko momora ta ko Ŋutu kalupok.
+\v 10 Nan ’bayin jambu adi ta ködyö paju Ŋutu liŋ ti na kak logon a kalupök, kode logon a kagomak, kode a karyakak, kode a kakwakwasak ti nyömuejin; ko ködyö nan a jambu adi ta kodyö paju lepeŋat, a ta ködyö wuddye wuddya i na kak asut.
+\v 11 Ama kulya na wur nan kunu kweja adi, ta ködyö ti mora ko lele Ŋuto logon luŋgu mugun a luŋaser lo yubbö ko nye a kalupönit, kode a kagomanit, kode a kakwakwasanit lo nyömuejin, kode a kamomoronit, kode a kamere, kode a karyakanit. An ta ko si ’da ta ma ’di i nyesu ko Ŋuto gwoso ŋilo i pirit na geleŋ.
+\v 12 Kulya kwe a nyo i ’duŋgö na kulya ti Ŋutu ti kaŋo? Ama ta a ka ’duŋok ti Ŋutu lo gwon i momoret na kayupök.
+\v 13 Ŋun lepeŋ a ka ’duŋonit lo kulya ti Ŋutu lo gwon kaŋo kilo. Nyena riköddi ta ŋuto loron kaŋo kasu kiden.
+\c 6
+\cl Sura 6
+\p
+\v 1 Ko lele losu gwon ko kulya ko luŋaser lo yubbö lo, kwe nanyit Ŋona ti yu i joŋga na lepeŋ i putet ko paganojin i komŋo le? Ko nyo lepeŋ joŋ i komor na ŋuto ti Ŋun?
+\v 2 Ta a ko den adi ŋutu ti Ŋun mo lo ’duŋgö kulya ti ŋutu ti na kak le? A kirut ko ta molu lo ’duŋgö kulya ti na kak, a ta ŋona ti jukin i lilija na kulya na ’di ’dik le?
+\v 3 Ta a ko den adi yi molu lo ’duŋgö kulya ti malaikajin le? A bia parik yi ŋona ti bulö ’duŋgö kulya ti lo gwiliŋit le?
+\v 4 A ko kulya gwoso kine a pukun, ta ŋona jojoŋ i tetena ko ŋutu logon kanisa ti twö se kulo le?
+\v 5 Nan wuŋö kine kulya anyen toyujö kusik kasu. ’Diri gwak ŋuto geleŋ lokoŋ Ŋona ’bayin kwoŋ kasu kiden logon bubulö teteŋdya kulya i kiden na luŋasirik kayupök le?
+\v 6 A kölumbö luŋaser joŋgi luŋaser i putet, ma ’di tojo i komŋo na ŋutu logon a ko yubbö kilo.
+\p
+\v 7 Toyek nasu i putet ŋona ti kwekiŋdya adi ta a ’doro i yupet le? Bia parik ta ŋona ti ŋoŋga ko ta konaki arabat le? Bia parik ta ŋona ti ŋoŋga ko ŋutu a mumulugga ta le?
+\v 8 Kölumbö a ta ko mugunya kasu konakiŋdye ’borik arabat a mumuluŋge ’börik, ta logon a luŋasirik kayupök gwak.
+\p
+\v 9 Ta a ko den le adi katoronyak mo ti gwon a ŋutu ti tumatyan na Ŋun le? Ko kaka lakiŋdya ta ’börik; kweja adi kawutejin, kode kakwakwasak ti nyömuejin, kode kalupejin, kode ŋutu lyan logon dodototu ko ’börik,
+\v 10 kode kolak, kode kagomak, kode kamerak, kode kamomorok, se ko karyakak, ŋutu gwoso kilo mo ti gwon a ŋutu ti tumatyan na Ŋun.
+\v 11 Kulye kasu köju gwoso kilo ŋutu, ama ta aje lalai, ta aje tokela a ŋuto ti Ŋun, ta aje tiki i gwon a lo rigwo ko Ŋun i komor i karin ti Matat Yesu Kristo se ko i riŋit na Mulökötyo lo Ŋun likaŋ
+\v 12 Kode ta kulya adi, Yi a lui i koŋdya na ŋo liŋ. Iŋkoi, yi ’diri a lui, ama ŋo lio parakiŋdya. Nan a luitöt i koŋdya na ŋo liŋ, ama nan ti ’bön gwon a ’dupiet lo nene ŋo.
+\v 13 Ta köti kulya adi, Kinyo a lo pele, a pele gwe a na kinyo. Iŋkoi, ama Ŋun mo tutu’baka se liŋ. Mugun na ŋuto ’bayin gweki a na wutön, ama a na Matat, a Matat gwe a monye lo mugun na ŋuto.
+\v 14 Ŋun a toŋiju Matat i twan; lepeŋ ko riŋit nanyit mo köti totoŋi yi i twan.
+\p
+\v 15 Ta ti den le adi mugunya kasu aswötön ti mugun na Kristo? Ti nan ’dumuŋdye swöt lo mugun na Kristo anyen gwon a mugun geleŋ ko kawute le? ’Bayin kwoŋ.
+\v 16 Ta a ko den le adi ko ŋuto logon a mora ko kawute lo, ŋilo ŋuto a wora a mugun geleŋ ko lepeŋ? Kogwon a tukö i kulya ti Ŋun na wurö kune adi, Se liŋ murek mo gwon a mugun geleŋ.
+\v 17 Ama ko ŋuto a tomorakiŋdya töili lonyit ko Matat, a se gwe a ŋo geleŋ i Mulökötyo Loke.
+\p
+\v 18 Paji ta towutön. Kunie toronjin liŋ nagon ŋutu kökon kune ti bulö morga mugunya kase, ama ŋuto logon koŋdya towutön lo, lepeŋ toroŋdya mugun nanyit.
+\v 19 Ta a ko den le adi, mugunya kasu a kadi na Mulokotyo Loke lo gwon kasu i mugunya, logon Ŋun a tikin ta lo le? Ta ’bayin gwon a ’borik ko mugunya kasu ama ta a ti Ŋun.
+\v 20 Lepeŋ a gworun ta ko ropet duma, nyena bu ’ye ta Ŋun kasu i mugunya.
+\c 7
+\cl Sura 7
+\p
+\v 1 Nyena nan Ŋilo waddu kulya kasu na wur ta kine. A na ’but ko Ŋuto lalet ködyö ti ’bo ’yu ŋuro nakwan,
+\v 2 ama kogwon Ŋutu jore towutön parik na, ti Ŋutu lyan liŋ geleŋ geleŋ ti ŋadi gwe ko nakwan nanyit, ko ti Ŋutu wate liŋ geleŋ geleŋ ti ŋadi gwe ko lalet lonyit.
+\v 3 Ti lalet kodyo rukokiŋdye nakwan mugun nanyit i koŋdya na kita nanyit na Ŋuto lalet. Koti ti nakwan rukokiŋdye lalet mugun nanyit gwoso i kita nanyit na Ŋuto nakwan.
+\v 4 Kogwon mugun na nakwan ti gwon i riŋit nanyit, ama gwon i riŋit na lalet. Koti mugun na lalet ti gwon i riŋit nanyit, ama gwon i riŋit na nakwan.
+\v 5 An ta ko torenyakin ta ko ’borik, ake ko ta kiyaŋ a torukokin i joŋga na nene diŋit i kwakwaddu, ama i mukok a ta koti mori mora. Nan kulya sona an Satani tem ta, kogwon ta a lomunyak i kulya ti ’dekesi kasu ti mugunya.
+\p
+\v 6 Nan a rukokin ta adi a na ’but, ama nan a ko tiŋdu ta saret.
+\v 7 Nan ködyö ’de ’dekan Ŋutu liŋ gwon gwoso nan lepeŋ ko mugun nio, ama Ŋun ’dogga Ŋutu ko ’dokesi ka ’de ka ’de, kulye totoyem, a kulye tine toyem.
+\p
+\v 8 Nan kulya ko Ŋutu logon a ko yemba se ko karu ’bejin adi, ködyö a na ’but kase ko se yeŋon gwon ka ’de gwoso nio na.
+\v 9 Ama ko lepeŋat ti bulö teŋgu ’dekesi kase ti mugunya, a ti se ködyö yembi yemba. Kogwon yemba a na ’but lwölwöŋ tomie ko ’dekesi ti mugun.
+\p
+\v 10 Nan saŋu Ŋutu logon aje yemba kilo, ’bayin a nan lo saŋu ama a Matat lo saŋu, adi, nakwan nagon aje yema na ködyö ti bulö yaŋdu lalet lonyit,
+\v 11 ama ko nye a yaŋdu lalet lonyit, a ti nye gwe ti yema ko lele ŋuto, bia ti nye köti moruŋdye ko lalet lonyit ni. Ti lalet lonyit ködyö gwe ti yaŋdu nakwan nanyit.
+\p
+\v 12 Ŋilo a nan lo jambu leŋe Matat, nan kulya ko kulye Ŋutu kilo adi, ko lele luŋaser lo yubbo lo gwon ko nakwan nagon ’bayin a kayupönit, ko Ŋina nakwan a ruk si ’da ko lepeŋ, a ti lalet gwe ti yaŋdu lepeŋ.
+\v 13 A ko nene nakwan gwon ko lalet logon ’bayin a kayupönit, ko ŋilo Ŋuto a ruk si ’da ko lepeŋ, a ti nakwan gwe ti yaŋdu lepeŋ.
+\v 14 Kogwon lalet logon ’bayin a kayupönit lo aje gelwe a lo Ŋun kogwon nakwan nanyit, a nakwan nagon ’bayin a kayupönit na iŋge gelwe a na Ŋun kogwon lalet lonyit, a ko ködyö ’bayin sona a Ŋwajik kasu ködyö gwe a paganojin, ama ko Ŋina kwe se gwe a ti Ŋun.
+\p
+\v 15 Ama ko lalet kode nakwan nagon a ko yubbö na ’de ’dekan tu a ti nye iti. Luŋaser lo yubbö kode kiaser na yubbö a ko ri ’diki i kulya gwoso kine. Kogwon Ŋun a luŋ ta anyen si ’da ko taliŋ kasu i midijik.
+\v 16 Do nakwan, do den ada kode do ŋona mo lwölwök lalet ilot? Do lalet, do den ada kode do ŋona mo lwölwök nakwan inot?
+\p
+\v 17 Nyena ti Ŋutu liŋ geleŋ geleŋ ŋadi ködyö yeŋe gwon gwoso na ’doggi Matat nye na, köti gwoso na gwoŋdi nye i diŋit na luŋgi Ŋun nye nu. Ŋilo a saret logon nan todinikin kanisajin liŋ.
+\v 18 Ŋuto ŋona kata logon a tawero i diŋit na luŋgi Ŋun nye nu le? A na ’but, ti lepeŋ gwe ti muggö tawero nanyit. Ŋuto ŋona kata logon a ko tawero i diŋit na luŋgi Ŋun nye nu le? A na ’but, ti nye gwe ti ga ’yu tawero.
+\v 19 Kogwon ko Ŋuto a tawero ’bayin a nene ŋo, köti ko ŋuto a ko tawero ’bayin a nene ŋo, ama ŋo geleŋ tuŋ a ’debba na saresi ti Ŋun.
+\v 20 Ti ŋutu liŋ geleŋ geleŋ padi ködyö yeŋe gwon gwoso na gwoŋdi nye i diŋit na luŋgi Ŋun nye nyu.
+\v 21 Do ŋona a gwon a ’dupiet i diŋit na luŋgi Ŋun do nu le? Kulya ’bayin, ko yeyeju, ama ko do gwon ko komor na ’but i gwon a luitöt a ti do koŋdi sona.
+\v 22 Kogwon ŋuto logon a luŋu ko Matat i mugun na gwoŋdi nye a ’dupiet nu, a nye gwe a luitöt lo Matat. Sona köti, nye logon a luŋu na gwoŋdi nye a luitöt nu, a nye gwe a ’dupiet lo Kristo.
+\v 23 Ta aje gwö rwe ko ropet duma, an ta ko wora ta a ’dupi ti ŋutu.
+\v 24 Nyenagon luŋasirik, ta liŋ geleŋ geleŋ gwolore ta ko Ŋun i gwiliŋit logon nye a luŋgi ta kata lu.
+\p
+\v 25 Man ’bak lele saret lo Matat i kulya ti ŋuto logon a ko yemba kode nagon a ko yema, ama nan tiŋdu yeyeet nio gwoso nan a ŋuto logon Matat a yatakin logon jujukin yiniki.
+\v 26 Nan yeyeju adi a ŋo na ’but ko ŋuto yeŋon gwon gwoso na gwoŋdi nye na, kogwon delyaesi ti na diŋit.
+\v 27 Do aje yemba nakwan le? A na ’but, ko do aje yemba an do ko ga ’yu kolokiŋdyo lepeŋ. Do a ko yemba le? A na ’but, ko do a ko yemba an do ko ga ’yu nakwan.
+\v 28 Ama ko do yeyemba, do a ko koŋdya toron; a ko ŋuro ’diet ’dek yema, lepeŋ a ko koŋdya toron. Kolumbo ŋutu logon totoyem kulo mo gwon ko delyaesi ti na kak, ama nan ’dek lwokuŋdyo ta i ŋo gwoso kine.
+\p
+\v 29 Luŋasirik kwe, nan kulya sona adi, diŋit gwe a naŋutut. Suluja soŋinana tojo ko ŋerot, ti ŋutu logon ko wate kilo ti gwe gwoso ŋutu logon ’bak wate;
+\v 30 ti se lo gwigwien kilo gwe gwoso logon ti gwien; ti ŋutu logon lyolyoŋi kilo gwe gwoso logon ti lyolyoŋi; ti ŋutu logon gwogworuŋdyo kilo gwe gwoso logon ’bak tito;
+\v 31 ti ŋutu logon kita ko ŋo ti na kak kulo ti se gwe gwoso ŋutu logon a ko kitari se. Kogwon na kak se ko ŋo kanyit liŋ ’ba ’bakaara.
+\p
+\v 32 Nan kodyo ’de ’dekan ta gwon ’bak wiwinyesi. Ŋuto logon a ko yemba lo tiŋdu yeyeesi kanyit i kulya ti Matat ko nye tulyoŋgu Matat ada;
+\v 33 ama ŋuto logon a yemba lo tiŋdu yeyeesi kanyit i kulya ti na kak ko nye tulyoŋ nakwan nanyit ada,
+\v 34 a lepeŋ dyadya ’yi dyadya ’yu. Ŋuto nagon a ko yema na kode ko ’disityo tiŋdu yeyeesi kase i kulya ti Matat ko se gwon a ŋutu kanyit ada i mugun ko i kodudwo. Ama ŋuto nagon a yema na tiŋdu yeyeesi kanyit i ŋo ti na kak ko nye tulyoŋ lalet lonyit ada.
+\v 35 Nan Tambu kine kulya kogwon nan ’de ’dekan parakiŋdya ta, ’bayin adi nan yoŋo ri ’dikiŋdya ta, kolumbo nan ’de ’dekan ta koŋdya ŋo na rigwo ko a na ’but, anyen ta tiŋdu ’borik asut i kitakiŋdya na Matat ’bak dyadya ’yu.
+\p
+\v 36 Ko lele ŋuto gwon ko ’diet nagon nye si ’da ko lepeŋ ama ’bayin i gwiliŋit na toyem, a ko ŋilo ŋuto yeyeju adi ’dekesi kanyit ti mugun gwon pape parik, nyena ti lepeŋ koŋdi ŋo na ’deggi nye na; ti se toyeme toyem, ŋina ’bayin a toron.
+\v 37 Ama ko ŋilo ŋuto bubulo gwo ’dan go kanyit i toili, a ’dekesi kanyit ti mugun gwe ti tomijo lepeŋ, a gwe ko riŋit teŋet na se, kweja adi lepeŋ koŋdya ’bura ko nye a yeyeju adi ti nu ŋuro yeŋe gwon a ’diet nanyit geleŋ ’bak yema.
+\v 38 Nyena ŋuto logon a yemba ’diet nanyit lo a koŋdya ’bura, ama ŋuto logon a ko yemba ’diet nanyit lo a koŋdya ’bura bia parik.
+\p
+\v 39 Ŋuto nakwan agu kodyo si ’da ko lalet lonyit nagon lalet nyuŋ gwon jörun nu, ama ko lalet a twan, a ŋina nakwan gwe a luitöt i yema ko lele ŋuto logon nye ’de ’dekan, ama tuŋ ko Matat i mugun.
+\v 40 Ama nan ko mugun nio yeyeju adi lepeŋ ködyö gwon ko lyöŋön ko nye yeŋön gwon a karu ’be ti yema. A nan köti yeyeji adi nan gwon ko Mulökötyo lo ŋun.
+\c 8
+\cl Sura 8
+\p
+\v 1 Nan ŋilo waddu i kulya ti kinyojin logon wuki nyomuejin logon a ŋunyen kilo. Ta kulya adi, Yi lio gwon ico denesi. ’Diri a gwak. Deŋdya na kulya tiŋdu ŋuto i bu ’ya na mugun, ama nyaŋu gweyuŋdya ŋuto ki.
+\v 2 Ko lele ŋuto yeyeju adi nye deden kulya, lepeŋ nyuŋ ti den kulya gwoso ŋuto logon ’diri a lokoŋ.
+\v 3 Ama ŋuto logon nyanyar ŋun lo, ŋun deden lepeŋ.
+\p
+\v 4 Nyena i kulya ti nyesu na kinyojin lo wuki nyömuejin, yi deden adi nyomue ’diri ti gwon jorun, tuŋ yi deŋdya adi kulye ŋunyen ’bayin, ama ŋun kata geleŋ.
+\v 5 Ma ’di ködyö kulye ŋo kata ki yu ko kak ni logon ŋutu luŋ adi se a ŋunyen, ma ’di kilo ŋunyen se ko kimak kata jore,
+\v 6 ama kayaŋ i swot yi a yup adi Ŋun geleŋ kata, logon ŋo liŋ pipiluŋdya ko lepeŋ, logon yi gwon jörun anyen gwon a kanyit lo. Köti yi a yup adi Matat geleŋ kata logon a Yesu Kristo, logon ŋo lio a gweya i tomirian nanyit, ayi gwe jorun kanyit i mugun lo.
+\p
+\v 7 Ama ’bayin a ŋutu liŋ logon deden kine kulya, ama kulye kayupök kata ma ’di tojo ko lo lor logon nyuŋ yeyeju nyömuejin adi a ŋo gwak. Nyena ko se nyesu kinyo, a se yeyeji adi ŋilo kinyo a wuki nyömue, a iŋge tolut se, kogwon töilyet kase denesi a lomunyak.
+\v 8 Kinyo ti joŋ yi ko Ŋun yu; koyi a ko nyesu yi ti gwon a lorok ko lepeŋ i komor, a koyi a nyesu a yi tine gwon a lo ’but.
+\v 9 Ama kunyar ta an ’buruki nasu kopuŋgo ŋutu lomunyak i yupet kilo.
+\v 10 Ama do logon a ŋuto lo deden kulya lo, ko lele ŋuto logon toili lonyit denet alomunyan lo a met do i nyesu i kadi na nyomue, a ŋina ŋona ti parakin lepeŋ i nyesu na kinyo logon a wuki nyomuejin ’bak kujönö le?
+\v 11 Nyena deŋdya inot na kulya kökör ŋuto lomunyan i yupet, ŋilo a luŋaser ilot logon Kristo a twan kogwon kulya kanyit lo.
+\v 12 Nyena na toroŋdi ta luŋösurök lo yubbö, a böŋöddi töilyet kase denesi logon a lomunyak kulo nu, a ta toroŋdi Kristo.
+\v 13 Nyenagon ko kinyo tiŋdu luŋaser lio lo yubbö lo i ’doro, a nan mo köti tine nyesu lokore kwöŋ, an nan to ’doro ’yu luŋaser lio.
+\c 9
+\cl Sura 9
+\p
+\v 1 Nan ’bayin a luitöt le? Nan ’bayina luyökie le? Nan a ko met Matat likaŋ Yesu le? Ta ŋona ’bayin a kita nio ko Matat i mugun le?
+\v 2 Ma ’di nagon kulye ŋutu ti yeye adi nan a luyökie, ama ta ko ’börik deden adi nan a luyökie, kogwon yubbö nasu kwekiŋdya ’diri adi nan a luyökie ko Matat i mugun.
+\p
+\v 3 Ŋilo a waset liö i ŋutu logon lilija kulya kwe kilo.
+\v 4 Yi luyökie ŋona a ko ’buruki i nyesu ko i möju le?
+\v 5 Yi ŋona a ko ’buruki i wörö se ko kiasirik na yubbö kune a wate kaŋ, gwoso na koŋdi kulye luyökie ko luŋasirik ti Matat se ko Kepa na le?
+\v 6 Ta ’dek adi ti yi ko Barnaba ka ’de lo kitani ko könisi kaŋ i parakiŋdya na ’börik le?
+\v 7 Lon asekertyo logon kita a robbi mugun i ŋo liŋ? Da logon a ’yuddu kaden ti binyo i luköbi a tine nyesu ludweki kase? Da logon a yuggu yidin, a tine möju le kase?
+\p
+\v 8 Nan ŋona jambu kine kulya ko riŋit na ŋuto le? Saresi ti Ŋun ŋona ti jambu jojo le?
+\v 9 Kogwon a wurö i Saresi ti Mose adi, Ti do gwe ti toŋa kutuk na dwöt an nyesu i diŋit na ryokakiŋdye nye do ’bolot na. Ŋun ŋona yeyeju dwönin ka ’de?
+\v 10 Nye ŋona ’diri ’bayin jambu sona i kulya kaŋ le? Iŋkoi, kine kulya a wurö i kulya kaŋ, kogwon kakurunit kuŋu ko yenet, a kagwutönit lo ’bolot gwuddye ko yenet adi nye paparuŋdya kinyo.
+\v 11 Koyi a wekiŋdya nyomot ti Mulökötyo Loke kasu kiden, ŋina ŋona a ŋo duma le koyi yeŋdu ŋepa ŋo kasu ti mugun?
+\v 12 Ko ta a ’burukiŋdya kulye ŋutu i ŋepa na ŋo kasu ti mugun, a yi ŋona tine ’buruki bia parik i parundya le? Ama yi a ko kitari nene na kine ŋo nagon a ’buruki yi kune, kölumbö yi ŋoŋoŋga ŋo liŋ an yi teŋgu Loŋe Lo ’but lo Kristo i tu ŋerot.
+\v 13 Ta a ko den le adi ŋutu lo kita i diŋit kwakwaset i Kadi na Ŋun kulo nyesu kinyo lo ŋinu kadi, a se lo kita i pirit ’yuret na rubaŋgajin kulo paruŋdye rubaŋgajin?
+\v 14 Matat köti a saŋu sona adi, ŋutu lo tokujö Loŋe Lo ’but kilo ködyö ryeju pariesi kase ti mugunya i Loŋe Lo ’but.
+\p
+\v 15 Ama nan bu ’ya mugun adi nan a ko kitari nene na kine ŋo nagon a ’buruki ŋutu lo tokujö Loŋe Lo ’but kilo. Nan köti a ko wuŋö kine kulya anyen kine ŋo tiki nan. Bia nan ködyö twatwan! Ti lele ŋuto gwe ti joŋga bu ’ya nio na mugun adi a ŋo kana.
+\v 16 Ko nan tokujö Loŋe Lo ’but a nan tine bu ’ya mugun, kogwon saret lo ri ’dikiŋdya nan. Iŋkoi, gwon a delya köyö ko nan ti tokujö Loŋe Lo ’but!
+\v 17 Ko nan ködyö lo wuluŋdyö koŋdya ŋina kita a nan kodyö tikine ropet, ama nan a ko wulun mugun gwoso i ’dekesi kwe, ama kogwon Ŋun lo wuluŋdyö nan i koŋdya na ŋina kita.
+\v 18 A ko sona, ropet nio gwe a nyo? Ropet nio a tokujö na Loŋe Lo ’but ’bak luŋgu na ropet, kweja adi nan a ko luŋgu ŋo nagon nan a ’buruki kune i Loŋe Lo ’but.
+\p
+\v 19 Kogwon ma ’di nan ’bayin a ’dupiet lo lele ŋuto, nan a tiŋdu mugun a ’dupiet lo ŋutu liŋ anyen nan böŋö löpukuŋdyö ŋutu jore.
+\v 20 Na gwoŋdi nan ko Yudayaki kiden na, a nan koŋdi mugun a Yudayakityo anyen nan böŋö löpukuŋdyö se. Lepeŋat gwon i mukök na Saresi ti Mose, a nan köti koŋdi mugun gwoso ŋuto lo gwon i mukök na kilo Saresi; ma ’di nagon nan ko mugun nio ’bayin i mukök na kilo Saresi. Nan koŋdya ’sona anyen nan boŋo löpukuŋdyö lepeŋat lo gwon i mukok na kilo Saresi.
+\v 21 Ko nan ’dek löpukuŋdyö lwaka logon ’bayin i Saresi ti Mose kulo, a nan koŋdi mugun gwoso nan ’bayin i kilo Saresi, ti gwon adi nan ’bayin gwon i saresi ti Ŋun, kogwon nan ’diri gwon i mukök na saresi ti Kristo.
+\v 22 Ko nan ’dek löpukuŋdyö ŋuto lomunyak, a nan köti koŋdi mugun a lomunyan. Nan a wora a po liŋ a lo ŋuto liŋ; nan kita i kikolin liŋ anyen nan böŋö lwöggu kulye kase.
+\v 23 Nan koŋdya kine ŋo liŋ kogwon kulya ti Loŋe Lo ’but, anyen nan böŋö paruŋdya nye.
+\p
+\v 24 Ta deden adi i ŋuto lo wökön i biryeesi kulo se liŋ wöwökön, ama ŋuro geleŋ lo wuju ’doket, ’bayin sona le? Nyena wöwökine ta anyen ta böŋö wuju ’doket.
+\v 25 Ŋuto liŋ logon mömöŋu i biryeesi kilo teteŋgu ’börik i ŋo liŋ. Lepeŋat koŋdya ’börik sona anyen wuju ’doket nagon a Iŋguya logon a koroŋo logon mo riripön lo, ama yi kulo teŋgu ’börik anyen wuju Iŋguya logon ti ripön kwoŋ.
+\v 26 Nyenagon nan lo wöwökön ’bayin i jöjöŋgu. Nan gwoso kajokanit logon ti ’yako ’yu;
+\v 27 nan jogga mugun nio anyen gwon a ’dupiet nio, anyen i mukök nagon nan a tokukiŋdyö kulye ŋuto Loŋe Lo ’but nu, an Ŋun ko paju nan adi nan a ko kek.
+\c 10
+\cl Sura 10
+\p
+\v 1 Luŋasirik, nan ’de ’dekan ta deden adi, merenyejin kaŋ liŋ ti ’beron a mukö ko luru, a lepeŋat liŋ iŋge lapaddu i Tör Nator,
+\v 2 a lepeŋat liŋ iŋge batisa i luru ko i tör lukata a kakepok ti Mose.
+\v 3 A se liŋ iŋge nyesu kinyo lo geleŋ logon po ki,
+\v 4 a lepeŋat liŋ iŋge möju pioŋ na geleŋ nagon po ki, kogwon lepeŋat möju i lurutat logon Ŋun lo tiŋdu, logon köju a moraddu ko se lu. Ŋilo lurutat a Kristo.
+\v 5 Ma ’di sona, Ŋun a ko lyöŋön ko lojore kase, a jore kase iŋge twatwa, a öpuö kase parasake i yöbu na sese.
+\p
+\v 6 Nyenagon kine kulya liŋ a pokin kayaŋ a kweyesi i tokujöŋdu na yi, an yi be ’ya po narok, gwoso na ’beyi se nu.
+\v 7 An ta ko kwakwaddu ta nyömuejin gwoso kulye kase, gwoso na wurörikin nu adi, Ŋutu a si ’daki kak i nyesu ko i möju, a ŋine ki i gwoja.
+\v 8 Ti yi gwe ti towutön gwoso na koŋdi kulye kase köju nu, a ŋuto aliŋan merya murek wot musala iŋge twatwa i lor geleŋ.
+\v 9 Ti yi gwe ti möŋu Kristo, gwoso na koŋdi kulye kase nu, a munuö iŋge tatatu lepeŋat.
+\v 10 An ta ko wiwinya ta gwoso na wiwinyari kulye kase nu, a malaikatat Katatuanit iŋge tatu se.
+\p
+\v 11 Kine kulya liŋ a konaki lepeŋat a kweyesi, a iŋge wuröki kak i tokujöŋdu na yi, kogwon yi gwolor i diŋit nagon ’dutet gwe nyona ko po.
+\v 12 Ŋuto logon yeyeju adi nye gwogwo ’dan go lo, ti nye meddi ’bura an nye ’doro.
+\v 13 Nene mörit ’bayin na pokin kasu lwölwöŋ na pokin i ŋuto liŋ. Ŋun yiyiniki i po liŋ, a lepeŋ mo tine kölökin ta i tema lwölwöŋ riŋit nasu, ama lepeŋ mo kwekwekin ta kiko logon ta rwöddi kaŋo i ŋina mörit kata, anyen ta bubulö poŋga.
+\p
+\v 14 Nyenagon ta julin kwe lo nyanyara kulo, paji ta kwakwaddu na nyömuejin logon a punyen kilo.
+\v 15 Nan ŋilo jambu ko ta gwoso ŋuto lotolokok, nyena lilije ta ko ’börik kulya na jam nan kune.
+\v 16 Kopo nagon yi mömöji na i diŋit nagon yi tiŋdu Ŋun tinate i mukök na nyesu na rorwe nu, yi ŋona ’bayin paruŋdya rima ti Kristo le? A na pipiŋdye yi ambata nu, yi ŋona ’bayin paruŋdya mugun na Kristo le?
+\v 17 Kogwon ambata geleŋ kata, kweja adi a yi logon jore kilo gwe a mugun geleŋ, kogwon yi liŋ paŋu ambata geleŋ.
+\p
+\v 18 Yeyeji ta po na kon ŋuto ti Yisaraele. Se lo nyesu rubaŋgajin kilo paruŋdya po nagon wuki Ŋun i pirit ’yuret na rubaŋgajin, ti gwon sona le?
+\v 19 A kirut nan jambu kulya nagon a ti nyo? Adi kinyo lo wuki nyömuejin a nene po le? Kode adi nyömue ŋona a nene po?
+\v 20 ’Bayin, nan a ko jambu sona. Nan kulya adi, Rubaŋgajin logon paganojin wuwukin kilo a ti mulökö lorok, ’bayin a ti Ŋun. Nan ti ’bön ta paŋu nene po ko mulökö lorok.
+\v 21 Ta ti bulö matuŋdya i kopo na Matat ko köti i kopo na mulökö lorok. Ta ti bulö nyesu i misa na Matat ko köti i misa na mulökö lorok.
+\v 22 Yi ŋona ’de ’dekan tiŋdu Matat i yulön? Yi ŋona kata ko riŋit a duma lwölwöŋ nanyit le?
+\p
+\v 23 Ta kulya adi, Yi a lui i koŋdya na po liŋ. Iŋkoi, yi ’diri a lui, ama po liŋ ti parakiŋdya. Yi ’diri a lui, ama po liŋ ti gweyuŋdya ŋuto ki.
+\v 24 Ti lele ŋuro gwe ti ga ’yu kulya kanyit, ama ti nye ga ’yi kulya ti marate lonyit.
+\v 25 Ta bubulö gwöruŋdyö po liŋ abur i pirit gwörit na lokore a nyesi se ’bak pipija kode a po na toron.
+\v 26 Kogwon kak na a na Matat se ko po liŋ na gwon i lukata nanyit kune.
+\v 27 Ko lele ŋuro logon ’bayin a kayupönit a luŋgu ta i kinyo, ko ta ’de ’dekan tu, nyesi ta po nagon a tiki kasu i komor kune ’bak pipija kode a po na toron.
+\v 28 Ama ko lele ŋuro a takiŋdya ta adi, Ŋilo a kinyo logon a wuki nyömuejin, an ta ko nyö ta ŋilo kinyö, kogwon kulya ti ŋuro lo takiŋdya ta sona lo, se ko i kulya ti töili denet lo toron—
+\v 29 kweja adi, ti gwon a töili ilot denet lo toron, ama a lo ŋilo ŋuro lo tukökiŋdyö do ŋilo. Kode do pija adi, Nyo nagon töili lo lele ŋuro denet lo toron teŋgu nan i gwon a luitöt i nyesu abur?
+\v 30 Ko nan a paruŋdya ŋilo kinyo ko lyöŋesi, a nyo nagon lele ŋuro yuyuggö nan kogwon kinyo logon nan aje tiŋdu Ŋun tinate kogwon nye lo?
+\p
+\v 31 Waset lio gwon sona adi, Kode ta nyenyesu, kode mömoju, kode koŋdya nyo, koŋdi ta po liŋ i bu ’ya na Ŋun.
+\v 32 An ta ko koŋdya ta nene po nagon tuköpuggö Yudayaki, kode ŋuto ti kulye jurön, kode kanisa na Ŋun.
+\v 33 Gwoso na möŋi nan i tulyöŋgu na ŋuto liŋ i po liŋ nagon nan kökon kune. Nan ti yeyeju kulya kwe, ama nan yeyeju kulya ti ŋuto liŋ anyen se böpö lwölwökö.
+\c 11
+\cl Sura 11
+\p
+\v 1 Mirakiŋdye ta nan gwoso nagon nan mirakiŋdye Kristo na.
+\p
+\v 2 Nan pupurja ta kogwon ta ŋupi yeye nan, a ta ’depakiŋdye i saresi logon yeŋon a keri logon nan aje todinikin ta kilo.
+\v 3 Ama nan ’de ’dekan ta deden adi Kristo a kwe lo ŋuto lyan liŋ, a lalet gwe a kwe lo nakwan nanyit, a Ŋun gwe a kwe lo Kristo.
+\v 4 Nyenagon ko lele ŋuro kwakwaddu kode tokujö ko kwe nanyit a mukö, lepeŋ lauŋdya kwe lonyit.
+\v 5 A ko nene ŋuro kwakwaddu kode totokujö ko kwe nanyit a ko mukö, lepeŋ lauŋdya kwe lonyit, lepeŋ gwon gwoso ŋuro nagon kwe a ’barinu.
+\v 6 A ko ŋuro nakwan ti muggö kwe nanyit a bia ti kupir kanyit ’duŋoni ’dupo; ama ko kwe na ŋuro nakwan yuyu i ’duŋgö kode i ’bariŋdu na kupir kanyit, a ti lepeŋ ködyö muke muk kwe nanyit.
+\v 7 Ŋuto lalet ködyö ti muggö kwe nanyit, kogwon nye a gwuluet na Ŋun ko a bulet lonyit. Ama ŋuro nakwan a bulet na ŋuro lalet.
+\v 8 Kogwon ŋuro lalet a ko gweye i ŋuro nakwan, ama ŋuro nakwan a gweye i ŋuro lalet.
+\v 9 Kogwon lalet a ko gweki i kulya ti ŋuro nakwan, ama ŋuro nakwan a gweki i kulya ti ŋuro lalet.
+\v 10 Nyenagon kogwon kulya ti malaikajin, ŋuro nakwan ködyö gwon ko muket na kwe anyen kwekiŋdya adi lepeŋ gwon i saret lo lalet.
+\p
+\v 11 Ama na gwoŋdi yi ko Matat i mugun na, ŋuro nakwan ti gwon a nene po ’bak ŋuro lalet, köti ŋuro lalet ti gwon a nene po ’bak ŋuro nakwan.
+\v 12 Kogwon gwoso nagon ŋuro nakwan gweye i ŋuro lalet nu, sona köti ŋuro nakwan na yupuŋdyö ŋuro lalet, ama po liŋ po ko Ŋun yu.
+\v 13 Lilije ta ko ’börik, ŋona a na ’but ko ŋuro nakwan kwakwaddu Ŋun ’bak muggö kwe nanyit le?
+\v 14 Gwiliŋit lo ŋuro ŋona ti todinikin ta adi ko ŋuro lalet gwon ko kupir a lojo lepeŋ lalawe, ti gwon sona le?
+\v 15 Ama ko ŋuro nakwan gwon ko kupir a lojo lepeŋ bubula, ti gwon sona le? Kogwon kupir kanyit lojo kulo a tiki lepeŋ a mukesi kanyit.
+\v 16 Ama ko lele ŋuto ’de ’dekan rerenya i kine kulya, a ti nan kulyani adi, yi ko kanisajin ti ŋun gwon ’bak lele keri i kulya ti kwakwaddu.
+\p
+\v 17 Ama na sarakiŋdye nan ta na, nan ti puŋa ta, kogwon na momoruŋdye ta i pirit na geleŋ nu, ta koŋu ’borik ti gwon i parakiŋdya na ’borik.
+\v 18 Ŋo togeleŋ, nan a yiŋ adi ko ta a momoruŋdya i, pirit na geleŋ a kanisa a ta gwe i kökoroja na ’borik; a nan iŋge yuŋ kine kulya a swot.
+\v 19 (’Diri kunie koresi agu ködyö gwon kata kasu kiden anyen liliuŋdya ŋutu ti to ’diri.)
+\v 20 Ama ko ta a momora i pirit na geleŋ, ta ’bayin nyesu Nyeŋ na Matat likaŋ;
+\v 21 kogwon na nyesi ta nu, ŋutu liŋ geleŋ geleŋ möröddu ŋerot i nyesu na kinyo lose, a kulye gwe ko magor, a kulye mere meran.
+\v 22 Ta ’bak midijik anyen ta nyesu ko möju kata le? Kode ta ŋona lauŋdya kanisa na Ŋun, a toyuje kusik ti ŋutu lomerika lo gwon kasu kiden? Ti nan ködyö jamaki ta nyo i kine kulya? Ti nan ködyö pupurje ta le? ’Bayin kwöŋ, nan ti pupurja ta asut.
+\p
+\v 23 Kogwon saresi logon nan todinikin ta kilo nan a wu ko Matat, adi, i tukwaje lo tiki ’e Matat Yesu i tatua lu, lepeŋ a ’dumuŋdya ambata,
+\v 24 a tiŋdi Ŋun tinate, a pipiŋdye pipiŋdya, a kulyani adi, Ŋina a mugun nio nagon a pipinyaki ta na. Koŋdi ta sona anyen yeyeori nan.
+\v 25 A i mukök na nyesu, a nye köti ’dumuŋdye kopo, a kulyani adi, Ŋina a tomoret ludukötyo nagon tetena ko rima kwe anyen tomor a Ŋun ko ŋutu kanyit. Koŋdi ta sona temba i möju nasu anyen yeyeori nan.
+\v 26 Kogwon temba i diŋitan liŋ na nyesi ta ŋina ambata ko na möji ta i ŋina kopo nu, a ta tukökiŋdye twan na Matat likaŋ tojo ko nye a po.
+\p
+\v 27 Nyena ko lele ŋuto a nyesu na ambata kode möju i ŋina kopo na Matat i kiko logon ti jukin, lepeŋ a toroŋdya mugun na Matat se ko rima kanyit.
+\v 28 Ti ŋuto agu ködyö teme tem mugun i ŋerot nagon nye nyesu ŋina ambata koi möju i ŋina kopo.
+\v 29 Kogwon ŋuto logon nyesu ko möju ’bak timuŋdya mugun na Matat likaŋ lo, lepeŋ nyökiŋdyö ko matakiŋdya mugun ’duŋöki na putet.
+\v 30 Ko ŋina kwe jore kasu a lomunyak ko a gigilötu, a kulye iŋge twatwa.
+\v 31 Ama koyi kiyaŋ a lilija ’börik, a yi ködyö tine ’duŋöki putet;
+\v 32 ama Matat lo lilija kulya kaŋ, a nye lo riŋge yi, anyen yi mo gwon ti ’duŋöki putet loron i pirit na geleŋ ko ŋutu ti na kak.
+\p
+\v 33 Nyenagon luŋasirik kwe lo yubbö, ko ta momoruŋdya i nyesu na kinyo, tumöni ta tumön ko ’börik.
+\v 34 Ko ŋuto logon ko magor, a ti nye ködyö nyesi kanyit midi, an momora nasu jakiŋdya ta putet loron. Nyena ko nan a tu kasu ŋini a nan mo tu teteŋdi kunie kulya kine.
+\c 12
+\cl Sura 12
+\p
+\v 1 Nyena luŋasirik kwe, nan ti ’bön ta dyadya ’yu i kulya ti ’dokesi ti Mulökötyo nagon ’dokarikin ŋutu kase i töilyet kune.
+\v 2 Ta deden adi, na gwoŋdi ta köju a paganojin nu, a ta iŋge jiköji i kikolin ka ’de ka ’de i kwakwaddu na nyömuejin logon a mumutön.
+\v 3 Nyenagon nan ’de ’dekan ta kukurun adi, lele ŋuto ’bayin logon Mulökötyo lo Ŋun lo tujambu lepeŋ adi, Ti Yesu lömöni lömö. Köti lele ŋuto ’bayin logon bubulö kulya adi, Yesu a Matat, ake ko Mulökötyo Loke lo tujambu lepeŋ.
+\p
+\v 4 Mulökötyo Loke katinunit kata geleŋ logon ’dogga ŋutu kase i töilyet ko ’dokesi ka ’de ka ’de.
+\v 5 Matat geleŋ lo kitaki ama i kikolin ka ’de ka ’de.
+\v 6 Ŋun geleŋ lo tokitaju kitajin ka ’de ka ’de ko ŋutu liŋ geleŋ geleŋ i mugunya.
+\p
+\v 7 Mulökötyo Loke a kweki ŋutu liŋ geleŋ geleŋ anyen se böŋö ryeju ’bulit.
+\v 8 Mulökötyo Loke titiŋdu ŋuto i jambu a lokoŋ, köti nye geleŋ titiŋdu lele i jambu deden kulya.
+\v 9 Mulökötyo lo geleŋ lo titiŋdu ŋuto i yubbö, a köti nye lo geleŋ lo tiŋdi lele ŋuto riŋitön tolikesi ti ŋutu.
+\v 10 Mulökötyo lo geleŋ lo titiŋdu ŋuto riŋit konet na sörösi, a tiŋdi lele ŋuto riŋit i tuggö na kulya nagon Ŋun a jamakin lepeŋ, a tiŋdi lele riŋit i gwulu ’yu na mulökö ka ’de ka ’de, a tiŋdi lele riŋit i rurutuŋdya na kulya i kutuk na gwon ka ’de, a tiŋdi lele riŋit i nyönyöggu na kutusen na gwon ka ’de.
+\v 11 Ŋilo a Mulökötyo lo geleŋ lo kikita i kine ŋo liŋ, a gwelakiŋdye i ŋutu liŋ geleŋ geleŋ gwoso na ’deggi nye na.
+\p
+\v 12 Kogwon gwoso na gwoŋdi mugun na ŋuto a ŋo geleŋ a köti gwe ko swötön jore na, ama kilo swötön liŋ ti mugun logon jore kilo a mugun geleŋ, nyena a Kristo köti gwe sona.
+\v 13 Kogwon yi liŋ kode Yudayaki, kode ŋutu ti kulye jurön, kode ’dupi, kode lui, yi a batisaki i ŋilo Mulökötyo lo geleŋ, a gwe a mugun geleŋ, a yi liŋ möji i ŋilo Mulökötyo lo geleŋ lo.
+\p
+\v 14 Mugun na ŋuto ti gwon ko swöt geleŋ ka ’de, ama gwon ko swötön jore.
+\v 15 Ko ködyö moköt a kulya adi, Nan ’bayin a könin, kweja adi nan ’bayin a lo mugun. A ko sona, lepeŋ ’diri ’bayin a lo mugun le?
+\v 16 A ko ködyö swöt kulya adi, Nan ’bayin a koŋe, kweja adi nan ’bayin a lo mugun. A ko sona, lepeŋ ’diri ’bayin a lo mugun le?
+\v 17 A ko ködyö mugun liŋ na ŋuto gwon a koŋe, a nye ködyö yiŋge ada? A ko mugun liŋ ködyö gwon a swöt, a nye ködyö moji ada?
+\v 18 Ama Ŋun a tiŋdu swötön liŋ ka ’de ka ’de i mugun gwoso nagon nye ’de ’deggi na.
+\v 19 A ko ködyö swötön liŋ gwon a swot geleŋ ka ’de, a nye ködyö gwe a mugun ada?
+\v 20 Ama ’diri swötön jore kata, ama mugun a ŋo geleŋ.
+\v 21 Nyenagon a koŋe tine bulö kulya ko könin adi, Nan ti ’bön do, kode köti a kwe tine kulya ko mokosi adi, Nan ti ’bön ta.
+\v 22 ’Bayin sona, kölumbö kilo swötön logon meta a lomunyak kilo ’de ’dekarikin parik i mugun.
+\v 23 Nyena swötön ti mugun logon yi yeye adi ti bula parik kilo yi kölumbö bubu se parik. A swötön ti mugun logon meta ti kwelen kilo kölumbö tokwelenyoni tokwelenyo bia parik,
+\v 24 ama swötön logon kwekwelen kilo ti ’dekarikin tokwelenyo. Ama Ŋun a tetenakin mugun na ŋuto anyen swötön logon lalawe kulo böŋö bubula,
+\v 25 anyen mugun ködyö gwon ti kökoroja, ama anyen swötön liŋ ka ’de ka ’de ködyö gwon i tuparakin ko ’börik.
+\v 26 Ko lele swöt lo mugun mimien, a mugun liŋ mine mien, a ko lele swöt lo mugun a bula, a mugun liŋ lyöŋi lyöŋön.
+\p
+\v 27 Nyena ta a mugun na Kristo, a ta liŋ geleŋ geleŋ gwe a swötön ti mugun nanyit.
+\v 28 Nyena i kanisa, Ŋun a tiŋdu luyökie a togeleŋ, a tomurek gwe a nebijin katokuök, a tomusala gwe a katodinök ti Kulyaet lo Ŋun, a kirut gwe a kakonak ti sörösi, a gwe a ŋutu logon a tiki riŋitön tolikesi ti ŋutu, a gwe a se logon parakiŋdya kulye ŋutu, a gwe a ŋutu logon bubulö meddya kitajin, a gwe a ŋutu logon jambu ko kutuk na gwon ka ’de.
+\v 29 Lepeŋat liŋ a luyökie le? ’Bayin. Lepeŋat liŋ a nebijin le? ’Bayin. Lepeŋat liŋ a katodinök le? ’Bayin. Lepeŋat liŋ kokoŋdya ŋo sörösi le? ’Bayin.
+\v 30 Lepeŋat liŋ a ’doka ko riŋitön tolikesi le? ’Bayin. Lepeŋat liŋ jajambu ko kutusen na gwon ka ’de le? ’Bayin. Lepeŋat liŋ ŋona bubulö nyönyöggu kine kutusen le? ’Bayin.
+\v 31 Nyenagon be ’yi ta ’dokesi nagon a ti ŋerot kune. Ama nan ’dek kwekiŋdya ta kiko lo ’but bia parik.
+\c 13
+\cl Sura 13
+\p
+\v 1 Ma ’di ko nan jambu ko kutusen ti ŋutu kode ti malaikajin, ama ko nan ’bayin a kanyaranit, a nan gwe gwoso luputöt lo woŋon parik kode gwoso re na jujulö adi gwaŋ gwaŋ.
+\v 2 A ko nan a ’doka ko riŋit tokuet, a nan kuru kurun kulya lwönö liŋ se ko denesi liŋ, köti ko nan gwon ko yupet nio liŋ anyen tomijöddu merya, ama ko nan ’bayin a kanyaranit, a nan gwe ’bayin a nene ŋo.
+\v 3 A ko nan a ’dogga ko ŋo kwe liŋ, a tiŋdi mugun i ’yura a rubaŋga, ama Iro nan ’bayin a kanyaranit, a nan tine ryö ’bulit kwöŋ.
+\p
+\v 4 Nyaŋu ŋoŋoŋga diŋit a najo a gwe a na ’but ko ŋutu. Nyaŋu ti be ’ya arabat, lepeŋ ti pupurja mugun,
+\v 5 a gwe ’bayin a kaŋa. Nyaŋu ti koŋdya ŋo nagon ti jukin i kona, lepeŋ ti deŋdya mugun. Nyaŋu ti woran ’de ’de, a tine keŋdya toronjin.
+\v 6 Nyaŋu ti lyöŋön ko ŋo narok, ama lyölyöŋön ko kulya ’diri.
+\v 7 Nyaŋu ’doko ŋo liŋ, a yubbe ŋo liŋ, a yeŋdi ŋo liŋ, a ŋoŋaddi ŋo liŋ.
+\p
+\v 8 Nyaŋu ti ’duddyö kwöŋ. Ko tokujö kata, a mo ’bakani ’baka; a ko jambu ko kutusen nagon ka ’de kata, a mo ’duddye ’duddyö; a ko deŋdya na kulya kata, a mo liki likin.
+\v 9 Kogwon yi deŋdya a swöt kana, a yi tokuje gwoso nebijin a swöt kana,
+\v 10 ama ko ŋo nagon ’buluŋ na a pukun, a ŋo nagon a swöt kana na mo liki likin.
+\v 11 Na gwoŋdi nan köju a lupudi nu, jamesi kwe a ti tolupudien, ko denesi kwe a ti tolupudien se ko yeyeesi kwe a ti tolupudien. Soŋinana nan gwe a ŋuto lo wora; nan aje kölökin konesi ti tolupudien.
+\v 12 I na diŋit yi meddya ŋo liŋ adi töyi töyi gwoso maŋöara nagon ti meddya ’bura, ama molu nu yi memet a lokomor. I na diŋit na nan tuŋ deŋdya a swöt kana, ama molu nu a nan mo deŋdi Ŋun ’buluŋ, gwoso nagon Ŋun deŋdi nan ’buluŋ na.
+\v 13 Do kata musala nagon yeyeŋon ŋupi; kweja adi yupet, ko yenet, se ko nyaret; ama nyaret nagon a duma na se liŋ.
+\c 14
+\cl Sura 14
+\p
+\v 1 Kepoddi ta nyaret a kwe na ŋo liŋ; ama köti be ’yi ta ’dokesi nagon Mulökötyo Loke ’doggi ŋutu kasei töilyet kune, kegga i tukökiŋdyö na kulya nagon Ŋun a jamakin ŋutu kune.
+\v 2 Ŋuto logon jambu ko kutuk nagon ka ’de lo ti jambu ko ŋutu ama jambu ko Ŋun; kogwon ŋuto ’bayin logon kukurun kulya nagon nye jajam kune, ama lepeŋ jambu kulya lwönö nagon Mulökötyo Loke lo yukakiŋdya lepeŋ.
+\v 3 Kudyakan ŋuto logon tuggö kulya nagon Ŋun a jamakin lepeŋ kune, jamakiŋdya ŋutu kilo kulyaesi anyen gweyuŋdya se ki, anyen togo ’yu se, a suŋge se.
+\v 4 Ŋuto logon jambu ko kutuk nagon ka ’de lo gweyuŋdya mugun ki, ama nyelogon tuggö kulya nagon Ŋun a jamakin lepeŋ kune gweyuŋdya kanisa ki.
+\p
+\v 5 Nan ködyö ’de ’dekan ta liŋ jambu ko kutusen na gwon ka ’de, ama bia parik nan ködyö ’de ’dekan ta tuggö kulya nagon Ŋun a jamakin ta kune. Ŋuto logon tuggö kulya nagon Ŋun a jamakin lepeŋ kune a lwöŋ ŋuto lo jambu ko kutusen nagon ka ’de lo, ake ko lele ŋuto kata logon nyönyöggu kulya na jam nye kune anyen gweyuŋdya kanisa ki.
+\p
+\v 6 Nyenagon luŋasirik, ko nan a tu kasu ŋini a jambi ko kutusen nagon ka ’de, a ’bulit gwe a nyo kasu? Tuŋ ’bulit kata ko nan jamakiŋdya ta kulya nagon Ŋun a kwekin nan kune, kode deŋdya na kulya, kode i tuggö na kulya nagon Ŋun a yukakin nan kune, kode i todiŋdyö na ta.
+\v 7 A ko tito na jujulö gwoso kili ’ba ko tom nagon ’bak ru kune, ko ŋuto a ju ’yö a ’bököri a ŋutu kuru ada ko lon köli lo julö?
+\v 8 A ko löri na gor a julö a ’bököri, a ŋutu dene ada adi se a luŋu i gor anyen teteŋdya ’börik ajo?
+\v 9 Köti jojo kasu. Ko ta jambu kulyaesi logon ŋutu ti kurun, ŋa logon bubulö deŋdya ko ta jambu nyo? Kogwon ta jamakiŋdya kilo kulyaesi i köbuŋöt.
+\v 10 Gworolo kata jore i kak ni logon ka ’de ka ’de, ama lele geleŋ lose ’bayin logon ti kurwe.
+\v 11 Ama ko nan ti kurun gworo logon jajamarikin lo, kweja adi ŋuto lo jambu lo a lwakatyo köyö, a nan gwe a Lwakatyo kanyit.
+\v 12 Köti gwon sona kasu; nyena kogwon ta gwon ko pusök i wuju na ’dokesi nagon Mulökötyo Loke ’do ’doggi kune na, ga ’yi ta bia parik ’dokesi nagon gweyuŋdya kanisa ki.
+\p
+\v 13 Nyenagon ti ŋuto logon jambu kutuk nagon ka ’de lo ködyö muluŋdye riŋit ko Ŋun, anyen nyönyöggi kulya na jam nye kune.
+\v 14 Kogwon ko nan kwakwaddu ko kutuk nagon ka ’de, töili lio lo kwakwaddu ama denesi kwe ’bayin i kita.
+\v 15 A kirut gwe ada? Nan ködyö kwakwaddu ko töili lio, ama a nan köti ködyö kwakwaddi ko deŋdya na kulya i pirit na geleŋ. Nan ködyö yoyolo ko töili lio, ama a nan köti ködyö yoloni ko deŋdya na kulya i pirit na geleŋ.
+\v 16 A ko do tiŋdu Ŋun tinate ko kutuk nagon ka ’de, a ŋuto kana logon kata i momoret lo ko ködyö nye ti den ŋo nagon do jajam i tiŋdu inot na tinate na, nye ŋona bubulö ruggö ada adi, Amin?
+\v 17 Ma ’di ködyö tiŋdu inot na Ŋun na tinate a na ’but parik, ama lele ŋuto a ko gweye ki kwöŋ.
+\v 18 Nan tiŋdu Ŋun tinate kogwon nan bubulö jambu ko kutusen nagon ka ’de bia parik lwölwöŋ ta liŋ;
+\v 19 ama ko nan gwon i momoret na kanisa i kwakwaddu, nan ködyö nyanyar jamuŋdya kulyaesi mukanat logon po köyö i denesi anyen nan ködyö todiŋdyö kulye ŋutu kilo, lwölwöŋ rurutuŋdya na kulyaesi aliŋan puök i kutuk nagon ka ’de.
+\p
+\v 20 Luŋasirik, an ta ko gwon ta gwoso lupudiet i yeyeesi kasu; gwe ta gwoso lupudiet i kulya ti ŋisa, ama gwe ta a ŋutu lo wora i yeyeesi kasu denesi.
+\v 21 A wurö i Saresi adi, Nan Matat lo kulya adi, Nan mo jajambu ko ŋutu ti ŋilo jur i kutusen ti ŋutu logon jambu kutusen nagon ka ’de, iŋkoi, i kutusen ti Lwaka, ma ’di sona a lepeŋat mo tine ’bön yiŋga nan.
+\p
+\v 22 Nyena jambu ko kutusen nagon ka ’de a kweyet nagon kweki ŋutu logon ti yubbö kilo, ti gwon i ŋutu logon a yubbö kilo, ama tuggö na kulya nagon Ŋun a jamakin ŋutu kune a kweyet nagon kweki ŋutu logon a yubbö kilo, ti gwon i Ŋutu logon a ko yubbö kilo.
+\v 23 A ko kanisa liŋ a momora i pirit na geleŋ, a ŋutu liŋ poki i jambu ko kutusen nagon ka ’de, a ko ŋutu kana kode logon ’bayin a kayupök kilo a lupö lukata, lepeŋat ŋona ti kulya adi ta a mamala le?
+\v 24 Ama ko ŋutu liŋ gwon i tuggö na kulya nagon Ŋun a jamakin se kune, a ko ŋuto kana kode logon ’bayin a kayupönit lo a lupö lukata, a ŋo liŋ na yiŋ nye kune ’dorone kanyit i töili kwekiŋdya adi nye a lyaŋan, a ŋo liŋ tiŋdi lepeŋ i deŋdya adi nye mo ’du ’duŋöki putet;
+\v 25 a lwönö na gwon kanyit i töili kune kweyani kweya, a nye ’dorone kak rupu i kwakwaddu na Ŋun, a kulyani adi, Ŋun ’diri gwon kasu kiden.
+\p
+\v 26 Luŋasirik, yi ködyö gwon ada? I diŋit nagon ta a momorakiŋdya i kwakwaddu nu, a lele yuluŋdye köli, a lele todiŋdye todiŋdyö, a lele kweji kulya nagon Ŋun a kwekin lepeŋ kune, a lele jambi ko kutuk nagon ka ’de, kode a lele nyönyöggi nyönyöggu. Ama ti kine ŋo liŋ konani kona anyen gweyuŋdya kayupök ki.
+\v 27 A ko lele ŋuto jambu ko kutuk nagon ka ’de, a ti ŋutu murek kode ti lwöŋ musala ködyö jambi a kiyukan, a lele ŋuto agu ködyö nyönyöggi kulya na jama kune;
+\v 28 ama ko lele ŋuto ’bayin kata logon bubulö nyönyöggu, a bia ti ŋuto logon ’dek jambu ko kutuk nagon ka ’de lo ködyö yiŋani taliŋ, ama tuŋ ti lepeŋ jambi ko mugun se ko Ŋun.
+\p
+\v 29 Ti ŋutu murek kode musala logon a wuju kulya ko Ŋun kulo jambi jambu, a kulye kulo leru lilija kulya na jama kune.
+\v 30 Ama ko Ŋun a kwekin nene ŋo i ŋuto lo si ’da nyona lo, a ti nye logon jambu a kokwe lo yiŋani taliŋ.
+\v 31 Ta liŋ bubulö tuggö kulya nagon Ŋun a jamakin ta kune a kiyukan, anyen ŋutu liŋ böŋo didiniki ko anyen se liŋ gŋgolon.
+\v 32 Ŋutu logon ’dek tuggo kulya nagon Ŋun a jamakin se kune gwon ko riŋit i ŋo nagon a yukaki se kune,
+\v 33 kogwon Ŋun ’bayin a Ŋun logon a kadya dyaŋanit ama a Ŋun lo taliŋ. A ko gwe gwoso i kanisajin liŋ ti Ŋun.
+\v 34 Ŋutu wate ködyö yiŋa taliŋ i momoresi ti kanisa kogwon se a ko ’buruki i jambu; ama ti se gwe i mukök gwoso na jambi Saresi na.
+\v 35 Ko se ’dek denuŋdya kunie ŋo, a ti se ködyö pipije lyan kase, kase i midijik. Kogwon gwon a yu na kwe ko ŋuto nakwan jambu i kiden na momoret na kanisa.
+\v 36 Kulyaet lo Ŋun ŋona suluja kasu le? Kode ta ŋona ka ’de logon a tuköki ŋilo kulyaet?
+\v 37 Ko lele ŋuto a yeyeju adi Ŋun a jamakin lepeŋ kulya, kode Mulökötyo Loke lo yukakiŋdya kanyit i töili, a ti nye dene den adi kulya nagon nan wurökin ta kine Matat lo sarakindya.
+\v 38 A ko nye ti titimba kine kulya adi se a gwak, a nye köti mo tine titima a lo Ŋun.
+\p
+\v 39 Nyenagon luŋasirik kwe, be ’yi ta tuggö na kulya nagon Ŋun a jamakin ta kune, a ti ta gwe ti teŋgu ŋutu i jambu ko kutusen nagon ka ’de kune;
+\v 40 ama ti ŋo liŋ ködyö konani kona ’bura jojo.
+\c 15
+\cl Sura 15
+\p
+\v 1 Nyena luŋasirik, nan ’de ’dekan toyiyikiŋdyö ta kulya ti Loŋe Lo ’but logon nan aje tokukin ta lo, logon ta aje wu lo, logon ta gwo ’dan go kogwon nye lo.
+\v 2 Nyena a ta lwököni lwökö kogwon ŋilo lore ko ta ködyo a ’depakiŋdya go i kulya nagon nan a tokukin ta kine, a ko ködyö ’bayin sona, a ta yubbe ko kana.
+\p
+\v 3 Nan aje todinikin ta ŋo duma togeleŋ nagon nan aje wu na, kweja adi, Kristo a twan kogwon toronjin kaŋ gwoso na wurörikin köju nu adi lepeŋ mo tatatua,
+\v 4 lepeŋ a nuka, a iŋge toŋiyu i twan i lor tomusala lonyit gwoso na wurorikin koju nu adi nye mo totopiyu,
+\v 5 lepeŋ a pukokin ko Kepa, a kirut puköki ko ŋuto kanyit kajujumuk puök wot murek kulo.
+\v 6 A kirut lepeŋ puköki ko ŋuto kanyit kayupök lwölwöŋ miajin mukanat i daŋ geleŋ. (Kilo ŋuto jore kase nyuŋ gwon jörun, ama kulye kase a twatwa.)
+\v 7 A kirut lepeŋ puköki ko Yakobo, a kirut puköki ko luyökie liŋ.
+\v 8 A i ’dutet nase liŋ, a lepeŋ puköki köyö gwoso nan yoyope.
+\v 9 Kogwon nan a lo ’dit lo luyökie liŋ, nan ti jukin lupu a luyökie kogwon nan aje sasaŋdu kanisa na Ŋun.
+\v 10 Ama Ŋun ko ’busan nanyit na nyaŋu a tiŋdu nan i gwon gwoso na gwoŋdi nan i na diŋit na, a ’busan nanyit na nyaŋu gwe a ko kita köyö a po kana. Kölumbö nan a kita parik lwölwöŋ kulye liŋ, ma ’di ködyö ’bayin a nan lo kita, ama a ’busan na nyaŋu na Ŋun na gwon köyö i mugun na nye na kita.
+\v 11 Nyena kode a nan kode a lepeŋat, yi liŋ totoku jo kine kulya, a ta lo yubbe.
+\p
+\v 12 Nyena koyi tokujö kine kulya adi Kristo a topiyu i twan, a ko nyo nagon kulye kasu kulya adi ŋuto ti topiyu i twan?
+\v 13 A ko pien i twan ’bayin, kweja adi Kristo a ko topiyu i twan;
+\v 14 a ko Kristo ködyö a ko topiyu i twan, kweja adi tokujö nikaŋ a po kana, a ta yubbe ko kana.
+\v 15 Iŋkoi, a yi ködyö ryeni a katökorok ’burönök ti Ŋun, kogwon yi a tökoŋu adi Ŋun lo topiju Kristo i twan. Kogwon ko ködyö pien na lo twatwa gwe ’bayin, kweja adi Ŋun a ko topiju Kristo i twan.
+\v 16 Kogwon ko lo twatwa ti topiyu, a Kristo ködyö gwe a ko topiyu i twan.
+\v 17 A ko Kristo a ko topiyu, a yupet nasu ködyö gwe a po kana, ta nyuŋ gwon i toronjin kasu.
+\v 18 Köti ko sona, se logon a doto ko Kristo i mugun kilo aje kakaŋu.
+\v 19 A ko ködyö po na yen yi ko Kristo i mugun kune ’duddyö i lo gwiliŋit ka ’de, a yi ködyö lo delyarikin parik lwölwöŋ ŋuto liŋ.
+\p
+\v 20 Ama ’diri Kristo a topiyu i twan, lepeŋ a waŋet lo kokwe lo ŋuto lo twatwa.
+\v 21 Kogwon gwoso nagon ŋuro a joŋdya twan i na kak na, nyena köti a ŋuro joŋdi topiyu na lo twatwa i twan.
+\v 22 Nyena gwoso nagon ŋuto liŋ twatwa kogwon se a mugun geleŋ ko Adama na, sona köti a ŋuto liŋ mo toruöni toruö ko Kristo i mugun.
+\v 23 Ama ŋuto liŋ geleŋ geleŋ gwon ko dipitan kase: Kristo a topiyu a kokwe, a kirut gwe a ŋuto ti Kristo lo topiyuni i diŋit na pöri nye molu nu.
+\v 24 A kirut ’dutet mo na poŋdi, i diŋit nagon nye a nyökun kak gweyajin liŋ ti tumatyanjin, ko ti kidoni saresi, se ko ti riŋitön anyen se gwon ’bak riŋit, a nye nyökökiŋdye Ŋun Monye tumatyan nanyit.
+\v 25 Kogwon Kristo agu ködyö tutumatyan tojo Ŋun a tikin lepeŋ i ryokakiŋdya na merok kanyit liŋ kak.
+\v 26 A miriku na ’dutet nagon mo tetela nagwe a twan.
+\v 27 Kogwon a wurö adi, Ŋun a tikin Kristo i ryokakiŋdya na po liŋ kak. Kogwon kulyaesi logon adi, Kristo a tiki i ryokakiŋdya na po liŋ kak kulo a ko ’diŋdya Ŋun, kogwon Ŋun lo tiŋdu lepeŋ i ryokakiŋdya na po liŋ kak.
+\v 28 Ama ko po liŋ aje nyökwe kak ko Ŋuro i mokosi, a Ŋuro ko mugun nanyit köti mo nyököjine kak i Ŋun logon a tiŋdu po liŋ gwon ko lepeŋ i mokosi lo, anyen Ŋun böŋö lo gwon geleŋ i po liŋ.
+\p
+\v 29 Nyenagon kulye ŋuto kata logon a batisa i kulya ti lo twatwa. Nyo lepeŋat koŋdya sona? A ko ’diri lo twatwa ti topiyu i twan kwoŋ, a ko nyo nagon ŋuto babatisa i kulya kase?
+\v 30 Köti ko nyo nan gwon i kutuk na twan temba i saalan liŋ?
+\v 31 Luŋasirik, nan a milyeju kogwon lyöpön nio ko ta ko Kristo Yesu Matat likaŋ i mugun na, adi, ’Diri ’diri, nan rurumöki ko twan temba i perok liŋ!
+\v 32 A ko nan jambu gwoso ŋuro kana lo na kak, a ’bulit nio gwe a nyo ko nan a mörö ko gwurupin Epeso yu? A ko lo twatwa ti topiyu i twan, a ti yi nyesi ta, ko ti yi möji ta kogwon ko ’bure yi twatwa.
+\v 33 An ta ko mumuluka ta. Ko tojulin ta ko ŋuto lorok an se ko kelara ta.
+\v 34 Purwene ta, ti yeyeesi kasu yitwene a na ’but, kö ’yi ta toroŋdya. Kulye kasu a ko den Ŋun; nan jambu sona anyen kusik kasu yuyu.
+\p
+\v 35 Ama lele ŋuto bubulö pija adi, Ŋutu lo twatwa ŋona mo totoŋiyu ada? A se mo gwe ko mugunya nagon a nyo?
+\v 36 Do ŋilo ŋuto lu ’böŋ! Nyomot logon do a wekin kak kulo ti bulö punun ki jörun ake ko se kiyaŋ a ’burön.
+\v 37 Do logon do a wekin kak kulo a nyomot kana, kode se a ti leyot kode se a ti kulye ’bulusin, do a ko wekin se kak gwoso i gweya nase nagon se mo pupuŋuŋdye nu.
+\v 38 Ama Ŋun lo tiŋdu se nyomot geleŋ geleŋ i ’duruŋdyö ki ko koroŋo kase se ko kuku kase gwoso nagon nye ’de ’dekan na, kweja adi nyomot liŋ ’duruŋdyö gwoso i gweyarijin kase.
+\v 39 Kogwon ŋo liŋ lo gwon jörun kulo ti gwon ko mugunya jojo. Ŋutu gwon ko gweyari lose lo mugun, a kijakwa gwe ko lose, a kwen gwe ko lose, a somot gwe ko lose.
+\v 40 Do ti ki gwon ko mugunya kase, köti ŋo ti kak gwon ko kase. Ama ŋo ti ki gwon ko minyo lose, a ŋo ti kak gwe ko lose.
+\v 41 Kolor gwon ko minyo lonyit, a yapa gwe ko minyo lonyit, a kaser gwe ko minyo lose ka ’de, iŋkoi, ma ’di kaser gwon ko minyojin kase ka ’de ka ’de.
+\p
+\v 42 Nyena toŋiyu na lo twatwa gwon sona. Do logon a weki kak gwoso nyomot kulo ’bu ’burön, ama ŋo logon a toŋiyu kulo ti ’burön.
+\v 43 Lepeŋat a weki gwoso ŋo na lalawe, a iŋge toŋiyu gwoso ŋo na bubula. Lepeŋat a weki a lomunyak, a iŋge toŋiyu ko riŋit.
+\v 44 Lepeŋat a weki kak ko mugunya ti na kak, a iŋge toŋiyu ko mugunya ti jur lo gwon ki yu. Kogwon ko mugunya ti na kak kata, a mugunya ti jur lo gwon ki gwe kata köti.
+\p
+\v 45 A wurö adi, Adama ŋuto lo kokwe lo a wora a ŋo lo gwon jörun; ama a Adama lo ’dutet lo worani a mulökötyo katoruönit.
+\v 46 Ama ti gwon a mugun na jur lo ki na gwon a na kokwe, ama mugun na na kak na gwon a na kokwe, a kirut i mukök gwe a mugun na jur lo ki.
+\v 47 Ŋuto lo kokwe lo a lo na kak, lepeŋ gweye i liŋo; a ŋuto tomurek lo poŋdi ki yu.
+\v 48 Ŋutu logon a liŋo kana kulo gwon gwoso ŋuto logon gweye i liŋo lo, a se logon a ti ki kulo gwe gwoso nye lo po ki yu lo.
+\v 49 Nyena gwoso na kelaji ’e yi ko ŋuto lo gweye i liŋo lo, a yi mo köti kelajine ko ŋuto lo po ki yu lo.
+\p
+\v 50 Luŋasirik, nan kulya sona adi, mugun ko rima ti bulö parundya tumatyan na Ŋun, köti ŋo na ’bu ’burön na ti bulö parundya ŋo nagon ti ’burön.
+\v 51 Yiŋge ta, nan takiŋdya ta kulya nagon a lwönö, adi yi liŋ mo ti twatwa, ama mugunya kaŋ liŋ mo lölöpukö a gwe ka ’de.
+\v 52 Yi mo lölöpukö a gwe ka ’de adi wulek gwoso mimi ’digga na koŋe, i diŋit na kutari tore lo ’dutet nu. Kogwon tore mo kukuta, a lo twatwa mo toŋiyuni toŋiyu i twan, a gwe ko mugunya nagon ti ’burön, a yi liŋ mo löpuköni löpukö a gwe ka ’de.
+\v 53 Kogwon ŋo na ’bu ’burön na ködyö jupukiŋdya ŋo nagon ti ’burön na, iŋkoi, ŋo nagon twatwan na ködyö jupukiŋdya ŋo nagon ti twan na.
+\v 54 A ko ŋo na ’bu ’burön na a jupukiŋdya ŋo nagon ti ’burön na, kweja adi, ko ŋo na twatwan na a jupukiŋdya ŋo nagon ti twan na, a kirut kulyaet lo wurö lo mo konani kona, adi, Twan a wilö adi mot, a iŋge tela asut.
+\q1
+\v 55 Do twan, niya telet inot nagon do tete ’yi na? Do twan, niya tomijö inot nagon do totomije na?
+\p
+\v 56 Toron na tiŋdu twan i tomijö na ŋutu, a toron ryeji riŋit nanyit i Saresi.
+\v 57 Ama tinate lo Ŋun logon a tiŋdu yi i te ’ya lo kogwon Matat likaŋ Yesu Kristo.
+\p
+\v 58 Nyenagon luŋasirik kwe lo nyanyara kilo, gwo ’de ta go, an ta ko tikin ta ’börik i dukaji kaŋo, kitakiŋdye ta Matat ŋupi ’bak temet, kogwon ta deden adi dara nasu ti gwon a ŋo kana ko Matat i mugun.
+\c 16
+\cl Sura 16
+\p
+\v 1 Nyena nan takiŋdya ta i kulyati ’duma na gurut nagon paraki ’e ŋutu ti Ŋun. Ta agu ködyö koŋdya gwoso nagon nan a sarakiŋdye kanisajin na gwon Galatia yu kunu.
+\v 2 Temba i lor lo Sabata lo Yudayaki i kotumalu nanyit, ta liŋ geleŋ geleŋ agu ködyö gelakiŋdya kunie gurut a swöt, gwoso nagon ta a ryeji na, ko ’dele ta ’de ’bura, anyen ŋutu gwon ti ’dumuŋdya gurut i diŋit na ’durokiŋdye nan nu.
+\v 3 Nyenagon ti ta wuluŋdye ŋutu logon ta a yinikin; ko nan aje ’durökin kasu ŋini, a nan mo soŋdi lepeŋat Yerusalema yu joŋga ’dokesi kasu se ko letajin nagon a toko-resi.
+\v 4 Ko kodyö meta a na ’but köyö i tu, a se mo moraddi ko nan.
+\p
+\v 5 Nan mo tutu i ’yö ’yu na ta i mukök nagon nan aje wöröji ’e lo Makedonia nu, kogwon nan a teteŋdya wöröji ’e lo Makedonia.
+\v 6 Kode nan mo mömö-nuŋdyö kasu ŋini ko nene diŋit, kode sisi ’da ko ta meliŋ ’bukuluŋ, anyen ta parakiŋdya nan i jölö nio ko nan tu da.
+\v 7 Kogwon nan ti ’bön mönuŋdyö kasu ŋini ko diŋit a na ’dit i lwöpöddu nio, ama nan yeŋdu si ’da ko ta ko diŋit a najo, ko ködyö Matat a ’burukin nan.
+\v 8 Ama nan mo sisi ’da ni Epeso tojo ko Pentekosta,
+\v 9 kogwon kötumit ’diri a ŋaki nan a nagalaŋ anyen kita tu ŋerot ko riŋit, a merok gwe jore.
+\p
+\v 10 Ko Timoteo a ’dur kasu ŋini, wuji ta lepeŋ ’bura an nye gwon ko kujönö, kogwon lepeŋ kitakiŋdya Matat gwoso nan.
+\v 11 Nyenagon ti lele ŋuto gwe ti lauŋdya lepeŋ. Ta ködyö ŋaparakin lepeŋ anyen jölö ko taliŋ, anyen lepeŋ yitwe bot köyö ni; kogwon nan gwon i yeŋdu na lepeŋ i po se ko luŋasirik lo yubbö kulo.
+\p
+\v 12 Nyena i kulya ti luŋaser likaŋ Apolo, nan a mamaŋdu lepeŋ parik anyen tu i ’yö ’yu na ta se ko kulye luŋasirik kulo, ama ’bayin i ’deket nanyit i tu i na diŋit, ama lepeŋ mo tutu ko nye a ryö diŋit na ’but.
+\p
+\v 13 Gwe ta ko konyen ŋa, gwo ’de ta go i yupet nasu, gwe ta a purwat, gwe ta a iŋgo.
+\v 14 Ti ŋo liŋ nagon ta kökon kine, koŋdi ta ko nyaŋu.
+\p
+\v 15 Nyena luŋasirik, ta a den Setepano se ko ŋutu lo gwon kanyit mede kulo, adi lepeŋat logon a ŋutu ti kokwe lo löpuggö töilyet Akaya yu. Lepeŋat a tiŋdu ’börik i kitakiŋdya na ŋutu ti Ŋun.
+\v 16 Nyena nan mamaŋdu ta adi ta ködyö twötwö ŋutu gwoso kilo, se ko ŋutu liŋ logon parundya ŋina kita ko pipiret kulo.
+\v 17 Nan a lyöŋön ko po nase Setepano, ko Portunato, se ko Akaiko, kogwon lepeŋat aje sugga pusök nio nagon nan yöŋö meddi ta na;
+\v 18 kogwon lepeŋat a nyökuŋdyö töili lio kak gwoso kasu kilo. Ta ködyö deden adi ŋutu gwoso kilo a ŋutu lo ’but.
+\p
+\v 19 Kanisajin na gwon i jur lo Asia kune roman ko ta. Akwila ko Pirisikase ko ŋutu logon momora kase kadi i kwakwaddu kulo roman ko ta parik ko Matat i mugun.
+\v 20 Luŋasirik liŋ lo yubbö kulo roman ko ta. Rome ta ko ’börik ko ’bi ’biyet nake.
+\p
+\v 21 Nan Paulo lo wuŋö ŋina roman na ’dutet ko könin lio.
+\v 22 Ko lele ŋuto ti nyaŋu Matat likaŋ ti Ŋun lömi löm lepeŋ. Marana tila!—kweja adi, Poŋdi Matat likaŋ!
+\v 23 Ti ’busan na Matat Yesu gwe ko ta.
+\v 24 Nan nyanyar ta liŋ ko Kristo Yesu i mugun. Amin.

48-2CO.usfm

@@ -0,0 +1,348 @@
+\id 2CO
+\ide UTF-8
+\h 2 Korinto
+\toc1 2 Korinto
+\toc2 2 Korinto
+\toc3 2co
+\mt 2 Korinto
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 Nan Paulo a luyökie lo Kristo Yesu i ’deket na Ŋun. Yi se ko luŋaser likaŋ Timoteo roman ko ta ŋutu ti ŋun lo momora Korinto kilo, se ko ŋutu liŋ ti Ŋun lo gwon Akaya yu ’bukuluŋ kulu.
+\v 2 Yi a roman ko ta adi, Ti ’busan se ko taliŋ na po ko Ŋun Baba likaŋ na po ko Matat Yesu Kristo na gwe ko ta.
+\p
+\v 3 Ti Ŋun Monye Matat likaŋ Yesu Kristo, logon a Monye yatakiŋdya ko a ŋun logon ti jaran i togo ’yu na ŋutu lo, ti nye purani pura.
+\v 4 Lepeŋ totŋgo ’yu yi i yoyoŋesi kaŋ liŋ, anyen yi boŋo bubulo togo ’yu ŋutu lo gwon i kunie yoyöŋesi kulo ko togolesi nagon ŋun a togo ’yi yi kune.
+\v 5 Gwoso nagon ŋoŋesi ti Kristo a baranya kiŋdya jore kayaŋ na, nyena koti togolesi nagon Kristo a togo ’yi yi kune a baranyakiŋdya jore kayaŋ.
+\v 6 Koyi a yo yoŋo, yi yöyöŋö anyen ta totŋgolo ko anyen ta lwölwökö; koyi a togolo, yi togolo anyen ta totŋgolo na gwo ’di ’e ta go i gŋgesi nagon yi ŋogoŋ kune.
+\v 7 Yi a ko dwadwa ’yu i yeŋdu na ta; yi deden adi gwoso na garuŋdye ta gŋgesi kaŋ na, ta koti mo gagaruŋdya togolesi kaŋ nagon a togolorikin yi kune.
+\p
+\v 8 Luŋasirik, yi ’de ’dekan ta deden gŋgesi nagon yi a gog Asia yu kunu. Ŋogesi na gog yi kune pomoni parik Iwolwoŋ ’doggu nikaŋ, nyena a yi tine yeŋdu adi yi ruru.
+\v 9 ’Diri a yi yeyeji adi yi aje ’dugoki putet lo twan; ama kine go pokin anyen yi kodyo gwon ti yinikiŋdyo ’borik, ama anyen yinikiŋdyo ’borik ko Ŋun logon toŋiju ŋutu i twan lo.
+\v 10 Lepeŋ a lwökuŋdyö yi i twan naron gwoso ŋina, iŋkoi, lepeŋ mo Iwolwok yi koti. Yi a yeŋdu lepeŋ parik adi lepeŋ mo ’yaladdu ŋerot Iwoŋgu na yi koti.
+\v 11 Ta koti kodyo gagarakin yi i kwakwasesi kasu. Nyena a ŋun mo ruŋge kwakwasesi ti ŋutu jore kogwon kulya kaŋ i ’boroja na yi, a ŋutu jore mo pupurje lepeŋ kogwon kulya kaŋ.
+\p
+\v 12 Bu ’ya nikaŋ na ’borik gwon sona adi, toilyet kaŋ a kwekin yi adi gwiliŋit likaŋ lo gwolorgi yi i ŋutu ti na kak ama kegga i ta lo, a lo rigwo i to ’diri na Ŋun. Ŋina ti po i kogon na ŋutu ama po i ’busan na Ŋun.
+\v 13 Yi tuŋ wurökindyo ta go nagon ta bubulo keŋdya ko kukurun se kune. Nan a yinikin adi ma’di nagon ta a ko nyuŋ den yi ’bura na,
+\v 14 ama i lor lo pöri Matat Yesu lu, a ta mo bu ’ye ’borik kogwon kulya kaŋ gwoso na bu ’ye yi ’börik i kulya kasu na.
+\p
+\v 15 Nyena kogwon nan a den ’bura adi kine kulya mo gwon sona, a nan koju teteŋdi tu i ’yo ’yu na ta a kokwe anyen ta böŋö wuju lyoŋon daŋin murek.
+\v 16 Iŋkoi, nan a yeyeju ’yo ’yu ta i tu nio Makedonia ko koti i yitwe nio bot, anyen ta boŋo garakiŋdya nan i tu nio Yudaya.
+\v 17 Na teteŋdi nan sona nu, nan gona a dwadwa ’yu mugun le? Nan gona teteŋdya gwoso ŋuto lo na kak logon ruggö adi, lye, ko ’Bayin, i daŋ geleŋ le?
+\v 18 ’Diri ’diri gwoso na gwoŋdi ŋun a lo yiyiniki na, kulyaet logon yi a jamakin ta lo ti gwon a lye, ko a ’Bayin.
+\v 19 Kogwon Yesu Kristo ŋuro lo ŋun logon yi, ko Siliwano, se ko Timoteo a tokujo kulya kanyit kasu kiden lo ti gwon a lye, ko a ’Bayin, ama ŋun ŋupi ruggo ko lepeŋ i mugun adi, lye.
+\v 20 Kogwon ko Yesu lepeŋ i mugun Ŋun a ruggö adi, lye, nan mo kökon go liŋ na milyeji nan kune. Ŋina a kwe nagon yi kulyari i karin ti Yesu na pupurje yi ŋun nu adi, Amin.
+\v 21 Ŋilo a ŋun logon a togo ’yu yi se ko ta ko Kristo i mugun lo. Koti lepeŋ a ŋun logon aje welakiŋdya yi i koŋdya na kita lo.
+\v 22 Lepeŋ a gigirikiŋdya gwuluet nanyit kayaŋ i mugunya i kwekiŋdya adi yi a kanyit, a iŋge tiŋdu yi Mulokotyo lonyit kayaŋ i toilyet gwoso waŋet lo ŋo nagon mo titiki yi kune.
+\p
+\v 23 Nan ’diŋdya ŋun a katokoronit liŋ, kogwon lepeŋ deden adi kwe nagon nan a ko tu Korinto i ’yo ’yu na ta na kogwon nan ti ’bon todelyaju ta.
+\v 24 Ti gwon adi yi tutumatyan i kulya ti yubbo nasu, kogwon ta gwoŋwo ’dan go i yupet nasu; ama yi kikita ko ta i pirit na geleŋ anyen ta gwon ko lyoŋon.
+\c 2
+\cl Sura 2
+\p
+\v 1 Nyena nan a yeyeju adi nan ti tu i ’yoyu na ta daŋ tomurek i todelyaju na ta.
+\v 2 Kogwon ko nan kodyo todelyaju ta, a ko ŋa kodyo lo kölökine anyen tulyorigu nan? Tun ŋutu logon kodyo tulyöŋgu nan kulo a ŋutu logon nan a todelyaju kulo.
+\v 3 Ko ŋina kwe nan aje wurökin ta nina leta. Nan ti ’bon tu kasu ŋini anyen ŋutu logon kodyo tulyoŋgu nan kilo kodyo todelyaju nan, kogwon nan deden ta liŋ ’bura adi ko nan lyolyoŋon a ta liŋ köti lyoŋi lyöŋön.
+\v 4 Nan aje wurökin ta ŋina leta ko ŋoŋga duma, ko mien na toili se ko ŋolitan jore, ti gwon anyen tomijo ta, ama anyen ta deden ko nyaŋu duma gwanan nagon nan nyaŋi ta na.
+\p
+\v 5 Ama ko kodyo lele ŋuto a todelyaju kulye ŋutu, lepeŋ ti todelyaju nan, ama lepeŋ a todelyaju lojore kasu, ama ti nan gwe ti jambu ko riŋit.
+\v 6 Ŋina riŋet nagon ŋutu lojore aje ’duŋökin na aje jukin lepeŋ.
+\v 7 Kolumbo ta kodyo pipitokin lepeŋ, a togo ’yi lepeŋ, an delya duma ko ’beleŋ lepeŋ.
+\p
+\v 8 Nyena nan mo ’yu ta i kwekiŋdya na lepeŋ adi ta ’diri nyanyar lepeŋ.
+\v 9 Kogwon ŋina a kwe nagon nan wurokiŋdye ta ŋina leta anyen nan tembi ta ko anyen deden kode ŋona ta a katwöyök i po liŋ.
+\v 10 Ko ta pipitokin lele ŋuto, a nan koti pitökiŋdye lepeŋ. Ko kodyo nene toron kata nagon nan kodyo pipitokin ŋuto na, nan pitokindyo kogwon kulya kasu ko Kristo i komor,
+\v 11 an Satani te ’ya yi, kogwon yi deden adi lepeŋ a kamumulukanit.
+\p
+\v 12 A na ’durökiŋdye nan Turoa i tokujo na lore lo Kristo yu nu, a nan iŋge ryo adi kötumit a ŋaki nan, anyen nan kitakiŋdya Matat;
+\v 13 ama a toili liŋ gwe ki kogwon nan a ko ryö luŋaser liŋ Tito nyu. Nyena a nan romara ko ŋutu nyu, a nan iti ŋerot tojo ko Makedonia.
+\v 14 Ama ti Ŋun purani pura, logon ŋupi tiŋdu yi i wörö ko Kristo katelanit i mukök gwoso ŋutu kanyit lo momoka lo. Lepeŋ kitari yi anyen dena na lepeŋ ködyö reara i piritön liŋ gwoso mon na paleleŋ.
+\v 15 Kogwon yi gwon gwoso bökur logon Kristo ’yurakin ŋun, anyen möara i ŋutu logon lwölwökö ko i ŋutu logon twatwa kilo.
+\v 16 Mon nanyit tatatu ŋutu logon twatwa kilo, ama mon nanyit jakiŋdya ŋutu lo lwölwökö kilo ru. Ŋa logon jujukin ŋo gwoso kine?
+\v 17 Yi ti yeyekaddu kulyaet lo ŋun gwoso na koŋdi kulye ŋutu jore na, adi a ŋo na ’di ’dik nagon katujarak tutugwör kune; ama yi tokujö kulyaet lo ŋun ko to ’diri ko Kristo i mugun ko ŋun i komor, gwoso ŋutu logon Ŋun lo yökijö kilo.
+\c 3
+\cl Sura 3
+\p
+\v 1 Yi ŋona kbti a suluja jambu adi yia ŋutu lo ’but le? Yi ŋona gwon gwoso kulye ŋutu logon ’de ’dekan letajin nagon tuggö adi se a lo ’but? Yi ŋona ’de ’dekan adi ti kulye ŋutu wurökiŋdye ta letajin i kulya kaŋ, kode ti ta lo wurökiŋdye yi?
+\v 2 Ta ko ’börik kasu a leta nikaŋ, nagon a wuroki kayaŋ i toilyet anyen ŋutu liŋ deden ko keken na.
+\v 3 Kogwon meta köke adi ta a leta nagon po ko Kristo, a iŋge tiki yi anyen yeyek. Ŋina leta a ko wuro ko inka, ama wuro ko Mulökötyo lo Ŋun lo gwon jorun lo, a ko wuroki i ŋurupo na ’dayatak ama wuroki ko ŋutu i toilyet.
+\p
+\v 4 Yi jambu sona kogwon yi yiyinikin Ŋun kogwon kulya ti Kristo.
+\v 5 Yi ko ’borik kan ti jukin koŋdya nene po gwoso nagon a nikaŋ, ama ŋun lo tiŋdu yi i gwon a jukin.
+\v 6 Ŋun lo tiŋdu yi i gwon a Jukin anyen gwon a kakitak ti tomoret ludukotyo. Ŋina tomoret ti gwon a saresi lo wuro, ama ŋina a kita na Mulökötyo ko ŋutu i toilyet; kogwon saresi lo wuro kulo tatatuja, ama Mulokotyo Loke tiŋdu ru.
+\p
+\v 7 Nyena Saresi koju a gigiruki i ŋurupö, ama kilo Saresi Takiŋdya ŋutu twan, ma ’di nagon tiki nase gwon ko minyo a duma parik, anyen ŋutu ti Yisaraele gwon ti bulö meddya komor na Mose kogwon tomilyaŋ nanyit, kudyakan ŋilo minyo lilikin.
+\v 8 Nyena ko Mulokotyo Loke a tiki ŋutu, a minyo lonyit ŋona mo gwe a duma Iwolwoŋgu le?
+\v 9 Ko ködyö minyo kata i diŋit nagon Saresi logon tiŋdu ŋutu i ’duŋoki na putet kulo a tiki, ŋona minyo mo gwon a duma parik Iwolwoŋgu i diŋit nagon Mulökötyo logon tiŋdu yi gwon rigwo ko Ŋun i komor lo a tiki le?
+\v 10 Iŋkoi, minyo logon köju kata lo soŋinana gwe ’bayin, kogwon minyo ludukötyo logon a duma parik lo aje lwöŋ lepeŋ.
+\v 11 Kogwon ko po nagon yeyepon diŋit a na ’dit ka ’de na gwon ko minyo, a bia parik ŋo na yeyepon ŋupi na gwe ko minyo a duma parik lwölwoŋgu.
+\p
+\v 12 Nyena kogwon yi gwon ko yenet gwoso ŋina, a yi tokuje ko topurwan.
+\v 13 Yi ti gwon gwoso Mose logon a rabbu komor nanyit ko boŋgo, anyen ŋutu ti Yisaraele gwon ti meddya likin na minyo logon yeyepon diŋit a na ’dit lo.
+\v 14 Ama töilyet kase a iŋgo; kogwon. Tojo ko lo lor, i diŋit na keŋdi se tomoret na ’beron nu, a ŋinu boŋgo nyuŋ gwe kata, a gwe a ko ’dumaji kaŋo. Tuŋ ko ŋuto gwon ko Kristo i mugun a ŋina boŋgo ’dumajine kapo.
+\v 15 ’Diri gwon sona tojo ko lo lor, ko Saresi ti Mose a kena a boŋgo rabbi töilyet kase;
+\v 16 ama ko lele ŋuto a lopukuŋdyo ko Matat ni, a ŋina boŋgo ’dumajine kapo.
+\v 17 Nyena Matat a ŋilo Mulökotyo, a pirit na gwoŋdi Mulökotyo lo Matat kata na a ŋutu gwe a lui nyin.
+\v 18 Nyena yi liŋ komorsikan a ko mukö, yi liŋ mokuŋdya minyo lo Matat gwoso maŋöara, a yi toworani gwoso gwesin kanyit i minyo logon ’yaladdu ŋerot. Ŋina a kita na Matat logon a ŋilo Mulökötyo.
+\c 4
+\cl Sura 4
+\p
+\v 1 Nyena kogwon ŋun ko ’busannanyit na nyaŋu aje yökijö yi i ŋina kita, a töilyet kaŋ tine dosakiŋdya kak.
+\v 2 Yi aje renya konesi na mukö ti yu na kwe, yi gwe ’bayin a kamumulukak. Yi ti tukwölöŋgu kulyaet lo Ŋun, ama tuŋ yi kwekiŋdya kulya ti to ’diri köke, a yi tiŋdi ŋutu liŋ ko Ŋun i komor i deŋdya kase i töilyet adi yi a lo ’but.
+\v 3 Kogwon ko kodyö Loŋe Lo ’but likaŋ a mukö, tuŋ muköki se logon kebbu kiko lo tu i karan kilo.
+\v 4 Ŋun lo na kak aje muggö toilyet ti kilo ŋutu logon a ko yubbö kilo gwoso se a ŋutu mo ’dokeno, anyen se gwon ti meddya parara na Loŋe Lo ’but lo minyo lo Kristo logon a kelaji ko Ŋun lo.
+\v 5 Kogwon yi ti tokujo kulya kaŋ ko ’börik, ama yi tokujo Yesu Kristo adi nye a Matat, a yi ko ’borik kaŋ gwe a köliŋönok kasu kogwon kulya ti Yesu.
+\v 6 Kogwon Ŋun logon köju a kulya adi, Ti parara parara-uŋdye kaŋo i mudwe lo, ŋilo a Ŋun lo geleŋ logon a pararakiŋdya kayaŋ i töilyet anyen tiŋdu parara nagon denari minyo lo Ŋun i pararauŋdya ko Yesu Kristo i komor.
+\p
+\v 7 Ama yi tuŋ gwon gwoso mu ’dajin logon ŋina tukworien gwon kata, anyen kwekiŋdya adi todumalan na riŋit a na Ŋun ti gwon a nikaŋ.
+\v 8 Yi a yöyöpö i swötön liŋ, ama yi a ko ri ’diki go. Yi a dyadya ’yu, ama yenet nikaŋ a ko ’baka.
+\v 9 Yi a sasanya, ama Ŋun a ko paju yi. Yi a gwutöki kak, ama yi a ko twatwa.
+\v 10 Yi ŋupi yeyegga twan na Yesu kayaŋ i mugunya, anyen ru na Yesu böŋö memeta kayaŋ i mugunya koti.
+\v 11 Kogwon na gwoŋdi yi nyuŋ Jörun na yi ŋupi gwon nyona ko tatua kogwon kulya ti Yesu, anyen ru na Yesu koti böŋö memeta kayaŋ i mugunya na ’bu ’burön kune.
+\v 12 Nyena twan kikita kayaŋ i mugunya, ama ru kikita kasu i mugunya.
+\p
+\v 13 A wurö adi, Nan aje yuŋ, nyena a nan iŋge jambu. Töilyet kaŋ köti a yuŋ a yi jambi jambu kogwon yi gwon ko yuŋet.
+\v 14 Kogwon yi deden adi Ŋun logon a topiju Matat Yesu i twan lo mo köti topiju yi ko Yesu i pirit na geleŋ, a mo nyömöddi yi se ko ta kanyit i komor.
+\v 15 Kine ŋo liŋ gwon kogwon ta; nyena gwoso nagon ’busan na Ŋun ’yaladdu ŋerot i ŋutu jore na, a lepeŋat mo ’yaladdi ŋerot i pupurja na ŋun anyen lepeŋ bubula.
+\p
+\v 16 Nyenagon ko ŋina kwe toilyet kaŋ ti dosakiŋdya kak. Ma ’di ködyö kune mugunya kaŋ ’bu ’burön, ama toilyet kaŋ totoluduko temba i lor.
+\v 17 Kogwon ŋopesi kaŋ pa ’de ’de ko ti joŋga diŋit a najo, ama kine ŋopesi tetenakiŋdya yi minyo lo yeŋ nyin logon a duma parik logon ti bulo tema,
+\v 18 kogwon yi ti diŋa ŋo na memeta, ama ŋo nagon ti meta; kogwon ŋo na memeta kune ’du ’duddyö, ama ŋo nagon ti metakune yeyeŋon ŋupi.
+\c 5
+\cl Sura 5
+\p
+\v 1 Kogwon yi deden adi ko mugunya kaŋ nagon a murugujin ti na kak ni kune a panyaji kaŋo, a yi gwe ko kunie kadijik nagon Ŋun lo tiŋdu yi. Kine kadijik ŋutu a ko ’duggo se, ama se a kadijik nagon yeyeŋon ki yu.
+\v 2 Kak ni yi ’diri ’du ’duatu, a yi gwe ko pusök anyen ködudwölön kaŋ ködyö mukö ko kadijik na ŋo ki.
+\v 3 Kogwon ko se a muggö yi a ködudwölön kaŋ mo tine rye köke ’bak mukesi.
+\p
+\v 4 Kogwon na gwoŋdi ködudwölön kaŋ nyuŋ i kune murugujin na, yi ’du ’duatu ko töilyet lo pömöni. Yi ti ’bön mugunya kaŋ panyaji kaŋo, ama anyen se ködyö mumuko ko kadijik ludukö; anyen ru böŋö wi ’yö ŋo na ’bu ’burön kine.
+\v 5 Ŋun ko mugun nanyit lo tetenakiŋdya yi i kine kulya, a lepeŋ iŋgi tiŋdu yi Mulökötyo lonyit a waŋet lo ŋo na ŋoŋo.
+\p
+\v 6 Nyena yi ŋupi gwon a purwat; yi deden adi na gwoŋdi yi nyuŋ ko kune mugunya kaŋ na, a yi gwe pajo ko Matat,
+\v 7 kogwon yi wöwörö i kulya ti ŋo nagon yi yuyuŋ kine, ti gwon i kulya ti ŋo nagon yi memet.
+\v 8 Yi totopurwan. A yi ’deke piörö i kune mugunya anyen yi tu si ’da ko Matat i pirit na geleŋ.
+\v 9 Nyenagon koyi gwon ni kode yu, ti yi tiŋdi ta tirikwet nikaŋ i tulyöŋgu na lepeŋ.
+\v 10 Kogwon yi liŋ mo gwoŋwo ’dan i komor na si ’daet nagon Kristo ’duŋgö putet kata na, anyen yi liŋ geleŋ geleŋ böŋö ropaki ŋo na kon yi na gwoŋdi yi nyuŋ ko kune mugunya kune, kode yi a koŋdya ŋo na ’but kode yi a koŋdya ŋo narok.
+\p
+\v 11 Nyenagon kogwon yi deden ko kuka na Matat a nyo, a yi möŋi löpukuŋdyö ŋutu; ama Ŋun deden koyi gwon ada, nyena nan yeŋdu adi töilyet kasu köti deden koyi gwon ada.
+\v 12 Yi ’bayin jamakiŋdya ta köti adi yi a lo ’but, ama anyen tiŋdu kwe nagon ta lyölyöpi i kulya kaŋ, anyen ta böŋö bubulo waddu ŋutu logon bu ’ya ’börik i ŋo na memeta ama ’bayin i kulya ti ŋo na gwon ko ŋuto i töili kune.
+\v 13 Kogwon koyi a mamala, yi mamala kogwon kulya ti Ŋun; koyi gwon ko yeyeesi na ’but, yi gwon sona kogwon kulya kasu.
+\v 14 Kogwon nyaret na Kristo riri’dikiŋdya yi. Yi a kurun adi ŋuto geleŋ aje twan kogwon kulya ti ŋutu liŋ, kweja adi ŋutu liŋ aje twatwa.
+\v 15 Lepeŋ a twakin kogwon kulya ti ŋutu liŋ, anyen ŋutu lo gwon jörun kilo böŋö gwon ti gwolor i kitakiŋdya na ’börik, ama anyen kitakiŋdya lepeŋ logon aje twan ko aje topiyu kogwon kulya kase lo.
+\p
+\v 16 Nyenagon suluja soŋinana yi ti lilija kulya ti lele ŋuto ko yeyeesi ti na kak, ma ’di köju yi a lilija kulya ti Kristo ko yeyeesi ti na kak kune, a yi tine koŋdya sono köti kwöŋ.
+\v 17 Nyenagon ko lele ŋuto gwon ko Kristo i mugun, nye aje gweya a ludukötyo; kulya ti ’beron kune aje ’duddyö, mete, ŋo liŋ gwe a ludukö.
+\v 18 Kine ŋo liŋ ŋun lo koŋdya, logon a tomorakiŋdya yi kanyit i mugun kogwon Kristo lo, a nye i iŋgi tiŋdu yi kita na tomoruŋdya na ŋutu kanyit ni.
+\v 19 Kweja adi Ŋun kita ko Kristo i mugun anyen tomoruŋdya ŋutu ti jurön kanyit ni, a tine kenakiŋdya se toronjin kase arabat, a tiŋdi yi lore logon tuköki ŋutu adi ti se moruŋdye ko Ŋun ni.
+\v 20 Nyena yi a gworolo ti Kristo, gwoso nagon Ŋun ko mugun nanyit lo mo ’yu ta kayaŋi kutusen na. Yi mo ’yu ta i karin ti Kristo adi, Morani ta mora ko Ŋun.
+\v 21 Kristo ’bak toron, ama Ŋun a kon lepeŋ a toron kogwon kulya kaŋ, anyen yi bonö gwon ko torigwo na Ŋun kanyit i mugun.
+\c 6
+\cl Sura 6
+\p
+\v 1 Yi kita ko Ŋun i pirit na geleŋ, nyena yi momo ’yu ta, an ta ko wuju ta ’busan na nyaŋu na Ŋun ko kana.
+\v 2 Kogwon Ŋun a kulya adi, Nan a yiŋ do i diŋit na ’but, a nan parakiŋdye do i lor lwökit. Mete ta, soŋinana a diŋit na ’but; iŋkoi, soŋinana a lor lwökit.
+\p
+\v 3 Yi ti ’bön tiŋdu lele ŋuto i kopukö, anyen ŋutu gwon ti yuyuggö kita nikaŋ.
+\v 4 Yi mömöŋu i ŋo liŋ i kwekiŋdya adi yi a koliŋönök lo ’but ti Ŋun; yi ŋoŋoŋaddu diŋit a najo, yi sasanya, yi ’bak ŋo nagon yi ’de ’deŋgi, yi gwon i nagusu,
+\v 5 yi gwugwutö, yi rereka, yi gwon i kiden na lodirön logon woŋon koyi, yi gwon i dara i kita nago, yi ti doto, yi mamagora.
+\v 6 I kine delyaesi liŋ yi gwon ko toilyet loke, yi deden kulya, yi ŋoŋoŋga taliŋ, yi a lo ’but ko ŋutu, Mulökötyo Loke gwon koyi, yi nonyaŋu ko to ’diri,
+\v 7 yi tokujo ko to ’diri, yi gwon i riŋit na Ŋun, yi morga tito möriesi i könin lutaten ko i könin kadoŋe logon a ti loti lo rigwo.
+\v 8 Yi bubula ko lalawe, yi yuyuko ko pupura. Ŋuto kulya adi yi a kamumulukak, ama yi a ti to ’diri;
+\v 9 yi gwoso ŋutu logon ti dena, ama yi dedena parik; yi gwoso ŋutu lo twatwa, ama yi gwon jörun; yi a riŋa, ama yi a ko tatua.
+\v 10 Ma ’di ködyö yi a sasanya, ama yi ŋupi lyolyoŋon, yi meta gwoso lomerika, ama yi tukwörieŋöju ŋutu jore; yi meta gwoso logon ’bak nene ŋo, ama yi gwon ko ŋo liŋ.
+\p
+\v 11 Ta ŋutu ti Korinto, yi aje jamakin ta ŋo liŋ köke, yi aje pakiŋdya ta toilyet kaŋ a lugalaŋak.
+\v 12 Ko taa teŋo i jambu, kine ’bayin a kulya kaŋ ama toilyet kasu lo teŋgu ta.
+\v 13 Nyena nan jambu ko ta gwoso ta a ŋwajik kwe, ŋane ta ŋa toilyet kasu koti a lugalaŋak.
+\p
+\v 14 Ko morakiŋdya ta ’börik i ŋutu logon a ko yubbö kilo. Löti lo rigwo se ko kulya narok bubulö mora ada? Parara se ko mudwe bubulö tojulin ada?
+\v 15 Kristo bubulö torukökin ko Beliala ada? Ŋona kulya ti kayuŋönit gwon jojo ko kulya ti ŋuto logon a ko yubbo lo le?
+\v 16 Kadi na Ŋun ŋona bubulö gwon a ŋo geleŋ ko nyömuejin le? Kogwon yi a kadi na Ŋun lo gwon jörun; gwoso na kulyari ŋun nu adi, Nan mo gwolor ko se, a mo wöröni ko se; a nan mo gwe a ŋun lose, a se mo gwe a ŋutu kwe.
+\p
+\v 17 Nyenagon nan Matat lo kulya adi, Po ta kaŋo kase kiden, ko gwe ta ka ’de, an ta ko ’bo ’yu ta nene ŋo nagon a lut; a nan mo wuyuŋdye ta,
+\v 18 a nan mo gwe a monye losu, a ta mo gwe a ŋwajik kwe lulyan se ko nawate, nan Matat Kabulönit lo ŋo liŋ lo kulya.
+\c 7
+\cl Sura 7
+\p
+\v 1 Julin kwe lo nyanyara, kulo rukesi a milyeki yi. Nyena ti yi toke ’yi ta ’börik i lut liŋ nagon toluddya mugun se ko töili kune, anyen yi gwon a loke ’bukuluŋ i kugga na ŋun.
+\p
+\v 2 Tiki ta yi pirit kasu i töilyet. Yi a ko konakiŋdya lele ŋuto arabat, yi a ko köŋu lele ŋuto, a gwe a ko dumba lele ŋuto.
+\v 3 Nan ti jambu kine kulya anyen yuyuggö ta, kogwon gwoso na jambi nan a kokwe nu adi ta gwon kayaŋ i toilyet, ma ’di ko a twan kode gwon jörun yi ti koŋa ko ta.
+\v 4 Nan a yinikin ta parik kogwon ta gwoŋwo ’dan go, a nan bu ’ye mugun parik kogwon kulya kasu. Nan a togolo parik, a lyoŋön nio gwe a duma parik ma ’di nagon yi sasanya parik na.
+\p
+\v 5 Ma ’di nagon yi a ’durökin Makedonia yu nu, a yi tine ryö yukan. Yi gwon i yöyöŋö i swötön liŋ, a gwe i kiden na rerenyesi, a töilyet kaŋ gwe ko kujönö.
+\v 6 Ama Ŋun logon togo ’yu ŋutu logon dudurwe lo aje togo ’yu yi ko ’durökin na Tito.
+\v 7 Ti gwon a ’durökin na Tito ka ’de nagon a togo ’yu yi, ama kogwon lepeŋ a togolo ko ŋo nagon nye a met kasu kiden kune. Lepeŋ a tukökiŋdyö yi adi ta yöŋö meddya nan, a ta iŋge delya, a ta gwe ko pusök i kulya kwe, nyena a nan lyöŋi lyöŋön bia parik.
+\p
+\v 8 Kogwon ma ’di nagon nan aje todelyaju ta ko ŋina leta nio na, nan ti delya. Nan a den adi ŋina leta nio aje todelyaju ta ama ’bayin ko diŋit a najo. Ama ma ’di nagon nan ködyö a delya,
+\v 9 soŋinana nan lyölyöŋön, ti gwon kogwon nan a todelyaju ta, ama kogwon delyaesi kasu aje tin ta i löpu-ggö na töilyet. Kine delyaesi ŋo ko Ŋun yu, a ta gwe a ko körö kogwon kulya kaŋ.
+\v 10 Kogwon delyaesi nagon ŋo ko Ŋun kine tiŋdu ŋutu i löpuggö na töilyet anyen lwölwökö, a tine todelyaju se. Ama delyaesi ti na kak joŋdya twan.
+\v 11 Meddi ta, kine delyaesi nagon a ŋo ko Ŋun kine aje topukuŋdyö nyo kasu i töilyet. Kweja adi a tiŋdu ta kure anyen ta tetenakiŋdya ’börik a lo ’but. Kune delyaesi a tiŋdu ta i ŋoma, ko i kujönö, ko i yöŋö na meddya na nan. Köti a tiŋdu ta i gwon ko pusök a duma, ko i ga ’yu riŋga na katoronyanit. I ŋo liŋ ta aje kwekiŋdya ’börik ’bak toron.
+\v 12 Nyenagon ma ’di ködyö nan a wurö-kin ta ŋina leta, nan ti wuŋö i kulya ti nye logon koŋdya arabat lo, kode i kulya ti nye logon a konaki arabat lo, ama nan a wuŋö ŋina leta anyen pusök nasu koyi böŋö kwekiŋdya ta ko Ŋun i komor.
+\v 13 Nye ŋina kwe nagon soŋinana töilyet kaŋ gwe a iŋgo na. Töilyet kaŋ ’diri a iŋgo ama yi köti lyölyöŋön bia parik i meddya na Tito i lyöŋön. Ta liŋ aje tiŋdu töili lonyit i yukan.
+\v 14 Kogwon ko nan ködyö pupurjata ko lepeŋ i komor, a ta gwe a ko tiŋdu kwe nio i yu. Ŋo liŋ nagon yi a jamakin ta kune a gwak, a pupurja nikaŋ na ta ko Tito i komor köti iŋge kurwe a gwak.
+\v 15 Töili lonyit nyanyar ta parik na yeyeji lepeŋ adi ta liŋ twötwö nye nu, a iŋge wuyuŋdya lepeŋ ko kujönö ko böŋdu.
+\v 16 Nan lyölyöŋön kogwon nan deden adi ta mo gwon a lo ’but i ŋo liŋ.
+\c 8
+\cl Sura 8
+\p
+\v 1 Luŋasirik, yi ’de ’dekan ta deden ’busan na nyaŋu na Ŋun nagon aje tiki i ŋutu lo momora a kanisajin Makedonia yu kulu.
+\v 2 Lepeŋat a tema parik ko sasanyesi, ama a lyöŋön nase gwe a duma parik, nyena ma ’di se a lomerika bia parik ase iŋge ’dogga ’bak temet.
+\v 3 Kogwon nan bubulö tökoŋu adi lepeŋat aje ’dogga kotuŋ alikan na töilyet gwoso nagon se bubulöri na, iŋkoi, lwölwöŋ na bulöri se na.
+\v 4 Lepeŋat a mo ’yu yi ko pusök anyen morakiŋdya i parakiŋdya na ŋutu ti Ŋun.
+\v 5 ’Dogga nase a lwöŋ ŋo na yen yi kune, kogwon lepeŋat a kokwe a tiŋdu ’börik ko Matat, köti a tiŋdu ’börik kayaŋ gwoso i ’deket na Ŋun.
+\v 6 Ŋina a kwe nagon yi mo ’yu Tito logon aje suluja todiŋdyö ŋutu i ’dogga lo anyen nye böŋö tutuŋgö ŋina kita na nyaŋu kasu kiden.
+\v 7 Ta a kwörinikö parik i ŋo liŋ, kweja adi i yuŋet, ko i jambu, ko i deŋdya na kulya, ko i pusök liŋ na parakiŋdya, ko i nyaŋu nasu na yi. Nyena mete ta met ’bura adi ta a kwörinikö i ŋina kita na nyaŋu köti.
+\p
+\v 8 Nan jambu kine kulya ti gwon a saret. Nan a kwekiŋdya ta ’dogga na kulye ŋutu ko pusök, anyen nan denuŋdya kaŋo kasu ko nyaŋu nasu ŋona a na to ’diri.
+\v 9 Kogwon ta a den ’busan na nyaŋu na Matat likaŋ Yesu Kristo, adi na gwoŋdi lepeŋ a kwörinit nu, a nye koŋdi mugun a lomeri kogwon kulya kasu, anyen ta böŋö wora a kwörinikö kogwon tolomerian nanyit.
+\v 10 Nyena nan ’de ’dekan jujuja ta i kine kulya. I kiŋa lo tu ta a ŋutu ti kokwe logon ’de ’dekan parakiŋdya, a ta iŋge suluja,
+\v 11 nyenagon tutuŋge ta ŋo nagon ta aje sulu kine. Ta a suluja ko pusök, gwe ta ko pusök i tutuŋökiŋdyö gwoso nagon ta bubulöri na.
+\v 12 Kogwon ko ŋuto gwon ko pusök i ’dogga, a ŋun mo ruŋge ŋo nagon kata ko ŋuto na ti gwon i luŋgu na ŋo nagon ’bayin ko lepeŋ na.
+\v 13 Nan ti jambu kine kulya anyen lwöggu kulye anyen ta lo sopa,
+\v 14 ama ŋo liŋ ködyö gwon jojo; i na diŋit ta gwon ko ŋo jore nagon ta parakiŋdye ŋutu logon ko yöŋö na ŋo kilo, anyen molu na gwoŋdi ta ko yöŋö na ŋo nu, a se mo parakiŋdye ta ko ŋo kase jore, a kirut ŋo liŋ mo gwe jojo.
+\v 15 Gwoso na tuŋge kulya ti ŋun na wuro kune adi, Ŋuto logon a ’du ’dumba jore lo ’bak nene ŋo na pipituŋdyo, a ŋuto logon a ’du ’dumba ku ’dik lo tine yöpö nene ŋo.
+\p
+\v 16 Tinate lo ŋun logon a tiŋdu Tito i gwon ko pusok i parakiŋdya na ta gwoso na gwoŋdi yi ko pusok na.
+\v 17 Yi a pija lepeŋ anyen tu kasu ŋini, a lepeŋ i iŋgi ruk, ama ma ’di nagon yi a ko takin lepeŋ, nye ’de ’dekan parik i tu kasu ŋini.
+\v 18 Yi soson luŋaser likaŋ lo yubbo anyen moraddu ko lepeŋ. Ŋilo luŋaser kukwon i kanisajin liŋ kogwon tokujo nanyit na Loŋe Lo ’but.
+\v 19 Ŋilo luŋaser kanisajin a wulun anyen jolo koyi i pirit na geleŋ i na kita na nyaŋu nagon yi kikitari na, anyen Matat bubula, ko anyen kwekiŋdya adi yi ’de ’dekan parakiŋdya.
+\p
+\v 20 Yi a tiŋdu tirikwet nikaŋ an lele ŋuto yuyuggö yi i kulya ti kine ’dokesi nagon yi kita se kune.
+\v 21 Yeyeet nikaŋ gwon i koŋdya na ŋo na ’but ti gwon ko Matat i komor ka ’de, ama koti i komor na ŋutu.
+\v 22 Yi kilo soŋdu lele luŋaser likaŋ lo yubbo lo i pirit na geleŋ ko se. Yi aje mor lepeŋ daŋin jore ko aje ryonu adi lepeŋ kikita ko pusok i ŋo jore. Pusok nanyit soŋinana a ’yaladdu ŋerot kogwon nye a yinikin ta parik.
+\v 23 A ko gwe gwoso Tito, lepeŋ a ŋuto logon yi paŋu kita ko lepeŋ, a yi se ko lepeŋ kitakiŋdye ta. A ko gwe gwoso kilo luŋasirik kaŋ lo yubbo kilo, kanisajin lo soŋdu lepeŋat; lepeŋat a bulesi ti Kristo.
+\v 24 Nyenagon kweki ta lepeŋat adi ta ’diri a kanyarak, ko koti adi bu ’ya nikaŋ na ’borik i kulya kasu a gwak. Kweki ta se kine kulya i komor na ŋutu lo momora a kanisajin kulo.
+\c 9
+\cl Sura 9
+\p
+\v 1 Nyena ’bulit ’bayin i wurokiŋdyo nio na ta i kulya ti pariesi nagon paraki ’e ŋutu ti Ŋun,
+\v 2 kogwon nan a den adi ta ’de ’dekan parakiŋdya. Nan a pupurja ta ko ŋutu ti Makedonia i komor, a nan takiŋdye lepeŋat adi lupasirik lo yubbo lo gwon Akaya kulu gwon ajo i parakiŋdya suluja i kiŋa lo tu. Pusok nasu na parakiŋdya aje topurun lojore kase.
+\v 3 Nyena nan sunyuki ŋdyo ta kilo luŋasirik lo yubbo kulo, anyen pupurja nikaŋ na ta böŋö gwon ti kurwe a ŋo kana, ama anyen ta böŋö gwon ajo i parakiŋdya, gwoso na kulyari nan adi ta ködyö gwon ajo nu.
+\v 4 Kogwon ko ködyö kulye ŋutu ti Makedonia a moraddu ko nan, a i iŋgi ryö adi ta a ko nyuŋ gwon ajo, a yi mo tikine yu na kwe a duma mora ko ta, kogwon yi a yinikin ta bia parik.
+\v 5 Nye ŋina kwe nagon nan a yeyeju adi a na ’but i pija na kulo luŋasirik anyen tu kasu pini a kokwe na tu nio, anyen peŋeŋdya ajo ’dokesi nagon ta aje ruk kine, anyen kine ’dokesi böŋö gwon ajo ti gwon gwoso na riripwe, ama a ’dokesi na ’dokarikin ko tuŋ alikan na töilyet.
+\p
+\v 6 Yeyene ta yeye adi, ŋuto lo weja ku ’dik lo mo köti peŋa ku ’dik, a nye lo weja jore lo mo köti peŋi jore.
+\v 7 Ŋutu liŋ geleŋ geleŋ ködyö yiyiuŋdyö kase i töilyet ŋo nagon se ’do ’doŋgi kune. Ti lepeŋat ’doŋgi ’bak delya kode ripaki, kogwon Ŋun nyanyar ŋuto lo ’dogga ko lyöpön.
+\v 8 Pun ko riŋit i ’dogga na ta ko ŋo liŋ abur anyen ta ŋupi gwon ko ŋo jore nagon tetemakiŋdya ta i ŋo liŋ, anyen ta köti böŋö bubulö ’dogga abur i kitajin liŋ na ’but.
+\v 9 Kulya ti ŋun na wurö kune tuggö adi, Nye a gwelakiŋdya abur, nye a ’dogga lomerika, löti lonyit lo rigwo yeyeŋon ŋupi.
+\p
+\v 10 Nyenagon Ŋun logon tiŋdu kaweyanit nyomot i weja se ko kinyo lo nyenyei lo, lepeŋ mo köti titikin ta nyomot logon ta wewe, a mo to ’duŋe se, a nye mo tuŋdije ’butun lo ’dogga nasu.
+\v 11 Nye mo tutukwörien ta parik anyen ta bubulö ’dogga i ŋo liŋ, anyen ŋutu jore mo tiŋdu Ŋun tinate kogwon ’dokesi kasu nagon se a wu kayaŋ kune.
+\p
+\v 12 Kita nagon ta kökon ŋina ti gwon i parakiŋdya na ŋutu ti ŋun lo gwon ko yöŋö na ŋo ka ’de kilo, ama köti tiŋdu ŋutu jore parik i pupurja na Ŋun.
+\v 13 Ŋina kita nasu nagon ta kökon na kwekiŋdya adi yuŋet nasu a rye a gwak, a tiŋdi ŋutu jore i bu ’ya na Ŋun, kogwon keŋoddu nasu na Loŋe Lo ’but lo Kristo logon ta a ruk lo, a ta liŋgi ’dogga lepeŋat abur se ko ŋutu liŋ.
+\v 14 A se mo kwakwaddi ko pusök a duma kogwon kulya kasu, kogwon Ŋun a ’dogga ta abur ko ’busan nanyit na nyaŋu.
+\v 15 Tinate lo Ŋun kogwon ’doket nanyit a duma parik nagon ŋutu ti bulo jambu kulya kanyit na!
+\c 10
+\cl Sura 10
+\p
+\v 1 Nan Paulo ko mugun nio mo-mo ’yu ta. Ta yuyuggö nan adi nan a lokoyok na gwoŋdi nan kasu kiden na, ama na gwoŋdi nan pajo nu, a nan gwe a purutat kasu. Nan mo ’yu ta i pele ŋoto na Kristo se ko i toili lonyit lo lilik,
+\v 2 an ta ko ri ’dikin ta nan i gwon a purutat kasu ko topurwan nagon nan bubulo gwon a purutat na, i ŋutu logon gokiŋdyo yi adi yi woro i keŋoddu na ’dekesi ti na kak kilo.
+\v 3 Yi ’diri gwolor i na kak, ama yi ti moro gwoso na ’deŋgi ŋutu ti na kak na,
+\v 4 kogwon tito moriesi logon yi morori gor likaŋ kulo ti gwon a tito ti na kak, ama kilo tito moriesi gwon ko riŋit na ŋo ko ŋun anyen kororikin piriton nago na titiyu. A yi koŋi rerenyesi.
+\v 5 Se ko yeyeesi liŋ ti bu ’ya na kwe nagon teggu ŋuto i deŋdya na Ŋun kune, a yi morgi kine yeyeesi liŋ a ’dupi anyen twoju Kristo.
+\v 6 Nyenagon ko ta aje twoju ko toilyet kasu liŋ, a yi mo gwe ajo i riŋga na ŋutu liŋ logon ’bayin a kwatwoyok kilo.
+\p
+\v 7 Mete ta met go nagon kasu i komor kine. Ko lele ŋuto a yinikin mugun adi nye ’diri a lo Kristo, a na ’but, ti lepeŋ yeyene yeye mugun adi gwoso na gwoŋdi nye a lo Kristo na yi koti a ti Kristo.
+\v 8 Kogwon kwe nio ti yu, ma ’di ko nan a bu ’ya mugun parik madaŋ i kulya ti kido nikaŋ. Ŋina kido Matat lo tiŋdu yi anyen gweyuŋdya ta ki, ti gwon i dukakiŋdya na ta kak.
+\v 9 Nan ti ’bon ta yeyeju adi nan ga ’yu tokujoŋdu ’ta ko letajin kwe.
+\v 10 Ŋuto kulya adi, Letajin kanyit kune pomoni a gwe ko riŋit, ama ko do a met lepeŋ i mugun a gwe a lomunyan, a kulyaesi kanyit gwe a go kana.
+\v 11 Ti ŋutu gwoso kilo kuru kurun adi na gwoŋdi nan pajo ko ta nu, nan a ŋuto lo geleŋ lo wuŋo ko a nan lo koŋdya na ŋoŋdi nan kasu ŋini nu.
+\p
+\v 12 Yi a ko koŋdya ’borik a purwat i gwon jojo ko ŋutu logon pupurja ’borik kilo, yi a ko tobeŋu ’borik ko se. Lepeŋat a lu ’boŋ i totem ko ’borik ko i tobeŋu na ’börik.
+\v 13 Ama ko gwe gwoso yi, yi ti bulo bu ’ya ’börik anyen laŋgu lokökorit kitaet ŋun aje temakiŋdya yi lokökorit kitaet adi yi bubulo yeŋaddu tojo kasu gini.
+\v 14 Nyenagon kogwon ta gwon i lukata na lokökorit likaŋ lo kita, a yi gwe a ko laŋaddu i ŋilo lokökorit i diŋit na tiri yi kasu ŋini a kokwe i joŋga na Loŋe Lo ’but lo Kristo nu.
+\p
+\v 15 Yi ti bu ’ya ’börik i kulya ti kita nagon kulye ŋutu aje kon na i laŋaddu na lokökorit logon Ŋun aje temakin lo. Kölumbö yi yinikiŋdyö adi ti yuŋet nasu ’duruŋdye ki ko ti kita nikaŋ kasu kiden böŋö ŋaaddi ŋaaddu a naŋalaŋ,
+\v 16 anyen yi böŋö tokuöddu Loŋe Lo ’but i jurön logon kasu ŋerot kulu, atinebu ’ya ’börik ko kita nagon lele ŋuto aje kon kanyit i lokökorit na.
+\v 17 Ŋuto logon bubu ’ya lo, ti nye bubu ’ye ko Matat i mugun.
+\p
+\v 18 Kogwon a leŋe ŋuto logon pupurja mugun lo nye lo rukö, ama a nye logon Matat pupur lo nye lo rukö.
+\c 11
+\cl Sura 11
+\p
+\v 1 A na ’but ko ta ködyö ŋoŋoŋga taliŋ ko nan ködyö a lu ’böŋ madaŋ! Bögö ŋoŋgi ta ko nan.
+\v 2 Nan gwon ko yulön ko ta gwoso na yu ’ye ŋun na, kogwon ta gwon gwoso ŋuro ’diet nagon a ko nyuŋ den kulya ti ŋutu lyan na, nagon nan a rukökin i yema ko ŋuto geleŋ ka ’de logon a Kristo.
+\v 3 Nan kukujönö adi yeyeesi kasu mo kökörö, a ta mo kölökiŋdye twöju nasu na Kristo ko töilyet kasu liŋ, gwoso nagon munu köju mumuluŋge Awa ko kogon nanyit nu.
+\v 4 Kogwon ko lele ŋuto a ŋo, a tokuje leŋe Yesu logon yi tokujö lepeŋ lo, kode ko ta wuju leŋe mulökötyo ko leŋe lore lo ’but logon ta aje wu kayaŋ lo a ta yiŋge nye ’bura.
+\v 5 Nan yeyeju adi nan ’bayin a lo’dit kwöŋ i kilo luyökie temejik.
+\v 6 Ma ’di nan ’bak tomirian i jambu, ama nan gwon ko tomirian i deŋdya na kulya ti Ŋun, kogwon yi aje kwekiŋdya ta i ŋo liŋ ko i diŋitan liŋ adi yi deden kine kulya.
+\p
+\v 7 Nan a tokukiŋdyö ta Loŋe Lo ’but a gwe a ko luŋgu ropet. Nan a bulakiŋdya ta ki a nan to ’diddye mugun. Kine kulya gona a toron le?
+\v 8 Nan a ru ’ya kunie kanisajin i ’dumuŋdya na gariesi anyen nan garakiŋdye ta.
+\v 9 Nyena na gwoŋdi nan kasu ŋini a gwe ko yöŋö na ŋo nu, a nan gwe a ko tudaraju lele ŋuto, kogwon luŋasirik lo yubbo lo ŋo Makedonia kulo se lo joŋdya pariesi kwe. Nyena nan aje teŋgu mugun, a nan köti mo teŋgi mugun, adi nan ti tudaraju ta kwöŋ i luŋgu na pariesi.
+\v 10 ’Diri ’diri gwoso na gwoŋdi to ’diri na Kristo köyö na, nan mo ti kö ’yu bu ’ya mugun i swötön ti Akaya liŋ adi nan a ko luŋgu pariesi kasu.
+\v 11 Ko nyo nan jambu sona? Nan ŋona ti nyaŋu ta le? Iŋkoi, Ŋun deden adi nan nyanyar ta.
+\p
+\v 12 Nan mo möröddu ŋerot i koŋdya na ŋo nagon nan kökon soŋinana kune, anyen teŋgu kulye kilo ŋutu i bu ’ya na ’börik adi se kita jojo gwoso nagon yi kikitari na.
+\v 13 Kogwon ŋutu gwoso kilo a luyökie ’burönök, lepeŋat a kakitak kamumulukak logon mirakiŋdya ’börik adi se a luyökie ti Kristo kilo.
+\v 14 Nene ŋo ’bayin na tutusöŋu i kine kulya; ma ’di ködyö Satani mirakiŋdya mugun gwoso malaikatat lo parara.
+\v 15 Nyena gwon a ŋo pölilyö ko koliŋönök kanyit köti mirakiŋdya ’börik a köliŋönök ti löti lo rigwo. Nyena ’dutet nase mo jukin i konesi kase.
+\p
+\v 16 Nan köti nyöggu kulya adi ti lele ŋuto gwe ti yeyeju adi nan a lu ’böŋ. Ama ma ’di ködyö ko ta yeyeju adi nan a lu ’böŋ, wuji ta nan gwoso ŋuto lu ’böŋ, anyen nan ködyö bu ’ya mugun madaŋ.
+\v 17 Ŋo nagon nan jajam kine ti gwon a Matat lo takiŋdya nan, ama nan jambu gwoso ŋuto lu ’böŋ logon a purutat i bu ’ya na mugun.
+\v 18 Nyena kogwon ŋutu jore bu ’ya ’börik ko ŋo kase ti na kak, a nan köti mo bu ’ye mugun.
+\v 19 Kogwon ta ko ’börik kasu a lokoŋ bia parik, nyena a ta lyöŋi lyöŋön i ŋoŋga taliŋ i ŋutu lu ’böŋ.
+\v 20 Ta ŋoŋga taliŋ i ŋutu logon koŋdya ta a ’dupi, a nyesi ŋo kasu liŋ, a lorgi ta, a meddi ta a ŋo kana, a nanaŋaji ta i temeneŋan.
+\v 21 Nan a ruggö ko yu na kwe adi yi ’diri a lomunyak, yi a ko koŋdya ŋo gwoso kine! Ko lele ŋuto ’bak kujönö i bu ’ya na mugun, nan köti ’bak kujönö i bu ’ya na mugun, nan ŋilo jambu gwoso ŋuto lu ’böŋ.
+\v 22 Lepeŋat ŋona a ŋutu ti Sura le? Nan köti a Suratyo. Lepeŋat ŋona a ŋutu ti Yisaraele le? Nan köti a Yisaraeletyo. Lepeŋat ŋona a nyakwariat ti Abarayama le? Nan köti a nyakwari lo Abarayama.
+\v 23 Lepeŋat ŋona a kitakiŋdya Kristo le? Nan jambu gwoso ŋuto lo mamala, nan köti a kitakiŋdya Kristo lwölwöŋ se. Nan a dara i kita parik lwölwöŋ se, nan a tiki i kadi rereket daŋin jorejwölwöŋ se, nan a ’bi ’bitötu ti bulö kena, diŋitan jore nan gwon nyona ko twan.
+\v 24 Daŋin mukanat Yudayaki a gwut nan kurubasi merya musala wot buŋwan.
+\v 25 Nan a gwugwutötu ko turya daŋin musala; nan a gugubatu ko ŋurupö daŋ geleŋ. Na wöröri nan ko ki ’bo nu, a ki ’bo iŋge ’dirön daŋin musala; nan a joŋga tuparan ko tukwaje i tör kata.
+\v 26 Na jölöri nan daŋin jore nu, nan gwon i nagusu i lalaŋ aju na karya, nan gwon i nagusu i karyakak, nan gwon i nagusu i ŋutu kaŋ, nan gwon i nagusu i Lwaka, nan gwon i nagusu i köjinö kata, nan gwon i nagusu i yöbuöt, nan gwon i nagusu i tör duma na ’balaŋ, nan gwon i nagusu i luŋasirik lo yubbö logon a ’burönök kilo.
+\v 27 Nan a kita ko dara, nan a ŋoŋga ŋo jore; daŋin jore nan tidoto; nan gwon ko magor, nan a moka kure; daŋin jore nan ’bak kinyo, nan a ŋoŋga katirut, nan gwon köke.
+\v 28 Wat kunie ŋo liŋ nagon nan a ko ’diŋdya kine, temba i lor töili liŋ a sopa pömöni i yeyeju na kanisajin liŋ.
+\v 29 Ko lele losu a lomunyan, nan ŋona ’bayin a lomunyan köti le? A ko lele losu a tiki i ’doro, nan ŋona ti gwon ko delya le?
+\p
+\v 30 Ko nan ködyö bu ’ya mugun, nan bu ’ya mugun i kulya ti ŋo nagon kweja tomunyan nio.
+\v 31 ’Diri ’diri ŋun Monye Matat Yesu logon pupura ŋupi lo deden adi nan ’bayin a ’burönit.
+\p
+\v 32 Köju Damaseke yu mödir lo gwon ko mor Areta i mukök lo a tiŋdu katiyuk i tiju na köji na Damaseke anyen morga nan,
+\v 33 ama a nan kikiŋdye i kupö kata, a liliyene kak i kulupit na gwon i gorom, a nan iŋge rwöddu kanyit i könisi.
+\c 12
+\cl Sura 12
+\p
+\v 1 Nan agu ködyö bu ’ya mugun, ma ’di ködyö ’bulit ’bayin. Nyena nan puputuru ŋerot i jambu na kulya nagon Matat a kwekin nan köyö i toili anyen nan memet se kune.
+\v 2 Nan a den lele ŋuto logon gwon ko Kristo i mugun logon köju i kipajin puök wot iŋwan lo tu lo a ’depaji ki tojo i ’diko tomusala. Nan ti den kode lepeŋ a jopa ko mugun nanyit liŋ kode ka ’de toili lo jopa, tuŋ ŋun lo deŋdya.
+\v 3 Nan köti a den adi ŋilo ŋuto a ’depaji ki i Melesen nakwekwelen na Ŋun. (Nan ti den kode lepeŋ a jopa ko mugun nanyit liŋ kode ka ’de töili lo jopa, tuŋ Ŋun lo deŋdya.)
+\v 4 A ŋilo ŋuto i iŋgi yiŋ kulya nagon ti bulö jama, kweja adi kulya nagon ŋuto a ko ’buruki i jambu na se kune.
+\v 5 Nan de bu ’ya mugun i kulya ti ŋuto gwoso ŋilo, ama nan ti bu ’ya mugun i kulya kwe ama ka ’de i kulya ti tomunyan nio.
+\v 6 Ko nan ködyö ’de ’dekan bu ’ya mugun, a nan ködyö tine gwon a lu ’böŋ, kogwon nan jambu to ’diri. Ama nan teteŋ mugun, anyen lele ŋuto böŋö gwon ti kiuŋdyö adi nan a duma lwölwöŋ ŋo nagon nye a met nan i koŋdya kode ŋo nagon nye a yiŋ nan i jambu kune.
+\v 7 Nyena kikwöti a suki köyö i mugun anyen teŋgu nan i ’du ’duŋga kogwon ŋo sörösi jore na met nan kune. Ŋina kikwöti a luyökie lo Satani anyen tomijö nan anyen teŋgu nan i ’du ’duŋga.
+\v 8 Daŋin musala nan a momo ’yu Matat anyen joŋga ŋina ŋo kaŋo köyö i mugun.
+\v 9 Ama a nye waddi nan adi, ’Busan nio na nyaŋu a jukin do, kogwon riŋit nio wora a duma parik i ŋuto lomunyan. Nyena nan lyölyöŋön bia parik i bu ’ya na mugun kogwon tomunyan nio, anyen riŋit na Kristo böŋö gwon köyö i mugun.
+\v 10 Nyena nan lyölyöŋön i gwon a lomunyan, ko i momorotu, ko i ŋoŋesi nago, ko i sasanyesi, ko i yöyöŋesi kogwon kulya ti Kristo. Kogwon ko nan a lomunyan a nan gwe ko riŋit.
+\p
+\v 11 Nan a lu ’böŋ! Ama ta lo ri ’dikindya nan i ŋina tu ’böŋön, kogwon ta ködyö lo pupurja nan. Kogwon nan ’bayin a lo ’dit kwöŋ i kilo luyökie temejik, ma ’di nagon nan ’bayin a nene ŋo.
+\v 12 Ŋo nagon kwekiŋdya adi nan ’diri a luyökie kune, nan aje kon se kasu kiden mora ko kweyesi ko sörösi se ko kitajin nagon kona ko riŋit kune.
+\v 13 Nan ŋona a jaran i konakiŋdya na ta nene ŋo nagon nan a konakin kunie kanisajin le? Tuŋ nan ko mugun nio a ko tudaraju ta i luŋgu na pariesi. Böŋö pitöki ta nan i ŋina toron!
+\p
+\v 14 Soŋinana na gwe a daŋ tomusala nagon nan gwon ajo i tu kasu ŋini. Nan mo ti tudaraju ta i luŋgu na pariesi, kogwon nan ti ga ’yu ŋo kasu, ama nan ga ’yu ta ko ’börik kasu; kogwon ŋwajik ködyö ti ’delakiŋdya komonye kase tito, ama komonye ködyö lo ’delakiŋdya ŋwajik kase tito.
+\v 15 A ko gwe gwoso nan, nan mo lyölyöŋön parik i tutuŋgö na ŋo nagon nan gwon ko se kune kogwon kulya kasu, iŋkoi, nan mo tutuŋökiŋdyö riŋit nio köti. A ko nan nyanyar ta parik, a ta ŋona nyaŋi nan madaŋ le?
+\p
+\v 16 Gwon sona ’diri adi nan a ko tudaraju ta i luŋgu na pariesi, ama kulye kasu kulya adi nan a kadumanit, a mumulukuŋdye ŋo kasu ko koŋon.
+\v 17 Nan ŋona a soŋdu luyökie i dumba na ta anyen jakiŋdya nan pariesi le?
+\v 18 Nan a mo ’yu Tito parik anyen tu kasu pini, a nan soŋdi lele luŋaser lo yubbö lo ko lepeŋ i pirit na geleŋ. Tito ŋona a dumba ta ko ŋo kasu le? Yi ŋona a ko wörö ko Mulökötyo lo geleŋ lo le? Yi ŋona a ko kebbu gwoke lo geleŋ lo le?
+\p
+\v 19 Ta ŋona yeyeju i na diŋit liŋ adi yi möŋu wasuŋdya ’börik kaŋo kasu i komor? ’Bayin, yi jambu ko Ŋun i komor gwoso ŋutu ti Kristo. Julin kwe lo nyanyara, ŋo liŋ na kon yi kine yi koŋdya se anyen gweyuŋdya ta ki.
+\v 20 Nan kukujönö adi kode ŋona ko nan a ŋo kasu pini, a nan mo ryeji adi ta gwon ka ’de ’bayin gwoso nagon nan ’de ’dekan na, a ta mo ryeji adi nan gwon ka ’de ’bayin gwoso nagon ta ’de ’dekan na. Nan kukujönö an nan ko ryö adi ta gwon i rerenya, ko i be ’ya, ko i woran, ko i deŋdya na ’börik ka ’de, ko i momoröju, ko i yeyeŋga na kulya, ko i bu ’ya na kusik, ko i wopesi.
+\v 21 Nan kukujönö adi ko nan a ŋo kasu pini köti, a Ŋun liŋ mo tiŋdi kwe nio i yu kasu i komor, a nan ködyö gwine ko ŋutu jore logon köju aje toroŋdya a gwe a ko löpuggö töilyet i ŋo na kon se kune i gwiliŋisi kase logon a lut kulo, ko i lulupujö nase, ko i koŋdya na ŋo ti yu na kwe aka.
+\c 13
+\cl Sura 13
+\p
+\v 1 Na a dao tomusala nio i tu kasu ŋini. Kulya liŋ kodyo ririki gwogwo i tokoresi ti katökorok murek kode musala.
+\v 2 Nan kukuju ŋutu logon koju aje toroŋdya ko kulye kilo nutu liŋ koti adi, ko nan a tu i ’yo ’yu na ta i nene daŋ, a nan mo tine pitokin se kwoŋ. Nan aje jamakiŋdya se sona na gwoŋdi nan kasu ŋini daŋ tomurek nu, nyena na gwoŋdi nan pajo ko ta na a nan nyoggi Tambu sona.
+\v 3 Na tiri nan kasu ŋini na, a ta mo denuŋdye ’bura adi Kristo ’diri lo Tambu koyo i kutuk. Lepeŋ ti gwon a lomunyan kasu, ama gwon ko riŋit kasu kiden.
+\v 4 Ma ’di kodyo lepeŋ a lomunyan i ’bikiki nanyit i kodini na goro, ama soŋinana lepeŋ gwon jorun kogwon riŋit na Ŋun. Yi a lomunyak ko lepeŋ i pirit na geleŋ, ama yi gwon Jorun i pirit na geleŋ kogwon riŋit na Ŋun i kulya kasu.
+\p
+\v 5 Teme ta tem ’borik, liline ta lili ’borik anyen denuŋdya kaŋo ko ta Ŋona gwolor i yupet. Ta ŋona ’diri deden adi Yesu Kristo gwon kasu i mugunya le? Ko ’bayin sona kweja adi ta ti jukin i ŋina temet.
+\v 6 Nan yeŋdu adi ta mo deden adi yi jujukin i ŋina temet.
+\v 7 Ama yi momo ’yu Ŋun anyen ta boŋo gwon ti koŋdya arabat, mo ’yu lepeŋ sona ti gwon i kwekindya adi yi jujukin i ŋina temet, ama anyen ta kodyo koŋdya ŋo nagon a na ’but, ma ’di kodyo yi meta gwoso logon ti jukin i ŋina temet.
+\v 8 Kogwon yi ti bulo koŋdya nene ŋo i teŋgu na kulya ti to ’diri, ama tuŋ anyen tiŋdu kulya ti to ’diri i puputuru ŋerot.
+\v 9 Yi lyolyoŋon koyi a lomunyak a ta gwe a iŋgo. Nyena yi koti momo ’yu Ŋun anyen ta boŋo tetenaki ’bura.
+\v 10 Kwe nagon nan wutokiŋdye ta kine kulya na gwoŋdi nan pajo ko ta nu, anyen ko nan a ’dur kasu ŋini, a nan tine tukaŋan ko ta ko kido saret nagon Matat a tikin nan na. Ŋina kido a tiki nan anyen gweyuŋdya ta ki, ti gwon i dukakiŋdya na ta kak.
+\p
+\v 11 Luŋasirik, nan gwe ’bak kunie kulya jore nagon nan jajam, gwe ta ’bura. Moŋi ta moru anyen ta boŋo gwon a jukin; yiŋge ta jujuwesi kwe; torukoki ta torukökin ko ’borik; gwolore ta ko taliŋ; a Ŋun lo nyaŋu logon taliŋ gwon ko lepeŋ lo mo gwe ko ta.
+\v 12 Rome ta ko ’borik ko ’bi ’biyet nake.
+\v 13 Ŋutu ti Ŋun liŋ a roman ko ta. Ti ’busan na Matat Yesu Kristo, ko nyaŋu na Ŋun, se ko tojulin na Mulokotyo Loke gwe ko ta liŋ.

49-GAL.usfm

@@ -0,0 +1,193 @@
+\id GAL
+\ide UTF-8
+\h Galatia
+\toc1 Galatia
+\toc2 Galatia
+\toc3 gal
+\mt Galatia
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 Paulo a lukoyie - 'bayin a lukokiye jo ngutu kode ko rumet na ngutu, ama ko Yesu Kristo ako Ngun monye, lo tongiju lepeng i twan-
+\v 2 ako lungasirik ling ko nan, i kenisajin ti Galatia:
+\v 3 Ti 'busan ko taling na po ko ngun monye ako ko matat Yesu Kristo na gwe ko ta,
+\v 4 lepeng a tikinda mugun kogwon torojin kayang ayen dakunda yi i na dingit naron, gwongge 'deket (mindi) na Ngun likang ko Monye,
+\v 5 ti nye bulani bula ngupi ngupi. Amin.
+\p
+\v 6 Nan aje sorju kogwon to aje kolokinda nye diwulek logon a lungu ta ko 'busan na Kristo. Nan aje sorju kogwon ta aje lopukoddu i lele longe,
+\v 7 'bayin adi lele longe lo'but kata, ama kule ngutu kata logon dwadwaju ta anyen korju longe lobut lo Kristo.
+\v 8 Ama ko kodo yi kode malaikatat lo po ki yu a tokukindi ta lo ti Ngun lomi lom lepeng.
+\v 9 Gwoso nagon yi a jambi koju nyena nan a jam koti tiyana, “Ko lele ngutu tokukindo ta lele longe lo'but ka'de ko logon ta aje wu lo, ti lepeng s lomoni lomo,”
+\v 10 nan ngona ga'yu nyara ko ngutu kode ko Ngun? Nan ngona ga'yu nyara ko ngutu kode ko Ngun re? A ko kodo nan nyu ga'yu tulyonggu na ngutu, a nan kodo kenye gwong a 'dupiet lo Kristo.
+\p
+\v 11 Nan mindi ti ta dene den, lungasirik, adi lo longe lo'but logon nan a tokukin ta lo 'bayin a lo ngutu.
+\v 12 Nan 'bak ko wu nye ko lele ngutu, kode todiniki, Ama Yesu Kristo lo kwekinda nan.
+\p
+\v 13 Kogwon ta aje ying gwilinget lio lo 'beron i Yudayaki, nan a yoyonggu kenisa na Ngun parik a nan ga'yi korju na se (nye)
+\v 14 A nan ke puputuru ngerot i keriat ti Yudayaki lwolwong ber kuwe jore i jur likang, kogwon nan lwolwonggu i tinda na keriat ti merenyejin kangang.
+\v 15 Ama Ngun, nye logon a gelun nan i dingit na gwondi nan ko ngote nio i pele lo, a nye ke lungu nan ko 'busan nayit, ake lyongon.
+\v 16 Kweja nguro loyit kuwe i mugun anyen nan tokujo nye kiden na juron nu, s nan gwe 'bak ko pija mugun ko rima (ngutu)
+\v 17 A nan gwe bak ko tu Yerusalema i medda na luyokiye lo po kokwe ko nan, kolumbo a nan lu iti Arabi, anan 'dok yitoni Damaseke.
+\v 18 Nyena i mukok na yapala musala, a nan iti Yerusalema anyen denda Kepa a nan ke si'da ko lepeng ko perok puok wot mukanat.
+\v 19 Nyena a nan gwe bak ko met kule luyokie gayer Yakobo lungaser Matat.
+\v 20 I ngo nagon nan wurokin ta, nan tukokindo ta i komong na Ngun adi nan 'bak 'bu'burot.
+\v 21 A nan kirung iti i swoton Suria ako kilikia,
+\v 22 Nan 'dok 'bak ko nyu dena i komong i kenisajin ti Yudaya nagon ko Kristo.
+\v 23 Koko tung yingga i jama adi, “nguto logon koju sasandu yi lo tiyanana tokuji longe lo'but yupet nagon nagon lepeng koju ga'yu kokoroju,”
+\v 24 'Bong a se bu'yi Ngun ko kogwon nan.
+\c 2
+\cl Sura 2
+\p
+\v 1 Nyena i mukok na kingajin puok wot ingwan a nan iti Yerusalema koti yi ko Barnaba, a nan baraddi Tito ko nan.
+\v 2 Nan a tu yu kogwon kweyet a nan kase i komong Longe Lo'but logon nan a toku i kiden na juron a nan jambi a lwon ko se logon meta gwoso ngutulu dumalak, anyen dedena adi nan 'ba wowokon-kode 'bak wokon- ko kana.
+\v 3 Ama majuk Tito gwon ko nan ko 'dok a Grekitiyo, a ri'diki i tawero.
+\v 4 Lungasirirk 'buronok a po a twoni i medda na toliyen nikang ko Kristo Yesu. Koko mindi tinda yi i gwong 'dupi
+\v 5 ama yi 'bak ko rukokin 'borik ma'di ko dingit na'dit, anyen to'diri na Longe Lo'but pitundo ko se.
+\v 6 Nyenagon se lo meta gwoso se a dumalak (ko se a ko nga 'bakan na 'bulit ko nan, Ngun 'bak ko ge'ya)- ko se, nan jambu se, logon meta gwoso dumalak 'bak ko 'yalakinda nan nene ngo.
+\v 7 A kolumbo, koko aje met adi nan a tiki Longe Lo'but i tokukindo se logon 'bak tawero, gwoso Petero tiki Longe Lo'but i tokukindo se logon a tawero.
+\v 8 Kogwon Ngun lo kita i Petero i gwon a luyokie i se logon a tawero, 'dok kita i nan i jong i juron,
+\v 9 I dingit nagon Yakobo, Kepa a ko Yoane, koko dena a katokok, a tipun 'busan nagon aje tiki nan, koko a tiki konin lutaten i momoret ko Barnaba ako nan. Koko ge ruggo adi ti yi iti i juron a se iti i se lo tawero.
+\v 10 Koko pija tina adi ti yi yeyene yeye lomerika, yina a ngo nagon nan a yinikin i konda.
+\p
+\v 11 Ama i dingit nagon Kepa aje tu Antiok, a nan yuyugi lepeng a lokomong kogwon lepeng a kure loron.
+\v 12 A kokuwe nagon kule nguto po ko Yakobo, Kepa gwong i nyesu ko ngutu ti juron. Ama i dingit nagon kulu ngutu aje po, a lepeng to'boyi to'boya a gwe pajo ko ngutu ti juron. Lepeng gwe ko kujen ko se logon mindi ngutu i tawero.
+\v 13 Koti Yudayaki ling morakinda i yina 'burot. Madi Barnaba a momoluka ko koko ko yina 'burot nase.
+\v 14 Ama a nan ko meddi gwiyari lose logon 'bak kebbu to'diri na Longe Lo'but, a nan takindi Kepa i komong nase ling “ko do 'diri a Yudayakityo ama do si'da gwoso ngutu lo juron 'ban gwoso Yudayakityo, a do ngona ri'diki ngutu to juron i si'da gwoso a Yudayaki ada?”
+\v 15-16 Yi ko mugunya kang a Yudayaki i yunge ko yi 'bayin a ngutu ti juron kaatoronyak; yi den adi lele ngutu 'bayin logon a lwoko ko kitajin ti saresi ama ko yupet i Kristo. 'Bong yi 'dok a yubo Kristo Yesu anyen yi lwolwoko ko yupet i Kristo 'bayin i kitajin ti saresi. Kogwon i kitajin ti saresi mugun 'bayin na lwolwoko.
+\v 17-19 Ama ko, i dingit nagon yi ga'yu lwoko i Kristo, yi 'dok a ryeyi a katoronyak, Kristo ngona a duma lo toron? 'Bayin kwong! Kogwon ko nan nyeggu 'duggo na ngo nagon nan koju a kokoroju, a nan tuggi mugun a katoronyanit. Kogwon i saret, nan a twan i saret, anyen nan gwong jorun ko Ngun. Nan a 'bikiki i kodini na goro ko Kristo
+\v 20 Yilo 'bayin nan logwon jorun ama gwe Kristo lo si'da kwe i mugun. Gwilinget logon nan si'dani i mugun, nan sida ko yupet i ngiro lo Ngun, logon a nyar nan a tikindi mugun nayit kogwon nan.
+\v 21 Nan 'bak ko 'deya 'busan na Ngun, kogwon ko kelan bubulo puo i saret, a Kristo a twan kana.
+\c 3
+\cl Sura 3
+\p
+\v 1 Ngutu ti Galatia lo'bong! Nga to tindu lomit kasu ki? Yesu Kristo a 'beko kasu i komong ko i komong na ngutu ling.
+\v 2 Na a ngo ka'de nagon nan mindi diniki kasu: Ta ngona a wu mulokotiyo ko kitaesi ti saresi kode ko yinga ko yupet?
+\v 3 Ta ngona a lo'bong? I mukok na suluja ko mulokotiyo, ta nyu tiana tu anyen tetena ko mugun?
+\v 4 Ta ngona a ngongona ngo jore kune ko kana - ko diri ko kana?
+\v 5 Ngona nye lo tindu ta mulokotiyo akondi soresi kasuKiden konda sona i kitaesi ti saresi kode i yinga ko yupet?
+\p
+\v 6 Y Gwoso nago Abrama a yubbo Ngun a gwe a 'doket na lepeng gwoso kelan,
+\v 7 i kiko lo geleng, kuru jurun, tina, adi kilo logon i yupet a ngwajik ti Abrama.
+\v 8 I wurot, medda ngerot adi Ngun lwolwok Ngutu ti juron ko yupet, tokujo Longe Lo'but ko Abrama, ti 'bak ko nyung 'dur, jambu adi “Ko do juron ling molu 'bo'boriya.”
+\v 9 Nyenagon, se logon ko yupet a 'boriya gelere ko Abrama, ngutu lo yupet.
+\v 10 Se ling logon tokgu 'borik ko kitaesi ti saresi koko a lomo logon ko koti a wuro tina, “Se ling a lomo logon 'bak ko kebbu ngo ling wuro i buk na saresi, a kone kon se.”
+\v 11 Tiyana na gwong koko adi ngutu 'bayin lo lwoko ko Ngun i komong ko saresi, kogwon “Ngutu loke molu si'da ko yupet.”
+\v 12 Ama saret 'bayin a lo yupet, kode ngutu logon konda kitajin ti saresi ti se si'dani ko se.”
+\p
+\v 13 Kristo aje dakun yi kango i lomit na saret ko tinda mugun a lomo ko kulya kang- Kogwon a wuro “Se ling a lomo logon a liliki i kodini”-
+\v 14 anyen 'boriesi ti Abramaanyen po i ngutu ti juron ko Kristo Yesu, anyen ko yupet a yi wuji ngo na mileki ko Mulokotyo.
+\p
+\v 15 Lungasirik, ti nan jambi kulya ti ngutu. Koju ko tetenda wurot na saret, a lele ngutu gwe nyobulo 'dumaddu koke kode 'yalakinda nene ngo.
+\v 16 Nyena milejin lo jamaki Abrama ko kayit nyakweri. 'Bak ko jambu, “Kayit i nyakwera”, tuggo lojore, ama kolumbo i geleng tung, “ko konuk i nyakwera”, nye logon Kristo.
+\v 17 Nyena nan jambu tina: Lo saret, logon ponda i mukok na kingajin 430, 'bak ko gelunda miliyet na kukunaki ko Ngun Koju anyen 'dumaddu mile.
+\v 18 Kogwon ko rudda na po ko lo saret, a nye gwe 'bak 'bak ko po ko mile. Ama Ngun a tikin Abrama ko mile.
+\p
+\v 19 Ngona, a nyo, 'bulit na saret? Yina a 'yalaki kogwon toronjin tojo ko nyakwerat ti Abrama a po se logon mile a konani. Lo saret a 'boriya i malaikajin ko konin lo ngangarakinda.
+\v 20 Nyena kangaranit tuggo adi jore 'bayin a ngutu geleng. Ama Ngun geleng.
+\p
+\v 21 Ngona lo saret lo ka'de ko mile lo Ngun? To'diri 'bayin tina! Kogwon ko saret aje tiki anyen tinda ru a kirung kelan 'diri a po ko saret.
+\v 22 Ama wurot a rerek ngo ling i kak na toron anyen lo mile ko yupet ko Yesu Kristo bubulo tiki i se lo yubbo.
+\v 23 Nyens a kokuwe na pondi yupet, yi koju a moka mabusi i kak na saret, a rereka tojo yupet a ko kwiya.
+\v 24 A kirung lo saret gwode kagaanit tojo Kristo pondi, a kirung buloni bulo lwoko ko yupet.
+\v 25 Ama tiyana yina yupet kere po, yi gwe 'bayin i kak kagaanit.
+\p
+\v 26 Kogwon ta ling a ngwajik ti Ngun i yupet ko Kristo Yesu.
+\v 27 Kogwon jore kasu aje batisa ko Kristo i mugun aje jupukinda 'borik ko Kristo.
+\v 28 Yudayaki gwe 'bayin kode Giriki 'dupiet gwe 'bayin, kode luyitot, lwalet gwe 'bayin kode nanakwan gwe 'bayin, kogwon ta ling a geleng ko Kristo.
+\v 29 Nyena ko ta a ti Kristo, ta a nyakwerat ti Abrama ko karutak gwengge mileyet.
+\c 4
+\cl Sura 4
+\p
+\v 1 Nan kulya adi nguro lo yendu rudda ngo ti monye lo i dingit a gwondi lepeng nyung a lupudi nu, tuka'de nayit 'bayin ko 'dupiet ma'di kodo kine ngo ling molu gwo a kayit.
+\v 2 Ama lepeng gwong i mukok na kanyomok ko na kametak tojo ko dingit nagwong monye a 'burukin lepeng i wuju na.
+\v 3 Nyena yi 'dok gwong tina na gwondi yi a lupudiet nu a yi gwe a 'dupi ti muloko ka'de kade ti na kak.
+\v 4 Ama ko dingit na'but nagwong a temakinda a gwak na a pwo, a Ngun sunyundi nguro loyit. Lepeng a yungwe ko ngutu nanakwan, ko a yungwe i mukok na saresi ti mose
+\v 5 anyen ko dukunda ngutu logwon gwong i mukok na saresi kilo anyen bongo wowoa gwoso ngwajik ti mede.
+\v 6 Nyena kogwon ta a ngwajik ti mede na, Ngun aje sunyundo mulokotyo lo nguro loyit kayang i toiliot, lulunggu adi 'Aba Baba'
+\v 7 Nyena do tiyanana 'dok kenye gwon a 'dupiet, ama do gwe a nguro lo mede, a ko do gwe a nguro lo mede, a Ngun molu tindi do i gwo a kawuyunit lo ngo ling nagon a ti ngwajik kayit kune.
+\p
+\v 8 I dingit nagwong ta koju a denda Ngun nu, a ta gwe a 'dupi ti ngunyen logwong 'bayin a ngunyen lo gwagwak.
+\v 9 Ama tiyana na ta aje denda Ngun, kolumbo Ngun aje denda ta nyena ko nyo lolong nagwon ko'do yito bot i muloko ti na kak logwong a konda nene ngo a 'dok a tinda nene go? Ko nyo nagwong ta mimindi gwong a 'dupi kase 'dok.
+\v 10 Ta 'debba perok, ko yapala, ko dingitan se ko kingajin.
+\v 11 Nan kukujen kogwong kulya kasu kode na a tudaraju mugun kana i kulya kasu.
+\v 12 Lungasirik, nan mo'yu ta bongo, gwede ta gwoso nan a nan 'dok gwede gwoso ta. Ta 'ba konakinda arabat.
+\p
+\v 13 Ta deden adi gilo nio na tinda nan i tukukindo na ta na longe lo'but a kokwei,
+\v 14 ama ma'di nagwong mugun nio a nagon parik kasu i memet,  ta ba 'do'doju nan kode paju nan, ama ta i ke wuyun nan gwoso nan a malaikatat lo Ngun, gwoso nan a Kristo Yesu lepeng.
+\v 15 Kunia bonesi kasu kunia nagon ta wuji nan na? Nan tukokindo ta adi, ko kodo babulo ta kodo a wunyundo kuen kasu kango a ta tikin nan.
+\v 16 Nan tiyanana gwe miriku losu kogwon nan tukokindo ta todiri?
+\v 17 Koko yiyino parik anyen toyiradu ta kase i swot 'bakan na ngo na'but ko ta, koko mindi kinut na'but ko ta kango anyen ta yiyino kose.
+\v 18 Ana'but i gwon ko yino ko ngo nabut, 'ban tung ko nan gwon ta.
+\v 19 Ta ngwajik kuwe lo'di'dik, nan tiyana nan ngogaigwo ngongonga gwoso mien na yungundo tojo ko Kristo gweya kasu i mugunya.
+\v 20 Kodo a na'but ko nan gwon ko ta i pirit na geleng i na dingit anyen nan jambu ko ta ko gworo lo'but kogwon a deliya ko kulya kasu
+\v 21 Taki ta nan ta logon mimindi gwon i mukok na saresi kilo, ta ngona a yinga saresi?
+\v 22 Kogwon a wuro adi Abrama gwon ko ngwajik murek, lele yungwe ko nakwan nagon a 'dupiet na a lele yungweni ko nakwan nagon a lietot na.
+\v 23 Ama nguro lo nakwan nagon a 'dupiet na a yungwe gwoso na mindi ngutu na, a nguro lo nakwan nagon a luitot na yungweni gwoso na milyekindi Ngun i tinda na.
+\v 24 Kweja adi kulya ti kine wate murek gwon gwoso tomoresi murek nagon Ngun a torukokin ko ngutu kayit. Nakwan nagon yungundo ngojik a 'dupi na a tomoret nagon tetena i mere sinai, karin kayit a Agara.
+\v 25 Agara kweja adi a mere sinai lo gwon i jur lo Arabi, lepeng gwon jojo ko Yerusalema na tiyana na kogwon Yerusalema se ko ngojik kayit i to'dupiyon.
+\v 26 Ama nakwan nagon a luitot na kweja adi a Yerusalema na gwon ki nu nagon a ngote nikang.
+\v 27 Lyongi lyongon do ngutu nagon 'bak ko yungundo wongo ko gwililijinko nyolakogwon do 'bako wang mien na yungundo. Kogwon nakwan nagon a koloki geleng na gwon ko ngojik jore lwolwong ti nakwan na gwon ko lalet na.
+\p
+\v 28 Nyena ta lungasirik kwe a yungwe ko milye lo Ngun gwon na yungweni yYisaka nu.
+\v 29 Ama gwoso i kulu perok nye logon a yungwe gwoso na mindi ngutu na, aje sasandu nye logon a yungwe gwoso na mindi mulokoyo lo Ngun na, nyena 'dok gwon tina tiyana.
+\v 30 Ama kulya ti Ngun na wuro kune tuggo ada? Tuggo adi rike ta rik ina 'dupiet a ku nguro loyit, kogwong nguro lo dupiet molu a morja ko guro lo nakwan nagwong a luitot i wuju i wuju na ngo nagwong a ti monye kune.
+\v 31 Gwenge lungasirik kuwe, yi 'ba a ngwajik ti nakwan nagwong a 'dupiet na, ama yi a ngwajik ti nakwan nagwong a luitot na.
+\c 5
+\cl Sura 5
+\p
+\v 1 Kristo a lokunda yi koke (Kango) anyen yi gwong a lui. Nyena gwe ta go, ko'ben ta dulakinda ta muruto kasu 'dok i toraki na gwulungi lo ngonga.
+\v 2 Nan Paulo lo jambu ko ta adi, ko ta rukokindo 'borik i tawero, a Kristo mulo kenye gwong ko 'bulit kasu ni.
+\v 3 'Dok i dang tomurek, tokurukindo ngutu ling logwong a rukokindo 'borik I tawero adi ta kodo 'de'dep ngo ling na gwong i saresi to mose kune.
+\v 4 Ta logwong ga'yu tetenaki gwogwo ko Ngun I komong kogwong 'debba nasu na saresi kilo, ta aje koraddu kango ko Kristo i mugun ta aje 'dororo kango i 'busannagwong Ngun 'doggi ngutu 'bak ropet na.
+\v 5 Kogwong mulokotyo lokye lo tinda yi i yendu ko yupet adi yi molu tetenaki rigwo (gwogwo) ko Ngun I komong.
+\v 6 Kogwong ko yi gwong ko Kristo Yesu i mugun kulya 'bayin ma'di ko yi tawero ama yi 'ba tawero ama ngo duma tung gwong a yupet nagwong ringit nayit pukun i nyarju na.
+\p
+\v 7 Ta koju wowokon 'bura i opere, nga lo tuyangu ta i twoju na kulya 'diri?
+\v 8 Ngutu logon a lopukundo ta lo a pwo ngun logwong aje lunggu ta lo.
+\v 9 Kape ku'dik toyujo wi'di 'bukulung.
+\v 10 Nyena nan a yinikin ta ko matat i mugun adi ta molu yeyeju gwoso na yeyeji nan na. Ama ngutu logwong dyadya'yu to lo, ko lepeng a nga Ngun molu riring lepeng.
+\v 11 Lungasiri kuwe, ko gweti nan ko kodo nan nyung tokujo kulya ti tawero, ko nyo nyung gwong i sasanya? Ama ko gwong tina tukujo nio na kulya ti kodini na goro kodo tine kopuggo ngutu.
+\v 12 Nan mindi adi ngutu logwong dyadya'yu ta kilo bi ti kokokondi 'borik a midinyin (midijik).
+\p
+\v 13 Ta lungasir kuwe ta lunge anyen ta gwong a lui, ama ko'ben ta dumunda ta tolien nasu adi ta a 'buruki i gwong gwoso 'dekesi kasu ti mugunya ti na kak kune, ama tokitaki ta ko 'borik ko nyarju.
+\v 14 Kogwon saresi ling a tomora a saret geleng logwong tuggo di, do kodo nyarju marate let gwoso mugun net.
+\v 15 Ama ko ta toko 'borik a ta tunyoni ko 'borik gwoso kijakwa, kunyar ta ko'ben ta tutung 'borik asut.
+\p
+\v 16 Ama nan kulya adi ko woro ko mulokotyo lokye a to molu toyimodu 'dekesi kasu ti mugunga ti na kak kune.
+\v 17 Kogwong ti mugun na na kak kune ngingisa to i 'dekesi ti mulokotyo ngisani ko 'dekesi ti mugun na na kak, kogwong se a merok ko 'borik a ta nye bulo konda ngo nagwong ta mimindi kune.
+\v 18 Ama ko ta nyomo ko mulokotyo a ta nye gwong i mukok na saresi.
+\p
+\v 19 Nyenagon konesi ti mugun na na kak makine: lubbo. Iwok konesi ti yu na kuwe na kona aka kune
+\v 20 twoju na nyomuejin, wandu, tomerokulan, moro, be'ya na ngo ti lege, woran, goma, rerenyesi, korja a tengon,
+\v 21 I lulon ko ngo ti lege, meran, loju lo yawa, se ko kule ngo gwoso kine. Nan tojukundo ta gwoso na tojukundi ta koju nu adi, ngutu lo konda ngo gwoso kine molu a ngarju ngo ti tumatyan na Ngun.
+\v 22 Ama ngo ti mulokotyo ko ngutu i toili gwong a nyarju, lyongon gwong taling, ngonga taling gwong taling, 'busan, yubbo na yeyengon
+\v 23 toili lo lilik, tenggu na mugun. Lele saret 'bayin logwong tuggo adi kine ngo a narok.
+\v 24 Ngutu logwon a ti Kristo kilo aje bikikindo i kodin na goro mugunya kase ti na kak nagwong gwong ko kure na narok ko dekesi narok kune.
+\p
+\v 25 Ko yi gwong jorun ko'gwong mulokotyo, a ti yi kepoddi ta molokotyo.
+\v 26 Ti yi gwe a 'buya 'borik, ko ti gwe a toworja 'borik, ko ti yi nye tobebe ko borik.
+\c 6
+\cl Sura 6
+\p
+\v 1 Lungasirik, ko lele ngutu a moka i toron, ti ta logwon a kayupok kulo nyekokindi lepeng ko toiliet lo lilik. Kunyang ta ko 'borik, anyen ta 'dok gwong a tema.
+\v 2 Ngarakindi ta ko 'borik i 'doggu na ngo pomoni lo lele. Ko ta konda tina, a ta 'diri konda saresi ti Kristo.
+\v 3 Kogwon ko lele ngutu yeyeju adi nye a duma, ti lepeng a ngo kana dodo, lepeng a momoluga 'borik.
+\v 4 Ti ta ling ngadi geleng teme tem kita nayit, a ko a na'but, a lepeng ko mugun nayit lyongi lyongon, ti lepeng nye totoju konesi kayit ko konesi ti lele.
+\v 5 Kogwon ngutu ling geleng geleng ngadi 'doggu ngo kayit.
+\p
+\v 6 Nye lo todiniki kulyaet lo korakindi ngo na'but kune ling ko nye logwon lo todindo.
+\v 7 Ko'ben ta momoluka. Ngun a toyuyuko, kogwon ngo logwon nutu weja se kune, lepeng 'dok molu ngerja se.
+\v 8 Kogwon ngutu logon weja ngo ti mugun, lepeng molu 'dok ngerja ngo ti mugun na 'buron kune. Ama nye lo weja ngo nagon ti Muloktyo Lob'but kune, lepeng molu ngerja ru na yeng nying na ti Mulokotyo.
+\v 9 Ko'ben yi gwong ko dara i konda na ngo na'but, kogwon ko dingit na a temakinda, i molu ngerengerja ko yi 'ba doddya.
+\v 10 Nyena ko in kpake logon yi kata ko nye na, ti yi konakindi ngutu ling ngo lobut, kegga se logwon ko yi i medde geleng i yupet.
+\p
+\v 11 Meta wurot lobot logon nan a wuroki do ko konin lio.
+\v 12 Se logon mindi topurukinda ngo na'but i mugun kilo morju tindu ta i tawero/gwon a yudayaki, koko konda tina anyen te'ya konaki naron i kunise na Kristo.
+\v 13 Kogwon bay'in majuk selo tawerju 'borik/wora yudayaki 'de'deb lo saret ama se mindi ti ta taweroni tawero/worani a yudayaki anyen se bubulo du'dungeju kogwon mugunya kasu.
+\v 14 Ama ko'ben na dudunggu ama nagon i kuruse na matat likang Yesu Kristo i nye nagon kak ling aje 'bikiki kuwe i mugun a nan i kak.
+\v 15 Kogwon kode tawero, ama ngo ti, 'bulit a gwiya naluduk.
+\v 16 I se logon woro gwengge i kiko taling ko yayet ti gwe ko se, ma'di i loki na Yisaraele na Ngun.
+\p
+\v 17 Suluja tiyana tojo ngerot ti lele gwe a sasandu nan, kogwon nan 'doggu kuwe i mugun morikolo ti Yesu.
+\p
+\v 18 Ti 'busan na matat likang Yesy Kristo gwe ko mulokotiyo losu lungasirik. Amen.

50-EPH.usfm

@@ -0,0 +1,207 @@
+\id EPH
+\ide UTF-8
+\h Epeso
+\toc1 Epeso
+\toc2 Epeso
+\toc3 eph
+\mt Epeso
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 Paulo, a luyokie lo Kristo Yesu kogwon mindu lo Ngun, i se ngutulu lokye ti Epeso, lo gwon ko yupet Kristo Yesu.
+\v 2 Ti 'busan lo pwo ko Ngun Monye likang a ko i Matat Yesu Kristo gwe ko ta.
+\p
+\v 3 T Ngun nye lo gwon a Monye lo Matat likang Yesu Kristo purani pura, nye lo aje 'borija yi ko boriyesi ling ti mulokotyo i priritan ti ki ko Kristo mugun.
+\v 4 I dingit na gweya na kak na, Ngun a wolundo yi i komong na Kristo anyen yi gwon lokye, 'bakan na yuyuket kauit metet a koti ko nyaret.
+\v 5 Mini 'beron, Ngun a gelunda yi anyen yi towora a ngwajik kayit gwoso Yesu Kristo, ina gwoso mindi nanyit.
+\v 6 Lepeng a konda tina anyen yi purja tokelan na 'busan lo gwon lepeng a tinda yi lo nyanyara ko kana.
+\p
+\v 7 I rima ti Yesu Kristo yi pujo daka a ko pitot na torojin kang, gwoso ti tukworon na 'busan nanyit.
+\v 8 Lepeng a tomorakinda yi 'busan nanyit a ko tukwongon ling a ko denda.
+\v 9 Ko mindi nanyit Ngun a kwekinda yi ngo na lwongu, gwoso na tulyen'gu lepeng, a gwoso lepeng a konda i Kristo,
+\v 10 ko yeyet na adi i dingit na po pwo, lepeng midi tomorja ngo ling i prirt na geleng, ngo ling ti ki ko ti kak, i mukok na kwe geneng, ma'di Kristo.
+\v 11 Yi aje wule ko aje gele 'beron a ngutu kayit ko Kristo i mugun kogwon yina a yeyet nayit na Ngun nagwon tokitaju ngo ling gwoso na mindi nye na.
+\v 12 Lepeng mimindi adi ti yi logwon a ti kokuwe i yendu na Kristo i lwoggu na yi kulo kodo tinda minyo loyit i parara.
+\v 13 I Kristo, a ko do koti, i dingit do koju yin'ga kulyaet na to'diri, a ko longe na tulwokko, do yupp lepeng a do li lipuwo ko mulokotyo lokye,
+\v 14 nye lo gwon a
+\v 15 Ko yina kuwe, na yin'gi nan yubbo nasu na Matat Yesu se ko nyarju nasu na ngutu ling ti ngun nu,
+\v 16 Nan 'ba ko jaran tikinda Ngun tinate kogwon kulya kasu i 'dinda na ta kuwe i kwasesi.
+\v 17 Nan kwaddu Monye lo bubula logon a Ngun lo Matat likang Yesu Kristo, anyen nye tikinda ta kwongon na pwo ki nagwon pekinda ta i denda na lepeng.
+\v 18 I kwakwadu adi ti toilyet kasu gwe ko parara anyen to bongo deden ko lepeng lu'ngu ta i yendu na nyo 'dok a ta bongo deden ko tukworon na ngo na bubula nagon nye titin ta i ngarju se ko ngutu kanyit kune a nyo.
+\v 19 Anyen ta bongo deden todumala na ringit nanyit nagon kikita kang i mugunya yi logwon lo yubbo kilo, ngina ringit duma jojo ko ringit duma parik.
+\v 20 Nagon nye a tongiji Kristo i twan na a tosi'dakindi kayit i konin lutaten ki yu i kak nagon a meta.
+\v 21 Anyen gwon a duma lo kasarak ling ko lkidojin ling, ko lo ringiton ling, ko lo tumatian ling. Karen kanyit a duma lwlwong karen ling logwon a 'dinya a gwon i na dingit ka'de ama i dingit na popwo molulu
+\v 22 Ngun a tikinda lepeng i rokakinda ngo ling kak a nye tikindi lepeng a kuwe lo kenisa i ngo ling.
+\v 23 Kenisa a mugun na Kristo na pekinda lepeng ling, nye logwon tojore'yu ngo ling ti ki ko kak ko mugun nayit ling.
+\c 2
+\cl Sura 2
+\p
+\v 1 Ta koju a twatwa kogwon a lyangesi kasu se ko torojin kasu,
+\v 2 a ta kekebi kulya narok ti na kak. Ata ke two matat na ringit na kobungot logwon i woli na ki lo, ilo mulokotyo nyu kikita i kiden na ngutu lo renya ngun kulo.
+\v 3 Yi ling koju gwong abulondi gwoso nagon yi mimindi, a yi kondi gwoso nagwon mugunya kang ko toili kang mimindi na nyena yi ling gwoso kule kilo ngutu logwon malu Ngun riring kulo.
+\p
+\v 4 Ama Ngun a kworonit i yatakinda abulondi nyarju nayit nagon nye nyarji yi na a duma parik 'bak temet.
+\v 5 Ma'di nagwon yi a twatwa kogwon ko lyangesi kang nu a kolumbu nye toruji yi i pirit na geleng ko Kristo- ta lwokku kogwon 'busan na nyarju na Ngun.
+\v 6 A nye tongiji yi i pirint na geleng ko Kristo Yesu, a tosi'dakindi yi i pirit na geleng ko lepeng ki yu i kak nagwon a meta.
+\v 7 Lepeng a konda tina anyen tukworon duma na 'busan nayit na nyarju bongo kpikpiya tojo ko molu lu nakondi yi 'bura ko Kristo Yesu i mugun ni.
+\p
+\v 8 Ta aje lwokko kogwon yubbo nasu, ama na pwo ko Ngun 'ban a nasu, ama lepeng lo 'dogga ta,
+\v 9 yina lwokkit 'ban a ropet na kita, ko'ben lele ngutu pupurja mugun.
+\v 10 Kogwon yi a tobodwan nayit, yi a gweki ko Kristo Yesu i mugun anyen konda konesi na'but nagwon Ngun a tetenakin a kokuwe kunu anyen yi bongo woro kata.
+\p
+\v 11 Nyena yeyeji ta kulya kasu to ngutu logwon i yunge nasu a ngutu ti Juron kulo. Ngutu logwon lo lungu a lo “taworo kulu” lungu ta adi ta a ngutu logwon nyobulo “taworo” ama taworo nase a ngo nagwon ngutu kokon ko konisi kase.
+\v 12 Yeyowodi ta adi i inu dingit ta gwon pajo ko Kristo, ta a lwakka i teng na Isaraele, ta 'bayin i dingitan nagwon Ngun a tomurunda ngutu kayit kayit i mugun ko milye kunu a ta ke si'da i na kak 'bak yenosi agwe 'bakan na Ngun.
+\v 13 Ama tiyana na ko Kristo i mugun to logwon koju gwon pajo kilo rima ti Kristo aje jon ta nyona.
+\p
+\v 14 Kogwon lepeng ko mugun nayit a tomorja yi a ngo geleng a tindi yi i gwong ko taling, a lepeng ke dukakin kak tomirikuna nagwon torja yi gwoso gorom na i tindu na mugun nayit.
+\v 15 Anyen tatarju saresi ti Yudayaki ko jujuwesi kasu ka'de ka'de. Lepeng a konda tina anyen nye bongo gweunda kine tengu murek ti ngutu a kakat naluduk geleng kayit i mugun anyen tikinda se i gwong to taling.
+\v 16 Lepeng a twan i kodini na goro anyen tomorunda yi ko Ngun ni a mugun geleng, a ke tatarju tomerikulan ko yina twan nayit.
+\v 17 Anye ke pwo a tokukindi ta logwong koju gwong pajo ko Ngun kilo Longe lo'but lo taling 'dok tokukindi i se logwong nyona kulo.
+\v 18 Kogwong kayit i mugun yi ling bubulo tu ko Ngun Monye i komong i mulokotyo lokye logeleng.
+\p
+\v 19 Nyena ta konye gwong a lwakka ko a legelok. Ama ta ngutu ti Jur geleng i pirit na geleng ko ngutu ti Ngun ko a ti mede nayit.
+\v 20 Ta nyu 'dukoki i pipilesi ti gwiyeki se ko ti midijin a Kristo Yesu ko mugun nayit gwe a ngurupit duma lo ngonget.
+\v 21 Logwon kadi ling tomoraki kayit i mugun tojo ko a 'dukoji ki a kadi nakye ko Matat i mugun.
+\v 22 Ta i mugun ta 'dok 'du'dukoji se ko kule ling i pirit na geleng i ina kadi kogwon kita na mulokotyo lokye anyen yi sisi'da kata.
+\c 3
+\cl Sura 3
+\p
+\v 1 Yina a kuwe nagwon nan Paulo kwakwadu a kogwon kulya kasu, nan a rereka kogwon Kristo yesu i kulya kasu ta ngutu ti juron.
+\v 2 Nan yeyeju adi ta a ying adi ngun a korakin nan 'busan nayit na nyarju anyen nan kikitani i kulya kasu.
+\v 3 'Dok ta ngona a ying adi lepeng a kpekinda nan ngo nagwon koju a lwon gwoso na wurokindi nan ta kine kulya ko kulyaesi ku'dik nu.
+\v 4 Ko ta a ken kulyaesi kuwe ta bubulo denda adi nan kukurun ina lwon na Kristo.
+\v 5 Ina lwon 'ba kpeki ngutu ti 'beron kulu ama tiyana na luyolie kayit lokye se ko nebijin aje kpeki ina lwon i ringit na mulokotyo lokye.
+\v 6 Yina lwon gwong tina adi ngutu ti juron bubulo ngarunda ko Yudayaki ngo nagwon ngun koju a milyekin se kune a se ling gwe a suwoton ti mugun geleng a se ling 'dok ke rukoki i ngarunda na ngo nagwon Ngun a milyekin ko Kristo Yesu i mugun i Long lo'but kune.
+\v 7 Ngun a tikinda nan i gwong a kakitanit lo ilo Longe Lo'but kogwon 'busan na nyarju nayit nagwon nye a 'doggi nan kana na. Kogwon ringit nayit nagwong kikita kuwe i mugun na
+\v 8 Yina 'busan a tiki nan logwon a lo'dit lwon'gu ngutu ling lo'di'dik ti ngun anyen nan tokikindo ngutu ti Juron Longe lo'but lo tukworon na Kristo nagwon gagalaji 'bak 'dutet
+\v 9 'dok anyen nan tikinda ngutu ling i kurundo na yeyet na Ngun nagwon koju a lwon na kodo kona di nyo. Yina yeyet Ngun logwon a gwejja ngo ling lo a de'ya a lwon i dingitan ling ti 'beron.
+\v 10 Anyen tiyana kasarak se ko ringiton ti ki i kak nagwon a meta na bongo denda i Kenisa kongon na Ngun nagwon ko kikolin ka'de ka'de.
+\v 11 Kine kulya kokona gwenge yeyet nayit na yeyengon nagwon nye a kon ko Kristo Yesu Matat likang i mugun na.
+\v 12 Ko Kristo i mugun yi pupuru kogwon yi a yubbo lepeng a yi gwe a lui i tu ko Ngun i Komong.
+\v 13 Nye na nan mo'yu ta ko'ben ta kororoga i toiliyot kowgon nan ngon'ga ko kulya kasu. Kine ngongesi a bulesi kasu.
+\p
+\v 14 Ko yina kuwe nan a rugungoki kak ko monye i komong,
+\v 15 logwong midijik ling ti ki ko ti kak a gwi'yo i karen kayit.
+\v 16 Nan kwakwadu lepeng adi ti nye bongo togo'yi ta ko ringit nagwon nye a 'dumun i gugu lo tukworon lo minyo loyit, ko ti nye tiki kasu i toiliyot kata ko ringit na mulokotyo loyit.
+\v 17 Anyen Kristo bongo gwong kasu i toiliyot kogwong yubbo nasu. Nan kwakwadu lepeng adi anyen kukuri kasi bongo 'bekodu kak i nyarja a ta gwe ko gwo'diyesi logwon a 'bokaki gi i yina nyarju.
+\v 18 Anyen ta, se ko ngutu ling ti Ngun bongo gogolon i kurundo na nyarju na Kristo na yi, ko tugalang nayit gwa da, ko tojolan nayit ngor nan, ko togulu nayit ngor nan.
+\v 19 Nan kwakwadu lepeng adi anen ta denda ina nyarju na Kristo na yi nagwong lwolwong denda na anyen Ngun logwong a jore ko ngo ling di miling lo bongo tojore'yu ta ko ru nayit ling.
+\p
+\v 20 Ti Ngun bulanibula, lepeng bubulo konda 'bak temet ngon ling logwong yi a piyun ko a ye'ye kune kogwong ringit nayit kikita kang i mugunya,
+\v 21 ti nye bulanibula ko Kenisa ko Kristo Yesu i mugun i nyakwerat ling ngupi ngupi. Amin.
+\c 4
+\cl Sura 4
+\p
+\v 1 Nyena, nan logwong a rereka kogwong lulya ti Matat likang lo, nan kwadu ta anyen ta bongo woro jojo i lungit nagwong a lunguni ta na.
+\v 2 Woroni ta lokoyokak ko toiliyot lo lilik i ngongadu ta ling ko i tuyatakin ko 'borik i nyarju.
+\v 3 Mulokotyo lokye a momorja ta anyen ta gwong ko toili geleng, gwe ta ko pusok i gwong taling ko 'borik, kogwon taling to'depankinda ngutu i pirit na geleng.
+\v 4 Mugun geleng kata, mulokotyo geleng kata, gwoso nagwong Ngun a lun'gi ta i ngarunda na ina yenet nageleng na.
+\v 5 Matat geleng kata, yupet geleng kata, batisimu geleng kata,
+\v 6 Ngun geleng kata, logwong a Monye lo ngutu ling, lepeng a duma lo ngo ling, kikita i ngo ling a lepeng gwe kata i ngo ling.
+\p
+\v 7 Ama yi geleng geleng aje 'doka ko 'busan gwoso i temet na 'doggi Kristo kana na.
+\v 8 Nye ina kuwe nagwon koju a jama adi “natirini nye ki yu nu, nye nyomodu ngutu jore lo momoka anye ke 'dogga ngutu ko 'dokesi.
+\p
+\v 9 Nyena kilo kulyaesi logwong adi lepeng a tu ki kilo kwejja nyo? Kwejja adi a ko kuwe lepeng a pwo kak ni a ke yen'ga kak i lukata nayit.
+\v 10 Nye logwong a pwo kak ni lo 'dok anye lo tu ki pajo lwolwong 'dikolo ling, anyen nye bongo tojore'yu ngo ling.
+\v 11 'Doke kayit gwong tina, nye a tikinda kule ngutu i gwong a luyokie, kule a Nebijin, kule a katokuok ti Longe lo'but, kule a kayukuk ti ngutu se ko kule a katodinok ti Longe lo'but.
+\v 12 Kita na kilo ngutu gwong i tetenakinda na ngutu ti ngun jojo i konda na kita nayit ko i to'durundo na mugun na Kristo ki,
+\v 13 tojjo i 'dutet yi ling a wora ngo geleng, gwong nikang a ngo geleng ponda kogwong yubbo nikang se ko denda nikang na nguro lo Ngun a kirun yi malu pondi a ngutu lowora logwong jojo; tojuwet nikang gwong a Kristo logwong aje wora i ngo ling jojo lo.
+\v 14 A yi molu 'dok kenye gwong a ngwajik logwong yeyesi kang yalaji abulondi i kulya ti todinesi ka'de ka'de nagwong gwoso yala'esi logwong kobungot lo ya'yu. Kine todinesi ngutu totodin ko kongon nase nagwong se yeyeji togiradu ngutu ko kulya ti 'burot kune.
+\v 15 Kolumbo ti yi jambi ta kulya ti to'diri ko toili lo nyarju anyen yi 'durodu ki ko Kristo i mugun i ngo ling, lepeng logwong a kuwe.
+\v 16 A ina kuwe a mugun ling ke tomoraki ko a to'depaki i pirit na geleng ko tomoresi ling nagwong Ngun a tikin kine a na kitani suwoton ling ti mugun 'bura nu a ina mugun 'durji 'durjo 'bura i mugun.
+\p
+\v 17 Nyena na jamakin ta tina, a jujuja na ta i karen ti Matat likang adi ko woro ta gwenge na woroni paganojin kilo na ko yeyesi kase nagwon a yaya kana.
+\v 18 Yeyesi kase gwong i mudde, se gwong pajo i gwilinget likang lo Ngun kogwong se 'bak ko den lele ngo a toiliyot kase gwe'de a logo.
+\v 19 Se a yeyeju lele ngo su a pakindi 'borik i konda ngo ti yu na kuwe, a gwe ko pusok i konda ngo nagwong a lut.
+\p
+\v 20 Ama ta koju 'bak ko todiniki kulya ti Kristo tina.
+\v 21 Ta 'diri a ying lepeng ko a todiniki kulya ti to'diri nagwong ko Yesu i mugun kune.
+\v 22 Ta kodo paju gwilingesi kasu ti 'beron kulu a ta kodo rusundi kango toilikon kasu ti 'beron logwong kakara kogwong 'dekesi momolukesi.
+\v 23 Toiliyot kasu lo yeyeju kulya kilo kodo totoludukko i mulokotyo,
+\v 24 ta kodo rukukindo toiliyot loludukok logwong Ngun a gwejja i gwuluwet nayit logwon a kelaji ko leti lo gwogwo ko i kelan nagwon pwo i kulya ti to'diri.
+\p
+\v 25 Nyena paji ta kulya ti 'burot, ta ling geleng geleng tujamaki ta kulya logwong a gwak gwak kogwong yi ling a suwoton ti mugun geleng.
+\v 26 A ko do a woran, ti ina woran kenye tikinda ta i konda arabat. Ti kolong nye 'doroo ti do nyu gwong koworan.
+\v 27 Ko'ben ilo kango'onit pujo pirit kasu i toiliyot.
+\v 28 Ti ngutu logwong a kolak, ti koloki koko'ya. Kolumbu ti se kitani kita parik ko konisi kase i konda na kita na'but anyen se bongo bubulo 'dogga ngutu lomerika.
+\v 29 Ti kulyaesi nagwon a lut ti kenye pwo kango kasu i kutusin. Ama tung jambi ta kulyaesi lo'but logwong bubulo ngarakinda ngutu gwoso nagwong kodo jujukin jama i dingit nase na anyen ngutu lo yinga kilo kulyaesi kulo bongo pujo ngo na'but.
+\v 30 Ama ko to'delyaju ta Mulokotyo Lokye lo Ngun, kogwong Ngun a tikinda lepeng anyen gwuluwani ta adi ta a ngutu kayit i lor logwong nye molu koloddi ta a lui ni.
+\v 31 Paji toiliyot lo potor ling, ko woran ling nagwon pwo 'de'de, k ngoma ling, ko wongon ling, ko momoroju ling se ko mandu ling.
+\v 32 Gwe ta a lo'but ko 'borik ko won na kuwen ko 'borik gwoso nagwong Ngun 'dok a pitokindi ta ko Kristo i mugun na.
+\c 5
+\cl Sura 5
+\p
+\v 1 Nyena mirundi ta Ngun kogwong ta a ngwojik kayit lo nyanyara.
+\v 2 Woroni ta ko nyarju gwoso nagwon Kristo a nyarji yi na a wukindi mugun nayit ko Ngun a 'doket a ko ruban'ga lo mon to'bi'bin kogwong kulya kang.
+\v 3 Ta kodo a jambu kulya ti wuton ko ti konesi narok ka'de ka'de nagwong toyukindo kuwesik ti ngutu se ko goma kogwong kine kulya a jukin ngutu ti Ngun i jambu na se.
+\v 4 Ama ko jambu ta jamesi ti yu na kuwe kode jamesi logwon a wuya kana kode jojonya nagwong a 'da'datet kogwong kine kulya a jukin jama, ama kolumbo tikindi ta Ngun tinate.
+\v 5 Dene ta den 'bura adi ngutu logwong a kalupe kode logwong konda ngo narok nagwong toyukindo kuwesik ti ngutu kode lo goma ngo gwoso nye a ngun loyit. Ngutu gwongo ilo nyobulo wuju nene ngo i tumatiyan na Kristo se ko Ngun.
+\v 6 Ti lele ngutu kenye momoluga ta ko kulyaesi lo 'bak 'bulit, kogwon i kine kulya a woran na Ngun poki i ngutu logwong a renya twojju lepeng kilo.
+\p
+\v 7 Nyena ko morakinda ta i ngutu gwoso kilo.
+\v 8 Kogwong ta koju gwong a ngutu ti mudde, ama tiyana na ta gwe a ngutu ti parara ko matat likang i mugun. Woroni ta gwoso ngutu ti parara.
+\v 9 (Kogwon parara radan konesi nagwong a na'but, ko a ti loti lo gwogwo ko a ti to'diri),
+\v 10 morji ta denunda kango ko nyo lo tulyengu matat likang.
+\v 11 Komorakinda i ngutu logwong konda ngo ti mudde logwong a radan ludioki lo'but kine ama kolumbo kwe'ya ta kine kulya kango.
+\v 12 Kogwong ngo na kon se a lwon kine ma'di 'dinya na se toyukindo kuwesik.
+\v 13 Ngo ling nagwon parara a kweyun kango, memeta koke.
+\v 14 A ngo ling nagwon koke kune worani a parara. Ko ina kuwe, a kulyanikin adi do “katodinonit pureni pure, ngiyu kango i lo twatwa kilo a, a Kristo de pararakindi konuk ki.”
+\p
+\v 15 Medi ta 'bura ko ta woro a da - gwe ta gwoso ngutu lokong, 'ban gwoso lo'bong.
+\v 16 Kitani ta kitani dingitan kasu ling kogwong kune perok a lorok.
+\v 17 Nyena ko'ben ta gwong a lo'bong, ama dene ta den ko 'deket na matat likang a nyo.
+\p
+\v 18 Ko meran ta ko yawa, kogwong kokorju gwiyari lo ngutu. Ama kolumbo jorone ta ko mulokotyo lokye,
+\v 19 ama tujamaki ta ko 'borik yo'yu na Saumajin ko kolisi se ko pupuresi ti Ngun. Lyengi ta lyengon ko Matat likang kasu i toiliyot gwoso ngutu lo wo'gu tom.
+\v 20 Ngupi tindi ta Ngun Monye tinate i ngo ling i karen ti Matat likang Yesu Kristo,
+\v 21 Kuke ta kuk 'borik gwoso na twojji ta Kristo na.
+\p
+\v 22 Ta wate kodo kukuk laliyan kasu gwoso nagwon ta kodo konakindi Matat likang na.
+\v 23 Kogwong lalet gwong a kuwe lo nakwan, a tojojo gwoso nagwong Kristo a kuwe lo kenisa. Lepeng 'dok a kalwokonit lo kenisa nagwong a mugun nayit.
+\v 24 Nyen gwoso nagwong kanisa a kwuggi Kristo na ti wate aggu kodo kugi laliyan kase i ngo ling.
+\p
+\v 25 Ta laliyan, nyarji ta wate kasu, gwoso nagong Kristo 'dok a nyarji kanisa na, a lepeng tikindi 'borik i twan kogwong kulya kasu.
+\v 26 Lepeng a konda tina anyen nye bongo lalaju se ko piong se ko kulyaet loyit a gwe a lokye,
+\v 27 anyen nye bongo kwejja kanisa kayit i komong na kwekwelen 'bak nene pirit nagwon a 'yota ma'di a na'dit kode kiritwan kode kune ngo gwoso kine ama anyen se bongo gwong a lokye 'bak yuyuket.
+\v 28 Laliyan ti nyarenyar wate kasu tina, gwoso na nyarji se mugunya kase na. Kogwon ngutu lo nyanyarja nakwan nayit, nyanyar 'borik.
+\v 29 Kogwon lele ngutu 'ban lo mandu mugun nayit, ama lepeng wowoja nye ko ruruga nye 'bura gwoso nagwon Kristo a konakin kanisa na,
+\v 30 kogwon yi a suwoton ti mugin nayit.
+\v 31 “Ko ina kuwa a ngutu lwalet molu ko'yi ko monye ko ngote a molu morji ko nakwan nayit, a se murek molu gwe a mugun geleng.”
+\p
+\v 32 Kilo kulyaesi a lilim ama nan a tokorju se i kulya ti Kristo se ko kanisa.
+\v 33 Ama ta ling, ti legge nyarji nakwan nayit gwoso nagwon lepeng a nyarju 'borik, ama ti nakwan nyarenyare lalet nayit.
+\c 6
+\cl Sura 6
+\p
+\v 1 Ta ngwojik, twojji ta kongote kasu, kodo a na'but i konda tina ko Matat likang i mugun.
+\v 2 Saret togeleng logwong rukoki ngiro ngo na'but i pirit nageleng lo kulya adi bule bu munyi se ko nguti,
+\v 3 anyen kulya konuk molu gwong 'bura a do molu si'dani si'da i na kak ko dingit najo.
+\p
+\v 4 Ta ko monye, ko'ben ta tomijo ngojik kasu ko'ben koko woworan. Ama wowji ta se ko jujuwesi na ponda ko Matat likang.
+\p
+\v 5 Ta 'dupi twojji ta ko monye kasu ti na kak ko kujon a ko bobondu. Kitakindi se ko toili geleng gwoso nagwon ta kodo kitakinda Kristo na.
+\v 6 Ko'ben ta kita anyen ko monye kasu memet anyen lelyengon. Ama kitani ta gwoso 'dupi ti Kristo i konda na 'deket na Ngun ko toiliyot kase ling.
+\v 7 Kitani ta ko lyongon gwoso nagwong ta kitakindi Matat likang, 'ban ngutu,
+\v 8 ta deden adi Matat molu ropakinda ngutu ling ngo na'but nagwong se a kon kune. Ko'de se a 'dupi ko ngona a lui.
+\p
+\v 9 Ta ko monye kita, konakindi kakitak kasu gwoso nagwon ta kondiri 'borik. Koloki ta wongon se ko kulyaesi tokujonosi. Dene ta den adi ta ko se duma losu lo lu ki yu i kak na a meta. Lepeng a gwong a kanyunyumunit lo ngutu.
+\p
+\v 10 Kune gwe a kulya ti 'dutet adi gwe ta a loggo ko Matat likang i mugun. Togo'yi ta 'borik ko ringit nayit.
+\v 11 Rokonita toro'bo ling ti Ngun logwon a moroyesi anyen ta bubulo gwo'dan go i mamalugga na ilo kangoonit.
+\v 12 Kogwon yi 'ban moro ko merok logwong a ngutu, ama yi moro ko merok logwong a tengon ti muloko ti toron logwong ki yu i jur logwong meta. Kilo merok logwong a mataki ko a kasarak ko a ringiton lo jonda mudde i na kak kilo.
+\v 13 Nyena gwong moggi ta toro'bo ti Ngun ling logwong a moroyesi anyen ta bubulo ten'gu merok i lor loron lu a nagwon ta kere moro i ngo ling lu a ta gwede go.
+\p
+\v 14 Nyena gwong ta kodo gwodan go i torja na mukoko kasu ko kulya ti to'diri, ko a rukukindo loti lo gwogwo, a witi ga'yit lo kiddo
+\v 15 ko a sukindo longe lo'but ko taling a kamuka.
+\v 16 I kine ngo ling moggi ta yupet a 'bukku anyen ta bubulo gajju 'borik i te'ya na loya logwon a kimang ti ilo loron.
+\v 17 Moggi ta lwokit a ga'yit na kuwe, moggi ta kulyaet lo Ngun a bandu moriyet logwong mulokotyo a tikin ta lo.
+\v 18 Kwakwadi ta i dingitan ling, momo'yi ta momo'yu i ringit na mulokotyo lokye. Gwe ta ko kwen nga Ko'ben ta dadara kwakwasakinda na ngutu ling ti Ngun
+\v 19 'Dok kwakwadu ta i kulya kuwe, anyen Ngun bongo tindu nan i jambu na kulyaesi na to'diri anyen nan pupuru i tinda na lwono ti longe lo'but i dena.
+\v 20 Nan a luyokie lo ilo longe lo'but, ma'di nagwon a rereka ko tongot. Kwakwadi to anyen nan bongo tokujjo longe lo'but gwoso nagwong nan kodo totokujji na.
+\p
+\v 21 Tukiko, lungaser lo nyanyara ko a kakitaniti lo yiyiniki ko Matat likang i mugun lepeng molu tatakin ta kulya kuwe ling anyen t bongo deden ko nan gwong a da.
+\v 22 Ko ina kuwe nan aje sonyoro lepeng kasu ini, anyen ta bongo deden ko yi gwong a da ko anyen lepeng bong togo'yu toiliyot kasu.
+\p
+\v 23 Ti Ngun Monye se ko Matat Yesu Kristo tindi lungasirik ling lo yubbo kilo taling ko nyarju se ko yuppet.
+\v 24 Ti 'busan gwe ko ngutu ling logwong nyanyar Matat likang Yesu Kristo ko nyarju nagwong a 'dutdo na.

51-PHP.usfm

@@ -0,0 +1,150 @@
+\id PHP
+\ide UTF-8
+\h Pilipoi
+\toc1 Pilipoi
+\toc2 Pilipoi
+\toc3 php
+\mt Pilipoi
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 Paulo ako Timeteo kapuriok ti Kristo Yesu, ngutu loke ti Ngun ko Kristo Yesu i mugun logwong Pilipoi, ako kametak se ko deakonyon.
+\v 2 Ti 'busan gwe ko ta ko taling na po ko nyun monye ako matat Yesu Kristo.
+\p
+\v 3 Nan tikinda Ngun tinate i dingitan ling nagon nan yiyiuindi ta,
+\v 4 Dingtan ling, i kwasesi kwe ling logwon nan kwasakinda ta, nan tikinda kwaset lio ko lyong'on
+\v 5 nagon yi totoyingakin ko ta i kulya ti longe lo'but suluja i lor suluet tojo tiyana.
+\v 6 Nan a yup adi Ngun logon a suluja kita na'but kasu i mugunya lo molu tutu ngokin kita nayit ajo i lor lo pondi Kristo Yesu lu.
+\v 7 Yi a nabut i yeyeju nio na ta ling tina, kogwon toili lio ngupi gwong i yeyeju na ta kogwon ta (gwong kuwe i toili). Kogwon ta ngarju doket ('busan) na Ngun ko nan i rerekesi kuwe ko i jundo mio na longe lo'but ko i to i togwikinda na lepeng go.
+\v 8 Kogwon Ngun a den adi nan 'diri gwong ko pusok ko ta ling i 'busan na Kristo Yesu.
+\p
+\v 9 Nyena, lo a kwaset lio: adi ti nyarju nasu gwe duma i kongoni denesi ling.
+\v 10 Anyen ta bubulo ruggo ngo na'but, anyen ta gwang a ti to'diri 'bakan na yuyuket tojo i lor lo Kristo,
+\v 11 a ta molu rade ludweki ti loti lo rigwo lo po ka Yesu Kristo i tokwelendu ko pupura na Ngun.
+\p
+\v 12 Nyena nan mindi adi ti ta lungasirik kwe dene den adi ngo nagon a konaki nan kune 'diri a ngarakinda longe lo'but parik i tu ngerot.
+\v 13 Ko yina, a rerekesi kuwe ko Kristo a po i parara suluja i katiyuk ti mor ako i kule ling.
+\v 14 Lungasirik lojore gwong ko yenet parik ko matat kogwon ko rerekesi kuwe a se koti gwe logo 'bak kujen i jambu na kulayet.
+\p
+\v 15 Kule kase gwak tokujo Longe lo Kristo ko be'ya naron ako ngisa,
+\v 16 ama kule tokujo ko toiliyot lo'but deden adi se s juwe i jundo na longe lobut.
+\v 17 Ama kilo logon lo Kristo denda teng nase tung a gwong ko toilliyot ti to'diri, koko yeyeju adi se molu tikinda toili lio i mien i kadi rereket.
+\v 18 Nyena gwong adinyo? Tung majuk i kikolin - ka'de ka'de kode i 'deket na'burot kade todiri - Kristo a kuwon ko i na nan a lyongoni ee, nan molu lyolyongon.
+\p
+\v 19 Kogwon nan aden adi yina molu jorida laka nio ko kwa kwakwasesi kasu ako ngariyet na mulokotyo lo Yesu Kristo.
+\v 20 Yina a mindi nio parik ko yeriet adi nan molu a yakin i kuwe, ama ko toduma ling, tiyana ako dingitan ling. Kristo molu bubula kuwe i mugun, kode i ru ama i twan.
+\p
+\v 21 Kogwon kuwe ni gwon ko ru a Kristo 'bong i twan a 'bulit.
+\v 22 Ama ko nan gwogwong i mugun, ina nyonyogga adi nan bubulo konda kita na jonda luduyeki ama nanan na wule? Nan a denda.
+\v 23 Kogwon nan a ridiya parik i kine ngo murek. Nan mimindi tu (jolo) anyen to gwong ko Kristo, kogwon yina a na'but parik,
+\v 24 koti gwon jorun ana'but ko kulya kasu.
+\v 25 Anyen yubbo tina, nan a den adi momolu yeyengon gwong kota ling, anyen ta bongo puputuru ngerot ko lyongon i na yupet.
+\v 26 Nyena ko nan molu a tu kasu yini 'dok a ta molu gwe ko kuwe na kuluya i bu'ya na Kristo Yesu parik kogwong kulya kuwe,
+\v 27 Tung ti gwilingit losu gwe a lo jujukin i longe lo'but lo Kristo, anyen ko nan a tu i medda na ta, kode nan 'bayin, a nan koddo yingge adi ta gwogwo'dan go ko kulokotiyo geleng, ko se logon.
+\v 28 Ko'ben ta toto kujono i nene ngo ko se logon a meruk kasu. Yina a kwiyet kase koko ni i tukara nase, ama ko lopiket nasu na toili ta a lwoko ko yina po ko Ngun.
+\v 29 Kogwo a tiki ta kana kogwon Kristo 'ban ko yubbo no lepeng tung, ama 'dok i ngonga i kulya ti lepeng.
+\v 30 Nan ko ta moro gor lo geleng ta a met kuwe ko koti a ying kuwe.
+\c 2
+\cl Sura 2
+\p
+\v 1 Kode nene togolet kata ko Kristo, kode nene suket kata na juwe ko nyarju, kode nene momoret kata i mulokotyo, kode nene yatet ko pusok,
+\v 2 nyena tiki ta lyongon nio i jore ko gwong ko yateet na gelen, ko tunyar ko 'borik, ko i gwong ko toili geleng i Mulukotyo a ko i gwong i yeyeju nan ngo na geleng.
+\v 3 Ko'ben ta kokonda nene ngo i bu'ya na 'borik kode i teng nasu ka'de. Kolumbo gwe ta a lokoyak i yeyeju na kule ngutu adi se a lo'but lwolwong ta.
+\v 4 Ti ta ling ngadi geleng nye metakinda kulya kayit na'but ko 'borik tung, ama 'dok te se galaki ngutu kule kulya na'but kune.
+\p
+\v 5 Gwe ta ko ina yeyeet kasu i toiliyot gwoso nagwon gwong ko Kristo na,
+\v 6 logwon sulujani suluet lepeng a kelaji ko Ngun mony a gwe 'ba ko ruk gwon na lepeng jojo ko Ngun gwoso ngo nagwon lepeng ri'di'dikindi.
+\q
+\v 7 Kolumbo lepeng a lakunda 'borik a kelajini ko 'dupiet a lepeng worani gwoso ngutu,
+\v 8 a nye tokoyagi mugun, a nye gwe a kakukanit, a gwe 'ba renya twan ma'di i tatua i kodini na goro.
+\q1
+\v 9 Ko ina kuwe, a Ngun toduma'yi lepeng parik a gwikindi lepeng ko karin na lwonggu karinini ling,
+\v 10 anyen i karin ti Yesu kungusikan ling rurugwungo, logwon ki yu ko kak ni ko nagwon i lukata na kak kulo,
+\v 11 anyen ngutu ling tutukun kango adi Yesu Kristo a Matat, i karin ti Ngun Monye bubula.
+\p
+\v 12 Nyen ta julin kwe lo nyanyara, gwoso nago ta twotwoji nan i dingitan na gwondi nan ko ta i pirit na geleng nu ko parik i dingit nagon nan bayi kasu i kiden, kitani anyen ta bongo tutungokindo lwoko nasu 'bakan na kujon ko bobondu.
+\v 13 Kogwon Ngun nye lo kita kasu i mugunya anyen ta nyarju a ta kondi ngo na tulongu lepeng.
+\p
+\v 14 Kondi ta ngo ling 'bak wiwinya kode rerenya
+\v 15 anyen ta bongo gwogwon 'bakan yuyukesi, 'bak kulya, ko a ngwajik ti Ngun logon 'bak korit kulo, i kiden na ngutu ti na to'beron logon konesi kase a nakwolongok, a ta moli kobbi kobbu gwoso kaser ti na kak.
+\v 16 Mokke ta kulyaet ruet nu go anyen i lor lo pori Kristo lu a nan mole bu'yi mugun nan ba te'ya i wokon nio opere ko 'dok adi na 'ba kitaji ko kana.
+\p
+\v 17 Ama ma'di ko rima kuwe 'bubuko gwoso rubangga ko kita na yupet nasu, a nan nyonyola, ko lyolyongon ko ta ling.
+\v 18 A ta kodo 'dok nyonyola, ko lyolyongon ko nan to.
+\p
+\v 19 Ama ko i mindi na Matat Yesu, nan yendu i sondu na Timoteo 'de'de kasu in anyen toili lio bongo gwogwong lo'but ko nan den kulya kasu.
+\v 20 Kogwon nan 'bakan na ngutu lele gwoso lepeng logon ko pusok ko kulya kasu
+\v 21 Ngutulu ling ngadi geleng ga'ya kulya kayit na'but, 'ba ngo ti Yesu Kristo.
+\v 22 Ama ta deden gwlinget lo lepeng Timoteo, kogwon gwoso nguro ko monye loit, lepeng a kita ko nan i pirit na geleng i kulya ti Longe Lo'but.
+\v 23 Nyenagon nan lo yendu i sondu na lepeng kasu ini 'de'de ko nan ko medda ko ngo kulo tu di nyo ko nan.
+\v 24 Ama ko i mindi na Matat, nan ko mugun mindi ponda kasu ini 'de'de.
+\p
+\v 25 Nan yeyeju adi kodo a na'but ko nan sunyukindo ta Epaporodito kasu ini. Lepeng a lungaser lio ko a ngutu logon yi ngarju kita, ko a ngutu logon yi moro gor logeleng ko lepeng logon to sunyun i ngarakinda na nan lo.
+\v 26 Kogwon lepeng a delya parik kogwon ta ying adi nye a gilo ama lepeng kodo mimindi medda na ta ling.
+\v 27 A 'diri lepeng lo gilo, gwe nyona ko twan. Ama Ngun gwon ko yatet ko lepeng, 'ban lepeng geleng, ama Ngun 'dok a yatakin nan, anyen nan nye gwong ko delyesi jore.
+\v 28 Nyena nan mimindi parik i sonyodu na lepeng kasu ini anyen ko ta medda lepeng lo, ta bongo ke pujo nyola ko lyongon ama 'dok delyesi kuwe bongo rorokunda kak.
+\v 29 Nyena, wuyundi ta lepeng lo ko nyola na duma ko Matat i mugun. Bu'yi ta ngutu gwoso kilo.
+\v 30 Kogwon a kita na Kristo nyena lepeng kodo gwe nyona ko twan. Lepeng a paju ru nayit anyen bubulo tutungokindo na kita ta kodo lo kitakinda nan na.
+\c 3
+\cl Sura 3
+\p
+\v 1 I 'dutet lungasirik kuwe lyengi la ko Matat. Anyen nan wurjo kine ngo na geleng kuto ko wuroki a yeyerigu na, a 'debbi ta 'bura.
+\p
+\v 2 Me'ddi ta me'dda 'bura ko 'diongojin. Dok me'ddi ta medda bura ko se lo konda arabat kulo. Meddi ta me'dda 'bura ko ngutu logwon a 'du'dungoyi.
+\v 3 Kogwong yi lo tawirjo se logwong bu'ya Ngan i mulokotyo a bu'yi 'borik ko Yesu Kristo 'li nyobulo yinikindo mugun.
+\v 4 Ma'di tina, nan ko mugun yiyikin ngo ti mugun. Ko lele yeyeju di nye yiyinkin mugun, a nan 'dok yiyinkin mugun parik.
+\p
+\v 5 Nan a tawiru i lor tobudok lo nguta Yisaraele lo kutuk na Benjamina Ebaretat ti Ebere ko i denda (bu'ya) na Saresi a Pharesi (Parusi).
+\v 6 Ko nandu, a nan tongongi kanisa, gwoso i todiri na saresi a nan gwe 'bak toron.
+\p
+\v 7 Ama/nyena ngo ling logwon a bulit kuwe ni a nan me'ddi se gwoso ngo nagwong a Likin.
+\v 8 'Diri tiyana na, nan me'dda ngo ling gwoso ngo nagwong a Likin ko tokwongon na Kristo matat a lwongun kine ngo ling. Kogwon lepeng nan a 'daddu ngo ling a na mete se gwoso ngo ling nagwong 'bak 'bulit.
+\v 9 A nan bongo puji kayit i mugun. Nan kodo pujo kayit i mugun a gwon ko lotti lio lo rigwo logwong puwo i 'deppa na saresi, logwong pwo kogwon nan yubbo Kristo. Ilo lotti lo rigwo, Ngun lo tikinda ko a lotti logwon mokat loyil a yuppet.
+\v 10 Nan mimindi ngo geleng tu, kwejja adi nan mindi denda Kristo, nan mindi denda rigit na ngiyen nayit i twan nan mindi ngarunda ngongesi kayit anyen nan bongo gwong gwoso lepeng, twan nayit.
+\v 11 Anyen ko kodo bubalo, a nan bongo jukijukin ngiyen i ko twatwa.
+\p
+\v 12 Kine ngo na jam nan kine na 'bak pu se ling. 'Dok na bak ko nyung temakinda jojo gwak. Nan nyu ridiyara mugun ngerot anyen nan bongo mokunda se kuwe. Kogwong Yesu Kristo aje mok nan a liyot.
+\v 13 Lungasirik, nan a yeyeju adi nan aje mokun se a kuwe, ama ngo geleng nagwon nan kokon na, adi na bobongo ngo ling nagwon i mukok, a wokundi ngo nagwon i mukok, a wokundi ngo nagwong ngerot kune.
+\v 14 Nan ridiraya mugun ngerot anyen 'durokin tutunget na opere anyen bongo wuju 'doket nagwon ki yu nagwong Ngun a lungukin yi i wuju ko Kristo i mugun na.
+\v 15 Nyena gwong lowora kulo yeyeji tina a ko ta gwong. Ko yeyesi ka'de in lele ngo, Ngun mulo 'dok kwekwekin ta i na ngo koke.
+\v 16 Tung ti yi morodi ngerot i ngo nagwong yi aje 'durokin kata na.
+\p
+\v 17 Lungasirik morakindi ta i mirakinda na nan i gwonga a miret kasu, mete ta mete ta met 'bura ngutu logwong gwenge yi kilo.
+\v 18 Kogwong gwoso nagwong na a takindi danyin jore na tiyana na ilo takinda ko ngolakin adi ngutu jore kata logwong gwilingesi kase gwong gwoso a merok ti kodini na gora na Kiristo.
+\v 19 “Dutet na kilo ngutu gwong a karan nase a Ngun lose gwe a pelela Kase. A se bu'yi 'borik, ngo nagwong kodo tikinda kwesik Kase i yu kune a tindi yeyesi kase i ngo ti na kak.
+\v 20 Ama kolumbo jur likang gwong ki yu a yi momondi pwo na kalwokonit yu logwong a Matat Yesu Kristo.
+\v 21 Lepeng molu kita ko ringit nay't nagwong temunda ngo ling a kayit i lopuggo na kune mugunya kang namunyat ti na kak kune anyen se wora gwo mugun na na kwekweten.
+\c 4
+\cl Sura 4
+\p
+\v 1 Lungasirik kuwe nan nyanyar ta na gwong ko pusok ko ta ta tulyong'gu nan a ta gwe a loguya lio telet nyenagwong julin kuwe lo nyanyara, gwe'de go ko Matat i Mugun kogwong kine kulya.
+\p
+\v 2 Na mo'yu Ewodia, nan 'dok mo'yu Santuke parik i gwong to toili ko Matat i Mugun.
+\v 3 E pon ju lio lo to'diri logwong i nyarju kita i pirit na geleng nu nan mo'yu do 'dok ngaraki kine wate kogwong se a kita, longe lo'but ko nan i pirit na geleng morja ko Kelement so ko kule logwong yi a kita kose, pirit na geleng logwong karen kase a wuroki i buk na karen ti ngutu logwong jorun kulo.
+\p
+\v 4 Lyengi ta lyengon ko Matat i mugun perok ling na 'dok nyogu kulya adi lyengi ta lyengon.
+\v 5 Ti ngutu ling deniden adi ta gwong ko toiliyot lo lilik. Matat gwe nyona.
+\v 6 'Ban ta ko wiwinya ta i nene ngo, kolumbo piji ta ngun i ngo ling nagwong ta mimindi i kwakwadu nasu na lepeng. Ko i momo'yu nasu ko i tinda nasu na lepeng tinate.
+\v 7 Nyena, a taling na Ngun nagon lwolwong kurundo nikang na kulya na molu gaji toililot kasu se ko yeyeesi kasu ko Kristo Ywsu i mugun.
+\p
+\v 8 Lungasirik kune gwa a kulya ti 'dutet. Yeyene ta yeye ngo ling na gwon a gwak, ko ngo ling nagon bubula, ko ngo ling nagon a na rigwa, ko ngo ling nake nagon 'bak toron ngo ling na kwekwelen, ko ngo ling na nyanyara, kweja adi, ngo ling nagon a na'but biya parik nagon jujukin i pupura.
+\v 9 Kone a kon ngo nagon ta a denun kuwe ni, ko nagon nan a todinikin ta kune, ko nagon ta a yingun kuwe kune. Nyena a Ngun logon taking gwon ko lepeng lo molu gwe ko ta.
+\p
+\v 10 Nan lyolyongon parik ko matat i mugun kwogwon i mukok na dingit najo ta a nyonggu yeyeju nasu na nan, nan deden adi ta gwon i yeyeju na nan, ama ta 'bakan na komong na'but i sunyukindo na nan nene ngo.
+\v 11 Nan 'bak ko wiwinye kogwon na nan mindi nene ngo, kogwon na a dinik adi ngo nagon kuwe kune a jujukin nan.
+\v 12 Nan a den sida ko ngo ku'dik a nan 'dok nan den si'da ko ngo jore. Ko nan gwong a da i ngo ling na a yimot sida ko ngutu yimono, ko i sida magor, ko i gwong 'bakan na ngo.
+\v 13 Nan bubulo konda ngo ling i rigit na Kristo lo togo'yu nan na.
+\v 14 Ama ta a lo'but kogwong ta a ngarunda saresi kuwe.
+\p
+\v 15 Ta ngutu ti Pilipoi ko 'borik a den adi i dingit nagwong na suluja tokujo longe lo'but, na ko'yi Makedonia nu, nene kanisa 'bayin nagwong a ngarunda ko na i tinda to i wuju na 'dokesi ake ta ka'de.
+\v 16 Kogwon ma'di na gwondi nan Tesalonike yu nu ta sunyukinda na ngariesi lwolwong' dangin murek.
+\v 17 'Ban adi nan ga'yu anyen ta 'dogga nan ama nan ga'yu adi ti Ngun 'yalaki ta 'bulit i ngo nagwong ta a 'doggi nan kune.
+\p
+\v 18 Nan aje wuju ngo ling ko kune 'dok, nan gwe ko ngo jore kogwong Epaparodito a tikin nan 'dokesi nagwong a sunyun kune. Kine 'dokesi gwong gwoso rubangga lo mon paleleng logwong wuki Ngun logwong nye a wu ko lyongon lo.
+\v 19 A Ngun lio molu tindi ta a bu'londi ling nagwong ta mindi se kune i gugu lonyit lo tukworon lo gwong ko Kristo Yesu i. Mugun lo.
+\v 20 
+\p
+\v 21 Rombi ta ngutu ling ti Ngun i karin ti Yesu Kristo. Se lungasirik kayupok logwong ko na ki ni kulo roman ko ta.
+\v 22 Ngutu ling ti ngun roman ko ta, kegga se logwong a ti mede na kaisar kulu.
+\p
+\v 23 Ti 'busan na pwo ko Matat Yesu Kristo na gwe kasu kiden.

52-COL.usfm

@@ -0,0 +1,136 @@
+\id COL
+\ide UTF-8
+\h Kolosai
+\toc1 Kolosai
+\toc2 Kolosai
+\toc3 col
+\mt Kolosai
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 Paulo a luyokie lo Kristo Yesu kogwon mindi lo Ngun, a ko Timoteo lungaser likang,
+\v 2 ko ngutu ti Ngun logon a kayupok ko logon ko Kristo i mugun Kolosai yu kulu. Ti 'busan ko taling na po ko Ngun Baba likang gwe ko ta.
+\p
+\v 3 Yi tinda Ngun, Monye lo Matat likang Yesu Kristo tinate, i kwakwadu nikang kogwon kulya kasu.
+\v 4 Yi ying kulya kasu ti yubbo na Kristo Yesu se ko gwon nasu na nyarju na ngutu ling ti Ngun.
+\v 5 Ta gwong ko ina nyarju kogwon na yendu nasu na ngo na 'delaki ta ki yu kune nagon ta koju ying i kulyaet na to'diri nagon a Longe Lo'but lo,
+\v 6 logon a 'dur kasu ini. Ilo Longe lo'but raradan ludweki ko lo i 'durjo i kak ni 'bukulung. Gwong i konakinda ta tina suluja i dingit nagon ta yinggiri kulyaet ti 'busan na nyarju ko ta 'dok ke kurun to'diri nayit.
+\v 7 Ina a Longe Lo'but logon ta a denun ko Epapro, nyaratti likang logon yi kita i pirit na geleng ko lepeng, lepeng a kakitanit lo yiyniki lo Kristo ko kita kang i pirit.
+\v 8 Epapro a nyonyokokindo yi kulya ti nyarju nasu nagon Mulokotyo Loke a tinda ta na.
+\p
+\v 9 Ko kuwe na ina nyaret, suluja i lor lo yinggiri lu, i 'bak ko jaran Kwakwasakinda ta. I momo'yu anyen Ngun tinda ta kongon ling se ko kurundo na Mulokotyo Loke.
+\v 10 Yi gwong i kwakwaddu anyen ta bubulo woro ko gwilingesi logon a lo'but ko Matat i komon, ko i tulyongu na lepeng. Yi gwong i kwakwaddu anyen ta raradan ludweki i ngo ling nabut ama ta ke 'durjo i denda nasu na Ngun.
+\v 11 Yi kwakwaddu anyen ta totogolo ko ringit ling lo po i kido nayit nagon a minyo liliwaki go ko ngongoaddu na ngo ling ko lyongon.
+\v 12 Yi kwakwaddu anyen ta tinda Ngun Monye tinate ko nyola na duma, nye lo konda yi i jukin i ngararunda na ngo to ngutu ti Ngun Loke i parara.
+\p
+\v 13 Lepeng a lwokundo yi kango i ringit na mude a toyuoddi yi i tumatyan na ngiro loyit lo nyaranyara lo,
+\v 14 lo yukundo yi kango kweja adi lepeng a pitokindo yi torojin kang.
+\v 15 Kristo a kelaji ko Ngun logon a meta lo, ko a kayo lo ngo ling lo gweya kilo.
+\v 16 Kogwon Yesu a ngo ling gwegweya, kulu lo gwong ki yu ko nan gwong kak ni, kulu nagon memeta kulo kode se nagon nyebulo meta kune. Ko se a si'daesi ti kimak, kode a todumalan, kode a tumatyan kode a kodini ti saresi, Ngun a gweja ngo ling kogwon a tomirian na lepeng ko a ngo kayit.
+\v 17 Lepeng nye logon a kokwe ti ngo ling a ngo ling 'depakindi i pirit na gelet kayit i mugun.
+\v 18 Lepeng a kuwe na mugun, lepeng a kanisa. Lepeng nye lo a suluet ko a ngien togeleng i twan, lepeng gwong ko pirit togeleng duma i ngo ling.
+\v 19 Kogwon wulundo adi ru nayit na Ngun 'bukulung gwolonge ko ilo ngiro i mugun,
+\v 20 anyen tomorunda ngo ling kayit ni ko ngiro loyit. Ngun a tomorakinda se ko rima na ngiro loyit lo wuun kak i kodini na goro kune, ko se a ngo ti kak ni kode se ngo ti ki yu.
+\p
+\v 21 I dingit geleng nene, ta koju gwong pajo ko Ngun, ta gwong a merok kayit kasu i yeyeesi ko kasi i konesi narok kune.
+\v 22 Ama tiyana na Ngun aje tomorun ta a kayiit kogwong twan na ngiro loyit ko mugun na na kak, anyen nye bongo jonda ta i liwa kayit komong a ngutu nake, 'bak yuyukesi, 'bak kulya,
+\v 23 ama ko ta kodo tiing liwa go i yubbo nasi, a ta nye wusaji kango i yendu na kulya nagon ta a ying kune. Ilo Longe Lo'but aje tokuki ngutu ti kak 'bukulung. Ilo a Longe Lo'but nagon nan, Paulo, a gwon katokukonit.
+\p
+\v 24 Nyenagon tiyana na nan lyolyongon i ngongesi kwe kogwon kulya kasu, kogwon na ngonggi kwe i mugun na, nan tutungoddu ngongesi ti Kristo kune i kulya ti mugun nayit nagon a kanisa na.
+\v 25 Ngun a tinda nan i gwon a kakitanit na ilo kanisa. Lepeng a tinda nan i kita kogwon kulya kasu, ianyen tinda ta i denda na kulyaet lo Ngun i ngo ling.
+\v 26 Ilo kulyaet koju a 'dela 'bak ko dena ko kingajin a tu'beroni kiyukak ti merejin, ama tiyana aje kweki ngutu kayit loke.
+\v 27 Ngun mindi kwekinda koko ina lwon na tukworon gwanan minyoi kiden na juron ling. Ina lwon a Kristo logon kasu i toiliyet, logon tinda ta yendu na minyo.
+\v 28 Ilo a Kristo logon yi tokujo kulya kayit lo, i kukuja na ngutu ling ko i todindo ko kongon 'bukulung anyen kwekinda se ling geleng geleng ko Ngun i komong gwoso ngutu lowora kulo ko Kristo i mugun.
+\v 29 Nyenagon nan kikita parik na, nan momorju ko ringit nayitling nagonkita parik kwe i mugun na.
+\c 2
+\cl Sura 2
+\p
+\v 1 Kogwon nan mimindi di ti ta deneden adi nan lo momorju parik kogwon kulya kasu, ko kulya ti ngutu ti Laodikia se ko kulya ti ngutu ling logon 'bak ko met komong nio i mugun kilo.
+\v 2 Nan kita parik tina anyen toiliyet kase bongo gwong a logo ko anyen se bongo momorunda i pirit nan geleng ko nyarju a se gwong a kworoniko i kurundo ko i denda na ngo ling 'bura adi se a gwak anyen se bongo deden lwon na Ngun, logon a, Kristo.
+\v 3 Tukworon ling na kongon ling se ko denda a 'delaki ko Kristo i mugun.
+\v 4 Nan takinda ta kine kulya anyen lele ngutu 'bayin lo ko momolugga ta ko kulyaesi togiresi.
+\v 5 Kogwon ma'di ko nan 'bayin kasu i kiden ni, ama toili lio gwong ko ta i pirit na geleng. A nan lyongi lyongon i medda nasu gwogwo se ko gwong nasu a logo i yubbo na Kristo.
+\p
+\v 6 Ti ta kendi wuju Kristo logon a Matat losu na, nyena ti woroni ta ko lepeng i mugun.
+\v 7 Ti kukuri kasu 'bekodi kak ko lepeng i mugun, gweyundi ta 'borik kayit i mugun, gwe ta logo i yubbo nasu na lepeng gwoso na todinoni ta na, tindi ta ngun tinate abur 'bak temet.
+\p
+\v 8 Nyena tiji ta 'bura, ti lele ngutu nye momolugga ta ko todinesi momolukesi nagon pa'de'de, nago mirye i keriat ti ngutu ti na kak kune ko i muloko ka'de ka'de ti na kak kogwon kine todinesi 'ba po ko Kristo.
+\v 9 Kogwon Ngun ko ru nayit 'bukulung gwong ko Kristo i mugun.
+\v 10 A ta ke wuju ru 'bukulung kayit i mugun, nye logon a duma lo tumatyajin ling se ko lo kodini ling ti ki ko ti kak lo.
+\v 11 Na gwondi ta ko Kristo i mugun na, ta a tawero, 'ban a tawero nagon ngutu kokon ko konisi na, ama ina tawero a na Kristo kweja adi 'dekesi ti na mugun na kak aje 'dungoji kango.
+\v 12 Ta a nuka ko lepeng i pirit na geleng i batisimu, ta 'dok ke tongiyu ko lepeng i pirit na geleng kogwon yupet nasu i ringit na Ngun, lo tongiju lepeng lo i twan.
+\v 13 Ta koju a twatwa kogwon toronjin kasu, 'dok kogwon ta 'bak ko tawero, ama Ngun aje torujo ta ko Kristo i pirit na geleng a lepeng ke pitikin lyangesi kang ling.
+\v 14 Lepeng aje seyara kulya kang kango logon a wuroki i waraga kune, lepeng aje baraddu ina waraga nikang a 'bikikini i kodini na goro.
+\v 15 Lepeng a 'dumara kango ringiton ti kimak ko ti kasarak logon a muloko ti na kak kulo na gwondi nye i kodini na goro a na pondi nye katelanit nu, a nye tuworoddi kine ngo ko ngutu ling i komong anyen kwekinda ade nye a te'ya kine ngo i kodini na goro.
+\p
+\v 16 Nyena ti lele ngutu nye yuyugo ta ko kulya ti kinyojin logon ta nyonyo kode ngo logon ta mamat kune, kode i 'depa na lor lo rorwe, kode i lo yapa wilo kode lo Sabata.
+\v 17 Kine a ngo tung koduduwo na ngo na popo, ama ngo gwak na Kristo.
+\v 18 Ko'ben lele ngutu lo knda 'borik a lokoyokak ko i twoju na malaikajin i tulyangu na ta anyen ta gwon a wuju ropet nasu. Kilo ngutu yinikindo 'borik adi se a lokukwon i ngo na met se kase i toiliyet a se bu'ye 'borik ko yeyeesi kase ti mugun 'bak ko kwe na kulya.
+\v 19 Ngutu gwoso kilo ko'yu 'depakinda go ko kwe. Kwe na nye na tomorja mugun na lin, ko tomorese se ko murilo ling wuju ringit na i kwe na mugun na, a yina mugun durji durjo gwoso nagon Ngun mimindi na.
+\p
+\v 20 Ko ta twatwa ko Kristo i pirit na geleng i kulya ti muloko ka'de ka'de ti na kak, nyena ko nyo ta nyung gwong gwoso ngutu ti kak i yingga na saresi gwoso kilo,
+\v 21 adi “ko'ben ta momok, ko'ben ta wawang kode ko'ben ta 'bo'bo?”
+\v 22 Kine ngo ling kakarju i tikitayi nase, gwoso i saresi se ko todinesi ti na kak.
+\v 23 Kine saresi mindi puru gwoso se a ti kongon i tinda na ngutu i ri'dikinda na 'borik se ko i tinda na mugunya in ngongga. Ama kine kulya 'bak 'bulit kwong i tenggu na mugun.
+\c 3
+\cl Sura 3
+\p
+\v 1 Ko ta aje tongiyui twan ko Kristo i pirit na geleng, nyenagon tindi ta toiliyet kasu i ga'yu na ngo nagon ki yu kunu i pirit nagon Kristo gwong kata nu si'da i konin lutaten lo Ngun.
+\v 2 Ti ta yeyeene ngo gwong ki yu kune, 'ban ngo na gwong kak ni.
+\v 3 Kogwong ta aje twatwa, a ru nasu a ke 'dela ko Kristo i mugun ko i Ngun.
+\v 4 A ko Kristo logon a ru purukin, a ta 'dok purune puru gelere ko lepeng i pirit na geleng i po nayit ko minyo.
+\p
+\v 5 A ta lenggi lengga swoton ti mugunya kasu nagon a ti kak kune najonda towuton. Ko tolutan, ko 'dekesi ti mugun, ko 'dekesi narok se ko goma, logon ngun lelut lo kak.
+\v 6 Kogwon kine ngo a woran na Ngun poki i ngutu logon a kalaak.
+\v 7 Gwilinget losu koju gwong tina i kokonoja na kine ngo a ta gwolani ko se.
+\v 8 Ama tiyana na paji ta kine ngo ling ngoma, ko woran 'de'de, ko mandu, lingikindo se ko kulyaesi lut logon tinda kwesik ti ngutu i yu.
+\v 9 Ko'ben ta gwong a 'buronok ko 'borik kogwong ta ajerukundo kango toiliyet kasu ti 'beron ko konesi narok nagon ta koju kokon kune,
+\v 10 a ta rukukindi toiliyet loluduk logon totoludukkoi denda na monye gweja logon gweja i gwuluwet nayit lo.
+\v 11 A tuka'de gwe 'bayin i kiden na Girirki ko na Yudayaki, kode i kiden na ngutu logon a tawero ko ngutu logon 'bak tawero, ko lwaka ko ngutu logon 'bak todino, ko 'dupi, ko lui ling gwong jojo kweja adi Kristo nye lo a ngo ling ko 'dok gwong i ngo ling.
+\p
+\v 12 Nyena, gwoso nagon Ngun a wulu ta ngutu kayit lo nyanyara na, rukukindi kine gwoso bonggwat kweja adi won na konyen, ko kwekinda na 'busan ko tokoyokan, ko pele na lilik se ko ngongga taling.
+\v 13 Ko lele ngutu wiwinya ko lele, ti se ti se pitokindi ko 'borik gwoso nagon Matat a pitokindi yi na.
+\v 14 Lwolwong kine ngo ling na, torakindi ta nyarju gwoso kamba na torakinda ngo ling i pirit na geleng anyen ngutu gwong a lo'but ko toili geleng.
+\p
+\v 15 Ti taling na po ko Kristo liliji toiliyet kasu. Ta lungu i nyarjuna yina taling kogwong ta a swoton ti mugun geleng. Ti ta gwe a katinuk ti tinate.
+\v 16 Ti kulyaet ti Kristo jorene kasu i toiliyet gwoso tukworon. Todindi ta ko kukuji ta 'borik ko kongon ling, yulukindi ta Ngun saumajin ko kolisi se ko pupuresi ti Ngun tindi ta lepeng tinate kasu i toiliyet.
+\p
+\v 17 Ko ta konda ngo, kode i jambu, kode i konesi, kondi ta i karin ti Matat Yesu. Tindi ta Ngun tinate i karin kayit.
+\p
+\v 18 Ta wate, kuke ta kuk lyan kasu gwoso nagon jujukin ngutu na gwon ko Matat i mugun kune.
+\v 19 Ta lyan, nyarji ta wate kasu, ko'ben kokonakin koko arabat.
+\p
+\v 20 Ta ngwajik, twoji ta kayungok kasu i ngo ling kogwon ko ta kondi tina yina tulyonggu Matat.
+\v 21 Ta komonye, ko'ben ta tomijo ngwajik kasu ko kulya, ko'ben se woran a daranidara.
+\p
+\v 22 Ta 'dupi, twoji ta komonye kasuti na kak ko ngo ling, kitanita kita 'ban anyen se memedda ta a se lyongi lyongon, ama kitani ta ko tioli geleng. Kuke ta Ngun.
+\v 23 Ko ta kokonda ngo kondi ta ko toiliyet kasu ling gwoso nagon ta kitakinda matat na 'ban gwoso nagon ta kitakindi nutu.
+\v 24 Kogwon ta deden adi Matat molu roropakinda ta ngo nagon nye mulyekin tinda ta kune. Ilo Kristo Matat logon ta kitakinda nye lo.
+\v 25 Kogwon kakonanit lo toron molu ropaki ko toron na kon nye na, kogwon Kristo 'bayin kanyunyumonit lo ngutu.
+\c 4
+\cl Sura 4
+\p
+\v 1 Ta komonye kita, konaki ta 'dupi kasu 'bura, konaki ta se jojo kogwon ta deden adi ta 'dok kata ko duma losu ki yu.
+\p
+\v 2 Yenge to go i kwakwaddu. 'Bak doto tindi ta Ngun lyongesi.
+\v 3 Kwakwasakindi ta yi i pirit na geleng, anyen Ngun ngangakinda yi kakat anyen yi tokujo na kulya ti Kristo logon koju a lwon. Nan a rereka kogwon kine kulya.
+\v 4 Kwakwadi ta anyen nan bubulo kwekinda ina kulyaet koke gwoso kodo nan jajambi na.
+\p
+\v 5 Woroni ta a lokong i se ti koke kilo logon 'bak a kayupok, ko tokitaji ta dingitan kasu ling.
+\v 6 Ti jamesi kasu parik na gwe a na 'busan. Ti se gwe gwaoso na 'yalaki 'balang kata ni anyen ta bongo dedenda ko ta molu nyobba piyesi ti ngutu ling ka'de ka'de kilo di nyo.
+\p
+\v 7 Ama ngo ling ti kulya kwe kune, Tukiko molu nyonyokokin ta ling. Lepeng a lungaser lo nyanyara ko a kakitanit lo yiyiniki logon yi ngarju kita ko Matat i mugun.
+\v 8 Nan aje sonyoro lepeng kasu ini ko ina kwe, anyen ta bongo deden ko yi gwong da ni ko anyen lepeng bongo togo'yu tioliyo kasu.
+\v 9 Nan a sonyoro lepeng ko Onesimo, lungaser lo yiyiniki lo nyanyara, ko lepeng a lele losu. Koko tatakin ta ngo ling na konda 'borik ni.
+\p
+\v 10 Aristarko, logon yi a rereka ko lepeng, a roman ko ta, se ko Marako, ngorinyi lo Barnaba (Ta a wuju saresi i kulya ti Marako; ko lepeng lo ponda, wuyundi ta lepeng 'bura),
+\v 11 a ko Yesu, 'dok lo lungu Yusito. Kilo geleng a ngutulu Yudayaki logon yi ngarju kita ko koko i tumatyan na Ngun. Koko kulo a togo'yu nan parik.
+\v 12 Epapro a roman ko ta. Lepeng a lele losu ko a 'dupi lo Kristo. Lepeng gwon ko pusok i i yeyeju na ta i kwasese kayit anyen to bongo liliwa go i konda na 'dekesi ti Ngun.
+\v 13 Nan deden 'bura adi lepeng kikita parik i kulya kasu se ko i kulya ti ngutu logon Laodikia a ko kulya ti ngutu logon Lerapoli.
+\v 14 Luka akima lo nyanyara se ko Dema a roman ko ta.
+\p
+\v 15 Rome ta roman ko lungasirik logon Laodikia a ko se logon Numpa a ko ngutu lo momorja kayit mede a kanisa nu.
+\v 16 Ko ina leta aje kena ko ta kasu i kiden, morji ta adi a tu kenaki i kanisa na ngutu to Laodikia, 'dok kene ta ken leta na tu sunye Laodikia nu.
+\v 17 Taki ta Arkipo adi “Gwoso nagon nye nye a koliponit lo Matat, ti nye yeyene kita nagon nye a tiki nu anye tututungokindo.”
+\p
+\v 18 Ina roman a nan lo wurjo ko konin lio- Paulo. Yeyene ta yeye rereka nio to tongot

53-1TH.usfm

@@ -0,0 +1,122 @@
+\id 1TH
+\ide UTF-8
+\h 1 Tesalonike
+\toc1 1 Tesalonike
+\toc2 1 Tesalonike
+\toc3 1th
+\mt 1 Tesalonike
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 Nan Paulo ko Silvano se ko Timateo roman ko ta ngutu lo momorja Tesalonike a Kenisa Logon a ti Ngun Monyee ko a ti Matat Yesu Kristo kulu. Ti 'busan ko taling gwe ko ta
+\v 2 Yi tikinda Ngun tinate i dingitan ling kogwong kulya kasu ling. Yi 'dinda ta i dingitanling kayang i kwakwesi.
+\v 3 Yi yiyuindo i komong na Ngun ko mony likang konesi kasu ti yupet, kita ko nyarjuko gwodan nasu i yendu na Matat likangYesu Kristo
+\v 4 Ta lungasirik lo nyara ko Ngunyi a den adi nyi a wulun ta.
+\v 5 Kogwon na tukukindi yi ta longe lo'butnu, yi 'bak ko jambukulyaesi geleng, ama yi jambu ko ringit na Mulokotyo Loke gwoso ngo nagon yi a yup adi 'diri a to'diri. Ta 'dok a den ko yi
+\v 6 Nyena ta ko 'borik a mirunda kwen kayang a ko ko Matat. Kogwon ta wujukulyaet lo Ngunko lyongon lo Mulokotyo Loke ma'di nagon bongesi jore parik.
+\v 7 Nyena a ta ke wora a miretna kayupoklong logwon Makedonia ko Akaya kulu.
+\v 8 Kogwon ta lo tindu kulyaet lo Matat i kuoro kango 'ban Makedoniako Akaya tung ama yubbo nasu na Ngun a kuoro i piriton ling. Yi gwe 'bak kune kulya nagon yi jajam.
+\v 9 Kogwon kulye ngutu lo jambuwuju nasu na yi i dingit na 'yo'yi yi na ta nu ko ta lopukuddo i nyomuejin ko Ngun ni ada anyen kitakinda lepeng logow gwak kogwon jorun,
+\v 10 ko i momonduna ngiro loyiti po nayit ki yu, logwon lepeng a tongiyun i twan lo. Yilo a Yesu logon a lwokundo yi i woran na Ngunna popo nu.
+\c 2
+\cl Sura 2
+\p
+\v 1 Lungasirik, ta ko 'borik a den adi 'yo'yu nikang na ta tikenye a ngo kana, ama gwon a 'bulit.
+\v 2 Ta a den adi koju a ngonnga ko a konaki a naron Pilipoi yu, ama Ngun likang a tindu yi toiliyot logo i jamakinda na Longe lo'but loyit ma'di nagon ngutu jore a rerenya ko yi.
+\v 3 Kogwon tokujo nikang 'ba gwon adi yi a giran, kode gwon ko yeyesi nagon a lut ko'de ti 'burot.
+\v 4 Ama Ngun kere rukokin yi ko a yinikin yi i jamakinda na kule ngutu Longe lo'but, nyena yi jambu 'bak gwon anyen tulyongu ngutu, ama anyen tulyongu Ngun logon tetemeja toiliyot kang lo.
+\v 5 Ta deden 'bura adi yi 'bak ko jambu kulya lulukesi kogwon Ngun a met yi adi yi 'bak ko jambu kulyaesi momolukesi anyen mugg'o ngoma nikang ko ngo kasu.
+\v 6 Yi 'bak ko ga'yu pupura ko Ngutu, kode ta, kode kule ngutu, madi yi gwong ko kido i sopakinda na ta pomoni kogwong yi a luyokie ti Kristo na
+\v 7 Ama yi gwon ko toiliyot lo lilik kasu kiden gwoso ngutu na wowoja ngwajik kayit.
+\v 8 'Diri yi gwon ko pusok i nyarju na ta kogwon yi a lyongon i tindu na ta 'bak gwon a Longe Lo'butlo Ngun ka'de ama ko toiliyot kang 'dok.
+\v 9 Lungasirik, yeyene ta yeye kita nikang ko dara nikang. Yi kita ko tukwaje ko tuparan anyen yi bongo gwon a tudaraju ta na tokukinde yi ta Longe Lo'but lo Ngun nu.
+\v 10 Ta a met, Ngun 'dok a met adi gwilingetlikang logon yi a konakindi ta ta kayupok lo a loke, ko a lo rigwo, ko a 'bak yuyket.
+\v 11 Ta deden yi gwon kasu ling geleng geleng gwoso monye ko ngwajik kayit, i mo'yu na ta ko togo'yu na ta ko i jujuja na ta.
+\v 12 Anyen ta bongo woroa lo'but i tulyongu na Ngun logon a lungunda tai tumatyan nayit ko minyo loyit.
+\p
+\v 13 Ko yina kweyi 'dok a jarani tindu naNgun puresi anyen na wuji ta kulyaet lo Ngun logon yi a jakin ta lo, a to wu a kulyaet lo Ngun 'ba gwon a lo ngutu. Nye 'diri a kulyaet lo Ngun a kitani kita kasu i mugunya ta logwon a yubo kulo.
+\v 14-15 Kogwon ta lungasirik ngo na konaki ta kenisajin ti Ngun Yudaya yu kunu kweja adi ngutu logon ko KristoYesu i mugun kulo, 'dok kine ngo a konaki ta. Ngutu kasu a sasanduta gwoso na sasandi yudayaki ngutu kase nu.
+\v 16 Se tenggu yi i tokukindo na ngutu ti juron Longe logon kodo jonda sei lwoko lo. Yina a tojore na torojin kase nagon se ngupi gwon i kokonoja kune. Ama woran na Nguna 'dukin kase a 'dutet.
+\p
+\v 17 Lungasirik, yi aje korjako ta ko dingit a na'dittu i mugunnya 'ba gwon i toiliyot. Yi gwong to pisok i medda na ta lokomong.
+\v 18 Kogwon yi mimindiyito kasu yini. Nan Paulo a morju dangin jore ama Sitani 'ba rukokin yi.
+\v 19 Kogwon na pondi Matat Likang Yesu molu nu, a yi molu ryejiyenet nikang, ko lyongon nikang ko loguya likang telet ko nga, 'Ba gwon kasu le?
+\v 20 EE ta a minyonkang koa lyongesi kang.
+\c 3
+\cl Sura 3
+\p
+\v 1 Nyena a nagon yi aje dara mondu nu, a yi ke yeyeju adi kodo a nabut ko yi a koloki Atenai geleng
+\v 2 a yi sondi Timeteo lungaser likang logon ngarunda kita na Ngun i torekinda na longe lo'but lo Kristo, anyen togo'yu ta i gwo'dan go kasu i yupet,
+\v 3 anyen lele losu ko dukaji kango ko kine sasanyesi a wuloki yi.
+\v 4 Na gwongi yi kota i pirit nageleng nu, yi a kunyarju/kukuju ta adi yi molu 'diri sasanya, ta kere den adi kine kulya a pokin tina.
+\v 5 Nye yina kuwe nagon nan kere dara/lure mondu a nan sondi Timeteo kasu yini i denunda na yupet nasu, kode ngona katemanit kere tem ta, a kita niyang na gwe ngo kana.
+\p
+\v 6 Ama tiyanana Timeteo kere yite kayang/kaang ni lepeng ponda kasu yini, lepeng jakinda yi longiro lo'but i kulya ti yupet nasu se ko nyarju nasu, lepeng tikinda yi adi ta ngupi yeyeju ko t'oiliyot lo'but ko adi ta mimindi medda na yi gwenge nagon yi mimindi medda na ta na
+\v 7 Nyeno kogwon yina kuwe lungasirik, yupet nasuk kere suk yi i sasanyesi ko i ngongesi kang ling.
+\v 8 Kogwon tiyanana yi gwong jorun ko ta gwo'dan go ko matati mugun.
+\v 9 Yi bubulo pupurja Ngun dinyo kogwon kulya kasu, kogwon lyonyesi ling na lyongi yi ko Ngun likang i komong kogwon kulya kasu kine?
+\v 10 Tuparan ko tykwaje i kwakwa ddu Ngun parik adi yi kodo mete met ta a lokomong, anyen tutu ngokinda o ngo 'bayin kasu i yupet kine.
+\p
+\v 11 Ti Ngun Baba likang ko mugun nayit se ko matat likang Yesu ngaki yi kiko logon yi tirini kasu yini.
+\v 12 Ti matat tungoine nyarju nasu anyen gwon a duma parik, anyen ta tutunyar ko' borik se ko ngutu ling, gwenge na nyariji yi ta na.
+\v 13 Ti nye togo'yi toiliyot kasu, anyen ta bongo gwong a loke ko bakan na yuyuket ko Ngun Baba likang i komongi na pondi Yesu i pirit na geleng se ko ngutu kayit ling nu.
+\c 4
+\cl Sura 4
+\p
+\v 1 Lungasirik, kune gwe a kulya ti 'dutet adi, gwenge na denundi ta kang ko ta kodo sida ada i tulyonga gu na Ngun, nyena yi moju ta ko kukuju ta ko matat Yesu i mugun adi, moroddi ta ngerot parik gwenge na kondi ta na
+\v 2 Kogwon ta a den ko yi tikinda ta kulon saresi i ti matat Yesu
+\v 3 Kogwon Ngun mimindi adi ta kodo gwonga loke ko teteng bocik i towulon.
+\v 4 Ta ling geleng geleng kodo deden ko ta tiju mugunya kasu ada anyen gwon a nake ko twotwo/kukuk se.
+\v 5 Ti pusik na dekesi narok ti mugunya kenye kokoro ju ta, gwenge na kondi gutu ti juron logon a denda Ngun kilo na.
+\v 6 Ti lele ngiro ti gwe a lwongoddu ngerot i kona kinda na lungaser loyit arabat i kine kulya, kogwon matat likang a karoparit lo kine ngo ling gwenge nagon yi koju kere kukuji ta kokuse nu.
+\v 7 Kogwon Ngun a lungun yi i kelan 'ban i tolutan
+\v 8 Nyena nguto lo renya kilo saresi lo 'ba renya nguto, ama lepeng renya Ngun logon a tikinda ta mulokotyo loyit loke lo.
+\p
+\v 9 Nyena 'bulit 'bayin i wurokinda na ta kulya ti nyarju na lungasirik lo yubbo kilo, kogwon Ngun ajel kere todin ta i tunyar ko 'borik,
+\v 10 'Diri ta nyanyar lungasirik ling lo gwong Makedonia kulu ling.
+\v 11 Ama yi kukuju ta lungasirik anyen ta tutunyar parik morji ta gwong taling, ko i medda na kulya kasu, ko i kita ko konisi kasu gwenge na sarakindi yi ta nu.
+\v 12 Anyen ngutu logon a yubbo kilo bongo pupurja ta a ta gwe 'bakan na yongit.
+\p
+\v 13 Lungasirik yi mindi ti ta dene den kulya ti ngutu logon kere twatwa kilo, anyen ta gwong a gwigwiti gwenge ngutu logon 'bakan na yenet,
+\v 14 kogwon yi a yup adi Yesu a twan ko a ngien 'dok i twan nyena yi 'dok a yup adi ngutu logon a twatwa ko Yesu i mugun kilo Ngun molu babanin se ko lepeng i pirit na geleng.
+\v 15 Kogwon yi tukokindo ta kulya nagon matat lajam kune adi, yi logon nyu gwong jorun tojo ko po na matat kilo molu a rwoddu se logon nyu gwong jorun tojo ko po na matat kilo molu a rwoddu se logon a twatwa 'beron kulu.
+\v 16 Kogwon saret molu lalaiya, a gworo lo malaikatat duma molu yingani yinga a buningi lo Ngun molu kutani kuta, a matat ko mugun nayit molu pondi kak ki yu. A ngutu logon a twakin ko kristo i mugun kilo molu lo ngine a kokwe
+\v 17 a kirung yi logon a koloki jorun kilo molu 'de pajine ki i d'kolo i pirit na geleng ko se anyen nimon ko matat i woli na ki nyena a yi molu sidani ko matat i pirit na geleng tina ngupi ngupi
+\v 18 Nyenagon suggi ta 'borik ko kilo kulyaesi.
+\c 5
+\cl Sura 5
+\p
+\v 1 Lungasirik 'bulit 'bayin i worokindo na ta kulya dingitan ko perok ti kine kulya.
+\v 2 Kogwon ta 'borik nasu deden 'bura adi lor lo matat molu popo gwenge na pondi kolanit i tukwaje na.
+\v 3 A na kulyani ngutu adi ngo lin gwe taling ko gwe 'bura nu, a wulek korit na duki i se gwenge na pokindi mienyungundo na duto nagon tor pele na, a se kenye rwoddu kwong.
+\v 4 Ama ta lungasirik, 'bain a ti mude, a lu lor kenye dumba ta gwoso kolanit
+\v 5 Kogwon ta ling a ngutu ti parara ko a ngutu ti tuparan, yi 'bain a ngutu ti paran, yi 'bain a ngutu ti tukwaje kode a ti mude.
+\v 6 Nyena ti yi gwe a toto gwenge na toto ni kule ngutu ti tuparan, yi 'bain a ngutu ling na, ama ti yi gwe ko kuwen nga ko ti yi tiji ta 'borik
+\v 7 Kogwon ngutu lo to toto kilo toto kwaje, a kamerak mere i i tukwaje,
+\v 8 Ama yi logo a ti tuparan kilo ti yi tiji ta borik, ti yi jupukindi ta yupet se ko nyaret gwenge witi gayet na kido, ko ti yi jupukindi ta yenet na lwoko gwenge gayet na kuwe
+\v 9 Kogwon ngun 'bak ko wulokin yi i nga ko woran nayit ama a wulokin yi i pujo na lwoko kogwon kulya ti matalit likang Yesu Kristo.
+\v 10 Lepeng a twan kogwon kulya kang, anyen ko yi gwong jorun kode a twatwa, a yi gwe ko lepey i pirit nageleng.
+\v 11 Nyena togo'yi ta 'borik ko gweyundi ta 'borik ki gwege nakondi ta na.
+\p
+\v 12 Lungasirik yi mo'yu ta i kugga na na ngutu logon a temejik kasu ko matat i mugun, logon kikita parik kasu kiden, a kukuji ta kilo.
+\v 13 Nyena twoji ta se parik ko nyarju kogwon kita na kon se na. Gwe ta ko taling ko 'borik.
+\p
+\v 14 Lungasirik yi momogu ta anyen ta kukuju ngutu logon a batiya a'buwon kita kilo. Togole butu logon toilyet a lomunyak, daraki ta yulu lomunyak i yupet. Ngongi ta taling i ngo ling.
+\v 15 Ti nguta logon a konaki arabat lo ti gwe a ropakinda ngo naron ko naronama ngupi morji ta i tokonakin ko 'borik ngo nagon ana'but ko i ngutu ling.
+\p
+\v 16 Lyongi ta lyongon i dingitan ling.
+\v 17 'Bong kwakwaddi ta i dingitan ling
+\v 18 Tindi ta tinate i ngo ling, kogwon Ngun mimindi ta konda tina ko Kristo Yesu i mugun.
+\p
+\v 19 Ko bongoddu ta mulokotyo loke gwenge kimang
+\v 20 'Bong Koben ta launda kulya na jama ko ngit nayit kune.
+\v 21 Teme ta tem kulya linga moke ta go ngo nagon a nabut kine.
+\v 22 Paji ta ngo ling nagon a narok.
+\p
+\v 23 Nyena ti Ngun ko mugun n nayit logon, taling ling gwong ko lepeng lo, tindi tai gwong a loke ling ti nye gaji ta 'bura kasu i toilyot kokodudolon kosi mugunya bak yuyuket i po matat likang Yesu Kristo
+\v 24 Nye lo lungu ta lo yiyiniki i konda a, a nye molu kondi kine ngo.
+\p
+\v 25 Lungasirik momoji ta ko yi,
+\v 26 Rome ta ko lungasirik ling lo yubbo kilo ko bibiyet nake
+\v 27 Nan, sarakinda ta i karin ti matat adi ti na, leta kenakini i lungasirik ling
+\v 28 Ti 'busan na matat likang Yesu Kristo gwe kota.

54-2TH.usfm

@@ -0,0 +1,77 @@
+\id 2TH
+\ide UTF-8
+\h 2 Tesolonika
+\toc1 2 Tesolonika
+\toc2 2 Tesolonika
+\toc3 2th
+\mt 2 Tesolonika
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 Paulo, Silvano a ko Timoteo, i kanisa lo ngutu ti Tesolonika I karin ti Ngun Monye likang a ko Matat Yesu Kisto.
+\v 2 Ti 'busan se ko taling na po ko Ngun Monye likang a ko Matat Kristo gwe ko ta.
+\p
+\v 3 Ti yi parik tindi Ngun tinate anyen ta, lungasirik, kogwon yupet nasu na 'du'durjo ngerot ko ngerot, se ko nyarju logon ta kwekin ko 'borik 'ya'yalakinda ngerot.
+\v 4 Anyen yi ko mugun bu'ya ko 'borik ko kulya kasu i ngongakinda ko taling se ko yupet nasu i ngo na konaki ta arabat a ko ngonga nasu.
+\p
+\v 5 Kine kulya kwekinda 'adi Ngun 'dungo lupo, anyen ta bongo jujukin uibbo i tumatyan na Ngun, kogwon ta ngongga ko kulya ti ina tumatyan.
+\v 6 Temakinda adi Ngun molu konda ngo na rigwo i nyokokokindo sasanyet i kasasanyak kasu,
+\v 7 ko i tinda na ta lo sasanya kilo yukan a ko yi to, a ka yesu logon ki yu kweya ko malaikajin kayit ti ringit nu
+\v 8 ko kimang na kokobbu i riringa ngutu logon a denda Ngun a ko se logon a twoju Longe lo'but lo Matat Yesu.
+\v 9 Koko molu ngongong riringet na koret na yeng nyin a rikojini kango i komong na Ngun a ko kwelen na ringit nayit.
+\v 10 Lepeng molu kokon kine ngo ko lepeng molu po i lor i bula ko ngutu kayit, anyin ngutu ling lo yubbo kiloo sosorju, tokgown ta a yubbo tokujo likang.
+\p
+\v 11 Nyena ŋina a kwe nagon yi kwakwaddu i diŋitan liŋ kogwon kulya kasu, anyen ŋun likaŋ mo liliun adi ta a jukin anyen nye luŋgu ta. Koti anyen nye kitari riŋit nanyit, anyen ’dekesi kasu liŋ ti ŋo na ’but böŋö temakiŋdya a gwak, anyen nye mo tiŋdu kitajin kasu na pipiluŋdya i yupet kine i tutuŋöki ’bura.
+\v 12 Yi koti kwakwaddu i kulya kasu, anyen karin ti Matat likaŋ Yesu böŋö bubula kasu kiden, a ta bulani bula ko lepeŋ i mugun. Ti kine kulya konani i ’busan na nyaŋu na ŋun likaŋ ko na Matat likaŋ Yesu Kristo.
+\c 2
+\cl Sura 2
+\p
+\v 1 Nyena i kulya ti ponda na marlat likang Yesu Kristo ako yi i po gelere anyen gwon ko lepeng, yi gwak kulya ko ta lungasirik,
+\v 2 adi ti ta kennge sasanya kode yeyeju, kade ko mulokotingo kode a longe, kode a waraga nagon puru gwenge po kayang, i tuggo adi lor lor lo matat likang aje po.
+\v 3 Koden lele nguto momolugga ta i lele kiko. Kogwon nye a po tojo i mukok na doro kango a po nguto lo, bak saret a kwiya, nguro lo kokoroju.
+\v 4 Yilo a nye lo rerenya a todumangi mugun i moro ko ling nagon lungu a Ngun kode nye lo bubula. Ko yinakuwe, lepeng si'da i kadi na Ngun a kondi mugun gwoso Ngun.
+\v 5 Ta ngona a yiyiwundo adi i dingit nagon nan gwon ko ta nan a tukokin ta kine kulya?
+\p
+\v 6 Nyena ta den nyo lo tengu lepeng, anyen lepeng bubulo kwiya tung i dingit na'but.
+\v 7 Kogwon sorosi ti 'bakan na saret gwe i kita, tung lele nguto kata lo yenggu lepeng tiyana tojo lepeng a jonga kango i kiko,
+\v 8 Anyen nye logon 'bakan na saret lo molu kwikwiya, nye logon matat likang Yesu molu leleng ko yuket na kuktuk nay'it a jondi lepeng i ngo kana ko kwiyet na po na lepeng.
+\p
+\v 9 Ponda na nye logon 'bak saret lo molu tojuki i kita na satani ko ringiton ling, kwiyesi, ako soresi ti 'burot
+\v 10 a ko ngo narok ka'de ka'de nagon momolugga se logon twa twa, kogwon koko a renya nyarju na to'diri anyen lwolwoko.
+\v 11 Kogwon ŋina kwe Ŋun sunyukiŋdyö lepeŋat mumuluket nagon kikita ko riŋit a duma kase i töilyet, anyen tiŋdu se i yubbö na kulya ’burönö,
+\v 12 anyen ŋutu liŋ logon ti ’bon yubbö kulya ti to ’diri ama lyölyöŋön ko toronjin kilo mo ’duŋoki putet.
+\p
+\v 13 Ama ta luŋasirik logon Matat nyanyar kilo, yi agu ködyö tiŋdu Ŋun tinate i diŋitan liŋ kogwon kulya kasu, kogwon lepeŋ a wulun ta suluja i suluet, anyen ta lwölwökö ko anyen tokela ko Mulökötyo Loke ko i yubbö na kulya ti to ’diri.
+\v 14 Lepeŋ a luŋukin ta i kine kulya kogwon Loŋe Lo ’but logon yi a jakin ta lo, anyen ta ködyö wuju minyo lo Matat likaŋ Yesu Kristo.
+\p
+\v 15 Nyenagon luŋasirik, gwo ’de ta go, ’depakiŋdye ta go i saresi logon yeŋon a keri, logon yi a todinikin ta kilo kode jama ko kutuk, kode wuröki i leta.
+\p
+\v 16 Ti Matat Yesu Kristo ko mugun nanyit, se ko Ŋun Baba likaŋ logon nyanyar yi, ko a won konyen koyi i togo ’yu na yi ko tŋgolet nagon yeyeŋon se ko yenet na ’but lo,
+\v 17 ti lepeŋ togo ’yi töilyet kasu, ko ti lepeŋ tiŋdi ta i gwon a iŋgo i koŋdya ko i jambu na ŋo liŋ nagon a na ’but.
+\c 3
+\cl Sura 3
+\p
+\v 1 BNyena kulya ti pondana matata likang Yesu Kristo ako yi i po gelere anyen gwon ka lepeng, yi gwak kulya ka tavlungasirk,
+\v 2 adi ti da kenye sasanya kode yeyeju, aje po.
+\p
+\v 3 Koben le'le nguto momoluga ta i lele kikio. Kogwon nye a po tojo i mukok na 'doro kango a po a nguto lo'bak saret a kwiya, nguro lo kokoruju.
+\v 4 Yilo a nye lo rerenya a todumangi mugun i moro ko ling nagon lungu a Ngun kode nye lo nububula. Ko yina kuwe, lepeng sida i kadi na Ngun a kondi mugun gwoso Ngun.
+\v 5 Ta ngona a yiyi wundo adi i dingit nagon nan gwon ko ta nan a tukokin ta kine kulya?
+\p
+\v 6 Nyena ta a den nyo lo tenggu lepeng, anyen lepeng bubulo kwiya tung i dingit na'but.
+\v 7 Kogwon sorosi ti'bakan na saret gwe i kita, tung lele nguto kata lo lenggu lepengtiyana tojo lepeng a jonga kango i kiko.
+\v 8 Yi koju a ko nyesu kinyo lo lele ŋuto kana, ama yi a kita ko tukwaje ko tuparan ko dara duma anyen yi gwon ti tudaraju lele losu.
+\v 9 Ti gwon adi yi a ko ’buruki i pija na pariet nikaŋ, ama yi kondya sona anyengwon a miret nagon ta mimirakin.
+\v 10 Kogwon na gwoŋdi yi koju ko ta i pirit na geleŋ nu, yi a tikin ta lo saret adi, ko ŋuto logon ti bon kita ti lepeŋ gwe ti nyesu.
+\v 11 Kogwon yi a yiŋ adi kulye kasu gwon a yokia, ti ’bon kita asut, ama tuŋ pokin i kulya nagon ’bayin a kase.
+\p
+\v 12 Yi saŋu ko kukuju ŋutu gwoso kilo i karin ti Matat Yesu Kristo adi ti se kitajine ko taliŋ, anyen se parakiŋdya ’borik ko kinyo lose.
+\p
+\v 13 Ama ta luŋasirik, ko dara ta i koŋdya ’bura.
+\p
+\v 14 Ama ko lele ŋuto a ko ’dep kulya na wur yi i ŋina leta kine, mete ta ŋilo ŋuto ’bura, an ta ko mora ta ko lepeŋ anyen kwe nanyit yuyu.
+\v 15 Ama ko kon ta lepeŋ gwoso miriku, kolumbo toyiyiki ta lepeŋ gwoso luŋaser.
+\p
+\v 16 Nyena ti Matat logon taliŋ gwon ko lepeŋ lo, ti lepeŋ ko mugun nanyit tiŋdi ta taliŋ i diŋitan lio ko i ŋo liŋ Ti Matat gwe ko ta liŋ.
+\v 17 Nan Paulo lo wuŋö ŋina roman ko konin liŋ gwak a kweyet i letajin kwe liŋ. Ŋilo a wuret lio.
+\v 18 Ti ’busan na Matat likaŋ Yesu Kristo gwe ko ta liŋ.

55-1TI.usfm

@@ -0,0 +1,158 @@
+\id 1TI
+\ide UTF-8
+\h 1 Timoteo
+\toc1 1 Timoteo
+\toc2 1 Timoteo
+\toc3 1ti
+\mt 1 Timoteo
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 Paul a luyokie lo Kristo Yesu Ngun kalwokonit likang se ko Kristo Yesu logon yi yeyen lo a sarakinda nan
+\v 2 Nan roman ko do Timoteo ngiro lio 'diri i yupet, adi. Ti 'busan ko yatet, se ko taling na po ko Ngun monye na po ko Kristo Yesu matat likang na gwe ko do.
+\p
+\v 3 Gwonge na sarakindi nan do, na tirini nan Makedonia nu, nan mindi do sida Epeso. Do kodo sasar kule ngutu ko'ben koko ko eidindo todinesi nagon kade/legelok
+\v 4 Ko ti se kenye yinga lukikirilon, kana se ko na karin ti merenyejin nagon a 'duddo, gwenge i yunge nase, kine kulya jonda piyesi jore kana, ama a se kenye bulo kita yeyeey na Ngun nagon kita ko yupet.
+\v 5 Kuwe nagon yi sasarji tina na anyen tindu se i nyarju ko nyaret na po kayo i toili lokr ko i denda na'but, ge ko i yubbo ko to'diri,
+\v 6 kule ngutu kere lopukundo kango i kine kulya a ke girara i jambu na kulya nagon a ngo kana
+\v 7 koko mindi gwon a katodinok ti saresi ti Ngun, ama koko'bak ko kurun/den jamesi ko na jam se kune, a kenye bulo nyonyo kulya na toku se kune.
+\p
+\v 8 Yi deden adi saresi a lo'but ko ngutu 'dede se 'bura.
+\v 9 Yi a den adi saresi 'bak ko tetenaki i riringani ngutu lo'but ama riringani kabelengok ti saresi se ko ngutu logon a 'bon sara, ako ngutu logon adenda Ngun ko a kotoronyak ako se logon, bayin a loke ko woro abulondi, ako se lo lelenga ko monye kase ko ngote ako se kalengak,
+\v 10 anyen riringani kalupok ako ngutu luwalian logon lololup ko 'borik, ko kolak ti ngutu anyen gwon dupi, ako 'buronok, ako suwuddo kulya nagon 'bayin a gwagwak ako todinesi nagon kade 'bayin a todinesi ti todiri.
+\v 11 Kine lodinesi gwon jojo ko longe lobut lo kwekwelen lo Ngun lo pupura logon lepeng a yinikin nan.
+\p
+\v 12 Nan tikinda Kristo Yesu matat likang tinate. Lepeng a tikinda nan ringit, kogwon lepeng a yinikin nan gwon ko yupet, a lepeng ke wulun nan i kitakinda na nye.
+\v 13 Nan koju a lawunda lepeng ko a sasan lepeng, nan 'dok pape/kamori. Ama lepeng a yata ko nan kogwon nan koju a konda kine kulya ko tubongon ako 'bakan na yubbo.
+\v 14 A 'busan na matat likang poki kuwe ki ko yupet ako nyaret na gwon ko Kristo Yesu, i mugun na.
+\p
+\v 15 Lo a kulyaet logon a gwagwak logon ngutu ling jujukin ruggo, adi Kristo Yesu a po kak ni lwoggu na katoronyak nan logon a duma lose,
+\v 16 Ama kuwe nagon Kristo Yesu a yatakinda nan na, anyen tikinda nan a tojuwet to geleng na ngonga nayit taling nagon a duma parik. Yina tojuwet a na butu logon molu popo i yubbo na lepeng a wuji ru na yeng nyin kilo.
+\p
+\v 17 Nyena a mor lo yeng nyin logon a twan, logon nyobulo meta. Ngun lo geleng ti nye gotani ko bulani ngupi ngupi. Amini.
+\v 18 Nan lo tikinda lo saret konut komong Timoteo ngino lio kune kulya koju a keyo i kulya kunok adi do moro gol lo'but
+\v 19 mogga yupet ako toili denet lobut a moriesi. Kule ngutu a dukara toilyot kase denesi kango 'dutet a toilikindi yupet nase i diron gwenge kibo.
+\v 20 Kule kase a ko umenaio ako Alesandero logon nan a putukin ko satani, Konin anyen se bongo totodino adi ti se gwe a launda Ngun.
+\c 2
+\cl Sura 2
+\p
+\v 1 Nyena a kokwe na ngoling, Nan jujuja do adi ti ta momoyi, Ngun ko ti ta kwakwaddi kwakwaddu, ko ti ta piji lepeng ko tindi ta lepeng tinate i kulyati ngulu ling
+\v 2 kulya ti moran se ko i kulya ti ngutu ling logon a tiki kido saret kilo, anyen yi bongo sida madang ko gwilingit lo taling, anyen gwon a katwoyok ti Ngun ko a lokoyokak i ngo ling.
+\v 3 Tina a nabut ko a ruko i komong na Ngun kalwokonit likang.
+\v 4 Lepeng mindi butu ling ti lwokoni lwoko ko ti se pondi i denda na kulya ti to'dir.
+\v 5 Kogwon Ngun geleng kata, se ko katomoranit geleng kata logon tomorja Ngun ko Ngute. Yilo Nguto a Kristo Yesu.
+\v 6 Lepeng a tikinda mugun anyen daggu ngutu ling, anyen. Kwekinda koke i dingit na'but adi Ngun mimindi ti ngutu lwokoni lwoko.
+\v 7 Ko yina kuwe nan a wule a katokuonit ko a luyokie - Nan jambu to'diri, nan 'bayin momolugga koti a katodinorit lo ngutu ti juron i yubbo na ngun ko todin.
+\p
+\v 8 Nyenagon, nan mindi ngutu luwalian i piriton ling i kwakwaddu ko 'biyi konisi loke ki 'bak woran kode rerenya.
+\v 9 Ti ngutu wate koti jupuni i kiko lo'but, i tokoyokan se ko tengu na mugun, ti se gwe a taka kupir, kode jupu dakap, kode mangaritajin, kode bonggwat na gworo go,
+\v 10 Ama ti se tokwelendi borik ko konesi na'but gwenge nagon jujukin ngutu nawate nagon tuggo adi se a ti Ngun.
+\v 11 I dingit todinet ti ngutu nawate yingani taling ko to koyokan.
+\v 12 Nan, bak ko ruk adi tu ngutu nawate todindi todindo, kode gwong ko ko kido i sarju na ngutu luwaliyan. Ti se kodo yingani taling.
+\v 13 Kogwon Adama koju lo gwiya kokwe a kirung gew a Awa
+\v 14 Adama koju 'bak ko momoluka a ke 'doro i toron
+\v 15 Ama ngutu nawate molu lwolwoko ko yunyo na nywajik ko se a yengon gwang ko yupet, ko nyarju ko kelan ako tengu na mugun.
+\c 3
+\cl Sura 3
+\p
+\v 1 Lo a kulyaet logon a gwagwak adi, nguto logon ko pusok i gwon a kametanit duma, lo ngutu to momorja a kanisa, lepeng 'de'dekan kita na'but.
+\v 2 Kametanit duma kodo gwong a ngutu logon toron a rie/puo ko lepeng, lepeng kodo gwong ko nakwan geleng. Ti nye gwe a nguto logon a woran 'de'de, a ti nye a kawuyunit lo komu ko deden to dindo.
+\v 3 Lepeng kodo kenye gwonga kamere kode kabu ka gwuto nit lo ngutu ama ti nye gwe a lokoyok, gwong a kanyaranit lo gurut.
+\v 4 Ti lepeng moke mede nayit 'bura, ti lepeng mete 'bura adi lupudiet kayit yiying ko kukuk lepeng i ngo ling.
+\v 5 Ama ko nguto a jukin i mgga na mede nayit, ngona lepeng jujukin medda na kenisa na ngun ada?
+\v 6 Lepeng kenye gwong a nguto logon pete lopukundo i yupet, anyen koben lepeng bu'ya mugun a kulya kayit du ngokin arabat jojo ko kangoonit.
+\v 7 Lepeng kodo gwong a ngutu lo kukuka ko ngutu ti kango anyen kulya narok gwong a nge ko lepey, k'oben nye'doro i boyi na yilo kangoonit.
+\p
+\v 8 I kiko lo geleng, kangarak ti ngutu logon momorja a kenisa kodo gwong a ngutu lo kukuka 'ba ngutu logon ko kutusin murek. Ti se kenye moju yawa jore kode a ngulonit.
+\v 9 Koko kodo debba kulya 'diri nagululok ti yupet nikang ko toiliyot denesi lo'but.
+\v 10 Se kodo tetema a kokuwe a kirung se kondi kita kogwon koko 'bak kulya narok
+\v 11 I kiko lo geleng ti wate kase gwe a na kukuka, bayin a kakokorok ama 'bak ko meran koti yiyiniki i ngo ling.
+\v 12 Deacons kodo gwong ko nakwan geleng. Ti koko moke ngwajik kase ko mede nase 'bura.
+\v 13 Se logon a kita 'bura ryeju 'borik ko gwodiet na'but a gwe ko topuruwan i tokujo na kulya ti yapet na gwong ko Kristo Yesu i mugun na.
+\p
+\v 14 Gwenga na wurokindi nan lo kune kulya, nan yendu po konut yini dede.
+\v 15 Ama ko nan a karakin, nan wurjo anyen do deden ko ngutu kodo gwong adinyo i mede na Ngun nagon a kenisa na Ngun lo gwong jorun, ko a togwidiet ko a tokit lo kulya ti diri
+\v 16 Yi ling a ruk adi, togulu na kulya ti Ngun a duma. “Lepeng a kwiya a nguto a mulokoiyo loke ke kweja lepeng a lo rigwo a malakajin ke met lepeng a kulya kayit tukuojini i juron kiden, a ke yapo, i kak, ling, (bukulung) a lepeng 'depajini ki i bula.”
+\c 4
+\cl Sura 4
+\p
+\v 1 Nyena Mulokotyo loke a jambu koke adi, molu, kune dingtan kule ngute kokolokin yupet a yingi muloko buronok se ko todinesi ti muloko lorok.
+\v 2 Kine momolukesi ti burinok ko denesi kase logon yilo kangoonit a kokoro toiliyot kase.
+\v 3 Koko molu tengu ngutu anyen gwong a yemba kode yema a tindi se anyen swong a nyesu kule kinyojin logon ngun a gwe anyen wuyu a ko tinate ko se logon a yubbo ko a den todiri.
+\v 4 Ngo nagon Ngun a gwe kine a na'but nene ngo 'bayin na wuyu ko tinate adi papayi
+\v 5 Kogwon aje tokela ko kulyaet lo Ngun a ko kwaset.
+\v 6 Ko do a tikin kine ngo i komong na lungasirik, a do molu gwe a kali puonit lo'but lo Yesu Kristo. Kogwon do a aje tunyoi ko kulyeaesi ti yupet ako to dinesi na'but nagon do a kep kune.
+\v 7 Nyena paji lukikirilon lo nyara ko wate nagon a mudungin. Kolumbo, to dine mugun i twoju na Ngun.
+\v 8 Kogwon tojumbu na mugun gwong ko 'bulit nadit, ama twoju na Ngun gwong a bulit i ngo ling. Twoju na Ngun mogga gwilinget lo tiyana ako gwilinget lo popo.
+\v 9 Lo kulyaet a gwagwak ako yiyiniki ko rurukoling.
+\v 10 Kogwon yina kuwe, yi kikita ko momorju, kogwon yi a yendu Ngun lo gwong jorun a kalwokonit lo ngutu ling, ame kegga kayupok.
+\v 11 Saraki ngutu kine kulya ko todiniki se kine kulya.
+\p
+\v 12 Ti lele nguto gwe a launda to'ditan nenut, ama gwe do a miret na kayupok i kulyaesi, ko i gwilinget nysrju, yubbo ako kelan.
+\v 13 Tojo ko nan a po, gwe to kata kenda, ko tukujo ako i todindo
+\v 14 ko'ben do koko 'doket nagon konut na nagon a aje tiki do. Ko a keyo, ko na sopakindi teng na ngutu temejik konut ki nu.
+\v 15 Tine ti kune ngo. Gwe kase kata, anyen ngutu ling memet puputim nenut ngerot
+\v 16 Tine mugun ako todinesi. Woroni i kine ngo. Ko do a konda tina, a do molu lwoggi mugun a ko se lo yinga do kulo.
+\c 5
+\cl Sura 5
+\p
+\v 1 Ko'ben do ririmga nguto duma. Kolumbo kukuji lepeng gwonge nagon do kodo kukuju monye ilot, kukuji teton gwoso lungosurok,
+\v 2 wate dumalak gwoso kiyasirik i ngo ling ko kelan
+\v 3 Kukikuk likisojin, likisojin gwagwak
+\v 4 Ama ko likiso gwong ko ngwajik kode ko nyakwerat, ti koko a kokuwe kweji kugga kase mede. Ti koko a kokuwe kweji kugga kase mede. Ti koko rope komonye kase kogwon yina tutulyongu Ngun.
+\v 5 Ama lepeng nagon a likiso gwak na, nagon a koloki geleng aje tikinda yenet nayit ko Ngun ko ti lepeng yeng momoyu ko kwakwaddu ko tukwaje ko tuparan
+\v 6 ama nguto nanakwan na sida ko lyongesi kana lepeng aje twan ma'di ko lepeng nyu jorun
+\v 7 Saraki koko kine kulya koti anyen koko gwong a yuyuko.
+\v 8 Ama ko lele nguto a 'buwon darakida maratika kayit kegga se logon a ti mede nayit, lepeng aje renya yupet, a gwe a loron lwongu nye lo'bak ko yubbo lo.
+\p
+\v 9 Ti nguto na nakwa gwe a wuro a likiso nye nagon 'ba na'dit na kingajin merya bukien, a nakwan lalet geleng.
+\v 10 Lepeng kodo kukuon i konda na konesi na'but, ko nye a medda na ngwajik bura kode wuju na komu, ko i lalaju na mokosi ti ngutu loke ti Ngun, kode ngarakinda na ngutu logon ko deliya, ko i tindu na muguni konesi nabut ling.
+\v 11 Ama likisojin nagon a kodidi koben ta wuwur se. Kogwon ko dekesi kase ti mugun a ngien, a se 'dutundi toiliyot kase kayo ko Kristo, a se mindi yema.
+\v 12 A kulya kase molu jamani arabat kogwon se a kolokin kode a renya mile lose lo kokuwe,
+\v 13 Koti i dingit na geleng, koko koti todindo gwong batia a se worojini midijik ko 'ban wora batia ka'de ama koko koti jambu ngo nagon 'bak 'bulit - wuwuluja ngut, jambu ngo nagon se kodo a jambu.
+\v 14 Nan yongo likisojin na'didik ti se yemani yema, ti yungoni ngwajik, ti moggi midijik anyen gwong a tikinda miriku dwadwaju na ngutu.
+\v 15 Kogwon kune aje girara kango a kebbi sitani,
+\v 16 ko nene kayuponit gwong ko likisojin, ti lepeng ngaraki koko, anyen kenisa   gwong a sopa pomoni anyen kenisa ngarakinda likisojin gwagwak.
+\p
+\v 17 Ti temejik logon sarju 'bura adi se jujukin wuju kuket dangin merek kegga se logon kikita parik ko kulyaet ako i todindo,
+\v 18 Kogwon kulya ti Ngun na wuro kune tuggo adi, ti, do gwe torja kutuk na dwot i dingit na ryokakindi nye do 'bolok na koti kakitanit lo jujukin i ropakina ropet nayit.
+\p
+\v 19 Ko'ben do wuju nene ngoit nagon ngoki temejiktyo ake ko o jama ko ngutu murek kode musala
+\v 20 riringe katoronyak i komong nase ling anyen kule kulo kukujon.
+\p
+\v 21 Nan sarju do i komong na ngun ko Kristo Yesu ako malaika lo wule anyen do 'de'dep kilo saresi 'bakan na wuwu'yo kode konda nene ngo i swot geleng.
+\p
+\v 22 Ko'ben do rurumba sopakinda na konisi ko lele ki. Koben do ngarinda torojin ti leu nguto. Ti do tine mugun a loke.
+\v 23 Ti do gwe a moju piong ama, ti do moji binyo ku'dik anyen ngarakinda pele nenut, kogwon do gwong ko gigilotu dingitan ling.
+\v 24 Torojin ti kule ngutu meta koke adi se tu ngerot i 'dungoki na putet, ama kune torojin ko punun bot.
+\v 25 I kiko lo geleng, kune kitajin na'but meta koke ama kune nyobulo muko.
+\c 6
+\cl Sura 6
+\p
+\v 1 Ti se ling logwong a 'dupi kilo dene adi temejik kase jujukin kuka. Ti se kondi tina anyen karin ti Ngun ako todindo nikang koben laye.
+\p
+\v 2 Dupi logon kitakinda kayupok, ti se kenye lawunda se kogwon se a lungasirik. Kolumbo ti se kitakindi se parik. Kogwon se lo wuju loket a kayupok ko nyanyara. Todine se ko jujuki se kine kulya.
+\p
+\v 3 Ko lele nguto todindo todinesi kade ti'burot a kenye morja ko kulyaesi ti to'diri ti matat likang Yesu Kristo ko ko keri lo Ngun
+\v 4 lepeng a ka'bulanit kuwe ko a denda nene ngo, lepeng gwong dekesi narok to rerenya, momoroju yeyeet naron,
+\v 5 ko i dingtan ling moro i kiden na ngutu logon kwinyit kase a narok ko kulya narok, ko aje tolikin to'diri a koko yeyeji adi, gwong loke a kiko logon do puji gurut jore.
+\p
+\v 6 'Diri, keri lo Ngun jakinda nguto 'bulit duma ko nye lyolyongon ko ngo nagon a kayit a kenye ga'yu kune.
+\v 7 Kogwon yi 'bak ko jonda nene ngo i na kak, a yi molu kenye baraddu nene yo kango i na kak.
+\v 8 Kolumbo ti yi yimote ko kinyo ko bongwat.
+\v 9 Nyena se lo yongo gwong a kworiniko 'doro i temet, i boi. Koko doro i ngo jore nagon na bong ko dekedi narok, ako i ngo kade kade na to'dirijo ngutu i kakara ko tutungo,
+\v 10 kigwon nyarju na gurut a kukuri ti ngo ling narok. Kule ngutu logon nyanyar gurut aje tu jango i yupet ko aje rembu 'borik ko deliya duma.
+\p
+\v 11 Ama do ngutu lo Ngun, woki wokoni kine ngo. Kebbi gwong rigwo, kelen, yupiet, nyarju, gwo'dan go, ko toili lo lilik,
+\v 12 moroni gor lobut lo yupet, ko moggi ru na yeng nying na lunguni do, a do
+\v 13 Koti ke tuggo yupet na'but i komong na ngutu jore. Nan tinda do kulo saresi i komong na Ngun lo tindu ru, i ngo ling, i komong na Kristo Yesu, lo jambu i komong na Pontius Pilate tokorju kulya kayit, bakan na kujon
+\v 14 anyen 'debba saresi bakan na yotet kode yuyuket, tojo punun na matat likang Yesu Kristo.
+\v 15 Ngun molu kwekweyun meta na Kristo i dingit nayit na'but - Ngun lo'boriya nye geleng mor ouma ako matat lo sarju
+\v 16 Lepeng geleng a twan, lepeng sida i parara logon ngo bayin lo po nyona. Ngutu 'bayin lo medda lepeng kodei dirja na lepeng. Kuket duma na yeng nyin gwe kayit Amin.
+\p
+\v 17 Sare sar ngutu logon a kworiniko i na kak. Ti se gwe a bwya kusik. Ti se kenye tinda yenet nase i tukworien nagon a yiniki. Kolumbo ti se yendi Ngun. Lepeng tikinda nga ling tukworon nagon gwagwak anyen yi lyolyongi
+\v 18 Tukoki koko adi ti se kondi 'bura ti se gwe a kworon i kitaesi na'but, ko koti ti se gwe a ka'doka ko nyanyar ngarju.
+\v 19 I yilo kiko, se bubulo delakinda 'borik gwodiet na'but i ngo na popo, anyen se bubulo mogga ru nagon a gwagwak.
+\p
+\v 20 Timoteo, gane ga ngona tiki do yina. Paji jamesi kana na kak ako yeyeet na gayerju kulya i ngo a kongon kudakan a 'burot.
+\v 21 Kule ngulo tokujo kine ngo a koko aje tu kango i yupet Ti'busan gwe kota.

56-2TI.usfm

@@ -0,0 +1,116 @@
+\id 2TI
+\ide UTF-8
+\h 2 Timoteo
+\toc1 2 Timoteo
+\toc2 2 Timoteo
+\toc3 2ti
+\mt 2 Timoteo
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 Paulo a luyokie lo Kristo Yesu kogwon Ngun mimindi tina, anyen gwilingit lo gwon ko Kristo Yesu i mugun logon nye a rukokin ngutu lo bono tokuki se
+\v 2 Nan a roman ko do Timoteo ngiro lio lo nyanyara, adi ti 'busan, ko yatet se ko taling na po ko Ngun monye ko na po ko Kristo Yesu matat likang na ti gwe ko do.
+\p
+\v 3 Nan tikinda Ngun tinate, lonon nan a kitakinda, gwengge nagon merenyejin kuwe koju kitakindi lepeng nu ko toili denet lo'but lo, lo nan yeyeju do kuwe i kwasesi tukwaje ko tuparan.
+\v 4 Gwengge nan yiyundi ngolitan kunok a nan gwe ko pusok i medda na do anyen nan bongo jore ko lyongon parik.
+\v 5 Nan yeye yupet nenut na to'diri nagon pipilunda yakanyu nagon Loisi a ko ngote nenut Unike a nan ke yup adi yina yupet kata konuk.
+\p
+\v 6 Ko yina kuwe nan toyiyikindo do, anyen do gwong gwengge Nguto lo toregga kimang i tongiju na 'doket nagon Ngun a tikin do na nagon konut i mugun yina i dingit na sopakndi nan konisi kuwe konuk ki nu.
+\v 7 Kogwong Ngun 'bak ko tikinda yi toiliyet kojonesi, ama kolumbo lepeng tikinda yi toiliyet logon ko ringit ko a ti nyarju ko tenggu na mugun.
+\p
+\v 8 Nyena ko'ben gwong to yu na kuwe i tokorju na kulya ti matat likang, ma'di ko a nan Paulo nguto lo tora, kolumbo ngarundi ngongga kogwong kulya ti Longe longe lo'but i ringit na Ngun.
+\v 9 Lepenga lwoggu yi a lunggi yi i gwong ngutu kayit loke. Lepeng 'bak lunggu yi kogwong ngo na yo kon kune, ama gwoso yeyeet nayit, se ko 'busan na nyarju nayit nwgon nye tinda yi ko Kristo i mugun 'beron nu ti kak nyu 'ban
+\v 10 Ama tiyana na lwokit na Ngun aje kweya i punun na kalwokonit likang Kristo Yesu nye logon a tikinda 'dutet i ringit na twan a jondi ru na yeng nyin i longe lo'ut kata na.
+\v 11 Kogwon ina kuwe, nan a wule a luotkie ko a katodinonit.
+\v 12 Ko yina kuwe nan 'dok a ngongga kine kulya ama nan a yu i kuwe, kogwon nan a den nye logon a yup lo. Nan a den adi lepeng bubulo 'de'ya ngo nagon nan tikin lepeng tojo i lu lor.
+\p
+\v 13 'Debbi qwiyaro lo kulya ti to'diri nagwon do a ying kuwe ni, ko yupet ko nyarju nagon ko Kristo Yesu.
+\v 14 Ngo na'ut nagon Ngun a tikin do tine nye ko mulokotiyo loke logon kayang kata.
+\p
+\v 15 Do deden adi ngutu ling lo si'da Asia kerendi kolokin nan. Kegga Phygelus se ko Hermogenes.
+\v 16 Ti yatet gwe ko mede na Onesporo, kogwon lepeng a togo'yu nan, kuwe na lepeng 'bak ko yu i gwon nio i kadi na rereket.
+\v 17 Kolumbo i dingit nagon lepeng gwon Roma na, a lepeng ga'yi nan to tirikwet lojo a lepeng a pu nan.
+\v 18 Ti Matat tiki lepeng i pujo na yatet i lu lor i kikolin ling nye a kitakin nan i Epeso do deden 'bura.
+\c 2
+\cl Sura 2
+\p
+\v 1 Nyenagon nguro lio, gwe do a logo ko 'busan na nyarju na gwong ko Kristo Yesu i mugun.
+\v 2 Ngo ling nagon do a ying kuwe i komong na ngutu jore, todiniki kine kulya i ngutu logon yiyiniki logon jujukin todinikindo kule ngutu 'dok,
+\v 3 Ngarundi ngongga gwoso kamoronit lo'but lo Kristo Yesu.
+\v 4 Kamoronit 'bayin lo kita a 'dok lulukaji ko konesi ti ngutu ti jur na gwondi nye i kita na, kogwon lepeng mindi tulyonggu duma loyit
+\v 5 'Dok ngutu logon biryo opere nyobulo tiki loguya telet lojo ko nye 'ba biryo gwoso saresi.
+\v 6 Kakurunit lo kikita parik lo, lepeng kodo gwong a lo kokwe i ngarunda na ludweki.
+\v 7 Yeyene yeye kulya nagon nan jambu se kine kogwon Matat molu ngangarkin do i kurundo na ngo ling.
+\v 8 Yeyene Yesu Kristo nyakwera lo Daudi logon a ngien i twan. Yilo a longe lo'but logon nan a tokujo.
+\v 9 Nan ngongongga a ke rereka ko tongot gwoso katoronyanit, ama kulyet lo Ngun 'bak ko rereka.
+\v 10 Nyenagon nan a ngongga ngo ling kogwon kulya ti ngulu logon ngun a wulun, anyen se koti bongo ryeju lwokit na gwon ko Kristo Yesu i mugun na se ko minyo lo yeng nyin
+\v 11 Lo a kulyaet logon a gwak adi ko yi a twatwa ko lepeng i pirit na geleng, a yi koti molu rune nu ko lepeng i pirit na geleng
+\v 12 Ko yi ngongongaddu, a yi molu 'dok tumatyane ko lepeng i pirit na geleng. Ko yi a renya lepeng i pirit na geleng. Ko yi a renya lepeng, a lepeng molun'dok renyani yi.
+\q
+\v 13 Ko yi a yiniking, ama lepengyengon a lo yiyiniki, kogwon nye nyubulo renya mugun.
+\p
+\v 14 Yenge toyiyikindo ngutu kulok kilo kulyiesi, sare sar se go ko Ngun i komong anyen se gwona rerenya i kulya ti jamesi rerenya gwoso yina 'bak 'bulit akorji ngutu lo yingga kulo.
+\p
+\v 15 Morji parik i kwekinda na mugun ko Ngyn i komong gwoso ngutu logon nye a tem ke a ruk adi a lo'but, ko gwoso kakitanit logon kuwe a yu, logon a giran i kokoraja na kulya ti to'diri.
+\p
+\v 16 Paju jamesi kana na 'bak 'bulit kogwon se jongga nguto pajo ko Ngun
+\v 17 Jamesi kase reara gwoso lukuti. Kule kase a Umenasio se ko Pileto,
+\v 18 logon aje tu kango i to'diri. Se jambu adi ngien i twan aje konda 'borik a kokoroji yupet na jule ngutu.
+\v 19 Ama pipilet nagon Ngun a 'bokakin lo gwogwodan go, a kilo kulyaesi ke wuroki nyin, adi Matat deden ngutu kayit. 'Dok adi ti ngutu ling logon 'dinda karin ti Matat kilo ko'yi toron
+\v 20 I mede na kworon, torobo kulo 'ban ti dakap ko podo geleng, 'dok torobo lo kukuna ko kaden a kule lo kukuna ko lipo. Kule toro'bo kune kukani ngutulu lobot ama kule kule gwe ti ngutule ling ka'de ka'de.
+\v 21 Ama ko ngutu lele toke'ya mugun in ngo na la'ye kulo a lepeng gwe a turu'buti lo kukuka. A lepeng geleni koke anyen bubulo totokita'yi ko Matat a kukunani i konda na kita na'but ling.
+\v 22 Paji ta 'dekesi narok ti tuteton, kepodi leti lo rigwo, ko yupet, ko nyarju, ko taling ko ngutu lo 'dinda karin ti Matat ko toiliyot loke kilo.
+\p
+\v 23 Ama paji piyesi na'bong ko nagon a dena. Do den adi ke se yungundo rerenyesi.
+\v 24 Koliponit lo Matat kodo a rerenya, kolumbo ti nye kodo gwe lokoyok ko ngutu ling, lo bubulo todindo lo'but a lo 'do'dorja
+\v 25 A lepeng ko yuyugo ngutu lo renya ko lepeng kilo ko tokoyokan. Ngun molu tinda se lopuggo na toiliyet, anyen se denda kulya ti to'diri.
+\v 26 Anyen se deden 'borik bura, a se bubulo lakunda na 'borik i loket na kangoonit lo logga se anyen se konda gwoso mindi nayit na.
+\c 3
+\cl Sura 3
+\p
+\v 1 Ama deneden adi i dingitan ti 'dutet molu gwogwon ko perok nagusulak.
+\v 2 A ngutu molu gwong a kanyarak ko 'borik se ko kanyarak ti gurut, ko se a ka'du'dunguk, 'bak kugga na ko monye, 'bak tinate kase i kutusin ko a katoronyak.
+\v 3 A se molu gwe 'bakan na nyarju ko ngutu kase, a se gwe 'bakan na pitet, 'buronok, 'bak tenggu na mugun ko kangaajin ko a kamanak ti ngo na'but.
+\v 4 A se molu gwong a kadumak ti ngutu, a se gwe a kusik lobot, ko a ka'du'dunguk parik, ko a kanyanyarak ti lyongesi ti na kak lwolwong nyarju nase na Ngun.
+\v 5 A se molu 'debba keri na ngun kweyet kana, a se renyani ringit na lepeng a se 'dok paji kilo ngutu.
+\v 6 Kogwon kule kase a laliyan lo jongga 'borik i midijik ti lege a momoluggi wate nagon ko yeyesi na'bong (namunyak). Kine a wate nagon kata ki torojin ko 'dok ko 'dekesi ka'de ka'de
+\v 7 Kine wate kodo totodino ko i diniki, ama a se gwe nyobulo denda na to'diri.
+\v 8 Gwengge nagon ko Yane se ko Yambere koju rerenya ko Mose nu, kilo katodinok 'buronok kulo 'dok renya kulya ti to'diri. Yeyesi kase a narok ama ko i yupet koko timaki adi se 'buronok
+\v 9 Ama koko kulo molu a putoro pajo. Kogwon tu'bongon nase memeta ko ngutu ling gwoso na metani tu'bongon na Yane se ko Yambere koju nu.
+\p
+\v 10 Ama ko ta, logon a kebbu todinesi kuwe, gwilinget lio, petet, ngongga najo, nyarju, 'dorja,
+\v 11 sasanyesi, ngongesi ko ngo ling na pokin kuwe ki Antiokia yu, ko Ikonio se ko Lusetura yu. Nan nonga sasanyesi. I kine ngo ling, Matat lwokun nan 'bura.
+\v 12 Se ling lo mindi si'da ko gwilinget arabat ko Kristo i mugun kulo molu sasanys.
+\v 13 Ngutu lorok a ko se lotogirja / kari'diyak molu ko wowora lorok parik, a togiraddi kule a ko 'borik abulondi.
+\v 14 Ama ti do gwo'de go i kine kulya nagon a todiniki do kine a do 'dok ke yup go. Kogwon do deden ko nga lu lo todindo do.
+\v 15 Do a den adi suluja i tolubudiet nenut do a den kune wurosi nake. Kine bulo konda do a lokong i lopuket a ko yupet i Kristo Yesu.
+\v 16 Wurot ling a tobulo'yi ko Ngu. Se a 'bulit i wurosi na gageyerjum na yuyuggo ko a todinesi i to'diri.
+\v 17 Kine gwon tina anyen ngutu lo Ngun bubulo jukin kukunda kitaesi na'but.
+\c 4
+\cl Sura 4
+\p
+\v 1 Nan a tikinda lo saret logo/lobut i, komong na Ngun ko Kristo Yesu, Nye logon molu a kadungorut lo ngutu lo gwogwolo se ko lo twatwa, koti ko puru nanyit ako tumatyan.
+\v 2 Sarji kulyaet ko gwe a jo ko jujukin ko koti ko a jukin, Goji, riringi, bile, monesi ling ko to d'inesi,
+\v 3 Kogwon dingit na popo ngutu molu nyobulo ngonga to dinesi ti to'di'n', kolumbo koko molu 'do'do'yu kode omorunda katod'inok lo logon se lo mindi kase pusok, logon jambu ngo nagon swo kase lo pupuri mindi yinga.
+\v 4 Se molu lo pukoddu yinga nase pajo i kulya ti to'diri a se molu lo pukoddi koke i kopurot/kator.
+\v 5 Ama do gwe ko mukuk nake i ho ling ngongi yoyongesi', kondi kita na katokuonit tutunge kita inoti,
+\v 6 Kogwon nan aje 'bukoji kango. Dingit nio na tu aje po
+\v 7 Nan aje moro moro na'but. Nan aje tutung lopere. Nan aje 'debba yupet.
+\v 8 Loguya lo 'busan aje kukunaki nang Logon matat lo kadungorit lo'but molu-lilikin nan i lu lor, ama 'ba na geleng koti ko se ling logon a nyar po nayit.
+\v 9 Morji parik i po kuwe ni 'de'de.
+\v 10 Kogwon Demas aje kolokindo nan. Lepeng nyanyar na kak na tiyana ko aje tu Tesalorike. Kresen atu Galatia, a Titus a tu Dalmatia.
+\v 11 Tung Luka nyelo ko nsn, 'Dumu Marako ko jiyo lepeng ko do kogwon lepeng a 'bulit kuwe ni i kita.
+\v 12 Tysikus nan a son Epeso.
+\v 13 Bongo nagon nan a kolokin Troas ko karpus joo to ako bukan, kegga parchments.
+\p
+\v 14 Alekizandaria tumurit lo koper a kweja ngo jore nagon a narok kuweki. Matat molu roropakin lepeng gwoso konesi kayit
+\v 15 Ti do 'dok tine ti mugun i kulya ti lopeng, kogwon lepeng maman abuon kulyaesi kang.
+\p
+\v 16 I gwo'diet nio togeleng, ngutu 'bain lo gwo'dan ko nan, kolumbo ngutu geleng geleng a kolokin nan. Ko'ben kine tiki kase ki.
+\v 17 Ama matat a gwo'dan ko nan a toga'yu nan anyen ko kulya kuwe, tokuwet na longe bubulo temakinda anyen juron ling yiying nye. A nan koti ke lwoke kango i kutuk na gworong
+\v 18 Matat molu lwolwokun nan i konesi narok a gaji nan i Tumatyan nayit na diko. Ti minyo loyit yenye ngupi ngupi - Amina.
+\p
+\v 19 Rome ko Priskila, Akwila, ako mede na Onesiporus.
+\v 20 Erasto a pitundo yu korinto, ama Tropimus nan a kolokin yu Miletus.
+\v 21 Morji parik i po ti jabe 'bak ko dur. Yubulus a roman ko do ako puden, to Linos, Kilaudia, a ko PLungasirik ling.
+\v 22 Ti matat gwe konuk i mulokotiyo. Ti 'busan gwe ko ta.

57-TIT.usfm

@@ -0,0 +1,69 @@
+\id TIT
+\ide UTF-8
+\h Tito
+\toc1 Tito
+\toc2 Tito
+\toc3 tit
+\mt Tito
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 Paulo a 'dupiet lo Ngun ko luyokie lo Yesu Kristo anyen tinda yupet na ngutu lo wule ti Ngun i puputuru ngerot, ko anyen se deden kulya ti to'diri nagon ti keri lo Ngun,
+\v 2 Se ko yendu na ru na yeng nyin. Ina ru a ngo nagon Ngun milyekin tinda i dingitan ti beron, lepeng 'ba 'buronit.
+\v 3 I dingit na'but na lepeng kwekinda kulyaet loyit koke, a lepeng ke yinikin nan i tokujo na kulyaet loyit gwoso saret loyit.
+\v 4 Ko Tito, ngiro lo to'diri i yupet. Ti 'busan ko taling na po ko Ngun Monye ko na po ko Kristo Yesu kalwokonit likang.
+\v 5 Ko yina kuwe, nan koju kolokin do Kurete anyen do kodo tetenakinda ngo nagon nyu 'ba tutungo, a do wulundi temejik ti momoresi ti kayupok i kojino ling nagon nan a sarakindi do nu.
+\v 6 Ngutu duma kodo gwong 'bak yuyuket, a Lalet lo nakwan geleng, ko ngwajik logon a kayupok, 'bak gwlingesi lorok ko 'ba kalaak.
+\v 7 Kogwon katemanit duma gwoso katiyunit lo mede na Ngun ti nye gwong lo yuyuket, ti nye konda gwoso mindi nayit, ti nye ngoma di wulek, kode a kameranit, kode a kamoronit kode ngutu lo ngungulo.
+\v 8 Kolumbo lepeng kodo gwong a kawuyunit ko a kanyaranit na ngo na'but. Lepeng kodo gwong a katiyunit lo mugun, a lo toili lo rigwo, kakukanit lo Ngun ko a katiyunit lo mugun.
+\v 9 Lepeng kodo 'de'dep kulyaet lo go logon aje todino lo, anyen nye molu bubulo togo'yu kule ngutu kulo to todinesi lo'but anyen bubulo te'ya na karerenyak ti ina kulyaet.
+\p
+\v 10 Kogwon ngutu jore kata logon 'buon sara ko a kamamalukak, kegga se logon a tawero kulo.
+\v 11 Kilo ngutu ttogwo'ya kogwo koko kokoroju yeyeesi ti ngutu ti midijik ko todindo ngo logon 'bak 'bulit, ngo logon se kodo a todindo.
+\v 12 Lele ngutu lo Kurete logon a nebi lose kulya adi “ngutu ti Kurete a 'buronok, a gwurungin lorok ko a kagomak.”
+\v 13 Kine kulya a gwak, Ko yina kuwe, riringe ta riring koko parik anyen se bongo gwogwong lo'but i yupet nase,
+\v 14 anyen se nye 'de'depakinda i likikirijon ti Yudayaki ko i saresi ti ngutulu lo lopukundo kango i kulya ti to'diri.
+\v 15 Se logon ko toilitet nake kune, ngo ling kase gwong nake. Ama se logon ko toilyet lut kune, ko 'ban a kayupok, ngo 'bayin nagon a nake, kogwon yeyeesi kase se ko toiliyet kase aje toluta.
+\v 16 Koko kulya adi se deden Ngun, ama koko renya lepeng kogwon konesi kase. Koko a longon parik, 'bak kuket ko 'bakan na 'bulit i konda na nene ngo nagon a na'but.
+\c 2
+\cl Sura 2
+\p
+\v 1 Ama do, jambi ngo na tetemakinda ko saresi ti to'diri.
+\v 2 Todidndi lyan lowora adi ti se tiji 'borik, ti se gwe ngutu lo kukuka, ko a katengok ti 'borik, ko ti se gwe a lo'but i yupet, i nyarju ko i liwaki go.
+\v 3 Todindi wate nawora adi ti se gwe gwoso ngutu na kitakinda Ngun, ti se nye gwong a kangook, ti se nye gwong a 'dupio ti yawa, ama ti se gwe a katodinok ti ngo nagwon a na'but,
+\v 4 ko ti se todindi kayut i nyarju na Lyan kase ko i nyarju na ngwajik kase,
+\v 5 i tiju na 'borik, i gwong toiliyet nake ko i gwong a wate nagwon a kakitak kase i midijik, ko a katwoyok ti lyan kase, anyen kulyaet lo Ngun gwe nye jama gwoso ngo naron.
+\v 6 'Dok ti se kukuji teton kuli i tiju na 'borik.
+\v 7 I ngo kikolin ling, kwekindi 'borik gwoso miret kitajin na'but. I todinesi kasu, kwekindi mugun a lo rigwo ko a lo kukuka
+\v 8 jambi ta kulyaesi ti to'diri logon nyobulo yuyuko, anyen merok kang kulo gwgwong ko yo na kuwesik kogwon se 'bakan na nene ngo naron nagwon se jajam i kulya kang.
+\v 9 Sarji ta 'dupiet adi ti se twoji ko monye logon se kitakindi kulo i ngo ling, ti se tulyongi komonye kule,
+\v 10 ti se nye kokoladu ngo ti komonye kulo, kolumbo, ti se kwekindi 'borik a lo'but lo yiyinki, anyen se tokwelendu todinet lo Ngun kalwokonit likang.
+\p
+\v 11 Kogwon 'busan na nyarju na Ngun aje purukin i lwokit na ngutu ling.
+\v 12 Ina 'busan todindo yi i renya na ngo ling nagwon a 'dekesi ti na kak, ko ti yi gwolonge i na kak i tiju na 'borik, ko i gwong i loti lo rigwo ko i twoju na Ngun
+\v 13 na momondi yi lyongit logon yi yeyen lo kweja adi a dingit nagon Ngun duma kalwokonit likang logon a Yesu Kristo lo molu pupurun ko minyo
+\v 14 Yesu tinda 'borik gwoso a rubangga anyen kulya kang, anyen dakunda yi i torojin li a ko i toke'ya yi a ngutu kayit lomore anyen yi gwon ko pusok i konda na ngo na'but.
+\p
+\v 15 Jambi ta kine kulyaesi, jujui ta ngutu kulo i konda na se. Ko riringe ta riring koko ko saresi. Ko'ben lele ngutu lalaunda do.
+\c 3
+\cl Sura 3
+\p
+\v 1 Toyiyikindi se adi ti se twoni two kasarak, ti kuke koko, ko ti se gwe ajo i konda na ngo na'but ling,
+\v 2 ti se nye jambu kulya ti lele arabat, ti se nye gwong ngutu lo momorotu, ti se gwe lotongokak ko ti se gwe a lokoyokak i ngutu ling.
+\p
+\v 3 Kogwong yi koju a lo'bong ko a karerenyak. Yi koju a togira worani a 'dupi ti 'dekesi narok ko ti lyonesi ka'de ka'de ti na kak. Yi gwilingara ko toili lurwok ka a kayuluk. Ngutu maman yi a yi gwe ko tuman ko 'borik.
+\v 4 Ama i dingit logon 'busan na Ngun Kalwokonit likang se ko nyarju nayit na ngutu puru nu,
+\v 5 'bayin kogwon a kitajin ti kelan nagon yi kon kune, ama kogwon lepeng a kayatanit nyenagon lepeng a lwok yi, kogwon lalai nikang ko yunge nikang a loludokok ako toludukko ko Mulokotyo Loke,
+\v 6 logon Ngun a tinda yi abur kogwon kalwokonit likang Yesu Kristo,
+\v 7 Nyena i 'busan nayit na nyarjua nye tindi yi yendu adi yi molu wuju ru na yeng nyin.
+\p
+\v 8 Ilo kulyaet logon a gwak. Nan mindi ti do todindi kine kulya parik anyen ngutu lo yubbo kulo bongo tinda 'borik i kitajin na'but. Kine kulya a na'but ko ngangarakinda ngutu ling
+\v 9 Ama paji rerenyesi na'bong, se ko kena na karin ti merenyejin gwoso i yunge, 'dok paji ngisesi se ko momorotu i kulya ti saresi kogwong kine a ngo na 'bak 'bulit ko a ngo logon kana dodo.
+\v 10 Paji ta ngutu lo kokoroja ngutulu kasu i kiden i mukok na tokujonesi geleng kode murek,
+\v 11 kogwon do deden adi ngutu gwoso kiloko yeyeesi nakwolongok ko torojin kayit ke 'dung lepeng putet.
+\p
+\v 12 Ko nan sondu Artema kode Tukiko konuk ini, 'demeji parik i ponda kuwe ni Nikopoli, i pirit logon nan lo to si'da i dingit na meling.
+\v 13 Morji morju parik i ngarakinda na Jena bodo lo saresi se ko Apolo i jolo nase, mete met 'bura adi se 'ba ko yangan ko kune ngo.
+\v 14 Ti ngutu kang didiniki i tinda na 'borik i konda na kitajin na'but, lo ngangarakinda kulu logon mimindi, 'ben se gwon ngo logon a radan ludweki.
+\p
+\v 15 Ngutu ling logwong ko nan kulo a roman ko do. Rome roman ko kayupok ling logon a julin kang. Ti 'busan gwe ko ta ling.

58-PHM.usfm

@@ -0,0 +1,43 @@
+\id PHM
+\ide UTF-8
+\h Pilimona
+\toc1 Pilimona
+\toc2 Pilimona
+\toc3 phm
+\mt Pilimona
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 Paulo, lo rereka a lo Kristo Yesu, a ko lungaser Timoteo, yi roman ko Pilimona, lo gwon a ju likang koti lo ngarunda kita ko yi i pirit na geleng,
+\v 2 yi koti roman ko Apia saser nikang a ko Arkipo lo gwon moro ko yi i pirinit na geleng, a ko ngutulu ti kanisa lo momorja konuk mede.
+\v 3 Ti 'busan gwe ko do a ko taling na pwo ko Ngun Monye Likang a ko Matat Yesu Kristo.
+\p
+\v 4 Nan ngupi tinda Ngun lio tinate ko nan 'dinda do kuwe i kwasesi.
+\v 5 Ko gwon na a yin'ga kulya ti yupet net na Matat Yesu a ko nyarju nenut na ngutulu kanyit.
+\v 6 Nan kwakwadu di ti ngarju nikang na yuppet kokonda kita, anyen do dedenda ngo kanf ling i Kristo.
+\v 7 A nan gwe ko lyongon duma a ko togolesi ko gwon a nyarju let, ko gwon toilyet ti ngutulu ti ngun aje toluduggo ko do, lungaser lio.
+\p
+\v 8 Nyenagon, ma'di ko nan kata ko ina ringit ko Kristo i sarakinda do ngo nang do kokon na,
+\v 9 ko gwon a nyaret, nan kolumboti pija - Nan logwon Paulo, ngutu lowora, a long tiyana ka rerekati lo Kristo.
+\v 10 Nan pija do ko kulya ti nguro liyo Onesimo, logwon nan a toworja gwoso monye.
+\v 11 Kogwon lepeng koju a 'bakan na bulit konuk ni, lakin tiyana, lepeng gwe ko bulit konuk a ko kwe ni.
+\p
+\v 12 Nan sonyoro lepeng lo bot konuk yu, lepeng nye logwon a toili liyo.
+\v 13 Nan kodo mo'yu di ti lepeng gwe ko nan anyen lepeng bubulo ngarakinda na konuk i pirit ma'di ko nan lo nyu lisa gwong a tora ko kulya ti longe lo'but.
+\v 14 Ama nan kodo 'bwon konda ngo nagwon do 'ba ruk. Nan kodo 'bwon di ti konesi konuk na'but kune ti pwo i ri'dikinda, lakin ti pwo ko toili lokye.
+\v 15 1 Puru ko kine kulya, lepeng a tu pajo ko dingit, anyen do bubulo gwong ko lepeng ko tojo 'dutet.
+\v 16 Ti lepeng nye gwon a 'dupiet, ama ti lepeng gwe a lungaser lo nyanyara lolwong 'dupiet. Lepeng nyanyara ko nan a ko do parik, i mugun a ko i matat.
+\p
+\v 17 Nyenagon ko do gwon ko nan gwoso kangaranit, wuyundi lepeng gwoso nagon do kodo wuyundi nan.
+\v 18 Ko lepeng lo toworando do ama ko lepeng lo kata ko dein nenut, jaki nan ngina dein.
+\v 19 Nan Paulo, lo wurjo ko konin lio. Nan roropanin do ngina dein- a nan nye 'dinda di do mindi ngo kuwe ni.
+\p
+\v 20 Lungaser lio, ti nan puji 'bulit konuk ni i Matat likang toludugge toili lio i Kristo.
+\p
+\v 21 Nan wurokindo do ko yiniki na kuket nenut. Nan den di do kokon ngo lo lwolwong nagwon nan pija kune.
+\p
+\v 22 I ina dingit 'dok, kukunaki nan pirit totuet, kowgon nan yendu di ko kwakwasesi konuk nan malu yiyito konuk yu.
+\p
+\v 23 Epapra, logwon yi tora gelere kogwon kulya ti Kristo Yesu, a roman ko do.
+\v 24 Ko ngutulu logwon yi ngarju kita gelere, se logwon a Marako, Aristarko, Dema a ko Luka.
+\v 25 Ti 'busan na Matat likang Yesu Kristo gwe kasu toili. Amin.

59-HEB.usfm

@@ -0,0 +1,443 @@
+\id HEB
+\ide UTF-8
+\h Ebere
+\toc1 Ebere
+\toc2 Ebere
+\toc3 heb
+\mt Ebere
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 I diŋitan ti ’beron Ŋun koju a jambu ko merenyejin kaŋ ko nebijin i kutusen i kikolin jore ka ’de ka ’de, i Tamuŋdya na kulya kaŋo a swot a swot.
+\v 2 Ama i kulo perok ti ’dutet nye aje Tambu koyi ko Ŋuro lonyit i mugun. Ŋun a gweja kak kogwon tomirian na ŋilo Ŋuro, a tiŋdi lepeŋ kak ’bukuluŋ a lomore nanyit.
+\v 3 Lepeŋ pararaju ko minyo lo Ŋun, ko a ŋo ji ŋoti gwak na Ŋun a kelajine ko lepeŋ. Ŋilo Ŋuro ’debba kak ’bukuluŋ ko kulyaet lonyit lo riŋit. A nagon nye aje lalaju toronjin ti ŋutu nu, a nye si ’dakine kak i konin lutaten lo Mor lo gwon ki lu.
+\p
+\v 4 A nye iŋge gwiki karin temejik Iwolwöŋ ti malaikajin, a konani a duma Iwolwoŋ se.
+\v 5 Kogwon Ŋun a ko kulya ko lele lo malaikajin adi, Do a Ŋuro lio; nan lo yupuŋdyo do i lo lor. Koti lepeŋa ko kulya i kulya ti lele malaikatat adi, Nan mo gwon a Monye lonyit, a nye mo gwe a Ŋuro lio.
+\p
+\v 6 Koti a na joŋdi Ŋun Ŋuro lonyit kayu lo i na kak nu, a nye kulyani adi, Ti malaikajin liŋ kwe ti Ŋun twoji lepeŋ.
+\p
+\v 7 A Ŋun jambi i kulya ti malaikajin adi, Nye a koŋdya malaikajin kanyit a köbuŋoton, a koŋdi kakitak kanyit gwoso poŋu na ŋedepa ti kimaŋ.
+\p
+\v 8 Ama na jambi Ŋun i kulya ti Ŋuro lonyit nu, a nye kulyani adi, Pon Ŋun, si ’daet inot na tumatyan yeyeŋon ŋupi. Ture ilot lo tumatyan a ture lo loti lo rigwo.
+\q
+\v 9 Do nyanyar loti lo rigwo a maŋdi kulya narok, nina a kwe nagon Ŋun logon a Ŋun ilot aje tiŋdu do i ŋerot na ber kulok, a iŋge welakin do a mor kel welet na lyoŋon.
+\p
+\v 10 A Ŋun köti kulyani adi, Pon Matat, i suluet do a togwo ’ya togwi ’diesi ti kak, a do gweji ki ko könisi kulok.
+\q
+\v 11 Kine ŋo mo ’ba ’baka ama do yeyeŋon; se liŋ mo wowora a ŋoroko gwoso boŋgwat.
+\q
+\v 12 A do mo ŋudu ’ye se gwoso boŋgo muit; a se mo leusani leusa gwoso boŋgwat, ama do yeŋon jojo, a kiŋajin kulok mo tine ’duddyo kwoŋ.
+\p
+\v 13 Ama Ŋun a ko kulya ko lele lo malaikajin kanyit adi, Si ’dakine koyo i konin lutaten, tojo ko nan a tin merok kulok a tokit inot na mokosi.
+\p
+\v 14 Nyena malaikajin a ko pa? Lepeŋat liŋ a mulökö lo kitakiŋdya Ŋun, logon nye a son i parakiŋdya na ŋutu logon wuju lwökt kulo.
+\c 2
+\cl Sura 2
+\p
+\v 1 Nyenagon yi agu kodyo titiriku ’debba go ŋo nagon yi aje yiŋ kune, anyen yi boŋo gwon ti yokoŋji kaŋo kata.
+\v 2 Saresi ti Ŋun lo jama koju ko malaikajin kulo gwogwo ’dan go, ko ŋuto logon a laŋgu se kode a ko two se lo, lepeŋ riripa ko ripet nagon jujukin toron nanyit;
+\v 3 nyena koyi gwe ti yeyeju lwökit duma parik, a yi mo rwoddi riŋa ada? Matat ko mugun nanyit a kokwe a laŋa ŋina lwökit, a ŋutu lo yiŋga lepeŋ kulo iŋge tukokin yi adi a gwak.
+\v 4 Ŋun koti ko mugun nanyit a toggu ŋo na tokor se kune a tokoŋ adi a gwak, i tiŋdu na kweyesi, ko sorosi, ko kitajin temejik ka ’de ka ’de, ko i gwelakiŋdya na ’dokesi ti Mulokotyo Loke gwoso na ’deggi nye na.
+\p
+\v 5 Kogwon Ŋun a ko wulökin malaikajin i saŋu na kak nagon popo na, nagon yi kulo jambu kulya kanyit na.
+\v 6 Lele ŋuto a tökoŋu i nene pirit i kulyaesi ti Ŋun lo wurö kulo adi, Nyo do yeyeju ŋuto? Lepeŋ a nyo? Nyo do rurugga ŋuto kana ’bura?’ Bulit na lepeŋa nyo?
+\q
+\v 7 Do a to ’diddya lepeŋ lwölwoŋ malaikajin ko diŋit a na ’dit, a sukiŋdye Iŋguya logon a minyotat ko a bulet kanyit i kwe; a do iŋge tin lepeŋ i ryokakiŋdyana ŋo liŋ kak.
+\q
+\v 8 Na tokoŋ nye adi Ŋun a tiŋdu Ŋuto i ryokakiŋdya na ŋo lio kak na, kweja adi nye a ko kölörö nene ŋo kaŋo nagon a ko tiki ko Ŋuto i riŋit. Ama ’diri yi a ko nyuŋ met adi Ŋuto a ryokakiŋdya ŋo liŋ kak.
+\v 9 Ama ŋo nagon yi a met gwon sona adi, Yesu logon a to ’dita lwölwöŋ malaikajin ko diŋit a na ’dit lo, lepeŋ a suki Iŋguya logon a minyotat ko a bulet kanyit i kwe kogwon twan nagon nye a ŋoŋga na. Ŋun ko ’busan na nyaŋu nanyit a koŋdya sona anyen Yesu ködyö twakin kogwon Ŋutu luŋ.
+\p
+\v 10 Ŋun a kagweyanit lo ŋo luŋ, ŋo liŋ gwon jörun kogwon lepeŋ. Lepeŋ ’de ’dekan joŋdya ŋwajik kanyit jore i minyo lonyit, nyena a gwe a na ’but ko lepeŋ i tiŋdu na ka ’dolanit lo lwökö nase i gwon jojo gwak kogwon ŋoŋesi na ŋoŋgi nye kune.
+\v 11 Kogwon nye lo toke ’ya toron lo ko se liŋ logon totokela kulo a ti Monye geleŋ. Nyena ko Ŋina kwe a Yesu tine yu kwe i luŋgu na se a luŋasirik kanyit.
+\v 12 A nye kulyani adi, Nan mo tokukiŋdyö luŋasirik kwe karin kunök; nan mo yulukiŋdyö do puresi i kiden na ŋutu lo momora.
+\p
+\v 13 A nye köti kulyani adi, Nan mo yinikiŋdyö mugun ko Ŋun. A nye köti kulyani adi, Nan malo se ko ŋwajik logon Ŋun a tikin nan kulo.
+\p
+\v 14 Nyena gwoso nagon Ŋwajik ti mede geleŋ mugunya kase ko rima a ŋo na geleŋ na, nyena koti Yesu naruŋdya gweya nase sona. Lepeŋ a Ŋaruŋdya gweya nase anyen i twan nanyit nye böŋö tu ’baka ’yu riŋit na ŋilo kaŋöönit, logon riŋit na twan gwon kanyit i könin lo,
+\v 15 anyen nye Yesu böŋö kölöddu Ŋutu liŋ a lui, logon a joŋga gwiluŋisi kase liŋ to ’dupien kulo kogwon kujönö twan.
+\v 16 Kogwon ’diri lepeŋ ti Ŋarakiŋdya malaikajin, ama Ŋarakiŋdya nyakwariat ti Abarayama.
+\v 17 Nyena Ŋina a kwe nagon lepeŋ agu ködyö kona gwoso luŋasirik kanyit i ŋo luŋ, anyen nye böŋö gwon a koane duma lo won konyen ko a lo yiyiniki i kitakiŋdya na Ŋun, anyen nye böŋö lalaju toronjin ti Ŋutu.
+\v 18 Nyena kogwon lepeŋ ko mugun nanyit a tema ko ŋoŋesi, nye bubulö parakiŋdya Ŋutu logon a tema ko moriesi kilo.
+\c 3
+\cl Sura 3
+\p
+\v 1 Nyenagon ta luŋasirik kwe logon Ŋun a gelun ko a luŋi parundya na kulya ti ki kulo, yeyene ta yeye Yesu. Lepeŋ a Luyökie ko a Koane duma i keri likaŋ lo yupet.
+\v 2 Lepeŋa kitakiŋdya Ŋun lo wuluŋdyö lepeŋ lo ko töili lo to ’diri, gwoso na kitakiŋdye Mose lepeŋ köju i kita nanyit i mede na Ŋun liŋ nu.
+\v 3 Ama Yesu jojo bula lwölwöŋ Mose, gwoso nagon kapipilunit lo mede bubula lwölwöŋ mede nanyit na.
+\v 4 Midijik liŋ geleŋ geleŋ Ŋuto lo pipi ’yu, ama Ŋun a kapipilunit lo ŋo luŋ.
+\v 5 Nyena Mose köju a kita a kölipönit i mede na Ŋun ’bukuluŋ ko töili lo to ’diri, i tökoŋu na kulya nagon Ŋun mo jajam i mukök kune;
+\v 6 ama Kristo logon a Ŋuro lo mede lo a meddya mede na Ŋun ko töili lo to ’diri. Nyena yi kulo a mede na Ŋun ake koyi gwon a purwat ko a kalyöŋök i yeŋdu na kine kulya.
+\p
+\v 7 Nyena gwoso na kulyari Mulökotyo Loke nu adi, I lo lor ko ta yiyiŋgworo lo Ŋun
+\v 8 ko togo ’yu ta töilyet kasu, gwoso na rerenyari ta ko nye köju i lor lo tembi ta nye i yöbu lu.
+\v 9 Merenyejin kasu a temba nan nyu, ma ’di ködyö se aje met ŋo na kon nan kune ko kiŋajin merya iŋwan.
+\p
+\v 10 Nyenagon a nan iŋge woran ko ŋutu ti ŋinu toberon, a nan iŋge kulya adi, Lepeŋat Ŋupi lyalyaŋi kase i töilyet, a se tine den kikolin kwe.
+\p
+\v 11 Nyena a nan milyeji i woran nio adi, Lepeŋat kwöŋ ti luŋo köyö i pirit yukaet.
+\p
+\v 12 Kunyar ta pon luŋasirik kwe, an lele losu böŋo gwon ko töili loron lo ’bak yupet i kö ’yu na Ŋun lo gwon jörun.
+\v 13 Ama kukuji ta ’borik temba i lor nagon nye nyuŋ luŋu adi i lo lor na, an lele losu mumuluka ko toron a togo ’yi töili arabat.
+\v 14 Kogwon yi ŋaŋu ko Kristo i pirit na geleŋ tuŋ koyi a ’depakiŋdya go tojo ko ’dutet, i yeŋdu na lepeŋ gwoso i suluet na.
+\v 15 Nyena gwoso na wuröri nu adi, I lo lor ko ta yiyiŋ gworo lo Ŋun, ko togo ’yu ta töilyet kasu gwoso na rerenyari ta ko nye köju nu.
+\p
+\v 16 Nyena nan pija ta adi, Ko pa logon a yiŋga gworo lo Ŋun a iŋge rerenya? Kweja adi kilo a ŋutu liŋ logon Mose a jon kaŋo Ejipeto yu kulu.
+\v 17 Ŋun a woran ko ko pa kiŋajin merya iŋwan? Lepeŋ a woran ko ŋutu logon a torondya a iŋge twatwa i yöbu yu kulu.
+\v 18 Lepeŋ milyeju ko ko ŋa adi se kwöŋ ti luŋö kanyit i pirit yukaet? Kweja adi lepeŋ milyeju ko ŋutu logon ti yiŋ lepeŋ kulo.
+\v 19 Nyena a yi kuruŋdye adi lepeŋat ti bulö luŋö kanyit i pirit yukaet kogwon se ti yubbö.
+\c 4
+\cl Sura 4
+\p
+\v 1 Nyena ma ’di milye lo Ŋun nyuŋ kata adi yi bubulö luŋö kanyit i pirit yukaet, nyena ti yi meddi ta ’bura an lele losu meta gwoso nye a karakin kiden i luŋö i ŋinu pirit yukaet.
+\v 2 Kogwon ’diri yi aje tokuki Loŋe Lo ’but gwoso na ŋutu ti ’beron köju kulu. Ama tokujö nagon se a yiŋ nu ’bak ’bulit kase kogwon ma ’di se ködyö a yiŋ ko swö kase, ama a se tine yuŋ ko töilyet kase.
+\v 3 Kölumbö yi logon aje yuŋ kulo luluŋö kanyit i pirit yukaet. Ŋun a kulya adi, Nan a milyeju i woran nio adi, Se kwöŋ mo ti luŋö köyö i pirit yukaet. Lepeŋ kulya sona ma ’di nagon nye a tutuŋgö kita nanyit suluja i diŋit na gweji nye kak nu.
+\v 4 Kogwon kulyaesi kanyit kata i lele kalet adi, Ŋun a gwo ’dan i kitajin kanyit liŋ i lor toburyo.
+\p
+\v 5 Ama kulyaesi kanyit köti kata logon kulya adi, Se kwöŋ mo ti luŋö köyö i pirit yukaet.
+\p
+\v 6 Ŋutu logon köju a tokuki Loŋe Lo ’but kulu a ko luŋö nyin kogwon se ti ’bön yiŋga, ama ’diri a gwak adi kulye ŋutu bubulö luŋö nyin,
+\v 7 kogwon Ŋun a wuluŋdyö lele lor. Kiŋajin jore i mukök na renyari kulu ŋutu nyu nu, a Ŋun kulyani ko Dawidi i kutuk adi, I lo lor ko ta yiyiŋ gworo lio, ko togo ’yu ta töilyet kasu.
+\p
+\v 8 Kogwon ko ködyö Yosua a tiŋdu se pirit yukaet, a Ŋun ködyö tine yeŋon jambu kulya ti lele lor.
+\v 9 Nyena Sabata yukaet nyuŋ kata a lo ŋutu ti Ŋun;
+\v 10 kogwon ŋuto logon a luŋö ko Ŋun i pirit yukaet lo gwogwo ’dan i kitajin kanyit gwoso na gwo ’di ’e Ŋun i kitajin kanyit köju nu.
+\p
+\v 11 Nyenagon ti yi möŋi ta möŋu parik anyen luŋö i nu pirit yukaet, an yi ko ’doro kogwon yi ti ’bön yiŋga gwoso se.
+\v 12 Kogwon kulyaet lo Ŋun gwon jörun ko kikita ko a lopi lwölwöŋ wale lo pilan swötön murek. Lepeŋ söju ma ’di i pöggu na ködudwö se ko töili, ko i pöggu na tomoresi ti kuyu se ko welesi na gwon i kuyu lukata. Kulyaet lo Ŋun lilija ’dekesi ko yeyeesi na gwon ko ŋuto i töili kune.
+\v 13 Nene ŋo ’bayin i ŋo liŋ nagon Ŋun a gwe kune nagon bubulö ’de ’ya mugun kanyit i komor. Kogwon ŋo liŋ a limu kana ko a banyaki köke i meta ko lepeŋ. Nye lepeŋ logon yi ködyö kwekwekin lepeŋ kulya kaŋ lo.
+\p
+\v 14 Nyena ti yi ’depakiŋdye ta go i keri likaŋ lo yupet, kogwon yi gwon ko koane duma lo lwölwöŋgu logon aje tulöddu ki yu, lepeŋ a Yesu Ŋuro lo Ŋun.
+\v 15 Ŋilo koane duma likaŋ ti gwon a ŋuto logon ti bulö deŋdya tomunyan nikaŋ, kölumbö nye a ŋuto logon a tema ko möriesi i ŋo liŋ nagon a temarikin yi, ama nye a ko toroŋdya.
+\v 16 Nyena ti yi gwe ti kujönö i mijöro nyona i si ’daet na Ŋun logon a ka ’buse lo, anyen yi böŋö yayataki, a ryeji ’busan nanyit i parakiŋdya na yi i diŋitan liŋ nagon yi ’de ’deggi kune.
+\c 5
+\cl Sura 5
+\p
+\v 1 Kogwon koanejin dumalak liŋ nyunyumwe ko ŋutu kiden, a iŋge wulöki i kita ko Ŋun i komor kogwon kulya ti ŋutu. Kita na koane duma gwon i wukiŋdya na ’dokesi se ko rubaŋgajin ti toronjin.
+\v 2 Lepeŋ a lokoyok i ŋutu logon ti den kulya ko se logon lyalyaŋi kulo, kogwon tomunyan momok lepeŋ ko mugun nanyit.
+\v 3 Nyena kogwon tomunyan momok lepeŋ, nye agu ködyö wukiŋdya rubaŋgajin a ti toronjin kanyit i pirit na geleŋ ko ti ŋutu.
+\v 4 Ŋuto ’bayin logon a wakakin mugun ŋina kita na bubula, tuŋ ko Ŋun a luŋ nye, gwoso na luŋgi nye Arona köju nu.
+\v 5 Nyena Kristo köti a ko wakakin mugun ŋina kita na bubula na koane duma; Ŋun lo koŋdya lepeŋ a koane duma, a iŋge kulya ko lepeŋ adi, Do a Ŋuro lio, nan lo yupuŋdyö do i lo lor.
+\p
+\v 6 A nye köti iŋge kulya i lele kalet adi, Do a koane lo yeŋ nyin logon tokoaŋan inot gwon jojo ko na Melekisedek.
+\p
+\v 7 I diŋit na gwoŋdi Yesu a ŋuto nu, nye a momo ’yu ko a gwien parik ko Ŋun ko ŋolitan, kogwon Ŋun ko riŋit i lwöggu na lepeŋ i twan. A Ŋun iŋge yiŋ lepeŋ kogwon Yesu a kugga nye.
+\v 8 Ma ’di nye a Ŋuro, nye a diniki twöju i kulya ti ŋo na ŋoŋgi nye kune.
+\v 9 A nagon nye aje kona jojo gwak nu, a lepeŋ gwe a kasuluwanit lo lwökit na yeŋ nyin, a ŋutu liŋ lo twöju lepeŋ kilo ryeji ŋina lwökit ko lepeŋ i mugun,
+\v 10 a Ŋun luŋgi lepeŋ a koane duma logon tokoaŋan nanyit gwon jojo ko na Melekisedek.
+\p
+\v 11 Yi gwon ko ŋo jore nagon yi jajam i kine kulya, ama a nago i nyönyökökiŋdyö na ta kogwon swö kasu a wora pömöni a yiŋge adi böriŋ.
+\v 12 Ta agu ködyö gwon a katodinök i na diŋit na, ama ta nyuŋ ’de ’dekan ti lele ŋuto nyöggi todinikiŋdyö ta todinesi suluesi ti kulyaesi ti Ŋun. Ta tuŋ ’de ’dekan möju le ti gwon a ’dilor.
+\v 13 Ŋuto logon kinyo lonyit yeŋ a le lo ti den kulya ti löti lo rigwo kogwon lepeŋ a luŋudi.
+\v 14 Ama ’dilor a na ŋutu lo wora logon aje diniki koŋa kulya na ’but ko narok.
+\c 6
+\cl Sura 6
+\p
+\v 1 Nyenagon ti yi kölökiŋdye ta todinesi suluesi ti lore lo Kristo, ti yi möröddi ta ŋerot anyen gwon a ŋutu lo wora. Ti yi gwe ti nyöggu ’bogga togwi ’diesi ti yupet. Ta a den kulya ti löpuggö na töili i kulya ti gwiliŋit lo ’beron logon joŋga ŋutu i twan, ko i yubbö na Ŋun.
+\v 2 Ta a den kulya ti batisi mojin ka ’de ka ’de, ko sopakiŋdya na könisi, ko i kulya ti toŋiyu na lo twatwa, se ko ’duŋet na putet nagon ti ’duddyö.
+\v 3 Nyena yi ’dek möröddu ŋerot i kunie kulya ko Ŋun a ’burukinyi.
+\v 4 Kogwon ko ködyö ŋutu a wuju parara, a iŋge waŋgu ’doket na po ko Ŋun yu, a iŋge koraki Mulökötyo Loke,
+\v 5 a iŋge diniki ’busan na kulyaet lo Ŋun, se ko riŋitön ti diŋit na popo nu,
+\v 6 a i mukök na kine ŋo liŋ a se iŋge kö ’yu ŋina yupet, nyena a se kwöŋ tine bulö nyökwe a ludukö i löpuggö na töilyet; kogwon lepeŋat ko ’börik kase a nyöggu ’bikikiŋdyö Ŋuro lo Ŋun i ködini na görö, a iŋge lauŋdya twan nanyit.
+\v 7 Ŋun a ’boroja kak i to ’doju na kudu logon ’biyaddu i kujöŋ, a topunuŋdye kinyojin logon a lo ’but a ti ŋutu lo kuŋu se kulo.
+\v 8 Ama ko ŋina kak pun kikwa se ko kalelerök, lepeŋ ’bak ’bulit; Ŋun sesen lepeŋ, a ’dutet nanyit gwe a ’yura ko kimaŋ.
+\p
+\v 9 Ama ma ’di yi a jambu sona pon julin kwe lo nyanyara, yi a kurun kulya kasu a na ’but lwölwöŋ kune, kweja adi kine kulya mo tiŋdu ta i lwökö.
+\v 10 Kogwon Ŋun ti gwon a loron, lepeŋ mo ti böŋöri kita nasu ko nyaŋu nasu na lepeŋ nagon ta a kitakiŋdye ŋutu kanyit, gwoso nagon ta nyuŋ kikitari na.
+\v 11 Yi ’de ’dekan ko toilyet kaŋ liŋ adi ta liŋ gelen geleŋ kodyo yeŋon gwilipara ko pusok tojo ko ’dutet, i ryeju na ŋo liŋ na yen ta kine.
+\v 12 Yi ti ’bon ta gwon a yokia, ama mirakiŋdye ta ŋutu logon a ŋoŋaddu ko yupet tojo se a wu ŋo nagon Ŋun a milyekin tiŋdu se kune.
+\p
+\v 13 Kogwon na milyekiŋdye Ŋun i tiŋdu na Abarayama nene ŋo nu, lepeŋ a milyeju ’diŋdya mugun, kogwon lele ’bayin logon a duma Iwolwöŋ lepeŋ.
+\v 14 A lepeŋ milyeji adi, ’Diri ’diri, nan mo ’bo ’boro do, a tiŋdi do nyakwariat jore.
+\v 15 Nyena a Abarayama iŋge ŋoŋaddu a wuji ŋo nagon Ŋun a milyekin tiŋdu nye kune.
+\v 16 Ko ŋutu gwon ko rerenyesi kase kiden, ko lepeŋat ’de ’dekan tomor a ’borik, lepeŋat nyesu milye ’diŋdya karin ti lele logon a duma Iwolwoŋ se lo, a ŋina kwekiŋdye adi ŋilo milye tine bulo ’beleŋo.
+\v 17 Nyena ko ŋina kwe, Ŋun a milyeju anyen togo ’yu ŋo na ruk nye i tiŋdu na ŋutu. Lepeŋ a koŋdya sona kogwon nye ’de ’dekan adi ŋutu logon kodyo wuju ŋo na ruk nye kune, ti se dene den ’bura adi nye ti lopuggo kwoŋ.
+\v 18 Sekine ŋo murek nagon ti bulo leusa kwoŋ nagon Ŋun ti bulö ’burönö, kweja adi ruket nanyit se ko milye. Nyena kogwon kine kulya yi logon a ryeju pirit rupit kanyit kulo, yi gwon ko toilyet iŋgo i morga na yenet na gwon kayaŋ ŋerot.
+\v 19 Ŋina yenet gwon gwoso kaluti nagon a ’bikiki go nagon toilyet kaŋ a munuki nyin. Ŋina yenet tuloddu i boŋgo koret tojo i pirit nake na rurwan,
+\v 20 nagon Yesu logon a kasuluwanit aje tuloddu kata kogwon kulya kaŋ, kogwon lepeŋ a koane duma lo yeŋ nyo logon tokoaŋan nanyit gwon gwoso na Melekisedek.
+\c 7
+\cl Sura 7
+\p
+\v 1 Ŋilo Melekisedek a mor lo Salem ko a koane lo Ŋun Katopanit lo ki liŋ, lepeŋ köju a törumbo ko Abarayama, i mukok na yitwe ’i Abarayama i moro na tatuari moran nu, a ’boroji lepeŋ.
+\v 2 Nyena a Abarayama tiŋdi lepeŋ swot topuökit na ŋo liŋ na ryakwe i gor kune. Togeleŋ, karin ti Melekisedek nyönyökö adi, mor lo loti lo rigwo, koti lepeŋ a mor lo Salem, logon nyönyökö adi, mor lo taliŋ.
+\v 3 Monye, ko ŋote se ko merenyejin kanyit a ko dena; yuŋwe nanyit ko twan nanyit a ko dena. Lepeŋ gwon gwoso Ŋuro lo Ŋun; lepeŋ yeyeŋon a koane ŋupi.
+\p
+\v 4 Yeyeji ta, ŋilo ŋuto a duma! Abarayama merenye likaŋ a tikin nye swöt topuökit lo ŋo na ryakwe kune.
+\v 5 A nyakwariat ti Lewi logon a ’boroki a koanejin kulo, Saresi ti Mose a sarakin lepeŋat i pepeŋdya na swöt topuökisi i ŋutu logon a luŋasirik kase ti jur lo Yisaraele, ma ’di nagon se köti a nyakwariat ti Abarayama.
+\v 6 Ŋilo ŋuto ’bayin a lo kötumit na koanejin, ama Abarayama a tikin lepeŋ swöt topuökit, a nye ’boroji Abarayama logon Ŋun a milyekin tiŋdu lepeŋ nene ŋo lo.
+\v 7 Ŋuto duma ’bo ’boroja ŋuto lo ’dit. Lele ŋuto ’bayin lo rerenya i kine kulya.
+\v 8 Ŋutu logon wuju swöt topuökisi logon yi a jambu kulya kase a kokwe kulu, lepeŋat aje twatwa; ama ŋuto logon kulya kanyit a jama i mukök lo, kulya ti Ŋun na wurö kune a tuggö adi lepeŋ nyuŋ gwon jörun.
+\v 9 Yi bubulö tu ŋerot i jambu adi, Lewi ko mugun nanyit logon ködyö tiki swöt topuökit lo, lepeŋ aje robba swöt topuökit ko Abarayama i mugun,
+\v 10 kogwon i diŋit na torumbe Melekisedek Abarayama nu, Lewi nyuŋ a monyite lo merenye lonyit Abarayama i mugun.
+\p
+\v 11 Köju kötumit na Lewi a wulwe a koanejin anyen saresi ti Ŋun tiki ŋutu ti Yisaraele. Ko ködyö tokoaŋan nase a temakiŋdya i tiŋdu na ŋutu i gwon jojo, ko nyo ŋilo koane lo pukun logon tokoaŋan nanyit gwon gwoso na Melekisedek, a gwe ka ’de ko tokoaŋan na Arona?
+\v 12 Nyena ko ködyö tokoaŋan a löpuggö, a Saresi köti ködyö lölöpukö.
+\v 13 Koane lo pukun a ludukötyo lo, logon yi jambu kulya kanyit lo, a lo nene kötumit nagon lele ŋuto lose ’beron a ko po i kita i pirit ’yuret na rubaŋgajin.
+\v 14 Nye ŋilo Matat likaŋ logon ŋutu liŋ deden adi nye a lo kötumit na Yuda lo, a Mose gwe a ko ’diŋdya ŋinu kötumit na jambi nye i kulya ti koanejin nu.
+\v 15 Kine kulya a banyaki köke ko lele koane lo pukun logon gwoso Melekisedek.
+\v 16 Lepeŋ ti gwon a koane kogwon saresi ti ŋutu, ama kogwon riŋit na ru nagon ti ’duddyo na.
+\v 17 Kogwon kulya kanyit a tokoro adi, Do a koane lo yeŋ nyin, tokoaŋan inot gwon gwoso na Melekisedek.
+\p
+\v 18 Saresi ti ’beron a gelaki a swot kogwon se a lomunyak ko ’bak ’bulit,
+\v 19 (kogwon kilo Saresi ti Mose kwon a ko tiŋdu nutu i gwon jojo), ama Ŋo na ’but bia parik aje pukun nagon yi yeyen ko yupet nagon tomijoddu yi nyona ko Ŋun.
+\p
+\v 20 Kine kulya a ko kona ’bak nyesu na milye. A ko milyorikin i diŋit nagon Lewijin kona a koanejin nu.
+\v 21 Ama Yesu a kona a koane ko milye logon adi, Nan Matat a milyeju nan mo ti lopuggo, adi, Do a koane lo yeŋ nyin.
+\p
+\v 22 Ko ŋina kwe Yesu gwo ’dan i juŋdyo na tomoret na ’but bia parik.
+\p
+\v 23 Koanejin ti ’beron kulu koju jore kogwon ko lele a twan a lele lo ruddye kita;
+\v 24 ama Yesu yeŋon kanyit i kita na koane nagon ti ruta ko lele ŋuto, kogwon lepeŋ a lo yeŋ nyin.
+\v 25 Ko ŋina kwe lepeŋ köti bubulo Iwoggu asut ŋutu logon mijun nyona ko Ŋun ni kulo kanyit i mugun, kogwon lepeŋ yeyeŋon opi i momo ’yu na Ŋun kogwon kulya kase.
+\p
+\v 26 Kogwon koane duma gwoso ŋilo ’diri a jukin yi. Lepeŋ a loke, ’bak kulya, a gwe a ko toluta, lepeŋ a gelaji kaŋo ko katoronyak kiden, soŋinana lepeŋ aje ’ ’biluŋ ki Iwolwoŋ ’diko.
+\v 27 Koanejin dumalak wukiŋdya rubaŋgajin temba i lor; a kokwe a lo toronjin kase a kirut gwe a ti toronjin ti ŋutu, ama kulya ti Yesu ’bayin i koŋdya sona, kogwon lepeŋ aje koŋdya daŋ geleŋ a tine nyoggu na wukiŋdye nye mugun nanyit i tatua nu.
+\v 28 Ŋutu logon a kona a koanejin i Saresi ti Mose kulo a ŋutu lomunyak; ama milye lo Ŋun logon nye a milyeju i mukok na tiki na Saresi lo a wuluŋdyo koane logon a Ŋuro lo Ŋun. Ŋilo Ŋuro a temaki jojo ŋupi ŋupi.
+\c 8
+\cl Sura 8
+\p
+\v 1 Nyena moköt lo kulya nagon yijambu kulya kanyit kune makune: ’diri yi gwon ko koane duma gwoso lo. Lepeŋ aje si ’daki kak i könin lutaten lo si ’daet na Mor lo gwon ki lu.
+\v 2 Lepeŋ kita i pirit nake na rurwan i kemia nagon a gwak. Ŋina kemia Matat lo togwi ’dikiŋdya ki ’bayin a ŋuto lo togwi ’dikiŋdya na.
+\p
+\v 3 Koanejin dumalak liŋ a wulwe anyen wukiŋdya ’dokesi se ko rubaŋgajin; nyena ŋilo koane likaŋ duma köti agu ködyö wukiŋdya nene ŋo.
+\v 4 A ko ködyö lepeŋ gwon i kak ni, lepeŋ ködyö ’bayin gwon a koane kwöŋ, kogwon koanejin kata logon wukiŋdya ’dokesi gwoso i Saresi ti Mose.
+\v 5 Kilo koanejin kita i ŋo nagon a miret ko a ködudwö kana na ŋo ti ki. Gwoso na sarakiŋdye Ŋun Mose koju nu i diŋit nagon Mose gwe nyona ko ’bilikiŋdya na kemia ki nu, adi, Mete ’bura adi ti do tetene ŋo liŋ gwoso i miret nagon köju a kweki do i mere nu.
+\v 6 Ama soŋinana Yesu aje wuju kita na totopuŋdya bia parik; jojo köti lepeŋ a katomoranit lo tomoret nagon totoŋun na ’beron na, kogwon ŋina tomoret gwo ’dan i milyejin lo rukö logon totopuŋdya.
+\p
+\v 7 Kogwon ko ködyö tomoret na ’beron na gwon a na ’but lio, a Ŋun ködyö tine ga ’yu tiŋdu nene tomoret.
+\v 8 Ama a nye yuyuŋge ŋutu kanyit adi, Nan Matat lo kulya adi, Perok mo popo logon nan mo teteŋö i tomoret ludukotyo ko kötumit na Yisaraele se ko na Yuda.
+\q
+\v 9 Ŋina tomoret ti gwon gwoso tomoret nagon nan köju aje teten ko merenyejin kase nu, i lor logon nan a mokara se ko könin a jiköddi se kaŋo i jur lo Ejipeto nu; kogwon lepeŋat a ko yeŋon ’debba tomoret nio a nan iŋge kölökin rurugga se ŋilo a kulyaet lio lo Matat.
+\q
+\v 10 Ama na a tomoret nagon nan mo tetenakin i kötumit na Yisaraele i mukök na kilu perok, nan Matat lo kulya; nan mo titin saresi kwe kase i yeyeesi, a wurökiŋdye se kase i töilyet, a nan mo gwe a ŋun lose, a se mo gwe a ŋutu kwe.
+\q
+\v 11 A ŋutu liŋ geleŋ geleŋ ŋadi mo tine todiŋdyö marate lonyit kode luŋaser lonyit adi, Deŋdi Matat, kogwon se liŋ mo deden nan suluja i lo ’di ’dik tojo ko temejik.
+\q
+\v 12 Kogwon nan mo wowon konyen i lyaŋesi kase, a nan mo tine yeye toronjin kase köti kwöŋ.
+\p
+\v 13 Na jambi ŋun kulya ti tomoret ludukötyo nu, a nye tu ’baka ’yi na kokwe na. Ŋo nagon aje tu ’bakala ko a ŋoro kotyo na gwe nyona ko likin.
+\c 9
+\cl Sura 9
+\p
+\v 1 Köti i tomoret na kokwe nu, saresi kata logon a ti kwakwaddu, a gwe ko pirit nake na rurwan nagon ŋutu lo teteŋdya.
+\v 2 Kogwon kemia a tetena nagon lukata nanyit a kora murek, pirit togeleŋ luŋu a Pirit Nake na Rurwan, nagon gwon ko togwi ’diet na lombojin, ko misa nagon petarikin ambatajin ko Ŋun i komor.
+\v 3 A i ki ’diŋ na boŋgo koret tomurek gwe a pirit na luŋu a Nake na Rurwan na Totopuŋdya.
+\v 4 Lepeŋ gwon ko pirit ’yuret na bökur nagon tetena ko dakap, se ko saŋduk na tomoret a mulunyö liŋ ko dakap. A i lukata na ŋina saŋduk gwe a mu ’da logon a dakap logon gwon ko mana i lukata nanyit, köti i ŋina saŋduk a gwe a ture lo Arona logon aje wilan, se ko ŋurupö murek na ’dayatak nagon kulyaesi ti tomoret a wuröki nyin.
+\v 5 A kerubajin gwe i loki na ŋina saŋduk logon kweja minyo lo Gun, a köpukön kase muŋge muket nagon toronjin lala kata na. Na ’bayin a diŋit nyönyökit na kine kulya geleŋ geleŋ.
+\p
+\v 6 A nagon kine ŋo aje tetenaki sona nu, a koanejin yeŋe luŋö i koret togeleŋ na kemia i koŋdya na kitajin kase,
+\v 7 ama koane duma ka ’de lo luŋö i tomurek daŋ geleŋ i kiŋa. Lepeŋ ti tu nyin ko a ko baraddu rima nagon nye wukin i kulya kanyit se ko i lyaŋesi ti ŋutu.
+\v 8 I ŋina, a Mulökötyo Loke iŋge kwekin adi kiko lo luŋö i Pirit Nake na Rurwan na Totoŋuŋdya a ko nyuŋ ŋai nagon koret togeleŋ na kemia nyuŋ gwon kata.
+\v 9 Ŋilo a lilim logon kweja kulya ti na diŋit. Kweja adi ’dokesi se ko rubaŋgajin lo wuwuki kulo ti bulö tiŋdu töilyet ti kakwakwasak i gwon a lo ’but jojo,
+\v 10 kogwon kine ŋo tuŋ gwon i kulya ti ŋo lo nyenyei ko ŋo na mamata, se ko i lalaesi ka ’de ka ’de. Kilo a saresi ti ŋo ti mugun na kaŋo logon saraki ŋutu tojo ko diŋit nagon ŋo mo löpukö a ludukö.
+\p
+\v 11 Ama Kristo aje po a koane duma lo ŋo na ’but nagon gwe kata kune. Kemia nagon nye kita kata na a duma ko a na ’but bia parik, ’bayin a ŋuto lo teteŋdya, kweja adi ’bayin a ŋo na na kak na gwegweya na.
+\v 12 Lepeŋ luŋö i Pirit Nake na Rurwan na Totoŋuŋdya daŋ geleŋ asut, ’bayin baraddu rima ti yidin ko ti kaja, ama joŋga rima kanyit, a iŋge dakuŋdya yi a ’dutet.
+\v 13 Rima ti yidin ko ti dwönin se ko kurök ti tagwok nagon aje ’yura bubulö gwagwataki i ŋutu logon a toluta ko lyaŋesi anyen toke ’ya se kase i mugunya.
+\v 14 Kristo a wukiŋdya mugun ko Ŋun i riŋit na Mulökötyo lo yeŋ nyin a rubaŋga gwoso kilolor logon ’bak yuyuket. Nyena bia parik rima kanyit totoke ’ya töilyet kaŋ logon deden adi yi a koŋdya ŋo nagon mo joŋga yi i twan, anyen yi böŋö kitakiŋdya Ŋun lo gwon jöruŋ.
+\p
+\v 15 Nyenagon ko ŋina kwe, lepeŋ a katomoranit lo tomoret ludukötyo, anyen se logon Ŋun a luŋ kulo böŋö wuju ŋo nagon a lomore nagon ti ’duddyö, nagon nye aje rukökin na. Kine kulya bubulö, tuŋ kogwon twan nanyit kata nagon dakuŋdya ŋutu i toronjin nagon lepeŋat a kon na gwoŋdi se i saret lo tomoret na kokwe nu.
+\v 16 Ko nuto sarakiŋdya ŋwajik kanyit i ruddya na ŋo kanyit, lepeŋat ti bulö ruddya tojo ko a dena ’bura adi lepeŋ ’diri aje twan.
+\v 17 Kogwon saresi kanyit ’bak ’bulit ko nye nyuŋ gwon jörun, kilo saresi tuŋ kona i mukök nagon nye aje twan.
+\v 18 Nyenagon ma ’di tomoret na kokwe nu a suluki ko rima.
+\v 19 Kogwon i mukök na laikiŋdye Mose ŋutu liŋ jujuwesi ti Saresi nu, a lepeŋ ’dumuŋdye rima ti kaja, ko pioŋ, ko kupir lotor se ko lomuryeje, a gwagwaddi buk na saresi se ko ŋutu liŋ.”
+\v 20 Kulya adi, Kine a rima ti tomoret nagon Ŋun aje sarakin ta na.
+\v 21 Jojo köti a lepeŋ gwagwaddi kemia se ko tito liŋ nagon a kitarikin kata kune.
+\v 22 Iŋkoi, Saresi tuggö adi ŋo na jore agu ködyö tokela ko rima, a ko ködyö rima a ko ’buköŋ a toronjin tine bulö pitöki.
+\p
+\v 23 Nyena ŋo nagon mirakiŋdya ŋo ti ki kune agu kodyö tokela ko rubaŋgajin gwoso kilo, ama ŋo nagon a ti ki ’de ’dekan tokela ko rubaŋgajin logon a lo ’but bia parik lwölwoŋ se.
+\v 24 Kogwon Kristo a ko luŋö i pirit nake na rurwan nagon ŋuto lo teteŋdya nagon mirakiŋdya ŋo nagon a gwak na, ama lepeŋ a luŋö ki yu gwak ko Ŋun i komor anyen gwo ’dan i kulya kaŋ.
+\v 25 Lepeŋ ’bayin nyöggu luŋö nyu daŋin jore i wukiŋdya na mugun, gwoso na luŋöri koane duma i Pirit Nake na Rurwan temba i kiŋa joŋga rima nagon ’bayin a kanyit na;
+\v 26 kogwon ko ködyö gwon sona, a lepeŋ ködyö aje nyöggu ŋoŋga daŋin jore suluja i gweya na kak. Ama lepeŋ soŋinana aje pukun daŋ geleŋ asut i diŋit na ’dutet anyen tiŋdu mugun nanyit a rubaŋga i tutuŋgö na toronjin liŋ.
+\v 27 Ŋutu liŋ geleŋ geleŋ twatwa daŋ geleŋ a kirut putet lo gwe;
+\v 28 jojo köti Kristo a wukiŋdya mugun dao geleŋ anyen ’doggu toronjin ti ŋutu jore. Lepeŋ mo pupukun daŋ tomurek, ti gwon i kulya ti toronjin, ama joŋdya lwökit i ŋutu lo mömöŋdu nye ko pusök kulo.
+\c 10
+\cl Sura 10
+\p
+\v 1 Saresi ti Mose a tölimöt kana A ’bayin a ŋoji nöti gwak na ŋo na ’but na popo kune. Rubaŋgajin logon nyönyökö wuki temba i kiŋa kulo ti bulö tiŋdu kakwakwasak kulo i gwon a lo ’but jojo.
+\v 2 A ko ködyö kilo rubaŋ gajin bubulö tiŋdu ŋutu i gwon a lo ’but jojo, a se ködyö tine bulö wuki köti, kogwon a kakwakwasak ködyö iŋge tokela daŋ geleŋ asut, a töilyet kase köti ködyö tine yeyeju adi se a koŋdya toron.
+\v 3 Ama kölumbö kilo rubaŋgajin toyiyikiŋdyö ŋutu toronjin kase temba i kiŋa,
+\v 4 kogwon rima ti dwönin ko ti yidin ti bulö joŋga toronjin kaŋo kwöŋ.
+\p
+\v 5 Ko ŋina kwe, i diŋit nagon Kristo pöri i na kak nu, lepeŋ a kulya adi, Do ti ’bön rubaŋgajin se ko ’dokesi, ama do aje tetenakiŋdya nan mugun.
+\q
+\v 6 Do ti lyöŋön ko rubaŋgajin lo ’yu ’yura ’buluŋ se ko rubaŋgajin ti toronjin.
+\q
+\v 7 A nan kirut kulyani adi, Nan malo pon Ŋun, nan aje po i koŋdya na ŋo nagon do ’de ’deggi kune, gwoso na wurörikin kulya kwe i nene na bukön kunök nu.
+\p
+\v 8 A kokwe lepeŋ a kulya adi, Do ti ’bön rubaŋgajin ko ’dokesi, do ti lyöŋön ko rubaŋgajin lo ’yu ’yura ’buluŋ se ko rubaŋgajin ti toronjin, ma ’di nagon se a wuki gwoso i saresi nu.
+\v 9 A kirut lepeŋ kulyani adi, Nan malo, nan aje po i koŋdya na ŋo nagon do ’de ’deggi kune. A lepeŋ tu ’baka ’yi rubaŋgajin ti kokwe kulu a tiŋdi rubaŋga tomurek adi ti nye lo gwe.
+\v 10 Nyena kogwon Yesu Kristo a koŋdya gwoso nagon Ŋun ’de ’dekan na, yi a tokela kogwon lepeŋ a wukiŋdya mugun a rubaŋga dao geleŋ asut.
+\p
+\v 11 Koanejin liŋ gwo ’dan i nyöggu i wukiŋdya na rubaŋgajin temba i lor. Kilo rubaŋgajin ti bulö joŋga toronjin kaŋo kwöŋ.
+\v 12 Ama Kristo wukiŋdya mugun a rubaŋga lo toronjin daŋ geleŋ asut, a lepeŋ si ’dakine kak i könin lutaten lo Ŋun.
+\v 13 A kirut lepeŋ möŋdi Ŋun i tiŋdu na lepeŋ merok kanyit a tökit na mokosi.
+\v 14 Nyena kogwon wuki na rubaŋga geleŋ ka ’de, lepeŋ aje tiŋdu ŋutu logon nye a toke anyen kitakiŋdya nye kulo i gwon a lo ’but jojo ŋupi.
+\v 15 A Mulökötyo Loke köti iŋge tokurukin yi sona. A kokwe lepeŋ kulya adi,
+\v 16 Matat lo kulya adi, Na a tomoret nagon nan mo tetenakin se i mukök na kilu perok, nan mo titin saresi kwe kase i töilyet, wurökiŋdye se kase i yeyeesi.
+\p
+\v 17 A lepeŋ ’ya ’yi kulya adi, Nan mo tine yeye toronjin kase ko lyaŋesi kase köti kwöŋ.
+\p
+\v 18 A ko toronjin aje pitöki, a köti kulye rubaŋgajin ti toron ’dekarikin a ti nyo?
+\p
+\v 19 Nyenagon luŋasirik, yi soŋinana tine kujönö tulöddu i pirit nake na rurwan nagon totopuŋdya na kogwon rima ti Yesu.
+\v 20 Lepeŋ a pakiŋdya yi kiko ludukotyo ko a toruet i boŋgo koret, kweja adi kanyit i mugun.
+\v 21 Yi gwe kata ko koane duma logon meddya mede na Ŋun,
+\v 22 nyena ti yi mijörö ta nyona ko Ŋun yu ko töilyet ti to ’diri logon ko yupet a duma, töilyet kaŋ logon deden adi yi a koŋdya toron kulo aje tokela, a mugunya kaŋ iŋge lalai ko piŋo nake adi lor.
+\v 23 Nyena ti yi ’depakiŋdye ta go i ŋo nagon yi tuggö adi yi a yuŋ kune, kogwon Ŋun lo milyekindyö yi ŋo lo, yi bubulö yinikiŋdyö lepeŋ asut i ŋo na milyeji nye na.
+\v 24 Ji yi möŋi ta jujuja na ’borik i tunyar ko i koŋdya na ŋo nagon a na ’but.
+\v 25 Ti yi gwe ti jaran i momora ko ’börik, gwoso na koŋdi kulye ŋutu na, ama ti yi togo ’yi ta ’börik bia parik kogwon lor lo ’dutet ŋilo mimijun nyona.
+\p
+\v 26 Kogwon koyi yegon wuluŋdyö toron i mukök nagon yi aje wuju deŋdya na to ’diri, a lele rubaŋga gwe ’bayin logon mo ’dumaddu toronjin kao kaŋo.
+\v 27 Ka ’de a yi möŋdi ko kujönö putet se ko kimao na pape nagon mo totumbö merok ti Ŋun.
+\v 28 Ŋuto logon a lauŋdya Saresi ti Mose lo, ko ŋutu murek kode musala a tökoŋu kulya kanyit, lepeŋ tatatua ’bak pitöki.
+\v 29 Ŋuto logon a ryokakiŋdya Ŋuro lo Ŋun kak, a koŋdi rima ti tomoret nagon lepeŋ a tokela kata kune adi se ti gwon a nene ŋo, a lepeŋ lauŋdye Mulökötyo lo Ŋun logon a ka ’buse lo, yeyeji ta riŋet nago bia parik nagon jujukin riparikin ŋuto gwoso ŋilo.
+\v 30 Kogwon yi deden nye lo kulya adi, Kine a kulya kwe i ropakiŋdya, nan ’diri mo roropakin. Köti adi, Matat mo ’duŋgö kulya ti ŋutu kanyit.
+\v 31 Nyena a ŋo sörit nagon totokujöŋdu parik i ’doro ko Ŋun lo gwon jörun i konisi i riŋa.
+\p
+\v 32 Yiyiuŋdye ta perok ti köju kulu. Yiyiuŋdye ta adi i mukök nagon ta aje wuju parara, a ta iŋge ŋoŋga sasanyesi jore a ta gwo ’de go.
+\v 33 Ta a ’dö ’döyö ko ŋutu jore i komor a iŋge konaki arabat, a i kunie diŋitan a ta iŋge mora-kiŋdya i ŋutu logon a konaki arabat gwoso ta kulo.
+\v 34 Kogwon ta a parundya sasanyesi ti ŋutu lo rereka, a i diŋit nagon ŋo kasu ryaryaka nu, a ta kölu-mbö lyöŋi lyöŋön, kogwon ta a den adi ta kata ko go na ’but parik nagon yeye-ŋon lwölwöŋ na ryaka kine.
+\v 35 Nyenagon ko gubara ta topurwan nasu mu’diŋ. Lepeŋ jakiŋdya ta ropet duma.
+\v 36 Ko ta yöŋö koŋdya ŋo nagon Ŋun ’de ’dekan kune a wuji ŋo nagon nye a milyekin tiŋdu kune, ta agu ködyö gwo ’dan go.
+\v 37 Kogwon yöŋgi diŋit a na ’dit nye logon popo lo mo ’du ’dur, nye mo ti karakin.
+\q
+\v 38 Ama ŋuto lio lo löti lo rigwo lo mo gwon jörun ko nye a yubbö, ama ko nye a kukutörö bot a nan mo tine lyöŋgi lepeŋ.
+\p
+\v 39 Ama ŋutu logon kukutörö bot ko a tukara kulo yi ’bayin a kulye kase, ama yi a ti ŋutu lo gwon ko yupet kulo a yi lwököni lwökö.
+\c 11
+\cl Sura 11
+\p
+\v 1 Nyena koyi gwon ko yupet, yi yiyinikin ŋo nagon yi yeyen kune adi a gwak, a yi dene den adi ŋo nagon yi ti met kune adi se ’diri kata.
+\v 2 Ŋun a lyöŋön ko ŋutu ti ’beron logon gwon ko yupet.
+\v 3 Ko ŋina yupet, yi a kurun adi na kak ’bukuluŋ gweya ko kulyaet lo Ŋun, nyena ŋo nagon yi memet kune gweye kaŋo i ŋo nagon ti meta.
+\p
+\v 4 Ko ŋina yupet, Ebele a wukiŋdya Ŋun rubaŋga lo ’but Iwolwoŋ lo Kaina; a Ŋun iŋge lyoŋön ko ’dokesi kanyit kogwon ŋina yupet nanyit, kwekiŋdya adi nye a ruk Ebele a lo rigwo. Nyena kogwon yupet nanyit lepeŋ nyuŋ jajambu ma ’di nye a twan.
+\p
+\v 5 Ko ŋina yupet, Enoka a wusaji kaŋo i na kak a ko twan, a lepeŋ gwe a ko rye kogwon Ŋun a wusara lepeŋ. Kulya kanyit a tokuruki adi i ŋerot na wusaji ’e nye nu lepeŋ a tulyöŋgu Ŋun.
+\v 6 Nyena ko yupet ’bayin ŋuto ti bulö tulyöŋgu Gun kwöŋ, kogwon ŋuto logon mijun ko Gun ni lo agu ködyö yuyuŋ adi nye kata, köti adi nye roröpakin ŋuto lo ga ’yu nye lo.
+\p
+\v 7 Ko ŋina yupet, Noa a yiŋ kukuesi ti Ŋun i kulya ti ŋo nagon a ko nyuŋ po, a lepeŋ iŋge twö kulya na jam Ŋun kune, a ’duŋge ki ’bo anyen lwöggu mede nanyit. Nyena kogwon yupet nanyit, a kak ’bukuluŋ iŋge ’duŋöki putet arabat, a lepeŋ iŋge wuju löti lo rigwo lo po kogwon yupet.
+\p
+\v 8 Ko ŋina yupet, Abarayama a ruk luŋu nanyit ko Ŋun anyen ŋiörö i jur logon Ŋun a milyekin i tiŋdu na lepeŋ a lomore lonyit lu, a lepeŋ ŋiörö ŋiörö ’bak deŋdya ko nye tu da.
+\v 9 Ko ŋina yupet, a Lepeŋ iŋge si ’da a lwakatyo i jur logon Ŋun a milyekin tiŋdu lepeŋ lu. A lepeŋ si ’dani i kemialan ko Yisaka se ko Yakobo logon Gun köti a milyekin tiŋdu se ŋo na geleŋ ŋina.
+\v 10 Kogwon Abarayama möŋdu köji nagon Ŋun lo yiyiuŋdyö ko a ’duggö nu. Ŋina köji togwi ’diesi kanyit a iŋgo ko yeyeŋon.
+\v 11 Ko ŋina yupet, Sara ko mugun nanyit a wuju riŋit anyen pipigga, ma ’di nagon nye gwe a modoŋ tine yupuŋdyö nu, kogwon nye a yuŋ adi Ŋun lo milyeju lo bubulö yiniki i ŋo na milyeji nye na.
+\v 12 Nyena i ŋuto geleŋ logon gwoso ŋuto lo twan lo a yuŋwe nyakwariat jore parik gwoso kaser ti ki, ko gwoso sese nagon ti bulö kena na gwon i kijit na tör duma na ’balaŋ.
+\p
+\v 13 A kilo ŋutu liŋ iŋge twakin i ŋina yupet. A lepeŋat gwe a ko wu ŋo nagon Ŋun a milyekin i tiŋdu na se kune, ama a se iŋge met kine ŋo pajo a se iŋge lyöŋön ko se. A se iŋge tukun köke adi se a Lwaka ko a lepelok i na kak.
+\v 14 Ŋutu logon tuggö kulya gwoso kine kulo kweja adi se ’diri ga ’yu jur logon a lose.
+\v 15 A ko se ködyö a yiyiuŋdyö jur logon se a pöri kaŋo kata lu, a se ködyö aje ryö komor na ’but nagon se yitöri nyin,
+\v 16 kölumbö a se gwe ko pusök i jur lo ’but bia parik logon a lo ki. Nyena ŋina a kwe nagon Ŋun ti yu kwe i luŋu a Ŋun lose, kogwon lepeŋ aje tetenakin se köji.
+\p
+\v 17 Ko ŋina yupet, Abarayama ’dek wukiŋdya Yisaka a rubaŋga i diŋit nagon nye a tema ko möriet. Lepeŋ gwon ajo i wukiŋdya na ŋuro lonyit pilili ma ’di nagon Ŋun a milyekin lepeŋ adi,
+\v 18 Nyakwariat kulök mo pipiluŋdya ko Yisaka.
+\v 19 A lepeŋ iŋge katimun adi Ŋun bubulö toŋiju ŋutu ma ’di i twan, a lepeŋ ’diri iŋge wuyun ŋuro lonyit bot logon pituŋdyö i twan lo. Kine kulya a jama i lilim.
+\p
+\v 20 Ko ŋina yupet, a Yisaka ’boroji Yakobo ko Esau, ’diŋdya ŋo ti molu.
+\p
+\v 21 Ko ŋina yupet, a Yakobo ’boroji ŋwajik ti Yosepa geleŋ geleŋ nagon nye gwe nyona ko twan nu; a nye dulakine i kwakwaddu töggu mugun ko kwe na ture lonyit.
+\v 22 Ko ŋina yupet, i diŋit nagon Yosepa gwe nyona ko twan nu, a nye jambi kulya ti yuörö na ŋutu ti Yisaraele kaŋo i Ejipeto adi ti se baraddi kuyu kanyit.
+\p
+\v 23 Ko ŋina yupet, monye ko ŋote Mose a ’de ’ya lepeŋ ko yapala musala i mukök na yuŋwe nanyit, kogwon se a met adi lepeŋ a luŋudi lokwekwelen parik, a se gwe a ko kujönö saret lo mor.
+\v 24 Ko ŋina yupet, i diŋit nagon Mose aje ’duŋö nu, a lepeŋ renyani luŋu a ŋuro lo ŋuro na Paro,
+\v 25 a lepeŋ wuluŋdye sasanya ko ŋutu ti Ŋun i pirit na geleŋ, Iwolwöŋ tulyöŋgu mugun ko ŋo ti toron nagon ti si ’da diŋit a najo kune.
+\v 26 Kogwon lepeŋ aje yeye adi lawe i kulya ti Masia gwon ko ’bulit a duma lwölwöŋ tukwörienjin lio ti Ejipeto, kogwon lepeŋ gwögwöŋu ko konyen kanyit ropet na popo.
+\v 27 Ko ŋina yupet, a Mose kö ’yi Ejipeto, a tine kujönö woran na mor; a lepeŋ iŋge ŋoŋaddu tojo ko ’dutet gwoso ŋuto logon a meddya Ŋun logon ti bulö meta lo.
+\v 28 Ko ŋina yupet, a lepeŋ tiŋdi ŋutu i koŋdya na Pasaka, ko i gwagwaddu na rima anyen malaikatat katatuanit gwon ti ’bo ’yu ŋwajik kayujin ti Yisaraele.
+\p
+\v 29 Ko ŋina yupet, a se laggi Tör Nator gwoso nagon se wöroŋ i kak nateyon; ama a na mori ŋutu ti Ejipeto i laŋgu nu, a se iŋge ’diron.
+\p
+\v 30 Ko ŋina yupet, a gorom nagon a mariŋ na Yeriko iŋge duyömökiŋdyo kak i mukök na woroji ’e ŋutu ti Yisaraele perok buryo i iŋga na lepeŋ nu.
+\p
+\v 31 Ko ŋina yupet, Raba kawute a ko tukara i diŋit na tukararikin ŋutu logon ’bayin a kayupök kulo, kogwon lepeŋ a wuju kawirak ’bura.
+\p
+\v 32 A nan jambi kulya jore a ti nyo? Diŋit nio ’bayin nagon nan jambi kulya ti Gidiona, ko ti Barak, ko ti Simasona, ko ti Yepeta, ko ti Dawidi, ko ti Samuele se ko ti nebijin.
+\v 33 Ko ŋina yupet, a kilo ŋutu iŋge te ’ya tumatyanjin, a ririkiŋdye ŋo liŋ gwogwo, a wuji ŋo nagon Ŋun a milyekin tiŋdu se kune. Ko ŋina yupet, a se iŋge mu ’dut kutusen ti kömiruot,
+\v 34 a iŋge peŋ kimaŋ na tule ko riŋit, a iŋge rwöddu i tatua ko baŋdujin. Ma ’di nagon se a lomunyak ama se a wora a iŋgo. A se iŋge kon ’börik a kamörök walan, a se iŋge rikökin teŋon ti kamorök logon a Lwaka.
+\v 35 Ŋutu wate wuju ŋutu kase lo twatwa logon a toŋiyu i twan. Kulye ŋutu a tomie tojo lepeŋat a twatwa, lepeŋat a renya lakwe kaŋo anyen se böŋö ŋikin i ru nagon a na ’but bia parik.
+\v 36 A kulye iŋge ŋoŋga ’dö ’döyö, ko gwugwutötu, a iŋge rereka ko toŋot, a tikine i kadi rereket.
+\v 37 A lepeŋat iŋge gugubatu ko ŋurupö, ko a tutupötu ko sereserejin, a iŋge tatua ko baŋdujin. A se wöröjine a jupu gobero ti köbilu, ko ti melon, lepeŋat a lomerika, a sasanya, ko a konaki arabat.
+\v 38 Na kak ’bayin a na ’but anyen ŋutu gwoso kilo si ’da kata. A se wöröni abur i yöbuöt ti sese, ko i merya, a sisi ’dati i kuggiöt se ko i dilyö ti kak.
+\p
+\v 39 Kilo ŋutu liŋ kukwön kogwon yupet nase, ama a se gwe a ko wu ŋo nagon Ŋun a milyekin tiŋdu se kune,
+\v 40 kogwon Ŋun aje ’delakin yi ŋo nagon a na ’but bia parik lwölwöŋ kine, adi lepeŋat ködyö ti bulö tetena a lo ’but jojo ake ko se a morakiŋdya kayaŋ.
+\c 12
+\cl Sura 12
+\p
+\v 1 Nyenagon kulya kaŋ gwon ada? Yi aje loraki kiden ko ’diko duma parik na ŋutu logon a kwekiŋdya yupet kulo, ti yi rösöddi ta kaŋo ŋo liŋ na pömöni, se ko toron nagon a ’depakiŋdya kayaŋ i mugunya go na, ti yi möröddi ta wökön nikao na opere ’bak dara.
+\v 2 Ti yi metaddi ta ŋerot ko Yesu yu, kogwon lepeŋ a kasuluwanit lo yupet nikaŋ, a lepeŋ mo lo tojukiŋdye ŋina yupet ’bura. Lepeŋ a ko yeye toyuŋ nanyit na kwe i ŋoŋga na twan nanyit i kodini na görö, kogwon lyöŋön na gwon kanyit ŋerot nu. Soŋinana lepeŋ aje si ’daki i könin lutaten lo si ’daet na Ŋun.
+\p
+\v 3 Yeyeji ta ŋoŋga nanyit na rerenyesi ti katorönyak logon a rerenya ko lepeŋ kulo, anyen ta böŋö gwon ti dara a tine gwon ko töilyet lomunyak.
+\v 4 Ta a ko nyuŋ mörö parik ko toron tojo ta a tatua.
+\v 5 Ta aje böŋö kalet logon Ŋun a kukuji ta gwoso ŋwajik kanyit lo le? Adi, ŋuro liŋ, an do ko yeyeju adi tojumisi ti Matat a ŋo na pa ’de ’de, ti töili ilot gwe ti doddya ko lepeŋ kukuju do.
+\q
+\v 6 Kogwon Matat tojumbu nuto logon nye nyanyar lo, a nye ’biddye ŋwajik liŋ logon nye a ruk a ŋwajik kanyit kulo.
+\p
+\v 7 Ŋoŋga nasu a tojumu nasu. Ŋun konakiŋdya ta gwoso ŋwajik kanyit. Ŋuro a na logon monye ti tojum?
+\v 8 Ko ta a ko tojumu gwoso ŋwajik liŋ ti mede gelen, kweja adi ta ’bayin a ŋwajik ti ninu mede ta a yuŋwe kaŋo.
+\v 9 Komonye kan ti na kak köju a tojumbu yi a yi inge twö lepeŋat, ködyö bia parik yi twötwö Monye lo ködudwölön kan anyen yi gwon jörun, ti gwon sona le?
+\v 10 Komonye kaŋ ti na kak tojumbu yi ko diŋit a na ’dit gwoso nagon lepeŋat met adi a na ’but na; ama Ŋun Monye tojumbu yi anyen yi ryeju ’bulit i naruŋdya na kelan nanyit.
+\v 11 I diŋit nagon nuro totojumu nu mimien parik, lyöŋön ’bayin kwön, ama i mukök a kine tojumisi rade a ludweki ti taliŋ ko ti löti lo ’but i töilyet ti nutu logon a tojumu kulo.
+\p
+\v 12 Nyenagon ’biliki ta könisi kasu lokolokak kilo i kita ko togole ta togo kuŋwat kasu lukadapak,
+\v 13 tetene ta kikolin lo rigwo anyen ta wörö kata, anyen moköt lo nuto node gwon ti puleddya, ama kölumbö a tokelani tokela.
+\v 14 Ti töilyet kasu juŋe gwon taliŋ ko nutu liŋ, ko ti juŋe gwölön ko gwiliŋit Iŋke, kogwon ko gwilinit loke ’bayin nuto ’bayin lo meddya Matat kwöŋ.
+\v 15 Kunyar ta, ti lele ŋuto gwe ti karakin bot an lepeŋ yanan i wuju na ’busan na Ŋun, a lo ’burtölön ŋunu kanyit i töili a todelyaji todelyaju, a köŋi nutu jore.
+\v 16 Kunyar ta, ti lele nuto gwe ti gwon a kaluŋönit kode i gwon ko gwilinit lonyit lo ’beron logon nye ti yeye Ŋun lo, gwoso Esau logon a tugwöŋu tukayu nanyit ko saani gelen na ’dilon.
+\v 17 Ta deden adi, i mukök lepeŋ yono wuju ’boriet nagon a na kayu ama a nye inge renyarikin, ma ’di lepeŋ a mamaŋdu parik ko ŋolitan, ama lepeŋ ti ryö kiko logon nye löpuŋge no nagon nye a kon kune.
+\p
+\v 18 Ta a ko ’dur i Mere Sinai logon bubulö tanya ko könisi, logon köju tule a kimaŋ, ko a mudwe logon adi ’dii, ko a köbunöt wome,
+\v 19 ko kuta na tore, se ko kuun na gworo. A na yinge nutu nilo gworo i jambu nu, a se mo ’yi adi ti se gwe ti jamaki kulye kulyaesi.
+\v 20 Kogwon se ti bulö nonga saret logon adi ma ’di turu ’buti ko a ’bo ’yu mere, lepeŋ agu gugubatu ko ŋurupö tojo ko a twan.
+\v 21 Inkoi, a no na met se kune torigwöggi torigwöggu a tusöŋi tusöŋu, ma ’di a Mose kulyani adi, Nan bö-böŋdu parik ko kujönö.
+\v 22 Kölumbö ta a ’dur i mere Siona, i köji na Ŋun lo gwon jörun, kweja adi nagon a Yerusalema na ki. Ta a ’dur ko alipan ti alipan ti malaikajin i komor. Ta aje ’dur i pepenet lyöŋit
+\v 23 na ŋwajik kayujin ti Ŋun lo momora, logon karin kase a wuröki ki yu kulo. Ta kilo aje ’dur ko Ŋun i komor logon a Ka ’dunönit lo putesi ti ŋutu liŋ, ko i komor na ködudwölön ti ŋutu logon a lo rigwo logon a tojuki a lo ’but kulo.
+\v 24 Ta aje ’dur ko Yesu i komor logon a katomoranit lo tomoret ludukötyo. Rima kanyit na ’bukwe kune tukökin-dyö yi no na ’but parik lwölwön no na tuk rima ti Ebele kune.
+\p
+\v 25 Kunyar ta, an ta ko renya ta nye lo jajambu lo. Ŋutu logon a renya yinga nye lo kukuju se köju i kak ni kulo, lepeŋat a ko rwöddu i twan, a bia parik yi mo rwöddi ada koyi a löpu-köddu kano i yinga na nye lo kukuju yi ki yu lu.
+\v 26 Gworo lonyit a böbön kak i ninu diŋit, ama soŋinana lepeŋ aje milyeju adi, Nan mo böbön dan geleŋ köti ti gwon a kak ka ’de ama ko ki köti.
+\v 27 Ŋilo kalet lo jambu adi, Daŋ geleŋ köti lo, kwekiŋdya adi, ŋo na gwegweya kune mo böbönö a wusani wusa, a ŋo nagon ti bulö böbönö na mo na pitökine.
+\v 28 Nyenagon ti yi tiŋdi ta tinate kogon yi aje wuju tumatyan nagon ti bulö böbönö na. Ti yi kwakwaddi ta Ŋun i kiko logon tulyöŋgu lepeŋ i kugga ko i kujönö,
+\v 29 kogwon Ŋun likaŋ ’diri a kimaŋ na tototumbö.
+\c 13
+\cl Sura 13
+\p
+\v 1 Yeŋe ta nyaŋu ’börik gwoso luŋasirik ko Kristo i mugun. Yeyene ta yeye wuju Lwaka a kömu kasu i midijik.
+\v 2 Kulye ŋutu köju a koŋdya sona a iŋge wuju malaikajin a gwe a ko den ko se a ko ŋa.
+\v 3 Yeyene ta yeye ŋutu lo gwon i kadi rereket gwoso nagon ta ködyö lo gwon i kadi rereket ko se i pirit na geleŋ na. Yeyene ta yeye ŋutu logon sasanya, kogwon ta köti ko mugunya nagon mimien gwoso kase.
+\p
+\v 4 Ti ŋutu liŋ ködyö twöni twö yemet, ko ti dotoet gwe ti toluta, kogwon Ŋun mo ’du ’duŋgö putet lo kawutejin se ko lo kaluŋök.
+\v 5 Ti gwiliŋisi kasu gwe pajo i nyaŋu na gurut, yimönöni ta ko ŋo nagon a kasu, kogwon Ŋun ko mugun nanyit a kulya adi, Nan mo ti koruŋdya mugun kaŋo kasu kwöŋ, a nan mo tine kö ta asut.
+\p
+\v 6 Nye ŋina kwe nagon yi bubulö jambu a purwat adi, Matat a kaparanit liŋ, a nan tine kujönö; ŋo a nyo nagon ŋuto bubulo konakiŋdya nan?
+\p
+\v 7 Yiyiuŋdye ta temejik kasu, se logon köju jamakiŋdya ta kulyaet lo ŋun kulo. Yeyeji ta gwiliŋisi kase ko twatwa nase, miruŋdye ta yupet nase.
+\v 8 Yesu Kristo gwon jojo kaje ko i lo lor ko ŋupi ŋupi.
+\v 9 Ti todinesi ka ’de ka ’de nagon a lepelok gwe ti togiraddu ta. Ködyö a na ’but koyi a wuju ’busan na Ŋun gwoso kinyo lo töilyet kaŋ, ti gwon i ’debba na keriat nyeesi ti kinyo. Ŋutu lo ’debba kilo keriat kulo a ko ryö ’bulit kwöŋ.
+\p
+\v 10 Yi gwon ko pirit ’yuret na rubaŋga jin nagon koanejin lo kita i Kemia lukata kulo a ko ’buruki i nyesu kata.
+\v 11 Koane duma joŋga rima ti toro ’bo i lukata na Pirit Nake na Rurwan na Totoŋuŋdya a rubaŋga lo toron; ama a öpuö ti kilo toro ’bo joŋani i kaŋo na mera a ’yurani nyu.
+\v 12 Nyenagon Yesu köti a ŋoŋga kaŋo i kötumit na mariŋ na köji, anyen nye böŋö toke ’ya ŋutu ko rima kanyit.
+\p
+\v 13 Nyenagon ti yi iti ta kanyit yu i kaŋo na mera anyen yi tu lawe ko lepeŋ i pirit na geleŋ.
+\v 14 Kogwon yi ’bak köji na yeyeŋon i kak ni, ama yi ga ’yu köji na popo molu nu.
+\p
+\v 15 Nyenagon kogwon kulya ti Yesu, ti yi ŋupi wukiŋdye Ŋun rubaŋga pupuret logon lupuŋdyö kayaŋ i kutusen i ’diŋdya na karin kanyit.
+\p
+\v 16 An ta ko böŋö ta koŋdya ŋo na ’but i ŋaŋu na ŋo kasu ko kulye ŋutu. Kogwon kilo a rubaŋgajin logon tulyöŋgu Ŋun.
+\p
+\v 17 Twöji ta temejik kasu ko kuŋge ta lepeŋat, kogwon lepeŋat titi ta gwoso ŋutu logon mo pipiya i kulya kasu. Ti ta gwe ti todelyaju lepeŋat anyen se kita ko lyöŋön, kogwon ko se kita ko ’du ’duatu a kine kulya tine parakiŋdya ta.
+\p
+\v 18 Kwakwaddi ta kogwon kulya kaŋ, kogwon yi a den adi töilyet kaŋ a ko tuggö adi yi a koŋdya arabat, ama yi ’de ’dekan koŋdya ŋo na ’but i diŋitan liŋ.
+\v 19 Nan böŋö mo ’yu ta ko pusök i kwa kwa sakiŋdya na yi, anyen nan böŋö yitö kasu ŋini ’de ’de. Kwaset
+\v 20 Ŋun a toŋiju Matat likaŋ Yesu i twan, logon a kayukunit duma lo yidin kogwon ’bukwe na rima kanyit i tomoret nagon Ŋun a torukökin koyi ko milye lo yeŋ nyin.
+\v 21 Ti Ŋilo Ŋun logon taliŋ liŋ gwon ko lepeŋ lo tojubbi ta ko ŋo liŋ na ’but, anyen ta boŋo koŋdya ŋo na ’deggi nye kune. Ti nye kitani kayaŋ i mugunya anyen yi tulyoŋgu lepeŋ kogwon kulya ti Yesu Kristo. Ti lepeŋ bulani bula ŋupi ŋupi. Amin.
+\p
+\v 22 Luŋasirik, nan boŋo mo ’yu ta, ŋoŋgi ta kulyaesi jujuwesi logon nan a wurökin ta ku ’dik kilo.
+\p
+\v 23 Dene ta den adi luŋaser likaŋ Timoteo aje kolwe i kadi rereket. Ko lepeŋ a po ’de ’de nan mo babarara lepeŋ ko nan iti i meddya na ta.
+\p
+\v 24 Roma kiŋdye ta temejik kasu liŋ se ko ŋutu liŋ ti Ŋun. Koti julin kaŋ logon a ŋutu ti Italia kulo roman ko ta.
+\p
+\v 25 Ti ’busan gwe ko ta liŋ.

60-JAS.usfm

@@ -0,0 +1,155 @@
+\id JAS
+\ide UTF-8
+\h Yakobo
+\toc1 Yakobo
+\toc2 Yakobo
+\toc3 jas
+\mt Yakobo
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 Nan yakobo a koliponit lo ŋun ko a lo matat yesu kristo. Nan roman ko kotumiton puok wot murek nagon a rekin a kak ‘bukuluŋ kine.
+\p
+\v 2 Lluŋasirik kwe, yeyene ta yeye adi ko temesi ka’de ka’de a ‘dukin kasu, kine a ŋo lyoŋesi,
+\v 3 Kogwon ta deden adi, ko yupet nasu a tema a nye molu tindi ta i liwa go.
+\v 4 Ama ta kodo liwa go tojo ko ‘dutet, anyen ta boŋo tetemakinda a gwe a loke, a koŋe karakin kiden.
+\p
+\v 5 Ama ko lele losu a karakin kiden a koŋon nayit gwe a na’dit, tin ye piji ŋun, a molu tindi nye; kogwon ŋun titindu abur i ŋutu liŋ ‘bak ririŋga.
+\v 6 Ama tin ye agu piji ko yupet ‘bak dyadya’yu, kogwon logon a yalaji ko kobuŋot a ke koburjo.
+\v 7 Ŋutu gwoso yilo agu a yendu adi matat titikin nye nene ŋo,
+\v 8 Kogwon lepeŋ gwon ko yeyeesi murek a luluŋte luluŋto.
+\p
+\v 9 Ti luŋaser lo yubbo logon a lomeri lo lyoŋi lyoŋon ko ŋun a toduma’yu lepeŋ.
+\v 10 ‘Dok ti luŋaser lo yubbo logon a kworonit lo lyoŋi lyoŋon ko ŋun a todit lepeŋ. Kogwon ŋutu logon a kworoniko kilo molu ‘bab’baka gwoso koturon ti mu’diŋ,
+\v 11 kogwon ko koloŋ sa’yi pape ko kobuŋot lo yuloŋ, a teteyondi doru adi kuyum, a koturon kayit ‘do’done kak, a kwelen nayit ‘dok koro asut. Nyena ŋutu kworonit lo molu kakarju tina i kepoddu na kitajin kayit.
+\p
+\v 12 Ŋutu logon ŋoŋoŋga temesi lo gwon a kalyoŋi, kogwon ko nye a te’ya temet, a nye molu wuji loguya telet logon a ru. Yina ru ŋun a milyekin tindu ŋutu logon nyanyar nye kilo.
+\p
+\v 13 Ko ŋuto a tema ko temet gwoso yina, lepeŋ kodo a kulya adi, ŋun lo temba nan, kogwon ŋun a bulo tema ko toron, a lepeŋ ‘dok ko’ye bulo temba lele ŋutu kwoŋ.
+\v 14 Ama ŋuto tema i diŋit nagon ‘dekesi kayit narok a lulukaddu lepeŋ, a momoluggi lepeŋ.
+\v 15 A kirut ‘dekesi kayit narok piggi pigga gwoso ŋuto nakwan, a yuŋundi toron, a ko toron kere ‘durjo a duma a worani a twan.
+\p
+\v 16 Ko’ben ta ko momoluka tap on luŋasirik kwe lo nyanyara.
+\v 17 ‘Dokesi liŋ nagon ŋun ‘doggi ŋutu kune a na’but. ‘Dokesi nake liŋ po kak ki yuk o ŋun monye lo pararajin-lepeŋ ŋupi gwon jojo a lopuggo kwoŋ, lepeŋ a gwon gwoso koloŋ nagon mimijoro a kolokindi tilimot.
+\v 18 A nye yuŋundi yi gwoso na mindi nye na kogwon kulyaet lo to’diri, anyen yi kodo gwon gwoso ludweki waŋesi i ŋo liŋ na gwe nye kune.
+\p
+\v 19 Luŋasirik kwe lo nyanyara, den eta den kine kulya. Ama ti ŋutu liŋ agu kodo yiŋgi yiŋgi ‘de’de, ti se ‘dore ‘dor jambu, ko ti se ‘dore dor woran.
+\v 20 Kogwon woran na ŋuto teŋgu kulya na rigwo ti ŋun i tu ŋerot.
+\p
+\v 21 Nyenagon paji ta ŋo liŋ nagon a lut se ko torojin kasu na ‘duroddu ki jore kine, ko gwe ta a lokoyokak i wuju na kulyaet logon lepeŋ a ‘yutukin kasu i toilyet lo. Yilo kulyaet bubulo lwoggu ta.
+\v 22 Ko momolugga ta ‘borik i yiŋga na yilo kalyaet kana. Ama kone ta kon.
+\v 23 Kogwon ko ŋuto logon yiŋga yilo kalyaet a gwe a ko kon lo, lepeŋ gwoso ŋuto logon medda komoŋ nayit i mandara;
+\v 24 Kogwon lepeŋ menda boŋoni boŋo ko nye gweya ada.
+\v 25 Ama ŋuto logon memet saret logon a lo’but liŋ logon jujukin tindu ŋutu i gwon a lui lo, a ko yilo ŋuto yeŋon nyin a ko’ye boŋo ŋo nagon nye gwe a yiŋ kune, ama a kone kon, yilo ŋuto gwon a kalyoŋi i konesi kayit.
+\p
+\v 26 Ko lele ŋuto yeyeju adi nye a lo ŋun, ama a nye ko’ye teŋgu ŋedep loyit, yilo ŋuto yeyeju adi nye a lo ŋun, ama a nye ko’nye teŋgu ŋedep loyit, yilo ŋuto momolugga mugun, a twoju nayit gwe a ŋo kana.
+\v 27 Twoju nake nagon ‘bak yuyuka=et ko ŋun monye i komoŋ gwon tina adi ŋutu kodo ŋarakinda kikijiko ko karu’bejin i delyaesi kase, ‘dok ti ŋutu tiji ‘borik ko’ben ‘yata ko lut tin a kak.
+\c 2
+\cl Sura 2
+\p
+\v 1 Luŋasirik kwe, ta a kayupok ti matat likaŋ yesu kristo matat lo minyo, ko’ben ta ko nyunyumbo ta ŋutu.
+\v 2 Ko lele ŋuto logon a jupu ‘bura gwon ko katiman ti dakap kayit i konesi lo kodo a po kasu i momoret, a lele lomeri ‘dok ke po logon a jupu kererketwat,
+\v 3 A ko ta twoju ŋuto logo a jupu ‘bura lo, a takindi lomeri lo adi gwe’de yu, kode adi, si’dakini kak i kujoŋ nyona ko mokosi kwe.
+\v 4 Ta ŋona ‘bayin a kakorak ti boric, a gwe a kaliliyak lo gwon ko yeyeesi narok le?
+\v 5 Luŋasirik kwe lo nyanyara, yiŋgi ta. Ti gwe tina adi ŋun a wulokin ŋutu lomerika tin a kak anyen gwon a kworoniko i yupet, ko anyen wuju ŋo na’but ti tumatyan nagon nye a milyekin tidu ŋutu logon nyanyar nye kilo le?
+\v 6 Ama ta lalaun lomerika. Ta gwon a kworoniko lo ru’ya ta le? Ti gwon a se lo jiggo ta i putet le?
+\v 7 Ti gwon a se lo ‘do’doju lepeŋ lo luŋgu ta ko Karen ayit nakwekwelen lo le?
+\v 8 Ama ko ta de’dep saret lo mor logon a wuro adi, do kodo nyanyar marate ilot gwoso mugun nenun, a ta koŋye konda ‘bura;
+\v 9 Ama ko ta nyunyumbo ŋutu, ta a konda toron, a saresi ti ŋun ‘duŋokindi ta adi ta a katoronyak.
+\p
+\v 10 Kogwon ko ŋuto a ka’depanit lo saresi ama a nye ‘beleŋgi lele lepeŋ, kweja adi lepeŋ a ‘beleŋgu saresi liŋ.
+\v 11 Kogwon nye logon a kulya adi, do kodo a lubbo, ‘dok a kulya adi, do kodo a tatuja ŋuto. Nyena ko do ‘bayin a kalupe ama ko do a katatuanit, do ke wora a ka’beleŋonit lo saresi.
+\p
+\v 12 Nyena jambi tad ok kitani ta gwoso ŋutu logon molu ‘duŋoki ko saret logon tindu ŋutu i gwon a lui.
+\v 13 Kogwon ŋuto logon a yatakinda lo molu ‘duŋoki ‘bak yataki, ama yatakindi te’ya ‘duŋoki n putet.
+\p
+\v 14 Luŋasirik kwe, ‘bulit a nyo i ŋuto logon kulya adi nye gwon ko yupet, ama a kodo nene ŋo nagon kwekinda yina yupet nyait? Yina yupet ŋona lwolwok nye le?
+\v 15 Ko luŋaser kode kiaser ‘bak boŋgwat a gwe ‘bak kinyo temba i lor,
+\v 16 A ko lele losu a kulya ko se adi, iti ta ‘bura, ti mugunya kasu yuke yuk, ko ‘dok tit a yimononi yimono, ama ko nye a ko tindu se ŋo nagon mugunya kase mimindi kune, a ‘bulit kirut gwe a nyo?
+\v 17 Nyena gwon tina i kulya ti yupet ko yupet ‘bak konesi a nye a ŋo nagon a twan.
+\p
+\v 18 Ama ŋuto bubulo kulya adi, lele ŋut gwon ko yupet a lele gwe ko konesi nyena a nan waddi adi, kweki nan yupet inot nagon ‘bak morja ko konesi na. A nan de kwekindi do yupet nio i ŋo na kon nan kune.
+\v 19 Do ŋona a yup adi ŋun geleŋ kata? A na’but. Muloko lorok ‘dok yubbo tina a kujononi kujono.
+\v 20 Do ŋuto lu’boŋ! Do a ko den le adi yupet nagon ‘bak konesi nag won gwoso ŋuto nagon a ‘baŋ?
+\v 21 Kulya ti Abarayama merenye likaŋ koju a tetenaki rigwo ko ŋun i komoŋ kogwon ŋo na kon nye na, na wukindi nye yiro loyit yesaka I pirit ‘yeret na rubaŋgajin nu. A gwon tina le?
+\v 22 Do a met adi lepeŋ a kita ko yupet i pirit na geleŋ, a yupet nayit ke temakinda ajo i ŋo nagon nye a kon na.
+\v 23 A kulya ti ŋun na wuro kune ke temakinda gwak adi, Abarayama a yubbo ŋun, a ŋun rggi lepeŋ a ŋuto lo rigwo kayit i komoŋ kogwon yubbo nayit, a ŋun luŋgi lepeŋ a ju loyit.
+\v 24 Nyena ta a met adi, ŋuto a tetnaki rigwo ko ŋun i ŋun i komoŋ kogwon yubbo nayit,
+\v 25 Raba kawute ‘dok koju a tetenaki rigwo ko ŋun i komoŋ kagwon konesi kayit, i diŋit na wuji nye luyokie, a yutaddi lepeŋat anyen tiri lele kiko nu. Ti gwon tina le?
+\p
+\v 26 Kogwon ko ru ‘bayin ko ŋuto i mygun, ŋuto twatwan, nyena ‘dok ko yupet ‘bak konesi lepeŋ a ŋo nagon a twan.
+\c 3
+\cl Sura 3
+\p
+\v 1 Luŋasirik kwe, ti jore kasu ti gwe ti gwon a katodinok, kogwon ta deden adi ti lo totodindo kulo molu ‘duduŋoki putet logon lwolwoŋ lo kulye ŋutu.
+\v 2 Kogwon yi liŋ lyalyaŋi daŋin jore a ko ŋuto logon ti lyaŋan i kulyaesi kayit lo lepeŋ a ŋuto bubulo sarju mugun nayit liŋ.
+\v 3 Ko yi a kwakakindya witiot i kutusen ti kusanjin anyen se twoju yi, ui ‘dok bubulo woworiŋoddu koko.
+\v 4 ‘Dok yeyeji ta ki’bojin. Koko a dumalak a se wukojine ko layi nadit parik i piriton nagon nye mimindi tu kata.
+\v 5 Nyena ŋedep ‘dok gwon tina. Lepeŋ a ŋo lo’dit parik i mugun liŋ na ŋuto, ama lepeŋ pupurja mugun ko kulyaesi dumalak. Yeyeji ta, rudu duma ama kimaŋ na’dit ‘yu’yur lepeŋ!
+\p
+\v 6 Nyena ŋedep gwon gwoso kimaŋ, lepeŋ gwoso kak naron. Lepeŋ gwon ko ŋuto i mugun a korji mugun liŋ. Lepeŋ ‘yu’yur ru ‘bukuluŋ na ŋuto ko kimaŋ na po i Geena!
+\v 7 Ŋuto bubulo tupoto’yu gwiyarjin liŋ ti kijakwa, ko ti kwen, ko ti ŋo lo gwoŋtu kak, se ko lo gwon i tor kata,
+\v 8 Ama ŋuto ti bulo tupoto’yu ŋedep. Lepeŋ a loron, a lokulyem, a jore ko kisum nagon tatatuja ŋutu.
+\v 9 Yi pupurja matat logon a munye likaŋ ko nye, a yi ‘dok momoroji ŋutu logon gweya gwoso gwuluet na ŋun kilo ko yilo ŋedep lo geleŋ lo.
+\v 10 Pupurja se ko momoroju lepeŋ kaŋo i kutuk na geleŋ na. Kine kulya kodo ti gwon tina pon luŋasirik kwe.
+\v 11 Pioŋ na’but se ko pioŋ nagon a ‘balaŋ ŋona bubulo lelekun kaŋo i kinat lo pioŋ geleŋ le?
+\v 12 Luŋasirik kwe, ki’bi ŋona raradan ludweki ti jeitun le? Kode kodini lo binyo ŋona raradan ludweki ti ki’bi le? Nyena pioŋ nagon a ‘balaŋ ti bulo lelekun a na’but.
+\p
+\v 13 Ŋuto ŋona kata kasu kiden logon a lokoŋ ko kukurun kulya le? Ti gwiliŋit loyit ko ti konesi kayit kwekindi tokoyok nagon pukun i koŋon nagon a gwak.
+\v 14 Ama ko ta gwon yulon na potwor se ko bu’ya nasu na ‘borik kasu i toilyet adi ta a temakinda, an ta ko bu’ya ta ‘borik, ko jambu ta ‘burono, a laundi kulya ti to’diri.
+\v 15 Koŋon gwoso yina a ko po i na kak ki yu, ama a na kak ni, ko a na mugun, ko a na satani.
+\v 16 Kogwon ko yulon se ko bu’ya na mugun i gwon a tetejiktyo gwon kata, ‘dok a koburet se ko konesi liŋ narok gwe kata.
+\v 17 Ama koŋon na po ki yu na, a kokwe a nake, lepeŋ a na taliŋ, ko a nakoyok. Yina koŋon tindu ŋuto i yiŋga na yryrrsi ti kulye ŋutu, lepeŋ a jore ko yutet; a rade ludweki lo’but, lepeŋ ti nyunyumbo ŋutu, ko ti mumulugga.
+\v 18 Ŋutu lo jonda taliŋ kilo ‘yuddu nyomot ti taliŋ a ŋerji ‘butan lo loti lo rigwo.
+\c 4
+\cl Sura 4
+\p
+\v 1 Nyo na tindu moro se ko rerenyesi kasu kiden? Ti gwon a ‘dekesi ti ŋo tin a kak nagon momoro kasu i mugunya kine le?
+\v 2 Ta mimindi ŋo ama ‘ba pu se, nyena a ta poki i tatuja na ŋutu. Ta bebe’ya ŋo ama ta ‘ba ko wu se; nyena a ta poki i rerenya, a moroni moro. Ta ‘bak ŋo nagon ta mimindi kune kogwon ta ako mulun se ko ŋun yu.
+\v 3 Ta a mo’yu a tag we a ko wu, kogwon ta a mo’yu arabat. Ta a piyunda kine ŋo anyen tulyoŋgu ‘dekesi kasu.
+\p
+\v 4 Ta ti jukin yiniki kogwon tag won gwoso wate nagon nyanyar kulye lyan. Ta a ko den le adi, ŋutu logon nyanyar na kak kilo a merok ti ŋun? Nyena ko ŋuto logon a ju lo na kak lepeŋ konda mugun a miriku lo ŋun.
+\v 5 Ta ŋona yeyeju adi kulya ti ŋun na wuro kune tuggo ŋo kana le, na jambu adi, ŋun yiyiŋo parik adi ti kodudwolon nagon nye a tindu kayaŋ i mugunya kune nyare nyar lepeŋ ka’de?
+\v 6 Ama nye a ka’busebia parik lwolwoŋgu; kogwon a wuro adi, ŋun rereya ŋutu kabulak ti kusik, ama kolumbo kwekinda ‘busan i ŋutu lokoyokak.
+\p
+\v 7 Nyenagon kuggi ta ŋun. Gwe’de ta go i moro ko yilo kaŋoonit, a nye molu woki kaŋo kasu i komoŋ.
+\v 8 Miju ta nyona ko ŋun ni, a lepeŋ molu miju kasu nyona. Ta katoronyak, lalane ta lala konesi kasu. Ta ŋutu logon ko yeyeesi murek murek, tokele ta toke toilyet kasu.
+\v 9 Wanyani ta, ko delyanita, ko gwine ta. Ti kweni nasu lopuggi a mude.
+\v 10 To’diddi ta boric ko matat i komoŋ a nye molu toduma’yi ta.
+\p
+\v 11 Luŋasirik, ko jambu ta ‘borik arabat. Kogwon ŋuto logon jambu arabat i kulya ti luŋaser lo kudyakan lepeŋ jambu arabat i kulya ti saresi, a ko ŋuto ‘duŋokindo luŋaser arabat kudyakan lepeŋ ‘duŋokindo saresi arabat. Ama ko do ‘duŋokindo saresi arabat, do ‘bayin a kakonanit lo saresi ama do a ka’duŋonit lo putesi.
+\v 12 Katinunit ama do a ka’duŋonit lo putesi kata geleŋ, kweja adi yilo a nye logon bubulo lwoggu ko bubulo tukarju lo. Nyena do a ŋa logon ‘duŋgo putet lo marate ilot?
+\p
+\v 13 Ama ta ti den kulya ti kotumolu ko kak waran ada. Ru nasu a nyo?
+\v 14 Kolumbo ta kodo kulya adi, ko matat mimindi a yi molu yeŋe gwon jorun, a yi molu kondi na ŋo kode nu ŋo.
+\v 15 Kolumbo ta kodo kulya adi, ko matat mimindi a yi molu yeŋe gwon jorun, a yi molu kondi na ŋo kode nu ŋo.
+\v 16 Ama kudyakan ta a kabulak ti kusik, ko a kapupurak ti boric. Pupuresi ti mugun liŋ gwoso kine a narok.
+\p
+\v 17 Nyena ko ŋuto logon a den ŋo na’but nagon kodo kokona ama a gwe a ko kon lo, lepeŋ a katoronyanit.
+\c 5
+\cl Sura 5
+\p
+\v 1 Nyena yiŋgi tan an, ta ŋutu kworoniko, gwine ta gwien ko luluji kogwon delyaesi nagon molu ‘dukin kasu ki kine.
+\v 2 Tukworienjin kasu kere ‘bu’buri, a boŋgwat kasu ke byei ko logwokyo.
+\v 3 Dakap nase molu na tokorji adi ta konda arabat, a molu nyesi mugunya kasu gwoso kimaŋ. Ta kere ‘du’du’yu tukworienjin kasu i na kak nagon ‘du’duddyo na.
+\v 4 Ta a ko nyuŋ robba ŋutu lo ŋerja kinyojin kasu i meleseno. Yiŋgi ta wiwinyesi kase. Gwiesi ti ŋutu lo ‘deja ludweki kulo kere ‘durokin ko matat lo kurumi i swo.
+\v 5 Ta kere si’da i na kak a monyota ko ŋo na’but, a ta ke pakinda ‘borik abur i lyoŋesi kana. Ta kere topirjo tatua.
+\v 6 Ta kere ‘duŋgo putet lo ŋuto logon ‘bak kulya, a ta ke tatu lepeŋ, a nye gwe a ko teŋgu ta.
+\p
+\v 7 Nyenagon luŋasirik, gwo’de ta go ‘bak dara tojo matat a po. Mete ta, kakurunit a dara i mondu na kudwot ti kiser ko ti ‘butun, tojo ko kunyojin kayit logon ko ‘bulit a duma kulo a yoŋe.
+\v 8 Ta ‘dok agu kodo gwo’den go ‘bak dara ko toilyet logo, kogwon matat gwe nyona ko po.
+\v 9 Luŋasirik, an ta ko wiwinya ta ko ‘borik arabat, an kulya kasu ‘duŋoki arabat. Meddi ta, ka’duŋonit molu liliwa i kotumit.
+\v 10 Luŋasirik, yiyundi ta nebijin logon koju a jambu i Karin ti matat kulu, ti koko gwe a miret na ŋoŋga na sasanyesi se ko na liwa go.
+\v 11 Mete ta, yi luŋgu ŋutu logon a liwa go tojo ko’dutet kulo a kalyoŋok. Ta kere yiŋ kulya ti ŋoŋaddu na Eyobo tojo ko’dutet, a ta ke den ko matat a konakin lepeŋ nyo i ‘dutet. Kogwon matat a jore ko won na konyen se ko yatakinda.
+\p
+\v 12 Ama luŋasirik kwe, lwolwoŋ ŋo liŋ an ta ko milyeju ta i ‘dinda na ki, kode i ‘dinda na kak, kode i'dinda na nene ŋo. Ama ko ruket nasu gwon a Ee, a tin ye gwe a Ee, ama ko gwon a ‘Bayin, a ti gwe a ‘Bayin, anyen kulya kasu boŋo gwon a ‘duŋoki arabat.
+\p
+\v 13 Lele ŋutu ŋona kata kasu kiden logon ŋoŋoŋga le? Ti nye kwakwaddi kwakwaddu. Lele kata logon a kalyŋi le? Ti nye yo’yi pupuresi.
+\v 14 Lele kata kasu kiden logon a gilo le? Ti nye luŋgi temejik ti ŋutu lo momorja a kenisa, anyen se kwakwaddu ko lepeŋ, a we’yi lepeŋ ko welet ‘dindya Karen ti matat.
+\v 15 A ko ŋutu kwakwaddu ko yupet, a ŋuto lo gilo ki i dotoeti a ko nye a toronda, a nye molu pitokine pitoki.
+\v 16 Nyenagon totuke ta toronjin kasu ko ‘borik ko kwakwasakindi ta ‘borik, anyen ta boŋo totobiala. Kwakwaddu na ŋuto lo rigwo gwon ko riŋit a duma i konda na ŋo jore.
+\v 17 Eliya koju a ŋuto gwoso yi. Lepeŋ a kwakwaddu ko pusok a duma parik anyen kudu gwon a ‘don, a kudu gwe a ko ‘don i kak kiŋajin musala ko yapani buker.
+\v 18 A nye ‘dok kwakwaddi kwakwaddu a ki to’doji kudu, a kak rade ludweki ‘dok.
+\p
+\v 19 Luŋasirik kwe, ko lele losu a lyaŋara kaŋo i kulya ti to’diri, a lele ŋuto ke. Nyokundo katoronyanit bot i kiko lo,
+\v 20 lyaŋgi lepeŋ lo kere lwok kodudwo na yilo ŋuto i twan, a tindi torojin jore i lalaaji kaŋo.

61-1PE.usfm

@@ -0,0 +1,151 @@
+\id 1PE
+\ide UTF-8
+\h 1 Petero
+\toc1 1 Petero
+\toc2 1 Petero
+\toc3 1pe
+\mt 1 Petero
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 Nan petero luyokie lo yesu kristo ko ŋutu ti ŋun logon kere toreaji, a monundye i ponto, ko i Galatia, ko i kapodokia, ko i Asia, ko i Bitunia kilo.
+\v 2 Ta koju kere wulwe ko yeyeet na ŋun monye anyen tokela ko mulokotyo loyit, anyen twoju yesu kristo, ko anyen gogota ko rima kayit. Nan roman ko ta adi, ti ‘busan ko taliŋ gwe ko ta bia parik.
+\p
+\v 3 Ti ŋun monye matat likaŋ yesu kristo purani pura. Lepeŋ ko yatet nayit duma a tindu yi i yuŋwe a naluduk kogwon nye a toŋiju yesu kristo i twan.
+\v 4 Yenet nagon yi a yuŋwoki kata na kweja adi yi molu muju lomore. Yina lomore a’delaki ta ki yu, a molu gwe nyo bulo ‘buron, kode koro kode toriŋo.
+\v 5 Nyena kogwon ta ko riŋit nayit tajo ko lwoko nasu. Yina lwokit nondu kweye kaŋo i diŋit na ‘dutet.
+\v 6 Ko yina kuwe lyoŋi ta lyoŋon ma’di tianana ta ŋoŋoŋga moriesi ka’de ka’de ko diŋit a na’dit,
+\v 7 Anyen yupesi kasu tetema kode a gwak. Dakap kakarju ma’di nagon se a tema ko kimaŋ. Yubbo nasu ko a tema gwon ko ‘bulit lwolwoŋ dakap, a molu jakindi ta pupuresi ko kwelen, se ko bula i lor lo kwiyani yesu kristo lu.
+\v 8 Ta nyanyar lepeŋ ma’di kodo ta a ko met lepeŋ; ta yuyup lepeŋ ma’di kodo ta a ko met lepeŋ, a ta lyoŋi lyoŋon ko lyoŋon a duma parik nagon kulya kayit a bulo jama, ama gwon ko bullet a duma nagon po ki,
+\v 9 A ta wuji lwokit na kodudwolon kasu nagon a tutuŋet na yubbo nasu.
+\p
+\v 10 Nebijin logon koju kere keju adi ŋun molu ‘dogga ta kilo kere ga’yu yina lwokit a ke piyunda kulya kayit ko tirikwet.
+\v 11 Mulokotyo lo kristo lo gwon kasu i mugunya lo ‘beron tuggo ŋoŋesi ti kristo ko ŋo nakwekwelen nagon popo i mukok, a se morji denunda kaŋo ko yilo mulokotyo yutakinda ko kine ŋo gwon i nan diŋit, kode ko se po ada.
+\v 12 A kwekindi koko adi ŋo nagon se a keju kune se a kikindu ‘borik ama kikindu ta. Ŋo na kiun se koju kunu tianana ŋutu lo jakinda ta loge lo’but i riŋit na mulokotyo loke logon a sunyue ki yu lo kere tukokin ta. Ma’di malaikajin mimindi galunda kine kulya kaŋo.
+\p
+\v 13 Gwe ta ajo kasu i yeyeesi gwoso ŋuto lo kukundkinda mugun i kita. Tiji ta ‘borik. Tuŋ yendi ta ‘doket nagon yesu kristo molu jokin tan a pondi nye nu.
+\v 14 Gwe ta a ŋutu kayiŋak ti kulya, ma ta a gwon gwoso i konesi kasu ti ‘beron nagon ta ‘bak ko nyuŋ den kulya nu.
+\v 15 Nye lo luŋgu ta lo a loke, nyena ama gwe ta a loke i ŋo liŋ.
+\v 16 Kogwon a wuro adi, ta kodo gwon a loke kogwon nan a loke.
+\p
+\v 17 Ko ta kwakwaddu nye logon ‘duŋokindo ŋutu liŋ gwoso i konesi kase ‘bak nyunumbo lo, a ta ‘dindye lepeŋ adi baba, nyena kugge ta lepeŋ na monundi ta i na kak ni na.
+\v 18 Kogwon ta deden adi ŋo na ‘bu’buron gwoso podo kode dakap a ko dakunda ta i gwiliŋit lo’bak ‘bulit logon ta a mirun ko merenyesjin kasu,
+\v 19 Ama ta a dakwe ko rima ti kristo nagon ko ‘bulit a duma parik. Kine rima gwoso ti kiloloŋ logon ‘bak yuyuket kode moriko.
+\v 20 Lepeŋ a wuloki kine kulya a kokwe na gweya na kak, ko kere kweya i kulo perok ‘dutesi kogwon kulya kasu.
+\v 21 Ta a yubbo ŋun kogwon lepeŋ. Ŋun a toŋiju lepeŋ i twan a tindu lepeŋ i bula, anyen ta yuyubboa yendi ŋun.
+\p
+\v 22 Ta tianana kere toke’ya ‘borik i twoju nasu na kulya’diri, a ta nyarji luŋasirik lo yubbo kilo ko tugwakan, nyena nyare ta nyar ‘borik ko toiliyrt kasu liŋ.
+\v 23 Ta kere yuŋwe a loludk. Yuŋwe nasu a gwon a na na mugun nagon ‘bu’buron na, ama a na yeyeŋon. Ta kere yuŋwe kogwon kulyaet lo ŋun logon gwon jorun lo ko yeyeŋon.
+\v 24 Kogwon adi, ŋutu liŋ gwon gwoso doru, a kwelen nase liŋ kwe gwoso koturon ti mu’diŋ. Doru teteyon, a koturon ‘do’done kak;
+\v 25 Ama kulyaet lo matat yeyeŋon ŋupi. Yilo kulyaet a loŋe lo’but logon kere tkuki ta lo.
+\c 2
+\cl Sura 2
+\p
+\v 1 Nyenagon paji ta manesi liŋ, ko momolukesi liŋ, ko ‘burono, ko yulon, se ko jamesi lorok liŋ.
+\v 2 Gwe ta gwoso lupudiet lo pete ta’dure logon yoŋo noggu le. Nyena mindi ta kinyo logon mulokotyo loke lo tindu logon ‘bak momoluket, anyen ta boŋo durundo ki i lwoko kogwon nye.
+\v 3 Kogwon ta kere waŋ ‘busan na matat adi nye a lobut.
+\p
+\v 4 Lepeŋ a ŋurupit lo gwon jorun logon ŋutu a renye lepeŋ, ama ŋun a wulun lepeŋ a’bulit nayit duma. Po ta ko lepeŋ ni,
+\v 5 Anyen ta ‘duko gwoso ŋurupo lo gwon jorun a kadi na mulokotyo anyen tag won a koanejin loke, i wukinda na rubaŋgajin ti toilyet kasu logon ŋun a ruk kogwon yesu kristo.
+\v 6 Kogwon a wuro adi, meddi nan lo petakinda ŋurupit tina, ŋurupit lo goŋet logon a wulwe a gwe ko’bulit a duma. Ŋuto logon a yubbo lepeŋ lo molu a tyuo kuwe.
+\p
+\v 7 Nyenagon ta logon a yubbo lepeŋ kilo, yilo ŋurupit gwon kasu ni a’bulit duma, ama i ŋutu logon a ko yubbo kilo, ŋurupit logon ka’dukok a renya lo, kere wora a ŋurupit tutuŋut lo goŋet lo kadi;
+\v 8 ‘dok adi, nye a ŋurupit kopuket ko a luritot to’dorowet. Koko kopuko kogwon se a renya lo kulyaet. Koko a wuloki i konda tina.
+\p
+\v 9 Ama ta a kotumit na wulwe, a koanejin ti mor. A jur lo gelwe a loke, ko a ŋutu lomoriot ti ŋun, anyen ta boŋo tokuoddu konesi na’but parik nakwekwelen ti lepeŋ logon kere luŋunda ta kaŋo i mude anyen po i parara nayit sorit lo.
+\v 10 Ta koju ‘ban ŋutu, ama tianana tag we a ŋutu ti ŋun; ta koju a ko yataki, ama tianana ta kere yataki.
+\p
+\v 11 Julin kuwe lo nyanyara, nan mamandu ta ko konesi murek adi, ta a lelelok ko a lo momonundo nyen paji ta ŋo ti mugun nagon momoro ko kodudo kine.
+\v 12 Gwe ta ko gwiliŋet lo’but ko paganajin i komoŋ, anyen na ŋokindi se adi ta a katoronyak na, a se boŋo meddi konesi kasu na’but a pupurji ŋun i lor lo ppondi nye lu.
+\p
+\v 13 Nyena kogwon kulya ti matat likaŋ, kuŋgi ta saresi liŋ logon tetejik ti jur a teten kilo kuŋgi tam or logon a duma lo ŋutu liŋ lo,
+\v 14 ‘dok kuŋgi ta midiron logon lepeŋ a sunyun anyen riŋga katoronyak ko anyen pupurja ŋutu logon konda ‘bura kilo.
+\v 15 Kogwon ŋun mimindi adi tit a kondi ‘bura anyen ŋutu lo’boŋ logon a denda kulya kilo boŋo yiŋa taliŋ.
+\v 16 Gwe ta a luuji; ama ko kitani ta tolien nasu a moket na toron, ama gwe ta a’dupi ti ŋun.
+\v 17 Kuŋgi ta ŋutu liŋ. Nyare ta nyar luŋasirik lo yubbo kilo. Kugge ta ŋun kuŋgi ta mor.
+\p
+\v 18 Ta kaliponok, rugge ta sara komonye kita ko twoyit. Gwon adi ta kugga ŋutu logon a lo’but ko logon loilyet lilik tuŋ, ama dok kuŋgi ta ŋutu logon a kaŋajin kilo.
+\v 19 Kogwon kodo na a ŋo no’but ko ŋuto ŋoŋga taliŋ kogwon lepeŋ yeyeju ŋun, ma’di nagon nye a tomio bak kuwe na kulya.
+\v 20 Kogwon built a nyo ko ta ŋoŋga taliŋ i diŋit nagon ta a konda arabat a ta ‘bitoni ‘bito? Ama ko ta ŋoŋga taliŋ i diŋit nagon ta a konda ‘bura a ta tomieni tomie, yina a ŋo na’but nagon tulyoŋgu ŋun.
+\v 21 Kogwon ta kere luŋuki i kine kulya, kogwon kristo ‘dok kere ŋoŋga kogwon kulya kasu, a kolokindi ta miret ta anyen ta kodo kepoddu mokosi kayit.
+\v 22 Lepeŋ a ko konda toron kwoŋ, a momolukesi gwe a ko rye kayit i kutuk.
+\q1
+\v 23 Ko ŋutu a morju lepeŋ a nye konye ropakinda morju; na ŋoŋgi nye nu, a nye gwe a ko tokujenda ŋutu, ama a nye yinikindi mugun ko lepeŋ logon lilija kulya rigwo lo.
+\q1
+\v 24 Nye lepeŋ lo ‘doggu torojin kaŋ kayit i mugun ikodini, anyen yi boŋo twatwa i kulya ti toron ko anyen ruru i kulya ti loti lo rigwo. Ta kere tobiala kogwon ‘dikasin kayit na ‘bitoki kune.
+\v 25 Ta koju kere gigiri gwoso yidin, ama tianana ta kere yite ko kayukunit ni logon a kame tanit lo kodudwolon kasu lo.
+\c 3
+\cl Sura 3
+\p
+\v 1 Nyena ‘dok, taw ate rugge ta sura ko lalian kasu, anyen ko kodo kulye kase kata logon a ruk kulyaet lo ŋun, a ta wate kase kodo jikundi koko ko gwiliŋesi kasu lo’but, ‘bak jambu nene ŋo.
+\v 2 Kogwon lalian kasu molu memet adi ta teŋgu ‘borik i woro abur I kulye kuwen, a tag we a kakukak.
+\v 3 Ti kwelen nasu koŋe gwon a na kaŋo kana gwoso taka na kupir, kode jumu na minyojin logon a dakap, kode jumu na boŋgwot;
+\v 4 Ama ti kwelen nasu gwe i lukata na toilyet, anyen ta jumbo minyojin logon a toilyet lo lilik ko tokoyok kilo minyojin gwon ko ‘bulit a duma ko ŋun i komoŋ.
+\v 5 Nyena gwon tina koju ‘beron, adi wate nagon a katwoyok ti ŋun nagon a yendu lepeŋ kine, totokwelen ‘borik kogwon se ruruk sara ko laian kase.
+\v 6 Nyena gwoso nagon sara a two Abarayama nu a luŋgi lepeŋ a matat loyit, ta tianana gwe a ŋwajik ti sara ko ta konda ‘bura a keŋge kujen nene ŋo.
+\p
+\v 7 ‘Dok ta lalian, si’dani ta ko wate kasu i pirit na geleŋ ‘bak ridiet. Bu’ye taw ate nagon a mamunyak ko ta kine, kogwon ta ŋarju ‘busan na ŋun nagon tindu tar u na, an kwakwasesi kasu koŋe teŋo.
+\p
+\v 8 Kune gwe a kulya ti ‘dutet adi, ta liŋ kodo gwon ko toili geleŋ, i ŋarju na delyaesi ko lyoŋesi i pirit na geleŋ ko kulye ŋutu, tunyare ta tunyar ko ‘borik gwoso luŋasirik, gwe ta ko won na kuwen se ko toilyet lokoyokak.
+\v 9 Ko ropakinda ta toron ko toron, ko ŋutu a morju ta ko ropakinda ta se ko morju, ama kolumbo luŋgi ta’boriet ko ŋun kogon. Kulya kase, kogwon ta kere luŋuki i kine kulya anyen ta boŋo wuju ‘boriet.
+\v 10 Kogwon a wuro adi, ŋuto logon nyanyar gwon jorun, logon mimindi si’da’bura lo, kodo teŋe teŋ ŋedep loyit i kulya narok, ‘dok teŋe teŋ kutuk i jambu i kulya narok, ‘dok teŋe ten kutuk nayit i jambu na momolukesi.
+\q
+\v 11 Ko ‘ben kodo woriŋundi kaŋo i kulya narok anyen koda ŋo na’but, tin ye ga’yi gwon taliŋ a kebbi mukok nayit.
+\q
+\v 12 Kogwon matat medda ŋutu lo rigwo, a lepeŋ gwe ajo i yiŋga na kwakwasesi kase; ama komoŋ na matat gwon a natun ko ŋuto lo konda arabat.
+\p
+\v 13 Nyena ŋa lo konda ta arabat ko ta tidda kulya na’but?
+\v 14 Ama ko ta kodo ŋoŋga kogwon ta konda kulya na’but, a ta kodo gwe a kalyoŋok ko kukugen ta se, an ta ko delya ta,
+\v 15 Ama twoji ta kristo a matat kasu i toilyet. Gwe ta ajo ŋupi i nyonyokindo na ŋutu liŋ logon pija ta i ŋo na yen ta kine ama tukuruki ta se ko tokoyokan se ko twoju.
+\v 16 Gwe ta ko toilyet lo rigwo, anyen ŋutu lo liŋinkindo gwon nasu na’but ko kristo i mugun kulo boŋo wuju yu na kusik i ŋo na ‘do’doji se ta kune.
+\v 17 Ama ko kodo gwon a mindi na ŋun adi ta kodo ŋoŋonga, bia ta ŋoŋga kogwon ta a konda ŋo na’but lwolwoŋ ŋoŋga kogwon ŋo naron.
+\v 18 Kogwon kristo ‘dok a twan daŋ geleŋ a’dutet kogwon torojin kaŋ; lepeŋ a ŋuto yu. Lepeŋ a totua i mugun ama a toruoni i kodudo.
+\v 19 A kodudo nayit iti i tokukindo na kodudolon nagon a rereka kunu,
+\v 20 Kine kodudolon a ti ŋutu logon koju a renye twoju ŋun, na mondi nye madaŋ i kulya kase i perok ti Noa na tetenani ki’bo nu, ŋutu ku’dik, kweja adi bu’dok ka’de lo lwokwe i pioŋ i ki’bo lukata.
+\v 21 Kine pioŋ a kwiyet na Batisimu nagon lwoggu ta tianana. Batisimu ti gwon a lalayi na lut ti mugun, ama a milye logon milyeki ŋun ko toili lo’but. Batisimu lwoggu ta kogwon ŋien na yesu kristo i twan.
+\v 22 Yesu kere tu ki, a gwe ko ŋun i konin lutaten, a malaikajin, ko tokimakan se ko riŋiton a tiki kayit i mukok.
+\c 4
+\cl Sura 4
+\p
+\v 1 Nyena kogwon kristo a ŋoŋga i mugun na, jumukindi ta toili lo geleŋ anyen ta gali ‘borik, kogwon ko ŋuto kere ŋoŋga i mugun kere ko’yu torojin.
+\v 2 Nyena ta kodo joŋga pitono na diŋit nasu i na kak anyen sara ko mindi na ŋun koye gwon ko ‘dekesi ti mugun.
+\v 3 Diŋit na lwoŋgu kere temakinda ta i konda na ŋo nagon paganojin mimindi. Ta kere gwon i konda na ŋo ti yu na kuwe, ko i ‘dekesi ti mugun, ko i memeri, ko i to’betan ka gawa ko i momojuto na gawa roriot, ko yi konda na ŋo na mamana nagon a twoju na nyomuejin logon a ŋunyen.
+\v 4 Paganojin sosoriju kogwon ta a ko morakinda ko se i gwiliŋet lose abur logon se konda abur kana, a se liŋikindi ta.
+\v 5 Se molu wawasakin kulya na kon se kine i nye logon gwe ajo i duŋokindo na kulya ti ŋutu lo gwon jorun se ko kilo twatwa lo.
+\v 6 Kogwon yina kuwe, loŋe lo’but a tokukin i ŋutu lo twatwa. Ŋutu lo twatwa a ‘duŋoki putet na gwondi se i na kak gwoso na ‘duŋoki’e ŋutu liŋ na. Loŋe lo’but a tokuki se anyen kodudwolon kase boŋo ruru gwoso na gwondi ŋun na.
+\v 7 ‘Dutet na ŋo liŋ gwe nyona, nyena gwe ta ajo kasu i yeyeesi. Tiji ta ‘borik anyen ta kwakwaddu.
+\v 8 Lwolwoŋ ŋo liŋ ta kodo tutunyar ko ‘borik ko toilyet liŋ, kogwon nyarju muggo torojin jore.
+\v 9 Wuji ta ‘borik a komu kasu i midijik ‘bak wiwinya.
+\v 10 Ŋun a ‘dogga yi liŋ ko ‘dokesi ka’de ka’de, nyena ti yi gwe a kametak lo’but ti kine ‘dokesi, anyen tutuŋarakin ko ‘borik ko kine ‘dokesi.
+\v 11 Ko lele ŋuto totokujo tin ye tokujo kulyaesi gwoso lo lupe ko ŋun i kutuk; ko lele ŋuto kikitakinda, ti nye kitani i riŋit nagon po ko ŋun, anyen ŋun pupura i ŋo liŋ kogwon yesu kristo. Ti bullet ko riŋit gwe ko lepeŋ ŋupi ŋupi. Amin.
+\v 12 Julin kuwe lo nyanyara, ko soriju ta i ŋo pokin i temba na ta gwoso na tembi kimaŋ na, adi yina ŋo a ŋo sorit nagon a pokin kasu ki.
+\v 13 Nyena gwoso na narundi ta ŋoŋesi ti kristo na lyoŋi ta lyoŋon anyen molu na kwiyani lepeŋ ko minyo loyit nu a ta molu nyolani nyola ko lyoŋon a duma.
+\v 14 Ta a kalyoŋok ko ŋutu a momoraju ta kogwon Karen ti kristo, kogwon mulokotyo lo bubula logon a mulokotyo lo ŋun lo gwon ko ta.
+\v 15 Ko ta ŋoŋoŋga, ko ‘ben gwon kogwon ta a tajuja ŋutu, kode ta a koko’ya, kode ta a konda arabat, kode ta a ŋutu logon pokin i kulya nagon ‘bayin a kasu;
+\v 16 Ama ko lele ŋuto a ŋoŋga kogwon nye a kristianityo ti kuwe nayit ko nye yu, ama tin ye bu’yi ŋun kogwon kine Karen.
+\v 17 Kogwon diŋit kere po nagon ‘duŋoki putet; a ŋutu ti mede na ŋun ‘duŋokini putet a kokwe. Nyena ko yi lo ‘duŋoki putet a kokwe, a ‘dutet nase molu gwe adiŋyo se logon rerenya loŋe lo’but lo ŋun kilo?
+\v 18 A wuro adi, ko ŋutu lo rigwo a lwoko go, a nyo molu na paki i ŋutu logon a twoju ŋun ko i katoronyak kilo?
+\p
+\v 19 Nyenagon ti se logon a ŋoŋga gwoso na mindi ŋun na, ti se yeŋe konda ‘bura ko ti se yinikindi ‘borik i kagwiyanit lose logon bubulo yiniki ti tilopuggo lo.
+\c 5
+\cl Sura 5
+\p
+\v 1 Nan gwon ko kulya na jamaki ŋutu kasu logon a temejik kilo. Nan jambu ko ta kogwon nan ‘dok a lele temejiktyo. Nan a ŋuto logon ‘diri a met kristo i ŋoŋga, a nan yendi ŋarundo na bullet nagon molu kwikwiya nu.
+\v 2 Yugge ta yidin ti ŋun nag won kasu kiden kine. Tiji ta se, a gwon ko riŋaki, ama kogwon ta a wokun gwoso nagon ŋun mimindi na. Tiji ta se ko pusok ko’ben gwon kogwon gurut.
+\v 3 Ko tutumatyan ta ko ŋutu logon a wuloki ta anyen ta titi kilo, ama gwe ta a miresi ti teŋ na yidin.
+\v 4 A na pukindi kagukunit duma nu, a ta molu wuji loguya telet logon a bullet lo a riŋon.
+\p
+\v 5 ‘Dok ta teton kodo twotwo temejik kasu. Ta liŋ kodo jumukinda tokoyok gwoso boŋgo anyen tokitakin ko ‘borik kogwon a wuro adi, ŋun rerenya ŋutu kabulak ti kusik, ama kwekinda ‘busan i ŋutu lokoyokak.
+\p
+\v 6 Tokoyoke ta ‘borik i mukok na konin lo ŋun lo riŋit anyen nye boŋo ‘biyu ta ki i diŋit nayit.
+\v 7 Gubara ta wiwinyesi kasu liŋ ko lepeŋ loki kogwon lepeŋ lo medda ta.
+\p
+\v 8 Tiji ta tiju, ti kuwen kasu gwe ŋa, kogwon miriku losu kaŋoonit gwon gwoso komeru lo wuwuŋi gaga’yu ko nye koja ŋa.
+\v 9 Gwe ta a logo i yupet i renye na lepeŋ, kogwon ta a den adi luŋasirik kasu lo yubbo i kak ‘bukuluŋ kilo ŋoŋoŋga kine ŋoŋesi na geleŋ kine.
+\v 10 A i mukok nagon ta kere ŋoŋga ko diŋit a na’dit nu, a togo’yi ta, a togwi’dikindi ta go. Lepeŋ a ŋun logon ‘busan na nyarju liŋ gwon ko lepeŋ, logon a luŋunda ta i ŋarunda na bullet na yeŋ nyin ko kristo i mugun lo.
+\v 11 Ti tumatyan gwe ko lepeŋ ŋupi ŋupi, Amin.
+\p
+\v 12 Nan a wurokin na yina leta na’dit ko ŋaret na siliwano logon a luŋaser lo yubbo logon nan yiyinkin i kita lo. Nan wurokindo ta anyen togo’yu ta ‘dok ma tukurukindo adi kine ŋo liŋ ‘diri a’busan na nyarju gwak na ŋun. Gwe’de ta ŋo i na ‘busan.
+\p
+\v 13 Teŋ na kayupok lo gwon Babela yu logon ŋun a wulun gwoso ta kulu a roman ko ta. ‘Dok marako ŋiro lio roman ko ta.
+\v 14 Rome ta ko ‘borik ko ‘bi’biyet na nyarju. Ta liŋ logon gwon ko kristo i mugun kilo, nan roman ko ta adi, ti taliŋ gwe ko ta.

62-2PE.usfm

@@ -0,0 +1,86 @@
+\id 2PE
+\ide UTF-8
+\h 2 Petero
+\toc1 2 Petero
+\toc2 2 Petero
+\toc3 2pe
+\mt 2 Petero
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 Nan simon petero koliponit ko a luyokie lo yesu kristo, roman ko ta logon ko yupet nagon a ‘bulit gwoso nikaŋ na. Yina yupet ŋun likaŋ kalwokonit yesu kristo lo tindu yi liŋ kogwon lepeŋ a lo rigwo.
+\v 2 Nan roman ko ta adi, ti’busan ko taliŋ gwe ko ta bia parik i denda nasu na ŋun ko na yesu matat likaŋ.
+\p
+\v 3 Matat likaŋ ko riŋit nayit na ŋun na, kere tindu yi ŋo liŋ nagon miminikin i gwon ko i kugga na ŋun. Yi a pu kine ŋo i denda nikaŋ na lepeŋ logon a luŋunda yi i ŋarju na bullet nayit ko gwon nayit a lobut parik kwekwelen.
+\v 4 Nyena kogwon kine ŋo nye kere milyekindo yi mulyejin dumalak parik logon ko ‘bulit, anyen i kine ŋo ta boŋo pupujo i ŋo na ‘bu’buron ti na kak kine kogwon ‘dekesi narok, ‘dok anyen ta boŋo ŋarunda gwon gwoso ŋun.
+\p
+\v 5 Nyena kogwon yina kuwe, tisakindi ta ‘borik i’yalakinda na kelan kasu i yupet, ko i ‘yalakinda na denda kasu i kelan,
+\v 6 Ko i ‘yalakinda na teŋgu na ‘borik kasu i denda, ko i ‘yalakinda na ŋaŋaddu tojo ko ‘dutet kasu i teŋgu na ‘borik, ko i ‘yalakinda na kugga na ŋun kasu i ŋoŋaddu tojo ko ‘dutet.
+\v 7 Ko i'yalakinda na toluŋaserin kasu i kugga na ŋun, ko i ‘yalakinda na nyarju kasu i toluŋaserin.
+\v 8 Kogwon ko tag won ko kine ŋo abur, a se tindi ta adi ta ‘bayin a yokia kode ‘bak ludweki i denda nasu na matat likaŋ yesu kristo.
+\v 9 Ama ŋuto logon ‘bak kine ŋo lo a mo’doke a koŋye metaddu pajo. Lepeŋ a boŋo adi nye a lalai I torajin kayitti ‘beron.
+\v 10 Nyenagon luŋasirik kuwe, tisakindi ta ‘borik anyen ta boŋo tindu luŋu nasu ko wulwe nasu i dena gwak-kogwon ko ta kokon kine ŋo a ta molu konye ‘doro su.
+\v 11 A kirut ta molu rukokini i lupo a lui i tumatyan na yeŋ nyin na matat likaŋ kalwokonit yesu kristo.
+\p
+\v 12 Ko na kuwe nan mimindi toyiyikindo ta kine kulya i diŋitan liŋ, ma’di kodo ta a den se ko kere gwi’dikin i to’diri nagon tag won ko nye na.
+\v 13 Nan yeyeju adi, meta a na’but koyo na gwongi nan nyu ko na mugun nagon a mororgo na, i toyiyikindo na ta kine kulya.
+\v 14 Kogwon nan deden adi o diŋit a na’dit nan molu kokolokin na morogo nio, gwoso na kwekindi matat likaŋ yesu kristo nan nu.
+\v 15 Nyena nan molu morju parik i tetenda adi ta molu yuyundo kine kulya i diŋitan liŋ na mindi ta i mukok nagon nan kere wudda i na kak na.
+\p
+\v 16 Kogwon na tukokindi yi ta riŋit na matat likaŋ yesu kristo se kop o nayit nu, yi ba ko mirakinda lukikirilon kana logon yolo ko koŋon na ŋutu, ama yi kere met lepeŋ ko konyen kaŋ i todumalan nayit.
+\v 17 Ŋun monye a bula a’dok toduma’yu lepeŋ, na pondi yilo gworo ki yuk o lepeŋ ni na i minyo loyit duma bia parik kulya adi, yilo a pilili lio lo ŋiro lo nyanyara logon nan a lyoŋgi parik lo.
+\v 18 Yi ko ‘borik kere yiŋ yilo gworo kuun ki yu, na gwondi yi ko lepeŋ i pirit na geleŋ i mere loke lo rurwan nu.
+\v 19 Kine ŋo a tin yi i yubbo bia parik kulyaesi lo jam nebijin koju kulu. Kodo a na’but ko ta yiyiŋ kilo kulyaesi, kogwon se gwon gwoso lombo lo kobbu i pirit nagon a mude tojo ko baŋun na kak, a dabur pukoki kasu i toilyet.
+\v 20 Ama a kokwe dene ta den adi, lele ŋuto ‘bayin logon bubulo tokorju kulya ti ŋun na wuro nagon a keyo kune ko mgun nayit,
+\v 21 Kogwon ŋutu ‘bayin logon a wakunda keju, ama mulokotyo loke lo ri’dikinda koko i jamu na kulyaesi lo po ko ŋun.
+\c 2
+\cl Sura 2
+\p
+\v 1 Ama nebijin ‘buronok ‘dok koju a pukun ko ŋutu ti yisaraele kiden, gwoso nagon katodinok ‘buronok molu gwon kasu kiden na. Kilo katodinok ‘buronok molu sukindo ŋo nagon a koresi i totindo nase, ma’di rerenye matat logon kere gworundo se lo, a molu jakindi ‘borik korit nagon ‘dukin ‘de’de kijek.
+\v 2 A ŋutu jore molu kepoddi koko i gwiliŋit lose lo yu na kwe’de lo kon se aka lo, a kilo lo to’diri molu jamani arabat kogwon ŋo na kon se kune.
+\v 3 A se molu lukundi gurut kasu ko todinesi ‘burono kogwon goma nase. Ama putet logon koju ‘beron a ‘duŋoki i koko lo momondu koko. Katukaranit lose ti doro.
+\p
+\v 4 Ŋu a ko kolokin malaikajin logon kere toronda kulo, ama a gubaddi se kak yu i pirit riŋit, a ‘de’deleji koko i mude a rereka, momondu lor ‘duŋet lo putet.
+\v 5 A nye gwe a ko kolokin kak koju ‘beron nu, na jondi nye bar i kak na ŋutu logon a twoju ŋun kilo, ama a nye lwoggi Noa katokuonit lo leti lo rigwo se ko kulye ŋutu buryo.
+\v 6 A ŋun ke ‘duŋokin kojino ti sodama ko gomora i koroasut, a nyokundi se kak a kurok, a tindi se a miret i ŋutu logon a twoju ŋun logon molu po kase i mikok kilo.
+\v 7 Ama a nye lwoggi loto logon a ŋuto lo rigwo, logon dedelya parik ko konesi ti yu na kuwe na kon ŋutu lorok aka kune.
+\v 8 Kogwon yilo ŋuto lo rigwo si’da ko koko i pirit na geleŋ lepeŋ memet ko yiyiŋ ŋo na kona kune konesi kase nagon korju saret kune totomi toili loyit lo rigwo perok liŋ.
+\v 9 Matat deden ko nye lwokun ŋutu lo twoju nye kulo ada kase i moriesi. Lepeŋ deden ‘de’ya ŋutu lorok i pirit ririŋet tojo ko lor ‘duŋet lo putet.
+\v 10 Kegga se logon woworo i ‘dekesi kase narok tin a mugun, logon a kalak a ‘bon sara kilo. Kilo katodinok ‘buronok a kaŋajin, konda gwoso na mindi se na, a ko’ye kojen momoroju teŋ na malaikajin lo bubula.
+\v 11 Ama malaikajin logon lwolwoŋ kilo katodinok ‘buronok i riŋit ko i kido kulo a ko joŋga se i putet ko matat i komoŋ ko momoroju.
+\v 12 Kilo ŋutu gwon gwoso kijakwa nagon a denda kulya, nagon kita gwoso i ‘dekesi kase, nagon a yuŋwe anyen loloka ko tatatua. Kilo ŋutu momoroju ŋo nagon se ‘bak ko kurun kune, a se molu tatuani tatua gwoso kijakwa.
+\v 13 Koko ropaki ŋoŋga kogwon se a toŋoŋga kulye ŋutu. Koko nyanyar to’betan ko yawa i tuparan-koko gwon gwoso lut nagon ‘yodda ta akere kor ta na nyesi se ko ta i pirit na geleŋ na, a se nyare nyar momolugga ta.
+\v 14 Kuwen kase a jore ko lubbo a konye bulo ko’yu toron. Koko togiraddu ŋutu lomunyak i konda na toron. Toilyet kase a diniki goma gurut, a ŋun kere lom koko;
+\v 15 Koko ke ko’yu kiko lo rigwo a kere giran, a kepoddi kiko lo Balam ŋiro lo Beor logon nyanyar ropaki i konda na toron.
+\v 16 Ama a nye ke yuyuko kogwon toron nayit, kogwon kaine nagona jambu na jambi jambu ko gworo lo ŋutu, a teŋgi yilu nebi i konda na ŋo na mamala.
+\p
+\v 17 Kilo ŋutu gwon kidiya logon ‘bak pioŋ, koko gwon gwoso luruot logon wukoji ko kobuŋok duma. Pirit nagon a mude adi ‘dii a wuloki koko.
+\v 18 Koko jajambu kulyaesi lobut logon a ŋo kana i lulukunda na ŋutu logon pete pujo i gwiliŋit lo tupaganon kilo, a tetendi ‘dekesi narok ti mugun se ko konesi ti yu na kuwe a meyi.
+\v 19 A se rukokindi koko i gwon a lui, ama se ko ‘borik a ‘dupi ti ŋo na korju ŋutu, kogwon ŋuto a’dupiet lo ŋo nagon a te’ya lepeŋ na.
+\v 20 Kogwon ko ŋutu ke rwoddu i tolupesi tin a kogwon denda nase na matat likaŋ kalwokonit yesu kristo, ama ko kine tolupesi ‘dok ke mok se, a kere te se, a kulya kase worani a naeok bia parik lwolwoŋ ti kokwe kunu.
+\v 21 Kodo a na’but kase ko se kwoŋ a ko den kiko lo leti lo rigwo, lwolwoŋ nagon se ke den lo kiko i koyu na saresi loke logon kere tiki se kulo a kukutoro bot.
+\v 22 Ŋo na jama i tolupet kune a pokin kase ki a gwak adi, ‘Dioŋ a yito kayit I jaat, dok adi, wuri nagon kerekwo na ‘dok a yito I gwugwuluŋgo na mugun i wo’do’do.
+\c 3
+\cl Sura 3
+\p
+\v 1 Julin kwe lo nyanyar, na tianana a leta nio tomurek na wurokin nan ta na. I kine letajin murek nana ke wurjo i toyiyikindo na ta yeyeesi na rigwo,
+\v 2 anyen ta kodo yeyeju kulya na jam nebijin loke koju kunu, ko anyen yeyeju saresi ti matat likaŋ kalwokonit, logo luyokie lo sunyuki ta kilo lo jonda.
+\p
+\v 3 A kuwe dene ta den adi i perok ‘dutesi kakwekweniak logon konda gwoso i ‘dekesi kase kulo molu opo, a se molu kwekweninw ko ta.
+\v 4 A molu do’doji adi, nye a milyeju adi nye molu yiyite. Ko nye a po? Kogwon suluja i lor logon merenyjin kaŋ a twatwa lu, ŋo liŋ yoŋon gwoso na gwoggi se i suluwa na gwiya na kak nu.
+\v 5 Kulo ŋutu a ‘bon yiyiundo adi koju ‘beron ŋun a kulya, a ‘diko se kak gwedenye kaŋo i kiden na pioŋ ko i pioŋ kata.
+\v 6 A nye ‘dok kulyani kulya, a kak na yinu diŋit muluani mulua ko pioŋ a’dok ke koro.
+\v 7 Yilo kulyaet lo geleŋ lo a ’de’ya ‘diko ko kak anyen mondu ‘yura ko kimaŋ i lor ‘duŋet lo putet na tukaraki ŋutu logon a twoju ŋun kilo.
+\v 8 Julin kwe lo nyanyara, ta kodo a boŋo na ŋo geleŋ adi lor geleŋ gwon ko matat likaŋ gwoso kiŋajin alip geleŋ, ‘dok kiŋajin alip geleŋ gwon gwoso lor geleŋ.
+\v 9 Matat a karakin i kulya na ruk lepeŋ kune, gwoso na yeyeji kulye ŋutu adi lepeŋ a karakin na, ama nye a yatakin ta parik a ko’ye mindi adi ti lele ŋutu ko’ben kokoro, ama lepeŋ mimindi ŋutu liŋ kodo yi lopuggo na toilyet.
+\v 10 Ama lor lo matat molu popo gwoso kalanit, a ‘diko molu likioro likiioro adi wur, a toro’ba kayit molu luksokoni lusoko ko yuloŋ na kimaŋ, a na kak se ko ŋo nag won i lukata nayit kune liŋ molu ‘yurani ‘yura.
+\p
+\v 11 A ko kine ŋo liŋ molu lusoko tina, ta kodo gwon a kulon ŋutu i gwiliŋ kasu? Ta kodo gwon a ŋutu loke lo twoju ŋun.
+\v 12 Na momondi ta po na lor lo ŋun ko na rurumbi ta ‘durokin na yilu lor nu. Yu lor molu tin ‘diko i lilikara ko kimaŋ, a toro’bo kayit molu luluookoni lulu soko ko yuloŋ na kimaŋ.
+\v 13 Ama yi mondu ‘diko ludukotyo se ko kak ludukotyo nagon leti lo rigwo si’da kata, gwoso na rukokindi ŋun yin a.
+\p
+\v 14 Nyenagon julin kwe lo nyanyara, na momondi ta kine ŋo i pokin nu, tisakindi ta ‘borik anyen lepeŋ boŋo pujo tag won taliŋ ‘bak ‘yottet kode korit kayit i komoŋ.
+\v 15 Yeyene ta yeye adi yatakinda na matat likaŋ tindu yi kwake anyen yi lwolwoko, gwoso nagon paulo luŋaser likaŋ lo nyanyara a wurokindi ta i koŋon nagon kere tiki lepeŋ na.
+\v 16 Lepeŋ a wurjo kine kulya i letajin kayit liŋ-kunie kulya kata kayit i letajin nagon a nago i kurwe, a ŋutu lu’boŋ ko a lokolokak tukoloŋgi tokoret na kine kulya gwoso na tukeoloŋgi se kunie kulya ti ŋun na wuro kune. Nyena koko jakinda ‘borik korit.
+\v 17 Nyenagon ta julin kwe lo nyanyara, ta kere den kine kulya a kokwe. Nyena kunyar ta, ko’ben ta lulukaji ko giresi ti ŋutu logon a ‘debba saresi kilo, anyen tag won a ‘dororo kaŋo i gwo’dan nasu go.
+\v 18 Ama yeŋe ta i ‘durjo i ‘busan na nyarju ko i denda na matat likaŋ kalwokonit yesu kristo. A bullet gwe ko lepeŋ tianana ko ŋupi ŋupi, amin.

63-1JN.usfm

@@ -0,0 +1,144 @@
+\id 1JN
+\ide UTF-8
+\h 1 Yoani
+\toc1 1 Yoani
+\toc2 1 Yoani
+\toc3 1jn
+\mt 1 Yoani
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 Kule na kulya gwon a kulyaet lo Ru. Yilo kulyaet koju a kere gwon kata suluja i suluet; yi a yiŋ lepeŋ, a yi ke met ko kwen kaŋ; yi a met laepeŋ, a yi ke’bo ko konisi kaŋ.
+\v 2 Yina Ru a kwiya, a yi ke met lepeŋ, a yi ke tokorju kulya kayit. A yi ke tukokin ta kulya kayit, adi, lepeŋ a ru na yeŋnyin nagon gwon ko ŋun monye a ke kweki yi na.
+\v 3 Yi koti a tukokindo ta ŋo nagon yi ke met ko yiŋ kune, anyen ta boŋo gwon a ŋo geleŋ ko yi i pirit na geleŋ; yina tojulin niyaŋ gwon i pirit na geleŋ ko ŋun monye se ko ŋiro loyit yesu kristo.
+\v 4 Yi wurokindo ta kine kulya anyen yi se ko liŋ lyolyŋon parik ko toiliko kaŋ liŋ.
+\p
+\v 5 Loŋe logon yi a yiŋun kayit a tukokindo ta lo nye lo, adi ŋun a parara a mude gwe ‘bayin kayit kayit kwoŋ.
+\v 6 Ko yi kulya adi yi tojulin ko lepeŋ kolumbo a yi woroni i mude, yi jambu kulya ‘burono, a yi kenye konda kulya ti to’diri.
+\v 7 Ama ko yi woro i parara gwoso na gwondi nye i parara na, a yi tojuline ko ‘borik, a rima ti yesu ŋiro loyit lalaji yi i torojin liŋ.
+\v 8 Ko yi kulya adi ‘bak torojin yi momolugga ‘borik, a yi gwe ‘bak kulya ti to’diri kayaŋ i toiliko.
+\v 9 Ko yi tutuk torojin kaŋ kaŋo lepeŋ a lo gwogwo ko a lo yiyinki i pitokindo na yi i torojin kaŋ ko i toke ‘ya na yi i ŋo narok liŋ.
+\v 10 Ko yi kulya adi yi ‘bak totoronda, a yi kondi lepeŋ a’buronit, a kulyaet loyit gwe ‘bayin kayaŋ i toiliko.
+\c 2
+\cl Sura 2
+\p
+\v 1 Ŋwajik kwe, nan wurokindo ta kine kulya anyen ta boŋo gwon a toronda. Ama ko kodo lele ŋutu a toeonda, yi kata ko ŋuto logon gwo’dan i kulya kaŋ ko ŋun monye i komoŋ, yilo ŋuto a yesu kristo logon a lo gwogwo lo.
+\v 2 Lepeŋ a tokelet lo torojin kaŋ ‘bayin toke’ya torojin kaŋ ka’de ama lepeŋ toke’ya torojin ti ŋutu tin a kak’ liŋ.
+\p
+\v 3 I yina yi a den adi yi deden lepeŋ, ko kodo yi ‘de’dep saresi kayit.
+\v 4 Ŋuto logon kulya adi, nan deden lepeŋ, ama a ‘debba saresi kayit lo lepeŋ a ‘buronit, a kulya ti to’diri gwe ‘bayin ko lepeŋ i toili.
+\v 5 Ama ko ŋuto logon a ‘deebba kulyaet loyit, diri nyarju na ŋun a temakinda kayit I toili. I yina yi deden adi yi gwon ko lepeŋ i mugun, adi,
+\v 6 Ŋuto logon kulya adi nye gwon ko ŋun i mugun ko ŋun i mugun lo a tin ye kod woroni gwoso na woroni kristo na.
+\p
+\v 7 Ta lo nyanyara kilo, nan ‘bayin wurokindo ta saret loluduk, ama lo a saret lo ‘beron lodon tag won ko nye i suluwa lo. Yilo saret lo ‘beron a kulyaet logon ta ke yiŋ lo.
+\v 8 Kolumbo nan wurokindo ta saret loludok yilo saret a gwak ko kristo i mugun ko kasu i mugunya, kogwon mude ‘bakani ‘baka, a parara nagon a’diri gwe i pararaju.
+\v 9 Ŋuto logon kulya adi nye gwon i parara ama a mandi luŋaser, lepeŋ nyu gwon i mude.
+\v 10 Ŋuto logon nyayar luŋaser lo, lepeŋ nye gwon i parara. Ŋo gwe ‘bayin nagon tindu lepeŋ i'doro.
+\v 11 Ama ŋuto logon maman luŋaser lo, lepeŋ gwon i mude, a woroni i mude, kogwon mude kere tomuseju kwen kayit.
+\p
+\v 12 Ŋwajik kwe, nan wurokindo ta kine ulya kogwon ta kere pitoki i torojin kasu kogwon Karin ti kristo.
+\v 13 Ta komonye, nan wurokindo ta kine kulya kogwon ta deden nye logon kata suluja i suluet lo.
+\v 14 Ta ŋwajik, nan kere wurokin ta kine kulya kogwon ta a logo, a kulyaet lo ŋun gwe kasu kasu i toilyet, a ta ke te’ya yilo loron lo.
+\p
+\v 15 Ko nyarju ta na kak, kode ŋo nagon gwon i na kak kune, a ko lele ŋuto nyanyar na kak, a nyarju na ŋun monye gwe ‘bayin kayit i toili.
+\v 16 Kogwon ŋo liŋ nagon gwon i na kak kune, kweja adi ‘konesi narok, ti mugun, ko belesi narok, se kotoor ‘bo ti na kak nagon ŋutu bu’ya ‘borik ko se kune, kune ŋo a po ko ŋun monye yu, ama a tin a kak.
+\v 17 Na kak se ko ŋo nagon ŋutu mimindi kata kune ‘ba’baka, ama ŋuto logon kokon ŋo nagon ŋun mimindi kune, lepeŋ yeyenon ŋupi.
+\p
+\v 18 Ŋwajik kwe, nag we a diŋit na ‘dutet! Ta kere yiŋ adi miriku lo kristo yilo popo, tianana merok jore ti kristo kere po. I yina yi deden adi na gwe a diŋit na ‘dutet.
+\v 19 Kilo ŋutu a geladdu ‘borik kaŋo kayaŋ kata, ama se ‘bayin a ti teŋ nikaŋ, a se yeŋe gwon ko yi. Ama se a gelddu ‘borik kaŋo anyen boŋo kweki koke adi, lele lose ‘bayin a lo teŋ nikaŋ.
+\v 20 Ama ta a ŋutu logon yilo loke kere we’ya, a ta liŋ dene den kulya.
+\v 21 Nan kere wurokin ta, ama ‘bayin adi kogwon ta’ba den kulya ti to’diri, ama kogwon ta deden kulya kayit, kodi ta deden adi, ‘burot ‘bayin na lupundo kaŋo i kulya ti todiri.
+\v 22 Ŋa logon a ‘buronit? Ŋona a nye lo renya adi, yesu ‘ban a masia lo le? Lepeŋ a miriku lo kristo, kogwon nye a renya ŋun monye se ko ŋiro loyit.
+\v 23 Ŋuto lo renya ŋiro lepeŋ koti gwon ko ŋun monye.
+\v 24 Nyena ti ŋo nagon ta a yiŋ i suluwa a kine gwo’de kasu i toilyet. A ko ŋo nagon ta a yiŋ suluwa kine gwe kasu i toilyet, a ta koti gwoloŋe ko ŋiro lo ŋun i mugun ko ŋun monye i mugun.
+\v 25 Ŋo nagon lepeŋ a milyekin tindu yi na a run a yeŋ nyiŋ.
+\p
+\v 26 Nan wurokindo ta kine kulya i kulya ti ŋutu logon mindi togirja ta.
+\v 27 A ko gwe gwoso ta, welet nagon nye a we’yi ta na gwon kasu i mugunyar, a lete ŋuto gwe ‘bayin logon miminikin anyen todindo ta welet nagon nye a we’yi ta na nye na todindo ta kulya liŋ. Yina wela nasu a gwak ‘bayin a ‘burot. Nyena gwoso nagon nye kere todindo ta nu, gwode ta kayit i mugun.
+\p
+\v 28 Nyena ŋwajik kwe, gwo’de ta ko kristo i mugun, anye ko lepeŋ molu a punun a yi boŋo gwode a purwat, a gwode ‘bak yu na kwe i po nayit.
+\v 29 Ko ta deden adi lepeŋ a lo gwogwo, ta kodo kukurun adi ŋutu liŋ lo konda ‘bura kilo a ŋwajik ti ŋun.
+\c 3
+\cl Sura 3
+\p
+\v 1 Meddi ta duma gwanan nagon ŋun monye aje nyarji yi na na luŋuni yi a ŋwajik kayit na! Ee, yi’diri a ŋwajik kayit. Kuwe nagon ŋutu ti na kak ‘bak den yi na, kogwon se’bak den lepeŋ.
+\v 2 Ta lo nyanyara kilo, yi tianana gwe a ŋwajik ti ŋun, ama ‘bak nyuŋ kweya ko yi molu gwon diŋyo, ama yi deden adi ko nye a kweya a yi molu gwe gwoso lepeŋ, kogwon yi molu memet lepeŋ gwoso na gwongi nye na.
+\v 3 Nyena ŋutu liŋ logon yendu kristo kilo kodyo toke’ya ‘borik gwoso na gwongi nye a loke na.
+\v 4 Ŋutu liŋ logon konda torojin kilo ‘beleŋgu saret; Ee, toron ‘diri a ‘beleŋgu na saret.
+\v 5 Ta a den adi, lepeŋ a pukun anyen lepeŋ boŋo joŋga torojin ti ŋutu kaŋo, a toron gwe ‘bayin ko lepeŋ.
+\v 6 Ŋuto logon gwon ko lepeŋ i mugun lo a toronda; ŋuto logon a toronda lo a ko met lepeŋ ‘dok a ko den lepeŋ.
+\v 7 Ŋwajik kwe, ti lele ŋuto gwe a togarija ta. Nye lodon yeŋon konda ‘bura lo a lo gwogwo, gwoso na gwongi kristo a lo gwogwo na.
+\v 8 Ŋuto logon yeŋon a kakonanit lo torojin, lepeŋ a ŋiro lo ŋilo kaŋoonit; kogwon ŋilo kaŋoonit a katoronyanit suluja i suluwa na ŋo liŋ. Kuwe nagon ŋuro lo ŋun a pukun na anyen korju konesi ti ŋilo kaŋoonit.
+\v 9 Ŋuto logon ŋun lo yuŋundo lo a yeŋon konda na toron, kogwon gwesin ti ŋun gwon kayit i mugun, a lepeŋ ko nye bulo yeŋon konda toron kogwon lepeŋ a ŋiro lo ŋun.
+\v 10 Ŋwajik ti ŋun se ko ŋwajik ti ŋilo ko=aŋoonit dena i ŋilo kiko adi, ŋutu logon a konda ‘bura kode a nyarju luŋasirik kilo a gwon a ti ŋun.
+\p
+\v 11 Ŋilo a loŋe logon ta aje yiŋ i suluwa lo, adi yi kodyo tutunyar ko ‘borik;
+\v 12 Ti gwon gwoso kaina logon a lo ŋilo loron, a lengi luŋaser lonyit. Ko nyo nagon nye lenga lepeŋ? Nye lenga lepeŋ kogwon konesi kayit a narok, a ti luŋaser lonyit gwe a ba’but.
+\v 13 Ta luŋasirirk, ko sorju ta ko ŋutu ti na kak maman ta.
+\v 14 Ti a den adi yi kere lwoŋoddu kaŋo i twan tojo i ru, kogwon yi nyanyar luŋasirik. Nye logon a nyarju lo lepeŋ yeŋon i twan.
+\v 15 Ko lele ŋuto maman luŋaser, lepeŋ a kaleŋanit. Ta a den adi ru na yeŋ nyin ti yeŋon ko kaleŋanit i mugun.
+\v 16 Ko ŋiro kuwe yi kere den ko nyarju na a nyo, adi kristo a paju ru nanyit kogwon kulya kaŋ. Nyena ti yi agu kodyo paji ru nikaŋ kogwon kulya ti luŋasirik.
+\v 17 Ama ko lele ŋuto gwon ko toro’bo ti na kak a meddi luŋaser ko ko yoŋo na ŋo, a togo’yi toili loyit i dogga na lepeŋ, a nyarju na ŋun kirut gwe a nyo kayit i mugun?
+\v 18 Ŋwajik kuwe, ti yi gwe a nyarju ko kulyaesi kode ko kutusin kana, ama ti yi nyarji ko konesi ko kulya’diri.
+\p
+\v 19 Nyena ko yina kuwe a yi dendi adi yi gwon i kulya ti to’diri, a yi sugge toilyet kaŋ kayit i komoŋ.
+\v 20 I ŋo liŋ nagon toilyet kaŋ lo tuggo adi yi a konda arabat, kogwon ŋun a duma lwolwoŋ toilyet kaŋ ko deden ŋo liŋ.
+\v 21 Ta lo nyanyara kilo, ko toilyet kaŋ ‘bak tuggo adi yi a konda arabat, a yi gwe a boriya ko ŋun i komoŋ;
+\v 22 A yi wuji ŋo nagon yi a piyun kayit kune, kogwon yi ‘de’dep saresi kayit, a kondi ŋo nagon tulyoŋgu lepeŋ kune.
+\v 23 Lo a saret loyit adi, yi kodyo yuyup Karen ti ŋiro loyit yesu kristo, a tunyare ko ‘borik gwoso na sarakindi nye yi na.
+\v 24 Ŋutu liŋ logon ‘de’dep saresi kayit kilo, koko gwon ko ŋun i mugun a ŋun gwe kase i mugunya. Mulokotyo loke logon ŋun kere tikin yi lo tindu yi dendya adi ŋun gwon kayaŋ i mugunya.
+\c 4
+\cl Sura 4
+\p
+\v 1 Ta lo nyanyara kilo, ko yubbo ta muloko liŋ, ama teme ta tem muloko, anyen ta deden ko se a ti ŋun kode a legelok, kogwon nyutulu ‘buronok jore a kere rekin i na nan.
+\v 2 Yina ta bubulo titimba mulokotyo lo ŋun; kweja adi, muloko liŋ logo tuggo adi yesu a masia logon a po i na kak a ŋuto kilo, se a ti ŋun.
+\v 3 Ama muloko liŋ logon a dend tuggo tina i kulya ti miriku lo kristo, kogwon ta kere yiŋ adi yilo miriku lo popo, Ee, tianana lo gwe kata i kak ni.
+\p
+\v 4 Ŋwajik kuwe, ta a ti ŋun, ta kere te’ya nyutulu ‘buronok, kogwon ŋun logon gwon kasu i mugunya lo a duma lwolwoŋ miriku lo kristo logon gwon i na kak lo.
+\v 5 Ŋutulu ‘buronok a ti na kak, a se jambi gwoso na jambi ŋutu ti na kak na, ŋutu ti na kak yiŋge koko.
+\v 6 Yi a ti ŋun; ŋuto logon deden ŋun lo yiyiŋ kulya kaŋ, a nye logon ‘bayin a lo ŋun lo a ‘bon yiŋga kulya kaŋ. I yina a yi bulonibulo gwulu’yu ko mulokoyto lo to’diri se ko mulokotyo lo lyaŋon.
+\p
+\v 7 Ta lo nyanyaro kilo, ti yi tunyare ta tunyar ko ‘borik, kogwon nyarju na po ko ŋun yu. Nye logon nyanyarju lo a ŋiro lo ŋun, a dendi ŋun.
+\v 8 Ŋuto logon a nyarju lo a denda ŋun, kogwon ŋun lo a nyarju.
+\v 9 I yina ŋun a kweja nyarju nayit kayaŋ i mugunga, a nye sunyukindi yi pilili loyit lo ŋuro i na kak, anyen yi boŋo gwon jorun kogwon lepeŋ.
+\v 10 Nyarju gwon tina adi, ti gwon adi yi lo nyarju ŋun, ama ŋun lo nyarju yi, a sunyundi ŋiro loyit a tokelet lo torojin kaŋ.
+\v 11 Ta lo nyanyara kilo, ko ŋun nyanyar yi tina. Yi ‘dok kodyo agu tutuyar ko ‘borik.
+\p
+\v 12 Lele ŋuto ‘bayin kwoŋ logon kere met ŋun; ama ko yi tutunyar ko ‘borik, a ŋun gwe kayaŋ i mugunya, a nyarju nayit temakindi kayaŋ i mugunya.
+\v 13 I yina yi deden adi yi gwon kayit i mugun, a nye gwe kayaŋ i mugunya, kogwon nye a tikin yi i ŋarundya na mulokotyo loyit.
+\v 14 A yi kere met a yi kere tokorju adi, ŋun monye a sunyundyo ŋuro loyit anyen gwon a kalwokonit lo ŋutu ti na kak.
+\v 15 Ko ŋuto logon tuggo adi yesu a ŋuro lo ŋun, ŋun gwo kayit i mugun a nye gwe ko ŋun i mugun.
+\v 16 Nyena yi deden ko a yup nyarju nagon ŋun nyarji yi na.
+\v 17 Ko nyarju a temakinda kayaŋ i toilyet, a yi boŋo gwe ko topurwan i lor ‘duŋet lo putet, kogwon gwon nikaŋ i na kak nig won bubulo ko na kristo.
+\v 18 Kujono ti si’da i pirit na geleŋ ko nyarju, ama nyarju na tetemakinda na rikoro kujono kaŋo. Ŋuto logon a kujonit lo a ko nyuŋ temakinda i nyarju, kogwon kujono si, da i pirit na geleŋ ko riŋet.
+\v 19 Ti nyanyarju, kogwon a kokwe ŋun a nyarju yi.
+\v 20 Ko ŋuto logon kulya adi, nan nyanyar ŋun, kudyakan a mandi luŋaser, lepeŋ a ‘buronit, kogwon nye logon a nyarju ŋun logon nye kere met lo, yilo ŋuto a bulo nyarju ŋun logon nye a ko met lo.
+\v 21 Lo a saret logon yi a wu ko kristo lo adi, ŋuto logon nyanyar luŋaser yilo ŋuto agu kodyo nyanyar luŋaser ‘dok.
+\c 5
+\cl Sura 5
+\p
+\v 1 Ŋutu liŋ logon yubbo adi yesu a masia jilo a ŋwajik ti ŋun. Ŋuto logon nyanyar monye ŋwajik lepeŋ nyanyar ŋwajik kayit ‘dok.
+\v 2 Yina yi deden adi yi nyanyar ŋwajik ti ŋun, kweja adi nyanyar ŋun a yi ‘debbi saresi kayit.
+\v 3 Kogwon nyarju nikaŋ na ŋun gwon tina adi, yi ‘de’dep saresi kayit, a saresi kayit a re’dikinda yi go.
+\v 4 Kogwon ŋutu liŋ logon ŋun lo yuŋundyo kilo a te’ya na kak, a yubbo nikaŋ gwe a telet nagon yi te’yi na kak na.
+\v 5 Ŋa logon a katelanit lo na kak? Nye ŋona a gwon a ŋuto lo yubbo adi yesu a ŋuro lo ŋun lo le?
+\p
+\v 6 Yesu kristo a nye logon a po pioŋ se ko rima; lepeŋ a ko po ko pioŋ ka’de ama a po ko rima. Yilo a mulokotyo loke lo tokorju, kogwon yilo mulokotyo a lo to’diri.
+\v 7 Kogwon katokorok kata musala,
+\v 8 Kweja adi mulokotyo loke, ko pioŋ, se ko rima; koko liŋ musala a tuggo ŋo geleŋ.
+\v 9 Ti ruggo kulya na tokor ŋutu kune, a kulya na tokor ŋun kune lwoŋi lwoŋ kine. Kogwon ŋun a tokorju kulya ti ŋiro loyit.
+\v 10 Nye logon a yubbo ŋiro lo ŋun lo, lepeŋ gwon ko kulya na tokoro kune kayit i mugun. Nye logon a yubbo ŋun lo, lepeŋ kere kon ŋun a ‘buronit, kogwon lepeŋ a ko yubbo kulya na tokor ŋun i kulya ti ŋiro loyit kune.
+\v 11 Kulya na tokor ŋun kune gwon tina adi, nye a tindu yi ru na yeŋ nyin, a yina rug we ko ŋiro loyit i mugun.
+\v 12 Ŋuto logon gwon ko yilo ŋuro, lepeŋ gwon ko yina ru. Nye logon ‘bak ŋuro lo ŋun lo, lepeŋ ‘bak yina ru.
+\p
+\v 13 Nan wurokindyo ta logon a yubbo Karen ti ŋuro lo ŋun kilo kine kulya, anyen ta boŋo deden adi tag won ko run a yeŋ nyin.
+\v 14 Yi gwon ko topurwa ko ŋun i komoŋ, kogwon ko yi a pija nene ŋo gwoso na mindi nye na, lepeŋ yiyiŋ yi
+\v 15 A ko yi deden adi nye yiyiŋ yi i ŋo liŋ nagon yi a piyun kune, yi deden adi yi wuwu ŋo nagon yi a piyun kayit kune.
+\p
+\v 16 Ko ŋuto logon a medda luŋaser i konda na toron nagon ‘bayin a twayet, lepeŋ kodo kwakwaddu ŋun kogwon kulya ti yilo luŋaser, a ŋun molu tindi yilo ŋuto ru. Kwakwasesi gwoso kine a ti ŋutu logon a konda toron nagon a teayet. Toron kata nagon a twayet, ama nan a ko kulya adi lepeŋ kodo kwakwaddu kogwon kulya ti ŋina toron.
+\v 17 Kulya narok liŋ a toton, ama toron kata nagon ‘bayin a twayet.
+\v 18 Ti deden adi ŋuto logon ŋun lo yuŋundo lo a yeŋon konda toron, ama a ŋuro lo ŋun lo tiji lepeŋ, a yilo loron a ‘bo’yu lepeŋ.
+\v 19 Yi deden adi yi a ti ŋun a kak ‘bukuluŋ gwe ko yilo loron i riŋit.
+\v 20 Ti deden adi ŋuro lo ŋun kere po. Lepeŋ kere tindu yi kurundo na kulya anyen yi deden nye logon a gwak lo i mugun kogwon yi gwon ko yesu kristo ŋiro loyit i mugun. Yilo a ŋun ‘diri, yina a ru na yeŋnyin.
+\p
+\v 21 Ŋwajik kwe, yiti ta ti ‘borik i ŋunyen logon a ‘buronok kilo.

64-2JN.usfm

@@ -0,0 +1,27 @@
+\id 2JN
+\ide UTF-8
+\h 2 Yoani
+\toc1 2 Yoani
+\toc2 2 Yoani
+\toc3 2jn
+\mt 2 Yoani
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 Nan temejiktyo roman ko do ŋuto duma nagon ŋun a wulun na, se ko ŋwajik kulok logon nan nyanyar i kulya ti to’diri kilo a gwon a nan ka’de ama koti se liŋ logon deden kulya ti to’diri kilo nyanyar ta.
+\v 2 Yi nyanyar ta kogwon kulya ti to’diri nagon gwoŋ gwoŋ kayaŋ i mugunya na, a molu gwe ko yi ŋupi.
+\v 3 Na gwondi yi i kulya ti to’diri ko i nyarju kata na, a yi gwe ko ‘busan, ko yutet se ko taliŋ na po ko ŋun monye na po ko yesu kristo ŋiro lo ŋun monye.
+\p
+\v 4 Nan a lyoŋon parik i pujo na kule ŋwajik kulok logon gwon i kulya ti to’diri, gwoso nagon ŋun monye a sarakindi yin a.
+\p
+\v 5 Nyena, tiyanana nan mo’yu do pon ŋote nikaŋ, ‘ban gwoso nan wurokindo do saret loluduk, ama a saret logon yi kere pu i suluet lo, adi yi kodo tutunyar ko ‘borik.
+\v 6 Nyarju gwon tina adi, yi kodo gwon i saresi kayit. Yilo a saret logon ta kere yiŋ i suluet lo adi, gwe ta ko nyarju.
+\p
+\v 7 Kamomolukak jore kere rekin i na kak. Kilo ŋuto a ruggo adi yesu a mesia logon a po i na kak a ŋuto. Ŋuto lo kulya tina a kamomolukanit ko a lu miriku lo kristo.
+\v 8 Kunyar ta ko’borik anyen ta boŋo gwon a tolikindo ŋo liŋ nagon yi a kitani kine, anyen ta boŋo wuju ropet a duma.
+\v 9 Ŋuto logon a jeletaji ŋerot a gwe ‘bak ‘depakinda i todinesi ti kristo lo, lepeŋ ‘bakan na ŋun. Ama nye logon ‘depakinda go i todinesi ti kristo lo, lepeŋ kata ko ŋun monye se ko ŋiro loyit.
+\v 10 Ko lele ŋuto a tu kasu yini a gwe ‘bak ko jokinda ta kine todinesi, ko’ben ta ‘dok roroman ko lepeŋ.
+\v 11 Kogwon ŋuto lo roma ko lepeŋ lo ŋarunda konesi kayit narok.
+\p
+\v 12 Nan kata ko kulya jore nagon nan mindi wurokindo ta, ama nan ‘buon wurjo i waraga ko iŋka. Ama nan yendu tu i ‘yo’yu na ta anyen jambu ko ta lokomoŋ, anyen lyoŋon niyaŋ boŋo tetemakinda.
+\v 13 Ŋwajik ti sosur nagon ŋun a wulum na a roman ko do.

65-3JN.usfm

@@ -0,0 +1,30 @@
+\id 3JN
+\ide UTF-8
+\h 3Yoani
+\toc1 3 Yoani
+\toc2 3 Yoani
+\toc3 3jn
+\mt 3 Yoani
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 Nan temejiktyo roman ko do Gayo lo nyanyara, logon nan nyanyar lo i kulya ti to’diri.
+\v 2 Ju lio nyanyara, nan momo’yu ŋun adi ti mugun nenut gwe a na’but ko ti do gwe lo’but i ŋo liŋ, gwoso na gwondi do na’but i toili na.
+\v 3 Nan a lyoŋon parik i diŋit na ‘durokindi luŋasirik kayupok a nyonyoggi kulya ti to’diri nenut nu. Ee’diri do gwon i kulya ti to’diri.
+\v 4 Nene ŋo’bayin nagon tulyoŋgu nan parik lwolwoŋ i yiŋga nio adi ŋwajik kuwe gwon i kulya ti to’diri.
+\v 5 Ju lio lo nyanyara, do yiyiniki ‘bura i ŋo liŋ nagon do konakin luŋasirik kayapok madi nagon koko a legelok.
+\v 6 Koko a nyonyoggu nyarju nenet i komoŋ na ŋutu lo momorja a kenisa kulo ŋaraki koko i jo’jo nase i ŋo liŋ nagon jujukin tulyoŋgu ŋun logon yi kitakinda lepeŋ lo.
+\p
+\v 7 Koko jojolo kogwon kulya ti kristo, a se gwe ‘bak ko wuju nene ŋariet ko paganojin.
+\v 8 Nyena yi kodo ŋarakinda ŋutu gwoso kilo anyen yi boŋo kwekinda ‘borik adi yi ŋarunda kita na kulya ti to’diri.
+\p
+\v 9 Nan kere wurokindo kensia waraga, ama Diotrepi logon nyanyar gwon a lo kokuwe lo se liŋ lo a’buon yiŋga yi.
+\v 10 Nyena ko nan a tu kasu yini, na molu totoyiyikin ta ŋo nagon lepeŋ kokon kine. Lepeŋ jambu kulya manesi nagon a na’boŋ i kulya kaŋ. Lepeŋ a yimot kine kulya, ama a lepeŋ renyani wuju luŋasirik logon a kayupok kulo, a teŋgi ma’di ŋutu logon kodo mimindi wuju se kulo, a rikoddi se kaŋo i kenisa.
+\p
+\v 11 Ju lio lo nyanyara, koben do tomirakinda ŋo nagon a narok kine, kolumbo mirundi ŋo nagon a na’but. Nye logon konda ŋo na’but lo a ŋun, ama nye logon konda ŋo narok lo lepeŋ ‘bak ko met ŋun.
+\p
+\v 12 Ŋutu liŋ a tokorju kulya ti Demetrio adi lepeŋ a lo’but, ‘dok kulya ti to’diri tokoru tina. Ee, ‘diri a yi ‘dok tokori kulya kayit a na’but, a do dede den adi yi toorju a to’diri.
+\p
+\v 13 Nan kata kulya ore nagon nan mindi wurokindo do, ama nan a’buon wurojo ko galam lo iŋka.
+\v 14 Nan yendu medda do i diŋit a na’dit a yi molu ti jambi ko do a lokomoŋ.
+\v 15 Ti taliŋ gwe ko do. Julin lo gwon ni kulo a roman ko do. Rombi julin liŋ geleŋ geleŋ ko Karin kase.

66-JUD.usfm

@@ -0,0 +1,44 @@
+\id JUD
+\ide UTF-8
+\h Yuda
+\toc1 Yuda
+\toc2 Yuda
+\toc3 jud
+\mt Yuda
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 Nan yuda kalipuonit lo yesu kristo ko a luŋaser yakobo, nan roman ko ŋutu logon a luŋu logon ŋun monye nyanyar kilo a gaju se ko yesu kristo i mugun.
+\v 2 Nan roman ko ta adi, ti yatet, ko taliŋ, se ko nyarju gwe ko ta parik.
+\p
+\v 3 Julin kuwe lo nyanyara, nan gwon kata ko pusok i wurokindo na ta kulya ti lwoko nikaŋ nagon yi a ŋor na. Ama nan a ryo adi nan kodo nyoŋa ‘de’de i wurokindo na ta anyen jujukinda ta i woro i jundo na kulya na yub yi kune, nagon ŋun a wukin ŋutu kayit daŋ geleŋ a’duret.
+\v 4 Kogwon kule ŋutu kata logon a’dumaddu ‘borik a lwon. Kilo ŋutu logon a twoju ŋun, ama a lopuggi tolien nikaŋ nagon ŋun logon ŋun a tikin yi kana na anyen se konda toron ka nagon a matat yesu kristo. Koju ‘beron se a wulokin i ‘duŋoki na yilo putet.
+\p
+\v 5 Ta koju a den kine kulya liŋ’bura ama tiyanana nan mindi toyiyikindo ta; matat aje lwokundo ŋutu ti yisaraele kaŋo i jur lo Ejipeto, ama i mukok a nye ke tukarju ŋutu logon ‘bak ko yubbo kulo.
+\v 6 Koti yeyeji ta malaikajin logon ‘bak yeŋon sida i tumatyan nagon a tiki se na, ama se a kolokin pirit gwiliŋit nase, ŋun a’delakin se i mude logon adi ‘dii a rereggi se ko toŋot lo yeŋ nyin, mondu lor duma logon ‘duŋokini se putet lu.
+\v 7 Koti yeyeji ta sodoma ko gomora se ko kojino na diŋo ko se kunu, nagon ŋutu kase a kita gwoso na kondi malaikajin na, a kondi tolup ko i kepoddu na ‘dekesi legelok nagon ‘bayin a ti mugunya, a se ŋoŋgi riŋet i kimaŋ na yeŋ nyin. Kulya kase a tiki a miret.
+\v 8 Nyena kilo ŋutu koyi gwon ko rudoyesi nagon tikinda se i toludda na ‘borik, ko a’bon sara, ko i launda na teŋ na malaikajin lo bubula.
+\p
+\v 9 Ma’di maikolo duma lo malaikajin ‘bak ko momoroju. I diŋit na moroni nye ko kaŋoonit, na rerenyani se i kulya ti opu na mose nu, lepeŋ ‘bak ko buya mugun i riŋga na kaŋoonit ko kulyaesi momoresi, kulumbo lepeŋ tuŋ kulya adi, ti matat riŋgi do.
+\v 10 Ama kilo ŋutu momoroju ŋo nagon se ‘bak ko kurun kune, ama tuŋ denda nase na ŋo gwon gwoso na gwoloŋgi kijakwa nagon ‘bak ko den kulya, a kine ŋo na tukarji se.
+\p
+\v 11 Woidio koko! Se kepoddu kiko lo kaina, a kolokindi ‘borik i lyaŋan kogwon se mindi gurut gwoso na lyuŋgi Balam koju nu, a se renyani gwoso na renyani kora nu, a molu tatuani gwoso lepeŋ.
+\v 12 Kilo ŋutu gwon gwoso lut nagon ‘yoyodda tan a gwondi ta i nyesu i pirit na geleŋ ko tojulin nasu nag won ko yesu i mugun na, se nyesu ko moju ko tuboŋon rurugga ‘borik geleŋ. Koko gwoso ‘dikolo na wukoji ko kobuŋot a kenye jonda kudu; koko gwoso kaden ti ‘butun logon a radan ludweki, koko a kaden logon a ‘dute kaŋo ko kukuri a twatwane twatwa.
+\v 13 Koko gwoso yulajin ti tor logon yayu ko riŋit anyen muggo yu na kuwe ko konesi kase narok. Koko gwoso kaser nagon woro abulondi nagon pirit nase gwon mude adi ‘dii a wuloki koko ŋupi ŋupi.
+\p
+\v 14 Kilo ŋutu a se logon Enoka toburyo lo nyakwerat ti Adama a keju koju i kulya kase adi, mete, matat molu popo ko malaikajin kayit loke alipan ti alipan.
+\v 15 Nye po i jonda na ŋutu liŋ i putet, ko i ‘duŋokindo na ŋutu liŋ logon a twoju lepeŋ kilo, kogwon konesi liŋ nagon ‘bayin a twoyesi nagon se a kon kune, se ko kulyaesi logon kilo ŋutu katoronyak logon a twoju lepeŋ kilo a jam arabat i kulya kayit kulo.
+\v 16 Kilo ŋutu a kiwiwinyak a lyoŋon i nene ŋo, koko woro i ‘dekesi kase narok, a jambi kulyaesi lobot logon a ŋo kana, a tobuddi kule ŋutu anyen se ryeju nene vo.
+\p
+\v 17 Ama ta julin kuwe lo nyanyara, yeyeji ta ŋo nagon lukekie ti matat likaŋ yesu kristo koju a jam kune.
+\v 18 Koko koju takinda ta adi, kule ŋutu logon a ka’da’datak molu pupunun i perok ti ‘dutet logon woro i ‘dekesi kase narok nagon ‘buyin a twoyesi ti ŋun.
+\v 19 Kilo a ŋutu logon jonda kulya ti korja. Koko gwon a ti mugun a gwe ‘bakan na mulokotyo loke.
+\p
+\v 20 Ama ta julin kuwe lo nyanyara, gweyundi ta ‘borik ki i pipilet na yupet nasu nake parik; kwakwaddi ta i riŋit na mulokotyo loke.
+\v 21 Yeŋe ta i nyaret na ŋun, ko mondi ta yatet na matat likaŋ yesu kristo i tinda na ta tu na yeŋ nyin.
+\p
+\v 22 Wone ta kuwen ko ŋutu logon didiyayu i yupet kilo;
+\v 23 Lwoki ta kule i jekunda na se kaŋo i kimaŋ; wone ta kuwen ko kule, ama kunyar ta, mane ta man madi boŋgo nagon a’yoyota ko lut nagon a ‘dekesi ti mugun.
+\p
+\v 24 Ti bullet gwe ko ŋun geleŋ kalwokonit likaŋ, logon bubulo gaju ta i doro, a bubulo bulo tinda ta i gwodan ‘bakan na korit ko lyoŋon a duma i komoŋ nayit nagon a minyo.
+\v 25 Ti bulet, ko tomoran, ko saret, ko kido, gwe ko lepeŋ kogwon kulya ti yesu kristo matat likaŋ, suluja akokuwe i diŋitan liŋ, ko i na diŋit, se ko i diŋit na popo ŋupi ŋupi, Amin.

67-REV.usfm

@@ -0,0 +1,547 @@
+\id REV
+\ide UTF-8
+\h Kweyatti
+\toc1 Kweyatti
+\toc2 Kweyatti
+\toc3 rev
+\mt Kweyatti
+\c 1
+\cl Sura 1
+\p
+\v 1 Kine a ŋo nagon ŋun a kwekin yesu kristo. Lepeŋ a tikin yesu anyen kwekinda kalipunok kayit ŋo nagon gwe nyona ko punun. A kristo sondi malaikatat loyit anyen ko tu i takinda na kaliponit loyit yoani kine kulya,
+\v 2 A yoani tuggi ŋo liŋ na met nye kune. Kine a kulya ti to’diri na tokor yesu kristo kune.
+\v 3 Ŋuto lo kenakinda ŋutu kilo kulyaesi keesi lo a kuly’oŋi, ‘dok se lo yiŋga kine keesi a’depe ‘dep ŋo nagon a wuroki kata kine a kalyoŋok, kogwon diŋit na kine kulya gwe nyona.
+\p
+\v 4 Nan yoani roman ko kenisajin buryo nag won i jur lo Asia kine adi, ti ‘busan ko tiliŋ gwe kota nap o ko ŋun logon tiyanana kata, logon koju’beron gwon kata, ko lo popo lo, nap o ko muloko kayit buryo logon gwo’dan i komoŋ na si’duet niyit na ŋun kilo,
+\v 5 Na po ko yesu kristo, katokoronit lo yiyiniki a lo to’diri, logon a ŋien a togeleng i twan, ko a duma lo moran ti kak lo. Ti bullet gwe ko lepeŋ logon nyanyar yi lo, logon a lakunda yi kaŋo i toronjin kaŋ ko rima kuyit lo,
+\v 6 Logon a tinda yi tumatyan i kitakinda na ŋun money loyit a kianijin lo koti ti kido saret gwe ko lepeŋ ŋupi ŋupi, Amin.
+\p
+\v 7 Mete, lepeŋ popo ko ‘dikolo. A ŋutu liŋ molu meddi lepeŋ. Se lo rembu lepeŋ kulo molu memet lepeŋ, a gweyajin liŋ ti kak molu gwine lepeŋ. Ti gwe tina Amin.
+\v 8 “Nan logon a Alpa ko a Omega”, matat ŋun lo kulya tina “nye logon tiyana, ko logon koju’beron, kolo popo lo a kabulonit lo ŋo liŋ” kune kenda adi, Nan logon Alpa ko a Omega, suluet ko’dutet ŋun kabulonit lo ŋo liŋ kulya tina.
+\p
+\v 9 Nan a yoani luŋaser losu. Nan kota ŋuarunda ŋaŋga duma, ko tokimakan, se ko ŋoŋaddu taliŋ nagon a kaŋ ko yesu i mugun. Nan koju gwon i tikon lo luŋu a patmo, kogwon nan a tokujo kulyaet lo ŋun a nan ke tokorju kulya ti yesu kristo.
+\v 10 A mulokotoyo loke ke mok nan i lor lo matat, a nan yiŋgi gworo duma woŋon gwoso ture kuwe i oo.
+\v 11 A woŋe adi, “wuroki ŋo na met do kine i buk, ko soye se i kenisajin buryo nagon Epeso, ko samurna, ko pergamo, ko tuwatira, ko sardi, ko piladelapia, se ko laodikia.”
+\v 12 A nan lopukoni i medda ko ŋa lo jambu ko nan, a na lopukoni nan nu, a nan meddi lombojin buryo logon a dakap i gwo’desi ki.
+\v 13 A i kiden na lombojin, a lele gwon gwoso ŋiro lo ŋuto gwo’de kata, a jupu jolobia tojo kayit I’dapan ti mokosi, ko gom nagon a dakap a dukuki kayit I kido.
+\v 14 Kuwe ko kupir kayit a lokwe gwoso (wool) ko gwoso luru lo lilik, a kuwen kayit gwe gwoso ŋedepa ti kimaŋ,
+\v 15 A mokosi kayit kobbi gwoso molwo nagon kere nama ko kere poto a nake, a gworo loyit gwe gwoso woŋon na kariya jore adi wuuu.
+\v 16 Lepeŋ gwon ko kaser buryo kayit i konin lutaten, a bandu lo pilan swoton murek lupundi koŋo kayit i kutuk, a komoŋ nayit kobbi gwoso koloŋ na saya parik i tuparan kiden.
+\v 17 A na meddi nan lepeŋ nu, a nan ‘dorone kayit i mokosi gwoso ŋuto lo twan. A lepeŋ sopakindi konin loyit lutaten kuwe ki, a kulyani adi, koben do kukujen, nan a suluet ko a ‘dutet,
+\v 18 Ko a lo gwon jorun lo. Nan koju a twan tiyanana Nan gwe jorun ŋupi ŋupi, a nan gwe ko ŋaesi tit wan ko ti pirit na muloko.
+\v 19 Nyena wure wur do ŋo na met do kune, ŋo nagon tiyanana kata, se ko ŋo nagon molu pupunun i mukok.
+\v 20 Tokoret na lwono ti kaser buryo logon do a met kuwe I konin lutaten kulo, se ko lombjin buryo logon a dakap kulo, gwon tina adi, kaser buryo kulo a malaokajin tin kenisajin buryo kune, a lombojin buryo kulo gwe a kenisajin buryo kune.
+\c 2
+\cl Sura 2
+\p
+\v 1 “Wuroki malaikatat lo kenisa na gwon Epeso na adi, kilo a kulyaesi tin ye lo ‘debba kaser buryo kayit i konin lutaten, lo woro i kiden na lombojin buryo logon a dakap lo.
+\v 2 Adi, nan a den konesi kunok ko dara nenut se ko ŋoŋaddu nenut’bak dara. Nan a den adi do maman ŋutu lorok, do kere morju ŋutu logon ‘borik adi se a luyokie kulo ama ‘bayin a se, a do ke puun kaŋo adi se a ‘buronok.
+\v 3 Nan a den adi do ŋoŋaddu’bak dara a moroddi ŋerot kogwon kerin kuwe a gwe’bak ko dara.
+\v 4 Ama nan gwon ko kulya na yuyukoni do adi do kere koyu nyarju nenut na kokuwe.
+\v 5 Yeyeji yeyeju ko do ‘duruun yo, lopuggi toili ko kondi konesi ti kokuwe, ama ko do a ‘buon lopuggo toili a nan molu iti konuk yini, a molu ‘dumaddi lombo lelut koŋo kayit i pirit.
+\v 6 Ama ŋo na’but kata konut, adi do maman konesi ti ŋutu ti nikolau nagon nan koti maman kune.
+\v 7 Ŋuto lo gwon ko suwo lo tin ye yiŋgi ŋo nagon mulokotyo loke a takin kenisjin kune. Ko ŋuto logon a teya lo, nan molu ‘bu’burukin i nyesu na ludweki ti kodini toruet lo gwon i melesin nakwekwelen na ŋun lo.
+\p
+\v 8 “Wuroki malaikatat to kenisa nag won samurna na adi, kilo a kulyaesi tin ye logon a suluet ko a’dutet lo, logon koyu a twan ko aje ru lo.
+\v 9 Adi, nan deden adi do a sasanya parik a gwe a lomeri, ama kolumbo do a kworinit, a nan kere den adi do a ŋoki ko ŋutu logon kulya adi se a yudayaki kilo, ama ‘bayin a se, ama se a momoret na satani.
+\v 10 Ti do gwe a kujen ŋo nagon do de ŋoŋoŋ kine. Mete, koŋoonit de gugubakin kule kasu i kadi rerket anyen ta tetema, a ta molu sasanyani ko perok puok. Ŋoŋgi go tojo ko twan, a nan molu tindi do loguya telet logon a ru.
+\v 11 Ŋuto lo gwon ko suwo lo tin ye yiŋgi ŋo nagon mulokotyo a takin kenisa kune. Ŋuto logon a teya lo, twan tomurek molu a konakinda lepeŋ nene ŋo.
+\p
+\v 12 “Wuroki malaikatat lo kenisa nag won pergamo na adi, kilo a kulyaesi tin ye lo gwon ko bandu lo pilan suwoton murek.
+\v 13 Adi, nan deden pirit nagon do sida kata, do sida I pirit nagon sitani tumatyan kata. Nan deden adi do a ‘depakinda kuwe i Karin go, a Kenya renya yubbo na nan, madi o perok lo tatuarikin antipa katokoronit lio logon a gwo’dan go lo. Lepeŋ a tatua kasu kiden I pirit nagon sitani kata.
+\v 14 Ama nan gwon ko kulya ku’dik na yuyukoni do adi do gwon ko ŋutu yini logon ‘depakinda i todinesi ti Balam. Yilo Balam koju lo todindo Balak anyen tikinda loket a na ŋutu ti yisaraele, anyen tindu se i nyesu na kinyo logon wuki nyomuojin logon a ŋunyon ko i konda na tolub.
+\v 15 A do koti gwe ko kule ŋutu a gwoso se logon ‘depakinda i todinesi ti ŋutu ti nikolau.
+\v 16 Nyenagon ti do lopuggi toili. A ko do a‘buon, a nan molu iti kasu yini ‘de’de, i moro ko se ko bandu lo lupundo koŋo i kutuk lo.
+\v 17 Ŋuto logon ko suwo lo ti nye yiŋgi ŋo nagon mulokotyo loke a takin kenisajin kune. Ŋuto logon a teya lo nan molu titikin lepeŋ kune mana nagon a’dela; a nan koti molu tindi lepeŋ ŋurupit nadit nakwe, a Karin na luduk wurokini nyin nagon lele ŋuto a denda, tuŋ money wuju lo denda.
+\p
+\v 18 Wuroki malaikatat lo kenisa nag won Tuwatira na adi, kilo a kulyaesi ti ŋiro lo ŋun, logon kuwen kayit gwoso ŋedepa ti kimaŋ lo, logon mokosi kayit gwon gwoso molwo nagon aje nama ko aje poto a nake lo.
+\v 19 Adi, nan a den konesi kunok, nan a den nyarju nenut, ko yupet nenut, ko ŋarakinda nenut, ko ŋoŋaddu nenut‘bak dara. Nan a den adi konesi kunok ti tiyana kune a nabut lwolwoŋ ti kokuwe kunu.
+\v 20 Ama nan gwon ko kulya na yuyukoni do, adi, do a kolokindo yina ŋuto yejebele nagon luŋgu mugun a nebi, a do gwe’bak ko teŋgu lepeŋ. Lepeŋ a togirja kalipunok kuwe, a todinidi se i konda na tolup ko i nyesu na kinyo logon wuki nyomuejin logon a ŋunyon.
+\v 21 Nan a tikin lepeŋ diŋit lopuket na toili, ama lepeŋ a renya lopukundo koŋo i towuton nayit.
+\v 22 Mete nan molu gugubakin lepeŋ i totet i ŋuŋgo ko twanti, a nan molu gubakindi se lo tolup ko lepeŋ kilo i sasanyesi temejik, tuŋ ko se a lopukundo koŋo i konesi to nu ŋuto.
+\v 23 Nan molu tutukar ŋwajik kayit liŋi. A kenisajin liŋ molu dene den adi nan a nye lo gayu yeyeesi na gwon ko ŋutu i toiliyot lo, a nan molu ropakindi ta liŋ geleŋ geleŋ gwoso i konesi kasu.
+\v 24 Ama nan jambu ko kule kasu lo gwon Tuwatira yini, logon’bak ko ‘depakinda i kine todinesi, ko’bak ko denda ŋo nagon luŋu adi a kulya nagululok ti sitani kilo. Nan kulya ko ta adi nan a sopakinda ta nene ŋo na totoŋgu,
+\v 25 Ama tuŋ moke ta ŋo nagon kasu kine ŋo, tojo nan a ‘dur.
+\v 26 Ŋuto logon a teya a debbi kitajin kuwe tojo ko ‘dutet lo, nan molu ‘burukinda lepeŋ i tumatyan i juron liŋ,
+\v 27 Gwoso nagon baba a ‘burukindi nan i yuggu na ŋutu na. A nye molu sarji se ko ture logon a wititot, a gwagwaalaggi se adi gwok gwoso sopiya logon a lipo,
+\v 28 A nan molu tindi lepeŋ kaserokoti lo luŋu a dabur.
+\v 29 Ŋuto lo gwon ko suwo lo tin y yiŋgi ŋo nagon molukotyo loke a takin kenisajin kune.
+\c 3
+\cl Sura 3
+\p
+\v 1 “Wuroki malaikatat lo kenisa na gwon Sardi na adi, kilo a kulyaesi tin ye lo gwon ko muloko buryo ti ŋun se ko kaser buryo lo. Adi, nan deden konesi kunok. Karin kunok kukwon adi do gwon jorun ama do a twan.
+\v 2 Pureni pure. Togole togo ŋo nagon a pitundo konut kine i ŋerot nagon se twatwaji nu. Nan a ryo adi nene na konesi kunot ‘bak ko temakinda ko ŋun lio i metet.
+\v 3 Yeyene yeye ŋo na wu do ko ŋo yiŋ do kine; ‘depe ‘dep se ko lopuggi toili. A ko do a ‘buon pure, a nan molu pondi gwoso kolanit, a do molu kenye denda diŋit nagon nan molu ‘durukin konut nu.
+\v 4 Ama do kata ko ŋutu kudik sardi yini, logon ‘bak ko tolunda boŋgwat kase. A se molu jupuni boŋgwat nakwe, a woroni ko nan i pirit na geleŋ kogwon se a lobut jujukin.
+\v 5 A ŋuto logon a teya lo molu jupuni boŋgwat nakwe, a nan molu gwe a siyaddu Karin kayit koŋo i buk na ŋutu lo gwon jorun na, a nan molu ruggi Karin kayit ko baba i komoŋ ko i komoŋ na malaikajin kayit.
+\v 6 Ŋuto logon ko suwo lo tin ye yiŋgi ŋo nagon mulokotyo loke a takin kenisajin kune.
+\p
+\v 7 “Wuroki malaikatat lo kenisa nag won Piladelapia na adi, kilo a kulyaesi ti yilo loke logon a diri, logon ko ŋaet lo Dawidi lo, a ko nye a ŋaju kotumit, a ŋuto gwe ‘bayin lo kikindu, a ko nye a kindu, a ŋuto gwe ‘bayin lo ŋoŋaju.
+\v 8 “Adi, nan deden konesi kurok. Mete, nana je ŋaju kotumit konut ŋerot nagon lele ŋuto ‘bayin lo bubulo kindu. Nan deden adi do gwon ko riŋit a nadit, ama do a ‘debba kulyaet lio a gwe ‘bak ko reya Karin kuwe.
+\v 9 Mete, nan molu kokonakin ŋutu logon ati momoret na sitani kilo nene ŋo. Kilo ŋutu kulya adi se a yudayaki, ama ‘bayin a se, ama se a ‘buronok. Mete, nan molu tikin se i po a dulakini kak konut I mokosi i twoju, a se molu dene den adi nan nyanyar do.
+\p
+\v 10 Nyena kogwon do a ‘debba saret lio i ŋoŋaddu ‘bak dara, a nan molu gaji do i diŋit temet nagon poking i kak liŋ anyen morju ŋuru lo gwon i na kak kulo.
+\v 11 Nan yilo popo ‘dede. ‘Depe ŋo nagon konut kino go, anyen lele ŋuto boŋo gwon a ‘dumaddu loguya lelut telet.
+\v 12 Ŋuto logon a teya lo, nan molu tetenakin lepeŋ a togwidiet lo kadi na ŋun lio, a nye molu koti gwe a tu koŋo kata aswot. A nan molu wurokindi Karin ti ŋun lio kayit i mugun, se ko Karin ti koji na ŋun lio nagon a yerusalema naluduk nagon a po kak ki yuk o ŋun lio. A nan koti molu wurokindi Karin kuwe naluduk kayit i mugun.
+\v 13 Ŋuto logon ko suwo lo tin ye yiŋgi ŋo nagon mulokotyo loke a tikin kenisajin kune.
+\p
+\v 14 “Wuroko malaikatat lo kenisa nag won Laodikia na adi, kilo a kulyaesi ti amin, logon a katokoronit logon gwo’dan go ko a lo todiri, logon ŋo liŋ nag we ŋun kine pipilunda ko lepeŋ i mugun lo.
+\v 15 “Nan deden konesi kunok, nan deden adi yupet nenut ‘bak ko likaki aswot ama ‘ban pape parik. Nan mimindi adi ti yupet nenut kodo gwe lilik kode ti gwe pape.
+\v 16 Nyenagon kogwon yupet nenut poyiyik, ‘bayin lilik kode pape, a nan de jowundi do koŋo kuwe i kutuk.
+\v 17 Do kulya adi, nan a kworinit, nana je ryeju tukworien, a nan gwe a mindi nene ŋo. Ama do a denda adi do gwon ko lokole, do dedelyarikin, do a lomeri, do a mo’doke, a do gwe a limu kana.
+\v 18 Nyena nan jujuja do, gworundi dakap kuwe nagon a nama a ke tokela, anyen do boŋo wora a kworinit; koti ti do gworundi boŋgwat nakwe, anyen muggo mugun nenut limu kana nagon tikinda ya na kuwe; koti ti do gworundi wini, anyen do weyi kuwen kulok anyen do boŋo memedda.
+\v 19 Nan ririŋ ŋutu logon nan nyanyar kulo a tojumbi se. Nyena gwe ko pusok ko lopuggi toili.
+\v 20 Mete, nan gwogwo’dan i kotumit, a totoggi totoggu. Ko lele ŋuto a yiŋga gworo lio a ŋaji kotumit, a nan na geleŋ.
+\v 21 Ŋuto logon a teya lo, nan molu ‘buburukin lepeŋ i sidaki kak ko i sidaet nio na tumatyan i pirit na geleŋ, gwoso nagon nan koti a teya na, a sidakini kak ko baba i sidaet nayit na tumatyan i pirit na geleŋ.
+\v 22 Ŋuto logon ko suwo lo tin ye yiŋgi ŋo nagon mulokotyo loke a takin kenisajin kune.
+\c 4
+\cl Sura 4
+\p
+\v 1 A i mukok na yina, a nan meddi adi kotumit a ŋai ki yu; a gworo lo yiŋ nan a kokuwe logon woŋon gwoso burugi lo luŋgi nan adi, pondi ki ni, a nan de kwekindi do ŋo nagon kodo pupunun i mukok na kine ŋo.
+\v 2 Ŋede a mulokotyo loke moke mok nan, a nan meddi sidaet na tumatyan ki yu, a lele ke sidaki nyin.
+\v 3 A nye lo sidaki nyin lo metani gwoso ŋurupo nakwe kwelen nagon a yasipidi se ko sardio; a gorigori logon meta gwoso ŋurupit nakwekwelen nagon a emeralido (emerald) lo loŋakinda yina sidaet kiedn.
+\v 4 A nan meddi sidaesi ti tumatyan merya murek wot iŋwan loŋga yina sidaet. A ŋutu temejik merya murek wot iŋwan sidaki i kine sidaesi; se a jupu boŋgwat nakwe a gwe ko loguyajin logon a dakap kase i kuwesit.
+\v 5 A meme’dekta na ki ko wogon se ko rumon na kirpya lo ki pondi kaŋo yina sidaet. A kalya buryo na kokobbu gwe i komoŋ na yina sidaet; kweja adi kilo a muloko buryo ti ŋun.
+\v 6 A nene ŋo gwe kata i komoŋ na yina sidaet gwoso tor nasulyoŋ nagon meta gwoso mandara. A ŋo logwon jorun iŋwan loŋakindi yina sidaet kiden. Kilo ŋo gwon ko kuwen jore i komoŋ ko i oo.
+\v 7 A ŋo togeleŋ lo gwon jorun lo gwe gwoso komiru, a tomurek lo gwe ko komoŋ gwoso dwot, a tomusala lo gwe ko komoŋ gwoso na ŋuto, a toiŋwan lo gwe gwoso lo dadaju.
+\v 8 A kilo ŋo iŋwan lo gwon jorun kilo liŋ geleŋ geleŋ gwe ko kopukon bukien bukien, a gwe ko kuwen jore I suwoto liŋ se ko kata nase. Koko a yukan ko tuparan ko tukwaje, a yoloni adi, loke, loke loke matat ŋun kabulonit lo ŋo liŋ, logon kojo ‘beron gwon kata, ko tiyana kata, ko a nye lo popo lo.”
+\p
+\v 9 A i diŋitan liŋ nagon kilo ŋo lo gwon jorun kulo tindi nye lo sidaki i sidaet logon yeyeŋon ŋupi lo gotesi ko bulesi, se ko lyoŋesi nu,
+\v 10 Lo a temejik merya murek wot iŋwan kulo ‘do’done kak rupu i komoŋ na nye lo sidaki i sidaet lo, a twoji lepeŋ lo yeyeŋon ŋupi lo, a se gumbi loguyajin kase kak i komoŋ na yina sidaet, yolo adi,
+\v 11 Pon matat ŋun llikaŋ, do a lobut jujukin wuju gotet, ko bullet, se ko riŋit, kogwon do a gweja ŋo liŋ; se a gweya a gwe kata gwoso i mindi nenut.
+\c 5
+\cl Sura 5
+\p
+\v 1 A kiruŋ nan meddi waraga na ruŋa i konin lo lutaten lo nye lo sidaki i sidaet na tumatyan lo. Yina waraga a wuro pelela liŋ ko a nyadoto ko nyadotesi butyo.
+\v 2 A nan meddi malaikatat lo riŋit lalaija ko gworo lobijo, pija adi, ŋa logon a lobut jujukin ŋaju waraga na rya ko i ŋandu na nyadotesi kayit?
+\v 3 A ŋuto gwe ‘bayin ki yuk ode kak ni kode i pirit na muloko, logon bubulo ŋaju nu waraga kode medda kata nayit.
+\v 4 A nan gwine gwien parik, kogwon ŋuto ‘bak ko puo logon a lo’but jujukin ŋaju yina waraga kode medda kata nayit.
+\v 5 A lele lo tetejik suggi nan adi, ko gwien. Mete, komiru lo kotumit na yuda, kukurute lo ŋawidi aje teya; nyena lepeŋ bubulo ŋaju yina waraga se ko nyadotesi kayit buryo kine.
+\v 6 A kiruŋ na meddi kiloloŋ gwogeodan i kiden na yina sidaet, ko i kiden na ŋo iŋwan lo gwon jorun kulo, se ko i kiden na kilo temejik, puru gwoso logon aje ‘duŋo. Lepeŋ gwon ko uŋgwora buryo ko kuwen buryo, kweja adi kilo a muloko buryo ti ŋun logon nye a son kaŋo i kak liŋ (bukuluŋ).
+\v 7 A lepeŋ pondi po, a ‘dumundi yina waraga i konin lutaten lo nye lo sidaki i sidaet na tumatyan lo.
+\v 8 A na ‘dumaddi yilo kiloloŋ yina waraga nu, akilo ŋo iŋwan lo gwon jorun se se ko kilo temejik merya murek wot iŋwan ‘do’done kak rupu kayit i komoŋ. A se liŋ geleŋ geleŋ gwe ko tomon ko kala bajin nagon a dakap a jore ko bokur. Kilo bokur a kwakwasesi ti ŋutu ti ŋun.
+\v 9 A kilo ŋo iŋwan se ko tetemik kulo yoyi koli loluduk adi, ŋo a lobut jujukin ‘dumunda yina waraga koi ŋaju na nyadotesi kayit, kogwon do koju a ‘duŋo, a rima kunok gworokindi ŋun ŋutu ti kotumiton liŋ, ko ti kutuain liŋ, ko ti gweyajin liŋ se ko ti juron liŋ.
+\q1
+\v 10 A do ke kon se a tumatyan na koanijin ti ŋun tikaŋ, a se molu tumatyani tumatyan i kak.
+\p
+\v 11 Koti a nan meddi medda, a nan yiŋge gworolo ti malaikajin jore alipan puok daŋin alipan puok ko alipan ti alipan. A se gwode gwodan loloŋgo yina sidaet, ko ŋo lo gwon jorun se ko temejik.
+\v 12 A se yoloni i gworolo dumalak adi, kiloloŋ logon a’duŋo lo a lobut jujukin wuju riŋit, ko tukworien, ko kogon, ko tumatyan, ko bullet, ko gotet, se ko pupuresi.”
+\p
+\v 13 A nan yiŋgi ŋo liŋ lo gweya ki yuk o kak ni ko i lukata na kak se ko i tor duma na balaŋ, kweja adi ŋo liŋ na gweya kune i yolo adi. Ti pupuresi, ko bullet, ko gotet, se ko tumatyan gwe ko nye lo sidaki i sidaet lo, ko ti gwe ko yilo kiloloŋ ŋupi ŋupi.
+\p
+\v 14 A ŋo iŋwan lo gwon jorun kulo ruggi adi Amin; a temejik kulo ‘dodone kak rupu i twoju.
+\c 6
+\cl Sura 6
+\p
+\v 1 Nyena a nan meddi yilo kiloloŋ i ŋandu na nene na nya’dotesi buryo kune, a nan nyiŋgi lele lo ŋo iŋwan lo gwon jorun kulo i rumon gwoso kiripya lo ki adi, po!
+\v 2 A nan meddi kusan nakwe gwe yu, a ŋuto lo wokon ko lepeŋ lo gwe ko daŋ, a loguya ke tiki lepeŋ, a lepeŋ iti kaŋo a kate lanit logon tu i teya.
+\v 3 A nagon kiloloŋ ŋandi nyadotet tomurek nu, a nan yiŋgi ŋo tomurek lo gwon jorun lo i luŋgu adi, po!
+\v 4 A nene kusan nagon a nator pondi kaŋo i kak, anyen ŋutu kodo totorem ko borik, a lepeŋ tikini bandu logon a duma.
+\v 5 A nagon kiloloŋ ŋandi nya’dotet tomusala nu, a nan yiŋgi ŋo tomusala lo gwon jorun lo i luŋu adi, po! A nan meddi kusan narwo gwe yu, a ŋuto lo wokon ko lepeŋ lo moggi mijan kayit i konin.
+\v 6 A nan ŋiŋgi ŋo gwoso gworo i kiden na ŋo iŋwan lo gwon jorun kulo kulya adi, Temet geleŋ na ‘bolok joŋga gurut nagon ropaki ŋuto i kita na lor geleŋ, koti temesi musala ti ‘bolok na riyaka joŋga gurut na ropaki ŋuto i kita na lor geleŋ; ama koben do korju welet se ko binyo.
+\v 7 A nagon kiloloŋ ŋandi nya’dotet toiŋwan nu, a nan yiŋgi ŋo toniŋwan lo gwon jorun lo i luŋgu adi, po!
+\v 8 A nan meddi kusan napayaŋ gwe yu, a Karin ti ŋuto lo wokon ko lepeŋ lo gwe a twan, a pirit na muloko nag won kak na woki kayit i mukok. A se’burukini i tatuja na ŋo ti suwot toiŋwan lo kak ko bandujin, ko magor, ko twana logo, se ko gwuruŋin ti kak.
+\p
+\v 9 A nagon kiloloŋ ŋandi nyadotet tomukanat nu, a nan meddi kodudwolon ti ŋutu lo tatua gwe i mukok na pirit yuret na rubaŋgajin. Kilo ŋutu tatua kogwon kulyaet lo ŋun se ko tokoret nagon se a tokorji na.
+\v 10 A se gwine gwien ko gworolo lobot adi, pon matat, do logona loke ko a lo todiri, diŋit ŋornan nagon do molu ‘duŋgi putet a ropakindi rima kaŋ i ŋutu lo sida i kak ni kulo.
+\v 11 A se liŋ geleŋ geleŋ korakini boŋgwat nakwe a ke taki anyen yuyukan koti ko diŋit a na’dit, tojo ko luŋasirik ko sasirik a ko lo kikita a temakinda ko se ko logon tatatua gwoso se kulo, a tatua liŋ.
+\p
+\v 12 A nagon kiloloŋ ŋandi nya’dotet tobukien nu, a nan meddi rigirigi duma lo poki i kak; a koloŋ worani a narwo gwoso suali lo tetena ko kupir lorwok ti toroba, a yapa bukuluŋ lopuhhi a rima.
+\v 13 A kaser ti ki ‘dodone kak gwoso ludweki ti kibi logon bak ko nyu jo i diŋit nagon kodini a wuko ko kobuŋot lo riŋit;
+\v 14 A ki ruŋgi ŋuduyi mugun gwoso waraga a likioro likioro, a merya liŋ ko tikonyo liŋ ke yuŋa kase i piriton.
+\v 15 A kiruŋ moran ti kak, ko ŋutu temejik, ko kanyomok ti komorok, ko kworiniko, ko ŋutu ti riŋiton, se ko ŋutu liŋ logon a dupi ko logon a lui kulo ‘de’yi ‘borik i kuggiot se ko i kiridiyat ti merya,
+\v 16 A se kulyani ko merya ko lurwat adi, ‘do’done ta kayaŋ ki, muke ta yi I komoŋ na nye lo sidaki i sidaet na tumatyan lo, se ko i woran na kiloloŋ;
+\v 17 Kogwon lor duma lo woran nase aje pi. Ŋa logon ŋona jujukin gwodan?
+\c 7
+\cl Sura 7
+\p
+\v 1 A i mukok na yina a nan meddi malaikajin iŋwan gwogwodan i suwoton iŋwan ti kak. Se teŋgu kobuŋoton iŋwan ti kak anyen kobuŋot gwon ‘bayin lo wukundo i kak kode i tor duma na’balaŋ, kode i lele lo kaden.
+\v 2 A nan meddi lele malaikatat ŋiun i swot lo yore ko katimanti joket kayit i konin nagon a na ŋun lo gwon jorun lo. A lepeŋ woŋe ko malaikajin iŋwan logon a’buruki I tukarju na kak se ko tor duma na ‘balaŋ kulo ko gworo lobijo adi,
+\v 3 Koben ta tutukar ta kak, ko tor duma na ‘balaŋ, kede kaden, tojo yi a jokakinda kweyet i komoŋsikan ti kulipunok ti ŋun likaŋ.
+\v 4 A nan kiruŋ yiŋgi kenet na ŋutu logon a jokaki kweyet kulo, adi a ŋutu alipan mia geleŋ ko merya iŋwan wot iŋwan i kotumiton liŋ ti ŋutu ti yisaraele. Kweja adi,
+\v 5 i kotumit na yuda ŋutu alipan puok wot murek a jokaki kweyet; i kotumit na Rubena ŋutu alipan puok wot murek a jokaki kweyet; i kotumit na Gada ŋutu alipan puok wot murek a jokaki kweyet;
+\v 6 i kotumit na Aser ŋutu alipan puok wot murek a jokaki kweyet; i kotumit na Napatali ŋutu alipan puok wot murek a jokaki kweyet; i kotumit na Manase ŋutu alipan puok wot murek a jokaki kweyet;
+\v 7 i kotumit na Simeona ŋutu alipan puok wot murek a jokaki kweyet; i kotumit na Lewi ŋutu alipan puok wot murek a jokaki kweyet; i kotumit na Yisakar ŋutu alipan puok wot murek a jokaki kweyet;
+\v 8 i kotumit na Jebulun ŋutu alipan puok wot murek a jokaki kweyet; i kotumit na Yosepa ŋutu alipan puok wot murek a jokaki kweyet; i kotumit na Benjamin ŋutu alipan puok wot murek a jokaki kweyet.
+\p
+\v 9 A i mukok na yina, a nan meddi lodir lo ŋutu jore gwe yu, logon lele ŋuto nyobulo kenda, logon ponda i juron liŋ, ko i kotumiton liŋ. Koko gwodan i komoŋ na yina sidaet ko i komoŋ na yilo kiloloŋ, koko a jupu boŋgwat nakwe, a gwe ko kenia ti kiat kase i konisi.
+\v 10 A koko woŋe ko gworolo lobot adi, ŋun likaŋ logon a sidaki i sidaet na tumatyan lo se ko yilo kiloloŋ koko lo lwoggu yi.
+\v 11 A malaikajin liŋ gwode i loloŋga yina sidaet ko temejik se ko ŋo iŋwan lo gwon jorun kulo, a se ‘do’done kak rupu i komoŋ na yina sidaet, a twoji ŋun,
+\v 12 adi Amin! Ti pupuresi, ko gotet, ko koŋon, ko lyoŋesi, ko bullet, ko riŋit, ko tumatyan gwe ko ŋun likaŋ ŋupi ŋupi! Amen.
+\p
+\v 13 A kiruŋ lele lo tomejik piji nan adi, kilo a ku ŋo lo jupu boŋgwat nakwe? Se ponda ya?
+\v 14 A nan ruggi lepeŋ adi, pon duma lio, do deden. A lepeŋ takindi nan adi, kilo a ŋutu lodon a po koŋo i ŋoŋga duma. Se aje lalaju boŋgwat kase a nakwe i rima ti yilo kiloloŋ.
+\v 15 Nyenagon yina a kwe nagon koko gwon i komoŋ na sidaet na ŋun, a kitakinda lapeŋ ko luparan ko tukwaje kayit kadi, a nye lo sidaki i sidaet lo molu gwe a tilimot nase.
+\v 16 A koko molu koti kenye gwon ko magor, kode moka kure kwoŋi a koloŋ molu kenye yuyuloŋtu parik kase ki kwoŋ,
+\v 17 Kogwon yilo kiloloŋ lo gwon a kayukunit lose a molu nyomoddi se i kidia ti pioŋ toruesi; a ŋun molu seji ŋolitan liŋ kase i kuwen.
+\c 8
+\cl Sura 8
+\p
+\v 1 A nagon kololoŋ ŋandi nyadotet toburyo nu, a ki gwode taliŋ adi lii gwoso swot na saa.
+\v 2 A nan meddi malaikajin buryo lo gwodan ko ŋun i komoŋ kulo a tiki burugijin buryo.
+\v 3 A kiruŋ lele malaikatat pondi po a gwode I pirit yuret na rubaŋajin. Lepeŋ gwon ko tadok nagon a dakap anyen tikini bokur, a lepeŋ tikini bokur duma parik anyen wuwukin i pirit nageleŋ ko kwakwasesi ti ŋutu liŋ ti ŋun. Lepeŋ wukinda se i loki na pirit yuret na rubaŋgajin nagon a dakap i komoŋ na yina sidaet.
+\v 4 A kopurot lo bokur se ko kwakwasesi ti ŋutu ti ŋun purioro ki i konisi ti malaikatat lo gwodan ko ŋun i komoŋ lo.
+\v 5 A yilo malaikatat ‘dumundi ta’dok na, a tojoreji ko kimaŋ nag won i pirit ‘yuret na rubaŋgajin na, a gubakindi i na kak; a kirpya lo ki rumone rumon, a woŋesi ko meme’dekta na ki se ko rigirigi lo gwe.
+\p
+\v 6 A kiruŋ malaikajin buryo lo mogga burugijin buryo kulo tetenakindi ‘borik i kudda.
+\v 7 A malaikatat togeleŋ lo kuddi burugi loyit. A torok ti kudu ko kimaŋ na pondi a ŋoya ko rima iŋge ‘bukoki i na kak. A swot geleŋ na musala na kak, ko swot geleŋ na musala na kaden, se ko doru liŋ iŋge ‘yura adi kuyum.
+\v 8 A malaikatat tomurek lo kuddi burugi loyit. A ŋo gwoso mere duma logon kokobbu a kimaŋ lo gubakini i tor kata.
+\v 9 A swot geleŋ na musala na tor duma na balaŋ iŋge lopuggo rima, a swot geleŋ na musala na ŋo lo gwon jorun i tor kata kulo iŋge twatwa, a swot geleŋ na musala na kibojin iŋge tukara.
+\v 10 A malaikatat tomusala kuddi burugi loyit; a kaserokoti duma logon kokobbu gwoso kalyati na kimaŋ ‘duruu kak ki yu, a ‘duruki i swot geleŋ na musala na karya ko na kinesi ti pioŋ.
+\v 11 Yilo kaserokoti luŋu a loburtoloŋ. A swot geleŋ na musala na pioŋ iŋge wora potor, a ŋutu jore iŋge twatwa kogwon pioŋ aje kona potor.
+\v 12 A malaikatat toiŋwan lo kuddi burugi loyit; a swot geleŋ na musala na koloŋ, ko na yapa, se ko na kaser, iŋge koro anyen swot geleŋ na musala nase gwon a mude, a swot geleŋ na musala na tu paran gwe a mude, ko na tukwaje koti.
+\p
+\v 13 A nan kiruŋ poki i dirja, a nan yiŋgi yuku ‘daunda i woli na ki gwigwiun ko gworo lobot adi, woidio, woidio, woidio i ŋutu lo sida i na kak kulo, na kuddi malaikajin musala burugijin kase de nu!
+\c 9
+\cl Sura 9
+\p
+\v 1 A malaikatat tomukanat lo kuddi burugi loyit; a nan meddi kaserokoti ‘duruun kak ki yu. Yilo kaserokoti a tiki ŋaet lo dili nagon ‘bak dutet.
+\v 2 A nye ŋaji dili nagon ‘bak ‘dutet na, a kopurot puriu kaŋo i yina dili kata gwoso kopurot lo pirit namet nagon a duma, a iŋge tomuso koloŋ ko kobuŋot.
+\v 3 A mayat punu koŋo i kopurot kata a poki i na kak, a se iŋge tiki riŋit gwoso na kitolan ti kak.
+\v 4 A se iŋge taki adi ti se kenye korju doru lo na kak, kode ŋo loŋem, kode kaden, tuŋ korju ŋutu logon ‘bak ko jokaki kweyet na ŋun kase i komoŋsikan.
+\v 5 Kilo mayat ‘bak ko rukoki i tatuja na se, ama tuŋ tomijo se ko yapala mukanat. A tomijo nase mine gwoso na koji kito ŋutu na.
+\v 6 A i kulu perok ŋutu molu gayi twan, ama a se molu kenye ryoju nye, Ee, se molu mindi twatwa, ama a twan molu rwoddi se.
+\v 7 Kine mayat meta gwoso kusanjin nagon a tetenaki a ti gor, a se gwe ko ŋo gwoso loguyajin logon a dakap kase i kuwesik, a komoŋsikan kase gwe gwoso komoŋsikan ti ŋutu.
+\v 8 A se gwe ko kupir gwoso ti ŋutu na wate, a kala kase gwe gwoso ti komiruot.
+\v 9 A kidojin kase iŋge muko ko gayesi gwoso gayesi nagon a witiyot, a woŋon na kopukon kase gwe gwoso woŋon na arabiajin lo jiko ko kusanjin na wokon i tor.
+\v 10 A se gwe ko kotesi gwoso ti kitolan, a koji ko kutusin kase, a se gwe ko riŋit kase i kutusin nagon tomijo ŋutu ko yupala mukanat.
+\v 11 A se gwe ko mor lose logon a mulaikatat to dili nagon ‘bak dutet. Yilo maliakatat luŋu i kutuk na Ebere a Abandon. A i kutuk na Giriki luŋuni a Apoluon.
+\p
+\v 12 Deliyet togeleŋ aje ‘baka; mete, kune deliyesi murek kine popo i mukok.
+\p
+\v 13 A kiruŋ malaikatat tobukien lo kuddi burugi loyit, a nan yiŋgi gworo wuŋun koŋo i oŋgwara iŋwan ti pirit ‘yuret na rubaŋgajin na tetena ko dakap, nag won ko ŋun i komoŋ na.
+\v 14 A yilo gworo takindi malaikatat tobukien logon burugi lo adi, “Laggi malaikajin iŋwan lodon a rereka yu i kare duma perat.”
+\v 15 A malaikajin iŋwan kulo lakani laka logon a tiŋiki se ko tatuja swot geleŋ na musala na ŋutu tin a kak.
+\v 16 A nan ke yiŋ kenet na kamorok lo woro ko kusanjin ko se muda; adi se a alipan puok daŋin alipan puok daŋin murek (200,000,000).
+\v 17 A i ŋo na met nan kune, a kusanjin se ko kajoŋak kase metani gwoso se gwon ko gayesi kase i kidojin nagon meta gwoso kimaŋ ko gwoso ŋurupo naŋem nakwekwelen ko a naporoŋok gwoso pisek. A kuwesik ti kusanjin gwe gwoso kuwesik ti komiruot, a kimaŋ ko kopurot se ko pisek purju kaŋo kase i kutusin.
+\v 18 A kilo twana musala, kweja adi, kimaŋ ko kopurot se ko pisek lo puriun kaŋo kase i kutusin kulo iŋge tatu swot geleŋ na musala na ŋutu ti na kak;
+\v 19 Kogwon riŋit na kusanjin gwon kase i kutusin ko kase i kotesi. A kotesi kase gwe gwoso munuo a gwe ko kusik, a se tomiji ŋutu ko se.
+\v 20 A ŋutu tin a kak lo pitundo, logon kilo twana’bak ko tatu kulo, gwe ‘bak ko lopuggo toiliyot i ŋo na teten se ko konisi kase kune, a gwe ‘bak koyu kwakwaddu muloko lorok, ko nyomuejin logon tetena ko dakap, ko podo, ko molwo, ko ŋurupo, se ko kaden. Kilo ŋo nyobulo medda, kode yiŋga, kode woro.
+\v 21 A kilo ŋutu gwe ‘bak ko lopuggo i torem nase, ko i wandu na kon se ko winiko, ko; towuton nase, se ko i kokoya nase.
+\c 10
+\cl Sura 10
+\p
+\v 1 A kiruŋ nan meddi lele malaikatat lo riŋit ponda kak ki yu, a jupu ‘diko; a gorigori gwe kayit I kuwe, a komoŋ nayit gwe gwoso koloŋ, a mokosi kayit gwe gwoso bililiyat ti kimaŋ.
+\v 2 A nye moggi waraga na ŋudula nagon a ŋai kayit i konin. A lepeŋ ryoggi tor duma na ‘balaŋ ko mokot layit lo lutaten, a royggi kak ko mokot loyit lo kadoŋe.
+\v 3 A lepeŋ maraŋgi, maraŋgu ko gworo lobot gwoso komiru lo rurumin. A na maraŋgi nye nu, a kipyala ti ki buryo kulo koti lo rumone.
+\v 4 A nagon kilo kipyala ti buryo rumone rumon nu, a nan suluji wurojo, ama a nan yiŋgi gworo kuun ki yu buryo a jam kine ko nya’doddi se, an do ko wurokin se kak.
+\v 5 A malaikatat logon nan a met gwodan i tor ko i kak lo, doggi konin loyit lutaten ki.
+\v 6 A lepeŋ mileji milyeju dinda Karin tin ye logon jorun ŋupi ŋupi lo, logon a gweja ko ki ko kak, ko tor na ‘balaŋ, se ko liŋ lo gwon i lukata nase kulo adi, diŋit molu a karakin koti,
+\v 7 Ama ko diŋit aje po nagon malaikatat toburyo lo kuddi burugi loyit nu, a kiruŋ nebijin kalipunok kayit nu.
+\p
+\v 8 A gworo lo yin nan ki yu lo koti takindi nan adi, iti, ko ‘duma waraga nagon gwon ŋo nu i konin lo malaikatat lo gwodan i tor duma na ‘balaŋ kata ko i kak lu.
+\v 9 Nyena a nan iti ko lu malaikatat yu, a piji lepeŋ anyen tindu nan nu waraga nadit na ŋudula nu. A lepeŋ takindi nan adi, joŋgi, ko nyoni nyo lepeŋ. Lepeŋ de gwon potor konut i pele, ama nye de gwon tobibin gwoso siwu konut i kutuk.
+\v 10 A nan ‘dumundi waraga nadit na ŋudula ko maliakatat lo i konin, a nan nyesi nyesu, a nye gwe tobibin gwoso siwu kuwe i kutuk, ama a nagon nana je nyesu lepeŋ nu a gwe potor kuwe i pele.
+\v 11 A kiruŋ nye takindi nan adi, do agu kodo koti kekeju i kulya ti gweyajin jore ti ŋutu, koi kulya ti juron, ko ti kutusin se ko ti moran.
+\c 11
+\cl Sura 11
+\p
+\v 1 A kiruŋ nan takini gwoso temet, a nan takini adi, ŋine ki ko tembi kadi na ŋun, se ko pirit ‘yuret na rubanŋgajin, ko kene ken ŋutu lo kwakwaddu kata kilo.
+\v 2 Ama an do ko tem’baŋ lo gwon koŋo na kadi, koloki kogwon a tiki ŋutu ti juron, a se molu ryoryoggi koji nake ko yapala merya iŋwan wot murek.
+\v 3 A nan molu ‘burukindi katokorok kwe murek i tokujo ko perok alip geleŋ ko miajin murek ko merya bukien (1,260) a jupu boŋgwat terekesi.
+\v 4 Kilo katokorok a kaden murek ti olive (oli) ko a lombojin murek logon gwodan ko matat lo na kak i komoŋ.
+\v 5 Ko lele ŋuto mindi korju se a kimaŋ molu lupundi kaŋo kase i kutusin a tutuŋgi merok kase i ŋuto logon mindi korju se lo molu tatatua tina.
+\v 6 Koko koti a’buruki i togwoya na ki anyen kudu kodo gwon a jon i perok logon se kekejutu kulu. A se iŋge ‘buruki i lopuggo na karya a rima, ko i gwuddo na kak ko gweyarijin liŋ ti twana logo i diŋitan liŋ na mimindi se kune.
+\v 7 Ama ko se molu aje tutŋokindo tokoret nase, a kijakutat lo lupundo kaŋo i dili nagon ‘bak ‘dutet, molu moroni ko se, a molu teiji se a tatauji se.
+\v 8 A opuo kase molu gwe i kiko lo koji duma nagon a luŋu ko lilim adi sodoma kode Ejipeto. Yina koji matat lose a ‘bikiki i kodini na goro.
+\v 9 A kule gwiyarijin ti ŋutu, koti kotumiton, koti kutusin, se ko ti juron molu poki i dirja na opuo kase perok musala ko swot, a se molu kenye rukokindo opuo ti kilo ŋutu i nuka.
+\v 10 A ŋutu ti na kak lyoŋi lyoŋon a nyolani i kulya kase, a to sunyuki ko’borik ‘dokesi, kogwon kilo nebijin murek a tomijo ŋutu tin a kak.
+\v 11 A i mukok na perok musala ko swot a kobuŋot lo ŋun toruji se, a se gwode gwodan ko mokosi kase; a ŋutu lo girja se kulo iŋge moka ko kujono duma.
+\v 12 A kilo ŋutu murek yiŋgi gworo lobot kuun ki yu, luŋgu se adi, pondi ta ki ni. A se iti ki i ‘diko kata merok kase memedda.
+\v 13 A i nu diŋit gwok, a rigirigi duma gwe kata, a swot to puol lo koji iŋge duyomoki kak, a lu rigirigi iŋge tatuja ŋutu alipan buryo; a pitono lo pitundo kulo iŋge kujono parik, a pupurji ŋun loki.
+\p
+\v 14 Deliyet tomurek aje ‘baka. Mete, deliyet tomusala yina popo ‘dede.
+\p
+\v 15 A makukatat toburyo lo kuddi burugi loyit, a gworolo lobot gwe kata ki yu logon kulya adi, Tumatyan na na kak tiyanana gwe a na matat likaŋ ko a na masia loyit, a lepeŋ molu tumatyane tumatyan ŋupi ŋupi.
+\v 16 A kiruŋ temejik merya murek wot iŋwan kulo sidakini i sidaesi kase ti tumatyan ko ŋun i komoŋ, a ‘dodone kak rupu i twoju na ŋun,
+\v 17 Adi, matat ŋun kabulonit lo ŋo liŋ, ŋo tiyanana kata, ŋo koju ‘beron gwon kata. Yi pupurja ŋo kogwon ŋo aje mogga riŋit nenut duma ko aje suluja tumatyan.
+\q1
+\v 18 Juron woworan, ama lor lelut ropet lo toron aje ‘durokin. Na a diŋit ‘duŋet na putesi ti lo twatwa, ko a diŋit nagon ŋo ropakindi ‘busan i kalipunok kulok nebijin, ko ŋutu kulok katwoyok, se ko i ŋutu liŋ lodidik ko dumalak logon kukuk Karin kunok kilo, ko a diŋit nagon tukararikin ŋutu lo korju kak kulo.
+\p
+\v 19 A kituŋ kadi na ŋun ŋaji ŋaju ki yu, a sanduk na tomoret nayit iŋge meta i kadi nayit, a kiruŋ gwe a meme’dekta na ki, ko woŋesi, ko rumon na kipyala ti ki, ko rigirigi, se ko kudu duma lo torok.
+\c 12
+\cl Sura 12
+\p
+\v 1 A kweyet duma na metani ki yu, ŋuto nakwan a jupu koloŋ gwoso boŋgo, a yapa gwe kayit i mokosi, a kaser puok wot murek gwe a loguya kayit i kuwe.
+\v 2 A nye gwe ko pele, a nye lulji lulujo kogwon mien ko ŋoŋga na yuŋundo na ŋiro.
+\v 3 A nen kweyet iŋge meta ki yu; mete, kitun duma ko a lotor gwon ko kusik buryo ko oŋgwara puok, a gwe ko loguyajin buryo kayit i kusik;
+\v 4 A kotet nayit sukundi swot geleŋ na musala na kuser ti ki a ratundi se kak. A kiruŋ yilo kitun gwode i komoŋ na ŋuto nagon gwe nyona ko yuŋundo na, anyen wiyo ŋiro lo yina ŋuto i yuŋwe nayit.
+\v 5 A yina ŋuto yuŋundi ŋiro luwalet logon molu yuggu juron liŋ ko ture logon a wititot. A yilo ŋiro jekajini ki dede ko ŋun yu i sidaet nayit na tumatyan.
+\v 6 A kiruŋ yina ŋuto woki i yobu i pirit nagon ŋun a tetenakin lepeŋ nu, anyen lepaŋ boŋo ruruka kata ko perok alip geleŋ ko miajin murek ko merya bukien.
+\p
+\v 7 A kiruŋ moron a ‘duki ki yu, a mayikolo ko malaikajin kayit moroni ko yilo kirun. A yilo kitun se ko malaikajin kayit moroni moro,
+\v 8 Ama a se ke tela a se kori gwe ‘bak nene pirit ki yu kwoŋ.
+\v 9 A yilo kitun duma logon gwe a munu lo ‘beron lo, logon a luŋu a kaŋoonit ko a ditani, logon a togiraddu juron liŋ ti kak, ke gube kak ko lepeŋ i pirit na geleŋ.
+\v 10 A nan yiŋgi gworo lobot ki yu logon kulya adi, lute, tiyanana lwokit ko riŋit, ko tumatyan na ŋun likaŋ, se ko kido na masia loyit gwe kata; kogwon koŋoonit lo luŋaeirik kaŋ aje gube kak logon ŋokindo se ko ŋun liŋ i komoŋ ko tuparan ko tukwaje.
+\q1
+\v 11 A se ke teya lepeŋ kogwon rima ti kiloloŋ se ko kulya loyit logon se a tokorju adi a gwak lo; kogwon se’bak ko yeye ru nase, madi ko kodo po a twan.
+\q1
+\v 12 Ta ‘dikolo, se ko ta liŋ lo gwoloŋ i lukata nase kilo, lyoŋi ta lyoŋon kogwon kine ŋo! Woidio do kak se ko tor duma na’balaŋ, kaŋoonit aje po kak kasu ni ko woran a duma, kogwon lepeŋ deden adi diŋit nayit a naŋutut!
+\p
+\v 13 A kiruŋ nagon yilo kitun aje met adi nye aje gube kak nu, a lepeŋ suluji rikoddu ŋuto na yuŋundo ŋiro luwalet na.
+\v 14 A yina ŋuto tikini kopukon murek ti yuku logon a duma, anyen ‘daadu pajo ko munu i yobu kata kayit i pirit nagon rurukanikin lepeŋ ‘bura ko kiŋajin musala ko swot nu.
+\v 15 A yilo munu yakaddi pioŋ kayit i kutuk gwoso kare ko yina ŋuto i mukok, anyen ‘dokoddu lepeŋ.
+\v 16 Ama a kak ŋarakindi yina i ŋuto, a kak ŋaji kutuk nayit i kutuk lo.
+\v 17 A kiruŋ yilo kitun iŋge woran ko yina ŋuto, a lepeŋ iti kaŋoi moro ko pitono ti ŋwajik ti yina ŋuto, logon a’debba saresi ti ŋun se ko kulya na tokor yesu kune.
+\v 18 A yilo kitun gwidiki i kijit na tor duma na ‘balaŋ.
+\c 13
+\cl Sura 13
+\p
+\v 1 A kiruŋ nan meddi gworoŋ punun kaŋo i tor na ‘balaŋ. Lepeŋ gwon ko oŋgwora puok ko kusik buryo, a lepeŋ gwe ko loguyajin puok kayit i oŋgwara, a Karin nagon lawerikin ŋun ke wuroki kayit i kusik liŋ geleŋ geleŋ.
+\v 2 A gworoŋ lo met nan lo gwe ko komiru. A yilo kitun tindi lepeŋ riŋit nayit, ko sidaet nayit na tumatyan, se ko kido duma.
+\v 3 A nene na kusik kayit metani gwoso nagon a boŋoji parik nyona ko twan, ama a dika nagon kodo tatuja lepeŋ na ke lik. A ŋutu ti kak liŋ sorji sorju i kepoddu na yilo gworoŋ.
+\v 4 A se twoji yilo kitun kogwon nye aje tindu gworoŋ kido nayit, a se koti twoji yilo gworoŋ adi, ŋa logon gwoso yilo gworoŋ?
+\v 5 A yilo gworoŋ ke tiki kutuk na jambu ko ‘duduŋgu laundi ŋun, a lepeŋ ke ‘buruki i konda na kulya kayit yapala merya iŋwan wot murek.
+\v 6 A kiruŋ lepeŋ ŋaji kutuk nayit, a jambi kulya na lawerikkin ŋun, i launda na Karin kayit, se ko pirit nayit gwiliŋit, morja ko se lo sida ki yu kulu.
+\v 7 A lepeŋ ke rukoki i moro ko ŋutu ti ŋun ko i teya se, a lepeŋ ke ‘buruki kido saret i kotumiton liŋ, ko i gweyajin ti ŋutu liŋ, ko i kutusin liŋ, se ko i juron liŋ.
+\v 8 A ŋutu liŋ lo gwoloŋ i kak ni kulo molu twoji lepeŋ, kweja adi se liŋ logon Karin kase koju suluja i gweya na na kak ‘bak na kiloŋ lo tatua lo.
+\v 9 Ŋuto logon ko swo tin ye yiŋgi kine kulya.
+\v 10 Ko ŋuto logon mokaji i todpien ti nye joŋani. Ko ŋutu logon tatuja ko bandu a tin ye koti tatuani ko bandu. Yina ‘de’dekarin adi ti ŋutu ti ŋun ŋoŋaddi tojo ko ‘dutet ko ti yubbi yubbo.
+\p
+\v 11 A kiruŋ nan meddi lele gworoŋ purun kaŋo i kak. Lepeŋ gwon ko oŋgwara murek gwoso ti kiloloŋ kulo, a lepeŋ jambi gwoso na kitun na.
+\v 12 A lepeŋ sarji ko kido na gworoŋ togeleŋ ko yilo gworoŋ, a lepeŋ tindi na kak se ko ŋutu liŋ lo sida kata kulo i twoju na gworoŋ togeleŋ lo. Yilo a gworoŋ logon dika nayit nagon kodo tatuja lepeŋ na aje lik.
+\v 13 A lepeŋ kondi kweyesi temejik, tindu madi kimaŋ i duruun kak ki yu a ŋutu memedda.
+\v 14 A lepeŋ togiraddi ŋutu ti kak i konda na kweyesi nagon a’bururki nye i kondai komoŋ na yilo gworoŋ. A nye takindi ŋutu tin a kak anyen tetenda nyoue a na gworoŋ lo bandu ama gwon jorun lo.
+\v 15 A lepeŋ ke rukoki i tindu no nyomue na yilo gworoŋ yukun nagon a na ru, anyen yina nyonue kodo jajambu, anyen tindu ŋutu liŋ lodon a twoju lepeŋ kilo i tatua.
+\v 16 A nye tindi ŋutu liŋ i giru anyen gwugulua, lodikik ko temejik, kworoniko ko lomerika, lui se ko ‘dupi. Kilo ŋutu giru kase i konisi lutaten kode kase i komoŋsikan.
+\v 17 A nye kenye rukokondo lele ŋutu i gworundo kode i tugworju tuŋ ŋutu logon a giruki Karin ti tilo gworoŋ kode kenet na Karin kayit.
+\v 18 Yina ‘dekarikin koŋon. Ŋutu logon kukurun lilimon lo ti lepeŋ gayi kenet jambu Karin ti ŋuto. A kenet nayit gwe a miajin bukien ko marya bukien wot bukien (666).
+\c 14
+\cl Sura 14
+\p
+\v 1 A kiruŋ a nan meddi yilo kiloŋ gwogwodan i mere siona ko ŋutu alipan mia geleŋ ko merya iŋwan wot iŋwan (144,000) ko lepeŋ I pirit na geleŋ. Kilo ŋutu Karin kayit se ko ti money a wuroki kase i komoŋdikan.
+\v 2 A nan yiŋgi wogon ki yu gwoso woŋon na karya jore ko gwoso rumon duma na kirpya lo koi. A woŋon na yiŋ nan nag we gwoso na kajuloki ti tomon lo juyo tomon kase.
+\v 3 A se yoyi koli lolu duk i komoŋ na sidaet na tumatyan jo i komoŋ na ŋo iŋwan lo gwon jorun kulo se ko i komoŋ na kilo temejik. A ŋutu gwe ‘bayin lo bubulo jujumbu yilo tuŋ ŋutu alipan mia geleŋ ko merya iŋwan wot iŋwan (144,000) logon a dake i kak ‘bukuluŋ kulo.
+\v 4 Kilo a ŋutu logon ‘bak ko toludda ‘borik ko ŋutu na wate, kogwon se a tiju ‘borik a loke. Se woro i pirit na geleŋ ko yilo kiloloŋ ko nye tu da. Se a dake i kiden na ŋutu gwoso ludweki waŋesi ti kokuwe a ti ŋun ko a ti yilo kiloloŋ.
+\v 5 Se kwoŋ ‘bak jambu kulya ‘burono, a gwe ‘bak yuyukesi.
+\p
+\v 6 A kiruŋ nan meddi lele malaikatat ‘da’daju i woli na ki. Lepeŋ gwon ko loŋe lobut lo yeyeŋon anyen laikin ŋutu tin a kak, ko i juron liŋ, se ko i gweyajin liŋ ti ŋutu.
+\v 7 A lepeŋ kulyani ko gworo lobot adi, kuggi ta ŋun ko buyi ta lepeŋ. Kogwon diŋit aje po nagon nye ‘duŋgi putesi. Twoji tan ye lo gweja ko ki ko kak, ko toron ti ‘balaŋ se ko konyen ti pioŋ lo.
+\v 8 A malaikatat tomurek lo ruddi i jambu adi, babela a’doro! Koji duma na a’doro! Nye na tindu juron liŋ i moju na binyo ti towuton nayit nagon jonda woran na ŋun na, a’doro!
+\v 9 A kiruŋ malaikatat tomusala lo russi jambu ko gworo lobot adi, ŋutu lo twoju yilo gworoŋ se ko nyonue nayit a ke giruki gwuluet kase i komoŋsikan kode i konisi kulo.
+\v 10 Molu koti momoju binyo nagon a woran na ŋun, nagon ‘bukoki ‘bak yulo i kopo na ŋoma nayit. A se mulo tomieni ko kimaŋ se ko pisek i komoŋ na malaikajin loke se ko na yilo kiloloŋ.
+\v 11 A kopurot lo puriun ki i tomie nase lu purioro ki ŋupi ŋupi. Kilo ŋutu lo twoju yilo gworoŋ se ko nyomue nayit ko se lo giruki gwuluet na Karin kayit kilo a yukan ko tuparan ko tukwaje.
+\v 12 Ee, yina a kuwe nagon ŋutu ti ŋun, kweja adi se lo ‘debba saresi ti ŋun a yubbi yesu kulo kodo ŋoŋoŋaddu tojo ko ‘dutet.
+\v 13 A nan yiŋgi gworo kuun ki yu adi, wurji adi, suluja tiyanana lo twatwa a kalyoŋok logon a twatwa ko matat i mugun kilo. A mulokotyo loke ruggi adi, Ee, se ‘diri a kalyoŋok, se yuyukan i dara nase na kita, konesi kase moraddu kose.
+\p
+\v 14 A kirung nan meddi ‘diko nakwe gwe yu, ke lele ŋo gwoso ŋuto sida kata. Lepeŋ gwon ko loguya logon a dakap kayit i kwe se ko wale ŋeret logon a lopi kayit i konin.
+\v 15 A kiruŋ lele malaikatat lupundi kaŋo I kadi na ŋun kata, luŋgu nye lo sida i diko kata lo ko gworo lobot adi, sukindi wale lelut, sukuje ŋerja, kogwon diŋit ŋeret aje po, kogwon kinyojin ti kaka je yoge (jo).
+\v 16 Nyena a nye lo sida i ‘diki kata lo wiŋundi wale loyit i na kak a kinyojin liŋ ti kak ŋerani ŋera.
+\v 17 A lele malaikatat lupuddi kaŋo i kadi na ŋun nag won ki yu. Lepeŋ koti gwon ko wale ŋeret logon a lopi.
+\v 18 A kiruŋ lele malaikatat logon ko kido saret na kimaŋ lupuddi kaŋo I pirit ‘yuret na rubŋgajin. A lepeŋ luŋgi nye logon ko wale lopi lo ko gworo lobot adi, sukindi wale lelut lopi, suluji ŋerja ludweki ti binyo tin a kak, kogwon ludweki kayit aje yoŋe (jo).
+\v 19 Nyena a yilo malaikatat wiŋundi wale loyit i na kak, a ŋerji ludweki ti binyo tin a kak, a gubakindi se i pirit duma ryoket na binya nagon a woran na ŋun.
+\v 20 A ludweki ti binyo ryokani ryoka i pirit ryoket na binya i kaŋo na koji, a rima ‘bukundi kaŋo i pirit ryoket na binyo, a juruu juruu tojo ko murut na kusan ko kodo gwodan kata. A kine rima ‘doke ‘dokon gwoso mailijin miajin murek (200 miles) (1,600 stadia).
+\c 15
+\cl Sura 15
+\p
+\v 1 A nan meddi nene kweyet ki yu a duma ko a sorit malaikajin buryo ‘debba twana logo buryo logon gwe a ti ‘dutet. A ko kilo twana aje ‘baka a woran na ŋun koti ‘bakani’baka
+\v 2 A nan meddi nene ŋo gwoso tor nagon meta gwoso mandara a ŋoya ko kimaŋ. A nan koti meddi se logon a teya yilo gworoŋ kweja adi a teya nyomue nayit se ko kenet na Karin kayit. A se gwode nyona ko tor nagon meta gwoso mandara na, gwon ko tomon ti ŋun kase i konisi.
+\v 3 A se yoyi koli lo mose kalipuonit lo ŋun se ko koli lo yilo kiloloŋ adi, matat ŋun kabulonit lo ŋun liŋ, konesi kunok a temejik ko a soresi! Pon mor lo jorun, kikolin kulok gwon gwogwo ko a gwak!
+\q1
+\v 4 Pon matat, ŋa logon a kujono do? Ŋo logon a buya Karin kunok? Kogwon do geleŋ aloke ŋutu ti juron liŋ molu popo a dukakini kak i twoju na do, kogwon konesi kunok na rigwo aje kweya.
+\p
+\v 5 A i mukok na yina a nan meddi kadi na ŋun a ŋai nagon kemia na tokoret nag won i lukata nayit,
+\v 6 A malaikajin buryo lo ‘debba twana logo buryo kulo lupundi kaŋo i yina kadi. Se a jupu boŋgwat naparere a nake ko kokobbu, ko goman nagon a dakap a dukuki kase i kidojin.
+\v 7 A lele lo ŋo iŋwan lo gwon jorun kulo tindi kilo malaikajin buryo dikoriot buryo. Kine diktoriot a tetena ko dakap a jore ko woran na ŋun lo yeyeŋon ŋupi ŋupi.
+\v 8 A kadi na ŋun ke jore ko kopurot lo po i minyo lo ŋun se ko i riŋit nayit, a lele ŋuto gwe ‘bayin lodon bubulo i kadi kata tojo ko twana logo buryo ti malaikajin buryo kulo gwe’baka.
+\c 16
+\cl Sura 16
+\p
+\v 1 A kiruŋ nan yiŋgi gworo lobot lo kuun kaŋo i kadi na ŋun kata, takindi malaikajin buryo adi, iti ta, ‘bukoki ta woran na ŋun nag won i dikoriot buryo kine i na kak.
+\v 2 A malaikatat togeleŋ lo iti tu, a’bukokindi woran nag won kayit i dikori kata nai na kak, a mugunya ti ŋutu logon a giruki gwuluet na yilo gworoŋ a twoji nyomue nayit kulo pudoni a dikasin nagon lukuuti momon.
+\v 3 A malaikatat tomurek lo bukokindi woran nagon kayit i dikori kata na i tor duma na’balaŋ kata, a tor lopuggi gwoso rima ti ŋuto lo twan; a ŋo liŋ lo gwon jorun i lukata nayit kulo ke twatwa.
+\v 4 A malaikatat tomusala lo ‘bukokindi woran nag won kayit i dikori kata na i karya kata se ko i kuwen ti pioŋ kata, a se lopuggi a rima.
+\v 5 A nan yiŋgi malaikatat logon a duma lo kerya lo kulyani adi, do loke lo, do logon tiyanana kata, do koju beron gwon kata, do a lo rigwo, kogwon do aje ‘duŋgo kine kulya tina.
+\v 6 Adi, kogwon kilo ŋutu a’bukoddu rima ti ŋutu ti ŋun se ko ti nebijin, a do ke tindu se i moju na rima, yina a ŋo nagon a jukin se.”
+\v 7 A nan yiŋgi pirit ‘yuret na rubaŋgajin kulya adi, Ee “pon matat ŋun kabulonit lo ŋo liŋ, ‘duŋgo nenut na putesi a gwak ko a na rigwo.”
+\v 8 A malaikatat tioŋwan lo ‘bukokindi woran nag won kayit i dikori kata na i koloŋ, a koloŋ ke ‘buruki i royu na ŋutu ko kimaŋ.
+\v 9 Nyena a vutu ke rolo parik; a se lombi Karin ti ŋun logon ko riŋit na kilo twana lo a se gwe ‘bak ko lopuggo toiliyot anyen buya lepaŋ.
+\p
+\v 10 A malaikatat tomukanat lo ‘bukokindi woran nagon kayit dikori kata na i sidaet na tumatyan na yilo gworoŋ; a pirit nagon nye tumatyan kata na ke wora a mude; a ŋutu koji ŋedepa kase kogwon mien,
+\v 11 A lombi ŋun lo ki kogwon tomie nase se ko ‘dikasin kase, ama a se gwe ‘buk ko lopuggo toiliyot I konesi kase.
+\v 12 A malaikatat tobukien lo ‘bukokindi woran nag won kayit i dikori kata na i kare duma parat, a pioŋ kayit wereyoni wereyo anyen gwon a kiko lo moran lo po i swot lo yure.
+\v 13 A kiruŋ nan meddi muloko lorok musala gwoso lodokia lupundo kaŋo i kutuk na yilo kitun, ko i kutuk na yilo gworoŋ, se ko i kutuk na nebi’buronit.
+\v 14 Se a mulo ko lorok logon konda kweyesi. Koko tu kaŋo i tutununda na moran ti kak ‘bukuluŋ i moto i lor duma lo. Ŋun kabulonit lo ŋo liŋ.
+\v 15 (Mete, nan yilo popo gwoso kolanit. Ŋuto logon kuwen kayit gwon ŋa ko a jupu ajo lo a kalyoŋi, anyen nye gwon ti woro a limu kana a ŋutu gwe a medda lepeŋ i gwon limu.)
+\v 16 A kilo muloko tutundi moran i pirit na geleŋ tojo i pirit na luŋu ko kutuk na Ebere a Armegido.
+\p
+\v 17 A malaikatat toburyo lo ‘bukokindi woran nag won kayit i dikori kata na i kobuŋit, a gworo lobot kuu kaŋo i kadi na ŋun lukata i sidaet na tumatyan, kulya adi, aje kona.
+\v 18 A kiruŋ gwe a meme’dekta na ki, ko woŋesi se ko tope na kipyala ti ki, a rigirigi duma gwe kata. Rigirigi duma parik gwoso yilo ‘bak meta suluya i gwon na ŋutu i na kak.
+\v 19 A koji duma ke kiya i tupesi musala, a kojino ti juron ‘do’done kak. A ŋun key eye Babela duma, a tindi lepeŋ i moju na binyo nagon a woran nayit nap ape nag won i kopo kune.
+\v 20 A tikonyo liŋ liki likin a merya kenye meta.
+\v 21 A kudu duma lo torok logon turukti geleŋ temunda lwolwoŋ rotolan mia geleŋ julo ‘do’done ko ŋutu ki, a ŋutu poki i lombu na ŋun kogwon tomiesi ti torok ti kudu, kogwon se a tomiesi temejik parik.
+\c 17
+\cl Sura 17
+\p
+\v 1 A lele lo kilo malaikajin buryo lo gwon ko dikoriot buryo kulo pondi kuwe ni a jambi ko nan. A lepeŋ takindi nan adi, po, nan de kwekwekin do putet lo ‘duŋoki kawute na wuton parik nagon sidaki i karaya jore na.
+\v 2 Moran ti kaka je tolup ko lepeŋ, a ŋutu ti kak ke memeri ko binyo ti towuton nayit.
+\p
+\v 3 A kiruŋ yilo malaikatat dokoddi nan i yobu i riŋit na mulokotyo loke, a nan meddi ŋuto nakwan sida i gworoŋ lotor ki. Yilo gworoŋ a jore ko Karin nagon lawerikin ŋun, lepeŋ gwon ko kusik buryo ko oŋgwara puok.
+\v 4 Yina ŋuto a jupu boŋgwat nabule ko nator, ko a tokwelenyo ko dakap ko ŋurupo nakwekwelen na gworo go se ko kunie ŋurupo nake nagon a mogaritajin. A lepeŋ gwe ko kopo nagon a dakap kayit i konin a jore ko ŋo na mamana se ko lut ti towuton nayit.
+\v 5 A Karin nagon mumuko ke wuroki kayit i komoŋ adi, babela duma, ŋote kawutajin ko na ŋo na mamana ti kak.
+\v 6 A nan meddi yina ŋuto a meran ko rima ti ŋutu ti ŋun se ko rima ti ŋutu logon tokujo kulya ti yesu kulo. A na meddi nan lepeŋ nu, a nan ke sorju parik.
+\p
+\v 7 A yilo malaikatat piji nan adi, ko nyo nagon do sosorju? Nan de tatakin do lwono ti yina ŋuto se ko ti gworoŋ lo yeyekeji lepeŋ, logon ko kusik buryo ko oŋgwara puok lo.
+\v 8 Gworoŋ lo met do koju jorun lo tiyanana gwe’bayin, ama lepeŋ molu popo kaŋo i dili nagon ‘bak ‘dutet a iti i tukara. A ŋutu ti kak logon Karin kase suluja i gweya na kak ‘bak ko wuroki i buk na ŋutu lo gwon jorun kulo molu sorji sorju na meddi se yilo gworoŋ nu, kogwon lepeŋ koju gwon jorun, ama tiyanana gwe ‘bayin, ama lepeŋ molu koti popo.
+\v 9 Yina ‘dekarikin koŋon se ko kurundo na lilimon. Kusik buryo logon yina ŋuto sida kata;
+\v 10 Se koti a moran buryo. Mukanat aje ‘dodo, geleŋ nyu gwon kata, lele lo bak ko nyu po, a ko lepeŋ a po, lepeŋ kodo monundo ko diŋit a nadit.
+\v 11 Gworoŋ logon koju jorun ko tiyanana gwe’bayin lo, nye logon a tobudok, ana nye a lel lo buryo kulo, a nye molu iti i tukara.
+\v 12 Oŋgwara puok lo met do kulo a moran puok logon ‘bak ko nyu suluja tumatyan; ama se wuju kido saret anyen gwon a moran ko sa geleŋ tuŋ i pirit na geleŋ ko yilo gworoŋ.
+\v 13 Se liŋ gwon ko yeyeet geleŋ, a tindi yilo gworoŋ riŋit nase se ko kido saret.
+\v 14 A se molu moroni ko yilo kiloloŋ, a yilo kiloloŋ mulo teyi se, kogwon lepeŋ a matat lo kimak ko a morlo moran. A ŋutu lo gwon ko nye kulo molu ŋarundi teya nayit, kweja adi kilo a se logon nye a luŋun. Ko a wulun, ko a gwodan ga kulo.
+\v 15 A kiruŋ lepeŋ takindi nan adi, karya logon do a met logon yina kawute sisidani kilo, kweja adi se a gweyajin ti ŋutu, ko a lodiron, ko a juron, ko a kutusin.
+\v 16 A oŋgwora puok lo met do kilo, se ko yilo gworoŋ, koko molu maman yina kawute; a se molu kolokindi lepeŋ ‘bak nene ŋo, a rosoddi boŋgwat kayit kaŋo, a molu nyesi mugun nayit a ‘yurji lepeŋ ko kimaŋ.
+\v 17 Kogwon ŋun aje tin kase i toiliyot i konda na yeyeet nayit, kweja adi anyen se gwon ko yeyeet geleŋ i tindu na yilo gworoŋ kido nase saret, tojo ko kulyaesi ti ŋun molu a temakinda.
+\v 18 A ŋuto na met do nag we a koji duma nagon tumatyan ko moran ti kak.
+\c 18
+\cl Sura 18
+\p
+\v 1 A i mukok na yina, a nan meddi lele malaikatat po kak ki yu. Lepeŋ gwon ko kido saret a duma, a kak metani a nake kogwon parara na minyo loyit.
+\v 2 A lepeŋ maraŋgi maraŋgu ko gworo duma adi, “Babela a ‘doro! Koji duma na a ‘doro! Lepeŋ aje wora a pirit sidaet na muloko lorok, a pirit na muloko liŋ logon a lut ko logon mamana.
+\v 3 Kogwon juron liŋ aje moju binyo ti towuton nyait, a moran ti kak ke tolup ko lepeŋ, a katujarak ti kak a wora a kworoniko koŋo kayit nagon nye a momyota ko se abulondi kune.
+\p
+\v 4 A kiruŋ nan yiŋgi lele gworo kun ki yu adi, ta ŋutu kwe, pot a kaŋo kayit ni, anyen ta boŋo gwon a ŋarunda toronjin kayit, ko anyen ta boŋo gwon a riŋa ko twana kayit!
+\v 5 Kogwon toronjin kayit aje ‘du’duluddu tojo ko ki, a ŋun key eye konesi kayit narok.
+\p
+\v 6 Konaki ta lepeŋ gwoso na konakindi nye kule ŋutu kune. Ropaki ta lepeŋ daŋin murek ko gwon ŋo na kon nye kune. ‘Yuloki ta lepeŋ i kopo nagon nye yeŋ yulokindi kule ŋutu na.
+\v 7 Temaki ta lepeŋ mien se ko delya a duma nagon jojo ko buya nayit na mugun se ko sida nayit’bura a monyota ko ŋo liŋ abulondi. Kogwon lepeŋ yeŋon kulya ko mugun adi, nan sida a mori nan’bayin a karube, a nan molu kenye meddi delyaesi kwoŋ.
+\v 8 Nyena ko yina kwe a twana kayit logon a twanti logo, ko deliyesi se ko dyaŋ kulo molu ‘dukin ko lepeŋ ki i lor geleŋ, a lepeŋ molu ‘yurani ‘yura ko kimaŋ adi kuyum; kogwon matat ŋun logon aje ‘duŋgo putet loyit adi nye a naron lo a lo riŋit.
+\p
+\v 9 A moran ti kak lo tolup ko lepeŋ lo ‘bura a monyota abulondi kulo, molu luluji lulujo jojokoja kidojin i kulya ti lepeŋ na meddi se kopurot lo kimaŋ nagon ‘yuranikin lepeŋ nu, i gwululuoddu ki.
+\v 10 A se molu gwode pajo kukujono parik i tomie nayit, a suluji adi, “woidio koji duma! Woidio Babela koji na riŋit! Ŋo a ‘duŋoki putet i saa geleŋ tuŋ!
+\v 11 A katujarak ti kak molu koti suluji lulujo, a delyani deliya i kulya kayit, kogwon ŋutu gwe ‘bayin logon gworo tito lo jon se kulo.
+\v 12 Kilo tito a dakap, ko podo, ko ŋurupo nakwekwelen na gworo go, ko kunie ŋurupo nake nagon a margaritajin, ko boŋgwat naparere, ko kaririat na’bule se ko boŋgwat nator, ko gweyajin liŋ ti kaden lo mon paleleŋ (tobibin), ko tito na tetena ko kala ti tome, ko gweyajin liŋ ti tito ti kiden lo gworo go, ko ti lolwo, ko ti witi, ko ti ŋurupo nakwe namilyaŋak;
+\v 13 Ko kinamon, ko binyo, ko welet, ko ‘bolok na jio a naliliŋok, ko yidin, ko kusanjin, ko arabiajin lo jijiko, se ko ŋutu logon a momoka a ‘dupi.
+\v 14 A katujarak kulyani ko lepeŋ adi, ludweki liŋ logon toili lelut dedeggi kulo aje ‘baka. Tukworon nenut liŋ se ko minyojin a likin konut, a se molu koti kenye rye kwog!
+\v 15 A katujarak ti kilo tito, lo ryeju tukworien ko lepeŋ kulo, a molu gwode pojo kukujono parik i tomie nayit. A se molu luluji lulujo jojokoja kidojin.
+\v 16 A gwine adi, eoidio, woidio koji duma nagon ŋutu kayit jupu boŋgwat naparere, ko na’bule se ko nator, ko a tokwelenyo ko dakap, ko ŋurupo nakwekwelen na gworo go, se ko ŋurupo nake nagon a margaritajin!
+\v 17 Kogwon kine tukworienjin liŋ a koro i saa geleŋ tuŋ! A kiruŋ dumalak ti kibojin ko ŋutu lo jolo i kiko kibojin kata, ko kakamak liŋ, se ko ŋutu lo tujarju i tor duma na balaŋ kulo gwo’de pojo.
+\v 18 A na meddi se kopurot lo kimaŋ nagon ‘yuranikin nu koji i gwululuoddu ki nu, a se woŋoro ki adi, koji ‘bayin kwoŋ nagon a duma gwoso yina koji!
+\v 19 A se raddi putuk kase I kusik, a luluji lulujo jojokoja kidojin, a gwine adi, woidio, woidio koji duma! Ŋutu liŋ logon a komonye kibojin i tor kata kulo a wora a kworiniko ko rukworien nayit duma! Lepeŋ koro i saa geleŋ!
+\p
+\v 20 Ŋo ki lyoŋi lyoŋon, ta ŋutu ti ŋun kata luyokie, se ko ta nebijin, lyoŋi ta lyoŋon i kulya kayit, kogwon ŋun ‘duŋokindo lepeŋ putet arabat i kulya kasu!
+\p
+\v 21 A kiruŋ malaikatat lo riŋit ‘dumundi ŋurupit gwoso kijo nagon a duma, a gubaddi i tor kata adi surum, a kulyani adi, babela koji duma molu gubaji tina ko riŋit a molu kenye rye koti kwoŋ.
+\v 22 Ŋo koji, woŋon na tomon, ko na kayolok, ko na kakutak ti kilibajin, se ko na kakutak ti burugijin molu koti a yiŋa konut kwoŋ. A bodwat ti ŋo liŋ kade kade molu gwe a rye konut kwoŋi a woŋon na kijolon molu koti gwe a yiŋa konut kwoŋi.
+\v 23 A lombojin molu koti gwe a kobbu konut kwoŋ, a gworo lo kayemanit kode nye na yeyema na molu koti a yiŋa konut kwoŋ. Katujarak kulok koju gwon a ŋutu temejik ti kak, a do ke togirja juron liŋ ko kandu nenut.
+\v 24 Kine kulya pokin tina kogwon rima ti nebijin, ko ti ŋutu ti ŋun, se ko ti ŋutu liŋ lo tatua i kak ni kulo kenye rye i lukata na yina koji.
+\c 19
+\cl Sura 19
+\p
+\v 1 A i mukok na yina, a nan yiŋgi wogon duma gwoso woŋon na ŋutu jore parik ki yu wogon adi, Aleluya! Ŋun likaŋ a kalwokonit, lepeŋ geleŋ bubula, lepeŋ a kobulonit lo ŋo liŋ!
+\q1
+\v 2 Kogwon lepeŋ ‘duŋgo putesi a gwak ko torigwo. Lepeŋ a ‘duŋgo putet lo kawute nagon wuton parik nagon a kotju kak ko towuton nayit, a lepeŋ ke ropakinda rima ti kalipunok kayit ko yina kawute i kwe.
+\v 3 A se koti woŋoro adi, Aleluya! Kopurot lo yina koji gwululuoddu ki ŋupi!
+\q1
+\v 4 A kiruŋ temejik merya murek wot iŋwan se ko ŋo iŋwan lo gwon jorun kulo, ‘do’done kak rupu I twoju na ŋun lo sidaki i sidaet na tumatyan lo, kulya adi, Aleluya! Amin!”
+\v 5 A gworo lo kuu i sidaet na tumatyan kulya adi, pupurje ta ŋun likaŋ! Ta kalipunok liŋ ti ŋun, la ŋutu lodidik ko temejik lo kukuk lepeŋ kilo.
+\v 6 A kiruŋ nan yuŋgi woŋon gwoso na ŋutu jore, ko gwoso woŋon na karya jore, ko gwoso rumon duma na kipyala ti ki, woŋoro adi, “Aleluya!” kogwon matat ŋun likaŋ kabulonit lo ŋo liŋ tutumatyan!
+\q1
+\v 7 Ti yi lyoŋi ta lyoŋon ko ti nyolani nyola, ko ti yi buyi ta lepeŋ kogwon diŋit nagon kiloloŋ yeyembi na aje po. Nakwan nayit aje tetenda mugun ajo.
+\q1
+\v 8 Ŋun aje rukokin lepeŋ i jupu na boŋgo nabut naparere, kokobbu ko a nake. (Boŋgo nabut naparere kweja konesi na rigwo ti ŋuru ti ŋun.)
+\p
+\v 9 A kiruŋ malaikatat takindi nan adi, wurji adi, “ŋutu logon a luŋe i budu lo kiloloŋ yemet kilo a kalyoŋok. A lepeŋ koti takindi nan adi, “kilo a kulyesi gwak ti ŋun.”
+\v 10 A kiruŋ nan’dorone kuyit i mokosi i twoju na yilo maliakat, ama lepeŋ goji nan adi, ko konda tina. Nan ko do se ko luŋosuruk a kalipunok. Yi liŋ a kotokorok ti kulya gwak na jam yesu kune; kolumbo twoji ŋun. Kogwon kulya gwak na tokor yesu kune a mulokotyo lo tindu nebijin i keju.
+\p
+\v 11 A kiruŋ nan meddi ki gwon ŋa, mete, a kusan nakwe gwe yu, a nye lo sidaki kuyit ki lo luŋuni a lo to’diri ko a logon a lopuggo kwaŋ, lepeŋ ‘duŋgo putet gwogwo, a moroni gor ko rigwo.
+\v 12 Kuwen kayit ŋorju gwoso ŋedepa ti kimaŋ, a loguyajin jore gwe kayit i kwe. A nye gwe ko Karin a wuroki kayit i mugun nagon lele ŋuto a denda, tuŋ lepeŋ ko mugun nayit lo denda.
+\v 13 Lepeŋ a jupu boŋgo a jurutoki i rima kata, a Karin kayit luŋuni a kulyaet lo ŋun.
+\v 14 A teŋon ti kamorok ti ki kepoddi lepeŋ, woro ko kusanjin nakwe ko a jupu boŋgwat nabut nakwe ko a nake.
+\v 15 A bandu lopi lupundi koŋo kayit I kutuk anyen totokji ŋutu ti juroni a lepeŋ molu yuggi se ko ture logon a wititot, a nye molu ryoggi ludweki ti binyo I pirit ryoket nagon a woran na ŋun kabulonit lo ŋo liŋ.
+\v 16 A Karin ke wuroki kayit i boŋgo se ko kayit i pundi adi, “mor lo moran ko a matat lo kimak.”
+\p
+\v 17 A kiruŋ nan meddi malaikatat gwo’dan i koloŋ kata. A lepeŋ luŋgi kwenya liŋ logon ‘dadaju i woli na ki kulo ko gworo lobot, kulya adi, “momorundi ta liŋ ni i nyesu na rorwe duma logon ŋun a teten lo.”
+\v 18 Anyen ta boŋo ko nyesu opuo ti moran, ko ti kanyomok ti kamorok, ko ti ŋutu walan, ko ti kusanjin ko kajoŋak kase, se ko opuo ti ŋutu liŋ lui ko ‘dupi, lodidik ko temejik.
+\v 19 A kiruŋ nan meddi yilo gworoŋ, ko moran ti kak se ko teŋon kase ti kamorok aje momorja i moro ko nye lo sida i kusan ki lo, se ko teŋon kayit ti kamorok.
+\v 20 A yilo gworoŋ se ko nebi ‘buronit ke moka. Yilo nebi a nye lo konda kweyesi ko gworoŋ a twoji nyomue nayit kulo. A se liŋ murek gubajini jorun i tor na kimaŋ na kokobbu ko pisek.
+\v 21 A nye logon sida i kusan ki ke tatu pitono ti ŋutu kulo ko bandu lopi lo lupundo kaŋo kayit i kutuk lo. A kwenya liŋ ke yimot parik ko opuo ti kulo ŋutu.
+\c 20
+\cl Sura 20
+\p
+\v 1 A kiruŋ nan meddi malaikatat i po aka ki yu, lepeŋ gwon ko ŋaet lo dili nagon bak dutet se ko tuŋuti duma kayit i konin.
+\v 2 A lepeŋ moggi yilo kitun logon gwe a munu lo beron, logon a koŋoonit ko a sitani lo, a rereggi lepeŋ kiŋajin alip geleŋ.
+\v 3 A lepeŋ gubaddi nye I dili nagon bak dutet, a kinuddi lepeŋ kata go, a nye jokakindi kweyet, anyen lepeŋ kodo gwon a togirja juron koti, toyo ko kiŋajin alip geleŋ a’baka. A i mukok na yina anye kodo yukweni kaŋo ko diŋit a nadit.
+\p
+\v 4 A kiruŋ nan meddi sidaesi ti tumatyan, a ŋutu lo sida kata kulo ke tiki kido ‘duŋet na putesi. A nan meddi kodudwolon ti ŋutu logon kusik kase a’duŋo kaŋo kogwon se a tokorju adi yesu a gwak a se ke laija kulyaet lo ŋun. Koko’bak ko twojo yilo gworoŋ kode nyomue nayit, a gwe ‘bak ko giruki gwulyet nayit kase i komoŋsikan kode kase i konisi. A se ke ru koti a tumatyane ko kristo i pirit na geleŋ ko kiŋajin alip geleŋ.
+\v 5 Yina a ŋiet togeleŋ i twan pitono ti ŋutu lo twatwa kulo gwe bak ko ru tojo ko kiŋajin alip geleŋ a’baka.
+\v 6 Se a’boriya ko a loke se lo ŋarunda ŋiet togeleŋ i twan kilo! A twan tomurek gwe ‘bak riŋit kase ki, ama se molu gwon a koanijin ti ŋun ko a ti kristo, a se molu tumatyane ko lepeŋ i pirit na geleŋ ko kiŋajin alip geleŋ.
+\p
+\v 7 A ko kiŋajin alip geleŋ kulo aje ‘baka, a sitani molu yukweni kaŋo i pirit rereket nayit.
+\v 8 A lepeŋ molu iti i togirja na juron lo gwon i swoton iŋwan ti kak kulo, Gog ko Maggog a momorundi se i pirit na geleŋ i moro. Koko jore parik gwoso sese na tor.
+\v 9 Se a reun i kak’bukuluŋ a tombi mera na ŋutu ti ŋun se ko koji nagon nye nyanyar na; a kimaŋ na ‘duruu kak ki yu a ‘yurji kilo merok adi kuyum.
+\v 10 A kaŋoonit lo togirja se lo ke gubaki i tor na kimaŋ ko na pisek nagon yilo gworoŋ se ko nebi’buronit aje gubaki kata na, a se molu tomieni tomie ŋupi ŋupi ko tuparan ko tukwaje.
+\p
+\v 11 A kiruŋ nan meddi sidaet na tumatyan a duma ko a nakwe, se ko nye lo sidaki nyin lo. A kak ko diko woki wokon kayit i komoŋ a liki likin ‘dutet.
+\v 12 A nan meddi ŋuto lo twatwa – temejik ko lo’didik – gwogwodan I komoŋ na yina sidaet, a bakan ŋaini ŋai, a kiruŋ nene buk na ŋaini. A ŋutu lo twatwa kulo ke ‘duŋoki putesi gwoso i konesi kase nagon a wuroki i bukan kune.
+\v 13 A tor duma na’balaŋ topunundi ŋutu lo twatwa kaŋo kata yu, a twan se ko pirit na muloko koti topunundi ŋutu lo twatwa kase.
+\v 14 A kiruŋ twan se ko pirit na muloko gubakini i tor na kiruŋ. Yina a twan tomurek-tor na kimaŋ.
+\v 15 Nyena ko lele ŋuto logon Karin kayit ‘bak ko rye a waroki i buk na ŋutu lo gwon jorun na, a lepeŋ gubakini i tor na kimaŋ.
+\c 21
+\cl Sura 21
+\p
+\v 1 A kiruŋ nan meddi ki luduk se ko kak na luduk kogwon ki na kokwe se ko kak na kokwe na aje likin, a tor duma na’balaŋ koti gwe ‘bayin.
+\v 2 A nan meddi koji nake nagon a yerusalema na luduk i po kak ki ko ŋun yu, aje tetena ajo gwoso ŋiro na yeyema na tokwilinyiki late.
+\v 3 A nan yiŋgi gworo lobot kuun i sidaet na tumatyan, kulya adi, lute, ŋun aje poi gwoloŋ ko ŋutu kiden; lepeŋ molu sisida, ko ŋutu kiden, a se molu gwe a ŋutu kayit; a ŋun ko mugun nayit molu gwe kase kiden a ŋun lose.
+\v 4 A nye molu seji ŋolitan liŋ kase i kuweni a twan, ko deliya, ko gwien, se ko mien molu koti gwe ‘bayin, kogwon ŋo ti ‘beron kune aje ‘baka.
+\p
+\v 5 A nye lo sida i sidaet na tumatyan lo kulyani ade, “mete! Nan kokon ŋo liŋ a naluduk.” A lepeŋ koti yuyi kulya adi, “wure wur kine kulya, kogwon kulo a kulyaesi lo yiyiniki ko a gwak.”
+\v 6 A kiruŋ lepeŋ takindi nan adi, kine kulya aje kona! Nan logon a Alpa ko a Omega, a suluet ko a ‘dutet. A nan molu tindi ŋuto lo moka kure lo pioŋ na lelekun.
+\v 7 I kidi toruet ‘bak ropet. Ŋuto lo teya lo kine ŋo molu gwon a kayit lomore, a nan molu gwe a ŋun loyit, a nye molu gwe a ŋuro lio.
+\v 8 Ama ŋutu kyjonok, ko ŋutu logon ‘bak yupet, ko ŋutu logon konda ŋo na mamana, ko katatuak, ko kalupok, ko kawanak, ko katwoyok ti nyo muejin, se ko ‘buronok liŋ pirit nase molu gwon i tor nagon ‘yurja a kimaŋ ko pisek. Yina a twan tomurek.
+\p
+\v 9 A kiruŋ lele lo malaikajin buryo lo gwon ko dikoriot buryo a jore ko twana logo buryo ti ‘dutet lo pondi kuwe ni, a kulyani ko na adi, po, nan de kwekwekin do ŋiro na yema a nakwan na yilo kiloloŋ.
+\p
+\v 10 A lepeŋ ‘dokoddi nan i riŋit na mulokotyo loke i mere duma ko a lojo, a kwekindi nan yerusalema koji nake na rurwan i po kak ki ko ŋun yu,
+\v 11 Gwon ko minyo lo ŋun. A kobbu nayit gwe gwoso kobbu na ŋurupit nakwekwelen gwoso yasipidi na gworo ko gurut na jore parik, ko a nake gwoso ŋurupit nasulyoŋ.
+\v 12 Yina koji gwon ko groom nagon a mariŋ najo ki, nag won ko kotumiton puok wot murek, a malaikajin puok wot murek geleŋ geleŋ gwe i kine kotumiton, a Karin ke wuroki i kine kotumiton geleŋ geleŋ nagon a Karin ti kotumiton puok wot murek ti nyakwerat ti yisaraele.
+\v 13 A kotumiton musala gwe i swot lo loki, a musala gwe i swot lo tokotyaŋ.
+\v 14 A goron nagon a mariŋ na koji gwe ko pipilesi puok wot murek, a Karin puok wot murek geleŋ geleŋ gwe kase ki. Kine a Karin ti lugokie puok wot murek ti yilo kiloloŋ.
+\p
+\v 15 A malaikatat lo jambu ko nan lo gwe ko ŋo gwoso paduŋi temet nagon a tetena ko dakap anyen temerikin koji, ko kotumiton kayit se ko goron nayit nagon a mariŋ.
+\v 16 A koji ke tetena ko goŋesi (regorego); a jolan nayit kak ko tugalaŋ nayit gwe jojo. A lepeŋ tembi koji ko temet, a gwe a mailijin alip geleŋ ko miajin mukanat. A jolan nayit ki gwe jojo.
+\v 17 A kiruŋ lepeŋ tembi gorom nagon a mariŋ; a gwe a lokiliŋan mia geleŋ ko merya iŋwan wot iŋwan ko temet nagon gwoso ŋutu tetembi na, nagon yilo malaikatat tetembi na.
+\p
+\v 18 A goron nagon a mariŋ ‘dukoni ko ŋurupo nagon a yasipidi, a koji ‘dukoni ko dakap nake gwoso mandara nake.
+\v 19 A pipilesi ti goron nagon a mariŋ na koji ke tokelenyo ko ŋurupo na gworo go ti gweyarijin liŋ; a doke togeleŋ gwe a ŋurupo nagon a yasipidi, a tomurek gwe a sapira, a tomusala gwe a kalekidon, a toiŋwan gwe a emeralido.
+\v 20 A tomukanat gwe a sardoniko, a tobukien gwe a sardio, a toburyo gwe a krisolito, a tobudok gwe a berilo, a tobuŋwan gwe a topajo, a topuok gwe a krisoparaso, a topuok wot murek gwe a yakinto, a topuo wot murek gwe a ametisto.
+\v 21 A kotumiton puok wot murek kune gwe a ŋurupo nagon a margaritajin puok wot murek; kotumit geleŋ tetena ko margarita geleŋ. A kiko lo koji gwe a dakap nake gwoso mandara.
+\p
+\v 22 A nan gwe ‘bak ko met kadi na ŋun i koji kata yu, kogwon matat ŋun kabulonit lo ŋo liŋ se ko yilo kiloloŋ lo gwon a yina kadi.
+\v 23 A yina koji gwe a mindi koloŋ kode yapa i pararaju kayit ki, kogwon minyo lo ŋun aje tindu lepeŋ parara, a yilo kiloloŋ gwe a lombo loyit.
+\v 24 A juron molu woroni i parara nayit. A moran ti kak molu jondi minyojin ti tumatyan kase i kata nayit.
+\v 25 Kotumiton kayit molu a kinu i tuparan kwoŋ, kogwon tukwaje bayin yu.
+\v 26 A se molu jondi minyo se ko bullet na juron i kata nayit.
+\v 27 A nene ŋo nagon a lut molu kenye tu nyin, kode lele ŋuto logon a konda ŋo na mamana se ko’burono, ama kade ŋutu logon a wuroki i buk na yilo kiloloŋ nagon a na ŋutu logon jorun kilo molu lo tu nyin.
+\c 22
+\cl Sura 22
+\p
+\v 1 A kiruŋ malaikatat kwekindi nan kare lo pioŋ toruesi na lelekun kaŋo i kata na sidaet na tumatyan na ŋun ko na yilo kiloloŋ kokobbu gwoso ŋurupo nasulyoŋoŋok.
+\v 2 A’doke i kiden na kiko lo koji. A kodini toruet gwe i na pele na kare ko i nu pele. Se radan ludweki gweyarijin puok wot murek, daŋ geleŋ temba i yapa, a koropo ti kilo kaden gwe a tolikesi ti juron.
+\v 3 A ŋo na rurwan nagon ŋun adi nyobulo kona kune molu koti gwe’bayin. A sidaet na tumatyan na ŋun ko na yilo kiloloŋ molu gwe yu, a kalipunok kayit molu twoji lepeŋ.
+\v 4 A se molu memeddi komoŋ nayit, a Karin kayit molu gwe kase i komoŋsikan.
+\v 5 A tukwaje molu koti gwe ‘bayin kwoŋ, a se molu kenye mindi parara na lombo kode na koloŋ, kogwon matat ŋun molu lo gwon a parara lose, a se molu tumatyane tumatyan ŋupi ŋupi.
+\p
+\v 6 A kiruŋ lepeŋ takindi nan adi, “kilo kulyaesi yiyiniki ko a gwak. A matat ŋun logon a tindu nebijin mulokotyo keet lo ke sunyundo malaikatat loyit anyen ko kwekinda kalipunok kayit ti ŋun ŋo nagon pupunun ‘dede.”
+\v 7 “Mete! Nan yilo popo dede” ŋuto lo ‘debba kulyaesi keesi tin a bak lo a’boriya.”
+\p
+\v 8 Yilo a nan, yoani, lo yiŋga ko medda kine kulya. A na yiŋgi nan ko na meddi nan se nu, a nan ‘dorone kak i mokosi ti malaikatat lo kwekinda nan se lo i twoju na lepeŋ.
+\v 9 Ama a lepeŋ goji nan adi, “ko konda tina! Nan ko do se ko luŋasirik logon a nebijin a kalipunok i pirit na geleŋ ko se lo’debba kulyaesi ti yina buk kulo. Twoji ŋun!”
+\v 10 A kiruŋ lepeŋ takindi nan adi, “An do ko ‘deya kulyaesi keesi tin a buk, ko gwon diŋit gwe nyona.”
+\v 11 Katoronyanit yeŋe toronda, ko ti ŋuto logon a lut yeŋe tolunda mugun, ko ti ŋuto lo rigwo yeye konda rigwo, ko ti ŋuto loke yeŋe gwon a loke.”
+\p
+\v 12 “Mete! Nan popo ‘de’de, barunda ropesi nagon nan ropakindi ŋutu liŋ geleŋ geleŋ gwoso i konesi kase.
+\v 13 Nan a Alpa ko Omega, lo kokwe ko a lo mukok, a suluet ko a ‘dutet.
+\v 14 Ŋutu logon a lalaju boŋgwat kase kulo a’boriya, kogwon se molu ‘bu’buruki kodini toruet, a molu rukokini i lupo koji i kotumiton.
+\v 15 Ama ŋutu logon kaŋo kilo a’dioŋojin, ko kawanak, ko kalupok, ko katatuak, ko kakwakwasak ti nyomuejin, se ko ŋutu liŋ logon nyarju konda ŋo ‘burono.
+\p
+\v 16 Nan, yesu, a sunyundo malaikatat lio i tokurukindo na ta kine kulya kogwon kulya ti kenisajin. Nan a kukurite ko a nyakwerat lo Dawidi. Nan a kasorokoti lo waran kokobu.”
+\p
+\v 17 A mulokotyo loke se ko nye na yema na kulyani adi, “po!” ko tin ye lo yiŋga lo kulyani adi, “po!” ti ŋuto logo ko kure lo pondi, ko tin ye lo mimindi pioŋ toruesi lo tin ye wuji’bak ropet.
+\p
+\v 18 Nan yoani tokurukindo ŋuto liŋ lo yiŋga kulyaesi kessi ti yina bak kulo adi, ko ŋuto a ‘yayu se a ŋun molu’yalakindi lepeŋ twana logo logon a wuroki i na buk kulo.
+\v 19 A ko lele ŋuto a’dumaddu lele kaŋo i kulyaesi keesi ti na buk, a ŋun molu ‘dumaddi lepeŋ kaŋo i ŋarunda na kodini toruet se ko koji nake na rurwan, nagon kulya kase a wuroki i na buk kune.
+\p
+\v 20 A nye lo tokorju kine kulya lo kulyani adi, “Diri! Nan popo ‘de’de.” Amina! Pondi matat yesu.
+\p
+\v 21 Ti ‘busan na matat yesu gwe ko ta liŋ. Amina.

issues-extra.txt

@@ -0,0 +1,9 @@
+Additional issues found in Kuku NT
+
+Orthography varies a lot. In some books (e.g. Luke), the closed curly quote character ’ is used extensively as a word forming character. In other books (e.g. Mark.), it appears rarely if at all. In some books (e.g. Luke) it is exclusively word-initial, in other book (e.g. Matthew) it is almost always word-medial. Some books (e.g. Galatians, Ephesians, Philippians) use a straight single quote in place of the curly closed quote.
+
+MAT 18:15. Two phrases, both marked as verse 15, came out of two chunks.
+
+In Matthew, there were some empty parens -- ( ).  I removed them because they didn't seem to serve a purpose.
+
+1 Tesalonike vs. 2 Tesolonika. Which spelling to use?

issues.txt

@@ -0,0 +1,119 @@
+Issues detected by verifyUSFM, 2024-11-06, C:\DCS\Kuku\work
+-------------------
+Duplicated verse number: MAT 18:15
+Empty verse: MAT 24:47
+Bracket or parens found in MRK 15:40, a verse that is often footnoted
+Optional text or untagged footnote at LUK 9:55
+Optional text or untagged footnote at LUK 22:19
+Optional text or untagged footnote at LUK 22:43
+Possible verse number (1) in text at JHN 8:1
+Check the punctuation at 1CO 16:22: !—
+Straight quotes in 49-GAL.usfm: 160 singles not counting 83 word-medial.
+Forward slash in GAL 6:12
+Forward slash in GAL 6:13
+Straight quotes in 50-EPH.usfm: 111 singles not counting 110 word-medial.
+Straight quotes in 51-PHP.usfm: 87 singles not counting 77 word-medial.
+Forward slash in PHP 3:7
+Paragraph marker after verse marker, or empty verse: PHP 4:20
+Empty verse: PHP 4:20
+Straight quotes in 52-COL.usfm: 83 singles not counting 40 word-medial.
+Straight quotes in 53-1TH.usfm: 69 singles not counting 31 word-medial.
+Forward slash in 1TH 3:4
+Forward slash in 1TH 3:5
+Forward slash in 1TH 3:6
+Forward slash in 1TH 4:4
+Straight quotes in 54-2TH.usfm: 12 singles not counting 14 word-medial.
+Straight quotes in 55-1TI.usfm: 57 singles not counting 52 word-medial.
+Forward slash in 1TI 1:3
+Forward slash in 1TI 1:7
+Forward slash in 1TI 1:13
+Forward slash in 1TI 3:2
+Straight quotes in 56-2TI.usfm: 71 singles not counting 64 word-medial.
+Forward slash in 2TI 3:13
+Forward slash in 2TI 4:1
+Forward slash in 2TI 4:4
+Straight quotes in 57-TIT.usfm: 51 singles not counting 31 word-medial.
+Straight quotes in 58-PHM.usfm: 13 singles not counting 7 word-medial.
+Free floating mark at HEB 7:26: aje ’ ’biluŋ
+Equals sign (=) in JAS 1:27
+Equals sign (=) in 1JN 3:10
+Word medial punctuation in REV 2:16: a‘buon,
+Word medial punctuation in REV 2:19: nenut‘bak
+Mixed case word in MAT 1:2: yuDundye
+Mixed case word in MAT 11:27: nanDuro
+Mixed case word in MAT 12:40: gwoDgi
+Mixed case word in MAT 12:43: piD
+Mixed case word in MAT 13:17: yiD
+Mixed case word in MAT 13:30: tiD
+Mixed case word in MAT 13:30: koDera
+Mixed case word in MAT 13:40: kimoD
+Mixed case word in MAT 13:42: kimaDj
+Mixed case word in MAT 13:43: koloD
+Mixed case word in MAT 13:43: yiDesi
+Mixed case word in MAT 13:45: luDu
+Mixed case word in MAT 13:46: joDga
+Mixed case word in MAT 13:50: kimaDi
+Mixed case word in MAT 13:53: tutuDgi
+Mixed case word in MAT 14:1: yiDigi
+Mixed case word in MAT 14:1: loDio
+Mixed case word in MAT 14:3: luDaser
+Mixed case word in MAT 14:4: riDundi
+Mixed case word in MAT 14:5: peDga
+Mixed case word in MAT 14:6: yuDwe
+Mixed case word in MAT 14:6: komoD
+Mixed case word in MAT 14:10: duDundo
+Mixed case word in MAT 14:24: yoyoDoni
+Mixed case word in MAT 14:24: pioD
+Mixed case word in MAT 14:24: kobuDot
+Mixed case word in MAT 14:27: nyoDgi
+Mixed case word in MAT 15:17: yeDgi
+Mixed case word in MAT 15:17: doDoki
+Mixed case word in MAT 15:17: mudiD
+Mixed case word in MAT 16:3: diDitan
+Mixed case word in MAT 16:17: AYesu
+Mixed case word in MAT 16:17: tuD
+Mixed case word in MAT 17:22: nageleD
+Mixed case word in MAT 17:23: toDiyuni
+Mixed case word in MAT 18:2: luDundi
+Mixed case word in MAT 18:12: geleD
+Mixed case word in MAT 18:22: daDin
+Mixed case word in MAT 19:4: koLelet
+Mixed case word in MAT 22:3: luDgu
+Mixed case word in MAT 22:3: LuDu
+Mixed case word in MAT 23:19: rubaDga
+Mixed case word in MAT 24:45: lokoD
+Mixed case word in MAT 24:45: diDita
+Mixed case word in MAT 24:46: kulyoDi
+Mixed case word in MAT 25:11: luDgi
+Mixed case word in MAT 25:27: baDki
+Mixed case word in MAT 26:69: koYesu
+Mixed case word in LUK 9:33: Eliya—ti
+Mixed case word in LUK 9:49: ALuka
+Mixed case word in LUK 20:42: MataT
+Mixed case word in GAL 3:5: kasuKiden
+Mixed case word in GAL 4:28: yYisaka
+Mixed case word in PHP 3:7: Ama/nyena
+Mixed case word in 1TH 1:3: likangYesu
+Mixed case word in 1TH 2:13: naNgun
+Mixed case word in 1TH 2:15: KristoYesu
+Mixed case word in 2TH 3:1: BNyena
+Mixed case word in 2TI 4:21: PLungasirik
+Other mixed case words occur more than once each: ['duDoki', 'duDet', 'DiDien', 'duDokini', 'lwolwoD', 'yiDga', 'koDon', 'lwowoD', 'kiruD', 'lyoDon', 'riDiton', 'toDiyu', 'matatŊun', 'kamumuSura']
+
+SUMMARY:
+Mixed case word in ...:  59 occurrence(s).
+Forward slash in ...:  14 occurrence(s).
+Straight quotes in ...:  10 occurrence(s).
+Optional text or untagged footnote at LUK ...:  3 occurrence(s).
+Empty verse: ...:  2 occurrence(s).
+Equals sign (=) in ...:  2 occurrence(s).
+Word medial punctuation in REV 2:1...:  2 occurrence(s).
+Duplicated verse number: MAT 18:15...:  1 occurrence(s).
+Bracket or parens found in MRK 15:40, a verse that is often footnoted...:  1 occurrence(s).
+Possible verse number (1) in text at JHN 8:1...:  1 occurrence(s).
+Check the punctuation at 1CO 16:22: !—...:  1 occurrence(s).
+Paragraph marker after verse marker, or empty verse: PHP 4:20...:  1 occurrence(s).
+Free floating mark at HEB 7:26: aje ’ ’biluŋ...:  1 occurrence(s).
+Other mixed case words occur more than once each: ['duDoki', 'duDet', 'DiDien', 'duDokini', 'lwolwoD', 'yiDga', 'koDon', 'lwowoD', 'kiruD', 'lyoDon', 'riDiton', 'toDiyu', 'matatŊun', 'kamumuSura']...:  1 occurrence(s).
+
+99 issues found.

manifest.yaml

@@ -0,0 +1,229 @@
+dublin_core:
+  type: bundle
+  conformsto: 'rc0.2'
+  creator: 'Sudanese'
+  contributor:
+    - "Klero"
+    - "Pga"
+    - "Sudanese Creole Arabic"
+    - "Tima (Tms) Sudan 03."
+  format: 'text/usfm'
+  identifier: 'reg'
+  title: 'Kuku Bible'
+  subject: 'Bible'
+  description: 'An open-license Bible translation'
+  language:
+    identifier: 'ukv'
+    title: 'Kuku'
+    direction: 'ltr'
+  source:
+    -
+      identifier: 'ulb'
+      language: 'en'
+      version: '21-05'
+    -
+      identifier: 'ulb'
+      language: 'en'
+      version: '12'
+  rights: 'CC BY-SA 4.0'
+  relation:
+    - 'ukv/reg'
+  publisher: 'Wycliffe Associates'
+  issued: '2024-11-06'
+  modified: '2024-11-06'
+  version: '1'
+checking:
+  checking_entity: []
+  checking_level: '1'
+
+projects:
+projects:
+  -
+    title: 'Matayo'
+    versification: ufw
+    identifier: 'mat'
+    sort: 40
+    path: './41-MAT.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]
+  -
+    title: 'Marako'
+    versification: ufw
+    identifier: 'mrk'
+    sort: 41
+    path: './42-MRK.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]
+  -
+    title: 'Luka'
+    versification: ufw
+    identifier: 'luk'
+    sort: 42
+    path: './43-LUK.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]
+  -
+    title: 'Yoane'
+    versification: ufw
+    identifier: 'jhn'
+    sort: 43
+    path: './44-JHN.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]
+  -
+    title: 'Konesi'
+    versification: ufw
+    identifier: 'act'
+    sort: 44
+    path: './45-ACT.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]
+  -
+    title: 'Roma'
+    versification: ufw
+    identifier: 'rom'
+    sort: 45
+    path: './46-ROM.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]
+  -
+    title: '1 Korinto'
+    versification: ufw
+    identifier: '1co'
+    sort: 46
+    path: './47-1CO.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]
+  -
+    title: '2 Korinto'
+    versification: ufw
+    identifier: '2co'
+    sort: 47
+    path: './48-2CO.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]
+  -
+    title: 'Galatia'
+    versification: ufw
+    identifier: 'gal'
+    sort: 48
+    path: './49-GAL.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]
+  -
+    title: 'Epeso'
+    versification: ufw
+    identifier: 'eph'
+    sort: 49
+    path: './50-EPH.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]
+  -
+    title: 'Pilipoi'
+    versification: ufw
+    identifier: 'php'
+    sort: 50
+    path: './51-PHP.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]
+  -
+    title: 'Kolosai'
+    versification: ufw
+    identifier: 'col'
+    sort: 51
+    path: './52-COL.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]
+  -
+    title: '1 Tesalonike'
+    versification: ufw
+    identifier: '1th'
+    sort: 52
+    path: './53-1TH.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]
+  -
+    title: '2 Tesolonika'
+    versification: ufw
+    identifier: '2th'
+    sort: 53
+    path: './54-2TH.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]
+  -
+    title: '1 Timoteo'
+    versification: ufw
+    identifier: '1ti'
+    sort: 54
+    path: './55-1TI.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]
+  -
+    title: '2 Timoteo'
+    versification: ufw
+    identifier: '2ti'
+    sort: 55
+    path: './56-2TI.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]
+  -
+    title: 'Tito'
+    versification: ufw
+    identifier: 'tit'
+    sort: 56
+    path: './57-TIT.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]
+  -
+    title: 'Pilimona'
+    versification: ufw
+    identifier: 'phm'
+    sort: 57
+    path: './58-PHM.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]
+  -
+    title: 'Ebere'
+    versification: ufw
+    identifier: 'heb'
+    sort: 58
+    path: './59-HEB.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]
+  -
+    title: 'Yakobo'
+    versification: ufw
+    identifier: 'jas'
+    sort: 59
+    path: './60-JAS.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]
+  -
+    title: '1 Petero'
+    versification: ufw
+    identifier: '1pe'
+    sort: 60
+    path: './61-1PE.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]
+  -
+    title: '2 Petero'
+    versification: ufw
+    identifier: '2pe'
+    sort: 61
+    path: './62-2PE.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]
+  -
+    title: '1 Yoani'
+    versification: ufw
+    identifier: '1jn'
+    sort: 62
+    path: './63-1JN.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]
+  -
+    title: '2 Yoani'
+    versification: ufw
+    identifier: '2jn'
+    sort: 63
+    path: './64-2JN.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]
+  -
+    title: '3 Yoani'
+    versification: ufw
+    identifier: '3jn'
+    sort: 64
+    path: './65-3JN.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]
+  -
+    title: 'Yuda'
+    versification: ufw
+    identifier: 'jud'
+    sort: 65
+    path: './66-JUD.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]
+  -
+    title: 'Kweyatti'
+    versification: ufw
+    identifier: 'rev'
+    sort: 66
+    path: './67-REV.usfm'
+    categories: [ 'bible-nt' ]