ilo_udb/20-PRO.usfm

\id PRO
\ide UTF-8
\h Dagiti Proverbio
\toc1 Dagiti Proverbio
\toc2 Dagiti Proverbio
\toc3 pro
\mt Dagiti Proverbio

\s5
\c 1
\p
\v 1 Dagitoy dagiti sasao a mangidilig iti maysa a pangiyarigan iti maysa pay a pangiyarigan, tapno mangisuro kadagiti nasayaat nga adal ken tapno mangpasirib kadagiti tattao, manipud kenni Solomon ti ari ti Israel, nga anak ni David.
\v 2 Ti panggep dagitoy a sasao ket tapno maisuro dagiti kaipapanan ti kinasirib ken mangted kadagiti pangiyarigan iti nasayaat a sursuro, tapno maidalannakayo dagiti nasirib a pannursuro.
\v 3 Mangipaay dagitoy a sasao iti pannakatubngar tapno makapagbiagkayo babaen iti kinasirib, babaen kadagiti pangrukod ti umno, nalinteg, ken maiparbeng.

\s5
\v 4 Mangted dagitoy kadagiti nasirib a pannursuro kadagiti awan kapadasanna ken mangisuro kadagiti saan a makaammo no kasano ti agbiag a nalinteg, ken tapno mangted kadagiti agtutubo iti pannakaammo a kasapulanda ken tapno maisuro kadakuada ti pannakaawat nga awan kadakuada--
\v 5 tapno mabalin a dumngeg dagiti masirib kadagitoy a sasao ket manayonan ti pannakaammoda, ken dagiti addaanen iti kinasaririt ket makaadal pay kadagiti wagas a mangisuro kadagiti tattao no kasano ti rumbeng a panagbiagda--
\v 6 maawatanda dagiti adal dagiti proverbio ken dagiti kaipapanan dagiti pangngarig, mangngegda dagiti sasao a sasawen dagiti masirib, ken isuro ida dagiti naririgat a burburtia.

\s5
\v 7 Masapul a rugiam ti panangbirokmo iti pannakaammo babaen iti panangidaydayaw ken panangraemmo kenni Yahweh, ti maag a mangibabain iti bagina met laeng ket kagurgurana ti kinasirib ken ap-apaenna ti mangilinlinteg kenkuana.
\v 8 Anakko, dumngegka inton sursuroannaka ti amam ken saanmo a sukiren dagiti annuroten nga isuro ti inam.
\v 9 Dagiti pannursuroda ket maiyarig a balangat iti ulom, ken napipintas a kuwentas iti aglawlaw ti tengngedmo, saan a magatadan dagitoy a sagut manipud kadagiti nagannakmo.

\s5
\v 10 Anakko, tunggal padasendaka nga iyasideg dagiti managbasol iti basolda babaen iti nalamuyot a sasao ken pasablog, saanka a dumngeg iti ibagbagada ken saanmo a suroten dagitoy.
\v 11 Nalabit a kunaenda, "Sumurotka kadakami! Makikaduaka kadakami! Aglemmengtayo kabayatan nga agpadpadaantayo ket papatayentayo ti siasinoman a lumabas. Aglemmengtayo satayunto rummuar a mangdarup iti tao a saan a nakaaramid iti biddut kadatayo-- daytanto ti agbalin nga ay-ayamtayo.

\s5
\v 12 Kas iti tanem nga addaan iti pannakabalin a mangala uray kadagiti nasalun-at a tattao ken guyodenna ida nga ipan iti lugar dagiti natay, alaentayo ti biagda. Aramidentayo ida a kas kadagiti matnag iti disso nga awan namnama a makalibas.
\v 13 Makasaraktayonto kadagiti adu a napapateg ken nangingina a banbanag, ken punoentayonto dagiti balbalaytayo iti tinakawtayo kadakuada!
\v 14 Isu nga umayka, kumappengka iti bunggoymi! Bingaybingayentayo iti patas dagiti amin a banbanag a matakawtayo, ket itedtayo iti tunggal maysa a kameng iti bunggoytayo."

\s5
\v 15 Anakko, saanka a makipagbiag kadakuada iti dayta a wagas! Saanmo nga ibaddek ta sakam iti isu met laeng a dalan a pagpagnaanda!
\v 16 Tumarayda kadagiti luglugar a pangar-aramidanda kadagiti nakabutbuteng a banbanag. Agdardarasda tapno makapatayda.
\v 17 Awan serserbina a mangiwayatka iti iket nga usarem a mangtiliw iti billit kabayatan a buybuyaennaka daytoy.

\s5
\v 18 Agplano dagitoy a tattao kadagiti plano nga agballatek met laeng kadakuada ken mangpapatay kadakuada. Mangipakatda iti palab-og ket daytoy met laeng a palab-og ti mangtiliw kadakuada.
\v 19 Dagitoy dagiti wagas dagiti amin a manggun-od kadagiti kinabaknangda babaen iti panagtakaw ken panangallilaw; dadaelen dagiti banbanag a tinakawda dagiti biag dagiti agtatakaw a nakakapet kadagitoy a banbanag.

\s5
\v 20 Ti kinasirib ket kasla maysa a babai nga agpukpukkaw kadagiti kalsada. Umaw-awag ti kinasirib kadagiti tattao kadagiti plasa.
\v 21 Agpukpukkaw isuna iti pagsasabatan dagiti adu ti matagtagitaona a kalsada ken iti pagserkan kadagiti ruangan ti siudad.
\v 22 Ipukpukkawna, "Dakayo a saan a nasuroan, kasano pay aya a kabayag a masulisogkayo a mangar-aramid iti banag a mangdangran kadakayo? Dakayo a mangipagpagarud nga ad-adu ti ammoyo ngem kadagiti masiribsano, kasano pay aya a kabayag ti panagragrag-oyo iti bassit nga ammoyo? Dakayo a maag, kasano pay aya a kabayag nga agkedkedkayo a makasursuro?"

\s5
\v 23 No ipangagdak inton ilintegkayo, ibagak kadakayo ti amin a panpanunotek. Tulongankayo a mangawat iti ibagbagak kadakayo.
\v 24 Ngem idi immawagak kadakayo, nagkedkedkayo a dumngeg. Pinayapayankayo ken inyunnatko dagiti imak kadakayo, ngem awan ti siasinoman a nangipangag.
\v 25 Nagkedkedkayo a dumngeg iti balakadko ken saankayo a dimngeg idi ilinlintegkayo.

\s5
\v 26 Katawaankayonto inton mariribukankayo, inton mabutbutengkayo iti kasta unay, kagurakayonto ket saanakto a maasian kadakayo.
\v 27 Inton kabilendakayo dagiti riribuk a kasla napigsa a bagyo, ken dissoandakayo dagiti didigra a kasla napigsa nga angin, inton agsagabakayo ken aglak-amkayo kadagiti rigat, kagurakayonto.

\s5
\v 28 Umawag kaniak dagiti tattao tapno tulongak ida, ngem saankonto ida a sungbatan. Tarigagayandanto unay ti tulongko, ken birokendak iti sadinoman, ngem saandakto a mabirokan.
\v 29 Linaksidda ti imbagak ken ginurada ti ammok, ken pinilida a saanda a mangipakita iti panagraem kenni Yahweh.
\v 30 Saanda a nagtulnog iti imbagak kadakuada nga aramidenda, ken saanda a nangipangag idi pinadasko a tubngaren ida.

\s5
\v 31 Lak-amendanto ngarud dagiti bunga dagiti aramidda inton ipatungpalda dagiti dakes a panggepda.
\v 32 Maag dagiti saan a nasuroan iti kinasirib. Pilien dagiti maag ti saan a mangikeddeng iti maipanggep iti aniaman, ngem siguradonto daytoy: ti saanda apanangeddeng ti mangdadaelto kadagiti biagda.
\v 33 Ngem agbiagto iti kinatalna ken kinatalged dagiti mangipangag kaniak, ken aginana ken saandanto a mabuteng iti aniaman a didigra nga umay."

\s5
\c 2
\p
\v 1 Anakko, denggem ti ibagak, ken ibilangmo a napateg a kas iti gameng dagiti bilbilinko.
\v 2 Ipangagmo ti kinasirib ken aramidem ti kabaelam nga awaten no ania ti kinasirib.

\s5
\v 3 Umawagka kenni Yahweh tapno makaalaka iti pannakaawat, agpakaasika kenkuana a tulongannaka a mangawat pay iti kayatna a maammoam.
\v 4 Sipapasnek a birokem ti kinasirib, a kas iti panangbirokmo iti pirak-- a kas iti panangbirokmo iti maysa a gameng nga inlemmeng ti maysa a tao.
\v 5 No aramidem dayta, maawatam no kasano nga ited kenni ni Yahweh ti panagraem a maikari kenkuana, ket agballigikanto iti panangammom iti Dios.

\s5
\v 6 Ni Yahweh ti mangmangted kadatayo iti kinasirib. Isuna ti mangibagbaga kadatayo kadagiti banbanag a masapul a maammoan ken maawatantayo.
\v 7 Agiduldulin isuna kadagiti nasasayaat a pammagbaga tapno maitedna dagitoy kadagiti mangidaydayaw kenkuana babaen iti wagas ti panagbiagda. Salsalaknibanna dagiti mangtungtungpal kadagiti karida.
\v 8 Banbantayanna ti kinalinteg ken kitkitaenna a maar-aramid daytoy, ken salsaluadanna dagiti napudno a mamati kenkuana.

\s5
\v 9 Maawatamto no ania ti nalinteg iti imatang ni Yahweh ken ti ikedkeddeng ni Yahweh a rumbeng a maaramid, ken ipakitananto kenka ti kasayaatan a wagas iti panagbiag.
\v 10 Punoento ti kinasirib ti biagmo; ammomton a ti kayat ni Yahweh a maammoam ti mangparag-onto kenka.

\s5
\v 11 Kabaelamton nga ibaga no ania ti nalinteg ken dakes ket daytanto ti mangpatalinaed kenka a natalged.
\v 12 Saanmo nga aramiden ti iparparit ni Yahweh nga aramidem, keto maadaywamto dagiti agpanpanunot kadagiti nakaam-amak a banbanag ken mangsarsarita iti maipanggep kadagitoy.
\v 13 Agbibiagda iti biddut a wagas, ket magmagnada iti dalan nga awan silawna.

\s5
\v 14 Maragragsakanda tunggal agaramidda iti dakes, pagbalbalinenda a dakes dagiti nasayaat a banbanag ken agragrag-oda iti panangaaramidda iti ammoda a dakes.
\v 15 Balballikugenda ti kinapudno ken agbibiagda babaen iti panangal-allilaw, ken ilemlemmeng dagiti ulbodda dagiti inar-aramidda.

\s5
\v 16 Pagtalinaedennaka a natalged ti kinasirib manipud iti mannakikamalala a babai, ket saanmonto nga ikankano no adda babai a mangawis kenka a makikadua kenkuana.
\v 17 Imbati dagidiay a babbai dagiti assawada nga inasawada idi kaub-ubinganda, nalipatanda ti inkarida iti Dios a ti laeng ayatenda ket ti inasawada.

\s5
\v 18 Ti balayna ket ti templo ti patay ken isu ti disso a ti patay ti maidaydayaw, gapu ta dagiti ar-aramidenna ti mangiturturong kadagiti tattao tapno mapukawda ti biagda.
\v 19 Amin a mapmapan makikakaidda kenkuana ket saanen a makaruar iti balayna, mapukawdanto ket saandanto pulos a mabirokan ti dalan nga agsubli iti biag.

\s5
\v 20 Masapul nga agbiagka iti wagas a panagbiag dagiti naimbag a tattao. Rumbeng nga aramidem dagiti a banbanag a kas kadagiti ar-aramiden dagiti agar-aramid iti nalinteg.
\v 21 Awatento dagiti agar-aramid iti nalinteg ti daga a kas sagut manipud kenni Yahweh, ken dagiti laeng mangtungtungpal iti inkarida ti agtalinaed iti daga iti atiddog a tiempo.
\v 22 Dagiti agar-aramid kadagiti dakes a banbanag ket awan tagikuaenda iti daytoy a daga, kasta met dagiti tattao a mananggundaway kadagiti kadagiti padada a tao ken saan a mangtungtungpal kadagiti karida, saandanto a pulos a maaddaan iti uray bassit a paset ti daga.

\s5
\c 3
\p
\v 1 Anakko, saanmo a lipaten dagiti adal nga insurok kenka. Tungpalem a sipapasnek dagiti bilbilinko, a kas napateg a tarabay iti panagbiagmo,
\v 2 gapu ta tulongandaka dagitoy a bilin nga agbiag iti napaut, narukod kadagiti al-aldaw wenno tawtawen, ken mangiyegda kenka iti talna a kas nayon kadagiti amin nga adal nga insuro dagitoy kenka.

\s5
\v 3 Kaasiam dagiti dadduma ken kanayonmo nga ibaga ti pudno kadakuada. Idalannaka koma ti kinamanangaasi ken kinapudno iti tunggal pannakikaduam, a kasla nga adda dagitoy iti kuwintas nga isusuotmo, kuwintas a mangidaldalan kenka iti amin nga ibagam.
\v 4 Ket mapadasamto ti pannakaay-ayo ti Dios kenka, ken anamungandakanto met dagiti tattao.

\s5
\v 5 Itedmo ti amin a panagtalekmo kenni Yahweh, ken saanka nga agtignay gapu ta inkeddengmo ti rumbeng nga aramidem;
\v 6 ngem iti tunggal panangpili ken panangikeddengmo, kumitaka kenni Yahweh, ket ipakitana kenka no kasano ti rumbeng a panagbiagmo.

\s5
\v 7 Saanmo a panunoten a nasiribka unay a mangiturong iti biagmo, itedmo kenni Yahweh ti panagraem a maikari kenkuana, ket inton awisennaka ti dakes, matallikudam daytoy.
\v 8 Ti panangited kenni Yahweh iti panagraem ti mamagbalin a nasalun-at ti bagim ken itedna iti tulangmo ti taraon a kasapulanna.

\s5
\v 9 Inton maaddaanka iti kuwarta, padayawam ni Yahweh babaen iti pannangitedmo kenkuana iti apagkapullo; itedmo kenkuana ti umuna a paset ti maawatmo, tapno malagipmo nga amin dagitoy ket nagapu kenkuana.
\v 10 No padayawam ni Yahweh, mapnonto iti kasta unay dagiti kamaligmo nga urayda la nga aglupyas, ken dagiti burnaymo ket agluplupyasto kadagiti amin nga arak nga inaramidmo.

\s5
\v 11 Anakko, saanmo a kagura tunggal tubngarennaka ni Yahweh, ken saanmo a kasuron no babalawennaka,
\v 12 ta ilinlinteg laeng ni Yahweh dagiti ay-ayatenna, a kas iti panangilinteg dagiti nagannak kadagiti annakda nga ipatpategda.

\s5
\v 13 Nagasat dagiti makagun-od iti kinasirib; makagun-odda met iti pannakaawat babaen iti daytoy.
\v 14 Ited kenka ti kinasirib ti nasaysayaat a gungguna ngem iti panangtagikua iti pirak, ken itedna kenka ti maysa a banag a napatpateg nga amang ngem iti balitok.

\s5
\v 15 Napatpateg ti panagbalin a nasirib ngem kadagiti alahas ken awan kadagiti tartarigagayam ti kas iti gatad ti kinasirib.
\v 16 Kabaelannaka a pagbiagen iti napaut ti kinasirib, no aramidem dagiti isursurona; nakasagana met isuna a mangpabaknang kenka ken mangallukoy kadagiti dadduma a tattao tapno padayawandaka.

\s5
\v 17 Ti kinasirib ket maamoan babaen iti kinaimbagna, ken kanayon nga iturongnaka iti lugar a pakasarakam iti talna.
\v 18 Ti kinasirib ket maiyarig iti maysa a kayo a ti bungana ket mangmangted iti biag kadagiti kumpet iti daytoy, ken mangmangted ni Yahweh iti kinaragsak kadagiti kumpet iti daytoy.

\s5
\v 19 Babaen iti kinasiribna, pinarsua ni Yahweh ti daga idi punganay, ken babaen iti kinalaingna, inkabilna dagiti banag nga adda iti langit iti rumbeng a pakaikabilanda.
\v 20 Naglukat dagiti kaadalman a paset dagiti baybay segun iti kayat ni Yahweh, ken iti isu met laeng a wagas, inaramidna ti linnaaw tapno agtinnag daytoy manipud kadagiti ulep nga adda iti ngato.

\s5
\v 21 Anakko, salimetmetam ti nasayaat a nakemmo mainaig kadagiti panangikeddeng nga ar-aramidem, ken saanmo nga itulok a mapukaw dagitoy kenka.
\v 22 Mangyeg dagitoy iti biag kenka, ken pagilasinan dagitoy kadagiti bendision ni Yahweh iti biagmo a makita dagiti tattao babaen iti nasayaat a panangikeddengmo.

\s5
\v 23 Dagiti nasayaat a pangngeddengmo ti mangipan kenka a sitatalged iti papanam, ken ilisidaka manipud iti panangaramidmo iti biddut nga addang.
\v 24 Inton agiddaka tapno maturogka, awanto ti pagbutngam, ken nasayaatto ti pannaturogmo.

\s5
\v 25 Saanmo nga ipalubos a punoennaka ti didigra iti buteng, ken saanmo nga ipalubos a punoendaka dagiti nadangkes iti buteng tunggal mapanda kenka.
\v 26 Addanto ni Yahweh iti abaymo a mangikanawa kenka, saannanto nga ipalubos a mapalab-oganka.

\s5
\v 27 Mangtedka kadagiti nasasayaat a sagut kadagiti maikari iti daytoy, no kabaelam, tulongam ida.
\v 28 Saanmo nga ibaga iti kaarrubam, "Agsublika inton bigat ket nalabit a matulongankanto," imbes nga adda kenka ti kuwartam ket mabalinmo koma ida a matulongan a dagus.

\s5
\v 29 Saanka nga agpanggep a mangdangran iti siasinoman nga am-ammom, nangnangruna kadagiti nasinged kenka ken kadagiti agtaltalek kenka.
\v 30 No awan ti naaramid ti maysa a tao kenka, saanka a makiriri kenkuana wenno saanmo nga ibaga a nakaaramid isuna iti maysa a banag kenka imbes a saan.

\s5
\v 31 Saanka a mangap-apal iti tao a mangrangranggas iti dadduma, ken saanmo a tultuladen ti aniaman nga ar-aramidenna.
\v 32 Kagura ni Yahweh ti ulbod a tao gapu iti ar-aramidenna, ngem ni Yahweh ket nasinged a gayyem ti siasinoman nga agbibiag a nalinteg.

\s5
\v 33 Adda kari ni Yahweh a dusa dagiti pamilia dagiti agar-aramid iti dakes. Ngem paragsakenna dagiti pamilia dagiti naimbag.
\v 34 Lalaisen ni Yahweh dagiti tattao a saan a mangraraem kadagiti dadduma, ngem naimbag isuna kadagiti tattao a napakumbaba.

\s5
\v 35 Mapadayawanto dagiti nasirib a tattao, ngem agbalinto a nalatak dagiti maag gapu iti pannakaibabainda.

\s5
\c 4
\p
\v 1 Dumngegkayo annak. Denggenyo ti isursurok kadakayo. No ipangagyo, maadalyo ti kayat a sawen ti makaawat.
\v 2 Dagiti adal nga it-itedko kadakayo ket nasayaat a sursuro ken naurnos a naited. Isu a saankayo nga agkedked a mangadal kadagiti adal nga isursurok kadakayo.

\s5
\v 3 Idi ubingak pay nga anak ti amak ken siak ti kakaisuna nga anak ti inak,
\v 4 kinuna kaniak ti amak, "Ikabilmo dagiti sasaok iti kaunggam, agtulnogka kadagiti bilbilinko kenka, ket agbiagka.

\s5
\v 5 Gun-odem ti kinasirib ken aniaman a makatulong kenka a mangaawat, ken saanmo a liplipatan dagiti adal nga insurok kenka ken saanmo nga ibelleng dagiti kinasirib nga insaok kenka.
\v 6 Saanmo a panawan dagiti adal nga insursuro kenka dagiti masirib, gapu ta no sumiribka, salaknibannaka ti kinasirib. Ayatem ti kinasirib ket bantayanna ti biagmo.

\s5
\v 7 Ti kapapatgan a mabalinmo nga aramiden ket ti panangadalmo iti kinasirib ken panangbusbusmo amin nga adda kenka tapno ad-adda pay a dumakkel ti pannakaawatmo.
\v 8 Masapul a ti kinasirib ti ad-adda a maayat ngem iti aniaman a banag a napateg, ket itag-aynakanto iti nangato a saad - ket padayawannakanto ti kinasirib no ipakitam no kasanom nga ay-ayaten unay daytoy.
\v 9 Inton magun-odmo ti kinasirib, agbalinto daytoy a kasla maysa a napintas nga balangat ti pammadayaw dita ulom; ikkannakanto iti napintas a korona."

\s5
\v 10 Dumngegka anakko, denggem ken awatem ti ibagbagak kenka - aramidem daytoy ket pumaut ti biagmo.
\v 11 Inturongka iti dalan a rumbeng a pagnaam ken iti panangusarmo iti kinasirib a naisuro kenka; kinibinka nga indalan kadagiti daldalan, daldalan nga umno a pagnaam.
\v 12 No agbiagka, awan koma ti pabpabasolem; no agbiagka a nainsiriban, no aramidem amin a kabaelam, agballigikanto.

\s5
\v 13 Laglagipem dagiti adal nga insuro kenka ti disiplina, ket saanmo nga ibbatan dagitoy. Alwadam dagitoy; ta agbibiagka babaen kadagitoy.
\v 14 Saanmo nga aramiden dagiti ar-aramiden dagiti nadangkes a tattao, wenno saanka a makikadua kadakuada; saanka a makikadkadua kadagiti tattao nga agar-aramid kadagiti dakes a banbanag.
\v 15 Adaywam dagidiay a daldalan; umakarka iti sabali a pagnaan ket magnaka iti sabali a dalan.

\s5
\v 16 Saan a makainana dagiti dakes a tattao agingga a makaaramidda iti maysa a banag nga imbaga ni Yahweh a masapul a saanda nga aramiden. Saanda nga aginana agingga a mapilitda ti maysa a tao nga agbasol, maysa a tao a nasayaat ti ar-aramidenna agingga idi dimtengda.
\v 17 Agpappapigsada ken makapanganda babaen iti panangar-aramidda iti dakes; maulawda babaen iti panangdangdangranda kadagiti dadduma; mabartekda gapu iti daytoy.

\s5
\v 18 Ti dalan a pagpagnaan dagiti agar-aramid iti nalinteg ket rumanraniag a rumanraniag, kas iti isisingising ti init iti parbangon, ken rumanraniag a rumanraniag daytoy agingga a naan-anay a nalawag daytoy a kas iti lawag iti aldaw.
\v 19 Dagiti aramid dagiti nadangkes ket kas iti sipnget - maitublakda gapu ta saanda a makita ti makaipatublak kadakuada.

\s5
\v 20 Anakko, denggem ti ibagbagak kenka. Denggem dagitoy nga adal nga isursurok kenka.
\v 21 Ulit-ulitem a basaen dagitoy ken salimetmetam dagitoy dita kaunggam.

\s5
\v 22 Ta mangiyeg dagiti sasaok iti mensahe ti biag kadagiti mangipangag kadagitoy, ken mangted iti salun-at dagiti mensaheda iti entero a bagi.
\v 23 Salaknibam ti pusom iti amin a pigsam ken saluadam ti ay-ayatem; saluadam daytoy, ta agbalin daytoy a kasla burayok nga aglaplapusanan iti biag.

\s5
\v 24 Ipapatim ti saan nga agsasao iti aniaman nga inuulbod, aniaman a makaallilaw a sarsarita; ken ikkatem ti aniaman a banag a makadadael wenno makadangran babaen kadagiti makaallilaw a sasao.
\v 25 Kumitaka a deretso iti masangoanan gapu ta kumitkitaka laeng iti nasayaat ken umno, ken saanka nga umakar iti kannawan wenno iti kannigid.

\s5
\v 26 Agannadka iti papanam, ken agannadka tapno masiguradom a natalged ti dalan; ket ammomto no ania ti namnamaem iti dalan.
\v 27 Saanmo a panawan ti nalinteg a dalan babaen iti panagpakannigid wenno panagpakannawanmo, ken saanmo a suroten ti dalan nga agturong iti kinadakes.

\s5
\c 5
\p
\v 1 Adalem anakko dagiti adal nga isursurok kenka maipanggep iti kinasirib. Maawatak unay ti maipanggep iti daytoy isu a dumngegka a nasayaat iti ibagbagak kenka.
\v 2 No aramidem dayta, maammoam ti nagdumaan ti napateg ken saan, ket saanmonto a mailaok ti pudno a pannakaammo kadagiti biddut inton agsaoka.

\s5
\v 3 Agsasao kadagiti makaay-ayo a sasao ti babai nga agtartarigagay a makikamalala, ken nalamlamuyot dagiti agekna ngem iti lana,
\v 4 ngem iti udina ket maramanam a nakapapait isuna, ket sugatennaka a kas iti natadem a kampilan.

\s5
\v 5 Magmagna isuna a pababa iti lugar ti patay; no surotem isuna, iturongnaka agingga iti tanem.
\v 6 Saanna a kayat ti magna iti dalan a mangpalubos kenkuana nga agbiag iti napaut. Pumanagna isuna, ngem saanna nga ammo ti pappapananna.

\s5
\v 7 Isu nga ita annakko, ipangagyo ti ibagbagak, saanyo a liplipatan wenno sukiren dagiti ibilbilinko kadakayo.
\v 8 Umadayokayo iti managbasol a babai; saankayo nga umas-asideg iti ruangan ti balayna.

\s5
\v 9 No mapankayo kenkuana, mapukawyo ti panagraem dagiti dadduma, ket maitedyo ti biagyo iti maysa a tao a saanto a maasi kadakayo.
\v 10 Mabalin nga alaento dagiti dadduma ti kinabaknang a naurnongyo, ket mapan daytoy kadagiti babbalay dagiti tattao a saanyo nga am-ammo.

\s5
\v 11 Ket inton dandanikayon matay, umasugkayonto gapu ta marunrunoten ti lasag ken bagiyo.
\v 12 Ket kunaenyonto, "Kagurgurak idi no madusaak gapu iti panagaramidko iti biddut; linalaisko dagiti tattao idi imbagada kaniak no kasano ti agbiag.

\s5
\v 13 Saanak a nagtulnog kadagiti manursurok ken saanko nga inkaskaso dagiti nangisuro kaniak.
\v 14 Dandani-ak a madadael gapu kadagiti dakes a banbanag a napasamak kaniak; ket ammo daytoy ti amin nga immay nga agdayaw kenni Yahweh."

\s5
\v 15 Kas iti pananginummo iti danum manipud iti bukodmo a pagurnongan iti danum, napudnoka koma iti asawam.
\v 16 Saanmo a sayangen ti bukodmo a danum babaen iti panangibuyatamo iti daytoy iti dalan, wenno panangipalubosmo nga agayus ti danummo iti ruar.
\v 17 Siksika laeng koma ti mangragragsak iti danummo ken asawam, ket saan koma a makibingay kenka dagiti dadduma.

\s5
\v 18 Mabendisionan koma ti burayokmo; naragsakka koma iti babai nga inasawam idi agtutuboka.
\v 19 Makaay-ayo isuna a kas iti makaay-ayo nga ugsa ken nakaem-emma a kas iti kabaian nga urbon nga ugsa. Penneken koma a kanayon ti barukongna dagiti kalkalikagumam, tapno agnanayon nga agragragsakka gapu iti panagayatna.

\s5
\v 20 Anakko, apay koma nga agpaarakupka iti mannakikamalala? Apay koma a sagidem ti barukong ti asawa ti sabali a lalaki?
\v 21 Makitkita ni Yahweh ti amin nga ar-aramidentayo, awan ti mailemmeng kenkuana. Makitkitana ti tunggal dalan a pagpagnaantayo; ammona no sadino ti pappapanantayo.

\s5
\v 22 Dagiti basol a tarigagay ti maysa a dakes a tao ti mismo a mangtengtengngel kenkuana; dagiti basolna ket kasla palab-og a mangtiliw kenkuana.
\v 23 Matay ti maysa a dakes a tao gapu ta saanna a maibaga ti "Saan" kadagiti tarigagayna; maiyaw-awan isuna gapu ta awan pagpatinggaan ti kinamaagna.

\s5
\c 6
\p
\v 1 Anakko, no mangipaayka iti pammatalged para iti kaarrubam nga umut-utang, wenno agkarika a bayadam ti utang ti maysa a tao a saanmo nga am-ammo,
\v 2 kasla nangipakatka iti palab-og para iti bagim gapu iti panagkarim, ket napasuboka gapu iti iyaanamungmo iti kontrata para iti maysa a tao a saanmo nga am-ammo.

\s5
\v 3 Aramidem daytoy anakko, ket mawayawayaam ti bagim manipud iti daytoy a parikut: sipapakumbabaka a mapan iti kaarrubam ket ipakaasim kenkuana nga ibabawina ti nagtulaganyo.

\s5
\v 4 Saanka a matmaturog, ken saanka nga agin-inana agingga a saanka a mapan makisaritaka kenkuana.
\v 5 Isalakanmo ti bagim, a kas iti ugsa nga aglibas manipud iti mangnganup, wenno kas iti billit tumayab nga umadayo manipud iti ima ti mangan-anup kadagiti billit.

\s5
\v 6 Sika a sadut a tao, makaadalka koma babaen iti panangbuyam kadagiti kuton. Agmasiribka ket buyaem ti ar-aramidenda.
\v 7 Awan ti mangidadaulo, opisyal, wenno mangiturturay iti kuton a mangibaga kenkuana iti aramidenna,
\v 8 ngem agtrabrabaho daytoy iti kalgaw nga agur-urnong ken agiduldulin iti taraon a kanenna inton panawen ti lam-ek.

\s5
\v 9 Ngem sika a sadut a tao, kasano kabayag nga agtultuloyka a matmaturog? Kaanokanto pay a bumangon a mapan agtrabaho?
\v 10 Maturogka iti apagbiit ket kunaem, "Bassit pay a pannaturog, bassit pay a panaginana iti pagiddaan, bassit pay a panagdalikepkep tapno makaridep."
\v 11 Ket kellaat a kumurapay ti panagbiagmo a kas iti agtatakaw a mangtaktakaw iti amin nga adda kenka.

\s5
\v 12 Ti awan serserbina a tao - maysa a tao nga agar-aramid iti dakes kadagiti dadduma - agbibiag isuna babaen iti panangul-ulbodna kadagiti dadduma.
\v 13 Agibagbagada kadagiti sarsarita babaen iti panagkiddayda ken panagsensenyasda babaen iti panangigarawda kadagiti saksakada ken babaen iti panagtudo-tudoda.

\s5
\v 14 Ti agar-aramid kadagiti dakes ket agpangpanggep iti kaungganna; agparparnuay isuna iti agtultuloy a riri iti sadinoman a papananna.
\v 15 Apagdarikmat a kamakamento isuna ti bukodna a pakadadaelan; marumekto isuna agingga a saanen nga umimbag.

\s5
\v 16 Adda innem, adda pito pay a banbanag a kagurgura ni Yahweh. Isu dagitoy:

\s5
\v 17 Dagiti mata ti napalangguad, ti dila a mangibagbaga iti inuulbod, dagiti ima a mangpaspasayasay iti dara dagiti inosente,
\v 18 ti puso nga aggan-gandat ken agpangpanggep nga agaramid kadagiti dakes kadagiti sabali,
\v 19 ti saksi nga agul-ulbod tunggal mangpaneknek isuna, ken ti agparparnuay iti saan a pagkikinnaawatan dagiti miyembro iti maysa a pamilia.

\s5
\v 20 Anakko, agtulnogka iti bilin ti amam, ken saanmo nga adaywan dagiti insuro ti inam.
\v 21 Aramidem dagitoy nga adal ken arigna nga igalutmo iti kaunggam a kas paset ti bagim; arigna nga igalutmo dita tengngedmo, a mangipalagip kenka no kasano ti kinapateg dagitoy kenka.

\s5
\v 22 Idalannaka dagidiay nga ad-adal tunggal magnaka. Bantayan ken salaknibandaka tunggal maturogka. Isurodanaka daytoy tunggal agriingka iti agsapa.
\v 23 Dagitoy a bilbilin ket kasla silaw para kenka, ken ti isuromi kenka ket maiyarig iti silaw a mangidalan kenka. No ilintegdaka dagiti tattao, daytoy ket tapno agtultuloy a maisuro kenka ti nalinteg a wagas iti panagbiag.

\s5
\v 24 Iyadayonaka dagitoy nga ad-adal manipud iti dakes a babai, ibagada kenka ti maipapan kadagiti makagargari a sasaona ken ballaagandaka nga agannad.
\v 25 Saanmo a pabus-oyan dagiti tarigagaymo iti kasta a babai, wenno saanmo a tarigagayan ti pintasna; saanmo nga ipalubos a maawisnaka babaen iti panangkitana kenka.

\s5
\v 26 Mabalin a maysa laeng a tinapay ti gatad ti pannakikaiddam iti maysa a balangkantis, ngem no makikaiddaka iti asawa ti sabali, mabalin a biagmo ti gatadna.
\v 27 Maibulsam aya met ti beggang a saanka a masinit?

\s5
\v 28 Makapagnaka aya met iti rabaw dagiti beggang a saan a masinit dagiti sakam?
\v 29 Ti siasinoman ngarud a makikakaidda iti babai nga asawa ti sabali: agsagabanto isuna gapu iti panangar-aramidna iti dayta. Awan duadua a madusanto isuna iti kasta unay.

\s5
\v 30 Saantayo a laisen ti maysa nga agtatakaw no nagtakaw isuna gapu ta mabisin.
\v 31 Ngem no nagtakaw isuna ket natiliwan, masapul a bayadanna iti maminpito a gatad ti tinakawna, uray no masapul nga ilakona dagiti amin nga adda iti balayna tapno makaala isuna iti umanay a kwarta tapno mabayadan ti tinakawna.

\s5
\v 32 Ngem ti tao a mannakikamalala ket awan ti nasayaat a pangngeddengna gapu ta daddadaelenna ti bukodna a biag.
\v 33 Masugatan ken maibabain isuna; saanna pulos a malipatan ti panangibabain kenkuana dagiti tattao gapu kadagiti aramidna.

\s5
\v 34 Gapu ta agimonto ti asawa ti babai, agbalinto isuna a nauyong ket saannanto a kaasian dayta a tao inton agibales isuna.
\v 35 Ket saanto isuna nga umawat iti pang-areglo a mangpasardeng kenkuana.

\s5
\c 7
\p
\v 1 Anakko, agtulnogka kadagiti ibagbagak kenka, ken laglagipem dagiti amin a bilinko.
\v 2 Tungpalem dagiti bilinko, ket agbiagka. Ibilangmo dagiti bilbilinko a kapapatgan a banag a kukuam.
\v 3 Arigna nga igalutmo dagiti bilbilinko kadagiti ramaymo a mangpalagip kenka; arigna nga isuratmo dagitoy iti kaunggam, a kas iti panangisurat ni Moises iti linteg.

\s5
\v 4 Kasaom ti kinasirib ket kunaem kenkuana, "Sika ti kabsatko a babai," ken kasaom ti pannakaawat ket kunaem kenkuana, "Maysaka a kameng ti pamiliak,"
\v 5 ket iyadayodakanto manipud iti babai nga agtartarigagay a makikamalala kenka, ti babai a mangiyasideg kenka iti bagina babaen iti makagargari a sasaona. Saanka a dumngeg kenkuana.

\s5
\v 6 Bayat a nakatakderak iti balayko, timman-awak iti tawa,
\v 7 ket adda nakitak nga agtutubo a lallaki a saan a naisuroan maipapan iti umno ken saan, ket adda maysa nga agtutubo a maag sadiay.

\s5
\v 8 Magmagna isuna iti kalsada nga asideg iti balay nga adda iti nagsabatan ti kalsada, ket nagturong isuna iti balay ti mannakikamalala.
\v 9 Sumipngeten idi iti dayta nga aldaw.

\s5
\v 10 Sadiay ti nangsabatan kenkuana ti babai nga agbirbirok iti pakikakamalalaanna, ket kinablaawan ti babai isuna. Nakakawes ti babai iti kas iti kawes dagiti balangkantis, nga addaan kadagiti makagargari ken makasulisog a pagan-anay, ken ammona no apay nga adda isuna sadiay.
\v 11 Naariwawa isuna ken nasukir, manggargari pay. Saan isuna nga agtalinaed iti balayna-
\v 12 iti maysa nga aldaw ket agsapul isuna iti lalaki kabayatan ti pannagnana kadagiti kalsada, ket iti sabali nga aldaw, adda isuna nga agtaktakder idiay pagtagilakuan tapno makasarak iti lalaki; agur-uray isuna iti amin a suli ti kalsada a mangsulisog iti lalaki.

\s5
\v 13 Idi nakitana ti agtutubo, iniggamanna daytoy iti nairut sana inungngoan. Ket natured ken awanan bain a kunana,
\v 14 "Adda karne ita idiay balayko, gapu ta nangidatagak iti daton idiay templo a mangikari iti pannakigayyemko kenni Yahweh. Iti daytoy a wagas, tinungpalko dagiti karik kenni Yahweh,
\v 15 ket rimmuarak ita ditoy tapno sarakenka. Sinapsapulka, ket imbag la ketdin ta nasarakankan!

\s5
\v 16 Inap-apakon ti pagiddaan iti kapipintasan a de kolor a luplupot manipud Egipto.
\v 17 Binangbangloak ti pagiddaak iti mirra, aloe ken canela.
\v 18 Umayka! Aginnayatta nga agpatpatnag, agingga iti agsapa. Agragsakta babaen kadagiti nadumaduma a wagas ti panagkaidda.

\s5
\v 19 Awan ti asawak idiay balay; nagdaliasat isuna iti adayo.
\v 20 Pinunnona ti supot iti kuarta sana intugot daytoy; saanto isuna nga agsubli agingga iti katenggaan ti bulan."
\v 21 Naawisna ngarud ti agtutubo babaen iti makaallukoy a sasaona; gapu iti naalumanay ken makapaawis a panagsasaona, immannugot daytoy iti kayatna nga aramiden.

\s5
\v 22 Simmurot daytoy kenkuana iti uneg- a kas iti maysa a kalakian a baka nga agturong iti lugar a pagpartian a kukua ti makintaraken kenkuana, wenno kas iti maysa nga ugsa
\v 23 a natiliw iti palab-og, a pangpatayan ti mangnganup iti ugsa babaen iti panangpanana a sumalpot iti akin-uneg a paset ti bagi daytoy. Kasla maysa a billit isuna nga agtaytayab nga agturong iti silo a saanna nga ipagarup a pakatayanna.

\s5
\v 24 Annakko, dumngegkayo kaniak, ken denggenyo a nasayaat dagiti ibagbagak kadakayo.
\v 25 Masapul a pagkedkedanyo isuna, manipud iti kaungganyo. Saanyo nga ikeddeng nga aramidenyo ti kaykayatyo ket surotenyo isuna. Masapul nga ikeddengyo a saankayo a pulos a sumurot kenkuana iti sadinoman a papananna.

\s5
\v 26 Adu ti dinadaelna a lallaki; pudno, awan ti makabilang kadagiti lallaki a dinadaelna- aduda unay a bilangen.
\v 27 Ti dalan a mapan iti balayna ket agturong iti tanem; bumaba daytoy iti lugar a pagitantaneman kadagiti natay.

\s5
\c 8
\p
\v 1 Denggenyo ti Kinasirib nga umaw-awag; ti uni ti timekna ket arigna ti babai nga agpukpukkaw idiay pagtagilakuan. Agpukpukkaw ti pannakaawat; ti timekna ket kas iti panagpukkaw ti maysa a babai tapno laeng mangngegmo.
\v 2 Iti tapaw dagiti turod ken iti nagsasabatan dagiti dalan, ket adda sadiay nga agtaktakder ti Kinasirib.
\v 3 Nakatakder met ti Kinasirib kadagiti ruangan iti pagserkan iti siudad, ken agpukpukkaw isuna iti nakapigpigsa. Kuna ti Kinasirib:

\s5
\v 4 "Aw-awagak dagiti amin a tattao; pukpukkawak dagiti amin nga annak dagiti tattao!
\v 5 Dakayo a tattao a saan a nasuroan, masapul a masuroankayo no kasano ti agbiag, masapul nga agadalkayo tapno makaawatkayo a nalaing.

\s5
\v 6 Denggendak, gapu ta adda ipalawagko kadakayo a nasasayaat a banbanag. Mabalinkayo a suroan iti maipanggep iti umno - 
\v 7 ta sasawek ti pudno; karurodko unay dagiti dakes a banbanag, kagurgurak ti uray ti panangibaga iti maipanggep kadagitoy.

\s5
\v 8 Umno amin nga ibagbagak; saanak nga agibagbaga iti banag a mangbaliw iti kayat a sawen ti nasayaat wenno mangiyadayo kadagiti tattao iti daytoy.
\v 9 Mangted iti nasayaat a balakad dagiti sasaok iti siasinoman a makaawat iti kayat a sawen ti ibagbagak; nalinteg dagiti sasaok kadagiti makailasin iti nasayaat manipud iti dakes.

\s5
\v 10 Pilienyo dagiti isursurok kadakayo, imbes a kalikagumanyo a makagun-od iti ad-adu pay a pirak, ken pilienyo ti pannakaammo nga ipakitak kadakayo, ta napatpateg daytoy ngem iti balitok.
\v 11 Ta siak a Kinasirib, ket napatpateg ngem kadagiti alahas; awan kadagiti tarigagayyo ti napateg a kas iti kinapategko.

\s5
\v 12 Siak a Kinasirib, ket kaduak nga agbibiag ti Kinamanakem, kasla kami la dua a tao nga agnanaed iti maymaysa a balay. Adu ti ammok, ken naannad ti panagtignayko.
\v 13 Ti amin a mangraraem kenni Yahweh ket kagurgurana ti dakes. Siak a Kinasirib, ket kagurgurak no napalangguad dagiti tattao, no panpanunotenda a napatpategda ngem kadagiti dadduma. Kagurgurak no agtigtignay dagiti tattao kadagiti dakes a wagas, ken no agul-ulbodda.

\s5
\v 14 Mangmangtedak iti nasayaat a balakad ken adda kaniak ti kasasayaatan a kinasirib; adda kaniak ti pudno a pannakaawat maipanggep kadagiti banbanag, ken nabilegak unay.
\v 15 No nasirib dagiti ari, napintas ti panagturayda; ken no nasirib dagiti agturturay, makaaramidda iti nalinteg a paglintegan.
\v 16 Babaen kaniak a Kinasirib, iturayan dagiti mangiturturay dagiti tattaoda; babaen kaniak ket nalinteg ti panangidalan dagiti turay kadagiti tattaoda.

\s5
\v 17 Siak a Kinasirib, ket ay-ayatek dagiti amin a mangay-ayat kaniak; masarakandak dagiti mangikagkagumaan a mangbirok kaniak.
\v 18 Maaddaan dagitoy a tattao iti agnanayon a kinabaknang, ken agbiagda a nalinteg, gapu ta adda kaniak ti kinabaknang ken dayaw.

\s5
\v 19 Ti kabaelak nga ited kadagiti tattao ket napatpateg ngem iti puro a balitok ken kasasayaatan a pirak.
\v 20 Kankanayon nga ar-aramidek ti nalinteg.
\v 21 Mangmangtedak iti kinabaknang kadagiti mangay-ayat kaniak, ken punpunnoek dagiti pagiduldulinanda iti gameng.

\s5
\v 22 Pinarsuanak ni Yahweh, siak a Kinasirib; inaramidnak ni Yahweh idi rinugianna a parsuaen ti lubong; siak ti immuna a pinarsuana idi punganay.
\v 23 Dinutokannak idi nabayag a panawen - manipud idi damo, manipud iti panangrugi ti daga.

\s5
\v 24 Naiyanakakon sakbay a naparsua dagiti taaw, idi awan pay ubbog a paggapgapuan ti danum.
\v 25 Naiyanakakon sakbay a naaramid dagiti turod ken bantay iti lugar dagitoy;

\s5
\v 26 Siak a Kinasirib, ket naiyanaken sakbay nga inaramid ni Yahweh ti daga, sakbay nga inaramidna ti kababassitan a tapok iti daga, addaakon.
\v 27 Addaak idi inkabil ni Yahweh dagiti langlangit iti ayanda, iti aldaw a minarkaanna ti lugar a pagsabatan ti tangatang ken dagiti taaw.

\s5
\v 28 Addaak idi insaad ni Yahweh dagiti ulep iti ngatoen ti daga, ken idi pinagpusuakna ti danum nga adda iti uneg ti daga.
\v 29 Addaak idi inurnosna ti beddeng dagiti baybay, tapno saan a lumabes dagiti danum kadagiti baybay kadagidiay a beddeng, ken addaak idi minarkaanna ti rumbeng a pakaikabilan ti pundasion ti daga.

\s5
\v 30 Addaak iti abay ni Yahweh a kas mangidaulo nga agtrabaho; parparagsakek isuna iti inaldaw, ken kanayonak nga agragrag-o no kaduak isuna.
\v 31 Naay-ayoak iti entero a lubong a pinarsuana; naragsakanak kadagiti tattao a pinarsuana met.

\s5
\v 32 Dakayo nga annakko, dumngegkayo ngarud kaniak. Anian a naggasat ti agbiag a kas iti panagbiagko.
\v 33 Denggenyo dagiti isursurok kadakayo ket sumiribkayo. Saanyo nga iyaleng-aleng dagiti insurok kadakayo.
\v 34 Anian a naggasat dagiti dumdumngeg kaniak, dagiti inaldaw nga agur-uray kaniak iti ruar ti balayko.

\s5
\v 35 Makasarak iti biag dagiti mangbirok kaniak, ket maay-ayonto ni Yahweh kadakuada.
\v 36 Ngem dagiti saan a mangbirok kaniak, dangdangranda dagiti bagbagida. Dagiti amin a manggurgura kaniak ket ay-ayatenda ti patay."

\s5
\c 9
\p
\v 1 Mangipatpatakder ti Kinasirib iti bukodna a balay, kasla isuna maysa a babai a nangipatakder iti pagtaenganna, ken nangaramid isuna iti pito nga adigi nga inusarna a mangsarapa iti atep ti balayna.
\v 2 Nangisagana isuna iti makan ken insaganana ti lamisaanna; pinartina dagiti ayup ket linutona dagitoy a pangrabii ken insagana ti arak para kadagiti sangailina.

\s5
\v 3 Arigna ti maysa a babai a nangibaon kadagiti babaonenna a mangawis kadagiti sangailina, umaw-awag ti Kinasirib manipud iti kangangatoan a disso iti siudad tapno mangngeg isuna ti amin, ket kunana:
\v 4 "No saankayo pay a nasuroan, umaykayo ditoy!" ket inawisna nga umay dagiti awan nasayaat a panangeddengna.

\s5
\v 5 Kunana, "Umaykayo ket kanenyo ti taraon nga insaganak ken inumenyo ti naimas nga arak a tinemplak.
\v 6 Panawanyo ti kinaignoranteyo, ket agbiagkayo, ket ipakitak kadakayo ti panagbiag iti wagas a mangted kadakayo iti pannakaawat.

\s5
\v 7 No babalawem ti maysa a tao nga agsasao kadagiti makapabain iti sabali a tattao, pabainannakanto met. No tubngarem ti maysa a dakes a tao, dangrannakanto.
\v 8 Kaguranakanto ti tao a mangpabpabain iti dadduma no ibagam kenkuana nga agsardeng isuna. Ngem no ilintegmo ti nasirib a tao, agbalinto isuna a gayyemmo.
\v 9 No sursuroam ti nasirib a tao, ad-addanto pay a sumirsirib isuna. Ken no sursuroam ti maysa a tao nga agar-aramid iti nalinteg, ad-addanto pay a makaadal isuna.

\s5
\v 10 Ti umuna nga addang iti pananggun-od iti kinasirib ket ti panangted kenni Yahweh iti panagraem a maikari kenkuana, ken ti panangngammo kenni Yahweh a Nasantoan ti paggappuan ti pannakaawat.
\v 11 No agbalinka a nasirib, umado dagiti al-aldawmo, ken pumautto pay ti panagbiagmo.
\v 12 No magun-odmo ti kinasirib, adu ti magun-odmo a pagsayaatan gapu iti daytoy; ngem no uyawem dagiti dadduma a tattao, agsagabaka a siksika."

\s5
\v 13 Natagari ti maysa a maag a babai; nengneng isuna no maipapan iti kinasirib ken bassit ti ammona.
\v 14 Agtugaw isuna iti ruangan ti balayna wenno iti kangangatoan a disso ti ili,
\v 15 ket aw-awaganna dagiti lallaki a lumablabas, kadagiti magmagna iti dalan a ti laeng pakaseknanda ket ti papananda.

\s5
\v 16 "Umaykayo, dakayo nga awan pay kapadasanna," kunana kadagiti kurang ti ammona.
\v 17 "Nasam-it ti danum a tinakawmo, ken naimas ti taraon a kinnanmo a siksika laeng."
\v 18 Saan nga ammo ti lalaki a dagiti natay ket adda iti balay ti babai; saanna nga ammo a dagiti napan idi iti babai ket naitanemen.

\s5
\c 10
\p
\v 1 Dagitoy dagiti proverbio ni Solomon. Ti anak nga agbibiag a maiyannurot iti kinasirib ket parparagsakenna ti amana; ngem no ti maysa nga anak ket agar-aramid kadagiti minamaag a banbanag, paglidlidayenna unay ti inana.
\v 2 Awan pateg dagiti kinabaknang a nagun-odmo babaen iti kinaulbod; ngem no aramidem ti nalinteg, masalaknibankanto manipud iti patay.
\v 3 Saan nga itulok ni Yahweh nga agbisin dagiti agar-aramid iti nalinteg, ngem pagbalinenna a saan a magun-od dagiti nadangkes a tattao dagiti kayatda.

\s5
\v 4 Ti sadut a tao a saan nga agtrabaho ket pumanglaw; dagiti nagaget nga agtrabaho ket bumaknang.
\v 5 Masirib ti tao nga agap-apit kadagiti mulana no nakasaganan dagitoy a maapit; ngem nakababain para kenkuana no maturog isuna kabayatan ti panagapit.

\s5
\v 6 Dagiti agar-aramid iti nalinteg ket makaawatto iti adu a nasasayaat a sagut manipud iti Dios; ngem dagiti agar-aramid iti nadangkes a banbanag ket ilemlemmengda ti kinaranggasda tapno saan dagitoy a makita.
\v 7 Tunggal malagiptayo dagiti agar-aramid iti nalinteg, makagun-odtayo iti bendision manipud kenni Yahweh; ngem saantayo a malagip dagiti nagan dagiti nadangkes.

\s5
\v 8 Sursuroten dagiti nasirib a tattao dagiti nasayaat a bilbilin, ngem mapaay ti sumanao a maag.
\v 9 Agbiag ti tao a napudno ken awan ilimlimedna; ngem ti ulbod- maduktalanto dagiti inuulbod nga imbagbagana.

\s5
\v 10 Ti tao nga agkidkidday ket mangsensenyas kadagiti dadduma a tulonganda isuna nga agaramid iti dakes, ken madadaelto ti maag gapu ta sumanao unay isuna.
\v 11 Ti tao nga agar-aramid iti nalinteg ket kasla burayok a mangmangted iti biag; ngem ti nadangkes a tao ket ilemlemmengna ti kinaranggasna babaen kadagiti sasaona.

\s5
\v 12 Ti gura ket addaan iti kabaelan a mangirugi iti adu a riri; ngem ti ayat ket abbonganna dagiti aniaman a mabalin a makapasakit kadatayo.
\v 13 Ibagbaga dagiti nasaririt ti pudno a kinalaing, ngem rumbeng a madusa dagiti tattao nga awan nasayaat a pangngeddengna.

\s5
\v 14 Dagiti nasirib a tattao ket itultuloyda ti agadal iti amin a kabaelanda nga adalen, ngem no agsao dagiti maag a tattao, makapadasdanto iti mabiit iti pannakadadael.
\v 15 Dagiti kinabaknang nga adda kadagiti nabaknang a tattao ket isu ti mangsalsalaknib kadakuada a kas iti siudad a salsalakniban ti natibker a pader nga adda iti aglawlawna, ngem gapu ta napanglaw dagiti tattao, awan ti mangtulong kadakuada.

\s5
\v 16 No ar-aramidem ti nalinteg, ti gunggonam ti mangiturong kenka iti biag, ngem ti amin a magun-od dagiti managbasol a tattao ket ti kabaelanda nga agbasol iti nakarkaro pay.
\v 17 Ti biag ket mabalin a masarakan ti tao a nadisiplinaan; ngem maiyaw-awan ti tao a saan a dumngeg iti panangilinteg.

\s5
\v 18 Dagiti mangilimed iti gurada iti dadduma, ket agul-ulbod tapno makalubanda daytoy, ken dagiti mangul-ulit a mangpadpadakes ket maag.
\v 19 No sumanao dagiti tattao, sigurado a sumurot ti basol; no nasiribka, an-annadam a kanayon ti ibagbagam.

\s5
\v 20 Ti agar-aramid iti nalinteg ket maiyarig iti puro a pirak, bassit laeng ti pateg daytoy iti puso ti agar-aramid kadagiti nadadangkes a banbanag.
\v 21 Dagiti ibagbaga dagiti agar-aramid iti nalinteg ket makaited iti naimbag kadagiti adu a tattao, ngem matay dagiti maag a tattao gapu ta kurang ti ammoda.

\s5
\v 22 Mangmangted ni Yahweh kadagiti nasayaat a sagut a mangpabaknang iti tattao, ken saanna ida a pagsagsagabaen para iti daytoy.
\v 23 Agay-ay-ayam dagiti maag a tattao tunggal agaramidda iti dakes, ngem dagiti tattao nga addaan iti pannakaawat ket ragragsakenda ti kinasirib.

\s5
\v 24 Ti pagbutbutngan dagiti nadangkes ket mapasamakto kadakuada, magun-odto dagiti agar-aramid iti nalinteg ti namnammaenda.
\v 25 Dagiti nadangkes a tattao ket kasla bagio nga umay ket kalpasanna, agpukawda. Ngem dagiti agar-aramid iti nalinteg ket kasla pundasion nga agpaut iti agnanayon.

\s5
\v 26 Kasla suka kadagiti ngiwattayo wenno kasla asuk kadagiti matatayo, kasta ti pakaiyarigan ti tao a sadut iti mangtangtangdan kenkuana.
\v 27 No it-itedmo kenni Yahweh ti panagraem a maikari kenkuana, agbiagka iti napaut; ngem matay dagiti nadangkes a tattao sakbay a lumakay ken bumaketda.

\s5
\v 28 Dagiti agar-aramid iti nalinteg ket addaan iti namnama iti kinaragsakda, ngem mabalin met a namnamaen dagiti nadangkes nga ababa ti panagbiagda.
\v 29 Ti panangsurot kenni Yahweh ket mangted iti salaknib kadagiti mangtungpal kadagiti karkarida; ngem maduktalanto dagiti saan a sumursurot kenkuana a daddadaelenna dagiti agar-aramid iti dakes.
\v 30 Saanto a pulos a maabak dagiti agar-aramid iti nalinteg, ngem awanto ti pagtaengan dagiti nadangkes a tattao.

\s5
\v 31 Ti kinasirib ket kasla maysa a bunga a patauden dagiti agar-aramid iti nalinteg, ngem putdento ni Yahweh ti manangallilaw a dila.
\v 32 Ammo dagiti agar-aramid iti nalinteg dagiti sasao nga impalubos ni Yahweh nga ibagada, ngem ibaga dagiti nadangkes a tattao ti iparparit ni Yahweh.

\s5
\c 11
\p
\v 1 No mangus-usar dagiti tao iti nakaur a timbangan, saan a kayat ni Yahweh a taktakawanda dagiti aggatang; maragragsakan isuna kadagidiay tattao a mangus-usar iti umiso a timbangan.
\v 2 Dagiti tattao a napalangguad nga agbibiag ket agtungpal iti pannakaibabain; dagiti tattao a napakumbaba ti makasursuro iti maipapan iti kinasirib.

\s5
\v 3 Dagiti tattao a mangtungtungpal kadagiti karida ket ikedkeddengda met no ania ti mangiturong kadakuada iti umno a wagas ti panagbiag; dagiti saan a mapagtalkan ket madadael babaen iti bukodda a kinaulbod.
\v 4 Saannaka a matulongan ti kuartam iti aldaw nga ukomen ni Yahweh ti lubong; ngem no ar-aramidem ti umno, masalaknibanka manipud iti adu a peggad, uray iti patay.

\s5
\v 5 No napudno ken nasayaat dagiti tattao, ammoda ti rumbeng a papananda ken rumbeng nga aramidenda; ngem dagidiay agar-aramid iti dakes ket maammoandanto a dadaelento ida ti kinadangkesda.
\v 6 Is-ispalen ti Dios dagiti agar-aramid iti umno, ngem dagiti agar-aramid iti dakes ket agbalinto a tagabu dagiti mismo a tartarigagayda.

\s5
\v 7 No matay ti maysa a nadangkes a tao, agpukaw amin dagiti ninamnamana para iti masakbayan; saanto pulos a mapasamak ti kayatna nga aramiden babaen iti pigsana.
\v 8 Ti tao nga agar-aramid iti umno, iyadayo ni Yahweh manipud iti riribuk; ket ited ni Yahweh dayta a riribuk kadagiti nadangkes.

\s5
\v 9 Ti tao nga awan pammatina ket us-usarenna ti saona a mangdadael iti karrubana; ngem dagiti tattao nga agar-aramid iti umno ket maisalakan babaen kadagiti naadalda.
\v 10 No sumayaat dagiti banbanag para kadagiti agar-aramid iti umno, naragsak dagiti adda iti siudadda, ken mangngeg ti panagdirdir-i dagiti tattao no matay dagiti nadangkes a tattao.
\v 11 No adda dagiti tattao iti siudad a mangay-ayo iti Dios ken mangtedda kadagiti nasayaat a sagsagut kadagiti dadduma, maidayaw ti siudad; ngem dagiti sasao nga insawang dagiti nadangkes ti mangrebba iti siudad.

\s5
\v 12 Ti tao a manglalais iti gayyemna ket awan nasayaat a panangikeddengna; ti tao a nakasursuro no ania ti napateg ket awan ti ibagbagana.
\v 13 Dagiti mannanao ket agibagbaga iti palimed kadagiti sabali, ngem ti tao a mapagtalkam ket saanna nga ibaga ti maipapan iti daytoy.

\s5
\v 14 Madadael ti maysa a nasion no awanan daytoy kadagiti mamasirib a papangulo a mangidadaulo iti daytoy; ngem agballigi ti nasion no dumdumngeg daytoy kadagiti adu a mammagbaga.

\s5
\v 15 No ikarim a bayadam ti utang ti maysa a ganggannaet, pukawem laeng ti kuartam. Natalgedka no agkedkedka a mangaramid iti aniaman a kita ti katulagan a mangbayad iti utang ti siasinoman.
\v 16 Ti babai a naasi ket makagun-od iti panagraem; ngem dagiti naranggas a tattao ket tengtenglenda ti kinabaknang.

\s5
\v 17 Babaen iti kinaimbagda kadagiti dadduma, mangmangtedda met laeng iti naimbag a sagsagut iti mismo a bagbagida, ngem ti naranggas a tao ket dangdangranna met laeng ti bagina gapu iti kinaranggasna.
\v 18 Agul-ulbod dagiti nadangkes a tattao tapno maaddaanda iti ad-adu a kuarta, ngem dagiti agar-aramid iti umno gapu ta nateggedanda daytoy ket mabayadan pay iti ad-adu.

\s5
\v 19 Agbiagto dagiti agar-aramid iti umno, ngem matayto dagiti agaramid iti saan nga umno.
\v 20 Dagiti mangal-ala kadagiti nasasayaat a banbanag sada tiritiren dagitoy, ken sada agaramid iti dakes kadagitoy ket kagurgura ni Yahweh, ngem maragsakan isuna kadagiti kanayon nga agar-aramid iti umno.

\s5
\v 21 Awan duadua a saan a maliklikan dagiti dakes a tattao ti dusada, ket agtalinaedto a natalged dagiti annak dagiti agar-aramid iti umno.
\v 22 No adda makitam a singsing a balitok iti sungo ti maysa a baboy, daytoy ket kapada unay ti maysa a babai nga awan nasayaat a panagnaknakemna.

\s5
\v 23 Ti tartarigagayan dagiti agar-aramid iti umno ket dagiti banag nga agtungpal iti nasayaat, ngem ti gunggona dagiti nadangkes ket ti pananglak-amdanto iti pungtot ni Yahweh.
\v 24 No agmula ti maysa a tao iti bukel, namnamaenna nga adda apitenna, dagiti sumagmamano a bukelna ket mangted kenkuana iti ad-adu pay; ti met sabali a tao saan a nagmula ket agbalin a napanglaw.

\s5
\v 25 Rumang-ayto dagiti mangmangted kadagiti dadduma; no ibingbingaymo ti danummo kadagiti dadduma a tattao, maaddaankanto met iti umanay para iti bagim.
\v 26 Ilunod dagiti tattao ti agtagilako a saan nga aglako kadakuada iti trigo, ngem padpadayawanda ti tao nga aglaklako iti daytoy.

\s5
\v 27 No igaedmo ti agtrabaho ken mapanka mangbirok iti nasayaat, makasarakka pay iti nasaysayaat, ngem no birukem ti dakes, dakes met ti mabirokam.
\v 28 Matuangto dagiti agtaltalek iti kuartada, ngem dumakkel a kas iti nasalun-at a kayo dagiti agar-aramid iti umno.

\s5
\v 29 Dagiti mangmangyeg iti riribuk iti pamiliada ket awanto ti tawidenda, ken dagiti agar-aramid iti minamaag a banbanag ket agbalinto nga adipen dagiti masirib.

\s5
\v 30 Dagiti agar-aramid iti umno ket kaslanto kayo a mangmangted iti biag, ngem dagiti kinaranggas ket ikkatenna ti biag.
\v 31 Awan duadua a dagiti agar-aramid iti umno ket magun-odda ti pudpudno a maiparbeng kadakuada; ngem nangnangruna a ti tao nga agar-aramid kadagiti dakes a banbanag ken ti tao nga agbasbasol kenni Yahweh ket awan duadua nga awatendanto ti maiparbeng kadakuada.

\s5
\c 12
\p
\v 1 Ti tao a kayatna ti makasursuro ket awatenna ti pannakailintegna. Ngem ti saanna a kayat ti matubngar ket agtalinaed a nanengneng.
\v 2 An-anamungan ni Yahweh dagiti tattao a nagiimbag, ngem dusdusaenna dagiti agpangpanggep iti dakes.

\s5
\v 3 Ti kinadangkes ket saan a nasayaat a pundasion iti biag ti maysa a tao. Dagiti tattao nga agar-aramid iti nasayaat ket kas katibker ti kayo a nauneg ti ramutna.
\v 4 Ti naimbag nga asawa a babai ket mangted dayaw iti asawana, ngem ti asawa a babai a mangted iti pannakaibabain ti pagtaenganna ket kasla sakit a mangdadael kadagiti tultulang ti lakayna.

\s5
\v 5 Dagiti tattao nga agar-aramid kadagiti umno a banbanag ket agpangpanggep iti patas ken nalinteg. Ngem ti pammagbaga dagiti nadangkes a tattao ket napno iti kinaulbod.
\v 6 Ti ibagbaga dagiti nadangkes a tattao ket kas iti panangisagana iti nalimed a panagsaneb tapno pumatay, ngem tunggal agsao dagiti makaay-ayo kenni Yahweh, dagiti sasaoda ti mangiliklik kadakuada iti peggad.

\s5
\v 7 Awanen ti bileg dagiti nadangkes a tattao ken awandan, ngem dagidiay agar-aramid iti umno ket maaddaanto iti adu a henerasion ken dayta a pamilia ket agpaut iti atiddog a tiempo.
\v 8 Maidayaw ti tao segun iti kinasiribna; ngem makarimon ti mangala kadagiti naimbag a banag ken mangpabalin kadagitoy a saan a naimbag.

\s5
\v 9 Nasaysayaat ti agbalin a napakumbaba a tao, nga agbibiagka a kas adipen dagiti sabali, ngem iti ibagam iti sabali no kasano ti kinapategmo ngem awan met ti makanmo.
\v 10 Dagiti tattao nga agar-aramid iti umno ket maseknan iti taraon ken salun-at dagiti ayupda, ngem uray no padasen ti maysa a nadangkes a tao nga aramiden ti maysa a banag para kadagiti ayupda, agbalin daytoy a tignay ti kinaranggas.

\s5
\v 11 Ti mannalon nga agtrabtrabaho iti kasta unay iti talon ket maaddan iti umanay a taraon, ngem dagidiay saan a nasayaat ti panangikeddengda ket awatenda ti aramid a mangited kadakuada iti awan.
\v 12 Tartarigagayan dagiti nadangkes a tattao dagiti banbanag nga adda kadagiti dakes a tattao---banbanag a tinakawda manipud kadagiti sabali. Ngem dagiti naurnog dagiti tattao nga agar-aramid iti umno ket adda kadakuada; dayta ti gunggonada.

\s5
\v 13 Mapalab-ogan ti dakes a tao babaen kadagiti nadangkes nga ibagbagana, ngem dagidiay agar-aramid iti umno malisianda dagiti adu a riribuk.
\v 14 Ti naimbag a sasao nga insawang ti maysa a tao ti mangpunno iti biagna kadagiti nasayaat a banbanag, a kas iti nagaed a panagtrabahona a mangiyeg kenkuana iti gunggona.

\s5
\v 15 Panpanunoten dagiti maag a tattao a kanayon a nalinteg dagiti ar-aramidenda; ngem dagiti masirib a tattao ket siaannugot a dumngeg iti pammagbaga.
\v 16 Ipakpakita a dagus ti maag a tao no kasano kaunget isuna, ngem saan nga ikankano dagiti addaan nasayaat a nakem ti panangpabain kadakuada dagiti dadduma.

\s5
\v 17 Ti panangbaga iti kinapudno ket kapada ti panangibaga iti umno, ngem agul-ulbod ti saan a napudno a tao.
\v 18 No mangibagbaga ti maysa a tao a saanna nga amirisen ti ibagbagana, daytoy ket kasla duyduyokendaka iti kampilan; ngem ti ibagbaga dagiti masirib a tattao ti makatulong a a mangpaimbag iti nadangran.

\s5
\v 19 Ti panangibaga iti kinapudno ket saanto pulos a malipatan, ngem apagdarikmat laeng nga agpaut ti maysa a kinaulbod.
\v 20 No dakes ti panggep, sigurado nga adda kinaulbod kadagiti mangipatpatungpal iti daytoy, ngem dagiti mangmangted iti pammagbaga a mangiturong iti kapia, agrambakto dagita a mammagbaga.

\s5
\v 21 Saan a mapasamak dagiti dakes a banbanag kadagiti agar-aramid iti nalinteg, ngem ti panagbiag dagiti nadangkes a tattao ket napno iti riribuk.
\v 22 Karurod ni Yahweh dagiti agul-ulbod, ngem pakaragsakanna dagiti agbiag iti napudno.

\s5
\v 23 Saan nga iparparangarang dagiti addaan naimbag a nakem ti amin nga ammoda, ngem ipukpukkaw dagiti maag a tattao ti minamaag a panagpanpanunotda.
\v 24 Dagiti mabigbigbig gapu iti nagaget ket magun-odda ti panangiturayda kadagiti dadduma, ngem dagiti nasadut ket mapilitanto nga agtrabaho uray no saanda a kayat.

\s5
\v 25 No agdandanag ti maysa a tao, kasla nakaawit isuna iti nadagsen, ngem ti nasayaat a sao iti mangpalag-an iti riknana.
\v 26 Ti tao nga agar-aramid iti nalinteg ket agbalin a nasayaat a mangidalan iti gayyemna, ngem kankanayon a mapukaw dagiti nadangkes a tattao.

\s5
\v 27 Saan man laeng a mailuto dagiti nasadut a tattao ti ayup a natiliwda, ngem dagiti nagaget nga agtrabaho ket makagun-odto iti kinabaknang a maikari kadakuada.
\v 28 Makasarak iti biag dagiti agbibiag iti nalinteg a wagas ken iti dayta a wagas ket awan ti ipapatay.

\s5
\c 13
\p
\v 1 Ipangpangag ti masirib nga anak ti sursuro nga it-ited kenkuana ti amana; ngem saan a dumngeg ti nasukir nga anak iti pannakatubngarna.
\v 2 Nasasayaat a banbanag ti rumsua kas bunga ti ibagbaga ti maysa a tao, ngem ti tarigagay ti manangallilaw ket ti mangaramid iti ad-adu pay a kinaranggas.

\s5
\v 3 Ti tao a naannad maipapan iti ibagbagana ket ay-aywananna ti biagna, ti tao a nasao daddadaelenna ti amin a banag.
\v 4 Ti tao a nasadut ket kayatna nga alaen ti amin a banag, ngem awan maalana. Dagiti tattao nga agtrabtrabaho ket maalada ti nalablabes pay ngem iti tinarigagayanda.

\s5
\v 5 Ti siasinoman nga agar-aramid iti nalinteg ket kagurgurana no agul-ulbod dagiti dadduma, ngem ti nadangkes a tao ti mangmangyeg iti mismo a pannakaibabainna.
\v 6 Ti siasinoman nga agar-aramid iti nalinteg ket kanayon nga agtigtignay iti wagas a mararaem, ngem ti agar-aramid iti imparit ni Yahweh ket daddadaelenna ti bukodna a biag a nadangkes.

\s5
\v 7 Adda dagiti tattao a kasla addaan iti adu a sanikua, ngem awan pategda; ngem adda dagiti dadduma a tattao a kasla it-itedda ti amin nga adda kadakuada, ngem addaanda latta iti kinabaknang.
\v 8 Masapul nga usaren ti nabaknang a tao ti kinabaknangna tapno maisalakanna ti biagna manipud iti managdakdakes a mangtengtengngel kenkuana, ngem awan napanglaw a tao a mangpanunot iti kasta a kita ti peggad iti biagna.

\s5
\v 9 Agranraniag a kasla silaw a mangmangted iti rag-o ti tao nga agar-aramid iti nalinteg, ngem dagiti tao a nadangkes ket kasla pagsilawan a maiddep.
\v 10 Agtigtignay ti kinapannakkel iti kaunggan ti tao ket agbanag daytoy iti panagririri ken panagsisinnupiat, ngem dagiti dumdumngeg iti nasayaat a pammagbaga ket makasarak iti kinasirib a kasapulanda.

\s5
\v 11 Dagiti tattao a kasta unay ti panangipagarupda kadagiti bagbagida ket busbusendanto amin a kuartada, ti tao a pagtrabtrabahoanna ti kuartana ket makasarakto kadagiti wagas a mangpaadu pay iti kuartana.
\v 12 No saan a matungpal ti manamnama para iti masakbayan, pagsakitennaka--mariknam a kasla saanmon a pulos a maawat ti kalkalikagumam unay, ngem no maaw-awatmo ti tartarigagayam, dayta ket kasla maysa a kayo a mangmangted iti biag.

\s5
\v 13 Dagiti mangum-umsi iti nasayaat a pammagbaga ket iyeyegda kadagiti bagbagida ti pannakadusa gapu iti panagsukirda, umawat iti pammadayaw ti tao a mangipangpangag iti pannursuro.
\v 14 Ti adal nga insuro ti masirib ket kasla burayok a mangmangted iti biag kadagiti amin nga uminom iti daytoy, ken ipakpakaammoda kenka ti maipapan kadagiti amin a peggad iti aglawlawmo a mabalin a pakatayam.

\s5
\v 15 Ti maaddaan iti panunot a makaawat iti umno ken saan, mangiyeg kenka iti panagraem, ngem ti tao a mangbaliktad iti nasayaat a sagut para iti dakes a panggep, saan a pulos a makadanun iti papananna.
\v 16 Kanayon nga ar-aramiden dagiti addaan iti nasayaat a nakem ti ammoda a pudno; panpaneknekan ti tao a maag a kinamaag dagiti panggeddengna, ket makitkita daytoy ti amin.

\s5
\v 17 Saan nga itultulod ti nadangkes a mensahero ti mensahe, ngem agkakapia dagiti agkakabusor no dagiti mensahe ket naitulod ti mapagtalkan a mensahero.
\v 18 Pumanglaw ti tao a saan a makasursuro iti disiplina, ken maibabainto isuna, ngem ti tao a mangaw-awat kadagiti adal maipapan iti disiplina ket makasursuro kadagitoy, mapadayawanto isuna.

\s5
\v 19 No matungpal ti kalkalikagum ti maysa a tao, ragsak daytoy ti mangtartarigagay; ken ulit-uliten dagiti maag ti agar-aramid iti kinadakes.
\v 20 No busbusem ti orasmo kadagiti masirib a tattao, babaen kadagiti bibiagda ket ipakitada kenka no kasanoka nga agbalin a masirib.

\s5
\v 21 Tumaray dagiti managbasol ket kamaten ida ti didigra, ngem dagiti agar-aramid iti nalinteg ket masarakanda ti nasayaat a gunggonada.
\v 22 Ti nasayaat a tao ket mangilasin iti kuarta nga itedna kadagiti appokona inton matay isuna, ngem idulin ti managbasol a tao ti kinabaknangna, saanna nga ammo a maitedto daytoy iti tao nga agar-aramid iti nalinteg.

\s5
\v 23 Ti tatalon dagiti napanglaw ket mabalin koma a mangpataud iti adu a taraon, ngem dagiti napanglaw ket ad-adda a makapadpadas iti saan a nainkalintegan ngem kadagiti nabaknang, isu a saan a namulaan.
\v 24 Ti nagannak a saan a mangisuro iti anakna no kasano ti rumbeng a panagbiagna, saan a mangipakpakita iti ayat iti anakna, ngem ti mangisursuro iti anakna no kasano ti rumbeng a panagbiagna, ipakpakitana ti naindaklan nga ayatna.

\s5
\v 25 Dagiti agar-aramid iti nalinteg ket makapangan iti umanay a taraon a mangpennek iti bisinda, ngem irekreklamo dagiti nadangkes a kankanayonda a mabisbisinan.

\s5
\c 14
\p
\v 1 Ti masirib a babai ur-urnosenna ti pamiliana, ngem ti maag a babai dadaelenna daytoy babaen kadagiti minamaag nga ar-aramidenna.
\v 2 Ti mangidaydayaw kenni Yahweh babaen iti wagas ti panagbiagna, it-itedna kenni Yahweh ti panagraem a maikari kenkuana, ti saan a napudno a tao ipakpakitana ti saanna a panagraem, ken um-umsienna ni Yahweh.

\s5
\v 3 Tumaud ti kinapalangguad iti ngiwat ti maag, a kas iti saringit ti maysa a kayo, ngem ti ibagbaga dagiti masirib a tattao ti mangsalsaluad iti biagda.
\v 4 No awan baka a mapakpakan iti kamarin, nadalus ti kulloong; ngem uray no maysa laeng ti baka ti maysa a mannalon, mabalinna latta ti makaapit iti adu.

\s5
\v 5 Maibagam no napudno ti maysa a saksi, no ibagbagana ti pudno, ngem no ti maysa a saksi ket agibagbaga iti pasig nga inuulbod, isuna ket palso a saksi ken saan a mapagtalkan.
\v 6 Ti tao a mangipagpagarup a nasaysayaat isuna ngem kadagiti dadduma, mabalin a sapulenna ti kinasirib ngem saannanto a masarakan daytoy, ngem ti tao a dimmakkel iti pannakaammo ket nalaka a makaadal iti ad-addu pay.

\s5
\v 7 Saanmo nga as-asitgan iti tao a maag: Adaywam isuna. Awan maadalmo kenkuana.
\v 8 Ti tao nga adu ti naadalna, ar-aramidenna iti biagna ti naadalna, dayta ti kinasirib. Ti pundasion ti amin a kinamaag ket kina-ulbod.

\s5
\v 9 Buybuyaen dagiti maag ti daton para iti basol a maidatdaton iti templo, ken pagang-angawanda daytoy, ngem dagiti mangay-ayo kenni Yahweh ket naragsak a mangibingay iti paraburna.
\v 10 Tunggal tao ket addaan iti sakit ti nakem ken pannakaupay; kasta met nga awan ti siasinoman a makarikna iti rag-o a marikriknana.

\s5
\v 11 Madadaelto ti pamilia dagiti nadangkes, ngem dumakkelto ti bassit a tolda a pagnanaedan ti nalinteg, kas iti kayo a dumakkel a narangpaya.
\v 12 Ipagpagarup ti maysa a tao a ti wagasna ket kasla isu ti umno a wagas ti panagbiag, a maiyarig iti dalan a kasla nasayaat a pagnaan, ngem saanna nga ammo a daytoy ket agturong laeng iti patay.

\s5
\v 13 Nalabit a ti maysa a tao ket makarikrikna iti saem ngem mababaelanna latta ti agkatawa; ti tiempo a kasta unay ti kinaragsak ket mabalin nga agleppas iti liday.
\v 14 Itedto ni Yahweh iti tao nga awan pammatina dagiti maiparbeng kenkuana; ngem itedto ni Yahweh iti tao a naimbag no ania ti maipaay kenkuana.

\s5
\v 15 Dagidiay saan a nasursuroan, patpatienda amin a maibagbaga kadakuada, ngem ti tao a nakaadal panunotenna nga umuna no ania ti aramidenna.
\v 16 Makita ti masirib a tao ti dakes ken kabutengna nga aramiden daytoy isu nga ad-adaywanna; ti maag a tao ket natured a mangiyaleng-aleng iti amin a ballaag.

\s5
\v 17 Dagiti nalaka nga agunget, makaar-aramid kadagiti minamaag a banbanag, kagurgura dagiti tattao dagiti agpangpanggep iti dakes.
\v 18 Dagidiay saan a nasursuroan ket arigna a naipaitawid kadakuada ti kinamaag; dagidiay nakaadal iti bassit ket pinalawlawan ti panakaammo.

\s5
\v 19 Agruknoyto dagiti managdakdakes a tattao iti sangoanan dagiti naimbag, ken agruknoyto dagiti tattao a nadangkes kadagiti ruangan dagiti agar-aramid iti nalinteg.
\v 20 Awan ti mangayat kadagiti napanglaw nga uray pay dagiti kakaduada, ngem ti nabaknang ket adu ti gagayyemna.

\s5
\v 21 Basol ti mangumsi kadagiti kaarrubam, ngem anian a nagasat dagiti naasi kadagiti napanglaw.
\v 22 Maiyaw-awan dagiti agpangpanggep iti dakes. Ngem umawatto iti ayat ken kinapudno dagiti agpangpanggep iti nasayaat.

\s5
\v 23 No nagaget ka nga agtrabaho, maaddaanka iti kuarta, ngem no saoka laeng a sao, pumanglawka,
\v 24 Ti gunggona dagiti masirib ket ti kinabaknang nga adda kadakuada, ngem ti kinamaag dagiti maag ti mangiyeg laeng kadakuada iti nakarkaro pay a kinamaag.

\s5
\v 25 Ti saksi nga agibagbaga iti pudno, is-ispalenna ti biag ti awan basolna; ti ulbod a saksi ket napno iti panangallilaw.

\s5
\v 26 Dagiti mangmangted iti panagdaydayaw a maiparbeng kenni Yahweh ket addaan iti kasta unay a panagtalek kenkuana; ti panangidaydayawmo kenni Yahweh ket makasalaknib pay kadagiti annakmo.
\v 27 Ti panangit-itedmo kenni Yahweh iti panagdaydayaw a maikari kenkuana ket arigna nga addaanka iti burayok a mangmangted iti biag; tapno malisiam ti palab-og a mabalin a pakatayam.

\s5
\v 28 Rukrukoden ti maysa nga ari ti kinaindaklanna babaen iti bilang dagiti tattao nga iturturayanna, ngem no ti maysa a prinsipe ket awan tattao nga iturturayanna, awan serserbina.
\v 29 Dagiti tattao a saan a nalaka nga agunget ket addaan iti nawadwad a pannakaawat; dagiti nalaka nga agpungpungtot ket padpadayawanda ti kinamaag.

\s5
\v 30 Ti natalna a panunot ket nasayaat para iti bagi, ngem ti kinadakes nga adda iti kaunggan ti manglungsot kadagiti tultulang.
\v 31 Ti mangidaddadanes iti napanglaw a tao ket ilunlunodna met ni Yahwheh a nangparsua kenkuana, ngem dagiti nasayaat kadagiti napanglaw a tattao ket padpadayawanda met ni Yahweh.

\s5
\v 32 Ti dakes a tao ket dadaelen dagiti dakes nga aramidna, ngem dagiti agar-aramid iti nalinteg ket addaan iti natalged a pagtaengan, uray iti patay.
\v 33 Ti kinasirib ket mangbirbirok iti disso a pagiananna iti tao a mannakaawat, ngem uray pay kadagiti maag ket ipakpakaammo ti kinasirib ti bagina.

\s5
\v 34 No ar-aramiden dagiti tattao ti nalinteg, sumayaat ti nasion, ngem ti basol ket mangmangyeg iti pannakaibabain ti siasinoman a tao.
\v 35 May-ayo ti maysa nga ari iti maysa nga adipen a mangar-aramid iti trabahona a nasayaat, ngem kaunget ti ari ti siasinoman nga adipen a mangipapaay iti pakaibabainanna.

\s5
\c 15
\p
\v 1 Ti naalumanay a sungbat ikkatenna ti unget, ngem ti nagubsang a sungbat ad-adda a rubrubanna ti unget.
\v 2 No agsao dagiti nasirib a tattao, dayawenda ti kinapateg ti pannakaammo; agtultuloy nga agsasao dagiti maag a tattao kadagiti minamaag a banbanag.

\s5
\v 3 Makitkita ni Yahweh dagiti amin a mapaspasamak; sipsiputanna ti ar-aramiden dagiti tattao, dakes man wenno naimbag.
\v 4 Ti tao a makaited iti pannakapaimbag babaen kadagiti ibagbagana ket maiyarig iti maysa a kayo a mangmangted iti biag; no agul-ulbod ti maysa a tao kenka, arigna a rinumekna ti riknam.

\s5
\v 5 Guraen ti maag ti amana no disdisiplinaanna isuna, ngem ti tao a makasursuro manipud iti pannakatubngarna ket nasaririt.
\v 6 Adda adu a gamgameng iti pamilia dagiti agar-aramid iti nalinteg, ngem ti kinabaknang dagiti nadangkes ket mangmangted kadakuada iti napalalo a pannakariribuk.

\s5
\v 7 Iwarwaras ti masirib ti maipapan iti pannakaammo a kas iti panangiwarwaras ti mannalon iti bukel nga imulmulana, ngem saan unay a naparabur dagiti maag.
\v 8 Kagurgura ni Yahweh no agidatdaton dagiti nadangkes kadagiti sagutda, ngem no agkararag dagiti makaay-ayo kenkuana, maragragsakan unay isuna.

\s5
\v 9 Kagurgura ni Yahweh ti wagas ti panagbiag dagiti nadangkes, ngem ay-ayatenna ti tao nga agar-aramid iti nalinteg.
\v 10 Disiplinaan ni Yahweh dagiti arigna a mapukpukaw iti dalanda, ngem matay dagiti manggurgura iti panangilinteg.

\s5
\v 11 Ammo ni Yahweh dagiti disso nga ayan dagiti natay ken nadadael; ammo ngarud ni Yahweh dagiti amin nga adda iti panunot dagiti tattao a pinarsuana?
\v 12 Ti tao a mangipagpagarup a nasaysayaat isuna ngem iti siasinoman, kagurgurana ti matubngar; panpanunotenna a nalaing unay isuna, saan a pulos isuna a makitungtong iti tao a nasirib.

\s5
\v 13 No naragsak dagiti tattao, nakaisemda, ngem nabileg unay ti kinaliday ta rumekenna ti tao.
\v 14 Ti tarigagay ti nasirib a tao ket ti makagun-od pay iti pannakaammo, ngem minamaag laeng a banbanag ti ibagbaga dagiti maag a tattao.

\s5
\v 15 Iti maysa a maparparigat, para kenkuana ket dusa ti inaldaw a panagbiagna, ngem dagidiay addaan iti naragsak a puso, para kadakuada ket kasla awan patinggana a padaya ti panagbiagda.
\v 16 Ad-adda a nasaysayaat ti maaddaan laeng iti bassit ken ti mangited kenni Yahweh iti panagdayaw a maikari kenkuana, ngem ti maaddaan iti adu a kinabaknang a kakuyogna ti adu a pannakatikaw gapu iti kinabaknangna.

\s5
\v 17 Nasaysayaat ti simple a pannangan nga agsida iti nateng no adda ayat iti pagtaengan, ngem ti sumango iti naimas a makan nga indasar dagiti tattao a manggurgura kenka.
\v 18 No makaunget ti maysa a tao, ad-adda a rubrubanna ti panagsisinnupiat, ngem ti tao a saan a nalaka a makaunget, mapagkapia ken mapasardengna ti panagaapa.

\s5
\v 19 Ti biag ti nasadut a tao ket kasla panangpadpadas ti maysa a tao a magna iti dalan nga adda adu siitna, ngem dagiti agar-aramid kadagiti makaay-ayo kenni Yahweh ket kas kadagiti magmagna iti nasimpa a pagnaan.
\v 20 Ti masirib nga anak paragsakenna ti amana, ngem maysa a maag ti tao a manglais iti inana.

\s5
\v 21 Ragragsaken dagiti maag a tattao ti kinamaagda; dagiti nasaririt ket agbibiag iti nasayaat.
\v 22 No awan mammagbaga, saan nga agballigi dagiti panggep, ngem no adu dagiti mammagbaga, agballigi dagitoy.

\s5
\v 23 Naragsak dagiti tattao no nasayaat iti maisungbatda, ken anian a nagsayaat ti umno a sao a naiyebkas iti umisu a gundaway.
\v 24 Ti dalan nga agturong iti biag ket arigna nga agpangato, a paadayo manipud iti patay; sursurotenna dayta a dalan ket adaywanna ti lugar dagiti natay.

\s5
\v 25 Dadaelen ni Yahweh dagiti henerasion dagiti napalangguad a tattao, ngem salsalaknibanna ti bassit a kukua ti balo.
\v 26 Kagurgura ni Yahweh ti panpanunoten dagiti nadangkes a tattao, ngem tunggal ibaga dagiti tattao ti naimbag, nadalusda.

\s5
\v 27 Ti mannanakaw ket mangipapaay iti adu a riribuk iti pamiliana, ngem agbiag ti tao a saan nga umawat iti pasuksok.
\v 28 Dagiti tattao nga agar-aramid iti nalinteg ket agpanunot pay a nasayaat sakbay a sumungbatda; tunggal agsao dagiti nadangkes ket arigna nga ibuybuyatda dagiti amin a kita ti kinadakes manipud kadagiti ngiwatda.

\s5
\v 29 Adayo ni Yahweh kadagiti nadangkes a tattao, ngem dengdenggenna dagiti kararag dagiti agar-aramid iti nalinteg.
\v 30 No agisem dagiti tattao, isu ti mangparparagsak kadakuada, ken dagiti naimbag a damag ket mangipapaay iti pannakapaimbag ti bagi.

\s5
\v 31 No ipangpangagmo ti maysa a tao a mangilinlinteg kenka, agtalinaedka a maysa kadagiti masirib.
\v 32 Ti tao a saan nga agpadisiplina, parparigatenna ti bagina; ti tao nga umawat iti pannakailintegna makagun-od met iti pannakaawat.

\s5
\v 33 Ti panagraem a maikari kenni Yahweh ket isu ti agbalin nga adal a mangisuro kenka iti kinasirib, ket umuna ti panagpakumbaba sakbay ti pannakaidayaw.

\s5
\c 16
\p
\v 1 Agplano dagiti tattao segun kadagiti kalikagumda iti kaungganda, ngem ni Yahweh ti mangibagbaga iti tao no ania ti mapasamak.
\v 2 Awan a pulos biddut a makita ti maysa a tao iti ar-aramidenna, ngem rukrukoden ni Yahweh ti tunggal aramiden ti tao segun kadagiti panggepna.

\s5
\v 3 No agtrabahoka, ikamangmo dagiti amin a kapanunotan ken bannogmo kenni Yahweh, ket agballiginto dagiti panggepmo.
\v 4 Idi inaramid ni Yahweh dagiti amin a banbanag, inaramidna dagitoy nga adda maaramidanda amin para kenkuana. Inaramidna pay uray dagiti nadangkes a tattao para iti aldaw ti kasta unay a riribuk.

\s5
\v 5 Kagurgura ni Yahweh dagiti tattao a ti kinapannakkelda ket agtaud iti kaungganda; ken uray aduda, madusada latta gapu iti kinapannakkelda.
\v 6 Ti ayat ken kinapudno ket akkoban ken pakawanenda ti basol. Inton ited dagiti tattao ti panagraem a maikari kenni Yahweh, mabaelandanto ti saan nga agaramid iti dakes.

\s5
\v 7 No ti maysa a tao ket maay-ayona ni Yahweh babaen iti wagas ti panagbiagna, pagbalinenna pay a gayyemna ti kabusor dayta a tao.
\v 8 Nasaysayaat ti maaddaan iti bassit a kuarta ken mangaramid iti nalinteg, ngem ti maaddaan iti dakkel a gatad ti kuarta ken agbiag babaen iti panangar-aramid iti saan a nasayaat.

\s5
\v 9 Agtaud iti kaunggan ti tao dagiti planona, ngem ni Yahweh ti mangidaldalan iti tao iti tunggal aramidenna.
\v 10 Mabalin nga agsao ti maysa nga ari iti nasayaat a pangngeddeng; ket inton agturay isuna, nasayaat ken napudno ti panagturayna.

\s5
\v 11 Aggapu kenni Yahweh ti napudno a timbangan; isuna ti nangikeddeng iti rumbeng a dagsen ti tunggal banag.
\v 12 Rumbeng a guraentayo no agaramid dagiti ari kadagiti nadangkes a banbanag, ta ti trono ket naisaad iti nalagda a pundasion no ar-aramiden ti ari ti nalinteg.

\s5
\v 13 Naragsak ti ari no mangngegna ti maysa a tao nga agibagbaga iti nalinteg; ken pagaayatna ti tao a saan nga agpalikawlikaw no agsao.
\v 14 No makaunget ti ari, ti pungtotna ket kasla peggad a makapatay; isu a pagkalkalmaen isuna dagiti masirib a tattao tapno saan isuna a makaunget iti kasta unay.

\s5
\v 15 Arigna nga adda biag iti isem ti ari; no naragsak isuna, kasla ulep isuna a mangipapaay iti tudo.
\v 16 Nasaysayat ti agbalin a masirib ngem ti maaddaan iti balitok; nasaysayaat ti makagun-od iti naimbag a pannakaawat ngem ti maaddaan iti pirak.

\s5
\v 17 Ti tao nga agbibiag iti wagas a nalinteg ket maiyadayo iti panagaramid iti dakes; siasinoman a naannad iti panagbiagna ket mapapautna ti biagna.
\v 18 Agpasindayag nga umuna ti maysa a tao, ket kalpasanna, mapukaw isuna. No panpanunoten ti maysa a tao a nasaysayaat isuna ngem dagiti sabali, nakaam-amakto ti pannakadadaelna.

\s5
\v 19 Nasaysayaat ti agbalin a napakumbaba ken makipagbiag kadagiti nakurapay ngem ti makibingay kadagiti banag a sinamsam dagiti napalangguad a tattao.
\v 20 Dagiti mangpanpanunot no ania ti naisuro kadakuada ket makabirok iti adu a nasayaat a banag iti naadalda; anian a naggasat dagiti agtaltalek kenni Yahweh.

\s5
\v 21 Ti tao nga addaan kinasirib iti kaungganna ket maawagan a "manakem," ken makaisuro a nasayaat dagiti tattao nga agsasao iti wagas a maawatan ken makaguyugoy kadagiti dumdumngeg.
\v 22 No maawatam daytoy ket kaslaka la nakasarak iti burayok ti biag iti kaunggam; ngem masarakan dagiti maag ti pannakadusada no agsubli kadakuada ti kinamaagda.

\s5
\v 23 Manipud iti kaungganna, agsao ti masirib a tao manipud iti naadalna; ket inton agsao isuna, adda kabaelanna a mangallukoy kadagiti sabali.
\v 24 Kasla balay ti ayukan dagiti naimbag a sasao; nasam-it dagitoy nga ipaunegtayo, ken mangmangted dagitoy iti pannakapaimbag kadagiti bagitayo.

\s5
\v 25 Agbibiag ti maysa a tao ken ipagpagarupna a ti ar-aramidenna ket nalinteg, ngem inton madanonna ti pagpatinggaan ti biagna, ti laeng masarakanna ket patay.
\v 26 Ti tarigagayna a mangan ti mangparparegta iti trabahador tapno aggaget pay nga agtrabaho, ti bisinna ti mangguyugoy kenkuana nga agtultuloy nga agtrabaho.

\s5
\v 27 Agkali nga agkali ti awan serserbina a tao agingga a makasarak iti banag a mausarna a mangpabain iti maysa a tao ken agingga a makasarak iti mabalinna a mausar a mangriribuk kadakuada; ken dagiti ibagbagana maipapan kadakuada ket kasla apuy a makauram.
\v 28 Rubruban ti tao nga awan sursurona ti saan a pagkikinnaawatan dagiti tattao; ken dagiti agiwarwaras kadagiti parbo a sarsarita ket mangsinasina kadagiti aggagayyem.

\s5
\v 29 Ti naranggas a tao ket mangul-ulbod iti gayyemna, ken iturturongna daytoy iti pagnaan nga awanto pulos ti masarakan a nasayaat.
\v 30 Ti tao a kumanidday ket sensenyasanna dagiti kakaduana a tiemponan nga irugida ti nakaam-amak a panggepda; dagiti mangikakaem kadagiti bibigda, agar-aramidda iti dakes.

\s5
\v 31 Ti uban ket kasla nadayag a korona; mait-ited daytoy kadagiti agbibiag nga agar-aramid iti nalinteg.
\v 32 Napigpigsa ti tao a saan a nalaka a makaunget ngem ti maysa a mannakigubat; nabilbileg ti tao a makatengngel iti bagina ngem ti tao a makaparmek iti siudad babaen iti bilegna.

\s5
\v 33 Dagiti bato a maus-usar iti panagbibinnunot ket naipuruak iti saklot ti maysa a tao, ngem ni Yahweh ti mangikedkeddeng no kaano ti panagsardeng dagiti bato nga agtulid.

\s5
\c 17
\p
\v 1 Nasaysayaat ti mangan iti kilabban nga awan panagaapa ngem ti agnaed iti balay a masansan ti panagaapa a kasla kasansan ti panagpadaya.
\v 2 Ti adipen nga agtigtignay a sisisirib ket iturayanna ti anak iti amona no dayta nga anak ket agar-aramid kadagiti nakababain. Makaawat dayta nga adipen iti bingayna manipud iti tawid ken maibilangto isuna a kasla maysa kadagiti annak ti amona.

\s5
\v 3 Maikabkabil ti pirak iti pagguguran tapno madalusan, ken maikabkabil ti balitok iti horno tapno agbalin a puro, ngem ni Yahweh iti mangdaldalus kadagiti tattao.
\v 4 Dagiti agar-aramid iti dakes ket ipangpangagda ti tao nga agsasao iti nadangkes a wagas, ken dagiti agul-ulbod ket dumdumngeg kadagiti agsao tapno mangparparnuay iti riribuk.

\s5
\v 5 Ti tao a pagang-angawanna dagiti napanglaw ket in-lalaisenna ni Yahweh a nangaramid kenkuana; dusaento ni Yahweh dagiti agragsak no adda maysa a tao a marirriribukan.
\v 6 Mangiyeg dagiti appo iti pammadayaw ken panagraem kadagiti nataengan, ken mangiyeg dagiti nagannak iti pammadayaw kadagiti annakda.

\s5
\v 7 Saan a makaited ti maag iti nasayaat a sao; ad-adda pay a biddut nga agulbod ti tao a kameng iti pamilia ti ari.
\v 8 Ti pasuksok ket kasla salamangka nga agtrabtrabaho para iti tao a mangmangted iti pasuksok; agballigi amin a banbanag nga ar-aramidenna babaen iti panagit-itedna iti pasuksok.

\s5
\v 9 Masapul a masursurom ti saan a masakitan iti inaramid kenka ti tao nga ipatpategmo, ngem no kalkalem ken laglagipem ti maysa a banag a nangpasakit kenka, ken ulit-ulitem nga aramiden dayta, pagsinaen dayta dagiti nasinged nga aggagayyem.
\v 10 No tubngarem ti maysa a tao nga addaan pannakaawat, ipangagnaka, ngem uray bautem iti maminsangagasut ti maysa a maag tapno laeng maisurom, awan serserbina.

\s5
\v 11 Ti maysa a dakes a tao ket interesado laeng iti panangsukirna kadagiti annuroten; ti maysa a mensahero nga agbalin a naranggas kenkuana ti maiparbeng kenkuana.
\v 12 Nasaysayaat pay a makasabatka iti maysa nga ina nga oso a natakawan kadagiti annakna ngem iti makasabatka iti maag nga agar-aramid iti minamaag.

\s5
\v 13 No adda maysa a tao a mangisupapak iti dakes iti nasayaat a naited kenkuana, agtalinaedto ti kinadakes iti pamiliana.
\v 14 Ti panangirugi iti apa ket kasla panangbulos iti danum ken panangbaybay-a nga agayus daytoy iti sadinoman; nasaysayaat ti umadayo sakbay a mangrugi daytoy.

\s5
\v 15 No wayawayaan ti pagukoman dagiti nadangkes ket dusaenda dagiti agar-aramid iti nalinteg, kagurgura ni Yahweh dagitoy nga aramid.
\v 16 Awan magunggona ti maysa a maag no agbayad isuna tapno makasursuro isuna iti kinasirib; uray kasano ti panangpadpadasna, saanto a makasursuro iti kinasirib.

\s5
\v 17 Ti maysa a gayyem ket ay-ayatennaka iti amin a tiempo, ket no adda parikutmo, awan ti siasinoman a nasaysayaat ngem iti kabsat a tumulong kenka.
\v 18 Ti maysa a tao nga awan ammona ket agkari iti saanna a kabaelan a bayadan, ken agkari pay isuna a bayadanna dagiti utang iti kaarrubana.

\s5
\v 19 Ti tao a kaykayatna ti makisinnupiat, kaykayatna met ti basol a nakaigapuan ti riri; a mabalin pay a pakaigapuan ti sabali pay a riri: ti tao a pagbalbalinenna a nangato unay ti balandra ti ruanganna, a sigurado nga adda tao a matukkol dagiti tulang iti sakana.
\v 20 Ti tao a saan a napudno gapu iti adda iti kaungganna, saan a pulos a makasarak iti nasayaat, ken ti tao nga agul-ulbod ket mariribukto.

\s5
\v 21 Ti maag nga anak ket paglidayenna ti amana; saan nga agbiag a naragsak ti ama nga addaan iti maag nga anak.
\v 22 Ti kinaragsak ti maysa a tao ket kasla agas a mangpasayaat iti rikna, ngem no kasta unay ti kinalidaymo, kasla matukkol dagiti amin a tulang iti kaunggam uray no masagid laeng.

\s5
\v 23 Umaw-awat ti nadangkes a tao iti pasuksok iti wagas nga awan makakita kenkuana, isu a ti panangikeddengna ket mabaliwan gapu iti dayta a pasuksok.
\v 24 Ti tao a makaawaten, ammona a masapul met nga agbalin isuna a nasirib. Nupay kasta, ti maag a tao ket agplano ken agarapaap kadagiti saan a nakappapati, ken sapsapulenna dagitoy uray kasano ti kinaadayoda.

\s5
\v 25 Ti maag nga anak ket mangipapaay iti nakaro a liday iti amana, ken mangmangiyeg iti panagbabawi iti ina a nangipasngay kenkuana.
\v 26 Saan a nasayaat a dusaen ti tao nga agar-aramid iti nalinteg, ken no ti maysa a nasayaat a tao nga addaan iti naimbag a kababalin ket dusaen ti linteg, saan a pulos a nasayaat daytoy.

\s5
\v 27 Ti tao a nakasursuro iti pannakaammo, nasursurona ti agbalin a saan a sumanao, ken saan a nalaka nga agpungtot ti tao nga addaan pannakaawat.
\v 28 No ti maysa a maag ket naulimek, mabalin a panunoten dagiti dadduma a nasirib unay isuna; no ikaemna ti ngiwatna, uray ti maag ket kasla nasirib.

\s5
\c 18
\p
\v 1 Ti tao a mangiyad-adayo iti bagina kadagiti dadduma a tattao ket agbibiag laeng para kadagiti bukodna a tartarigagay, ken saanna nga ar-aramiden ti nasayaat a panangikeddeng.
\v 2 Saan a pakaragsakan ti tao a maag ti panangawatna kadagiti banbanag; kayatna laeng nga ibaga kadagiti dadduma no ania ti panpanunotenna.

\s5
\v 3 Adda dumteng a nadangkes a tao, ken kakuyogna a dumteng ti pananguyaw kadagiti dadduma a tattao-ket kalpasanna sumarsaruno ti pannakapabain ken pannakadadael ti dayaw.
\v 4 Dagiti sasao a sarsaritaen ti maysa a tao ket kasla nauuneg a danum iti baybay wenno maysa a burayok nga agipuspusuak iti kinasirib.

\s5
\v 5 Saan a nasayaat no mapabpaboran dagiti nadangkes, ken saan a nasayaat no saan a maipaay ti hustisia kadagiti agar-aramid iti nalinteg.
\v 6 Ti maysa a maag a tao ket agibaga kadagiti banbanag a pagrugian ti apa; agisawang isuna kadagiti banbanag a pangbautan kenkuana dagiti dadduma a tattao.

\s5
\v 7 Daddadaelen ti maysa a maag a tao ti bagina babaen kadagiti ibagbagana, mangisagsagana dagiti sasaona iti palab-og a pakatiliwannanto a mismo.
\v 8 No agtsis-tsismis ti maysa a tao, dagiti sasaona ket kasla kasam-it ti makan kadagiti ngiwat dagiti tattao, ken kaykayatda a dengdenggen dagiti ibagbagana.

\s5
\v 9 Ti tao a saan a nasayaat ti panagtrabahona no agtrabaho ket kasla kabagian ti tao a mangdaddadael iti amin a banag.
\v 10 Ti nagan ni Yahweh ket kasla palasio a saan a pulos a madadael; agkamang iti daytoy dagiti agar-aramid iti nalinteg tapno agbalinda a natalged, ket gapu iti kinatibker ti naganna, natalgedda.

\s5
\v 11 Agtaltalek ti nabaknang a tao iti sanikuana a kasla iti siudad nga agtaltalek kadagiti sarikedkedna; ipagarupna a salakniban isuna ti kinabaknangna a kas iti nangato a pader.
\v 12 Inton ngan-nganin madadael ti maysa a tao, ti napalangguad a pusona ti mangiyeg iti pannakadadaelna, ngem sakbay a makagun-od ti maysa a tao iti kasta unay a pammadayaw, masapul a masursurona nga umuna ti agpakumbaba.

\s5
\v 13 Ti tao a sumungbat sakbay a dumngeg kenka- awanen ti nama-maag pay ngem isu ken awanen ti ad-adda pay a mangipaay iti pakaibabainanna ngem dayta.
\v 14 Malasatan ti maysa a tao ti napalalo a sakitna, ngem no mariknana nga awan namnamana nga umimbag, kasanona pay ngay a maibturan ti pannakadismayana?

\s5
\v 15 Tarigagayan dagiti nalalaing a tattao ti maaddaan iti ad-adu pay a pannakaammo, ken mangbirbirok dagiti masirib a tattao iti maysa a tao a mangisuro kadakuada iti ad-adu pay a pannakaammo.
\v 16 No sagutam ti maysa a napateg a tao, makaaramidka iti pamuspusan tapno mapalubosanka a makisarita kenkuana.

\s5
\v 17 Kasla pudno ti sao ti umuna a tao a mangiparang iti kasona iti sangoanan ti ukom agingga nga umay ti kasinnupiatna a mangpalutpot kenkuana.
\v 18 No adda dua a nabileg a tattao a saan nga agkinnaawatan, mabalin a makatulong ti panagbibinnunot tapno maurnos ti saanda a pagkinkinnaawatan.

\s5
\v 19 No mapasakitam ti kabsatmo, mabalin a narigrigat ti panangbirokmo iti wagas a makikapia manen kenkuana ngem iti pannakigubatmo tapno maparmekmo ti maysa a siudad. Ken ad-adda a narigrigat a malasatan ti pannakisinuppiat ngem ti panangdadael kadagiti balunet ti palasio.
\v 20 Dagiti sasao nga ibagbaga ti maysa tao ket mabalin a makaipaay iti pannakapnek iti bagina, a kas iti pannakapnek ti tianna babaen kadagiti taraon a kankanenna.

\s5
\v 21 Kabaelan dagiti tattao a papatayen dagiti dadduma wenno pagtalinaeden ida a sibibiag babaen kadagiti ibagbagada. Ken adda peggad kadagiti mangay-ayat iti bileg iti panagsasaoda.
\v 22 Ti tao a makabirok iti asawana a babai ket makabirok iti maysa a nasayaat iti biagna, ket ni Yahweh ti mangted kenkuana iti daytoy nasayaat a sagut.

\s5
\v 23 Kasta unay ti panagpakpakaasi ti napanglaw a tao, ngem nagubsang a sumungsungbat ti nabaknang a tao.
\v 24 Ibagbaga ti maysa a tao nga adu ti gagayyemna, ngem nadadael ti biagna gapu kadakuada; ngem adda gayyem a makidangdanggay kadatayo iti amin a banag, ken kankanayon nga adda iti sibaytayo, nasingsinged pay ngem iti maysa a kabsat.

\s5
\c 19
\p
\v 1 Nasaysayaat ti nakurapay a tao a mangtungtungpal kadagiti karina ngem iti maysa a maag a napnoan iti kinaulbod.
\v 2 Ken panunotem a ti panagtarigagay nga awanan iti pannakaammo ket kasla panagtaray iti napartak nga uraymo la malabsan ti dalan a kayatmo koma a pagnaan.

\s5
\v 3 Ti kinamaag ti maysa a maag ti mangdaddadael iti biagna, ngem ni Yahweh ti kaungetna no adda dagiti pakariribukanna.
\v 4 Dagiti nabaknang ket nalaka a makabirok iti adu a gagayyem, ngem matakuatanto ti nakurapay a tao a ti kinakurapayna ti mamagsina kadakuada iti gayyemna.

\s5
\v 5 Ti tao nga agul-ulbod tapno laeng makigayyem ket madusa gapu iti pananggun-gundawayna, kas iti tao nga inuulbod amin nga ibagbagana, saanto isuna a makalibas.
\v 6 No mangmangted ti maysa a tao iti sagut, adu a tattao ti agdawat iti tulong, kasla aminto a tattao ket gayyem ti tao a mangmangted iti adu a sagut.

\s5
\v 7 Amin a kakabsat ti tao a napanglaw ket kagurada isuna; ket nangnangruna pay a kagurgura isuna dagiti gagayyemna, ket ad-adaywanda isuna; awaganna ida, ngem pimmanawdan.
\v 8 Ti tao a mangikagumaan a makasursuro ket ay-ayatenna ti bagina; ti umno a pannakaawat ti mangtulong kenka a mangammo iti nasayaat ken saan a nasayaat.

\s5
\v 9 Madusanto dagiti tattao nga agul-ulbod tunggal mangtedda iti pammaneknek, ken matayto ti tao nga inuulbod ti amin nga ibagana.
\v 10 No agbibiag a nanam-ay ti maysa a maag-saan a nainkalintegan dayta, ken nakarkaro pay a saan a nainkalintegan nga iturayan ti maysa a tagabu dagiti prinsipe.

\s5
\v 11 Saan a nalaka a makaunget ti tao a nanakem, ken pakaidayawanna a palabsen ti biddut nga inaramid ti maysa a tao kenkuana.
\v 12 Ania ti kaiyarigan ti pungtot ti ari? Ti pungtotna ket kas iti panagngernger ti urbon a leon, ngem ti kinaimbagna ket kas iti linnaaw kadagiti ruot.

\s5
\v 13 Maibabain ti maysa nga ama gapu iti maag nga anakna. Makapa-upay ti asawa a babai a kanayon a makiap-apa a kas iti danum nga agtultuloy nga agtedtedted.
\v 14 Ti balay ken kuarta ket mabalin a matawid kadagiti nagannaktayo, ngem ti nanakem nga asawa ket aggapu kenni Yahweh.

\s5
\v 15 Nalaka nga agtuglep ti tao a sadut, ngem agbisin ti siasinoman a saan nga agtrabaho.
\v 16 Ti tao a mangtungtungpal iti bilin a naisuro kenkuana ket salsaluadanna ti biagna, ngem matay ti tao a saanna a panpanunoten no kasano ti rumbeng a panagbiagna.

\s5
\v 17 Ti tao a nasayaat kadagiti napanglaw, kasla ni Yahweh ti padpadawatanna; ket subadanto isuna ni Yahweh iti inaramidna.
\v 18 Isurom ken disiplinaam ti anakmo kabayatan nga adda pay namnama a maispal isuna; ngem saanmo koma nga itulok a pasakitannaka iti nakaro, nga uray la nga kayatmo a papatayen isuna.

\s5
\v 19 Subadan ti managpungtot a tao ti pagbanagan ti panagpungpungtotna; no tulongam isuna kalpasan ti panagpungtotna, kankanayonmonto nga aramiden ti kastoy.
\v 20 Surotem ti nasayaat a panangtarabay ken bay-am a suroandaka dagiti dadduma tapno sumiribka agingga iti kanibusanan ti biagmo.

\s5
\v 21 Adu dagiti panggep ti maysa a tao nga agtaud iti kaungganna, ngem ni Yahweh ket addaan kadagiti bukodna a panggep, ken ipatungpalna dagitoy.
\v 22 Kayat ti maysa a tao ti kinapudno, ken nasaysayaat ti nakurapay a tao ngem ti ulbod a tao.

\s5
\v 23 Agbiag iti atiddog ti siasinoman nga adda panagraemna kenni Yahweh; mapnek ti tao nga addaan iti kasta a panagraem kenni Yahweh, ken saanto a madangran.
\v 24 Ti sadut a tao ket ikabilna ti imana iti pinggan; ngem saanna a maingato ti imana iti ngiwatna tapno mangan koma isuna.

\s5
\v 25 No adda dusaem a mangla-lais kadagiti dadduma, masursuronto ti nengneng a tao ti agbalin a nanakem. No ilintegmo ti maysa a tao nga adda pannakaawatna, ad-adda pay a lumaing isuna.

\s5
\v 26 Ti maysa a tao a taktakawanna ti amana ken pa-paadaywenna ti inana ket mangipapaay iti pakaibabainan ken pakadadaelan ti dayawna.
\v 27 Anakko, no saanka a dumngeg kadagiti pannursuro, malipatamto dagiti naadalmo.

\s5
\v 28 Katkatawaan ti ulbod a saksi ti siasinoman nga agar-aramid iti nalinteg, ken agbasbasol dagiti nadangkes a tao a kas iti kalaka ti pannanganda iti taraon.
\v 29 Nakasagana ni Yahweh a mangdusa kadagiti mangipagpagarup a nasaysayaatda ngem dagiti dadduma a tattao, ken nakasagana isuna a mangsaplit iti bukot dagiti maag.

\s5
\c 20
\p
\v 1 Pagbalinennaka a natagari ti arak, ken pagbalinennaka a maag ti naingel a mainom; saan a nasirib ti siasinoman a mangipalubos nga iyaw-awan isuna ti arak.
\v 2 Ti pungtot ti ari ti mangpabuteng kadagiti tattao a kasla kasangsangoda ti urbon a leon nga agngerngernger iti sangoda; ti tao a mangpapaunget iti ari ket kasla isuksukonan ti bukodna a biag.

\s5
\v 3 Pakaidayawan ti lumiklik iti saan a pagkikinnaawatan, ngem sisasagana ti maysa a maag a makitipon iti padana a maag.
\v 4 Saan a kayat ti sadut a tao nga aradoen ti pagmulaanna iti tiempo ti panagmula, ket inton tiempon ti panagaapit, kitaenna, ngem awan nagtubo iti talonna.

\s5
\v 5 Dagiti panggep iti biag ti maysa a tao ket kasla naguuneg a taaw, ngem kabaelan ti tao nga addaan pannakaawat a paruaren ken tulongan ida a lumasat.
\v 6 Adu dagiti tattao a mangiwarwaragawag a mapagtalkanda a mangtungpal iti karida, ngem narigat unay ti makasarak iti tao a pudno a mapagtalkan.

\s5
\v 7 Ti tao a kankanayon nga agar-aramid iti nalinteg-anian a naggasat dagiti annakna a sumarsaruno kenkuana.
\v 8 Ti ari nga agtugaw iti tronona tapno mangukom ket kabaelanna nga ilasin ti amin a kita ti dakes iti sangoananna babaen laeng iti panangkitana kadagitoy.

\s5
\v 9 Pudno nga awan makaibaga a, "Pinagtalinaedko a nadalus ti pusok, ken nawayawayaanak kadagiti basolko."
\v 10 Dagiti nakaur a pagtimbangan, ken nakusit a pangrukodan, a mangpabor iti tao nga aglaklako, kagurgura ni Yahweh dagitoy.

\s5
\v 11 Kasta met nga uray pay ti agtutubo ket mabalin a maam-ammo babaen kadagiti ar-aramidenna, nalawag no daytoy ket nasayaat, mararaem, wenno saan a nasayaat ti ar-aramidenna.
\v 12 Dagiti lapayag a makangngeg ken dagiti mata a makakita-agpada nga inaramid ni Yahweh dagitoy.

\s5
\v 13 No pagaayatmo ti maturog iti amin a tiempo, agbalinkanto a nakurapay; agtalinaedka koma a siririing no addaka iti trabaho ket maaddaankanto iti nawadwad a makan.
\v 14 "Nagngina metten," kuna ti gumatang no makitintinnawar kenka. Ngem kalpasan a magatangna daytoy, pumanaw ket ipasindayagna kadagiti gagayyemna no kasano kalaka ti pinangtawarna.

\s5
\v 15 Napateg ti balitok ken dagiti adu a nangingina nga alahas, ngem dagiti sasao ti tao a nasirib ket kas kadagiti kapapatgan nga alahas.
\v 16 No patalgedam ti utang ti maysa a ganggannaet, alaem ti kanginginaan a kagayna, tapno mabalinmo nga ilako daytoy no saan nga agbayad isuna, ken no agkari isuna para iti maysa a balangkantis, pagbalinem nga isuna ti agbalin a pammatalged imbes a dagiti aniaman a banag nga ididiayana kenka.

\s5
\v 17 Ti tinapay a naala babaen iti panagulbod, mabalin a nasam-it ti ramanna, ngem iti saan nga agbayag ket kasla napunno iti darat ti ngiwat ti nangan, gapu iti kinaulbodna.
\v 18 Dagiti nasayaat a panggep ket naiyuman kadagiti nalalaing a mammagbaga, ken dagiti laeng nasirib a mammagbaga ti mangmangted iti balakad no rumbeng nga adda mapan makigubat.

\s5
\v 19 Ti managtsismis ket agibagbaga kadagiti palimed, isu nga adaywam dagiti tattao nga adu unay ti ibagbagana.
\v 20 No ilunlunod ti maysa a tao ti ama wenno inana, mapukawto ti biagna a kas iti pannakaaiddep ti silaw.

\s5
\v 21 Ti tawid a dagus nga alaen ti maysa a tao, mabalin a makaited iti pagsayaatan iti rugrugina, ngem kalpasanna, saan unayen a nasayaat ti maipaayna iti tao a nakaawat iti daytoy.
\v 22 Saanmo nga ibaga a, "Balsenkanto iti dakes nga inaramidmo kaniak." Agtalekka kenni Yahweh ket isuna ti makaammo iti dayta a banag.

\s5
\v 23 Kagurgura ni Yahweh dagiti nakaor a pagtimbangan ken saan nga umno a dagsen ti maysa a banag.
\v 24 Ni Yahweh ti makaammo iti pagtungpalan ti maysa a tao. Isu a saan nga ammo ti maysa a tao ti pagtungpalanna.

\s5
\v 25 Napeggad nga ibaga a nasantoan ti maysa a banag kenni Yahweh, ken nakarkaro pay ti panangpanunot iti kaipapanan ti kinasanto kalpasan laeng ti panagsapatam.
\v 26 Isinanto ti masirib nga ari dagiti nadangkes manipud kadagiti tattaona; ket padalanannanto dagiti bagida iti kasla pattoki a maar-aramat a pagirik tapno matayda.

\s5
\v 27 Ti espiritu a mangmangted iti biag iti kaunggan ti maysa a tao ket isu ti maiyarig a silaw nga agranraniag iti kaunggantayo a nagtaud kenni Yahweh, agranraniag daytoy iti kaunggan ken ipakpakitana ti nailemmeng iti kaunggantayo.
\v 28 Ti ayat ken kinapudno ti mangpatalinaed iti biag ti ari; natibker ti tronona gapu iti agtultuloy nga ayatna.

\s5
\v 29 Ti dayaw dagiti agtutubo ket makita segun iti kinapigsada, ngem ti dayag dagiti nataengan a tattao ket adda kadagiti ubanda.
\v 30 No masakitantayo, dagiti sugat a maparnuayna ket mabalin a dalusanna ti kinadakes, ken dalusan ti pannakadangrantayo ti kaunggantayo.

\s5
\c 21
\p
\v 1 Ni Yahweh ti mangiturturong kadagiti panggep ti ari a kas iti pannakaiturong ti danum iti waig; iturongna ti ari a kasla iturturongna ti ayus ti danum iti sadinoman a kayatna a pangiturongan.
\v 2 No kitkitaen ti tao ti bukodna a biag, kasla nalinteg para kenkuana dagiti amin a banbanag nga ar-aramidenna, ngem ti napatpateg ket ti panpanunoten ni Yahweh maipanggep iti ar-aramidenna.

\s5
\v 3 Ad-adda a maikari kenni Yahweh ti panagaramid iti nalinteg ken umno ngem iti panagidaton iti sagut kenkuana.
\v 4 No ipakitam kadagiti tattao a nalalaingka ngem isuda, samo inayon ti kinapannakkel nga adda iti kaunggam-agraniag daytoy a kasla silaw ket ipakitana kadagiti dadduma a tattao a nadangkeska a tao-basol ti kasta.

\s5
\v 5 Agballigi dagiti nagaget nga agtrabtrabaho ken dagiti mangipatpatungpal kadagiti panggepda, ngem pumugrot dagiti amin a darasudos a saan a nagplano.
\v 6 No bumaknang ti maysa a tao gapu ti panagul-ulbodna, agpukaw dayta a kinabaknang a kas iti panagpukaw ti angep; daytanto a kinabaknang ti pakaigapuan ti ipapatayna.

\s5
\v 7 No agaramid dagiti dakes a tattao iti rinaranggas, madadaelda babaen iti bukodda a kinaranggas, gapu ta agkedkedda nga agaramid iti nalinteg.
\v 8 Sursuroten ti nakabasol a tao ti wagas ti panagbiag a napno iti inuulbod, ngem ti awan basolna ket pilienna ti agaramid iti nalinteg.

\s5
\v 9 Nasaysayaat ti agnaed nga agmaymaysa iti suli ti tuktok ti balay ngem ti agnaed iti uneg ti balay a kadua ti asawa a babai a kaykayatna a kanayon ti makirinrinnikiar kenka.
\v 10 Ad-adda a tarigagayan ti nadangkes ti dakes ngem iti aniaman a banag, no kitkitaen isuna ti kaarrubana, awan makita daytoy a kinaimbag kadagiti matana.

\s5
\v 11 Ti tao a saanna nga ammo no ania ti nasayaat ken dakes, santo laeng masuroan inton adda madusa a tao a managtagibassit. Ngem no suroam ti tao a masirib, ad-adda pay a makasursuro isuna.
\v 12 Ti maysa nga agar-aramid iti nalinteg ket kitkitaenna ti balay a pagnanaedan dagiti dakes a tattao, ken tubtubngarenna ti kinadangkesda sana ipan ida iti pannakadadael.

\s5
\v 13 Idi nagpatulong dagiti nakurapay, adda tao a saanna a pagan-ano dagiti asugda, ngem inton agasugto met isuna, awanto met ti mangikankano iti asugna gapu ta saanna a pinagan-ano idi dagiti asugda.
\v 14 Sagutam ti tao a kaungetnaka, ket nalabit a mapukaw ti ungetna; mabalin a makatulong ti nalimed a sagut a mangpakalma iti tao a kaungetnaka.

\s5
\v 15 No adda hustisia, naragsak dagiti mangay-ayat iti kinalinteg, ngem mangyeg daytoy iti napalalo a buteng kadagiti agar-aramid iti dakes.
\v 16 Saanto a makaikedkeddeng ti tao a saan a makaaw-awat no ania ti nalinteg ken dakes, santo laeng aginana inton natayen.

\s5
\v 17 Ayatem ti ragragsak ket papanglawennaka; saankanto a bumaknang no kaykayatmo laeng ti uminom iti arak ken mangan kadagiti agkakangina a taraon.
\v 18 Ad-adda a mapadayawan ti tao nga agar-aramid iti nalinteg ngem iti nadangkes a tao, ken adayo a napatpateg ti naimbag a tao ngem iti tao a saanna a pulos a tungpalen ti karina.

\s5
\v 19 Nasaysayaat ti agbiag nga agmaymaysa iti disierto ngem ti makikadua iti asawa a babai a kankanayon a mangparparnuay iti apa ken saan nga agsarsardeng nga agrekreklamo.
\v 20 Dagiti nasisirib ket addaan kadagiti napapateg a gameng ken agbibiagda a narang-ay, ngem pasaysayangen dagiti maag ti amin nga adda kadakuada.

\s5
\v 21 Ti tao nga agar-aramid iti nalinteg ken naasi ket agbibiag iti nasayaat a panagbiag, nasirib ti panangikedkeddengna, ken padpadayawan isuna dagiti dadduma.
\v 22 No rauten ti nasirib a pangulo ti maysa a siudad dagiti nalalaing a mannakigubat, ammona no kasanona a dadaelen ti sarikedked ti siudad ket maabakna daytoy.

\s5
\v 23 Agannadka, no maannadam dagiti sasao nga agtaud iti ngiwat ken dilam, maiyadayoka kadagiti adu a riribuk.
\v 24 Pagarupen ti managuyaw a nalalaing isuna ngem kadagiti dadduma a tattao, ken dagiti tignayna ket agtaud iti kinapannakkel ken kinapangasna.

\s5
\v 25 Pilpilien ti sadut a tao ti saan nga agtrabaho, ket daytanto ti pakaigapuan ti ipapatayna.
\v 26 Agmalmalem nga agtartarigagay isuna kadagiti banbanag-saanna a mabalin a tarigagayan ti ad-adu pay a banbanag-ngem ti siasinoman nga agar-aramid iti nalinteg ket manangited iti sagut kadagiti dadduma, ken saanna nga ipaidam ti aniaman a banag a nasayaat.

\s5
\v 27 No ikeddeng ti nadangkes a tao ti mangted iti sagut kenni Yahweh, kagura ni Yahweh daytoy, ken ad-adda pay a kagurgurana no umay agdayaw kenkuana ti nadangkes a tao tapno laeng adda maalana a pagimbaganna.
\v 28 Matay dagiti agibagbaga iti inuulbod maipanggep kadagiti dadduma a tattao, ngem no ti maysa a tao ket naanus a dumngeg, kanayonto a malaglagip dagiti tattao dagiti ibagbagana.

\s5
\v 29 Ipakpakita ti nadangkes a tao a kasla napigsa isuna, ngem ti napudno a tao ket agibagbaga iti pudno ken agpanunot pay sakbay nga agtignay.

\s5
\v 30 Awan uray aniaman a kinalaing, pannakaawat, wenno balakad, ti nasirsirib pay ngem ni Yahweh.
\v 31 Isagsagana ti soldado ti kabalio para iti aldaw ti gubat, ngem ni Yahweh ti mangikedkeddeng iti pagbanagan ti gubat, ken no siasino ti mangabak wenno maabak.

\s5
\c 22
\p
\v 1 Napatpateg ti tao a mangtungtungpal iti karina ngem iti tao nga addaan kadagiti adu a kinabaknang, ken nasaysayaat ti tao a raraemen dagiti tattao gapu iti panagar-aramidna iti umno ngem iti tao nga addaan iti pirak ken balitok.
\v 2 Adda nagpapadaan dagiti nabaknang ken dagiti nakurapay - agpada nga inaramid ida ni Yahweh.

\s5
\v 3 Lumiklik ti tao a manakem no adda makitana nga umay a riribuk, ngem darasudos a dumarup iti peggad dagiti tattao nga awan kapadasanda wenno awan ammoda.
\v 4 No napakumbaba ti maysa a tao ken itedna kenni Yahweh ti panagraem a maikari kenkuana, dagitoy dagiti gunggonana: kinabaknang, ken dayaw, ken biag.

\s5
\v 5 Ti sadinoman a pagnaan dagiti nakillo, ti dalanda ket kasla kalsada a napno kadagiti sisiit ken arigna a tunggal addang ket adda palab-og. No saluadam ti biagmo manipud iti dakes, maadaywamto dagitoy amin a peggad.
\v 6 Masapul a maipakita iti ubing no kasano ti wagas iti panagbiag ken ti rumbeng a panagbiagna, ket inton mataenganen, agtalinaedto isuna iti dayta met laeng a wagas.

\s5
\v 7 Ti kinapudnona ket kanayon nga iturturayan ti nabaknang ti napanglaw, ken ti nakautang ket urayla a ngan-ngani agbalin a tagabu ti nagpautang kenkuana iti kuarta.
\v 8 No imulam dagiti bukel ti kinadangkes, mangnamnamaka a riribuk ti apitem, ken no usarem ti baut a mangisuro ti anakmo, ngem us-usarem daytoy no agpungpungtotka, awanto ti maaramidna a nasayaat.

\s5
\v 9 Ti tao nga agbirbirok kadagiti tattao a tulonganna, ikkanto isuna ni Yahweh kadagiti adu a nasayaat a sagut, gapu ta imbilangna a napateg nga ibingayna ti taraonna kadagiti napanglaw.
\v 10 No papanawem ti tao a managtagibassit, makipanawto kenkuana ti amin a kita ti saan a pagkikinnaawatan. Awanton ti agaapa wenno agpipinnabain inton awanen isuna.

\s5
\v 11 No pagaayat ti maysa a tao nga agaramid kadagiti banbanag gapu ta kayatna nga agaramid iti naimbag ken umno- napudno isuna, ken napnoan iti kinaimbag ti panagsasaona-agbalinto a gayemna ti ari.
\v 12 Salsalakniban ni Yahweh ti pannakaammo, tapno agbalin a natalged daytoy, kas iti panangpapaayna kadagiti inuulbod a kari ti mangliliput.

\s5
\v 13 Ipukkaw ti sadut a tao, "Adda leon iti dalan! No rummuarak, sigurado a matayak!"
\v 14 Dagiti ibagbaga ti maysa a balangkantis ti mangpastrekto kenka iti balayna, ket kaslakanto a natnag iti nauneg ken napeggad nga abut! Amin a matnag iti dayta nga abut ket agpeggad, ngem ti nakarkaro pay ket mapadasandanto ti pungtot ni Yahweh gapu ti inaramidda.

\s5
\v 15 Siguden nga adda kinakuneng ken minamaag a banbanag iti kaunggan ti maysa nga ubing, ket rummuar ti kinalokona; ngem no ilintegmo ti maysa nga ubing babaen iti panangisurom kenkuana ket mapukaw ti kinamaagna.
\v 16 Ti tao a mangpapaadda iti kuartana babaen iti pananggunggundawayna kadagiti napanglaw, wenno babaen iti panangit-itedna iti ad-adu pay a kuarta kadagiti nabaknang, papanglawento isuna ni Yahweh.

\s5
\v 17 Dumngegka kadagiti imbaga dagiti masisirib; imutektekam amin dagitoy ken adalem dagiti pannakaammo a kasapulam kayatmo ti agbalin a masirib.
\v 18 Pagsayaatamto no aramidem dagitoy a kas alagaden a tarabaymo iti panagbiagmo, ket kabaelamto nga ipakaaammo amin dagitoy kadagiti dadduma.
\v 19 Ti kapapatgan a banag ket ti panagtalekmo kenni Yahweh, isu nga isursurok dagitoy kenka, wen, isursurok kenka.

\s5
\v 20 Nangisuratak iti tallopulo a masapul a masursurom; sasao a pammagbaga kenka ken mangisuro kenka kadagiti saanmo nga ammo.
\v 21 Ipakpakita dagitoy a sursuro no ania ti pudno ken suroandaka kadagiti pudno nga adal, tapno makaitedka kadagiti mapagtalkan ken pudno a sungbat kadagidiay nangibaon kenka.

\s5
\v 22 Mabalin a takawan ti siasinoman ti tao a napanglaw. Saanmo nga ar-aramiden ti kastoy. Ken saanmo a dangdangran dagiti agpalpalama iti ruangan ti siudad,
\v 23 ta ninto Yahweh ti mangikalintegan kadakuada, ken alaenna ti biag dagiti nagtakaw kadagiti napanglaw.

\s5
\v 24 Saanka a makigayyem iti tao a ti biagna ket arigna a tengtenglen ti kinaungetna, ken saanka a makikadua iti tao a managpungpungtot unay,
\v 25 ta amangan no masursurom ti agbalin a kas kenkuana, ket agbalinto a kasla palab-og ti ungetmo, maysa a palab-og nga arigna a mangtengngelto met iti panagbiagmo.

\s5
\v 26 Saanka koma nga agpirma iti kasuratan a bayadam ti utang ti sabali, ken saanka koma a mangaramid wenno mangpirma iti kasuratan tapno makautang ti sabali a tao.
\v 27 Ta no saanmo a mabayadan daytoy, sigurado nga umayda alaen dagiti amin a kukuam, uray pay ti pagid-iddaam no maturogka.

\s5
\v 28 Ipakpakita dagiti nagkauna a mohon no sadino ti nagbeddengan dagiti sanikua. Saanmo nga ikkaten wenno iyakar dagitoy. Inkabil dagitoy dagiti kapuonanyo sadiay. Saanmo ida a kutkutien.
\v 29 Ti tao a nakasursuro nga agtrabaho ket nalaing iti dayta a trabaho; ket tumakderto iti sangoanan dagiti ar-ari. Gapu kadagiti naaramidanna, mailasinna ti bagina a kas maysa a tao a raraemen dagiti ar-ari.

\s5
\c 23
\p
\v 1 No makilanglangka a mangan iti maysa a mangiturturay iti maysa a pagilian, laglagipem no siasino ti adda ti sangoanam.
\v 2 Naibaga nga, "ikkam iti kampit ta karabukobmo" no panpanunotem ti mangan ti adu a taraon, gapu ta minamaag ti mangan iti adu kadagiti kakastoy a napapateg a pasamak.
\v 3 Saanmo a tarigagayan a kanen ti naisangsangayan ken nangina a taraon a kankanen ti mangiturturay; al-allilawennaka laeng ti taraon.

\s5
\v 4 Saanka nga agtrabaho iti kasta unay nga urayka la mabanbannog a kanayon, tapno laeng bumaknangka; agbalinka koma a masirib ket ammoem no kaanoka a rumbeng a sumardeng ken aginana.
\v 5 No ti kuarta ti kitkitaem, mapukawto daytoy; kaslanto kellaat nga iyunnatna dagiti payakna ket tumayab a kasla agila, nga agpangato iti tangatang.

\s5
\v 6 Saanka a makipangan iti dakes a tao-mingmingna iti napaot ti taraonmo-saanmo a tarigagayan ti naimas a taraonna,
\v 7 gapu ta panunotennanto ti maipanggep iti imbayadna iti taraonmo, ket ibagananto kenka, "Manganka ken uminomka," ngem saan a dayta ti pudno a panpanunotenna.
\v 8 Inton maamirismonto no ania ti pudno a panpanunotenna, kayatmonto nga isarua dagiti kinnanmo; ket sayangemto laeng dagiti amin a panangidayawmo iti naimas a taraon nga insaganana.

\s5
\v 9 Saanka nga agsayang iti tiempo a makitungtungtong iti maysa a maag; ta uyawennanto laeng dagiti nainsiriban a banbanag nga ibagbagam.
\v 10 Kastay nakunakon, saanmo nga ik-ikkaten dagiti nagkakauna a mohon. Pagilasinan daytoy kadagiti ketegan ti sanikua; ken saanmo a tagikuaen ti daga a nailasin a talonen dagiti ulila,
\v 11 gapu ta napigsa ti Manubbotda, ket irupirnanto ti kasoda maibusor kenka.

\s5
\v 12 Ipasnekmo ti agsursuro, ken dumngegka kadagiti isursurok kenka.

\s5
\v 13 Saanmo koma a pagkedkedan ti mangisuro kadagiti annakmo; no dusaem ida, saanda a matay,
\v 14 ken no isursurom ida babaen iti panangbautmo kadakuada, maisalakanmo pay ti biagda manipud iti patay.

\s5
\v 15 Anakko, no ipapusom ti kinasirib, maragsakanakto iti kasta unay,
\v 16 ket pudnonto a naragsakak no agibagaka iti nasasayaat.

\s5
\v 17 Saanmo nga apalan dagiti managbasol a tattao; ngem itedmo kenni Yahweh ti panagraem a maikari kenkuana, aramidem dayta iti agmalmalem.
\v 18 No raraemem isuna, maaddaanka iti biag iti masakbayan, ket saanto a lipaten ni Yahweh dagiti karina para iti masakbayan.

\s5
\v 19 Anakko, dumngegka kaniak tapno sumiribka, ken panunotem ti rumbeng a wagas ti panagbiagmo.
\v 20 Saanka a makikadua kadagiti nabartek gapu iti arak, wenno kadagiti adu unay ti kankanenna,
\v 21 gapu ta pumanglawto dagiti mammartek ken narawet; ken kankanayondanto a matmaturog agingga a tinto laengen rutrot kawesda ti adda kadakuada.

\s5
\v 22 Ipangagmo ti amam a nangiputot kenka iti daytoy a lubong, ken saanmo a guraen ti inam inton bumaket isuna.
\v 23 No adalem ti kinasirib, panunotem daytoy a kaslaka la gumatgatang iti kinapudno, ngem saanmonto pulos nga ilaklako daytoy, ken kasta met ti kinasirib, ken sursruro, ken kasta met ti pannakaawat; kasla koma gatgatangem ida tapno saluadam ida iti unos ti pangbiagmo.

\s5
\v 24 Maragsakanto unay ti ama ti maysa nga anak nga agar-aramid iti nasayaat; maragsakanto ti siasinoman a lalaki nga addaan iti nasirib nga anak gapu kenkuana.
\v 25 Pagpanakkeldaka koma da amam ken inam, ken maragsakan koma ti inam.

\s5
\v 26 Anakko, denggem ti ibagbagak ket tantandaanam daytoy, ken imutektekam ti wagas ti panagbiagko.
\v 27 Ti balangkantis ket kasla nauneg nga abut a nalaka a pakatnagan, ngem narigat ti rummuar; ti babai nga asawa ti sabali a lalaki ket kasla akikid nga abut; kas kapeggad ti nauneg nga abut, ngem agduma ti kitada.
\v 28 Agur-uray kenka ti dakes a babai, agur-uray a kas iti panagur-uray ti agtatakaw iti tao a takawanna; ket isuda ti pakaigapuan ti panagbalin nga ulbod ti adu a lallaki ken pakaigapuan ti panangliputda kadagiti mangay-ayat kadakuada.

\s5
\v 29 Siasino aya ti adda pakariribukanna? Siasino aya ti adda sagsagabaenna? Siasino aya ti adda kasupsuppiat ken kaap-apana? Siasino aya ti makirirriri? Siasino aya ti nasugatan nga awan gapgapuna? Siasino aya ti kanayon a nalabaga ti matana gapu ta ummin-inomda iti kasta unay wenno nangnanganda iti kasta unay?
\v 30 Isuda dagiti umin-inom iti adu nga arak ken umin-inum iti naglalaok nga arak.

\s5
\v 31 Saanmo a tarigagayan ti nalabaga nga arak no rumimatrimat daytoy iti uneg ti kopa, ken nalamuyot ti panagaruyotna iti karabukob.
\v 32 Ngem, iti udina, kagatennaka a kas iti nagita nga uleg.
\v 33 Makakitaka kadagiti karkarna a banbanag, ket iti kaunggam, agisawsawangka kadagiti saan nga um-umno a banbanag no nabartekka.

\s5
\v 34 Ti ammomto ket addaka iti uneg ti maysa a barko a maiyallo-allon iti taaw; kaslakanto maysa a tao a mangikarkarigatan a maturog kadagiti tali ken kawar ti barko.
\v 35 Kunamto, "Ti ammok ket adda nangkabil kaniak, ngem saannak a nasakitan; pinang-ordak, ngem diak narikna. Kaanoakto a makariing tapno uminomak manen ti ad-adu pay nga arak?"

\s5
\c 24
\p
\v 1 Saanmo a tarigagayan dagiti banbanag nga adda kadagiti dakes a tattao; saanmo a tarigagayan ti makigayyem kadakuada,
\v 2 gapu ta ti mangranggas ti pangpanggependa; pagsasaritaanda ti maipanggep iti panagaramidda iti riribuk.

\s5
\v 3 Masapul ti kinasirib no agipatakder iti balay, ken babaen iti pannakaawat, maaramat ti agpatpatakder ti kinalaingna, ket maaramid a natibker ti balay.
\v 4 Masapul ti pannakaammo tapno mapunno dagiti siled ti balay kadagiti amin a agkakapintas ken agkakangina a banbanag.

\s5
\v 5 Ti tao a nasirib ket nabileg, ken nabilbileg ti tao nga addaan iti pannakaammo ngem iti tao a napigsa,
\v 6 ta gapu iti nasirib a panangtarabay, mabalinmo a mapagballigian ti gubat, ken babaen iti pammagbaga dagiti adu a mammagbaga, addanto ti balligi.

\s5
\v 7 Ti kinasirib ket banag a saan a maawatan ti maag; awan ti maibaga dagiti maag idiay ruangan a paguummongan dagiti panglakayen.

\s5
\v 8 Adda tao nga agar-aramid iti dakes ken nalimed nga agpangpanggep a mangsikap- maaw-awagan isuna a Nalaing nga Agplano iti Dakes.
\v 9 Ti minamaag a panggep ket saan laeng a kinamaag, basol pay; no ibagbaga dagiti tattao ti kinapudno, guraenda dagiti natangsit sada laisen dagiti dadduma.

\s5
\v 10 No dumteng ti riribuk, ket mabutbutengka a kas iti maysa a takrut, nakapuyka ngarud.

\s5
\v 11 Ispalem dagiti tattao a maiyap-apan iti pagpartian; agibar-ibar ken pasaray matumbada-- tulongam ida manipud iti mangpatay koma kadakuada.
\v 12 No kunaem a, "Saanko nga ammo a masapul dagidiay a tattao ti tulong," panunotem ngarud daytoy: Ammo ti Dios no apay nga ar-armidentayo ti amin, isu nga ammona met no apay nga imbagam a saan a masapul dagidiay a tattao ti tulong. Kitkitaen ti Dios dagiti amin nga ar-aramidem iti daytoy a biag, isu nga awan duadua nga ammona no apay nga imbagam dayta kadagiti tattao. Sigurado a singirennakanto-- agraman dagiti dadduma-- gapu iti panangdangranda.

\s5
\v 13 Anakko, manganka iti diro, gapu ta naimas ti ramanna; nasam-it ti diro.
\v 14 Ti kinasirib ket kasla diro, taraonanna ti biagmo, no mabirukam daytoy. No mabirukam daytoy, maaddaanka iti masakbayan, ket madanunmo ti masakbayan nga addaan iti namnama a saan a maawan.

\s5
\v 15 Saanka koma nga agbalin a kas kadagiti nadangkes a tattao nga aglemmeng sana serreken ti pagtaengan dagiti agar-aramid iti nalinteg. Saanmo a dardarupen ti pagin-inanaan ti naimbag a tao!
\v 16 Uray no maminpito a matumba dagiti naimbag a tattao, kanayon a bumangonda, ngem no dumteng ti didigra kadagiti nadangkes, madadaelda gapu iti daytoy.

\s5
\v 17 No agrigrigat ti kabusormo, saanka nga agrag-o, ken saanka koma nga agragsak no maitublak isuna,
\v 18 ta kitaento ni Yahweh no kasanom a tratoen ti kabusormo, ket no saanna nga anamungan ti panangtratom kenkuana, ibabawi ni Yahweh ti pungtotna iti kabusormo ket idissuorna kenka.

\s5
\v 19 Saanka a madanagan kadagiti agar-aramid iti dakes, ken saanka koma nga umapal kadakuada,
\v 20 ta awan ti masakbayan para kadagiti nadangkes; kaiyariganda ti lampara a maiddep ti silawna iti mabiit.

\s5
\v 21 Anakko, itedmo kenni Yahweh ken itedmo iti ari ti panagraem a maikari kadakuada, ken saanka a makikadua iti siasinoman nga agsuksukir kenni Yahweh wenno iti ari;
\v 22 gapu ta dumteng a di mapakpakadaan ti dididgra kadagidiay agsuksukir, ket awan ti makaammo no kasanonto karigat dagiti didigra nga aggapu kenni Yahweh ken iti ari.

\s5
\v 23 Adtoy pay dagiti dadduma a banbanag nga imbaga dagiti masirib a tattao: Biddut no saan a nainkalintegan ti panangikeddeng dagiti ukom.

\s5
\v 24 No ibagada kadagiti tattao a nagbasol nga, "Awan basolmo," ilunodto ida dagiti ganggannaet, ken guraento ida dagiti nasion.
\v 25 Ngem no ibaga dagiti ukom a masapul a madusa dagiti nagbasol a tattao, nasayaat ti pagtungpalan dagidiay nga ukom, ket makaawatdanto kadagiti sagut a nasasayaat.

\s5
\v 26 Ti panangisungbat iti pudno-- dayta ti kasayaatan a banag nga aramiden ti maysa a tao.
\v 27 Ileppasmo nga umuna ti trabaho a masapul nga aramiden iti ruar, ket isaganam ti talonmo; samunto ipatakder ti balaymo.

\s5
\v 28 Saanka a mangted iti pammaneknek a maibusor iti kaarubam no saan met a pudno, ken saanmo nga allilawen dagiti tattao babaen iti panagulbodmo.
\v 29 Saanmo nga ibaga nga, "Aramidekto kenkuana ti inaramidna kaniak; pagbayadekto isuna iti inaramidna kaniak."

\s5
\v 30 Nagnaak iti talon ti tao a nasadot, limmabasak iti kaubasan ti tao a saan a nainkalintegan ti panangukomna.
\v 31 Adda sisiit a nagtubo sadiay ken narba dagiti bato nga aladna.

\s5
\v 32 Idi nakitak dayta, pinanunotko daytoy, ket naadalko daytoy:
\v 33 Apagbiit a pannaturog, apagbiit a panangiridep, apagbiit a panagdalikepkep tapno aginana-- ket kabayatan ti panagin-inanam,
\v 34 dumteng kenka ti kinakurapay a kasla agtatakaw nga agtakaw kenka, ken dumteng ti kinakurapay a kasla nakaarmas a soldado a mangdarup kenka.

\s5
\c 25
\p
\v 1 Adtoy pay dagiti nainsiriban a sasao ni Solomon nga insurat dagiti tattao ni Ezekias nga ari ti Juda.
\v 2 Mapadpadayawan ti Dios maipapan iti panangilimedna kadagiti banbanag tapno saan a maammoan dagiti tattao daytoy. Ngem pakaidayawan dagiti ari ti mangipalawag kadagiti banbanag nga inlimed ti Dios.
\v 3 Ti panangpanpanunot ti ari ket nangatngato ngem iti panagpanpanunot dagiti nanumo laeng a tattao; kasda la kadagiti langit, addada iti ngatoentayo amin; ken agpapada ti pakadagsenan dagiti amin nga ari a saan a maaw-awatan dagiti dadduma.

\s5
\v 4 Saan a mausar ti mammanday ti pirak, malaksid a maipapudot ti pirak ket maikkat ti latina;
\v 5 kas iti pannakaikkat ti lati, kasta met a no maikkat dagiti nadangkes a tattao ti ari, nataltalgedto ti tronona ken mabaelannanto nga aramiden ti umno.

\s5
\v 6 No agtakderka iti sangoanan ti ari, saanmo nga ipabigbig ta bagim ken saanka nga agtakder iti disso a naisagana para kadagiti padpadayawan ti ari.

\s5
\v 7 Nasaysayaat no adda mangpatugaw kenka iti abay ti ari, ngem ti ibagada kenka kabayatan a dumdumngeg ti maysa a natakneng a sangaili ti ari, a rumbeng nga agtugawka iti adayo iti ari tapno ti napatpateg a tao ti agtugaw sadiay. No adda maimatangam a maysa a banag a pakaseknam,
\v 8 saan a rumbeng nga ipausigmo a dagus dayta a banag, malaksid no siguradoka unay iti maipapan iti dayta. Gapu ta amangan no adda ti nasayaat a palawag ti karrubam maipapan iti naimatangam.

\s5
\v 9 No adda saanyo a pagkinnaawatan iti karrubam, urnosenyo daytoy a dakdakayo laeng, ken saanmo nga ibagbaga iti sabali ti aniaman a palimed a naammoam;
\v 10 ta mabalin a maduktalan ti sabali ti inaramidmo, ket mababainkanto; ket manipud iti dayta tiempo, maaddaankanton iti saan a nasayaat a pakasarsaritaan.

\s5
\v 11 Usarem ti umno a sasao ken ragup ti sasao a napagtitipon tapno maibagam ti apagisu a kayatmo a sawen; makaparagsak daytoy a kas iti panangkitkita kadagiti naikalupkop a balitok iti pirak a malukong.
\v 12 No tubngaren ti nasirib a tao ti siasinoman a naayat a dumngeg kenkuana, awan pakaipadaan ti kinapateg daytoy a kas iti balitok a singsing wenno alahas a naaramid iti kapipintasan a balitok.

\s5
\v 13 Ti mensahero a mapagtalkan ken kanayon nga adda iti umno nga oras ket pakaragsakan dagiti nangibaon kenkuana, para kadakuada, isuna ket maiyarig iti lammiis ti niebe iti panawen ti panagaapit.
\v 14 No ipaspasindayag ti maysa a tao ti maipapan iti sagut nga itedna, ngem saanna met nga ited daytoy, maiyarig isuna kadagiti ulep ken angin a saan a mangipapaay iti tudo.

\s5
\v 15 Uray ti panunot ti ari ket mabalin nga agbaliw babaen iti naanus a panangal-allukoy, kas iti proverbio a kunana, 'mabalin a makatukkol iti tulang ti naalumanay a sao.'

\s5
\v 16 No makasarakka iti diro, manganka laeng iti bassit, gapu ta no adu unay ti kanem, isarwam met laeng daytoy.
\v 17 Saanka a kankanayon a mapan iti balay ti kaarrubam; amangan no mauma isuna kenka, ket no saanka a sumardeng, mabalin a guraennaka.

\s5
\v 18 Ti parparbo a panangpadpadakes kadagiti dadduma iti pangukoman ket kasla dardarupem ida a siiigamka kadagiti natatadem a kayo, kampilan wenno natadem a pana.
\v 19 Ti panagtaltalek iti saan a mapagtalkan a tao iti panawen ti riribuk ket kasla addaanka iti naut-ot a ngipen wenno saka a maikagkaglis a pakaigapuan ti pannakaisaltekmo.

\s5
\v 20 Saan a makatulong no ikantaam ti siasinoman a malmalday, daytoy ket kasla panangussob iti kagay iti aldaw a nakalamlammin, wenno kas iti panangibukbok iti suka iti sugat.

\s5
\v 21 No mabisin dagiti kabusormo, ikkam ida iti kanenda; no mawawda, ikkam ida iti inumenda;
\v 22 kapadana dayta ti panangibukbok iti beggang iti ulona, a saanmo a madangran isuna, ket gunggonaannaka ni Yahweh iti panangaramidmo iti dayta.

\s5
\v 23 No agpul-oy ti angin manipud iti amianan, awan dua-dua nga agtudo; kasta met nga awan dua-dua ti panangpaunget ti maysa a tao kadagiti tattao babaen iti panagibagana kadagiti palimed a maipapan kadakuada.
\v 24 Nasaysayaat ti agnaed nga agmaymaysa iti suli ti tuktok ti balay ngem ti makikabbalay iti asawa a babai a pagay-ayatna ti kankanayon a makisinsinnuppiat kenka.

\s5
\v 25 No makaawatka kadagiti damag manipud iti adayo a pagilian, dayta ket kasla panagited iti nalammis a danum iti tao a mawaw.
\v 26 Ti nasayaat a tao nga agkammali iti sangoanan dagiti nadangkes, ket kasla kadakes dayta ti ubbog a limmibeg wenno iti burayok a nagbalin a narugit.

\s5
\v 27 Saan a nasayaat ti mangan iti adu unay a diro; maiyarig dayta iti panangbirbirok ti ad-adu a pammadayaw uray no addaankan iti kasta.
\v 28 Ti tao a saan a makapagteppel ket kasla siudad a saan a makabael a mangpaikkat kadagiti kabusorna; a narban dagiti paderna.

\s5
\c 26
\p
\v 1 Agtinnag ti niebe iti panawen ti tikag, wenno agtudo iti panawen ti panagapit, dayta ti pakaiyarigan no mapadayawan ti maysa a maag - dumteng kenkuana ti pammadayaw iti saan nga umno a tiempo ken iti saan nga umno a disso.
\v 2 Ti billit tuleng nga agrikus-rikos nga agtayabtayab ken sallapingaw nga agsubli-subli, ti pakaiyarigan ti lunod kenka ti maysa a tao a saan nga agdissuor kenka.

\s5
\v 3 Masapul ti saplit tapno aggunay ti kabalio, ken kasapulan met a mabusalan ti ngiwat ti asno, tano saan ket awanto ti mangawit iti karga. Iti kasta met laeng a wagas, kasapulan ti maag ti mangbaut kenkuana tapno adda aramidenna.
\v 4 Saanmo a sungsungbatan ti maysa a maag no padpadasennaka laeng tapno maisurotnaka iti kinamaagna, ta amangan no agbalinka a maag a kas iti kinamaagna.

\s5
\v 5 Sungbatam ti maag iti sungbat a maitutop ti kinamaag ti saludsodna, ket mabalin a dayta ti manglukat kadagiti matana dayta tapno makitana a saan isuna a masirib a kas iti ipagpagarupna.
\v 6 No italekmo nga ipatulod iti maysa a maag ti napateg a mensahe, dayta ket minamaag a kas putdem ti sakam saka uminom iti sabidong.

\s5
\v 7 Saan a mausar ti pilay dagiti sakana; agbitbitinda laeng ken awan serserbida, kas iti kinaawan serbi ti panangibagbaga dagiti maag iti tungal maysa kadagiti proverbio a saanda met a maaw-awatan.
\v 8 No mangigalutka iti bato iti palsiit tapno saan daytoy a maipurruak, maiyarig dayta iti tao a mangpadpadayaw iti maysa a maag, ta uray no kasano ti panangdayawmo kenkuana, awanto pulos ti serserbi dayta kenkuana.

\s5
\v 9 No mangpidut ti nabartek a tao iti sisiitan a mula sana iwasawas daytoy kadagiti tattao, dayta ket kas iti awan serbina a panangibagbaga ti maysa a maag kadagiti proverbio, tumallikod dagiti tattao ket panawanda isuna.
\v 10 Ti pumapana a mangpana lattan kadagiti tattao nga agtaktakder iti aglawlawna ket kas kapeggad ti panangtangdan lattan ti maysa a tao iti maysa a maag wenno kas kapeggad ti panangtangdan ti maysa a tao iti uray siasino lattan a lumabas.

\s5
\v 11 No makakitaka iti aso a mangkaan iti sarwana, maiyarig dayta iti maag a mangulit-ulit a mangaramid iti minamaag nga aramidna.
\v 12 Adda kadi am-ammom a tao a mangipagpagarup a nasirib unay isuna? Nalaklaka nga isuro ti maag ngem iti kas iti dayta a tao.

\s5
\v 13 Adu dagiti pambar ti nasadut a tao maipapan iti saanna a panagtrabaho - mabalin a mangngegmo nga ibagana, "Ngem adda leon iti dalan!" wenno "Halla, adda leon idiay pagtagilakoan!"
\v 14 No makitam ti garaw ti ridaw kadagiti bisagrana, maiyarig dayta iti maysa a sadut a tao nga agballi-ballikid lattan iti pagiddaanna.

\s5
\v 15 Mabalin a gumaw-at iti makan ti sadut a tao, ngem saanna a kabaelan nga isubo daytoy iti ngiwatna.
\v 16 Ibilbilang ti sadut a tao a nasirib unay isuna, nasirsirib ngem iti pito a lallaki a mabigbigbig gapu iti kinalaingda.

\s5
\v 17 Ti siasinoman a magna iti abay ti aso nga agid-idda iti daga, a mangiggem kadagiti lapayag ti aso; ket maiyarig iti tao a lumabas a makangngeg iti panagsisinnupiat. Kalpasanna ket makibiang ken agunget a makisinnupiat- uray no saan met a rumbeng a pakibianganna daytoy.

\s5
\v 18-19 Siasino ti kasla agmauyong a tao a mangipana lattan iti sadinoman kadagiti umap-apuy a pana? Ti mangul-ulbod iti karrubana! Agpambar isuna iti karrubana ket ibagana kenkuana, "Agang-angawak laeng," ngem kas kadagiti pana ti agmauyong a tao, arigna a mangparnuay iti apuy dagiti amin nga imbagana.

\s5
\v 20 Maiddep ti apuy no awanen ti kayo a maisungrod; ket kasta met nga agsardeng ti panagaapa no awan ti mammadpadakes.
\v 21 Ti uging ket agbalin a beggang no masindian ken pumigsa ti apuy no masungrodan pay iti kayo. Ti met tao a mannakiapa ket pakaroenna ti pungtot.

\s5
\v 22 Ti tsismis ket istoria a kasla nasam-it a taraon; kankanen dagiti tattao daytoy a kasla sinam-it inggana a mapnekda.
\v 23 Ti naipapudot a sumilsilap a pirak a naikalupkop iti banga ket maiyarig kadagiti nasayaat a sasao a mangkalub iti dakes a puso.

\s5
\v 24 Ilemlemmeng ti tao a napnoan iti gura ti pudno a marikriknana babaen kadagiti ibagbagana; ket penpenpenenna ti ad-adu pay a kinaulbod iti kaungganna.
\v 25 Mabalin nga agibaga isuna kadagiti nasayaat a sasao, ngem masapul a saanmo a patpatien ida, gapu ta kagura ni Yahweh ti amin nga adda iti kaungganna.
\v 26 Urayno no kalkaluban ti kinaulbodna ti gurana, maamiristo ti amin ti kinadangkesna.

\s5
\v 27 Ti tao a mangkali iti abut ket matnagto met laeng iti dayta nga abut; kasta met nga agtulid met laeng ti bato iti tao a nagipatulid iti daytoy.
\v 28 Kagurgura ti tao nga agul-ulbod dagiti tattao a pasaksakitanna. Ti tao a managpatiray-ok ket pakaigapuan ketdi ti panagbasol.

\s5
\c 27
\p
\v 1 Saanmo nga ipaspasindayag ti mapasamak inton bigat, gapu ta saanmo nga ammo ti dumteng kenka iti dayta nga aldaw.
\v 2 Saanmo a dayawen ta bagim; bay-am a sabali a tao ti mangidayaw kenka. Nasaysayaat a ti saanmo nga am-ammo ti mangidayaw kenka, ngem ti idayawmo ti bagbagim.

\s5
\v 3 No panunotem ti mabalin a dagsen ti maysa a bato, wenno kasano kadagsen ti darat-- maawatamto a narigrigat a baklayen ti riribuk a patauden ti maysa a maag ngem dagidiay a banbanag.
\v 4 No panpanunotem no kasano kauyong ti tao a makapungpungtot kadagiti dadduma, ken no kasano a darupen ti makaung-unget a tao dagiti dadduma a kas iti layus; panunotem ngarud no kasano a nakarkaro pay dagiti managimon a tattao; awan tao a makalisi iti panangdangran kenkuana ti naimon a tao.

\s5
\v 5 Nasaysayaat ti mangidiaya iti nalatak a panangbabalaw ngem ti addaan iti nailemed nga ayat.
\v 6 Nasaysayaat ti sugat nga ipaay ti maysa a gayyem ngem dagiti agek ti maysa a kabusor.

\s5
\v 7 No magna ti nabsug a tao, mabalin a payatpayatanna lattan ti diro gapu ta saan isuna a mabisin; ngem no mabisin unay isuna, uray dagiti napait a banbanag ket kasla nasam-it kenkuana.
\v 8 No umadayo ti tao manipud iti pagtaenganna, kaiyariganna ti billit nga umadayo iti umokna.

\s5
\v 9 Makatulong a mangparagsak iti tao ti ayamuom ti bangbanglo ken insenso; ngem napatpateg ti kinadungngo ti gayyemmo ngem iti balakadna.
\v 10 Saanmo a liplipatan ti gayyemmo wenno ti gayyem ti amam; ket no adda parikutmo ket kasapulam ti tulong, saanka a mapan iti balay ti kabsatmo. No adda pakariribukan, nasay-sayaat a ti kaarubam ti asitgam ngem iti kabsatmo nga agnanaed iti adayo.

\s5
\v 11 Anakko, no agbalinka a masirib, paragsakennak; isu a mabaelak ti sumungbat iti siasinoman a sumupiat kaniak.
\v 12 Aglinged ti tao a manakem no adda mapasungadanna a riribuk, ngem dagiti awanan iti kapadasan wenno nengneng ket agdarasudos a mapan iti pakaisagmakanda.

\s5
\v 13 No adda tao a mangpatpatalged iti utang ti maysa a ganggannaet, alaem ti kawes dayta a tao a kas pammatalged. No kayat ti maysa a tao a patalgedan ti utang ti maysa a mannakikamalala, saanmo a palubusan nga aramidenna daytoy; isuna ti pagbalinem a pammatalged.
\v 14 No adda mangipukkaw iti bendision iti ag-agsapa, kaslanto maysa a lunod dayta a pamendision iti panagdengngeg dagiti makangngeg.

\s5
\v 15 Ti asawa a babai a kankanayon a makisinsinnupiat iti asawana ket makapasuron a kas iti di agressat a panagtedtedted ti danum iti aldaw a matutudo;
\v 16 ken ti pananganawa kenkuana ket mabalin a kas karigat ti panangigawid iti angin, wenno panangpadpadas a mangtaya iti lana babaen iti maysa laeng nga ima.

\s5
\v 17 Ti landok ket maus-usar a mangpatadem iti padana a landok, kasta met a pasayaaten met ti maysa a tao ti gayyemna.
\v 18 Namnamaen ti mannalon a kanennanto dagiti bunga ti ay-aywananna a puon ti igos inton maluom dagitoy. Kasta met laeng ti tao a mangsalsalaknib iti amona, sigurado a padayawanto isuna ti amona.

\s5
\v 19 No kumita ti tao iti danum, makitana ti rupana, kasta met a no kitaentayo ti pagaayat ti maysa a tao, maammoantayo ti kababalinna.
\v 20 Ammoyo a saan pulos a mapnek ti Lubong dagiti Natay ken ti Manangdadael; ket uray met dagiti tattao ket saan a pulos a mapmapnek ken kankanayon nga agtartarigagayda pay iti ad-adu.

\s5
\v 21 Pumintas ti pirak babaen iti paggugoran ken mapapurom ti balitok babaen iti hurno; kasta met a no kasano a sumungbat ti maysa a tao maipapan iti pannakaidayawna, daydiay ti pakaaammoam no ania ti kinataona.
\v 22 Urayno gilingem ti maag a kasla aggilgilingka iti bukel, saanmonto a maikkat ti kinamaagna kenkuana.

\s5
\v 23 Ti nalaing nga agpaspastor ket ammona ti kasasaad dagiti amin a karnerona ken inaldaw a mapanna kitkitaen dagitoy.
\v 24 Saan nga agpaut iti agnanayon ti kinabaknang. Saan met nga agnanayon nga agturay ti maysa nga ari.
\v 25 Patpatem dagiti ruot iti talonmo ket kabayatan a saan pay a nagtubo dagiti baro a ruot, patpatem dagiti ruot kadagiti bantay ket urnongem kadagiti kamalig nga agbalin a taraon dagiti ayup.

\s5
\v 26 Ipaayandakayo dagiti karnero iti napudot a kawesyo ken ipaayandakayo dagiti kalding iti umdas a pagbayadyo iti talon.
\v 27 Addanto gatas a mabalinyo nga inumen nga agtaud kadagiti kalding --daytanto ti taraon ti amin nga agnanaed iti balayyo--ken pangtaraonyonto pay kadagiti adipenyo a babbai.

\s5
\c 28
\p
\v 1 Agtaray ti tao a nadangkes uray awan kumamkamat kenkuana, ngem ti tao nga agar-aramid iti umno ket natured a kas kadagiti leon.
\v 2 No kasano kaadu ti basol iti maysa a pagilian, kasta met kaadu ti mangituray iti daytoy; ngem no adda mangiturturay nga addaan iti pannakaawat ken pannakaammo, agpaut ti pagilian iti atiddog a tiempo.

\s5
\v 3 No idaddanes ti maysa a napanglaw a tao dagiti dadduma a napanglaw a tattao, daytoy ket kasla napigsa a tudo a mangdaddadael kadagiti mula ket awan ti ibatbatina a taraon a kanen ti sianoman.
\v 4 Dagiti mangumsi iti linteg ket dagiti met laeng tattao nga agsasao iti nasayaat maipapan kadagiti nadangkes; ngem dagiti agtungtungpal iti linteg ket guraenda dagiti nadangkes.

\s5
\v 5 Kas karigat para kadagiti nadangkes a tattao a mangawat ti nalinteg, uray met dagidiay mangay-ayat a mangbirok kenni Yahweh ket maawatanda dagiti tunggal banag a napateg.
\v 6 Nasaysayaat ti agbalin a napudno ken napanglaw, ngem iti saan a napudno iti amin nga ar-aramidem, ken agbalin a nabaknang.

\s5
\v 7 Ti mangtungtungpal iti linteg ket maysa nga anak nga addaan iti pannakaawat kadagiti wagas ti kinasirib; ngem no ti anak a makikuykuyog kadagiti gagayyemna a ti tarigagayda laeng ket mangan iti adu, ibabainna ti amana.
\v 8 Ti tao a bumaknang babaen iti panangpaganansiana iti nangato a pursiento, saanna ammo nga ururnongenna ti kuartana, ket maitedto daytoy iti maysa a tao a mangtultulong kadagiti napanglaw ken naasi kadakuada.

\s5
\v 9 No agkedkedka a dumngeg ti ibagbaga ti linteg kenka maipanggep no kasanoka nga agbiag; ket mapasaktan ni Yahweh babaen kadagiti kararagmo.
\v 10 No adda mangsaor iti maysa a napudno a tao tapno mangaramid daytoy iti saan a nasayaat, ti tao a nangaramid iti dayta ket matnag iti bukodna a palab-og, ngem dagiti nangpadas nga agaramid iti umno ket makaawatto kadagiti adu a nasasayaat a banbanag.

\s5
\v 11 Ti tao a baknang ket mabalin a pagarupennna a nasirib isuna, ngem ti maysa a tao a napanglaw ngem addaan iti pannakaawat ket kabaelanna nga ibaga no ti nabaknang a tao ket pudno a nasirib.
\v 12 Inton agballigi dagiti agar-aramid iti umno, daytoyto ti tiempo nga agrambak, ngem no dagiti nadangkes ket agballigi, tummaray dagiti tattao ket aglemmengda.

\s5
\v 13 Ti mangpadpadas a mangilemeng kadagiti basolna ket maduktalanto, ngem pakawanen ni Yahweh dagiti mangipudno kenkuana kadagiti basolda, ken saandan nga aramiden dagidiay.
\v 14 Anian a naggasat dagiti kanayon a mangidaydayaw kenni Yahweh; ngem matnag iti riribok dagiti saan a dumngeg kenkuana, dagiti saan a mangayat a makaadal kenkuana.

\s5
\v 15 Ammoyo ti kaiyarigan ti agngerngernger a leon wenno agdakdakiwas nga oso; maiyarigda iti nadangkes a turay a mangparparigat kadagiti napanglaw a tattao.
\v 16 Ti ari nga awan pannakaawatna ket ipagarupna a nalinteg isuna no naulpit isuna ken al-alaenna dagiti amin a banbanag manipud kadagiti tattaona. Ngem ti tao a kagurgurana ti mangala iti aniaman a banbanag babaen iti panaglabsingna iti linteg, ket agbiagto iti napaut.

\s5
\v 17 No ti maysa tao ket nagbasol gapu iti panangpapatayna iti sabali a tao agbiagto isuna a kas iti maysa a tao nga aglemlemmeng agingga a matay isuna, ket awanto ti mangtulong kenkuana.
\v 18 No sililinteg nga agbibiag ti maysa a tao, aywanan isuna ni Yahweh; ngem kellaatto a madadael ti tao nga agbibiag babaen iti panangalillawna.

\s5
\v 19 Ti mannalon nga agtrabtrabaho iti talonna ket addunto iti taraon a kanenna; ngem agbalinto a napanglaw unay ti siasinoman a mangar-aramat iti tiempona kadagiti awan serserbina a tagtagainep.
\v 20 Ikkanto ni Yahweh kadagiti naimbag a banbannag ti napudno a tao; ngem awan duadua a dusaenna dagidiay napartak a bumaknang.

\s5
\v 21 Saan a nasayaat a mangted iti pabor iti maysa a tao ket saan kadagiti dadduma; adda dagiti agar-aramid iti saan a nasayaat tapno makaala laeng iti bassit a tinapay.
\v 22 Ti tao a saan a mangayat a mangbusbos iti kuartana ket tarigagayanna pay ti adu, ngem saanna amo nga um-umay kenkuana ti rigat.

\s5
\v 23 Ti mangtubtubngar iti maysa a tao ket ad-addanto a maidaydayaw ngem iti maysa a tao a mangibagbaga kadagiti nasasayaat a banbanag tapno laeng patiray-okanna isuna.
\v 24 Siasinoman a mangtakaw kadagiti banbanag manipud iti ama wenno iti inana ken ibagana a, "Saan a basol dayta," gayyem isuna ti mangdaddadael.

\s5
\v 25 Patauden ti naagom a tao ti apa kadagiti tattao; ngem mapasayaatto ti agtaltalek kenni Yahweh.
\v 26 Maag ti agtaltalek iti bukodna a bagi, maiyadayo iti peggad dagiti agar-aramid iti nasirib a pangngeddeng.

\s5
\v 27 Ti mangtultulong kadagiti napanglaw, ket saanto a maawanan, ngem adu a lunod ti umay iti siasinoman a tumalikod ken mangilaksid kadakuada.
\v 28 Inton maaddaan iti pannakabalin dagiti nadangkes a tattao, aglemmeng dagiti lallaki ken babbai; ngem inton matay ti nadangkes, umadunto dagiti agar-aramid iti umno.

\s5
\c 29
\p
\v 1 No tubngarem ti maysa a tao a nangumsi kadagiti sasaom ken nagkedked a dumngeg kenka, matumekto isuna agingga a saan isuna a maagasan.
\v 2 No agbiag iti umno a wagas dagiti tattao, umadduda, ngem inton mangrugi nga agturay ti tao a nadangkes amasug dagiti tattao.

\s5
\v 3 Ti anak nga agtarigagay a mangammo iti kinasirib paragsakenna unay ti amana; ngem ti lalaki nga anak a kadua dagiti balangkantis ket mapukawnanto dagiti amin a kuartana.
\v 4 Inton agturay ti ari nga addaan kadagiti pudno a bilbilin ken kadagiti nasayaat a linteg, pagbalinenna a natibker ti nasionna, ngem ti siasinoman a dumawdawat iti pasuksok, daddadaelenna ti nasionna.

\s5
\v 5 Ti mangidaydayaw iti kaarrubana tapno adda maalana a banag manipud kenkuana, ket kas iti tao a dumdumngeg iti uni ti alimpadekna, tapno masiloanna isuna.
\v 6 Ti dakes a tao ket agar-aramid iti palab-og babaen kadagiti basolna; ket matnag isuna iti daytoy; ngem dagiti agar-aramid iti umno ket napno iti kankanta ken rag-o.

\s5
\v 7 Ti mangar-aramid iti umno ket itakderna dagiti napanglaw ken ikalinteganna ida; ngem saan a makita dagiti nadangkes a tattao ti kinapateg ti panangikalintegan kadagiti napanglaw a tattao.
\v 8 Dagiti tattao a mangum-umsi ken manguy-uyaw kadagiti dadduma ket kasla kadagiti mangpupuor iti siudad; ngem nasirib dagiti mangtultulong kadagiti tattao a mang-ikkat kadagiti ungetda.

\s5
\v 9 No adda ti aniaman a gura ti nasirib a tao iti maysa maag a tao, pukkawan isuna ti maag ken katawaanna isuna, ken saan a sumardeng daytoy.
\v 10 Kagurgura ti mammapatay ti mangar-aramid iti umno; ken kayatda a papatayen dagiti addaan iti nasayaat a pakasarsaritaan.

\s5
\v 11 Ipakpakita ti maag ti amin nga ungetna, ngem tinglen ti nasirib a tao ti ungetna, ken ammona a pakalmaen ti bagina.
\v 12 No patien ti mangiturturay dagiti inuulbod a maibagbaga kenkuana, isursuroanna nga agbalin a nadangkes dagiti amin nga opisyalesna.

\s5
\v 13 Ania ti nagpadaan ti napanglaw a tao ken ti tao a manggungundaway kadagiti tattao? Agpada nga innikan ida ni Yahweh iti biag.
\v 14 No ukomen ti ari ti napanglaw babaen iti kinapudno, bangunennanto ti pagarian nga agtultuloy iti agnanayon.

\s5
\v 15 No madusa ti anak, ti sagut ti kinasirib ket naited kenkuana, ngem no ti anak ket saan a matengel, pakaibabainan daytoy ti inana.
\v 16 No addaan ti turay dagiti nadangkes a tattao, kadawyanen ti panangsalsalungasing iti linteg; ngem dagiti mangar-aramid iti umno ket makitadanto ti pannakapukaw ti pannakabalin dagiti nadangkes.

\s5
\v 17 Disiplinaam ti anakmo ket tulungan ken pagserbiannakanto; pudno nga agrag-oka kenkuana.
\v 18 No awan sirmata a maawat ti siasinoman a propeta manipud kenni Yahweh, saan a matengel dagiti tattao, ngem nagasat dagiti agtultulnog iti linteg.

\s5
\v 19 Makisaritaka iti tagabu agingga iti kayatmo, ngem urayno maaw-awatanna dagiti ibagbagam, naadalnan ti saan a sumungbat kenka.
\v 20 Adda kadi nakitam a darasudos nga agsao, darasudos a mangted iti kapanunotan? Nalaklaka a matulungan ni Yahweh ti maag iti masakbayan ngem iti tao a darasudos nga agsao.

\s5
\v 21 No napalubosan ti maysa a tagabu a saan a nagtrabaho ken tratoen isuna ti amona iti nasaysayaat ngem iti dadduma a tagabu sipudpay iti kinaubbingna; ngem inton dummakkel isuna, mangted dayta a tagabu iti riribuk iti amona.
\v 22 Ti tao a saan a makatengngel iti ungetna ket mangpatpataud ti adu nga apa ken us-usarenna ti ungetna a mangituray kadagiti dadduma, ket isu nga adu a basol ti ar-aramidenna.

\s5
\v 23 Maipababanto ti siasinoman a natangsit; ngem mapadayawanto ti tao a naipababa.
\v 24 Ti tao a mangtultulong iti agtatakaw, kagurgurana ti bagina; mangmangngegna ti lunod, ngem saan nga agsasao iti aniaman a maipanggep iti daytoy.

\s5
\v 25 No mabubuteng ti maysa a tao kadagiti mabalin nga aramiden dagiti tattao, daytoy ket kasla iti agar-aramid iti palab-og para iti bagina. Ngem natalged ti siasinoman nga agtaltalek kenni Yahweh.
\v 26 Adu a tao ti mangay-ayat a mapan iti sangoanan ti ari tapno agpatulong kenkuana, ngem ni Yahweh laeng ti mangmangted kenkuana iti pudno a hustisia.

\s5
\v 27 Dagiti tao a mangar-aramid iti umno ket kagurada ti tao a mangsasaor kadagiti dadduma a tattao; a kas iti pananggura dagiti nadangkes kadagidiay agbibiag iti nasayaat.

\s5
\c 30
\p
\v 1 Pagsasao dagitoy a naglaon iti kinasirib, dagiti pagsasao ni Agur nga anak ni Jakeh. Insurat ni Agur dagitoy para kenni Ithiel, wen, kada Ithiel ken Ucal.
\v 2 Ad-adda a kaslaak nga ayup ngem tao! Awanannak iti pannakaawat a kas kadagiti tattao!
\v 3 Saanko a naadal ti kinasirib; saanko nga am-ammo ni Yahweh, ti Nasantoan.

\s5
\v 4 Siasino ti nakaapan iti langit ket bimmaba manen? Siasino ti makatilliw iti angin iti imana? Siasino ti makaurnong iti danum iti kawesna? Siasino ti nangikeddeng iti kadakel ti daga? Ania ti naganna? Ken ania ti nagan ti anakna a lalaki? Ammom kadi?

\s5
\v 5 Amin a sasao ti Dios ket napaneknekanen a pudno babaen iti pannubok; kasla kalasag isuna a mangsalsalaknib kadagiti kumamkamang kenkuana.
\v 6 Agannadka a saanmo a nayunan dagiti sasao ni Yahweh ngem ti imbagana; no aramidem dayta, tubngarennaka ken paneknekanna a nagulbodka maipanggep iti imbagana.

\s5
\v 7 Dua a banag ti dawdawatek kenni Yahweh, ket itedna dagidiay sakbay a matayak.
\v 8 Iyadayom kaniak ti kinatangsit ken kinaulbod; ken saannak kadi a papanglawen wenno pabaknangen, itedmo laeng kaniak ti taraon a kasapulak iti inaldaw.
\v 9 Ta no adu unay ti kuartak, ilibakkonto ti Diosko, ken ibagak, "Siasino ni Yahweh?" Wenno agbalinak a napanglaw unay nga isu’t gapu nga agtakawak kadagiti dadduma, ket ibabainko ti nagan ti Diosko.

\s5
\v 10 Saanka nga agsao iti dakes maipanggep iti tagabu no agtaktakder isuna iti sangoanan ti amona; no aramidem, ilunodnaka, ket basolmonto daytoy; sika ti nangiyeg daytoy iti bagim.

\s5
\v 11 Adu a tattao ti mangilunod kadagiti amada, ken saanda a dayawen dagiti inada wenno agyaman kadakuada;
\v 12 panpanunoten dagidiay a tattao nga amin nga ar-aramidenda ket saan a masapul a madillaw, ngem pudno a saanda pulos a nadalusan manipud iti kinarugitda.

\s5
\v 13 Ipakpakita dagitoy a tattao ti kinatangsitda kadagiti matada; pagbalinenda a kumita kadauada dagiti tattao ket ipakpakitada dagiti kinatangsitda kadagiti rupada!
\v 14 Us-usaren dagitoy a tattao ti ngiwatda a mangibalikas kadagiti kasasakitan a sasao, a kasla a putputdenda ken pirsapirsayenda dagiti tattao; daytoy ket kaslada kankanen dagiti napanglaw a tattao iti daga, ken al-alun-onen dagiti agkasapulan iti sangkataoan.

\s5
\v 15 Adda dagiti alinta a mangsepsep ti dara, ipagarupmo a dua a babbai ti anakda; kunada, Itedmo kadakami! Itedmo kadakami! Adda uppat a banag a saan pulos a mapmapnek--kanayon nga agsapulda iti ad-adu pay:
\v 16 Ti tanem, ti lubong dagiti natay; ti aanakan ti babai a saan pulos nga agsikog; daga a kasapulanna unay ti masibugan; ken ti apuy a napudot ken saanna pulos nga ibaga ti, "umanayen ti pudot ti apuy!"
\v 17 Ti tao a saan a mangidaydayaw iti amana, ken saan nga mangraraem ken saan nga agtulnog iti inana. mapapatay ti kasta a tao ken sippeten dagiti uwak dagiti matana, ket ibusento dagiti buitre.

\s5
\v 18 Adda tallo a nakaskasdaaw a banag a maibagak; saan, adda uppat a banag a nakaskasdaaw unay ken saanko a maaw-awatan.
\v 19 No kasano ti panagtayab dagiti agila iti tangatang; no kasano ti a panaguyas dagiti uleg iti rabaw ti dakkel a bato, no kasano nga aglayag dagiti barko kadagiti taaw, ken no kasano a matagikua ti lalaki ti ayat ti babai.

\s5
\v 20 Daytoy ti kaiyaspingan ti babai a saan a napudno iti asawana, mangan isuna ket punasanna ti ngiwatna sana ibaga ti, "Awan dakes iti inaramidko."

\s5
\v 21 Adda uppat a banag a mangpakintayeg iti daga:
\v 22 agkintayeg ti daga iti panagbalin nga ari ti maysa a tagabu; agkintayeg ti daga inton kanen ti maag ti taraonna ket mabsog;
\v 23 agkintayeg ti daga inton makiasawa ti babai a kagurgura ti amin a tao, ken agkintayeg ti daga inton ti tagabu ket agbalin nga asawa ti amona.

\s5
\v 24 Adda uppat a parsua iti daga a babassit, ngem nasisiribda.
\v 25 Saan a napigsa dagiti kuton, ngem mangur-urnongda iti taraon kabayatan iti kalgaw tapno adda kanenda kabayatan iti panawen ti lam-ek.
\v 26 Saan met a napigsa dagiti koneho, ngem ar-aramidenda ti pagtaenganda kadagiti rangkis.

\s5
\v 27 Awan ti ari dagiti dudon, ngem agmartiada a nakalinya a kas kadagiti soldado.
\v 28 Babassit unay dagiti alutiit ken maiggamam ida, ngem makastrekda kadagiti uneg ti palasio dagiti ari.

\s5
\v 29 Adda uppat nga ayup a magmagna a sipapalangguad ken nakangayngayedda kabayatan iti pannagnada.
\v 30 Dagiti leon, a kapipigsaan kadagiti amin nga atap nga ay-ayup ket saanda a kabuteng ti aniaman kadakuada.
\v 31 Dagiti kawitan, ken lallaki a kalding, ken dagiti ari nga agtaktakder iti abay dagiti soldadoda.

\s5
\v 32 No nagtignayka a simamaag a mangidaydayaw iti bagim, wenno no pangpanggepem ti agaramid iti dakes, apputam ti imam iti ngiwatmo! Isardengmo daytoy!
\v 33 Kas iti panangbatilmo iti gatas, ket mangpataud iti mantikiliya, nupay kasta, no danugem ti maysa a tao iti agongna, agdara ti agongna; ken iti kasta met la a wagas, no agunget dagiti tattao, makissinnupiat ken makiappada.

\s5
\c 31
\p
\v 1 Pagsasao dagitoy ni Ari Lemuel, mensahe manipud iti Dios nga insuro ti inana kenkuana.
\v 2 Kunana: Sika ti anakko; insikogka; sika ti anak, nagkariak kenni Yahweh para kenka.
\v 3 Saanmo nga it-ited ti pigsam kadagiti babbai; ken saanmo nga ibag-baga no ania dagiti panggepmo, kadagiti babbai a mangdaddadael kadagiti ari.

\s5
\v 4 Lemuel, masapul a naanad dagiti ari maipanggep iti panaginomda iti arak; ken saan pulos a rumbeng a damagen ti ari nga "Ayan ti naingel a mainom?"
\v 5 Mabalinda nga uminom ngem amangan no malipatanda a nangaramidda ti linteg ti ari, ken dadaelenda dagiti kalintegan dagiti nagungundawayan.

\s5
\v 6 Mangtedka iti naingel a mainom kadagiti matmatay ken kadagiti agladladingit gapu kadagiti napukawda.
\v 7 Malipatan ti umin-inom a napanglaw isuna, ken saanna a malagip ti pakariribukanna.

\s5
\v 8 Ikalintegam dagiti tattao a saanda a maikalintegan dagiti bagida, ikalintegam dagiti dandanin matay.
\v 9 Agsaoka ken mangipaayka iti panangukom a maiyannurot iti kinapudno; ken ikalintegam ti hustisia para iti kaso dagiti napanglaw ken agkasapulan.

\s5
\v 10 Siasino ti makabirok iti asawa a babai a nalaing iti adu a banag? Napatpateg isuna ngem iti alahas a maisuotna.
\v 11 Naan-anay ti panagtalek ti asawana kenkuana, ken gapu kenkuana, saanto pulos a pumanglaw ti asawana.
\v 12 Iti entero a panagbiagna, nasayaat ti ar-aramidenna para iti asawana ken saan a kinadakes.

\s5
\v 13 Mangbirbiruk isuna iti lupot a naaramid iti dutdot ti karnero ken de lana idiay pagtagtagilakuan, ket ragragsakenna ti mangdadait kadagitoy tapno agbalin a sinulid ken abel.
\v 14 Maiyarig isuna iti agtagtagilako iti barko gapu ta mangisangsangpet isuna iti taraon iti pagtaenganna manipud iti adayo.
\v 15 Bumangbangon isuna sakbay iti parbangon tapno agisagana iti taraon para iti pamiliana, ken it-itedna ti trabahoen ti tunggal babbai a babaonen para iti aldaw.

\s5
\v 16 Rumrummuar isuna a mangkita iti talon a gatangenna, ket gatangenna daytoy. Babaen iti kuarta a nagteggedanna manipud iti dadduma a trabahona, mulmulaanna ti daga kadagiti ubas.
\v 17 Isagsaganana ti bagina iti pigsana, ket napigsa dagiti takyagna ken kabaelanna nga aramiden dagiti naririgat a trabaho.

\s5
\v 18 Ammona no makaganganansia isuna iti nasayaat manipud iti negosiona. Agpatpatnag isuna nga agtrabaho.
\v 19 Ig-igemanna ti dagum ket tibbienna ti sinulid nga usarenna.

\s5
\v 20 Tultulonganna dagiti napanglaw.
\v 21 Saan isuna a madanagan iti lam-ek, gapu ta amin nga adda iti balayna ket addaan iti kasasayaatan a kawes a panglammin.

\s5
\v 22 Mangar-aramid isuna iti abbong ti pagiddaan. Nagkawes isuna iti napintas a lino a purpura ti marisna- ti maris a mangipakita iti turay.
\v 23 Mabigbigbig ti asawana iti ruangan ti siudad, ket iti ruangan makitugtugaw ti asawana kadagiti sabali a mangidadaulo iti ili.

\s5
\v 24 Agar-aramid isuna iti lino a pagan-anay ket ilaklakona dagitoy. Aglaklako isuna kadagiti barikes kadagiti makinkukua kadagiti pagtagtagilakoan.
\v 25 Napigsa ti pakinakemna ken mararaem, ket katawaanna ti mapasamak iti masakbayan.

\s5
\v 26 Tunggal agsao isuna, nalinteg dagiti ibalbalikasna, ken agbibiag isuna babaen iti linteg ti kinaimbag.
\v 27 Banbantayanna amin a maar-aramid iti pagtaenganna, ket awan aniaman a kinasadot iti tignayna.

\s5
\v 28 Ipanpannakel isuna dagiti annakna, ken idaydayaw met isuna ti asawana.
\v 29 kunkunana kenkuana, "Adu a babbai ti makaaramid kadagiti nasaysayaat a banbanag, ngem inartapam amin ida!"

\s5
\v 30 Maallilawka ti kinadaeg ket maipagarupmo a nangatngatoka a tao ngem iti rumbeng a panunotem; ken awan ti agpaut a pateg ti kinapintas. Ngem ti babai a mangidaydayaw kenni Yahweh ket maidayawto gapu iti kinataona.
\v 31 Itedyo kenkuana ti gungonana, ket idayawto isuna dagiti aramidna kadagiti mangidadaulo iti ili.