hav_reg/42-MRK.usfm

1004 lines
69 KiB
Plaintext

\id MRK
\ide UTF-8
\h Marko
\toc1 Marko
\toc2 Marko
\toc3 mrk
\mt Marko
\c 1
\cl Chigabi 1
\p
\v 1 Omurhondero gw'emyazi ya Yesu kristu, mwene Nyamuzinda. Nkoku byay'andikagwa n'omulebi Isaya:
\v 2 lolaga okuntumire Entumwa emwenyu y'okurhegany'enjira.
\v 3 Omulenge gw'omuntu gw'ayamira omumpinga: Murhegany'enjira ya Nahano, muharule ahagera.
\v 4 Yohana ahulukira omumpinga, ayigiriza okudubikwa k'okuchihana n'okuleka ebyaha.
\v 5 Echihugo choshi ch'Eyudeya n'abantu boshi b'Eyerusalema bamushegerera, n'o kuchihana ebyaha, n'okudubikwa naye omulwinji lw'Eyorodani.
\v 6 Yohana aliyambere omushangi gw'oboya bw'endogomi n'omukaba gw'oluhu omumpindi. Alemag'alya enzige n'obuchi bw'elubala.
\v 7 Yohana ayigiriza, aderha: Oku enyuma zani hayinja owindi ogwerh'emisi kundusha. Ntakagala kuyinama okushwekula omugozi gw'Echirato chage.
\v 8 Nyono nabadubikire omu menji s'aliko olinyuma zani abadubika oku Muka mweru.
\v 9 Ago mango Yesu ayinja e Nazareti ye Galilaya abatizwa na Yohana omulwinji lwe Yorodani.
\v 10 Ely'arhenga omumenji, abona empingu zachinguka Muka gwa Nyamuzinda amuyandagalira nka nguku,
\v 11 omulenge gwayunvikana kurheng'empingu: we Mwana wani nsima wunchivugira.
\v 12 Honaho Muka gwa Nyamuzinda amuhek' omumpinga.
\v 13 Ajira mu siku makumi mane, arhangulwa na Lyangombe; aliri haguma n'eby'elubala na ba Malaika balema bamukolera .
\v 14 Enyuma ly'okushwekwa kwa Yohana, Yesu aj'e Galilaya kuyigiriza omwazi gwa Namahanga.
\v 15 Abwira abantu: Muchihane, munayemere omwazi g'omurhula bulala agasanzi kagerere n'obwami bwa Nyamuzinda buli hofi .
\v 16 Yesu abere agera eburhambi bw'enyanja ye Galilaya, abona Simoni na Andreya b'enkulikirane; eyi bali barhega bulala baliri bashana.
\v 17 Ababwira: munkulikire na bajira bashana b'abantu.
\v 18 Honaho baleka emilaga yabo, bamukulikira .
\v 19 Bajir'embere hityu babona Yakobo na Yohana bene Zebedayo bali n'eshe, bali omubwarho banali bahangula Emilaga.
\v 20 Abahamagal'ababwira mpu munkulikire, honaho baleka eshe nabakozi bage bakulikira Yesu .
\v 21 Aja omuchihugo che Kaperanaumu, n'olusiku lwe Sabato aja omuchishagala ayigiriza.
\v 22 Boshi basomerwa okw'alyayigiriza nka muntu w'obuhashe, arhali nka bandisi .
\v 23 Omu chishagala chabo mwali omuntu olimwabazimu; ayama aderha mpu:
\v 24 bichi rhwafa nawe Yesu we Nazareti? oyinjire kurhulibuza? Menyere ok'oli muchesi wa Nyamuzinda.
\v 25 Yesu amukalihira, amubwira: sira orhenge m'oyu muntu.
\v 26 Ogo muka mubi gwarhenga m'oyo muntu. Gwamuchundachunda bwenene, ayama okumulenge gunene .
\v 27 Boshi baja m'oboba, badosana mpu by'ebichi bi? nyigirizo zihyahya! Lyakolesa oburhwali chiro n' okumyuka mibi! Kurhega olo lusiku bamukenga.
\v 28 Okumenyikana kwage kwayenera omu bishagala byoshi by'e Galilaya .
\v 29 Arhengere omu chishagala, agenda yewe na Yakobo na Yohana emwa Simoni na Andreya.
\v 30 Nazala wa Simoni alilyamire n'eshushira linene. Honaho bajibwira Yesu.
\v 31 Na Yesu ager' aho amuzusa, amufarha efune, honaho eshushira lya mulika naye abakolera .
\v 32 Egolo, ezuba lizika, bamulerhera abalwala banene n'abantu balimw'abazimu.
\v 33 Abantu bamwecho chishagala bayunjulirana oku lunvi.
\v 34 Afumy'abantu balilwalire n'okuhiga abazimu. Arhazigaga baderha bulala alibayinji.
\v 35 Esezisezi, azuka miseke, ajihunira omumpinga.
\v 36 Simoni n'ababo barhangira kumushonda.
\v 37 Babere bamubugana, bamubwira: Waliha abantu yibakushonda.
\v 38 Naye ababwira rhugend' ahandi, nji yigirizayo bulala enyanya lyokola checharhumaga narhengayo.
\v 39 Nantyo ayigiriza omubishagala byoshi bye Galilaya n'okuhig'abazimu.
\v 40 Omubenzibenzi aj'emwage afukama amubwira: Waliha nka wakashonda wananfumya.
\v 41 Yesu okulukogo amulambulira okuboko aderha; nshondere ofume.
\v 42 Honaho ebibenzi byamulika abamwerukweru.
\v 43 Yesu amukul'aho amulahiza bwenene,
\v 44 omenye orhabwira omuntu yeshiyeshi; aliko ogende ochiyerekane emw'Omudahwa mukulu, onarhul'entulo yokufuma kwawe nkakula Musa abiyandikaga, bube buhamirizi okubo.
\v 45 Oyu muntu abere agenda, arhondera okubiderha n'omulenge gunene, n'okubishambalir'abantu. Byarhuma Yesu arhachija omubishagala oku mugarogaro. Yesu ajibera eburhambi, Omumpinga. Abantu balema bamubugana kurhenga eyi neyi.
\c 2
\cl Chigabi 2
\p
\v 1 Enyuma ly'esiku zigeke, Yesu ashubigaluka e Kapernaumu. Abantu bamenya oku ali eka.
\v 2 Bachigusha banene bwenene chiro n'okufundera embere y'olunvi; ababwira omwazi g'omurhula.
\v 3 Bantu bane baheka entagenda okuchipoyi mpu amufumye.
\v 4 Babwene barhankagala muhikako enyanya y'olubaga lunene lumubishire, bashona okunju n'omulwala wabo, barhula akasongero k'Enju Yesu alimo. Bamuyandagaza omuchipoyi kuger'ahali.
\v 5 Eri Yesu abona obuyemere bwabo, abwira entagenda: Mwana wani ebyaha byawe byamababalirwa.
\v 6 Aho haliri baguma b'abandisi baliyiker'aho, nabo bachibwira omu mirhima yabo mpu:
\v 7 Gurhe uyu muntu yaderha ntya? Amagoma. Inde wankababalira ebyaha harhenga Nyakasani yenine?
\v 8 Honaho Yesu amenya ebibaliherhe ba kengera omu mirhima yabo, ababwira mpu: changarhuma mwaba n'obukengere bulintyo omundalala zenyu?
\v 9 Bichi bya nka simisa bwenene Entagenda erhi oku yibwira mpu: Ebyaha byawe byababalirwe chango okuyibwira mpu: Yumuka orhole Echipoyi chawe ochigendere?
\v 10 Aliko mpu limumanya oku Mwen'omuntu agwerhe obuhashe bw'okubabalira ebyaha by'egulu;
\v 11 Nkurhegekere, abwira entagenda; yumuka orhol'echipoyi chawe ochigendere emwawe.
\v 12 Honaho ayumuka arhola echipoyi chage, anahuluka emalangambere g'abantu boshi, basomerwa n'okuvuga Nyamuzinda omonkwa, baderha mpu: Burhanzi obu rhwabona ebiri nkebi.
\v 13 Yesu ashubi gerera eburhambi bwenyanja. Olubaga lwamukulikira abayigiriza
\v 14 Omukugera, abona Lawi mwene Alfayo eri ayikere hofi n'enju y'ofurhisa ebarati, amubwira mpu onkulikire. Lawi ayumanga amukulikira.
\v 15 Yesu aber'alya ebiryo omu mwa Lawi, abafurhis'ebarati banene n'abantu ba kalamo kabi, balira haguma naye n'Abigirizwa bage bula baliri banene nabo bamukulikira.
\v 16 Abandisi n'Abafarisayo babwene aly'alira haguma nabo babwira babigirizwa bage mpu: chirhumire Nawenyu aly'alira n'okunywera haguma n'Abafurhis'ebarati n'abantu bw'oborhere bubi?
\v 17 Eri Yesu ayunva eyo myazi, ababwira mpu: Arhali abagumaguma bobalonza omufuruma mukulu s'aliko abalwala. Ntayinjaga kuhamagala abashinganyanya s'aliko abanyabyaha.
\v 18 Abigirizwa ba Yohane n'aba farisayo bakazagi chiyima ebiriyo. Bahikira Yesu, bamubwira mpu: Chichi cha karhuma abigirizwa ba Yohane n'aba farisayo bakachiyim' ebiryo, aliko abigirizwa bawe bowe barhakachiyima, chango barhakachishalisa?
\v 19 Yesu abashuza, ababwira mpu: bera b'omuhya mulume bankachiyima ebiryo amango omuhya mulume achirinabo? Amango bachiri haguma n'omuhya mulume barhakachishalisa chiro n'ehityu .
\v 20 Esiku zichiriho omuhya mulume njalekabo, n'agomango nji bachishalisa
\v 21 . Ntaye wakahangira echilaka chihyahya okumushangi gushajire, okuhandi, echochilaka chihyahya chashubi gubera, n'obubere bw'anabiha bwenene .
\v 22 Na ntaye wankahira edivayi lihyahya omu ndaha zishajire, okuhandi edivayi lyana bera endaha n'edivayi, n'endaha byanahera; aliko kukwanene okuhira edivayi liyahyahya omundaha zihyahya.
\v 23 Hahika amango gw'olusiku lukulu lw'e Sabato, Yesu arhaluka amashwa g'engano. Abigirizwa bagerere ho bahagula emisisi y'ezo ngano
\v 24 . Abafarisayo bamubwira mpu: lolaga, chakarhuma bajira ebirhashinganene okujirwa okulusiku lw'eSabato?
\v 25 Yesu abashuza mpu: murhasagi soma ebi Daudi ajiraga, amango aliri omubulagirire bw'enzara, yewe n'aba aliri nabo?
\v 26 Ajaga omu Ka Nyamuzinda, amango Omudahwa mukulu Abiathare alirhambwire, analya emigati y'okuyerekana, eshinganene okulibwa n'abadahwa bonine, anayiha n'oku bantu aliri haguma nabo!
\v 27 Yesu aderha, esabato ya jirirwaga omuntu, chi arhali omuntu yi wajirirwaga esabato,
\v 28 mpu ly'Omwene Muntu aba yenine mwigiriza w'esabato.
\c 3
\cl Chigabi 3
\p
\v 1 Yesu aja kandi omu chishagala. Ahashimana omuntu waligwerhe okuboko kuhuzinze.
\v 2 Balolereza Yesu akaba amufumya olusiku lw'esabato: kwaliri kulonza kumulega.
\v 3 Yesu abwira omuntu w'aligwerhe okuboko kuhuzinze: yumuka oje ahagarhi.
\v 4 Intyo ababwira: kuyemererwe, olusiku lw'esabato, okujira ebinja chango ebibi, okuchungula omuntu chango okumuyirha, aliko bachisirira.
\v 5 Lero abaseza kw 'amesho n' oburhe, na kwako kachanji agaya enyanya ly'omurhima gwabo gukomere; abwira ola muntu, lambula okuboko kwawe. Alambula okuboko kwage kwa fuma.
\v 6 Abafarisayo bahuluka na honaho babazanya n'Abaherodia omu kulonza obulyo bw'o kumuyirha.
\v 7 Yesu achiyegula ebwanyanja n'abigirizizwa bage. Echigusho chinene cha mukulikira e Galilaya, n' e Yudeya,
\v 8 n' e Yerusalemu, n'Idumeya n'enyuma w'e Yordani na hofi n' e Tiro n' e Sidoni echigusho chinene bachiyunva ebyalemagajira bamukulikira.
\v 9 Yesu abwira abigirizwa bage bamurheganyize obwaro na haguma nabo, lyo barhamufundeza.
\v 10 K'okubona akazagifumya bantu banene, boshi baligwerhe amalwala, bilema bachikuba kuye mpu abahumeko.
\v 11 Amango emyuka mibi yamubonaga, bafukama embere zage, n' okuyama: Oli mwana wa Nyamuzinda.
\v 12 Aliko abahanza loshi barhamumenyesaga.
\v 13 Ashona oku ntondo, ahamagala abalilonzeze nabo bamushimba, nabo bamukulikira.
\v 14 Achishoga ekumi n'ababiri yibaba haguma naye,
\v 15 n'oku barhuma kuingiriza haguma n'emisi yo kuhiga abazimu
\v 16 . Lolaga ekumi na babiri achishogaga: Simoni amuyirika Petro ,
\v 17 Yakobo mwene Zebedayo na Yohane mwene wabo Yakobo abaha ezino la Bowanegesi, k'okuderha Bene mikungulo;
\v 18 Andreya, Filipo, Bartemayo, Matayo, Tomasi, Yakobo mwene Alufayo, Tadeyo, Simoni w'Ekana
\v 19 . Na Yuda Esikariyoti, olala wahanaga Yesu .
\v 20 Bajeka, n'echigusho chashimanabo kandi okubulyo babula gurhe bakalya ebiryo byabo.
\v 21 Eri abazere ba Yesu bayunva e biribyaba bayinja murhola bulala yibaderha: Ahezeze obwenge.
\v 22 . N'abandisi barhenga e Yerusalemu baderha: Ayunjwire n'omukulu wa bazimu bula omukulu wabazimu ahiga abazimu.
\v 23 Yesu abahamagala anababwira omu migani: Gurhe omuzimu akahiga Lyangombe? Nk'obwami bwakachigaba bwonyine, obw'obwami burhakabera
\v 24 . Nkw'obwami bwakahigana bw'onyine okubonyine, obw'abwami burhakabera
\v 25 . N'Enju echigabiremo okuyonine, eyo nju erhakachiyumanga.
\v 26 Eri Lyangombe akachilwisa yenine, anachiberamo na ntyo arhakabera, byanamubera ntyo.
\v 27 Nta muntu wakaja omunju y'omunyamisi n'okurhola ebintu byage buzira kurhangi kumushweka, lyagala kuyiba mw'eyo nju.
\v 28 Okuli mbabwirire, ebyaha boshi nji bababalirwa oku bene abantu n' okubugome baderhere,
\v 29 aliko owunjiwangomera Muka Mweru, arhakababalirwa, ajirire echaha ch'esiku n' amango.
\v 30 Yesu aderha ntya bulala bakazagiderha: Ayunjwire abazimu.
\v 31 Hayinja nyina na bene babo, bayimang'embuga, barhuma oku bamuhamagale
\v 32 echochigusho chalichiyikere chimuzungulukire. Banamubwira: Lolaga nyoko na benebenyu bali bakulonza embuga.
\v 33 Abashuza mpu: Inde ye nyama na bande beneberhu?
\v 34 Honaho, alola eburhambi kubala balimuzungulukire: aderha, mulole nyama na beneberhu
\v 35 bulala ngasi yeshi ojira obulonza bwa Nyamuzinda, oyo ye mwene werhu, yena mwali werhu yena nyama.
\c 4
\cl Chigabi 4
\p
\v 1 Yesu ashubi rhondera okuyigiriza eburhambi bw'Enyanja. Chigusho chinene chachiheba hofi naye, ashona okumusozi ayikala omu Nkuge, oku nyanja. Abantu bwoshi bayikala eburhambi.
\v 2 Abayigiriza bintu binene omu migani, ababwira omu nyigirizo zage mpu:
\v 3 Muyunve. Omuhinzi agenda kubyala emburho.
\v 4 Ajire kubyala, ziguma zarhogera omu njira:
\v 5 Enyunyi z'azirya. Ezindi za rhogera oku mabale, harhali budaka bunene, zamera duba, bulala zirhabonaga budaka bunene;
\v 6 aliko amango ezuba lyakolaga, zahya n'okuyuma emizi.
\v 7 Echindi chigabi charhogera omu mishaki: emishaki yaleha yazifundeza, zirhayanaga malehe.
\v 8 Echindi chigabi charhogera okubudaka bwinja: zayana amalehe minja zanakula, ziguma makumi masharhu, ezindi makumi galindarhu, n'ezindi egana
\v 9 . Ashubiderha: Ogwerhe amarhwiri gw"okuyunva ayunve.
\v 10 Aber'eburhambi nabigirizwa bage, bamubaza enyanya yogola mugani.
\v 11 Abashubiza mpu: Mwabo muli bakuhabwa ebibishirhwe omu bwami bwa Nyamuzinda, aliko abandi bowe barhali haguma nerhu banabwirwa omu migani
\v 12 Yi balola n'okulolereza barhanabona, n'okuyunva n'okuyunviriza barhanayunva, yibarhahungama ebyaha byabo birhanababalirwa.
\v 13 Anashubi babwira mpu: Murhanazi yunva ogu mugani? Gurhe nji mwayunva eyindi migani yoshi?
\v 14 Omuhinzi amarhwera omwazi.
\v 15 Ziguma za rhogera omunjira, ahantu omwazi gwarhwererwe, amango baguyunvagako aho hanaho Lyangombe ayinja n'okubanyega omwazi gwali gwarhwererwe omubo.
\v 16 Abandi, nabo konoko, bashushanyizwe n'emburho zarhogeraga omu mabale; banayunva Omwazi n'obushagaluke,
\v 17 aliko barhaherhe mizi; banabula okugagala. N'aho eyihakayinja obuhanya chango okuyirwa enyanya y'omwazi, banafundwa.
\v 18 Abandi barhwera emburho omu mishaki, babalala bayunva omwazi,
\v 19 omu bulonza bwak'achanji, n'okurhebekwa n'obugale haguma n'okulema ebirhalemwa na Nyamuzinda kugerera enyifinjo zabo, n'okufundeza omwazi yigurhaburhaga.
\v 20 Abandi barhwera emburho omubudaka bwinja, babalala bayunva omwazi, n'okuyemera n'okujiburha amalehe: Ziguma makumi masharhu, ezindi galindarhu, n'ezindi egana.
\v 21 Ashubiderha: banaheba etaara omu birhi chago omu ntalule? Ahali kulihira oku murhi?
\v 22 Ntacho chakabishwa chirhakabishulwa, nta hwe lirhamenyikana.
\v 23 Owakab'agwerhe amarhwiri gw'okuyunva, ayunve.
\v 24 Ashubi babwira: muchimenye oku bimwayunvire. Nji mwagererwa nkoku mugererana n'okubayushulira
\v 25 . Bulala nji bah'ogwerhe, n' orhagwerhe banamunyega n'ehyagwerhe.
\v 26 Ashubiriza: kubinali ntyo omu bwami bwa Nyamuzinda kuguma n, omukashanji omuntu aheba emburho omu daho;
\v 27 alyame chango ayirize, budufu n'ezuba, emburho yamera n' okukula buzira kumenya.
\v 28 Obudaka bonine bunaburha, burhanzi ebirhi, echishugu, n'oku buzinda emburho, nabyoshi byanajirwa omuchishugu
\v 29 . Omu kashanji elehe lyamakula, banalerha akahorho bulala eshalulo yamayera.
\v 30 Ashubi derha: Bichi rhwakashushanya n'obwami bwa Namahanga, chango mugani guhe rhwakabuyerekanamo?
\v 31 Bushushanyizwe n'emburho ye haradari, eri nka wakayibyala omubudaka, ebangeke bwenene kulush' ezindi mburho z'omu gulu;
\v 32 aliko, amango ya byalwaga, yamera n'okuba nzibuzibu kulush'ezindi mburho zoshi, n'okulambula amarhabi mazibuzibu gal'enyunyi z'omuchalega za kalama omubishaka.
\v 33 Kugerera migani minene eri nkeyo ababwira omwazi, nko kubalikwanene okuguyunva.
\v 34 Ntalusiku achiderhere nabo buzira kuderha omu migani, aliko akazagi bifafanulir'abigirizwa bage bonyine,
\v 35 Olo lusiku, egolo, abwira abigirizwa bage, rhuje eshiriza.
\v 36 Omu kumala kugalula echigusho, alerha entumwa zage omu nkuge. Halir'izindi nkuge haguma n'eyabo.
\v 37 Hayinja omulaba gunene, ebyavundu byalema byaja omu nkuge, hagerera ahaya bumba.
\v 38 Yewe alilyamire oku nchumbi. Bajimuchula n'okumubwira: Mwigiriza, ntach'okuhera kwerhu kukubwirire?
\v 39 Azuka, aderha n'enyanja, sira! enyanja ya sira n'omuhusi gwahwa.
\v 40 Ashubi babwira: Bunogurhe mwakaba n'obuba? Chakarhuma mwabul'obwemere?
\v 41 Bagwarhwa n'obuba, babazanya: oyu naye alinde omulaba n'enyanja nene byakenga?
\c 5
\cl Chigabi 5
\p
\v 1 Bahika eshiriza y'enyanja nene omuchihugo ch'abageresi.
\v 2 Oku anayomoka omubwarho, omuntu ogwerhwe n'omuzimu mubi ayinja amulibirhira,
\v 3 Oyu muntu aligwerhe enju omumashinda. Na nta muntu wakagalire kumushweka, chiro akakoleseze obulegule.
\v 4 Bulala ngasi mango bakazagi mushweka n'olukoba, n'obulegule aliko anacha obo bulegule n'olo lukoba, na ntaye wakagalire kumufarha.
\v 5 Ngasi lusiku, bucha buyira nkarhali okumashinda elyali omu misozi ayama yama n'okuchiyagula n'amabale.
\v 6 Achibona Yesu hale alibirha afukama embere zage,
\v 7 ayama n'omulenge gunene: Bichi biryahagarhi kani nawe, Yesu mwana wa Nyamuzinda w'enyanya? Namakukalihira omuzino lya Nyamuzinda orhambulisag'omurhula.
\v 8 Bulala Yesu amubwira huluka m'oyu mulume, muka gubi.
\v 9 Nantyo amubaza, ezino lyawe wende? Echigusho ly'ezino lyani. Amushubiza, Bulala rhuli banene.
\v 10 Aly'amuhema buzira kuleka arhamurhumag'embuga ye chihugo chabo.
\v 11 Eyo munda haliri, olunda l'omusozi, haliri obuso bw'engulube.
\v 12 N'abazimu bamuhuna n'okuderha: Orhurhume mw'ebyo bibwana byengulube kuderha okurhubijemo.
\v 13 Abayemerera. N'eyo myuka mibi yahuluka, yaja omubibwana byengulube, n'ebyo birhungano byalibirh'omumulaba gw'enyanja nene: Haliri oluganjo nka lwa bihumbi bibiri, zazika.
\v 14 Abangere bayagaz'omwazi omuchizungu n'omuchishagala. Abantu bagenda kulol'ebyahikire.
\v 15 Bayinj'eburhambi bwa Yesu, ola musire waliherh'abazimu bamushigan'ayikere ely'ali mugumaguma, nantyo bagwarhwa n'obuba.
\v 16 Ababonaga ebyabere bababalira ebyahikir'omusire n'ebibwana byengulube.
\v 17 Nantyo barhebereza Yesu akwarhenge omuchihugo chabo.
\v 18 N'okwachishona omuchombo ola waliherh'abazimu ahema Yesu okwabere naye.
\v 19 Yesu arhamuyemereraga, aliko amubwira: genda omu mwawe n'okubantu bawe, obabwire ebi Nahano akukolere n'okw'akuberere obonjo.
\v 20 Agenda, achiheb'omukuyamagiza omuchihugo che Dekapoli ebi Yesu amukoleraga. Na boshi basomerwa.
\v 21 Yesu, omuchombo, ahik'olwindi lunda echindi chigusho ch'alichigushire eburhambi bw'enyanja nene.
\v 22 Nantyo hayinja mulume muguma w'omu bakulu b'echishagala oyirikwa Yairo, amulangirire achikabula okumagulu mage,
\v 23 n'okumuhema n'obonjo: Omunyere wani mudorho al'ukubuzinda, yinja umukoze kw'efune kuderh'oku arhabalwe, analame.
\v 24 Yesu agenda haguma naye, n'olubaga lunene lw'amukulikira n'okumulibisya.
\v 25 N'obo, haliri omukazi walilwere obulwala b'okuger'eshagama kurhenga myaka ekumi n'ebiri.
\v 26 Alilibukire bwenene omufune z'abafumu banene, aly'amalire byoshi aligwerhe arhana luhukaga, ahubw'endwala yage yakomera.
\v 27 Achiyunva baderha Yesu ayinj'omulubaga, enyuma, ohuma okumushangi gwage.
\v 28 Bulal'aliderhere: Nkahuma okumushangi gwage konyine nafuma.
\v 29 Mwako kachanji, eshagama y'aleka kumurhenga, ayunva omumubiri gwage amafuma.
\v 30 Honaho Yesu ayunv'emisi yamageha, ahindamuka ahagarhi k'olubaga, anderha: Inde wahumir'okumushangi gwani?
\v 31 Abegirizwa bage bamubwira: Obwen'olubaga lukuly'eburhambi, wamabaza; inde wampumireko?
\v 32 Alol'eburhambi bwage kuderh'oku yamenya owamuhumagako.
\v 33 Omukazi, omukuyubaha n'okudirhimana ameny'ebyali bimukolekereko, achikweb'okumagulu gage amubwir'okunali koshi.
\v 34 Aliko Yesu amubwira: Mwali wani, obwemere bwawe bw'akuchungwire; genda n'omurhula ofume obuhanya bwawe.
\v 35 Okw'achiherhe aderha, abantu barhenga omu m'omukulu w'echishagala bamubwira: Mwali wawe afire; bula gurhe wabulisa omwigiriz'omurhula?
\v 36 Aliko Yesu amala yunv'eyo myazi, abwir'omukulu w'echishagala: Orhayubahaga, obe n'obwemere.
\v 37 Alahir'okuntamuntu omuherekezage olekere Petro, Yakobo na Yohana mwene wabo Yakobo.
\v 38 Bahika ahambuga y'omukulu w'echishagala, aho Yesu abon'echigusho chabantu bali balaka n'okuband'endulu.
\v 39 Aj'omunju ababwira; bichi birhumire yimwajir'olwamo, nabichi muherhe mwalakira? Omwana arhafire aliko alyamire.
\v 40 Bamujachira. Nantyo, abahulusa boshi, aj'omomwana aliri, yewe, n'eshe w'omwana, na nyina n'abali muherekeze.
\v 41 Amufarh'efune amubwira: "Talita kum": kokuderha; Munyere nkubwirir'entya, zuka.
\v 42 Omunyere ayumanga, aho hanaho; alambagira; bulala aliherh'emyaka ekumi n'ebiri. basomerwa bwenene.
\v 43 Abalahiza bwenene okuntamuntu omenyag'eyo myazi; anarhegeka okubamuhe ebilyo, alye.
\c 6
\cl Chigabi 6
\p
\v 1 Yesu arheng'elamunda, ager'omuchihugo chabo. Abegirizwa bage bamukulikira.
\v 2 Esabato echigera, arhonder'okuyigiriza omuchishagala. Bantu banene bamunvirhe basomerwa n'okunderha: ngahe yakula ebyobyoshi? Bwenge nyabachi obu ahabirwe, nagurhe yakol'ebisomezo nkebila okumaboko mage?
\v 3 K'arhali ola mwana w'omufundi oyo, mugala wa Mariya, mwene wabo Yakobo, Yose, na Yuda, na Simoni? Ka na bali babo barhali hano ahagarhi kerhu? N'ago mango abonekana nkabigayiso kubo.
\v 4 Aliko Yesu ababwira: Omulebi anasuzagurwa omuchihugo chabo, omu bazere bage n'omu mulala gwage.
\v 5 Nantyo ntachisomezo achikoler'eyo, olekere okuhunir'abalwala n'okubafumya.
\v 6 Anasomerwa enyanya wo kurhayemera kwabo. Yesu alambagira omu bishagala bya hofi omu ku yigiriza.
\v 7 Ahamagala bal'ekumi nababiri arhumabo babiribabiri, n'okuhabo obushobozi enyanya w'emyuka mibi.
\v 8 Ahabo erhegeko ly'okurhaheka chintu omu lungenzi, oleker'enkoni. Alahizabo kuchiyikir'empamba, changw'efuranga omushaho,
\v 9 abwirabo okubayambal'ebirato, aliko barhahekaga myambalo ebiri.
\v 10 Kandi ashuba babwira: enju yoshi nji mwajamo, njimuberemo kugera ahanjimwagalukira.
\v 11 Kandi eyihakaba ahantu, abantu njibarhabayakira n'okubayunva, njimurhengeho, n'okukungurhirah'oluchulo lw'amagulu menyu, kuderh'oku nji bube buhamirizi okubo.
\v 12 Bagenda, bahanula enyanya w'oluhungamo.
\v 13 bahig'abazimu banene, n'okushig'abalwala amavurha, n'okufumyabo.
\v 14 N'ezino lya Yesu lyali lyamamenyikana n'abantu banene. Mwami Herode ayunva banderh'enyanya zage; naye aderha: Yohana afukir'omubafu, chechirhumire akol'ebisomezo muye.
\v 15 Abandi baderha: Ali Elia. N'abandi baderha: Ali mulebi nka muguma wa balebi.
\v 16 Aliko Herode, ey'ayunv' eyo myazi aderha: Oyu Yohana nayirhisaga yiwafukire.
\v 17 Bula Herode yenyine washwekesaga Yohana, amuhiris'omumpaniko, enyanya wa Herodia, muka Filipo, mwene wabo, bul'ali y'amuherwise,
\v 18 eyi na Yohana amubwira: birhagushinganene ok'orhole muka mwene wenyu.
\v 19 Herodia agaya enyanya wa Yohana, alonz'onkuntu akamuyirha, aliko arhakagalire; bulala Herode ayubahaga Yohana,
\v 20 omukumenya oku muntu w'okuli na muchesibwa; agend'amulanga, nabuzinda b'okumuyunviriza, akazagi yunv'obuba, n'okusima kuyunv'emyazi yage.
\v 21 Aliko, olusiku lushinganene lwahika, amango Herode achishingaga enyanya y'okuyibuka olusiku aburhwaga. ahamagal'abakulu b'enfola miherho n'abarhwali be Galilaya, achishinge nabo.
\v 22 Mwali wa Herodia aj'omunju balimo, azina n'okusimisa Herode n'abahisi bage. Omwami abwir'omwali aderha: Ompeme echolonzeze nakuhacho.
\v 23 Ashubiderha omukulahira: Echiwahema naguhacho, nayichaba chigabi ch'obwami bwani.
\v 24 Eyaba amahuluka, abwira nyina: Bichi mpemage? nanyina amushubiza: Erhwe lya Yohana Mudubisi.
\v 25 Alibirha, agaluka juba embere z'omwami, amubwira: Ndonzeze omp'erhwe lya Yohana bonabuno oku mbale.
\v 26 Mwami agaya bwenene, aliko enyanya wendahiro n'abahisi bage, arhagalaga kumulahirira.
\v 27 Arhuma honaho, oku rhegeko, mulanzi muguma alerh'erhwe lya Yohana mudubisi. Oyo mulanzi agenda, ach'erhwe lya Yohana omu mpaniko, alilerh'oku mbale.
\v 28 Alih'olamwana wo bunyere, n'omwana wo bunyere aliha nyina.
\v 29 Abigirizwa ba Yohana bachiyunv'ebyo, bayinja rhol'omubiri gwage baguhamba.
\v 30 Entumwa zichigush'eburhambi bwa Yesu, bamubwir'ebibakolere byoshi n'ebibayigirize.
\v 31 Yesu ababwira: Muyinj'eburhambi, omu mpinga, muhumuke bugeke, bula hali abantu banene balibagera, kandi barhabonaga n'ebisanzi byokulya.
\v 32 Nantyo baj'omuchombo, bagend'eburhambi, omu mpinga.
\v 33 Bantu banene b'abon'okubagenda, babarhegerera n'omubizungu byoshi abantu balibirh'oku magulu, babarhang'emunda bajaga.
\v 34 Bachirheng'omuchombo Yesu abon'olubaga, aluyunvir'obonjo, bulala lwali nka ntama zirhaherhe mungere, arhonder'okubayigiriza bintu binene.
\v 35 Nkonkw'ebichanji byali byager'egolo abegirizwa ba Yesu bamushegerera, bamubwira: Aha hantu eli mpinga, n'ebichanji byagerere.
\v 36 Rhumabo baj'omubishagala byahofi bachigulir'ebyo kulya.
\v 37 Yesu ababwira: Mwenyine mubah'ebibalya. Aliko bamubwira: Rhwaji gul'emigati ya furanga magana mabiri, rhubah'ebibalya?
\v 38 Ababwira: Migati enga muherhe? Bajilola, babere bamamenya bwinja, bamushubiza: Erhano nafi ebiri.
\v 39 Nantyo abah'erhegeko okubabayikaze okubirhi chigush'okuchindi,
\v 40 bayikala chigusho ch'egana, na cha makumi marhano.
\v 41 Arhola ela migati erhano nafi ebiri, alola omuchanya, ahuna. Buzinda ayichagulanga, ayih'abigrizwa bayigabir'olubaga. Agaba na zilafi ebiri kuboshi.
\v 42 Boshi balya, banayugurha,
\v 43 banagalula rhurhanda ekumi n'arhu biri rhuyunjwir'ebichira by'emigati n'ebyefi bya yorhaga.
\v 44 Abalyag'emigati bali bantu bihumbi birhano.
\v 45 Enyuma zaho, arhegek'abigirizwa bage bashon'omuchombo, bagend'embere zage, baj'olwindi lunda lw'e Betesayida,
oku naye alag'echigusho.
\v 46 Achimala kulaga aj'okumusozi kuhuna.
\v 47 Egolo lichigeraho, echombo chali ahagarhi k'enyanja na Yesu ely'ali yenyin'eshi (emushengo).
\v 48 Abon'okubaherh'omurhamo gunene omukuvugama bulala umulaba gwali bashunikir'okulunda barhajagako. Emiseke, Yesu aj'emunda bali, alambagir'enyenya z'amenji, alonza kubarhaluka.
\v 49 Bamubwene y'alambagir'okumenji, baganiz'okumuzimu, bayama;
\v 50 bulala balimubwene boshi, bahez'obwenge. Mwebyo bichanji, Yesu ababwira aderha: Mumenye okunyono murha yobohaga!
\v 51 Buzinda ashon'omuChombo, n'omulaba gwahwa. Bayunv'omubonyin'obuba bunene, n'okuyunjulirwa n'okusomerwa.
\v 52 Bulala barhayunvag'echisomezo ch'emigati bul' emirhima yabo yalikomere.
\v 53 Bachimala kuger'okunyanja, bager'omuchihugo ch'e Nazareti, basika.
\v 54 Bamala kurheng'omuchombo, abantu balambagir'ebishagala byoshi bya hofi;
\v 55 balerhera Yesu abalwala okubipoyi ahantu hoshi bayunvag'okwali.
\v 56 Ngasi hoshi ahikire, omubishagala chang'omubizungu, b'ahirag'abalwala ekarubanda n'okumuhema abababalire, bahume okuchishumiro ch'omwambalo gwage gonyine. Na boshi bamuhumireko bafuma.
\c 7
\cl Chigabi 7
\p
\v 1 Abafarisayo n'abadishi baguma barheng'e Yerusalema bachigusanya haguma na Yesu.
\v 2 B'abona abigirizwa baguma bali balya n'efune zizingire kukudrha ezirhakalabire,
\v 3 na kandi abafarisayo n'abayahudi barhalya barhana kalabir'efune bwinja bwinja kukulikira n'emigezo y'abamira.
\v 4 Na nkabarheng'ahantu habantu banene, orhankalya orhanazi chichesa, banali bakulikira agandi mahano nk'okushuka amapo, n'ebyungu, n'ebyuma by'emilinga.
\v 5 Lero abafarisayo n'abashamuka behano bamudosa: Bichibirhuma abigirizwa bawe barhakeng'oborhere bw'abashokulu aliko banalya n'efune zizingire?
\v 6 Yesu abashubiza: ndyalya, Isaya amanyire baleba, ayandikire oku: Ababantu bali bankenga n'ebinwa, saliko emirhima yabo eri hale na nani.
\v 7 Olukengo yibankengera, luli lyabusha, yibayigiriza amarhegeko gajiragwa n'abantu.
\v 8 Mwalekere amarhegeko ga Nyamuzinda; mwaja mwakenga enyigirizo z'abantu.
\v 9 Ababwira kandi: Mwalwhire oku amarhegeko ga Nyamuzinda gaderhere, mpulyo muchishwekera oku nyigirizo zenyu!
\v 10 Bula Musa aderher'entya: Okeng'esho na Nyoko, n'olala orhakenger'Eshe na Nina akwanene ahanwe okufa.
\v 11 Aliko mwabo muderha, oku omuntu eyakabwira Eshe chango Nine oku ebinankaguhere eli Koobani, kokuderha ntulo emwa Nyamuzinda,
\v 12 murhachi muyemereraga okw'arhabale Eshe na Nina.
\v 13 Nantyo, eyi mwamabihya omwazi gwa Nyamuzinda oku mahano genyu gamira mwayusize kuhebaho. Yimwayigiriza n'ebindi binene bibishushire
\v 14 Enyuma ly'aho ashubahamagala olubaga ahali alubwira, munteg'okurhwiri mweshi, munanyunvirize.
\v 15 ntabyo bij'omubunu bomuntu bimuzingisa emango byamamuj'omunda. S'aliko ebirheng'omumuntu byebimuzingisa.
\v 16 Oherhe amaswiri g'okuyunva ayunve.
\v 17 Erhi aba amaja omunyumpa hale n'olubaga, abegirizwa bage bamudos'amahugulo ga agla mwazi.
\v 18 Ababwirantya, nenyu ntabwenge muherhe? Okwebij'omubunu b'omuntu birhanka muzingisa?
\v 19 Bula birhajir'omumurhima, s'aliko omunda. Buzinda byanaja emuhanda, omukuderhantyo ashukulula ebilyo byoshi.
\v 20 Aderha kandi: Ebirhenga omumuntu, byebimuzingisa.
\v 21 Bulala omumurhima g'omuntu, murhenga enganiza 'mbi, obuhushi, obumaguza, obunizi.
\v 22 Obwizi, enyifinjo, obukali, echituliro, amabi, amasu mabi, ebijachi, okubesha, okuchibina, esire.
\v 23 ebi bibi byoshi birhenga omumurhima g'omuntu byebimuzingisa.
\v 24 Yesu ajayo, aja omujihugo ch'Etiro n'Esidoni. Aja omunyumpa, arhalonz'abantu bamenye aliko achibisha.
\v 25 Hali mukazi muguma omwali aligwerhe omuka gubi, ayunva baderha enyanya zage ayinja achikweb'okumagulu gage.
\v 26 Oyo mukazi aliri mugriki, w'Esirofonike w'obuko. Amuyinginga ahige abazimu omumwali
\v 27 Yesu amubwira, orhang'oleke abana bayugurhe, bulya kurhali kwinja okurhola ebilyo byabana, n'okubikabura Ebibwana bya Nyakabwa.
\v 28 Nechi nahano, Nyamukazi ashubiza, amubwira: ebiyorha okushego lya nahano biribwa n'ebibwana bya nyakabwa.
\v 29 Nantyo amubwira: Enyanya ly'ogumwazi, genda, abazimu barhenga omumwali wage.
\v 30 n'emango agalukag'emwage, abugan'omwana walilyamir'okunchingo abazimu bamurhengeremo.
\v 31 Yesu arhenga omuchihugo che Tiro, n'okushubigaluka kugerer'Esidoni hofi n'amenji manene g'Egalilaya, omukushabuk'echihugo ch'Edekapoli.
\v 32 Bamulerhera bihuli, aliherhe agagamiriza, bamuhun'amulambulire kw'aboko.
\v 33 Amurhola amuheba hale n'echigusho, amuheb'emidoke omumarhwiri, amuhum'okululimi n'amachanira gage.
\v 34 Honaho ayerekez'amesho enyanya, aderha n'omuka goshi; Ephphata, kukuderhwa, occhiswekule.
\v 35 Honaho, amarhwiri gage gafunguka, olulimi lwage lwa shwekuka, arhondera derha bwinja bwenene.
\v 36 Yesu arhegekabo oku ntaye babwirage, ababuzaga okubunene aliko bowe babiyamagiza bwenene.
\v 37 Bali omukusomerwa bwenene, banaderha, yajira byoshi bikwirire; y'ayunvisa abahuli huli, n'okuderhesa orhuduma.
\c 8
\cl Chigabi 8
\p
\v 1 Ezosiku, echigusho chinene ch'abantu bachihira haguma, eyinantacho baherhe ch'okulya, Yesu ahamagala abigirizwa bage ababwira:
\v 2 Namayunvir'echichigusho obonjo, okubona kurhenga siku esharhu bali haguma nani nantacho baherhe chokulya.
\v 3 Nkababwira bagaluke banashalikire, b'arhamir'omunjira nakandi baguma babo barhengaga hale.
\v 4 Abigirizwa bage bamushubiza; gurhe rhwankabon'emigati yabayugusya na kandi rhuli omwirungu?
\v 5 Yesu abaz'abigirizwa bage; migati minga muherhe? bamushubiza; Mushanvu.
\v 6 Honaho ayikaz'echigusho ahashi, arhola ela migati mushanvu, enyuma lyokuyigisha, ayichamo ah'abigirizwa bage bayigabe, honaho bayigabir'echigusho.
\v 7 Balichiherh'efi zigeke, na Yesu achimala zihunira, azih'abigirizwa bage bazigabir'echigusho
\v 8 balya, banayugurha, bayunjuza rhurhanda mushanvu rhw'ebichira byayorhaga.
\v 9 Baliri hofi bihumbi bine. Yesu aj'abalikula bagaluk'emwababo.
\v 10 Honaho ashon'omuchombo n'abigirizwa bage, b'achiyerekeza ahantu hahamagalwa Dolmanuta.
\v 11 Abafarisayo bahulukira, barhondera kumujis'obuhaka n'okumuhema abajirir'ebisomerene bashonda kumurhangula.
\v 12 Yesu avunik'omurhima aderha: Bulagurhe linoburha yilyahem'ebisomerene? Okuli namababwira, ntabisomerene nah'eburha lirinkeli.
\v 13 Enyuma zaho, abaleka, aj'omuchombo agana olwindi lunda.
\v 14 Abigirizwa baliyibirire kuhek'emigati, baliherhe mugati muguma gonyine omuchombo.
\v 15 Yesu ahabo erhegeko: Muchilange n'ezinga ly'abafarisayo ne lya Herode.
\v 16 Abigirizwa baboherezana bonyine kubonyine, baderha: aderherentyo, okwenge rhwayibirir'emigati.
\v 17 Yesu achimenya ebibali baboherezana, ababaza, chirhumire yimwachiza binene okwenge mwaleker'emigati? ka nta bwenge muherhe, murhanali mwayunva? kamuherh'emirhima erinkabale?
\v 18 Muherh'amasu murhanali mwabona? Muherh'amaswiri murhanali mwayunvu? Ka nanta bwenge muherhe?
\v 19 Emango nji nagishaga migati erhano ekayugusya bantu bihumbi birhano, rhurhanda rhunga rhuyunjire njimwahekaga? Bamushuza: ekumi na rhubiri.
\v 20 Emango njinagishaga migati migati mushanvu ekayugusya bantu bihumbi bine, rhurhanda rhunga njimwahekaga? Bamushubiza; rhusanda mushanvu.
\v 21 Ababaza: murhanazi yunva kandi.
\v 22 Bagana e'Betesaida; balerhera Yesu empumi bamuhema, ayihumeko.
\v 23 Amufarh'okuboko, amuhek'embuga y'Echishagala, amugez'amachanira omumasu, amulambulir'amaboko, amubaz'akaba hali echabwene?
\v 24 Alola amubwira: yinalangir'abantu, aliko yinababon'ankamirhi eriyalambagira.
\v 25 Yesu ashuba muhir'efune omumesho mw'ako kachanji empumi yalolere, yafuma n'okubona bwinja bwinja.
\v 26 Honaho Yesu amubwira; galuka emwawe, omenye wankachija omuchishagala.
\v 27 Yesu n'abigirizwa bage bachigendera omubishaga by'Ekaisaria y'Efilipi, n'omunjira abaza elidoso; abantu yibanderha okunyono nyende?
\v 28 bamushubiza: Yohana mudubisi; n'abandi, Elia; n'abandi, muguma w'abalebi.
\v 29 Abazabo: nenyu yimwaderha okundi nde? Petro amushubiza, we Kristu.
\v 30 Yesu ababuza okuntaye babwirage ogomwazi enyanya zage.
\v 31 Honaho arhoder'okubayigiriza okubihemer'omwana w'omuntu alibuke bwenene, akabulwe n'abagula, n'abadahwa, n'abandisi, ayirhwe, anafuke enyuma ya siku esharhu.
\v 32 Abwirabo eyimyazi okumugarogaro. Petro amuhek'eburhambi amukalihira.
\v 33 Aliko Yesu ahindamuka alola abegirizwa bage, akwama Petro amubwira: oj'enyuma zani Lyangombe bunola orhamenyere emyazi ya Nyamuzinda, enganiza zabantu z'oherhe.
\v 34 Honaho, ahamagala echigusho haguma n'abegirizwa bage ababwira: akaba hali owalonza ankulikire, achilahire yenyine, ahek'omusalaba gwage anankulikire.
\v 35 Bun'owalonza achungul'akalamo kage, akaheza; aliko awaheza akalamo kage enyanya w'omwazi g'omurhula akachungula.
\v 36 Bichi byakamalir'omuntu agwarh'egulu lyoshi alikw'aheze omurhima gwage?
\v 37 Bich'omuntu akahingan'omurhima gwage?
\v 38 Buno ngasi yeshi wanyuvir'eshoni changw'ayuvir'eshoni emyazi yani mulino burha ly'obuhushi n'ebyaha, mwen'omuntu naye njamufir'eshoni emango ayinja omubulangashane bweshe haguma na bamalaika bakyesibwa.
\c 9
\cl Chigabi 9
\p
\v 1 Kandi abwirabo: Mbabwirir' okunali; bagum' omubali hano barhagafa barhanazibona obwami bwa Nyamuzinda bwayinja n'emisi yoshi.
\v 2 Enyuma y'esiku ndarhu, Yesu arhola Petro, Yakobo na Yohana, ahekabo bonyine okumusozi gulehere. Av'ahinduk' eshusho embere zabo;
\v 3 emyambaro yage yabaraganya bwenene kulusha byoshi okwigulu.
\v 4 Elia na Musa bababonekera, eribali baganira na Yesu.
\v 5 Petro abwira Yesu: Mwigiriza, bikwirire rhube hano, rhuyumbake misongi esharhu, muguma gwawe, ogwa Musa na Elia.
\v 6 Bulala arhali yinji echakaderha, obuba buchiyusigwarhabo.
\v 7 Ebichu byabashukulira, kandi omulenge gwarheng'omubichu, gwaderha: Oyula ye mwana wan' insima bwenene: Mumuyunve.
\v 8 Hanaho abigirizwa bakabakaba, babona Yesu haguma nabo.
\v 9 Okubali bayandagal'omusozi, Yesu abalahiza okubarhabwirag'omuntu ebibabwene kuger'olusiku Mwen'omuntu nj'afuka omubafu.
\v 10 Babik'eyo myazi bali babazana okufuka kokuderha gurhe.
\v 11 Abigirizwa bage bamubaza: Chirhuma abandisi baderh' oku Elia njayinja burhanzi?
\v 12 Yesu abashubiza: Elia njayinja burhanzi kukwiza ngasi kintu. Gurhe biyandikirwe oku Mwen'omuntu akwanene kulibuzwa bwenene n'okusuzagurwa?
\v 13 Aliko mbabwirir' oku Elia ayinjire, n'okubamukolere echibalonzeze nkokubali yandikir' okuye.
\v 14 Babere bagera hofi n'abigirizwa babona olubaga lwabazunguluka n'abandisi bali basakuza.
\v 15 Gurhenga olubaga lubona Yesu, lwasomerwa n'okuji mulamusa.
\v 16 Ababaza: bichi muli mwasakuzanako nabo?
\v 17 Muntu muguma wa molo lubaga amushubiza: Nahano, mperhe mugala wani ofarhirwe n'abazimu bamujira nyamugama.
\v 18 Hoshi bamufarhira, banamuband'ahashi, anakul'olufula, anahekeny'amenyo, n'okugangabala. Nahunire abigirizwa bawe balibisy'oy'omuzimu bagambwa.
\v 19 Buko burhayemera, yesu ababwira: Ndinaba haguma nenyu kugera lyali? Ndibalembera kugera mangochi? Mumunderhere.
\v 20 Bamulerheraye. Omwan'achibona Yesu, omuzimu amushaganya kubi; agw' ahashi, achikumbagal'ako eryali alerh'olufula.
\v 21 Yesu abaz'eshe w'omwana: Hali bihe bingana gurhe bimuhikira gurhenga aburhwa, amushubiza.
\v 22 Nabihe binene oy'omuzimu anamukabula omumuliro n'omumenji omukulonz'afe. Aliko, akaba wakagala ontabale, orhuber'obonjo.
\v 23 Yesu amubwira: Nkaba wakagala!... Byoshi bishobokene okumuntu oyemerere.
\v 24 Agomango eshe w'omwana aband'olujamo: Namayemera! Njen'orhabale okubul'obwemere bwani.
\v 25 Yesu achibon'olubaga lumulibirhira, abwira oyu muka mubi: Muka kaduma, kandi marhwiri, ndinakurhegeka, rhenga moyu mwana, njorhachimugalukiraga.
\v 26 Av'anarhenga, aband'endulu, aly'ashagany' omwana bwenene. Omwan'ayorha nka mufu n'abantu baderh' okwafire.
\v 27 Aliko Yesu amufarhira oku kuboko, amuyumusa, omwana ayimanga.
\v 28 Yesu achigaluka omunju, abigirizwa bage bamubaza bonyine: Chichi charhumaga rhurhalibisy'oyu muka mubi?
\v 29 Abashubiza: Obu buko burhankarhenga marhali mahuno.
\v 30 Barheng'eyo munda, barhaluk'e Galilaya. Yesu arhalonzag' ok'omuntu akamenya.
\v 31 Bulala aliri kuyigiriza abigirizwa bage n'okubwirabo: Mwen'omuntu ahanwa obu maboko ga bantu; bamuyirha, n'enyuma wa siku esharhu ayirhirwe, anafuka.
\v 32 Aliko abigirizwa barhayunvag' ogu mwazi, bayubaha kumubaza.
\v 33 Bager'e Kapernaumu. Achiger'omunju, Yesu ababaza: Bichi mwaliri mwajira k'obuhaka omunjira?
\v 34 Basira boshi bulala baliri babazikanya ndoli mukulu.
\v 35 Yesu ayikala, ahamagala bal'ekumi nababiri n'okubwirabo: Oshondere kuba w'oburhanzi, y'ebe w'obuzinda wa boshi n'omukozi wa boshi.
\v 36 Arhola omwana, amuhira ahagarhi kabo, amuhir'omumaboko gage aderha:
\v 37 Ola yeshi ndi wayakira omuzino lyani muguma mwaba bana, anyakirire nyenyine; nyonyakirire, arhali nyono, aliko owantumaga.
\v 38 Yohana amubwira: Mwigiriza, rhwabwen' omuntu olikul' abazimu okuzino lyawe, rhwamubuzize bulala arhaly' arhukulikira.
\v 39 Murhamubuzaga, Yesu abashubiza, bulala ntaye wakajir' ebisomeren' okuzino lyawe kandy' akuderhe kubi.
\v 40 Orharhushombere eyarhusimire.
\v 41 Ow'undi wabah' egopo lya menji okuzino lyani, bulala muli ba Kristu, mbabwirir' okuli, arhakahez' oluhembo lwage.
\v 42 Sy'owundi warhoza muguma mwaba bana bayemerere, bihemere bamushwekere kwe bale linene omugosi n'okumukabul'emwibi.
\v 43 Eri kigasha chakagusoza, ogiche bulala biri bye ngenzi kuja omukalamo n'okuboko kuguma;
\v 44 ahali hokuba n'amaboko mabiri n'okuj' ekuzimu, omumuliro gurhazima.
\v 45 Ery'ekishando chawe chakakurhoza, ogiche, bulala biri binj'okuja omukalamo olikushonagira,
\v 46 ahali hokugwarha bishando bibiri n'okukabulw'ekuzimu, omumuliro gurhazima.
\v 47 Ey'erisho lyawe lyakakurhoza, kula lyo, bulala bilushire okuja omubwami bwa Nyakasani na lisho liguma ahali hokugwarha mabiri n'okuj'ekuzimu,
\v 48 ahantu omunyole gurhafa n'omuliro gurhazima.
\v 49 Bulala buli muntu njaba munyu g'omuliro.
\v 50 Omunyu guli gwinja; alik'omunyu gugaheza obununu, bichi bya nkagukwiza? Mugwarh' omunyu omukagarhi kenyu, munabe n'omurhula mwenyine oku mwenyine.
\c 10
\cl Chigabi 10
\p
\v 1 Amango Yesu arheng'eyomunda, aj'omuchihugo cha Yudeya, kurhaluk'e Yorodani. Engabo y'abantu y'achilinda eburhambi bwage, kukulikirana n'engeso yage, arhangir'okubayigiriza.
\v 2 Abafarisayo baj'ahali mpu lyobamurhega, bamubaza akaba kulikyinja omulime ahuluse mukage.
\v 3 Naye abashubiza: Kurhe Musa alibarhegekere?
\v 4 Nabo baderha, oku musa ayemerere okuhereza omukazi olwandi lukuvun'obuhya n'okumuhulusa.
\v 5 yesu abshubiza ababwira: buzibu bwa mirhima yenyu bwa rhumaga Musa abah'elyola rhegeko.
\v 6 Aliko, okumurhodero gw'ebirema, Nyamuzinda alema omuleme n'omukazi.
\v 7 Chocharhum'omulume alek'eshe na nina achishwekere kumukage,
\v 8 banabe bombi mubiri muguma. Nantyo barhachili babiri, aliko bakola mubiri muguma.
\v 9 Mani arhal'omunto echi nyamuzinda afundikaga.
\v 10 Elibahik'omunjo, abegirizwa bage bamubanza kw'ogo mwazi.
\v 11 Ababwira: Ngasi yeshi wehuluse mukage akashab'owindi erikuhusha ahushire,
\v 12 n'eri omukazi akalek'eba, ashabwa n'owindi, erikuhusha ahushire.
\v 13 Bamulerher'abana badorho mpw'abahumeko. Alik'abegirizwa balahirir'abali babalerhere.
\v 14 eri Yesu abona, agaya anababwira: Mulek'abana baj'emundandi; Murhababuzaga; Bulal'obwmi bwa Nyamizinda buli bw'ababashusire.
\v 15 Mbabwirire okunali koshi, ngasi yeshi orha yankirire obwami bwa Nyamuzinda nka mwana mudorho, arhakabujamo.
\v 16 Buzinda ababagalira abahir'ako amaboko, abagisha.
\v 17 Erhi aba amanj'omunjira, muntu muguma ayinja alibirhire, afukama embere zage amubaza: Mwigiriza mwinja, gurhrnjirage lyobon'akalamo k'esiku n'amango.
\v 18 Yesu amubwira: Chirhumire onderha mwinja? Ntay'obamwinja ahanyuma za Nyamuzinda yenyine.
\v 19 Oyinji amarhegeko: orhahir'okaniga, orhahir'okahusha, orhahir'okazimba, orhahir'okahamiriza obububeshi, orhahir'okalya ebyabene, okenge isho na nyoko.
\v 20 Ola muntu amushubiza: Mwigiriza, ebyo byoshi, mbikulikira kurheng'omubusole bwani.
\v 21 Yesu, amulolereza, amusima, amubwira: "Chiguma chikubulire, ogend'oguze ebyogwerhe byoshi; obigabir'abakene, linj'obona obugale omu'mpingu, okuhandi oyinjioshimbe.
\v 22 aliko elyayunv'ogomwazi, nyamulume angenda n'omugayo avunika n'echochinwa, bulala aligwerhe bugale bunene.
\v 23 Yesu alolereza eyi n'eyi, abwira abegirizwa: Kuli kudarhi okubagale okuja omu bwami bwa Nyamuzinda.
\v 24 Abigirizwa basomerwa n'ebi Yesu ayinjaga aderha. eli ashubi shambala aderha: Banabani, kuli kudarhi abagale okuj'omu bwami bwa Nyamuzinda!
\v 25 Kuli kulembu okugez'engamiya omu ntule y'esindani ahali h'omugale okuj'omu bwami bwa Nyamuzinda.
\v 26 Abigirizwa basomerwa bwenene babwirana baguma okubandi, inde wechungeke?
\v 27 Yesu abalola, aderha: Birhangahashikana okubantu, aliko emwa Nyamuzinda byoshi bigalikana.
\v 28 Petro ajaho, amubwira; lolqgq okurhwalekere byoshi, rhwakushumba.
\v 29 Yesu amushubiza: Nkubwirire okunali, nta muntu wankamala kuleka byoshi enyanya lyani n'emyazi y'obuholo erhuma, enju, benebenyu, balibenyu, chango nyoko, sho, abana n'amashwa
\v 30 wakabula kuhabwa kali egana, mweno myaka, enju, bene benyu, bali benyu, banyama, abana n'amashwa, haguma n'amalibuko omu myaka yayinja, omu kalamo k'esiku n'amango.
\v 31 Banene bali barhanzi bebe bazinda, n'abanene bazinda bebe barhanzi.
\v 32 Baliri omunjira bashonera e Yerusalemu, na Yesu aj'embere zabo. Abigirizwa basomerwa bana mukulikira n'obuba, na Yesu ashubirhola balal'ekumi nababiri aha burhambi bwage, arhondr'okubabwira ebya muyinjira.
\v 33 Rhwabano rhwashoner'eyerusalemu, na Mwen'omuntu ahanwa omu maboko g'abajinji b'abadahwa n'ashamuka b'ehano n'abandisi, n'okumuhan'okubapagani
\v 34 nabo bemugayaguze, bemushekere, bemushurh'emikoba, n'enyuma lya siku esharhu yefuke omubafu.
\v 35 Bene Zebedeyo, yakobo na Yohana, bashegera aha Yesu aliri, bamubwira: Mwigiriza, Rhulonzeze ngasi choshi rhwaguhema, orhuherezecho.
\v 36 Naye aderha: Bichi mwalonz'ambajirirage?
\v 37 Orhujirire, muguma ayikale ekulyo n'owindi ekulembe han'oja omw'irenge lyawe.
\v 38 Yesu abashubiza: murhamenyere echimuhere, nka mwakagala kunyw'Akabehe na nyweramo chang'okubatizwa n'obubatizo njo nabatizwamo?
\v 39 Bayemera. Yesu abashubiza, nechi bili byokuli oku mwenywe oku Kabehe nanyweramo, n'okumebatizwe okububatizo nkwanene okubatizibwamo.
\v 40 Aliko okubiyereker'okuyikala ekulyo chango ekulembe kwani, ebyola birha rhengere emunda ndi, na kandi okwola kwehanwe kubalala babirheganyizwe.
\v 41 Balal'ekumi babere bayunv'entyo, barhondera okuchiduduma enyanya za Yakobo na Yohana.
\v 42 Yesu abahamagala, ababwira: Kamumenyere okw'emwabapagani, abarhegesi ku barhegeka nka ba nyagasani, n'abakulu banabayerek'obukulu bwabo.
\v 43 Arhalintyo kumwabo byaba, owalonza kuba mukulu ahagarhi kenyu, achijire mukozi wenyu.
\v 44 Na ngasi owalonziba waburhanzi ahagarhi kenyu, achijire muja waboshi.
\v 45 Bulala Mwen'omuntu ayinjaga arhali kukolerwa, aliko kukolerana n'okuhana akalamo nka nterekero ya boshi.
\v 46 Bahik'Eyeriko. Eri Yesu arhengayo, haguma n'abigirizwa bage n'engabo y'abantu, mwene Timeyo, Bartimayo, muhurha gw'aliyiker'okunjira gw'ahema abagera enyanya lyanzara.
\v 47 Ery'amenya oku yesu w'Enazareti, arhangir'okuyama bwenene, Mani Yesu Mwene Daudi Omber'obonjo.
\v 48 Banene b'amubuza arhaderhaga, aliko ayama bwenene Daudi omber'obonjo.
\v 49 Yesu ayimanga, aderha: Munderher'oyo muntu. B'ahamagala gulala Muhurha, b'amubwira: Chihanganaga, oyimange, akuhamagere.
\v 50 Omuhurha gw'akabul'egorhe lyago, achikabula agend'emunda Yesu ali.
\v 51 Yesu amubaza: Bichi walonza nkujirire? Omuhurha gw'ashubiza: Mwigiriza, chiro nani mbone.
\v 52 Yesu amubwira: gendaga, obuyemere bwawe bwakufumizye. Honaho, ayurikir'abona, akulikira Yesu amunjira.
\c 11
\cl Chigabi 11
\p
\v 1 Ebetania, kuyerekeza okumusozi gw'Emizeituni Yesu arhuma babiri omu b'egirizwa bage,
\v 2 ababwira mugende omuchishagala chiri embere zerhu. Hano mugera mw'echo chishagala, mwabona omwana gw'epunda oshwekerwe nta muntu osaga mugendako. mugushwekule, mumunderhere.
\v 3 Hakajira owakubaza mpu chichi chirhumire mwajira ntyo? Mumushubize ntya: Nahano amulonzeze, hanaho ayirikula muyilerhe hano.
\v 4 Abegirizwa babere bageraho bashimana omwana gw'epunda gushwekerw'embug hofi n'olunvi, ahaburhambi bw'enjira, bagushwekula.
\v 5 Baguma mu balala babiri baliri halala bababwira: Bichi mwamajira? Chirhumire washwekul'eyi punda?
\v 6 Babashubiza nka kula Yesu ababwiraga. Babaleka bachigendera.
\v 7 Balerhera Yesu eyo punda; bayikabula kw'e mishangi yabo, Yesu ayikala kwela punda.
\v 8 Olubaga lwasasa emishangi yab'omunjira, n'abandi amarhabi ge mirhi eri kwe bibabi bachag'omumashwa.
\v 9 Abaliri embere za Yesu n'abalimukulikir' enyuma bayama bwenene: Ayagirwe! Agishwe, oyinjire okuzino lya Nahano!
\v 10 Bugishwe, obwami bwayinjire, obwami bwa Daudi, darha werhu! Ayagirwe, ayagirw'emalunga.
\v 11 Yesu aja omu Yerusalemu omukanyamuzinda. Aber'abona okw'ebichanji byamulekere, achijira e Betania, haguma nabalala ekumi nababiri.
\v 12 Bucha bwa sezi, achimala rhenga omu Betania, Yesu ayunv'enzara;
\v 13 Alangira, embere zage hale, omurhi g'omuzabibu gugwerhe ebibabi, aji lola nkaba akabona kw'ekintu. Aber'ahika kugo, abul'amalehe bulala birhali bihe by'amalehe.
\v 14 Yesu aderh'ekinwa, avuma gula murhi, mpu ntaye ohir'akalya okumalehe gawe! N'abegirizwa bage baliri bayunva.
\v 15 Bagera Eyerusalemu, Yesu aja omu Kanyamuzinda. Arhondera kulibisya balala bahanzaga baguza na balala bahanzaga bagula omu Kanyamuzinda. Aheny'ameza ga balala bahindul'efranga oku zindi, anahenya ebichumbi bya balala bakazaga guz'enguku.
\v 16 Chiro arhalekaga n'omuguma wakahek'akantu kurheng'omu Kanyamuzinda.
\v 17 Ayigiriza n'okuderha: Kabirhayandikirwe okw'enju yani yehamagalwe nju y'amahuno y'ebihugo byoshi? Aliko mwa yijirire lukunda lwa bezi.
\v 18 Abadahwa bakulu n'abandisi, babere babiyunva balonza gurhe bakamuyirha, chaliko bayubaha bulala olubaga lwoshi lwali lwayunvirh'enyigirizo zage.
\v 19 Egolo lya bere, Yesu arheng'omukizungu.
\v 20 Esezi, abegirizwa bage bagera, babona gula murhi go muzabibu gwa yumire guhika n'okumizi.
\v 21 Petro ayibuk'ebyageraga, Abwira Yesu: Mwigiriza, lola gula muzabibu wavumaga, gwayumire.
\v 22 Yesu ababwira: Mube n'obwemere ku Nyagasani.
\v 23 Mbabwirire n'obwalagale, nka muguma akabwira ogu musozi: Rheng'ahala ochikabule mulira nyanja. Nkakabiyemera buzira ngangane omumurhima gwage, aliko abe n'obwemere okubyakagalika, yenabone okubyajirika.
\v 24 Chechirhumire mbabwirire: Byoshi mwakahuna omukusalira, mube n'obwemere okumwamalire kubibona, mwenabibone byajirika.
\v 25 Amango wakayimanga kurhalira nkawakagwarh'echibazo n'omuntu rhanga omubabalire, y'o darha werhu we mbingu akubabalira okubyaha.
\v 26 Aliko, nkab' orhakababalirana, darha werhu we mbingu naye arhankarhubabalira ebyaha byerhu.
\v 27 Ashubij'e Yerusalemu, Yesu abere aherhe achilambagiz'omu Kanyamuzinda, abadahwa bakulu n'abandisi, n'abashamuka bagan'emundali,
\v 28 bamubwira: okubuhashe bwa nde oherhe wajir'ebi bintu? na nde okuher'obuhashe bokubijira?
\v 29 Yesu ababwira: Nani nababaz'echibazo: Mumbwire nani nababwira okubuhashe bwa nde ndi nakol'ebi bintu.
\v 30 Obubatizo bwa Yohana bwarhengag'e mbingu chang'oku bantu? Mushubize.
\v 31 Aliko baganiza bonyine okubonyine, rhukaderha mpu bwarhengag'embingu, arhubwira mpu charhumaga murhamuyemera?
\v 32 na rhukaderha mpu bwarhengag'e mwa bantu..., bayubaha olubaga, bulala abantu boshi baliyemerere Yohana nka mulebi.
\v 33 Nabo bashubiza Yesu: Rhurhamenyere. Yesu naye ababwira: Nani ntababwira ngahe obuhashe bwani burhenga, n'okumisi yande njir'ebi bintu.
\c 12
\cl Chigabi 12
\p
\v 1 Kandi yesu arhondera okubabwir' omu migani. Muntu muguma ahinga eshwa ly' emizabibu, aliyumbakira oluguru, abeja omukenzi ana guyumbakira n'olugurhu, alilekera abalanzi achigendera omu chindi chihugo.
\v 2 Omusiku z' okushalula, arhum' omukozi wage oku balanzi, bamurhumire okumalehe g'emizabibu,
\v 3 babere bamunviriza bamushurha, banamugalula buzira chintu.
\v 4 Abarhumira kandi owindi mukozi, bamushurh' okwirhwe nokumubabaza bwenene.
\v 5 Arhuma owa kasharhu, bamuniga, na bandi banene bayirhwa.
\v 6 Aliherh' Omugal'asimanga abarhumiraye oku buzinda, aderha: lero bagwarha obukenge ku Mugala wani.
\v 7 Aliko abo balanzi babwirana: tala efula yange, muinje, rhuyiirhe n'akashambala nji kayorha kerhu.
\v 8 Bamugwarha, bamuyirha bamukambula enyuma ly'eshwa ly' emisabibu.
\v 9 Bunola, gurhe nyin'eshwa nja jira? Nja ayinja kuirha abo balanzi n' okuheba abandi mwerhy'oshwa.
\v 10 murhali somere og'omwazi gw'olwandiko: okw'ebale abayumbasi balahiraga, lero lyelyabere lyensimikiro;
\v 11 n'okubulonza bwa Nahano byabere, kandi bisomezwe oku masu gerhu.
\v 12 Balonza okumugwarha aliko bayubaha olubaga, bayunva oku Yasu aherhe abaderhera omumigani, bamuleka bachigendera.
\v 13 Barhumira Yesu baguma omu bafarisayo n'omu baherode lyo bamugwarhira omu myazi yage.
\v 14 Bayinja bamubwira: mwigiriza mwigiza, rhumenyere ok'oli mwigiriza, orhana yubaha muntu, bulala orhanalola obwinja bw'abantu, kandi onaingiriza omwazi gwa Nyamuzinda nkoku binali. Kabiyemererwe chango naga okulipa ekoli emwa Kaizari?
\v 15 rhufurhe chango nanga? Yesu ameny'obulyalya bwabo, abashubiza: chirhumire mwatenga? mupe ndole kolo luguta.
\v 16 Bamulera lo, na Yesu ababaza: Eno shusho n'olwandiko lwande? bamushuza: lwa kaizari.
\v 17 Hahola ababwira: Muhe Kaizari ebya Kaizari na muhe Nyamuzinda ebya Nyamuzinda. Bamulolereza n'okusomerwa.
\v 18 Abasandukayo barhenji oku obufuke bubaho, baja emwa Yesu bamubaza:
\v 19 Mwigiriza, talaga ebi Musa arhubwiraga nka akafa, aleke omukazi buzira mwana, mwene wabo anaingira emola mushumbakazi. Anaburhira mwene wabo omwana.
\v 20 Lero, haliri barhabana mushavu, n'oburhanzi afa buzira kumuburhako,
\v 21 n'owaka biri amurhola naye afa buzira mwana nowa kasharhu konoko;
\v 22 mweyo misole mushavu ntaye walekere omwana kuyo mukazi. Erhi, boshi bamalifa n'oyo mukazi afa.
\v 23 Oku lusiku l' obufuke oyo mukazi nj' aba wande? Nabo eyi misole mushavu balimugwerhe nka kabo.
\v 24 Yesu abashuza: ntamagosa muherhe, bulala murhavunva amandiko chagwa emisi ya Nyamuzinda?
\v 25 Bulala, olusiku l'obufuke bwabafire abalume barhakashaba n'abakazi barhakashabwa. Ailko bebe nka bamalahika omu mpingu.
\v 26 Okubilolere okufuka kwa bafire, murhasomaga ochitabu cha Musa ebi Nyamuzinda amubwiraga emu chishaka: Nyono ndi Nyamuzinda w' Abrahamu, w' Isaka, na wa Yakobo?
\v 27 Nyamuzinda arhali Nyamuzinda wabafire si wabazene natyo mul'omumagosa manene
\v 28 Muguma w'omubandisi wabayunvaga bal' omumpaka, amenyerere bwinja gurhe Yesu ashuza bwinja Abasadukayo, abashengera n'okumubaza: lihe liri erhengeko lyo burhanzi omu goshi.
\v 29 Yesu amushuza: tala elyo burhanzi: oyunve Israyeli, Nahano, Nyamuzinda werhu ali Nyakasane yenyine.
\v 30 na osime Nahano, Nyamuzinda wawe, oku murhima gwawe goshi, n'oku nganiza zawe zoshi, n'oku bukengere bwawe boshi, n'oku misi yawe yoshi.
\v 31 Tala elikulikireho; wesime omuturanyi wawe nkok'ochisima wenyine, nta lindi rhegeko likulu kulush'ago.
\v 32 Omwandisi amubwira: ntyo mwigiriza, waderhere okunali oku Nyamuzinda ali muguma na nta owundi kurhega yewe
\v 33 . Na ntyo omusime okumurhima gwawe goshi, okuganiza zawe zoshi, omu bukengere bwawe boshi, omumisi yawe yoshi onasime omuturanyi wawe kok'ochisima wenyine, bilushire entulo zoshi n'enterekero.
\v 34 Yesu abona oku amushubize n' obukengere, amubwira orhali hale n' obwami bwa Nyamuzinda. Ntaundi wachimubazize echindi chibazo.
\v 35 Yesu agendekera okw'igiriza omu kanyamuzinda aderha: kurhe abandisi aderha mpu Kristo ali mugala wa Daudi?
\v 36 Daudi yenyine, arhegekwa na muka muchese aderha: Nahano amubwiraga Nahano wani: Ikala okulyo kwani kuhika amango narhindibul'abashombanyi bawe.
\v 37 Daudi naye amuhamagala Nahano, gurhe akaba mugala wage? N'olubaga lwamuyunviriza n'obusime bunene.
\v 38 Ababwira omunyigirizo zage: muchilange ok'Abandisi basima okulambangira n'emishangi elehere lyo balamuswa n'olubaga.
\v 39 Balonza bay'ikale oku ntebe yembere omu bishagala n'omu siku zikulu.
\v 40 Kuyinja balibuza enju za bakana n'okuhuna amahuno malehere. Ndi bahanwa bwenene.
\v 41 Yesu ayikala hofi n'esanduku alola kurhe olubaga lwarhula entulo. Abagale barhula zinene.
\v 42 Hayinja omushumbakazi w'omu kene, ahira bikoroto bibiri bigeke, kamarho ka chiguma cha kane ch'olufuraga.
\v 43 Erhi Yesu ahamagala abagirizwa bage n' okubabwira: babwirire okunali oyu mushumbakazi w'omukene ahirire zinene kulusha boshi barhulire.
\v 44 Bulala boshi barhulire oku bunene bwez'ibaliherhe aliko yewe ahirire ihikwanene hyoshi aliherhe na hyoshi alinihire hy'akalamo.
\c 13
\cl Chigabi 13
\p
\v 1 Amango Yesu arhengaga omu Kanyamuzinda, muguma omu begirizwa bage amubwira: Mwigiriza, lola mabale machi n'obumbasi buchi!
\v 2 Yesu amushubiza: Kobwene obu bumbake bukomere? Harhakayorha ebale okulindi lirhahenyezwe.
\v 3 Ayikala oku musozi gw'emizabibu, embere ya Kanyamuzinda. Na Petro, Yakabo, Yowane na Andreya bamubaza omw'ihwe.
\v 4 Orhubwire, mangochi ebyo ndibyahika, na Kimanyiso gichi ndikyayerekana okunji byaba?
\v 5 Yesu arhondera kubwirabo: mumenye omuntu ndi arhabarhebekaga.
\v 6 Bulala bantu banene ndi bayinja oku Zino lyani. N'okuderha: nyono nye Yesu.
\v 7 Ndibarhebeka bantu banene. Hano ndi muyunva ebirha n'olwamo lwe birha, ndimurhahezaga obwenge, bulala bihemere okuhika. Syaliko burhankaba buzinda.
\v 8 Olubaga ndiliwayumuka kulwisa olwindi, n'obwami ndibwayumikira obwindi; ndi haba e misisi hantu hanene okwigulu, enzara. Ndi gwaba murhondero gwa malumwa.
\v 9 Ndimuchilange mwenyine. Ndibabahira omukabuga, ndimwashurhwa omubishagala, ndi mwahekwa embere z'abarhegesi n'abami enyanya zani omukumpamiriza.
\v 10 Bihemerere emyazi y'obuholo eyigirizwe burhanzi okubantu boshi.
\v 11 Hano ndibaja kubalenganya, ndimurhacibazaga bichi mwaderha, ndi mwashambala ebindi mwahabwa aho hanaho bulala arhali mundi mwaderha, s' aliko Muka Mweru.
\v 12 Omuntu ndyahana mwene wabo bamuyirhe, omulume omwana wage, abana ndibalwisa abazere n'okubayirhisa.
\v 13 Ndimwashombwa naboshi enyanya w'ezino lyani, aliko owundiwalembera kugera okubuzinda njachunguka.
\v 14 Amango mwabona amabi gamaja ahantu hachesibwa, owasoma ayunve, obwo abali omu chihugo che Yudeya balibirhire omu misozi,
\v 15 n'owundiwaba okunju arhamanukaga n'okurhola echintu omunju yage,
\v 16 n'owundiwaba omumashwa arha galukaga kurhola e gorhe lyage.
\v 17 Buli buhanya oku bakazi balibukule n'abalikuyonsa mwezola siku.
\v 18 Muhune ezo siku njizirhahikaga omu mango gy'emboho.
\v 19 Bulala ezo siku njizaba za malumwa marhaziba kurhenga egulu liremwa na Nyakasani kugera zene, chiro marhaka chibaho.
\v 20 Nanka Nahano arhayufuhyaga ezi siku, ntaye wakachungukire, aliko aziyufuhya enyanya z'abantu alondwere.
\v 21 Eyo muntu akababwira: Kristu ali hano, changwa, ali halira, murhamuyemeraga.
\v 22 Bulala njihaboneka ba Kristu b'obubeshi n'abalebi b'obubeshi; nji bakola ebisomerene n'ebitangaza by'okurhebeka n'abalondwerwe, nka byakashobokere.
\v 23 Mube mesho, namalire kubabwira byoshi embere.
\v 24 Aliko, mwezo siku, enyuma z'amalibuko, ezuba ndiryazima, omwezi ndigwazima,
\v 25 Enyenyezi nji zarhoga kurh'empingu, emisi eri omu mpingu nji ya bula obuhashe.
\v 26 Ago mango nji babona Mwene Omuntu ayinjire omu bichu n'emisi yage Yoshi n'obukuze bwage boshi.
\v 27 Ago mango nj'arhuma bamalaika, ndyanahira abalondolwa bangambo ene z'egulu, kurhenga okubuzinda bw'egulu kugera okubuzinda bw'empingu.
\v 28 Muchiyigirize oku lwiganyo gurhengere oku muzabibu. Eryamarhabi gage eyigalemba n'ebibabi bikamera, mwana menya okw'echanda chiri hofi.
\v 29 Nantyo hano nji mubona ebi bintu bihika, mwanamanya oku mwene omuntu alihofi, okulunvi.
\v 30 Mbabwirire ebyokunali, obu buko burhakagera, evi birhanahika.
\v 31 Empingu n'egulu njibyagera si emyaziyanierhakagera.
\v 32 Okubilolere olusiku changwa, ebichanji ntamuntu obiyinji changwas bamalaika omumupingu changwa omwana, alike Eshe Yenyine.
\v 33 Mumanye, mutarame mwnahune, bulala murhayi nji amango njibyahika.
\v 34 Njibyaba nko mulume wajaga lugenzi, aleka enju yago, ahano obu rhagesi okubakozi bage, abwire buli mun tu akasi kage n'okurhegeka omulanzi wownvi alange.
\v 35 Mube masi bulala murhakamanya egihe nyinenju nji ahika, changwe egolo, changwa ahagarhi k'obudurho changwa okulubiko l'oluhazi chan gwa esezi.
\v 36 Muyubehe njiarhabashimara muhro.
\v 37 Ebi mbabwirire, mbibwirire bashi: Mutarame.
\c 14
\cl Chigabi 14
\p
\v 1 Ohisiku lukulu lw'epasa n'emigati erhachangirwe lwati kwanene lube enyuma wa siku ebiri. Obokulu b'abadahwa n'abandisi bashond' okumufunga Yesu okuby'obubeshi n'okushond'ekumuniga.
\v 2 Buno banderha: lurhabaga lusiku lu kulu lw'epasaka, byakalerha olwa mo omubandu.
\v 3 Okubanayikeie omu nju ya Simoni mubenzibenzi we Betania, mukazi muguma ayi naj omunjo elivali balya. Aliherhe esupa ly'amavurha g'ebeyi linene emufeine. Ocha mwe lyasupa, arhondera kumashesheshere' okurhwe lya Yesu.
\v 4 Baguma babo barhondera kuchidudu ma omimirhima yabo. Bunogurhe bankashesha omamavariha?
\v 5 Rhwanka maguizize furanga zinene kumagana masharha, rhwana rhobala obokene. Bakalihira oyo mukazi bwane.
\v 6 Aliko Yesu aderha. Mu muleke. Bichi birhumire mwamulibuzu? Anjira 'echigiro chinja;
\v 7 buno esiky zoshi mwaba muli n'abakene haguma n'enyu, mwakana bajirir' ebinja akasanzi mulonzeze, aliko nyomo nta li n'enye esiku zoshi.
\v 8 Ajirire ebyajaga la; ashigir emybiri gwani embere ya ku guhir' omushinda.
\v 9 Okuli nomababwira, mgasi hoshi amwazi g'omurhula gwayamagizwa omugulu lyoshi, njibaganula eby'oyu mukazi aji raga.
\v 10 Yda Isikarioti muguma w'abigirizwa bage, ashimba' abadahwa bakulu, ashonda abaguze Yesu.
\v 11 Enyuma lyokumuyunviriza, basimna, bamulaganya okubamuh' efuranga. No Yuda arhe ndera kulonza obulyo bwinja b'oku muhana Yesu.
\v 12 Olusiku lurhanzi lw'emigati erhadiangi rhwe, enyuma y'okuyirha entama y'ebasa ka, Abigirizwa ba Yesu b'amubwira: Ngahe olonzee rhukurheganyizag' epakaka?
\v 13 Arhuma babiri b'abigirizwa ba ge ababwira: Mugende omuchizumgu, mwabugana omuntu oheker'omukuzo W'amenji, mumukulikire.
\v 14 Enyumba aga mo, muboze nyinayo: Nawerhu aderhe re: Ngahi hantu n'ahira Pasaka n'abigirizwa bani?
\v 15 Abayereka ekyu mba kinene ch'elugulu, chili mw'ebirhi chinarheganyiza; oho hamwarhegan yiza Pakaka.
\v 16 Abagirizwa bagenda, bagerere omu chizumgu, b'abugan'ebintu nkoku' anababwiragie; Barheganya Pasaka.
\v 17 Lyabere golo, ayinja nabale ekumi na babiri.
\v 18 Okubakala bali balya, Yesu aderha: Namobwir'okuli, Muguma wenyu oly'alya haguma nani ampana.
\v 19 Bavunik'emirhima barhonder'okumu baza muguma: Kanyono?
\v 20 Abashubiza; Muguma waba ekumi na babiri, wamahiba efune okusahani kugvma nani.
\v 21 Omwana wabantu achigendera nko Kubyanali yandikirwe enyanya zage. Aliko buhanya Koyumuntu wamu hana! Lyakabere rangi lyage nka fundaga kuburhwa.
\v 22 Babere balibalya, Yesu arhol'omuga ti, enyum w'okuza Alyamuzinda, aguchamo, aguhabo ababwira: murhal'ogu, guli; ubiri gwani.
\v 23 Honaho arhol'abehe, n'enyuma lyokukuza, akahabo, boshi banywa.
\v 24 Aderha: Eyi elishagama yani. shagama y'echihango eshesherwe enyanya lyabanene.
\v 25 Namababwir'okuli, ntakachinywa haba neliguma amalehe g'omuzabibu kuger'amango namanywa buhyahya omubwami bwa Nyamuzinda.
\v 26 Enuma z'okuyimp'olwimpo, bagana okumusozi gwemizeituni.
\v 27 Yesu ababwira, mwashandazwa buno biyandikirwe: Nashurh'omungeri n'entama zashandala.
\v 28 Aliko hanol'anfuka, nabarhanga e'Galilaya.
\v 29 Petro amubwira: han'abandi balibirha nyono ntalibirha.
\v 30 Na Yesu amubwira; Namakubwir'okuli, Woyo, zene, obu budufu, ember'oluhazi lubike kabiri, waba wamandahira kasharhu.
\v 31 Aliko Petro aderha n'omulenge gukazize: akachanji byahema okunfe, nafa haguma nawe; Alika ndakakulahira. Boshi banderh'ogo mwazi.
\v 32 Aja ahandi hantu hahamagalwa Getesemani, na Yesu ababwira: muijikale hanola, okunahuna.
\v 33 Arhola Petro, yakobo na Yohana, ayubaha anagaya.
\v 34 Ababwira: Omurhima gwani gugayire hofi kufa; mubere hano, munayize.
\v 35 Abere amalambagira magulu mabiri embere, achishurha ahashi, anahuna; Nkabyakahashikana kano kasanzi kabe hale naye.
\v 36 Aderha: Abba, Darha, emwawe byoshi binagalikana, ohire hale nani aka Kabehe. Aliko burhabaga bulonza bwani, s'aliko bube bulonza bwawe.
\v 37 Agan'emund'abigirizwa bage bali ababugana balyamire, abwira Petro: Si; oni, walyamire? Orhayirize sanguma?
\v 38 Mube masu munahune, muleke kukumbagala omumashumi; Omurhima gwaliyemerere, alik'omubiri gwalahire.
\v 39 Ashubachikula kandi, ashubi salira kulala.
\v 40 Ashubij'emunda bali ashimana bajir'ero bulal'amasu gabo galizidohere.
\v 41 Ashubiyinja abwakasharhu, ababwira: Mulyamage, muhumuke! Obuzinda bwayinjire, n'ebisanzi byamagera. mulole! Mwen'omumtu akolihanwa omumaboko gabanya byaha.
\v 42 Muyumuke, rhugende, owampana ayinjire, alihofi.
\v 43 Okw'achiri aderha, Yuda muguma w'ekumi nababiri, haguma n'echigusho chiherh'emiherho n'amahiri, chirhumirwe n'abakulu b'abadahwa, n'abandisi n'abashamuka.
\v 44 Owamuhanaga abaga abahere echimanyiso: Oyumwakabona nahobera, eri yewe, mumugwarhe, munamuheke eri mumulangire.
\v 45 Eri ahika aha Yesu ali, amubwira: Mwigiriza, amuhobera.
\v 46 Obwo, abantu bamuhira nfune, bamugwarha.
\v 47 Muguma mubala baliriho, ayomol'engorho acha okurhwiri k'omukozi w'omudahwa mukulu.
\v 48 Yesu ababwira: Muyinjire n'engorho n'amahiri, mulintola nkamubandi.
\v 49 Esiku zoshi naliri haguma nenyu, nayigiriza omukanyamuzinda, murhananfarhaga. aliko y'amandiko gayunjula.
\v 50 Lero, boshi bamuleka, bachilibirha.
\v 51 Musole muguma walimukulikire, arhali yambere, aliko alichishukulire omwenda g'omweru, bamufarha;
\v 52 aliko alek'omwenda gwage, anabafulumuka butambara.
\v 53 Balerha Yesu emw'omudahwa mukulu, ahabali baterene boshi abadahwa bakulu, abashamuka n'abandisi.
\v 54 Petro alimukulikire kuhik'omukagombe k'omudahwa mukulu, aliyikere haguma n'abakozi, aligwerhe akaluk'eburhambi b'omuliro.
\v 55 Abahwa bakulu n'ehano lyoshi bashond'obudimu enyanya za Yesu, libamuyirha, babubula.
\v 56 Abanene baderh'obudimu b'obubeshi enyanya zage, aliko obudimu burhagwarhaga.
\v 57 Abandi bayimanga, bamubeshera, baderha:
\v 58 Rhwali yunvirhe aderha: Nashandaza aka Kayamuzinda kajiragwa n'efune y'omuntu, n'omusiku esharhu nyumbake akandi karhajirirwe n'efune y'omuntu.
\v 59 Na kw'ebyo byoshi obudimu bwabo burhafarhaga.
\v 60 Lero omudahwa mukulu, ayimanga omukagarhi k'ehano, abaza Yesu anaderha: K'orhashubiza kantu? Bich'abala bali bakulegako?
\v 61 Yesu achisirira, arhanashubizaga kantu. Omudahwa mukulu ashubimubaza, anamubwira: Ka woyo we Kristu mwene Nyamuzinda mugishwe?
\v 62 Yesu ashubiza: Nyono. Nji mwabona Mwen'omuntu ayikere ekulyo k'obuhashe bwa Nyamuzinda, ayinjire omubichu by'empingu.
\v 63 Omudahwa mukulu asheshanyula emyambaro yage, aderha: Chichi rhwachilonzeza obudimu?
\v 64 Mwayunvirhe echijachi. Gurhe mubwene? Boshi b'amuchir'olubanja l'ogufa.
\v 65 Baguma barhonderh'okumuchir'ako, n'okumushukulir'amasu, n'okumushurha ebigalo, n'okumubwira: Lebaga! Abakozi nabo bamushurha ebigalo.
\v 66 Amango Petro aliri eshishi w'omulugo, hayinja muguma omubakazi bakoler'Omudahwa mukulu.
\v 67 Abere abona Petro ali akaluka, amulola, amubwira: Nawe waliri haguma na Yesu we Nazareti.
\v 68 Ahakana, aderha: Ntamenyere, ntayunvirhe ebi walonz'okudrha. Honaho, ahuluka aja omu kagombe. Oluhazi lwabika.
\v 69 Omukozi amalimubona, arhoder'okubwira abaliriho: Oyu naye ali; uguma w'omubo.
\v 70 Ashubi hakana kandi. Abaliriho nabo babwira Petro: Entyo kobinali alimuguma omubo, bolala oli mugalilaya.
\v 71 Naye arhondera okuchilapisa lapisa: Ntamenyere oyu muntu muli mwaderha.
\v 72 Honaho, oluhazi lwabika obwa kabiri. Na Petro ayibuk'omwazi Yesu amubwiraga: Ember'oluhazi lubike kabiri, nji wampakana kasharhu. Eri ayibuka, alaka.
\c 15
\cl Chigabi 15
\p
\v 1 Kurheng'esezi, Abadahwa bakulu bajir'echikalo haguma n'abashamuka n'abandisi haguma n'abakagombe boshi. Bachimala mushweka Yesu bamuheka n'okumuhan' emwa Pilato.
\v 2 Pilato amubaza mpu we mwami w'Abayahudi? Yesu amushubiza nechi wakuderhere.
\v 3 Abadahwa bakulu bamukomera kubinene .
\v 4 pilato ashubamubaza: ntacho washuza? lola bintu bingana gurhe bakukomereko.
\v 5 Na Yesu arhachimushubizaga byasomeza Pilato.
\v 6 N'okungasi lusiku lukulu akazaga shwekula omunyamugozi muguma olala olubaga lwakazaga huna ashwekulwe.
\v 7 Haliri omumpamikwa omulume ohamagalwa Baraba, haguma n'ababo bakazaga gendana omubunizi bajiraga erhi bashumikwa.
\v 8 Olubaga lwakaliha, lwarhondera okuhema bilala by'oborhere bwabo babahebyo.
\v 9 Pilato ababwira kamulonzeze mbashwekulire omwami w'Abayahudi?
\v 10 bulala alimenyire okw'Abadahwa bakulu baliherhe omujinya chicharhumaga bamuhana.
\v 11 Alik, omukulu w'Abadahwa ashumik'olubaga, mpu babwire Pilato ashwekule Baraba .
\v 12 Pilato ashubiderha, ababwira: bichi mulonzeze njirage enyanya yolala muhamagala mwami w'Abayahudi?
\v 13 Bashubi band'endulu: mumubambe!
\v 14 Pilalato ababwira, bubi buchi ajirire? Bashubi band'endulu bwenene: Omubambe!
\v 15 Pilato omukulonz'asimise olubaga, abashekulira Baraba, n'enyuma zokushurha Yesu emikoba, amuhana mpu abambwe.
\v 16 Abarungu baheka Yesu omurubuga kokuderha hantu Abaroma bachirag' eshinja. ololuganjo lwabarungu (cohorte) lwachira haguma.
\v 17 Bamuyambisa echishema n'eshungwe y'emishaki bamuyambisa okw'irhwe.
\v 18 Enyuma zaho bagenderera n'okumushekera mpu mwalegerere mwami w'Abayahudi !
\v 19 Barhondera okumushurha okurhwe n'olusheke. Bamuchirako, nokumugony'amavi, bayinama embere zage
\v 20 . Bachimala kumujira ntyo, bamugayaguza, bamuhogola chila chishema, bamugalulir'emishangi yage, bamuheka kumubamba.
\v 21 Simoni we Cyrene, eshe w'Alexandre na Rifus, achigerereg'arheng'omwishwa, bamuseza ahek' omusalaba gwa Yesu.
\v 22 Baheka Yesu ahantu hahamagalwa Golgota (kokuderha hantu h'empanga.
\v 23 Bamuh' edivayi, mpw'anywe eyibayihiriremo Esifongo, saliko Yesu arhayinywaga.
\v 24 Bamubamba bagaban' emishangi yage, bayiyesher' esimbi mpu bameny'echigabi changasi muguma.
\v 25 Zali s'esharhu bamubambaga
\v 26 . Emyandiko yalireken'enyanya yecharhumaga bamuchir'olubanja yalirintya: omwami w'Abayahudi
\v 27 . Bamubamba haguma na bishambo bibiri muguma omukulyo n'owindi omu kulembe
\v 28 . Nantyo byayenera ebyamandiko gaderhaga ahirwa omuluganjo lwababi.
\v 29 Abagera bamuduka, nokuzunguz'erhwe, nokuderha: egooo! woyo wewashand'Akanyamuzinda onakayumbak'omusik'esharhu.
\v 30 Ochirhabale wenyine omukuchikula kogo musalaba !
\v 31 Abadahwa bakulu haguma n'abandisi bahanza basheka bonyin'okubonyine n'okuderha: mpw'achungulag'abandi, charhakagala kuchichungula yenyine!
\v 32 Lero kristo, omwami, w'Israeli, chishonole kogo musalaba yo rhubona rhunayemere. Nabalibabambirwe haguma naye nabo bamuduka.
\v 33 yabere midi omwizimya gwayunjula egulu lyoshi, kugera sa mwenda.
\v 34 Yesu ayama n'omulenge gunene: Eloi Eloi lama sabachthani? kokuderha Nyamuzinda wani, Nyamuzinda wani, chirhumire wandeka?
\v 35 Baguma mubalala balire halala, balimuyunvirhe baderha, mpu amahamagala Eliya .
\v 36 Namuguma mubalala alibirh'arhol'echirezi achidubika omu Sifongo achishwekera ochibingu, amuhereza mpw'anywe n'okuderha: muleke rhulole nkaba Eliya ayinja kumumanula.
\v 37 Aliko Yesu aber'alik'olujamo' arhenga momuka.
\v 38 Emishangi yaliri omukanyamuzinda ya chiberamo kabiri kurhenger'enyanya kuger'eshishi.
\v 39 Ola chirongozi wabarungu egana, waliri embere za Yesu, abwen' okuntu afaga aderha n'obwalagale, oyumuntu aliri mugala wa Nyamuzinda.
\v 40 Haliri nabakazi bakazaga langirira hale, omubo haliri Mariya magdalena, Mariya nyina wa Yakobo mudorho, na Yose na Salome, balimukulikire,
\v 41 banakazagi musheger'amango aliri Egalilaya; n'olubaga lunene lwazamukaga haguma naye kurhenga e Yerusalemu.
\v 42 Lyaber'egolo, bulala zalisiku zokurhegany'amalaliro g'esabato;
\v 43 hagera Yusufu w'Arimate, mukulu w'ehano, naye yenyine kazagalinga obwami bwa Nyamuzinda. Ageregeza okuja emwa Pilato mpw' amuhune omubiri gwa Yesu,
\v 44 Pilato asomerwa, uku yachiyusifa, ahamagala omukulu w'abarungu egana amubaza nkab'akolagwerhe bichanji binen'afire.
\v 45 Achimala yunviswa n'omukulu wa barungu egana, aha Yusufu omubiri gwa Yesu.
\v 46 Na Yusufu agul' omushangi gw'omweru, amanula Yesu okumusalaba, amuboha omumushangi gw'omweru, amuhira omushinda ya humbwagwa omubale. Enyuma yaho, akumbagaziza Ebale linene enyanya y'eshinda.
\v 47 Mariya Magdalena, na Mariya nyina wa Yose balolereza ahabamuhiraga.
\c 16
\cl Chigabi 16
\p
\v 1 Amango esabato egera, Maria Magdalena, Mariya nyina wa Yakobo na Salome, bagula amavurha gw'okugenda kushiga Yesu.
\v 2 Olusiku lurhanzi lw'eboso, baj'okushinda, emiseke, ey'ezuba lyalonza shoshoka.
\v 3 Bachidosa: nde wajirhukulira lila bal'okushinda?
\v 4 Hanaho, Omukuziba n'okuzibula, balangir'ebale lyahiningwirwe.
\v 5 Baj'omushinda kulola ahabamuhambaga, bahindamuka okumalyo gabo, babona hali omusole rhabana oyambere omushangi g'omweru, bagwarhwa n'obuba.
\v 6 Ababwira: Murhayubahaga, yimwalonza Yesu w'Enazareti, olala wahanagwa chungulo, njafukire, arhachiri hano, mulole ahabamuhambaga.
\v 7 Mugende mubwire abegirizwa bage haguma na Petro okwabarhangire Egalilaya nko kw'ababwiraga.
\v 8 Barheng'okushinda bagaluka. Obuba n'omusisi gwagwarhabo; na ntakugala kuderha n'omuntu kugerera n'okudirhimana.
\v 9 Yesu afuka esezi y'olusiku lurhanzi lw'eboso, abonekana burhanzi na Maria we Magadalena, olala afumyaga bazimu mushanvu.
\v 10 Agenda kubahekera omwazi gwinja balala bali haguma naye, bali chibishire n'okulaka.
\v 11 Omukashanji bayunvaga mpw'aliho, anamubwene, barhayemeraga.
\v 12 Ahabuzinda, abonekana, okulind'ishusho, kubabiri babalala bigirizwa bage baliri omunjira y'okuj'omuchishagala.
\v 13 Bagalukire, babwira ababo, balala barhalizi yemera.
\v 14 Okubuzinda, abonekana kubalal' ekumi n'amuguma, eyi bali balya, n'okubakalihira omukubul'obwemere n'obuzibu bw' emirhima yabo, okurhayemera abamubonag'okwafukire.
\v 15 Ashubi babwira: Mugende omugulu lyoshi, muyigirize abantu boshi.
\v 16 Owakayemera abatizwe n'owakalahir' ahanwe.
\v 17 Mulol'ebisomeze, byakaz'ikulikira abanyemerere: Okuzino lyani, bak'ikukula abazimu n'okuderh'enderho zihyahya.
\v 18 Bakazi kugwarh'enjoka, eyibakanywa ebibi by'okuyirha ntako byakanabajira, bakazi lambul'amaboko okubalwala, n'abalwala bnafuma.
\v 19 Nahano, amalire kubabwwira, agend'omuchalega, nokujiyikala okukuboko kwa malyo ga Nyamuzinda.
\v 20 Banagenda, kuyigiriza omugulu lyoshi: Nahano akolaga haguma nabo, n'okubamenyesa omwazi kugerera ebisomezwe bya kasi bakulikira.